مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۸ شهریور ۱۳۵۰ نشست ۵
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و سوم | تصمیم‌های مجلس | قوانین انقلاب شاه و مردم |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز ۲۸ شهریور ۱۳۵۰ نشست ۵
فهرست مطالب:
مجلس ساعت نه صبح بریاست آقای عبدالله ریاضی تشکیل گردید.
- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل.
نائب رئیس ـ اسامی غائبین جلسه قبل قرائت میشود.
(بشرح زیر خوانده شد)
غائبین با اجازه
- آقایان فیاض ـ خانم زاهدی ـ عبدالحسین طباطبائی ـ دکتر ضیائی ـ دکتر رشتی ـ دکتر یزدان پناه ـ رامبد دکتر رهنمودی ـ مهندس برومند ـ خانلر قراچورلو ـ دکتر متین ـ اهری ـ دکتر پرتو اعظم ـ مهندس جلالی نوری ـ خانم دولتشاهی ـ شهرستانی ـ کیوان ـ نیکپور ـ سعادت فرد.
غائبین مریض
- آقایان دکتر یگانگی ـ اسمعیل خزیمه ـ فضائلی ـ دکتر آزادـ اخوی ـ دکتر حبیب اللهی ـ دکتر شکرائی ـ شیخ بهائی ـ ظفر ـ فروتن ـ مهندس زاهدی.
- بیانات قبل از دستور آقای مهندس صائبی، خانم مهروش مستوفی (صفی نیا) و آقایان دکتر رضا علومی ـ صائب ـ فرهاد پور
۲- بیانات قبل از دستور آقای مهندس صائبی، خانم مهروش مستوفی (صفی نیا) و آقایان دکتر رضا علومی ـ صائب ـ فرهاد پور.
رئیس ـ نطق‌های قبل از دستور را شروع می‌کنیم آقای مهندس صائبی تشریف بیاورید.
مهندس صائبی ـ با اجازه مقام مغظم ریاست و نمایندگان محترم، روز گذشته بیست و هفتم شهریور مطابق با ۲۷ ماه رجب مقارن با عید سعید مبعث شریف حضرت ختمی پیامبر عالیقدر اسلام بود، روزی که بزرگترین حادثه و مهمترین واقعه تاریخ بشری اتفاق افتاد و در سرزمین متبرک مکه در جبل النور غار حرا وحی الهی بر پیامبر اسلام نازل گردید و با ندای آسمانی «اقرا باسم ربک الذی خلق» (بخوان باسم پروردگار خود آن خدائی که خالق آسمان و زمین است) پیامبر اسلام منجی عالم بشریت وجود مقدس محمد بن عبدالله صلی الله علیه و آله و سلم از جناب خدای بزرگ مبعوث برسالت شد از آن روز پیامبر عالیقدر اسلام ندای حق را به گوش جهانیان رسانیده و با فرامین آسمانی قرآن مجید طومار جهل و ظلم وتباهی را برچید (صحیح است) و بشریت را از این امراض خانمان برانداز نجات داده و بسوی شاهراه سعادت و تقوی و عدالت و رستگاری گسیل داشت (صحیح است) و خورشید رسالت محمدی با انوار تابناک و فروزنده اش در ظلمانی ترین ادوار بشری و تبعضات نژادی را محو، مساوات و برادری را برقرار و خیر و برکت رستگاری را حاکم بر مقدرات مسلمین نمود تا آنجا که قرآن مجید می‌فرماید.
«ان اکرامکم عندالله اتقیکم»
جای کمال و خوشوقتی است که انقلاب سفید ایران که با ابتکار شاهنشاه آریا مهر رهبر محبوب ملت ایران در کشور تحقق یافت ملهم از تعلیمات عالیه اسلامی است (صحیح است) که در راه گسترش عدالت اجتماعی و مبارزه با جهل و بیماری و فساد و گرسنگی و برای بهروزی میلیونها انسان و آسایش و رفاه مردم ایرن پی ریزی شده است (صحیح است) و امروز بحمدالله همه مردم ایران از ثمرات آن برخوردارند (صحیح است).
برای عرض شادباش این روز خجسته مراسم بسیار باشکوهی در پیشگاه شاهنشاه آریا مهر روز گذشته در کاخ گلستان برگزار شد. اینجانب این جانب از طرف خود و کلیه نمایندگان محترم این عید سعید را به پیشگاه با عظمت شهریار دادگستر اسلام پناه که همیشه توجه خاص شاهانه به تعظیم شعائر مذهبی مبذول مبفرمایند (صحیح است) و همچنین به هموطنان عزیز و مسلمانان جهان صمیمانه تبریک و تهنیت عرض نموده و از خدای بزرگ دوام سلطنت و سلامتی و بقای عمر شاهنشاه آریا مهر و علیا حضرت شهبانوی نیکوکار فرح پهلوی و والا حضرت ولیعهد عظمی و محجوب رضا پهلوی و خاندان جلیل سلطنت را مسئلت داشته و آرزو مندم که عموم مسلمانان در سایه تعلیمات عالیه پیامبر عالیقدر خود رستگار و سعادتمند گردند (صحیح است، احسنت).
بیست و پنجم شهریور سی سال تمام از دوران سلطنت پر افتخار و پربرکت و با شکوه اعلیحضرت همایون محمد رضا پهلوی آریا مهر شاهنشاه محبوب ایران می‌گذارد سی سال پیش شاهنشاه عالیقدر ما مسئولیت خطیر سلطنت را بر عهده گرفتند و طی این مدت سلطنت بر دلها چه در سالهای طوفانی آغاز سلطنت پر برکتشان و چه در سالهای پر فروغ انقلاب سفید شاه و مردم که سرشار از پیروزیهای درخشان ملی و خدمات صادقانه به جامعه بشریت و صلح جهانی می‌باشد (صحیح است) پیوسته با ایمانی راسخ و تلاش خستگی ناپذیر و پیگیر با افکار و اندیشه‌های تابناک و رهبری مدبرانه بهروزی و پیشرفت و سرافرازی ملت حق شناس خویش و تجدید دوران مجد و عظمت تمدن و فرهنگ شاهنشاهی ایران با اراده قوی و دلسوزی کامل شب و روز کوشش و فداکاری کرده و قدمهای بسیار ارزنده و مؤثری برداشته‌اند (صحیح است) تا آنجا که امروز ملت سرافراز ایران بر قله افتخار و غرور ایستاده و در جاده تمدن و ترقی برای ورود بمرحله تمدنی بزرگ که شاهنشاه آریا مهر برای ملت ایران ترسیم فرموده‌اند بسرعت پیش می‌رود و کشور ما در یک موقعیت استثنائی بعنوان نمونة عالی پیشرفت و ثبات و سلامت و امنیت و صلح خواهی ضرب المثل جهانیان بوده و احترام مردم جهان را نسبت بخود جلب نموده است (صحیح است) که باعث غرور و افتخار هر ایرانی است.
پیشرفتها و ترقیات چشم گیر و محیر العقولی که در کلیه شئون کشور در سیر و در اثر انقلاب سفید شاه و مردم بدست آمده و نتیجه مستقیم ثبات و امنیت بی نظیر کشور می‌باشد در سایه تدابیر حکیمانه و خرد و حسن تشخیص و قاطعیت و دلسوزی رهبر محبوب و بزرگ ایران نصیب مردم ایران شده است (صحیح است) همه ما در مقابل چنین رهبری بزرگ که نه تنها به سعادت ملت خویش بلکه بهبود زندگی جامعه بشری می‌اندیشد با ستابش فراوان سرتعظیم فرود می‌آوریم (صحیح است) و تقارن ایام سی سال سلطنت پرافتخار را با عید سعید مبعث بفال نیک گرفته و از طرف خود و نمایندگان محترم و کلیه کشاورزان کشور که آزادی خود را از قید و بند رژیم پوسیده ارباب و رعیتی فقط مدیون شاهنشاه آریا مهر هستد، روز خجسته ۲۵ شهریور را به پیشگاه با عظمت شهریار عادل و ترقیخواه عرض نموده و آرزو مندیم که انشاء الله همه ما و ملت شریف ایران جشن باشکوه پنجاهمین سال سلطنت رهبر بزرگ خود را با شکوه و جلال هر چه شایسته تر بر پا سازیم (انشاءالله).
مایه کمال و سرافرازی است که اصل اول انقلاب سفید یعنی اصل اصلاحات ارضی بعنایت خداوند متعال و در سایه ابتکار و تدابیر ملوکانه بنتیجه مطلوب پیوست و با موافقت کامل انجام یافته بطوریکه از اول مهر ماه سال جاری در سراسر کشور دیگر زارعی نیست که مالک زمین زراعتی خود نباشد (صحیح است) امروز خوشبختانه در روستاهای کشور هر چه هست زندگی است و همه جا تلاش و کوشش برای بهتر زیستن بچشم می‌خورد (صحیح است) عموم کشاورزان کشور که آزادی و آسایش و رفاه خود و خانواده و بالاخره برخورداری از کلیه مزایای فردی و اجتماعی را مانند سایر هموطنان عزیز از ذات مبارک شاهانه میدانند (صحیح است) مراتب ستایش و حق شناسی بی پایان خود را به پیشگاه مبارک ملوکانه تقدیم داشته و آماده هرگونه فداکاری و جانبازی است (صحیح است).
تقارن سی سال سلطنت پر افتخار و پر برکت با سال کورش بزرگ و برگزاری مراسم شکوهمند دو هزار و پانصد سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران که یادآور عالیترین خصائص ملی و معنوی و اصیل ترین ارزشهای تاریخی مدنی کشور ما بوده و گواه پیوستگی شاه و ملت است برای هر ایرانی افتخار آمیز است، بدون شک این مراسم بعنوان یکی از پدیده‌های درخشان تاریخ و بزرگترین حادثه قرن زنده و جاویدان خواهد ماند.
شاهنشاه آریا مهر در هنگام گشایش ششمین دورة تقنینیه مجلس سنا و بیست و سومین دوره تقنینیه مجلس شورای ملی در این باره می‌فرمایند:
«… این جشن نه تنها نمودار تاریخ پر افتخار چند هزار سالة ایران بلکه در عین حال بیان کنندة سهم عظیم تمدن و فرهنگ ایرانی در تکوین فرهنگ و تمدن جامعه بشری است و از این نظر همانقدر که بما تعلق دارد متعلق به تمام عالم بشریت است بهمین جهت است که دنیای تمدن و مترقی از همان آغاز اعلام برگزاری این جشن خود را از نزدیک در آن سهیم دانسته و شرکتی چنان وسیع و همه جانبه را آنهم در عالیترین سطح فرهنگی و اجتماعی تدارک دیده است که شاید نظیری برای آن به اشکال توان یافت …»
(صحیح است) نزدیک جشن پرشکوه سبب شده است که سرور و شادی و جنب جوشی که از مدتی پیش در سراسر کشور بچشم می‌خورد همراه با انجام هزاران طرحهای عمرانی در کشور روز به روز بیشتر شده و به مردم ایران که خود را در این جشن میهنی سهیم میدانند هم گام بادنیای تمدن برای بهتر برگزاری آن در فعالیت و تلاش زائد الو صفی می‌باشند (صحیح است).
عرض دیگر اینکه نمایندگان محترم استحضار دارند چندی قبل سیلی در بعضی روستاها و شهرهای غرب ایران خسارتهائی وارد آورد حسب الامر ملوکانه بلافاصله از طرف جناب آقای هویدا نخست وزیر محترم هیئت هائی جهت رسیدگی و اقدام بنواحی سلزده اعزام شدند و جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران هم مساعدتهای لازم را بموقع نمود که باعث کمال تشکر است اینجانب به معیت آقای فرماندار محترم شهرستان ملایر و چند نفر از رؤسای ادارات محل همانموقع بروستاهای ملایر که در اثر سیل و تگرگ خسارت دیده بودند عزیمت نموده و اقداماتی در محل با مساعدت فرماندار کل محترم همدان به عمل آمد و گزارش کاملی با پیشنهادات لازم جهت مساعدت بروستائیان تقدیم جناب آقای نخست وزیر نموده که مورد توجه قرار گرفته و بلافاصله دستور اقدام صادر فرمودند انتظار دارد که دستگاههای مسئول اقدامات لازم را هر چه زودتر انجام دهند لازم میدانم از جناب آقای هویدا نخست وزیر محترم و همکاران محترمشان صمیمانه سپاسگزاری نمایم (احسنت، احسنت).
رئیس ـ خانم صفی نیا بفرمائید.
مهروش مستوفی (صفی نیا) ـ با اجازه مقام ریاست محترم مجلس شورای ملی و نمایندگان ارجمند، برای اینجانب موجب نهایت افتخار و سربلندی که اولین صحبت خودم را در بیست و سومین دوره تقنینیه بمناسبت مبعث رسول اکرم یعنی روزی که حضرت رسول اکرم به پیغمبری مسلمانان مبعوث شدند آغاز می‌کنم و این آغاز مغتنم را بفال نیک می‌گیرم. دیروز همگی موقع شرفیابی توجه داشتیم که رهبری چقدر اهمیت دارد و رهبر ما چقدر از تعالیم عالیه اسلامی الهام می‌گیرند و همین اتکایشان بذات باریتعالی و ائمه اطهار باعث موفقیت معظم له بوده است تقارن سی سال سلطنت آریا مهر یعنی ۲۵ شهریور پنجاه با سال کورش کبیر یعنی/ ۲۵۰۰ سال بنیان گذاری شاهنشاهی ایران عظمت و افتخار گذشته ما را با موفقیت هائی که در عصر حاضر کسب کرده‌ایم چنان در هم آمیخته که موجب اعجاب جهانیان است اهمیت شاهنشاهی ایران در این نبوده است که در ۲۵ قرن پیش ایران دارای چنان قدرت نظامی و کشور گشائی بوده است زیرا کشورهائی که در آن زمان در قلمروی کشور ایران بودند امروز نیستند و اصولاً کشور گشائی مطرح نیست بلکه در فلسفه شاهنشاهی ایران ما یک ایمان و اعتقادی می‌بینیم که از نظام اجتماعی حکایت می‌کند و همین نظام اجتماعی است که موجب تحقیق برای جهانیان شده ما مادیات را بحساب نمی‌آوریم یعنی در مادیات و معنویات یک جامعه همبستگیهائی وجود دارد یعنی همبستگیهائی هست بین حاکمیت و قلوب مردم، کورش کبیر وقتی بابل را فتح کرد خود را بعنوان اولین سند انسانیت ارائه داد و منشور کورش کبیر بعنوان بزرگترین سند آزادی و بزرگترین نشانه تمدن انسانیت امروز در یکی از سالن‌های سازمانهای ملل متحد ثبت و ظبط است این اهمیت دارد در شاهنشاهی ایران بلافاصله مقایسه می‌کنیم استقرار عدالت را در سطح جهانی در زمان حاضر و آن هدیه شاهنشاه آریامهر طرح پیشنهادی لژیون خدمتگزاران بشر است شاهنشاه لژیون خدمتگزارن بشر را خرداد ماه ۱۳۴۷ در دانشگاهها وارد هنگامی که دکترای افتخاری به ایشان اعطا می‌شد ارائه فرمودند طرح شاهنشاه همان فاسفه انسانیت را در بر داشت شاهنشاه فرمودند که امپراطوران قدیم لژیون‌های نظامی تشکیل می‌دادند آنها و لژیونهایشان از بین رفتند ما باید سپاهی بین الملی از هر طبقه از هر جنس و از هر نژاد صرفنظر از هر وضع اجتماعی و اقتصادی تشکیل بدهیم زیرا بسیاری از مردم دنیا در جهل و فقر و بی سوادی به سر می‌برند و ما با آنها یک وجه مشترک داریم و آن انسان بودن ماست بیائیم بانسانها یاری کنیم این طرح شاهنشاه مورد تحسین جهانیان قرار گرفت و در آنجا ۷۰۰ نفر از زبده ترین کارشناسان حقوق بشر وجود داشتند طرح پیشنهادی شاهنشاه بعداً در بیست و پنجمین کنگره عمومی سازمان ملل تصویب شد و جنبه جهانی پیدا کرد کنگره آمریکا نطق شاهنشاه و پیشنهاد معظم له را به عنوان وثیقه انسانیت در سجل رسمی مذاکرات خود حفظ کرد این برای یک مملکت اهمیت دارد ما همه می دانیم پیشنهاد شاهنشاه ما را کارشناس حقوق بشر سازندگی صلح نام نهادند فرق بین سازندگی صلح و حفظ صلح بسیار است حفظ صلح را میشود با موازنه قدرتها حفظ کرد یعنی با موازنه وحشت ولی سازندگی صلح مهم است و پیشنهاد شاهنشاه سازندگی صلح را در برداشت مقایسه کنیم را ۳۰ سال سلطنت شاهنشاه که من اسمش را ۳۰سال تلاش برای رفاه و سعادت ملت ایران گذارنده‌ام این سی ساله زمانی است که اشخاصی مثل من در جریان وقایع بودند و حس کردند که در این ۳۰سال چه گذشته با تمام فراز و نشیب هائی که داشتیم زیرا ۱۶ سال اصلاحاتی را که رضا شاه کبیر در این مملکت انجام داد با آمدن قوای خارجی در جنگ جهانی دوم به ایران آن آرامش بهم خورد و آن اصلاحات که من خلاصه اش را می‌گویم مسأله اعطای حقوق فرهنگی بزنان ایران، الغاء کاپیتولاسیون، ایجاد ایجاد راه آهن سرتاسری و ایجاد ارتش همه دستخوش حوادث شدند و موقعیکه شاهنشاه آریا مهر زمام امور را در این مملکت بدست گرفتند مملکت در یک وضع آشفته‌ای بود ۱۲ سال اول سلطنت شاهنشاه تمام دست و پنجه نرم کردن با این حوادث بود تا توانستند کشتی نجات میهن را به اقیانوس آرام برسانند مهمترین واقعه‌ای که در این ۱۲ سال رخ داد غائله آذربایجان بود که در سال ۱۳۵۲ اگر شاهنشاه اقدام عاجلانه نفرموده بودند کار به تجزیه می‌کشید و بعد سوء قصد به جان شاهنشاه بود که بحمدالله نتوانستند بدخواهان نیت خود را عملی کنند و شاهنشاه به فضیلت الهی نجات یافتند اما نمایندگان محترم امنیتی را که ما درایم ثبات و آرامشی هست بدون تردید بر اثر قیام عمومی ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ است در همان زمان بود که همه ملت یکپارچه بصدا در آمدند و گفتند شاهنشاه شاهنشاه پیروز است وپیروزی شاهنشاه پیروزی ملت بود، همگی می دانیم که همیشه ادبیات ما شرا و فضلا با سخنان شیوای خود کلمه شاه و میهن را با هم توأم و توأماً ذکر کرده‌اند هر جا شاه موفق بوده مملکت سربلند بوده و هر جا شاه درگیر بوده مملکت سربلند بوده و هر جا شاه درگیر بوده مملکت آشفته بوده بهمین دلیل آنروز مردم قیام کردند و این قیام برای پشتیبانی از رژیم سلطنت مشروطه بود همگی نتیجه این قیام را میدانیم و این قیام یک نقطه عطف در کشور ماست از آن زمان اصلاحات ایران آغاز گشت و اصلاحات ایران سبب همین پیروزیهائی شده که ما الان مشاهده می‌کنیم یک چیز دیگری را هم باید گفت غیر از این اتحاد یگانگی رهبری عالی هم مهم بود در این دوران هیچ سرمایه‌ای بالاتر از نیست میدانیم شاهنشاه آریا مهر بزرگترین فکر و اندیشه را بزرگترین سرمایه بشر است برای اصلاحات بکار می‌برند و پس از آن توسعه دانشگاهها توسعه راهها و امور مخابراتی ـ تقسیم املاک سلطنتی بود و مملکت را آماده برای جنبش انقلاب ششم بهمن نمودار بهمن ۴۱ این موقعیت بدست آمد و شاهنشاه لوایح ملی خود را بتصویب ملی گذاشتند و این لوایح الغاء رژیم ارباب و رعیتی، ملی کردن جنگلها، فروش کارخانجات دولتی بعنوان پشتوانه اصلاحات ارضی و از همه بالاتر بنظر من اصلاح قانون انتخابات و شرکت زنان در انتخابات و تشکیل سپاه دانش و سهیم کردن کارگران در سود کارخانجات بود که برای این که زیاد وقت محترم نمایندگان محترم را نگیرم باختصار می‌گویم اینها باعث شد که پیشرفتهائی برای مملکت حاصل شود بعد۳ اصل دیگر به این ۳ اصل اضافه شدو آن تشکیل سپاه بهداشت، سپاه ترویج و آبادانی و خانه‌های انصاف و نیز ۳ اصل دیگر: ملی کردن آبها و منابع طبیعی، نوسازی و انقلاب اداری این دوازده اصل تکمیل شد و به اوج خود رسید در این جا پدیده انقلاب سفید در حقیقت پدیده انسانیت و رفاه و آسایش برای انسانها زحمتکش آنهائی که روی زمینهای خودشان کار می‌کنند و یا در کارگاهها در امور صنعتی و تولیدی به فعالیت مشغولند اینها استفاده کردند از این انقلاب انسانی این نتیجه شد که سطح درآمد در روستاها بالا آمد بهبود وضع کارگران پیش بینی شدو از همه بالاتر نیمی از افراد کشور یعنی زنان بحقوق سیاسی خودشان رسیدند شاهنشاه آریا مهر در هشتم اسفند ۱۳۴۱ هنگام اعطای حقوق سیاسی بر زنان در کنفرانس اقتصادی در مجلس سنا اعلام فرمودند این حق مطابقت می‌کند با اصل دوم قانون اساسی و هم مطابقت دارد با موازین شرعی که به آیه ۱۱ سوره ممتحنه اشاره فرمودند که پیامبر با زنان بیعت کرده بودند و این بیعت چیزی جزء دخالت و شرکت زنان در کلیه شئون سیاسی نبود و در حقیقت حقوق فرهنگی را که رضا شاه کبیر بر زنان داده بودند تکمیل فرمودند و امروز ما آنها را در پستهای مختلف در روستاها بعنوان کدخدا، در شهرها، شهردار، در خانه‌های انصاف، شوراهای داوری و در سمتهای معلم، دکتر، مدیرکل و مقام بالاتر مثل معاونت، وزارت یا نمایندگی مردم در مجلیسن سنا و شورای ملی می‌بینیم که نیمی از افراد مملکت و در حقیقت نیروی انسانی را در مملکت دو برابر کرده‌اند این کار را که اعلیحضرت همایون فرمودند فرمودند و از افکار بلند ایشان ناشی شده است بدلیل اینکه ما می دانیم امروز در دنیا از محدودیتهای اقتصادی گرفته از قحطی از ناراحتی هر چیزی که در دنیا اتفاق بیفتد خانه و کاشانه زنان را بهم می‌زند و این را بخوبی توجه داشته داشتند که دخالت زنان در کارهای سیاسی مملکت شرکت بیشتر آنها در مملکت آنها را بیشتر مسئول میداند و واقعاً این امر حقیقت پیدا کرد در پشت این تریبون بنام نمایندة زن و نماینده هم، فرقی نمی‌کند، شادباشهای خدمان را بمناسبت این افتخار بزرگ حضور مبارکشان تقدیم می‌کنیم و امیدوار هستیم زنان ایران همانطور کارهائی بعهده شان واگذار شده بتوانند بخوبی این مسئولیت را انجام بدهند و همانطور که دیده شده که تا حالا انجام داده‌اند اما در مبارزه با بیسوادی در سطح مملکت و پیکار با بی سوادی در سطح بین الملی پیشنهاد شاهنشاه ارزنده بود ملاحظه بکنید که یکی از کارهای ایشان این بود که پیشنهاد فرمودند که بیائید مقداری از بودجه نظامی را صرف تعلیم وتربیت و با سواد کردن مردم بکنیم در ملکت ما این کار عملی شد برای اینکه سپاهیان دانش ۳ـ۴ ماه بفرا گرفتن فنون نظامی می‌پردازند بعد در روستاها می‌روند و هم اینها نور دانش را در بدورترین روستاها و نقاط این مملکت میرساند بطوریکه میدانید این برنامه مورد اعجاب جهانیان است و می‌تواند برنامه نمونه‌ای باشد درکشورهایی که در راه مبارزه با بیسوادی گام برمیدارند بنابراین ملاحظه میفرمائید که کارگران استفاده کردند روستائیان هینطور، بیسوادن همینطور، خلاصه تمام اینها باعث شد که ما در این مدت در رشد صنعتی و اقتصادی عجیبی برخوردار بشویم رشد اقتصادی ما به ۵/۱۱٪ رسید با کارخانه ذوب آهن صنایع پتروشیمی، اتومبیل سازی، تراکتور سازی و یخچال سازی و کاغذ سازی استفاده از گاز که مدت پنجاه سال این ثروت بهدر می‌رفت و حالا درآمد آن مخارج ذوب آهن را تأمین نمود و موجب رشد صنعتی گردید و امروز می‌بینیم که سطح اقتصاد ما با ثابت بودن قیمتها در سالهای اخیر به ۱۰٪ رسیده است و سیاست خارجی ما که عبارت باشد از همزیستی مسالمت آمیز و احترام متقابل با کلیه کشورهائیکه رابطه داریم و این سطح مقام ما را بالا برده احترام متقابل برای ما در کشورهای خارج تحصیل کرده است ما وقتی اینها را نگاه می‌کنیم می‌بینیم همه اینها را مدیون افکار بلند شاهنشاه هستیم در آخرین قسمت توجه کنیم به استیفای حقوق ایران از نفت در سال گذشته دیدیم که کشورهای عضو اوپک با چه ناراحتی و نگرانی به این مسئله نفت نگاه می‌کردند و رهبری شاهنشاه مخصوصاً نه تنها در مورد بالا بردن قیمت بشبکه‌های نفت، در بالا بردن مالیتهای کمپانی‌های نفتی بلکه در این وضع بی عدالتی، کشورهای اوپک مجبور بودند کالای خود را بقیمت ثابت مواد خام را بفروشند و هر چه می‌خواستند بخرند بیمتهای بالاترو برای این کار ضابطه صحیح بوجود آمد امروز تمام کشورهای اوپک از این پیشنهاد و از پایداری و رهبری شاهنشاه بهرهمند شدند و و ضع ما را در دنیا بهتر نموده و حیثیت و آبروی بیشتری برای ما تحصیل کرد اما در این جا باید به نکته دیگری توجه کنم و آن زندگی خانوادگی شاهنشاه است زندگی خانوادگی شاهنشاه هم دستخوش حوادثی بود تا آنروزی که شاهنشاه از یک خانواده اصیل ایرانی علیا حضرت فرح پهلوی شهبانوی ایران را انتخاب فرمودند و همگی باین حسن انتخاب شاهنشاه اذعان پیدا کرده‌اند چه روز بروز علیا حضرت شهبانو از قبول کردن مسئولیتهای مهم دوران انقلاب نه تنها بعنوان یک ملکه بلکه واقعاً بعنوان یک مادر نمونه، یک فرد لایق اجتماعی و نمونه که کوچکترین کارگاهها تا دورترین روستاها اطلاع دارند و برفع مشکلات اجتماعی ایران پرداخته و برای رفاه مردمیکه از میان آن پای گرفته‌اند کوشش می‌فرمایند علیا حضرت شهبانو مجصوصاً توجهشان نسبت به بچه‌ها بیشتر است و برای بچه‌ها زندگی بهتر می‌خواهند، مدرسه بهتر می‌خواهند، کتاب بهتر می‌خواهند و از این توجه علیا حضرت بوضع زندگی مردم و بچه‌ها زندگی ما را دگرگون کرده و پا بپا در این دوران انقلاب با همسر تاجدارشان اشتراک مساعی داشته و دارند پیش می‌روند و ما می‌بینیم در سازمانهائیکه زیر نظر علیا حضرت شهبانو بکارهای بهداشتی یا خیریه اقدام می‌کنند چقدر در مملکت منشاً اثر هستند و تولد والا حضرت ولایتعهد که واقعاً برای مملکت ما خوشبختی آورده‌اند و همه آن را بفال نیک گرفتند و دیدگان شاهنشاه با داشتن فرزندان خوب روشن شد و محیط خانوادگی شاه گرم گردید و از تمام پیشرفتها چه در امر سیاسی و چه در امور خانوادگی بایستی بگوئیم که افکار بلند خودشان نتیجه گرفته شده است ولی این را مدیون یک چیز دیگری هم هستند و آن ایمان و اعتقادی است که شاهنشاه بخداوند متعال و ائمة اطهار دارند و این را همیشه ثابت کرده‌اند و با واقع بینی همیشه در حوادث بزرگ که روبرو می‌شوند تصمیم می‌گرفتند که بقول فرمایش خودشان همیشه از حوادث جلو هستند و این موجب اعجاب جهانیان است اما ما در اینجا وظایف سنگینی بعده داریم بدلیل اینکه فرمودند این پیشرفتها برای ما کافی نیست وبایستی برای رفاه بیشتر ملت ایران کوشش کنیم.
رئیس ـ خانم صفی نیا وقت شما تمام شد.
مهروش مستوفی (صفی نیا) ـ چشم، امیدوار هستیم که با کوشش نمایندگان بدروازه تمدن برسیم برای رسیدن به این دروازه تمدن دعای خیر ما بدرقه شاهنشاه با دو امیدوار هستیم که آنروز را ببینیم و با سربلندی بسوی آن گام برمیداریم، یک مسئله دیگری هم هست و آن راه انتقاد سازنده است از انتقاد سازنده نباید پرهیز کنیم امیدواریم که در این راه نیز موفق بشویم (احسنت ـ احسنت).
رئیس ـ آقای دکتر علومی بفرمائید.
دکتر رضا علومی ـ بنام خدا و بنام رهبر بزرگ انقلاب بزرگ اجتماعی ایران اقتران سعدین را تبریک می‌گویم اقتران سعدین بمناسبت بعثت حضرت رسول اکرم و آغاز سی و یکمین سال سلطنت شاهنشاه آریامهر در سال جشن شاهنشاهی سال کورش بزرگ. از مجموع بیانات همکاران عزیز آنچه بطور خلاصه عنوان میشود دگرگونیهای ژرف و استوار جامعه ایران هست در رشته‌های اقتصادی و اجتماعی و سیاسی و دیگر شخصیت جهانی شاهنشاه و رهبری خردمندانه دیپلماسی ایران پرتو افکنی جهانی استنباطی که از این عرایضم می‌کنم همبستگی است میان فلسفه کورش و فلسفه انقلاب سقید ایران. از مجموع بیانات همکاران محترم چند نکته را استنتاج می‌کنم، ویرانی فئودالیزم پایان داده شد. انسان‌های آزاد و از بند رسته این موقعیت را دریافتند که استعدادهای نهفته خویش را شکوفان کنند، گسترش اقتصادی مملکت آغاز شد، سازندگی جامعه صنعتی آغاز شد، سازندگی جامعه صنعتی آغاز شد و ما از یک مرحله تمدن روستایی در آستانه تمدن صنعتی قرار گرفتیم بسوی تمدنی بزرگ، سیاست مدبرانه شاهنشاه بر بنای ناسیونالیزم مثبت و بر اساس رهبری خردمندانه برای احقاق حقوق نه تنها ملت ایران بلکه همه مللی که در تاریخ قرن بیستم برای نخستین بار است که می‌توانند در پرتو رهبری صحیح احقاق حقوق خودشان را بطور صحیحی تجلی بدهند بیلان سی سال سلطنت شاهنشاهی در این جا سی سال افتخار هم آهنگ با پشتکار است سی سال خدمت به تمام بشریت است ۳۰ سال پیروزی که ثبت است بر زرین برگهای دفتر تاریخ شاهنشای ایران و بهتر گواه این مدعا تنها سخن ملت ایران نیست که از قلوب ملت ایران برمیخیزد و گویای پیوند ناگسستنی میان شاه و مردم است بلکه این پرتو افکنی در جهان قرن بیستم هم تجلی دارد اهمیت موضوع و عظمت دگرگونیهای عمیق جامعه ایران و نقش شخصیت بزرگ شاهنشاه در صحنه سیاست جهانی باندازه‌ای موضوع حائز موضوع حائز اهمیت است که با این عرایض مختصرنیست کما حقه حق مطلب را ادا کرد بطور خلاصه آنچه که می‌توانیم عنوان کنیم اشاره به چند پیشرفت اساسی جامعه ایران است، نمایندگان محترم کاملاً استحصار دارند که تولید کشاورزی مملکت ما که در سالهای قبل از انقلاب ایران ۸۵ میلیارد ریال در سال بوده است فقط در مدت ده سال به ۱۱۷ میلیارد ریال در سال رسیده است یعنی ۵۰٪ فزونی داشته جامعه صنعتی ایران سازنده کیش به این کیفیت آغاز شده است که اگر تولید صنعتی ما با مقایسه با آنچه در ده سال پیش بوده است بمیزان ۳۰۰٪ فزونی یافته با این آهنگ رشد اقتصادی ما تمدن روستائی را پشت سر گذاشتیم و در آستانه صنعتی شدن هستیم و در سالهای ۱۳۶۹ـ۱۳۷۰ جامعه ایران ۷۵٪ نیروی انسانی مشاغل در صنایع خواهد بود و بنابراین تمدن صنعتی را بسوی تمدنی بزرگ در ۲۰ سال آینده خواهیم دید برای سرعتی است که در در روند تکامل اقتصادی در ده سال گذشته داشتیم و این در تاریخ زندگی ملل بدون سابقه است ازنظر فرهنگ ۱۳۲۰، چهار درصد هزار دانش آموز داشتیم و امروز دوازده برابر آن در واحدهای آموزشی و مدارس ما تحصیل می‌کنند درآمد سرانه ۱۲۰۰۰ ریال به ۲۴۰۰۰ ریال افزایش یافته است سرمایه گزاری در ماشین آلات صنعتی که بمیزان ده میلیارد ریال بوده استقبال از انقلاب سفید ایرن بمیزان ۱۲ میلیارد ریال بوده است به ۱۲/۲۴ میلیارد ریال افزایش یافته است کیفیت کار سپاهیان بهداشت حکایت می‌کند که سالانه چند میلیون نفر از روستائیان به درمانگاههای سپاهیان بهداشت مراجعه کردند در تاریخ کدام مملکت یک چنین تحول اساسی در تمام شئون اجتماعی و سیاسی یک مملکت سابقه دارد؟ و این پیشرفتها بر این مبنا است و بر مبنای یک فلسفه انسانی که اگر یک روز در تاریخ رم بین پاتریسین‌ها و پلیین‌ها هست اگر روزی انقلاب خونین انگلیس در قرن ۱۷ تحول پیدا می‌کند یا انقلاب فرانسه در پایان قرن ۱۸ برای نخستین بار در دفتر افتخارات بشر در عالم بشریت ثبت میشود که در ایران انقلاب بمعنای واقعی کلمه تحقق پیدا کرد با مظهر کمال انسانی و کمال تمدن یعنی بدون خونریزی و این شاهکار بزرگ بین الملی و ملی است، کلمه شاهنشاه فیلسوف در مورد رهبر انقلاب ایران مفهوم کامل دارد. بهر حال کلام المولک ملوک الکلام عرایضم را درباره همبستگی میان فلسفه کوروش و انقلاب سفید ایران با فرمایش ملوکانه و گفته‌ای سعدی خاتمه می‌دهیم این فرمایش شاهنشاه است: «مرد بزرگ تاریخ ایران وجهان کوروش کبیر بیش از ۲۵۰۰ سال قبل پایه گذار حقوق بشر بود ما امروز برای تجلیل از او جشنی باین عظمت بپا می‌داریم حقوق بشر چیزی است که تا کنون فقط با لفظ و کلمه عنوان شده است در حالی که هم اکنون در دنیا بیش از یک میلیارد بیسواد وجود دارد و خدا می داند که در این جهان پهناور چه تعداد انسان گرسنه سر بر بالین می‌نهند و یا چقدر بی سواد بدون بذل توجه وجود دارد و چه کسانی هستند که از حداقل زندگی محرومند. شاید در مملکت ما نیز متأسفانه هنوز معدودی باشند ولی به هر حال ما می‌خواهیم روح و فلسفه اعلامیه کوروش کبیر را در مواهب تمدن و زندگی امروزی و حقوقی که هر فرد باید داشته باشد متجلی کنیم. ما خواستار آنیم که هر کس بتواند از آن حداقل زندگی که برای تمدن امروزی بشر قابل قبول است برخوردار باشد» و این کلامی است که شاهنشاه بمناسبت همبستگی میان فلسفه کوروش و فلسفه امروز انقلاب سفید ایران می‌فرمایند عرایضم را با این گفته سعدی تمام می‌کنم.
- لقد سعد الدنیا به دام سعده
- و ایده الموتی بالویه النصر
همانا جهان با وجودش نیکبخت شد.
شادگامیش پاینده باد و خداوند با پرچم‌های پیروزی ویرا یاری کناد جاوید شاهنشاه آریا مهر رهبر انقلاب بزرگ اجتماعی ایران (احسنت ـ احسنت).
رئیس ـ آقای صائب بفرمائید.
صائب ـ جناب آقای رئیس. همکاران محترم خوشبختانه شروع کار دوره بیستم قانونگذاری مصادف است با ایام سعیدی که هر یک بنوبه خود مقام و منزلتی شایسته در برابر ملت ایران دارا هستند. دیروز مصادف بود با روز بعثت حضرت ختمی مرتبت خاتم النبین.
روزی که منجی عالم بشریت و استوارترین مرد پاکی و درستی صلای آسمانی توحید و برابری انسانها را در جزیره العرب بعنوان منادی حق بگوش جهانیان رسانید و فرهنگ و تمدن اسلامی را پی ریزی کرد. محمد مشعلدار حقیقت ابدیت و فرمانده سالار کاروان سعادت با منشور آزادی انسانها از غار حرا بیرون آمد و زنجیرهای جهل و خرافات را از هم گسست و بتهای شرک و نفاق را در هم کوبید و شالوده انسانیت و عدالت را تحت لوای لااله الا اله در جوامع بشری بنا نهاد (صحیح است) بطوریکه این آئین پر فروغ و جاودانی توانست در کوتاهترین مدت میلیونها نفر را از برکات و نعمات خود بهرمند سازد. ملت ایران از جمله ملتهائی بود که خیلی زود باستقبال این چراغ فروزانی که در پیش پای انسانیت روشن گشته بود شتافت و آئین محمدی را بجان و دل پذیرفت تا جائیکه بعد از گذشت چهارده قرن اساس و بنای مملکت را بر پایه دین حنیف و مقدس اسلام و مذهب حقه جعفری استوار ساخت و ما امروز در میان کشورهای اسلامی بخود می‌بالیم که درخشندگی و تلألؤ خاصی داریم و مسلمانان جهان برای پادشاه عالیقدر و دین دار ما احترام قلبی قائل هستند (صحیح است ـ احسنت) و شیعیان دنیا از امواج رادیوئی این مرکز تشیع علاوه بر شهادت به یگانگی خدا و رسالت نبی اکرم طنین پذیر و اشهد ان امیر المؤمنین علیاً ولی الله را در فضای ایران استماع می‌کند (صحیح است) بنابراین بسیار بجاست که در آغاز کار مجلس با نهایت خلوص نیت از پیشگاه حضرت احدیت مسئلت کنیم که با توجه و التفات خاندان نبوت ما را در انجام وظیفه دینی و ملی و میهنی که در پیش داریم مؤید و موفق بدارد (احسنت) و توفیق آن نصیب شود که ضمن اجرای تمامی برنامه‌های اجتماعی و اقتصادی معنویت ایمان و روح خدا پرستی را در کلیه امور بیشتر رسوخ دهیم و لحظه‌ای از آنچه رضای خدا و پیامبر اولوالعظیم اوست غافل نمانیم.
خوشبختانه در همین موقع ملت ایران در تدارک و برگزاری مقدمات جشنهای دو هزار و پانصد سال شاهنشاهی ایران زمین است. جشنی که صرفنظر از آثاریکه در شناسائی و تمدن این کشور کهن بجای خواهد گذاشت در فرهنگ معاصر نیز نقطه عطفی بشمار می‌رود که ما و نسل ما و جوانان ما و خانواده‌های ما را بدرون نگری و خویشتن شناسائی دعوت می‌کند و در آنان غرور ملی و فضیلت جامعة ایرانی را میرویاند (صحیح است) این نقطه عطف محدود به مرز و بوم ما نخواهد بود بلکه نقطه عطف تاریخ در جهان امروز خواهد بود. چه برگزاری این مراسم واقعیتی را در برابر پژوهندگان و محققین تمدن و فرهنگ جهانی قرار داده که دانشمندان دنیا آن را بصورت یک پدیده و بمعنای یک واقعیت و بعنوان مظاهری از یک نوع تمدن و فرهنگ خاصی که عناصر تشکیل دهنده شاهنشاهی ما بوده است بدقت موشکافی و بررسی نمایند و جنبه‌های علمی و اجتماعی این نظام را بر مبنای ضوابط آن مورد بررسی و پژوهش قرار دهند و رمز بقای یک تمدن خاص و بزرگ فرهنگ شکوهمند و پر میراث ما را بجهانیان بازگو کند (صحیح است) با این توضیح و باز هم خوشبختانه در ایامی خدمت مقدس خود را آغاز می‌کنیم که در آستانه آغاز سی و یکمین سال سلطنت شاهنشاه آریا مهر قرار گرفته‌ایم. در این سی سال سلطنت پر افتخار و سازنده که رهبر گرانقدر ملت ایران بدرستی دوران برجسته‌ای از تاریخ را برای ما بوجود آوردند طی آن می‌بینیم که معنویت رابطه ملی و میهنی ما با نظام شاهنشاهی بطور گوناگون تجلی یافته و متوجه این حقیقت می‌شویم که این میراث تاریخی معنوی و پر ارج و این موهبت الهی در این سی سال بوجود آورده چه افتخارات و چه حقایق و واقعیتهائی برای ملت ایران و حتی جهانیان بوده است (احسنت) دوران اشتغال ایران و درایت اعایحضرت همایون در تخلیه خاک ایران از نیروی بیگانه و تضمین استقلال و حاکمیت مملکت و پس از آن ریشه کنی نفاق و تجریه طلبی و مبارزه با بیگانگان و اجانب و بدنباله آن بدوش کشیدن پرچم مبارزه ضد استعماری و احقاق حقوق مردم ایران و ملل مشرق زمین و ادامه زعامت نهضت‌های آزادی خواهانه شرق تا حال و رسانیدن آنها بحقوق از دست رفته و ماجراهائی که از جهات مختلف و رنجشهای سیاستهای خارجی بر ایران روی آورده بحدی زیاد است که در این مختصر وقت نمی‌توان بآسانی بر شمرد و در همه این احوال شخصیت ممتاز و رهبری پر تدبیر شاهنشاه آریامهر بود که با لطف خداوندی کشور و ملت ایران را بساحل سعادت و صلاح رهنمون بوده است (صحیح است) و آنگاه که دوران ثبات و آرامش کشور فرا رسید و زمینه لازم برای شروع یک تحول اساسی فراهم آمد انقلاب شاه و ملت شکوفان گردید (صحیح است).
اجرای تزها و دکترین خاص رهبر انقلاب ایران در طول سی سال سلطنت علاوه بر اثراتیکه در روابط اجنماعی و مسائل جمعی کشور بجای کشور بجای گذاشته است موجد پیشرفتها و ترقیاتی در زمینه صنعت، کشاورزی و تکنولوژی و علوم جهان امروز شده است که هر یک از آنها موجب شگفت و اعجاب جهانیان گردیده است (صحیح است) من بعلت محدودیت وقت درباره پیشرفتهائی که در کلیه شئون مملکتی در این سی سال بعمل آمده عرضی نمکنم و اکتفا می‌کنم بمختصری در مورد دسته و طبقه ایکه افتخار حاصل نمودند از رهبر انقلاب لقب شریف کسب نمایند (صحیح است) دسته طبقه ایکه قشر وسیعی از اجتماع ایران نوین را تشکیل داده و چرخ اقتصاد و صنعت کشور بر بازوان نیرومند آنان استوار است و بالاخره دسته طبقه ایکه امروز در پیش از ۳۸۷۰۰ کارخانه و کارگاه در گوشه و کنار این مملکت با لباس و افزار کار افتخار آفرین صنایع و اقتصاد میهن عزیز خود هستند و در حال آماده سربازی و جانبازی در راه شاه و وطن خود بوده (صحیح است، احسنت) و همگی اعتقاد قلبی دارند که در دوران پر افتخار این سی سال فصل نوینی در زندگی کارگر یارنی گشوده شده و شخصیت فردی و موقعیت ممتاز اجتماعی او در جامعه مشخص گردیده و خوب می دانند در این سی سال با تصویب قوانین کار، بیمه‌های اجتماعی، سهیم شدن در سود کارگاهها و کارخانه‌ها، ایجاد شرکتهای تعاونی و طرحهای تأمین مسکن سعادت و خوشبختی کارگران و خانواده‌های آنان تضمین گردیده است (صحیح است) با این همه کراراً شنیده‌اید و از جمله در مراسم گشایش دوره جدید مجلسین ملاحضه نمودید که شاهنشاه فرمودند با این میزان ترقی و پیشرفت قانع نیستند و برای فرد فرد ملت حق شناس خویش خواستار بهترین زندگی و رفاه بیشتر می‌باشند (صحیح است ـ احسنت) بحمد الله دلت حزبی، در پیشرفت این تحولات سهم بسزائی داشته است و این حقیقت را می‌توان از رضایت خاطر ملوکانه و اظهار رضایتی که در نطق افتتاحیه فرمودند استنباط کرد. چه شاهنشاه جز پیشرفت کار انقلاب و رفاه و آسایش ملت ایران هدف و مقصودی نمی‌شناسد و دولت حزبی ما مباهی است که در اجرای این برنامه‌های انقلابی رضایت خاطر شاهانه را بنام سند افتخاری برای حزب ایران نوین تحصیل کرده است (احسنت ـ احسنت).
رئیس ـ آقای فرهاد پور بفرمائید.
فرهاد پور ـ امروز بمناسبت تقارن با آغاز سی و یکمن سال سلطنت پرافتخار شاهنشاه آریامهر همکاران عزیز مطلبی فرمودند که هر کس هر چه گفت از زبان سی میلیون ملت ایران بود (احسنت) در مملکت ما مسائلی هست و مواردی هست که همه در آن اتفاق نظر و عقیده داریم و هیچ اتفاق نظری نیست سی میلیون مردم ایران در این قبیل مسائل که مربوط است به موجودیت، استقلال، هستی و همه چیز ملت ایران همفکری و هم آهنگی دارندو همزبانند اگر مقام محترم ریاست در موقع تبریک به پیشگاه مبارک شاهنشاهی مطلبی بیان می‌کنند از زبان همه ما و از زبان سی میلیون ملت ایران (صحیح است) اگر همکاران اکثریت و همکاران اقلیت مطلبی می‌فرمایند از زبان همگی ملت ایران است ولی با این احوال تذکر یعنی مطلب از جهت یادآوری بآنها که شاهد و ناظر بودند و ارشاد آنها که سنشان اقتضا نداشت و با این یادآوریها از گذشته خودشان و گذشته مملکت اطلاع پیدا می‌کنند واجب و لازم است بنظر من همکاران عزیزی که از نظر سنی اقتضا دارند مقایسه‌ای بفرمائید بین آنجه که در شهریور ۱۳۲۰ بودیم و آنچه که با تفضیل الهی و ارادة شاهنشاهی در شهریور ۱۳۵۰ هستیم یک مقایسه بین این دو مقطع زمان که سی سال فاصله دارد بنظر من بمراتب بیشتر مبلغ و نشان دهنده و عنوان کننده تمام مسائلی است که ما یا سما هر کدام بگوئیم چون آنچه بگوئیم باز حق مطلب را ادا نکرده‌ایم و همه مسائل را نگفته‌ایم آنچه در سی سال گذشته بر ما وملت ایران گذشته است کتابها و طومارها لازم دارد که نسل جوان بخواند و بداند که از کجا شروع کردیم و بکجا رسیدیم و الان مقدمه رسیدن به چه مرحله را فراهم و آماده می‌کنیم تذکر این نکته بدنیست که دوستان عزیز ما را به یاد آورند شهریور ۱۳۲۰ مملکت ما ناجوانمردانه تحت اشتغال قشون اجنبی بود جنگ را بهانه کردند و به ما تجاوز کردند اما در سالهای ۱۳۲۴ و ۱۳۲۵ جنگ تمام شده بودو آنها که بر مملکت ما تاختند عمال و عوامل اجنبی بودند که در مقام جدائی آذربیجان عزیز از مملکت ما بودند در آن تاریخ ببینیم ناجی آذربایجان که بود؟ جز با اراده شاهنشاه و همراهی ملت آذربایجان عزیز ما به چه کیفیت بما برگشت ما در دنیا شاهد تجزیه ملتهای بسیار بزرگتر و قوی تر و پیشرفته تر بوده‌ام ولی در ایرن پیوستگی مردم به رژیم سلطنت و علاقه مندی مردم به استقلال، رسوخ فکر سلطنت ۲۵۰۰ سالخ، این سابقه تاریخی موجب آن شد که ما توانستیم بطور استثنائی بعد از جنگ آن قسمت از خاک کشور را که در مقام تجزیه بود به ایران برگردانیم و استقلال و حاکمیت خودمان را حفظ کنیم و اینکار هیچکس نکرد جز فرماندهی شاهنشاه و اطاعت مردم از شاهنشاه (صحیح است)، منظرة دیگری را بدست می‌آوریم این منظره را دیگر همه بخاطر دارید آنچه در مرداد ۱۳۳۲ بر ما گذشت فکر کنید چه گذشت چه ماجرائی بود مرداد ۱۳۳۲ مردم در مقام حق شناسی و نشان دادن پیوند خودشان با رژیم ما طبیعی ترین وسالم ترین رژیم است برای حفظ استقلال و تداوم استقلال این مملکت تا ابد، اما در ششم بهمن ۱۳۴۱ باین مردمی که در ۲۸ مرداد اراده خودشان را نشان دادند پادشاه جوانبخت ما چه جوابی شاهانه دادند، انقلاب ۶ بهمن هدیه‌ای بود و پاسخی بود و تشکری بود که شاهنشاه از ملت خودش کرد، زنانرا آزادی بخشید و مملکت را از سیستم فئودالیسم بنوعی حکومت دمکراسی بسیار پیشرفته بجلو بردند که امرز ما می‌بینیم در جامعه انقلابی ایران سیستم دمکراسی بصورت دمکراسی بسیار پیشرفته در ردیف ملل راقیه دنیا برقرار است و بنظر من بالاتراز تمام کارهای عظیمی که در مملکت ما شده است نعمت امنیت و آزادی است که رهبر بزرگ ما بمردم بصورت وجود احزاب اقلیت و اکثریت عنایت فرمودند امروز در پرتو چنین آزادی است که ما اقلیت عددی که در مجلس داریم عرض می‌کنم در مجلس نه تنها در جامعه، با اقلیت عددی صدایمان آنچنان در مقابل شما اکثریت رساست که اگر کوچکترین اختلاف و تخلفی داشته باشید در نهایت شدت جلوگیری می‌کنیم این را من به آقایان قول می‌دهم ما عددمان از نظر عددی در مجلس از شما کمتر است ولی انشاءالله قبول کنید؛ یقین داشته باشید که با قبول منطق انتقادی اقلیت قدم به آستانه تمدن بزرگ خواهیم گذاشت این را شما بدانید که عامل پیشرفت شما وجود ما و انتقاد ماست ارزش این را بدانند و بفهمند که ما برای اینکه به مرحله مورد هدف و آنچه که آرزو و هدف ماست برسیم در راهنمائی و ارشاد و انتقاد سازنده برای جلو گیری از اشتباهات شما کوتاهی نخواهیم کرد چون اگر قلت عدد با منطق توأم باشد اکثریت عددی دیگر قدرتی نخواهد داشت (دکتر الموتی ـ باید منطق داشته باشید) (مهندس صائبی ـحرف منطقی را قبول می‌کنم)، بهر حال بنظر من بعموان یک عضو اقلیت بزرگترین موهبتی که عنایت شده است بملت ایران نعمت آزادی است بیائید در کمال رشد فکری از این نعمت آزادی که بما مرحمت شده است استفاده کنیم و آنطور که خواستة رئیس و رهبر بزرگ مملکت است گامهای بیشتری بسمت هدف عالی رهبر ملت برمیداریم (احسنت ـ احسنت).
- اجرای مراسم تحلیف بوسیله بوسیله خانم هما زاهدی
۳- اجرای مراسم تحلیف بوسیله بوسیله خانم هما زاهدی.
رئیس ـ وارد دستور می‌شویم از خانم زاهدی خواهش می‌کنم برای ادای سوگند تشریف بیاورند.
(در این موقع کلام الله مجید با احترمات لازم به تالار جلسه آورده شد و عموم حضار قیام نمودند).
- «خانم زاهدی ـ متن فسم نامه را بشرح زیر قرائت و ذیل آن را امضاء کردند»
- «من که در ذیل امضاء می‌نمایم، خداوند را بشهادت می‌طلبم و به قر آن قسم یاد می‌کنم مادام که حقوق مجلس و مجلسیان مطابق قانون اساسی محفوظ و مجری است تکالیفی را که بما رجوع شده است مهماامکن با کمال راستی و درستی و جدو جهد انجام بدهم و نسبت به اعلیحضرت شاهنشاه متبوع، عادل مفخم خودمان صدیق و راستگو باشم و بر اساس سلطنت و حقوق ملت خیانت ننمایم و هیچ منظوری نداشته باشم جز فوائد و مصالح دولت و ملت ایران»
(در این موقع کلام الله مجید را با احترامات لازم از تالار جلسه خارج گردید).
- تصویب صورتجلسه عصر سه شنبه ۱۶ و پنجشنبه ۱۸ شهریور ۱۳۵۰
۴- تصویب صورتجلسه عصر سه شنبه ۱۶ و پنجشنبه ۱۸ شهریور ۱۳۵۰.
رئیس ـ صورتجلسه‌های عصر سه شنبه ۱۶ و پنجشنبه ۱۸ شهریور ماه خدمت خانمها و آقایان توزیع شده است نسبت به این صورتجلسه‌ها نظری نیست؟
دکتر موسوی ـ اصلاحاتی در عرایض بنده باید بشود که تقدیم می‌کنم.
رئیس ـ اصلاح میشود، نظر دیگری نیست (اظهاری نشد) صورتجلسه‌ها تصویب میشود.
- بیانات آقای نخست وزیر و تقدیم برنامه و معرفی اعضاء دولت
۵- بیانات آقای نخست وزیر و تقدیم برنامه و معرفی اعضاء دولت.
رئیس ـ جناب آقای نخست وزیر فرمایشی دارید بفرمائید.
نخست وزیر ـ (امیر عباس هویدا) ـ جناب آقای رئیس ـ نمایندگان محترم.
مشیت الهی و اراده سنیة اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریا مهر چنان تعلق گرفت که بار دیگر افتخار خدمتگزاری در سالی چنین پرشکوه نصیب این خدمتگذار گردد. سالی که یادآور تمدنی درخشان و عظمت کهن شاهنشاهی ایران است و برای هر ایرانی انگیزه ایست نیرومند بخاطر اعتلای هر چه بیشتر جامعه بزرگی که اکنون دست اندر کار ساختن و تحول و تجلی آن هستیم (صحیح است).
اینک در چنین زمان فرخنده که خود و اعضاء دولت در این ساحت مقدس حضور یافته‌ایم افتخار دارم برنامه دولت را که در آن ضمن اشاره به اقدامات گذشته، از جهت ارتباط آن با آینده، کلیه اقدمات دولت در زمینه شئون اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی مندرج است به این سیاحت مقدس تقدیم کنم. یک چنین برنامه‌ای باید از تمام جهات شایسته ملتی باشد که در دوران پرشکوه انقلاب ایران در راه مجد و عظمت کشور خود گام برمیدارد. ایران ما در بستر قرون و اعصار مهد تمدنی بزرگ و درخشان بوده و آوازة شهرتش در اقصی نقاط دنیای باستان طنین انداز بوده است (صحیحی است). چه بسیار از کشورها که از فرهنگ و تمدن کشور ما بهره‌ها برده‌اند و چه بسا تاریکیها که از فروغ دانش و بینش بزرگان این سرزمین بروشنائی پیوسته‌اند (صحیح است). اگر شراره‌های تمدن درخشان زمانی چند در اثر تهاجم بیگانگان و کوته نظری معدودی از خود پرستان در زیر خاکستر ناکامی ماند و ایران وایرانی از کاروان تمدن جهانی بدور افتاد امروز جای افتخار است که انقلاب ایران به آن دلشکستگیها و عقب افتادگیها پایان بخشید و ما را اکنون در جریان یک تحول درخشان برای رسیدن به مرزهای تمدن بزرگی که اصول آنرا شاهنشاه برای ملت ایران ترسیم نموه‌اند قرار داده است. بدیهی است که طی این راه تنها با ایمان و اعتقاد راسخ ه اصول انقلاب و اتکاء بمبانی استوار اخلاقی و معنوی میسر است. ایمان و اعتقادی که می‌تواند قدرت محرکه اصلی فعالیتهای همه افراد کشور باشد تا بدینسان راه آینده هر چه زودتر و بهتر هموار گردد و کشور ما در آن چنان شرایطی قرار گیرد که پیش از بیش به عنوان یک کشور بین الملی و یکی از پاسدارن صلح و امنیت و رفاه بشریت متجلی شود (احسنت) و این همان مفهوم وسیع و همه جانبه است که در متن و محتوای «تمدن بزرگ» با آن آشنا می‌شویم بنابراین تمدن بزرگی که ما بدنبال آنیم، تنها با گرد آوردن ثروت و آشنائی با روشهای علمی و فنی جلوه گر نمشود، زیرا در اختیار داشتن پیشرفته ترین وسائل علمی و فنی توأم با ثروتهای فراوان بخودخود موجد خوشبختی نیست و چه بسا جوامعی که از نعمتهای مادی برخوردارند و با این همه خوشبخت نیستند و از آن آرامش روحی که لازمه زندگای انسانی است محرومند پس آنجه که برای نیل بتمدن بزرگ لازم است استحکام مبانی اخلاقی و معنوی یعنی داشتن ایمان و اعتقاد بشجاعت و شهامت اخلاقی ـ انصاف و جوانمردی و راستی و یگانگی است (صحیح است ـ آفرین). بدیهی است که همواره با چنین خصوصیات معنوی، کاردانی و دانش نیز ضروری است تا در نتیجه تلفیق و ترکیب این دو عامل اصلی، رفاه و آسایش بیشتر مادی و معنوی تأمین گردد.
اینک با توجه به این نکات اساسی است که برنامه دولت بر پایه اصول دوازده گانه منشور انقلاب ایران استوار شده است. انقلابی که موجب بیداری افکار و تحرک نیروهای اجتماع و پیدایش ابتکار و خلاقیت ملی گردید و بطور مدام در برخورد با نیازهای روزافزون جامعه مترقی ایران و همچنین در ارتباط با مسائل بین الملی غنی تر میشود و هماهنگی خود را با جبر زمان بنحوی کاملاً منطقی حفظ می‌کند و دراینجا یادآوری این نکته ضروری است که در جهان امروز اکثر اجتماعات بشری خواه و ناخواه با مسائل و مشکلات گوناگون مواجه می‌شوند، ولی در مقابله با مشکلات تاب مقاومت نیاورده، یا از هدف و مقصد خود عقب نشینی می‌کنند و یا بحالت سکون و خمود فرومیروند، ولی ما با رهبری حکیمانه شاهنشاه و پیروی از منشور انقلاب و اندیشه و فکر در مورد به راه حلهای صحیح می‌رسیم (احسنت). اینجاست که واقع بینی ما به کوره امتحان گذاشته میشود. برنامه هائیکه با الهام از این اصول تهیه میشود باید آنچنان باشد که پشتیبانی و حمایت یکپارچه همگان را در برگیرد (احسنت). این امر مستلزم آن است که همه در پیشبرد برنامه‌ها خود را شریک و مسئول بدانیم و بنوبه خویش بنحوی از خود گذشتگی نشان دهیم و با اعتقاد و ایمان از تجمل پرستی و منفعت جوئی احتراز کنیم (آفرین) و بر آن باشیم که با از خودگذشتگی به میهن عزیز خود بیشتر و بهتر خدمت نمائیم (آفرین ـ احسنت).
اینک با ذکر این اصول اساسی به بحث درباره برنامه دولت می‌پردازیم:
بطوریکه نمایندگان محترم ملاحظه خواهند فرمود شرح کامل برنامه دولت که شامل رئوس هدفها فرمود شرح کامل برنامه دولت که شامل رئوس هدفها و سیاستهای اجرائی است به تفصیل در مجموعهای تنظیم گردیده که اینک تقدیم به مجلس شورای ملی می‌گردد و در آن جریان اقدامات گذشته دولت و برنامه هائیکه در پیش دارد مشروحاً درج گردیده است و چون کار این دولت شامل ادامه برنامه هائی نیز می‌باشد که قبلاً بنظر نمایندگان محترم رسیده و مورد تصویب واقع شده، لذا در این برنامه جنبه‌های تکاملی برنامه‌ها و نیازهای تازه اجتماعی مورد نظر واقع گردیده و لذا کلیه اقداماتیکه برای ادامه رشد اقتصادی و حفظ ثبات نسبی قیمتها و ارزش پول و سیاستهای مالی و مالیاتی و بهره برداری از منابع طبیعی کشور و توسعه صنایع و بهبود کشاورزی و خدمات اجتماعی و آموزشی و فرهنگی و درمانی و سایر رشته‌ها تاکنون بعمل آمده با آهنگ سریعتر و وسیعتر تعقیب خواهد شد و در اینجا بطور اختصار روح و هدفهای اصلی برنامه دولت را باستحضار خواهم رساند و مشروح آنرا نمایندگان محترم در مجموعه برنامه دولت ملاحظه کرد (احسنت).
در این جا که سخن از روح فلسفه اساسی برنامه دولت است، ذکر این نکته و مقدمه اساسی لازم است که در گذشته تاریخ جوامع بشری نشان می‌داد که بین ترقیات و اختراعات علمی و فنی با اثری که این تحولات بر افکار و عقاید و سنتها می‌گذاشت فاصله زمانی نسبتاً زیادی وجود داشت، ولی امروز در جهان پرتلاطم این اثرات تقریباً بشکل آنی و لحظه‌ای در آمده و هیچ کشوری از حیطه تأثیر این تغییرات شگرف برکنار نخواهد بود. اجتماع بشر کلا در حال تغییر و تحول مداوم است. دنیائی فرو می‌ریزد و دنیای دیگری آغاز می‌گردد و در این احوال تضادها و اختلافهای بسیاری باقی می‌ماند که هر روز حادتر و شدیدتر می‌گردد. از این سو گروهی از بشریت با فراوانی بسیار روبرو است و از سوی دیگر گروهی انبوه با بلایائی چون گرسنگی و مرض و جهل گریبانگر است و فاصله میان این دو گروه متأسفانه هر روز بیشتر میشود و این تصویر تازه دنیا ما را بر آن می‌دارد و مکلف می‌سازد که آهنگ رشد خود را بنحوی تنظیم کنیم تا در حداقل زمان بحداکثر پیشرفت و ایجاد رفاه اقتصادی و اجتماعی دست یابیم (آفرین). برای نیل به چنین موقعیت بزرگ سه رکن و عامل اساسی لازم است که عبارتند از:
اول ـ رکن سیاسی یعنی داشتن محیط اجتماعی و سیاسی سالم و مناسب
دوم ـ رکن اقتصادی و مالی
سوم ـ رکن انسانی، یعنی داشتن نیروی انسانی مجرب برای تنظیم و اجراء برنامه‌های ملی.
شکر خدای را که امروز مهین عزیز ما برای ترقی و تعالی خود و نیل به تمدن بزرگ حائز تمام این عوامل و ارکان می‌باشد، زیرا اساس بقاء هر جامعه دردرجه اول مبتنی برداشتن محیط اجتماعی سالم و مناسب می‌باشد و در کشور ما در اثر انقلاب ایران و بسط و تعمیم عدالت اجتماعی که در روح هر یک از آن اصول منتج است آن محیط سالم اجتماعی که پایه همه ترقیات امروزی است بوجود آمده است (صحیح است). با خاتمه یافتن کار اصلاحات ارضی و اجراء اصل سهیم شدن کارگران در سود ویژه کارگاهها و اشاعه دانش و فرهنگ و بهداشت و درمان از طریق سپاهیان انقلاب مخصوصاً در قلب روستاها و از طرف دیگر با اجراء اصل ملی کردن جنگلها و مراتع و منابع آب که از ثروتهای ملی خدا داد است گامهای بسیار بلند در راه تأمین منافع اکثریت ملت ایران و توزیع عادلانه تر درآمد برداشته‌ایم (صحیح است ـ آفرین).
درباره رکن دوم یعنی اقتصادی و مالی بطوریکه نمایندگان محترم استحضار دارند تمام مجاهدات واقدامات دولت در امر بهره برداری بهتر و بیشتر از منابع طبیعی کشور مصروف می‌گردد تا اعتبارات و منابع مالی لازم برای ترقیات اجتماعی ملت ایران فراهم گردد (صحیح است): صنعتی ساختن کشور ـ بهبود وضع کشاورزی ـ استفاده از معادن کشور و مخصوصاً موفقیتهای تاریخی که در مورد نفت به همت شاهنشاه بدست آمد نمونه بارزی از اقدامات اساسی بمنظور تهیه و تدارک رکن دوم تکوین تمدن بزرگ ایران بود که ادامه آن در سرلوحه برنامه دولت قرار دارد (احسنت).
راجع به رکن سوم یعنی تربیت نیروی انسانی و لایق و مجرب برای تنظیم و اجراء برنامه‌های مملکتی در برنامه دولت به تفصیل بحث شده است. این رکن شامل مظاهر و تجلیان مختلف است که مجموعه آنها ما را موفق می‌سازد آن افراد لایق و متعهد و با ایمان را که در ابتدا سخن به اهمیت آن شد تربیت کنیم. توجه مخصوص دولت به این امر آموزش و پرورش در سطوح ابتدائی متوسطه و عالی و اختصاص قسمت عمده اعتبارات مملکتی به این امر خطیر و بسط و گسترش مدارس حرفة نشانه بارزی از اهمیت خاص این رکن معنوی است. در تأمین این هدف دولت با الهام از اصل انقلاب آموزشی و منشور رامسر و سخنان تاریخی شاهنشاه آریا مهر در جلسه سازمان برنامه کلیه اقدامات لازم را معمول خواهد داشت تا در ده سال آینده نه تنها بی سوادی در کشور یافت نمی‌شود، بلکه دبیرستانهای عادی و حرفهای بحدودی باشد که نیازمندیهای کشور تأمین نماید و در مورد آموزش عالی نیز تربیتی داده خواهد شد که کلیه جوانان بتواند در داخل کشور به تحصیلات دانشگاهی بپردازند و مجبور به رفتن به کشورهای خارجه نباشند (احسنت). در اینجا لازم میدانم که بطور کلی توجه کامل دولت را به امور مربوط به رفاه جوانان اعلام بدارم. دولت وظیفه خود میداند که تنها از نظر آموزشی بلکه از نظر پرورش استعدادها و تقویت روحیه سالم جوانان کشور و تأمین سایر موجباتی که با رفاه و آسایش جوانان ارتباط دارد اقدامات وسیعی بعمل آورد که جوانهای کشور که امیدهای آینده مملکت اند از حمایت همه جانبه و سیع اجتماعی برخوردار گرددند. راجع به انقلاب اداری که هدف آن نیز تجهیز نیروی انسانی لازم برای انجام خدمات دولت است، هر چند شخصاً به اقداماتی که بعمل آمده قانع نیستم، ولی این حقیقت را نیز باید بگویم که این رسوم وآداب و اخلاقیات اجتماعی نه تنها مأمورین، بلکه مراجعین به دستگاهای دولتی بستگی دارد و کاری نیست که در زمان کوتاه قابل انجام باشد، ولی بهر حال این ملاحظات رافع وظیفه بزرگی که در اصتلاح امور اداری نخواهد بود دولت انجام این امر را از وظائف مهمه خود تلقی می‌نماید (احسنت).
در قسمت اخیر سخنان خود درباره برنامه دولت مخصوصاً می‌خواهیم چند نکته اساسی به چند نکته اساسی که مشروحاً در برنامه تفصیلی مورد بحث واقع گردیده اشاره می‌کنم و اهمیتی را که دولت برای آن مسائل اساسی قائل است ذکر نمایم که یکی اصل سهیم و شریک شدن مردم در اداره مربوط به خود است که یکی از خصوصیات بارز و فلسفه نهائی تشکیل انجمنهای ده و شهر و شهرستان و استان و همچنین خانه‌های انصاف و شوراهای داوری و انجمنهای بهداری و شوراهای آموزش و پرورش منطقه و سایر تشکیلات ملی می‌باشد که بعموم افراد کشور این موقعیت را می‌دهد که در امور محلی مربوط به خود با یکدیگر گفت و شنود کرده و تبادل نظر نمایند. مسلماً در اینجا باید اهمیت احزاب را گوشزد کنم امروز دراین جا وزرای حزب ایران نوین برای معرفی در این سیاحت مقدس حضور خانمها و آقایان حضور دارند.
نکته دیگر اینکه در برنامه دولت مسائل مربوط به رفاه اجتماعی و تعمیم بیمه‌های گوناگون و امر بهداشت و آموزش مورد توجه خاص قرار گرفته و مخصوصاً تأمین مسکن یکی از مهمترین فعالیتهای دولت در برنامه آینده خواهد بود و برای این منظور طرحهای جامع و وسیعی تنظیم گردیده که بمورد اجرا در خواهد آمد. سیاست اجرای دولت این است که برای گروههائی که درآمد نسبتاَ بیشتری دارند ولی نیاز بکمک دولت دراند از طریق اعطاء وام و اعتبار به آنها کمک نماید و از طرف دیگر بخش خصوصی را تشویق نماید که بجای آنکه سرمایه خود را در زمین حبس نماید آنرا در خانه سازی و تهیه مسکن که یک عمل مفید اقتصادی و اجتماعی است مصروف گرداند.
در مورد سیاست خارجی ایران باید کشور ما که از ثبات و امنیت کم نظیری برخوردار است طبعاً نمی‌تواند درسیاست بین الملی تابع وقایع روزمره و زودگذر باشد (صحیح است). سیاست مستقل ایران، بر پایه‌ها و اصولی استوار است که در مورد قبول هر انسان و صلح جوئی است. ما معتقدیم که هم ملل جهان، حتی با داشتن روشهای حکومتی و ایدولوژی‌های مختلف، می‌تواند صلح و صفا در کنار یکدیگر زندگی و همکاری کنند. ما معتقدیم هر ملت باید حق داشته باشد راه زندگانی و سیر سرنوشت خود را با رعایت منافع و حقوق جوامع دیگر آزادانه برگزیند. ما معتقدیم شکاف برگی در حال حاضر از نظررفاه اقتصادی بین المل پیش رفته و ملل در حال توسعه وجود دارد امکان برقراری عدالت بین الملی را مشکل می‌سازد و برای صلح و آرامش بین الملی خطرات زیاد فراهم می‌نماید و بدیهی است که چنین وضعی قابل دوام نیست که ملتهائ روزبروز ثروتمند و غنیتر شوند در حالی که ملل دیگری بموازات آنها روزبروز فقیر تر گردند. بنابراین از هر تلاش و اقدام بین الملی برای برقرای صلح و عدالت و کاهش فاصله میان جامعه‌های فقیر و غنی و مبارزه با بیسوادی و گرسنگی و بیماری و دیگر بلایای اجتماعی با کمال حسن نیت پشتیبانی می‌کنیم (احسنت).
ما عقیده داریم که بسیاری از قواعد و ضوابط گذشته در روابط بین الملی، از جمله توسل بروز و اجبار، باید در
missing???
سال ۱۳۴۳ فقط در ۲۳۴ حوزه خانه‌های انصاف بوجود آمد و به ۱۰۵۵ پرونده نا مرحله نهائی رسیدگی شد. در سال ۱۳۴۸ تعداد حوزه‌های مزبور به ۲۴۴۵ بالغ گشت و تعداد پرونده‌های مختومه به ۴۰۴۳۲ فزونی گرفت و بدین ترتیب در مدت ۵ سال نقش خانه‌های انصاف در حل و فصل دعاوی مردم و تحکیم بنیان عدل و انصاف در دهات تقریباً چهل برابر شد.
توسعه خانه‌های انصاف در سال ۱۳۴۹ امری بیسابقه بوده است بطوری که رقم این محاکم روستائی به ۳۲۶۱ بالغ شده و در طی یک سال بیش از دو برابر سال قبل یعنی ۹۵۰۲۴ پرونده در آن محاکم بحالت مختومه در آمده است.
اهمیت خانه‌های انصاف از جهت دیگری نیز قابل تذکار است و آن مشارکت خود مردم در امور خویش است زیرا قضات این نوع محکمه منتخب مردم محلی و از معتمدان محلی هستند و این خدمت را نیز در طول مدت بصورت افتخاری انجام می‌دهند و قضاوت‌های آنان و احکام صادره از این محاکم گواه صادقی بر رشد فکری و پختگی اجتماعی روستانشینان مملکت ماست.
بموازات خانه‌های انصاف و با اتخاذ همان روش که حل و فصل اختلافات کوچک و دعاوی جاری مردم بر طبق اصول کدخدامنشی و بتوسط عده‌ای از معتمدان منتخب مردم باشد در شهرها به ایجاد شوراهای داوری اقدام شد.
شوراهای مذکور نیز که عملاً از سال ۱۳۴۵ بکار آغاز کرد و عدد آنها در پایان سال جاری تراکم پرونده‌ها و محاکمات در دستگاههای متعارف قضائی مملکت بوده چنان که بموجب ارقام موجود تنها در سال ۱۳۴۸ متجاوز از ۴۳ هزار پروندة مدنی و بیش از یکصد و سی هزار پرونده کیفری در شوراهای داوری فیصله یافت و به رأی نهائی منجر شد. نکته قابل توجه قدرت کار و شوق خدمات اعضای شوراهای مذکور است که بطور افتخاری خدمت میکنندو مانند خانه‌های انصاف هیچگونه هزینه را بر طرفین دعوی تحمیل نمی‌نمایند. در سال ۱۳۴۸ جمعأ ۱۸۰۹۲۳ پرونده مدنی و کیفری بشوراهای داوری در ۹۸ حوزه وارد شد که از آن جمله ۱۷۳۴۲۳ پرونده مختومه اعلام گردیده است (بیش از ۹۵ درصد) و این خود دلیل واضحی بر صمیمیت اعضای این شوراهاست که از ۵ نفر از معتمدان محلی و یک مشاور وزارت دادگستری ترکیب گردیده‌اند. شک نیست که سرعت حل و فصل اختلافات و دعاوی نه فقط از نظر سیاسی و اجتماعی حائز اهمیت است بلکه از لحاظ اقتصادی نیز متضمن فوائدی است که اقل آن جلوگیری از اتلاف مال و تضییع وقت مردم است و حس اعتماد اطمینان را در روابط بین افراد تقویت می‌کند و بالمآن در رونق و توسعه اقتصادی کارگر میشود. بی شبهه قسمتی از رشد بی مانندی که سرزمین ما در سالهای اخیر از آن برخوردار بوده است و فی المثل در دوران کوتاه انقلاب، درآمد سرانه را از ۶۱۷/۱۲ ریال در سال ۱۳۴۰ به ۸۳۷ ۲۲ ریال در سال ۱۳۴۹ (هر دو رقم به قیمت جاری) رسانده است نتیجه همین کوشش مبتکرانه‌ای است که در تحکیم مبانی عدالت و تسریع در حل و فصل دعاوی و بهبود تمشیت امور قضائی انجام یافته است.
خانه انصاف در جهت دیگری نیز در خور عنایت خاص تواند بود و آن از این بابت است که خانه انصاف مانند شرکت تعاونی ـ خانه فرهنگ و انجمن ده از اساسیترین بنیادهای دموکراسی در روستا است و فی الحقیقته این چهار مؤسسه ارکان حکومت مردم برمردم در دهات کشور ماست ـ شرکت تعاونی حیات اقتصادی را بر مبانی تازه‌ای تنظیم می‌کند ـ انجمن ده در تحکیم همبستگی و تحرک خودیاری اجتماعی مردم مؤثر است ـ خانه فرهنگ تجلی گاه زندگی فکری و معنوی روستانشینان است و بالاخره خانه انصاف ضامن ادامه و حسن اداره همان مؤسسات اجتماعی ـ اقتصادی و فرهنگی و عامل تعدیل و تحسین کلیه روابط و مناسبات روستاهاست و نظر به همین اهمیت است که یکی از اصول دوازده گانه منشور انقلاب ایران به آن تخصیص یافته است.
missing ????
کشور وظیفه‌ای است که نیروی هوائی شاهنشاهی بعهده دارد و طبیعتی است که نیرو باید بتعداد کافی از جدیدترین هواپیماها مجهز باشد تا بتواند وظیفه خود را انجام دهد و همین مسائل صادق است نسبت بنیروی زمینی شاهنشاهی (احسنت).
این بود خلاصهای از برنامه دولت که مشروح آن برای مداقه و امعان نظر و بحث و گفتگوی نمایندگان محترم جداگانه تقدیم می‌گردد، رجاء واثق دارد که بیاری پروردگار توانا راهنمائیهای شاهنشاهمان توفیق بیشتری نصیب دولت خدمتگذار شما بشود (انشاء الله) باشد که از این طریق در آینده‌ای نزدیک نیل بمرحله تمدن بزرگ تحقق پذیرد (انشاءالله). اینک با اجازه مقام ریاست وزیران را بدین شرح معرفی می‌نمایم:
- آقای جمشید آموزگار وزیر دارای (مبارک است).
- آقای عباس خلعتبری وزیر امور خارجه (مبارک است).
- آقای مهرداد پهلبد وزیر فرهنگ و هنر (مبارک است).
- آقای حسن شالچیان وزیر راه (مبارک است).
- آقای محمود کشفیان وزیر مشاور و دبیر کل سازمان امور اداری و استخدامی کشور (مبارک است).
- آقای هادی هدایتی وزیر مشاور و معاون اجرائی نخست وزیر (مبارک است).
- آقای منصور روحانی وزیر کشاورزی و سرپرست وزارت منابع طبیعی (مبارک است).
- آقای فتح الله ستوده وزیر پست و تلگراف و تلفن (مبارک است).
- آقای منوچهر شاهقلی وزیر بهداری (مبارک است).
- آقای هوشنگ انصاری وزیر اقتصاد (مبارک است).
- آقای صفی اصفیاء وزیر مشاور و نایب نخست وزیر در امور اقتصادی و عمرانی (مبارک است).
- آقای عبدالمجید مجیدی وزیر کار و امور اجتماعی (مبارک است).
- آقای عبدالعظیم ولیان وزیر تعاون و امور روستاها و سرپرست وزارت تولیدات کشاورزی و مواد مصرفی (مبارک است).
- خانم دکتر فرخ رو پارسای وزیر آموزش و پرورش (مبارک است).
- آقای حسین کاظم زاده وزیر علوم و آموزش عالی (مبارک است).
- آقای ایرج وحیدی وزیر آب و برق (مبارک است).
- آقای کورس آموزگار وزیر آبادانی و مسکن (مبارک است).
- آقای تیمسار ارتشبد رضا عظیمی وزیر جنگ (مبارک است).
- آقای محمد سام وزیر کشور (مبارک است).
- آقای محمود قوام صدری وزیر مشاور و معاون پارلمانی نخست وزیر (مبارک است).
- آقای منوچهر کلالی وزیر مشاور (مبارک است).
- آقای صادق احمدی وزیر دادگستری (مبارک است).
- آقای حمید رهنما وزیر اطلاعات (مبارک است).
امیدوارم در این دورة تقنینیه روابط دولت با تمام نمایندگان روی اساس دوستی و همکاری مثل دوره گذشته باشد (انشاءالله) دولت که از تقویت و همکاری و اظهار نظر حزب ایران نوین و بخصوص نمایندگان حزب ایران نوین در مجلس شورای ملی برخوردار خواهد بود و امیدوار است که در انجام وظایفش همانطور از اظهار نظر نمایندگان حزب مردم و نماینده حزب ایرانیان برخوردار باشد (انشاءالله ـ احسنت).
(متن مشروح برنامه هم در آخر صورت جلسه بصورت ضمیمه چاپ شده است).
رئیس ـ برنامه دولت طبع و توزیع میشود و در جلسه آینده مطرح خواهد شد.
- اخذ رای و انتخاب یک نفر ناظر در سازمان بیمه‌های اجتماعی
۶- اخذ رای و انتخاب یک نفر ناظر در سازمان بیمه‌های اجتماعی.
رئیس ـ با اجازه خانمها و آقایان شروع می‌کنیم به انتخاب یک نفر ناظر در سازمان بیمه‌های اجتماعی.
آقای دکتر الموتی بفرمائید.
دکتر الموتی ـ از طرف فراکسیون پارلمانی حزب ایران نوین بعرض ساحت مقدس مجلس ملی میرسانم که کاندیدهای فراکسیون ما برای ناظر سازمان بیمه‌های اجتماعی آقای حسام الدین رضوی هستند ایشان یکی از کارشناسان بیمه‌های اجتماعی هستند و سالهای سال لیاقت و شایستگی خودشان را بخوبی نشان داده‌اند (صحیح است) امیدوارم همانطور که در سایر انتخابات ما وحدت و یکپارچگی خودتان را نشان داده‌اید در این مورد هم نشان داده شود (احسنت).
رئیس ـ سه نفر به قید قرعه انتخاب می‌شوند که با خانم بزرگ نیا و آقای مهندس صائبی از هیئت رئیسه در امر اخذ و استخراج آراء نظارت بفرمایند.
(اقتراع بعمل آمد خانم دکتر صنیع و آقایان رحیم پور بردباری و محدث زاده انتخاب شدند.)
اسامی خانها و آقایان نمایندگان بترتیب زیر بوسیله آقای مهندس صائبی (منشی) اعلام و در محل نطق اخذ رأی بعمل آمد).
آقایان اهری ـ دکتر ضیائی ـ شیخ بهائی ـ مهندس فروهر ـ شاهنده ـ بوشهری ـ دکتر زعفرانلو ـ دکتر عظیمی ـ مهندس قاسم معینی ـ مهاجرانی ـ بوشهری ـ بدر صالحیان ـ ملک افضلی ـ انشاء ــ دکتر اعتمادی ـ دکترعدل ـ دکتر یزدان پناه ـ دکتر الموتی ـ دکتر دادفر ـ مهندس علی نیرومند ـ شیخ الاسلامی ـ دکتر شمس ـ دکتر نجیمی ـ ناصر زاده ـ مهندس سهم الدینی ـ نیره سعیدی ـ عبدالحسین آموزگار ـ دکتر برادر ـ دکتر فروزین ـ ایلخانی پور ـ محسنی ـ توسلی ـ مظهری ـ کسرائی ـ ریگی ـ شهرستانی ـ پدرامی ـ پور بابائی ـ صائب ـ عباس میرزائی ـ دکتر متین ـ کیوان ـ مجد ـ جهانبانی ـ محمد ولی قراچورلو ـ دکتر رشتی ـ فیاض فاضلی ـ جعفری ـ فهیمی ـ نیک پور ـ غضنفری ـ دکتر کفائی ـ مرندی ـ سعید وزیری ـ کورس ـ سجادی ـ مجید موسوی ـ ذوالفقاری ـ مافی ـ مهندس جلال نوری ـ صدیقانی زاده ـ ایلخانی ـ دکتر فضل الله صدر ـ دکتر میر وجیه الله صدر ـ ابتهاج سمععی ـ مهندس اردلان ـ دکتر صفائی ـ دکترغنی ـ بختیاری پور ـ مهندس نظمی ـ دکتر پناهی ـ پسیان ـ پروین ـ پدرامی ـ دکتر بهزادی ـ نیک روش ـ دکتر بیگلری ـ کمالوند ـ دکتر مدنی ـ فصیلی ـ خانلر قراچورلو ـ مهندس کیاجوری ـ کاسمی ـ دکتر خسروی کردستانی ـ ضیاء رضوی ـ مهندس عدل ـ دکتر برومند ـ حق شناس ـ شاخوئی ـ دکتر شکرائی ـ کلانتر ـ هرمزی ـ مهندس زاهدی ـ مهندس عنایت بهبهانی ـ مهدی احمد ـ مسعودی ـ دکتر حبیب اللهی ـ دکتر پیر ـ پور بردباری ـ پیمان ـ پیر نیا ـ مهندس جلالی ـ اولیاء ـ جهانشاهی ـ دکتر رفیعی ـ جندقی ـ دکتر کیان ـ معیری ـ امیر احمدی ـ بوداغ زاده ـ امیر ابراهیمی ـ پیر زاده ـ اقبال ـ دکتر اسکوئیان ـ خورشید ـ دکتر پرتو اعظم ـ میر افضل ـ اخلاقی ـ تیمسار دکتر خطیب شهیدی ـ دکتر نائبی ـ دکتر ناوی ـ ناروئی ـ جهانی ـ رشیدی ـ داروئی ـ اولیا شیرازی ـ حیدری ـ دکتررشید یاسمی ـ دکتر منتظری ـ مهندس عطائی ـ فریدون فر ـ مستوفی ـ (صفی نیا)ـ دکتر یحیی بهبهانی ـ دکتر حبیب بهبهانی ـ احتشامی ـ دکتر موسوی امین ـ مهندس بدیعی ـ سمیعی ـ امام مردوخ ـ دکتر آزاد ـ دکتر ابوالمهدی ـ شیخ رضائی ـ سراج الدین ـ سعادت فر ـ رامبد ـ سعادت ـ شریفها ـ بختیار بختیاریها ـ دکتر سنگ ـ دکتر صمد زاده ـ مهندس عبدالحمید معینی ـ دکتر صوفی خلیلی ـ طلوعی ـ ضرابی ـ طباطبائی ـ دکتر طالقانی ـ عزیز مرادی ـ دکتر عسگری ـ زهتاب فرد ـ دکتر بیت منصور ـ عبدالحسین طباطبائی ـ قدردان ـ مهندس فرخ ـ فتوحی ـ دکتر مرتضوی ـ بختیاری پور ـ کورانلو ـ مهندس نصر ـ قاضی زاده ـ مهندس معینی زند ـ دکتر وزیری ـ مهندس اربابی ـ فرهاد پور ـ کاظم مسعودی ـ ادیب ـ دولو ـ سمیعی ـ دکتر راد ـ حبیب الله احمدی ـ مهدوی اردستانی ـ دکتر نصیری ـ فخر طباطبائی ـ محمدیان خوانساری ـ دکتر رضا علومی ـ مهندس قادر پناه ـ دکتر وحید نیا ـ بزرگ نیا ـ دکتر صنیع دانشور ـ مهند صائبی ـ تیمسار حکیمی ـ مهندس ریاضی ـ دکتر حاتم ـ حی ـ دکتر مشایخی ـ دکتر سرخوش ـ دکتر رئیسی ـ دکتر وفا ـ محدث زاده ـ مظاهری ـ نامور ـ کمالاتی ـ دکتر محققی ـ ساگینیان ـ حکمت یزدی ـ مهندس رهبر ـ اسعد رزم آرا ـ اوحدی ـ حیدر صائبی ـ دکتر بازرگانی ـ طباطبائی دیبا.
(آراء مأخوذه و مهره‌های تفتیشه شماره شد نتیجه بقرار زیر اعلام گردید)
اوراق رأی ۲۲۴ رأی.
مهره تفتیشیه ۲۲۴ مهره.
آقایان حسام الدین رضوی ۲۰۰ رأی، دکتر پرتواعظم و محدث زاده هر کدام یک رأی داشتند.
آراء سفید ۲۲ رأی.
رئیس ـ آقای حسام الدین رضوی با ۲۰۰ رأی بسمت ناظر مجلس در سازمان بیمه‌های اجتماعی برای مدت ۲ سال انتخاب شدند. (نمایندگان ـ مبارک است) آقای رضوی بفرمائید.
حسام الدین رضوی ـ با اجازه مقام ریاست وظیفه خود میدانم از محبتی که همکاران محترم اکثریت ببنده +فرمودند به من اعتماد کردند سپاسگذاری کنم. چنان چه در مدت شش سالهای که در مورد این عنایت بودم و وظیفه خود را انجام دادم سعی می‌کنم با جدیت و پشتکار وظایف محموله را انجام دهم (احسنت).
- اعلام چاپ عریضة جوابیه حضور اعلیحضرت همایون محمد رضا پهلوی آریا مهر شاهنشاه ایران
۷- اعلام چاپ عریضة جوابیه حضور اعلیحضرت همایون محمد رضا پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران.
رئیس ـ عریضة جوابیه حضور اعلیحضرت در جلسه خصوصی قرائت شد. چون قبلاً در جراید انتشار یافته است با اجازه خانمها و آقایان در صورت جلسه امروز چاپ میشود. (صحیح است).
- تعیین موقع و دستور جلسه بعد ـ ختم جلسه
۸- تعیین موقع و دستور جلسه بعد ـ ختم جلسه.
رئیس ـ چون فعلاً مطلب دیگری را دستور نداریم با اجازه خانها و آقایان جلسه امروز را ختم می‌کنیم جلسه آینده ساعت ۹ صبح روز سه شنبه خواهد بود.
دستور جلسه بحث در برنامه دولت است.
(ساعت یازده و ده دقیقه صبح جلسه ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی ـ عبدالله ریاضی.
- ضمیمه صورت مشروح مذاکرات جلسه ۵
- یکشنبه ۲۸ شهرور ۱۳۵۰
- برنامه دولت
خوشوقت و مفتخرم که با تأئیدات خداوند متعال و تحت توجهات خاصه اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریا مهر یکصد و بیست و یکمین دولت دوران مشروطیت را بنمایندگان محترم مجلس شورای ملی و ششمین دوره مجلس سنا معرفی می‌کنم.
موجب مباهات است که این دولت هنگامی تصدی امور مملکتی را عهده دار میشود که از یک سوی سی سال بر دوران پرافتخار سلطنت رهبر خردمند ایران می‌گذرد و از سوی دیگر ملت ایران بیست و پنجمین قرن بنیانگذاری شاهنشاهی خود را جشن می‌گیرند. طلایع تاریخ دراز و پر نشیب و فراز ملت ایران که مشحون از خصائص بشر وستی و احترام به آزادی و حقوق انسانی و اعتقاد به عالت اجتماعی است و این درس را بما می‌آموزد که برنامه‌های خود را ضمن تأمین موجبات رفاه مادی مردم بر پایه اصول و مبانی اخلاقی و معنوی که از سنتهای پسندیده و دیرینه ایرانی است تدوین کنیم بر همین اساس ضمن گزارشی نتایج انقلاب سفید ایران در سالهای گذشته برنامه دولت را که بر پایه اصول دوازده گانه منشور انقلاب تدوین گردیده عرضه می‌دارم.
همانگونه که استحضار دارند انقلاب سفید ایران تغییرات بنیادی عظیم در برداشت که از جمله تغییر روابط و مناسبات اجتماعی و دگرگونی بنیادهای حقوقی بمنظور ایجاد زیر بنای لازم برای ساختمان جامعه‌ای سالمتر و نیرومندتر ـ تأمین عدالت اجتماعی از طریق توزیع عادلانه در آمد و تعمیم رفاه و خدمات اجتماعی ـ آزاد کردن نیروهای خفته و نهفه اجتماع ایران و شرکت دادن آنها در راه سازندگی ایران فردا و بوجود آوردن شرایط و زمینه لازم برای رشد سریع اقتصادی و صنعتی ایران را می‌توان ذکر کرد.
تغییر روابط و مناسبات اجتماعی موجب شد که اقتصاد ایرن پس از سالها رشد آرام و ملایم در زمانی کوتاه، چنان جهش و پیشرفت تندی شود که در همه تاریخ پیشین ایران سابقه نداشت و معجزه اقتصادی ایران که فقط در یکی دو کشور دیگر مشابه آن دیده شده بود بوقوع پیوست، معجزه‌ای که هنوز از نویدها و امیدهای بیشتری برای آینده سرشار و بارور است.
بوجود آمدن بنیادهای اجتماعی و حقوقی لازم برای ایجاد توسعه اقتصادی کشور موجب شد که سطح زندگی روستانشینان بنحو مؤثری ارتقاء یابد و همچنین تحولی شگفت در پیشرفت صنعتی کشور پدیدار شود بدان گونه که در مدتی کوتاه ترکیب اقتصادی مملکت دگرگون شد وسهم تولیدات صنعتی و معدنی (باستثنای نفت) در تولید ناخالص داخلی به قیمت جاری بین سالهای ۱۳۴۱ و ۱۳۴۹ تقریباً سه برابر گردید و سهم ارزش افزوده بخش صنعت در تولید ناخالص ملی از ۱۶ درصد به ۲۱ درصد افزایش یافت.
بخش نفت نیز بر اثر پیروی از سیاست مستقل ملی که خود بر انقلاب مقدس ایران متکی بوده و هست برشد و توسعهای شگرف نائل آمد و ایران را در میان کشورهای صادر کننده نفت بمقام اول ارتقاء داد.
تأمین عدالت اجتماعی که از اهم هدفهای انقلاب مقدس ایران بوده است در طی سالهای انقلاب بوجود مختلف صورت عمل بخود گرفته و از جمل تعمیم سواد و آموزش و پرورش بر روستا نشینان دور افتاده و برخورداری آنان از بهداشت و درمان و دیگر مزایای زندگی جدید تحقق یافته است.
رها ساختن نیروهای اجتماعی که در قید اسارت بود موجب شد که تحرک بیشتر و قابل توجهی در کلیه فعالیتهای مملکتی بوقوع پیوندد بهترین نمودار آن بهرمند ششدن زنان از حقوق سیاسی بود و چنانچه مردم ما در سالهای اخیر شاهد بوده و هستیم هر سال عده روز افزونی از زنان در انجام خدمات اجتماعی و سیاسی و اقتصادی در شهرها و روستاها شریک و سهیم می‌شوند.
اینک بشرح نتایج بدست آمده از اصول انقلاب می‌پردازیم:
اصل اول:
چنانچه استحضار دارید اجرای اصل مذکور نه فقط زیر بنای جامعه روستائی را در جهت مطلوبی متحول نمود و سر سخت ترین پیشرفت و توسعه کشاورزی ایران را از میان برداشت بلکه بنیاد مجموع نظام اجتماعی را بر پایه‌های تازه‌ای استوار ساخت. کافی است یادآوری شود که قبل از اصلاحات ارضی، بیش از دو نیم میلیون خانوار زارع کشور تحت عنوان رعیت در قالب مزارعه، در کشاورزی خود مصرفی قدیم بدشواری امرار معاش می‌کردند. بموجب آمار گیری نمونه‌ای کشاورزی سال ۱۳۳۹ بالغ بر ۵۵ درصد بهره داریهای کشاورزی بصورت رعیتی مورد عمل قرار داشت، اما با جرای مرحله اول قانون اصلاحات ارضی متجاوز از ۷۶۱ هزار خانوار زارع صاحب آب و ملک شخصی شدند و مالکیت قانونی اراضی مزروعی بیش از ۱۶ هزار قریه و نزدیک بهزار مزرعه بزارعین ذیربط منتقل گردید و با اجرای مرحله دوم قانون اصلاحات ارضی که از اوائل بهمن ماه ۱۳۴۱ بموقع عمل در آمد موجبات گسترش بیشتر این مالکیت میان زارعان زحمتکش کشور فراهم شد و متجاوز از ۵۴ هزار قریه و ۲۰ هزار مزرعه، مشمول مقررات این مرحله از برنامه مترقی اصلاحات ارضی گردید و تکلیف قانونی بیش از ۲/۵۰۲/۰۰۰نفر از زارعان در قبال آن روشن شد و بدین ترتیب جمعی از زارعان با استجاره ۳۰ ساله املاک خرده مالکان و برخی نیز با استفاده از کمکهای قانونی دولت در مورد خرید ارضی مزروعی خود از مالکان و یا تقسیم ملک با آنان توافق نمودند و بالاخره گروهی نیز با قبول عضویت واحدهای سهامی زراعی بانجام فعالیتهای کشاورزی و بدنبال انجام این اقدامات برای فراهم نمودن موجبات مالکیت قانونی بیش از ۱/۲۰۰/۰۰۰ خانوار زارع ایرانی که با اجرای مقررات مرحله دوم اصلاحات ارضی نسق هلی زراعتی خود را بصورت اجاره سی ساله در اختیار گرفته و یا با قبول عضویت در واحدهای سهامی زراعتی از اراضی مزروعی خود استفاده می‌کردند و اقدامات وسیعی انجام پذیرفت و با اجرای قانون تقسیم و فروش املاک مورد اجاره بزارعین مستأجر و قانون مواد الحاقی باین قانون، از تاریخ اول مهر ماه سال جاری و قبل از برگزاری مراسم جشن دو هزار و پانصدمین سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران، در این کشور زارعی یافت نخواهد شد که مالک زمین و نسق زراعتی خود نشده باشد و ترتیبی داده شد که با اجرای که اخیراً تصویب و جهت اجرا بدولت ابلاغ گردیده حتی مالکیت قانونی املاک موقوفه عام نیز که بمدت ۹۹ سال بزارعین مربوط اجاره داده شده است بآنها منتقل گردد.
بموازات اقداماتی که برای زمین دار شدن و مالک شدن کشاورزان بعمل آمد، تدابیری نیز در برنامه‌های عمرانی برای تهیه و تأمین نیازمندیهای اعتباری کشاورزان و متشکل کردن آنها در شبکه تعاونی‌های روستائی اتخاذ و بمرحله عمل گذارده شد و طی مدتی کمتر از ده سال نه تنها سرمایه بانک کشاورزی از محل اعتبارات عمرانی از حدود پنج میلیارد ریال بدو برابر افزایش پیدا نمود بلکه بالغ بر دو میلیارد ریال نیز از همین محل برای تکمیل سرمایه گذاریهای زارعان در اختیار سازمان مرکزی تعاون روستائی قرار گرفت.
دهقانان کشور نیز در خلال این احوال رشد اجتماعی خود را نشان دادند و تا حدودی که مقدور آنها بود در اصلاح امور تولیدی و بهبهود فعالیتهای خویش کوشا شدند. مثلا بالغ بر ۶/۱ میلیون نفر از آنها عضویت بیش از ۸۳۲۰ واحد از شرکتهای تعاون روستائی را قبول نمودندو حدود ۳۰۰۰ میلیون ریال از طریق خرید سهم در این شرکتها سرمایه گذاری نمودند و تعداد ۱۱۹ اتحادیه تعاونی روستائی با عضویت ۱۸۱۶ شرکت تعاونی روستائس و میزان ۱۰۵۸۰۰۰۰۰۰ ریال سرمایه در ۱۱۹ شهرستان مششغول انجام وظیفه شدند.
ظرف مدت ۴ سال گذشته ضمن ادغام تعدادی از شرکتهای تعاونی روستائی کوچک و مجاور در یکدیگر در مورد سرپرستی و نظارت بر اداره امور شرکتها و اتحادیه‌های تعاونی روستائی متشکه در کشور، تعلیم وتربیت مدیران عامل حرفهای برای اداره امور شرکتهای تعاونی روستائی در حین انجام خدمت مقدس سربازی و تعلیم وتربیت سرپرستان حوزه‌های تعاونی روستائی و تأمین اعتبارات و وسایل مورد نیاز زارعین عضو این شرکتها اقدامات دامنه داری انجام پذیرفت علاوه بر این ظرف مدت جهار سال گذشته نسبت بتشکیل شرکتهای سهامی زارعی بموجب فراهم نمودن موجبات افزایش در آمد سرانه کشاورزان و جلوگیری از خرد شدن اراضی بقطعات کوچک غیر اقتصادی و امکان انجام فعالیتهای کشاورزی در مقایسه‌های بزرگ که تا این تاریخ ۲۸ واحد از آنها در منطقه عملی بوسعت ۹۳۸۶۸ هکتار و با تعداد ۸۹۰۶ خانوار زارع سهامدار در مناطق مختلف مملکت مشغول فعالیت شده و نتایج حاصله از تشکیل آنها از هر جهت مثبت و چشمگیر و قابل توجه بوده است اقدام گردید و بمنظور تأمین رفاه اجتماعی بیشتر کشاورزان، کار تجهیز و تأسیس ۲۵۰۰ فروشگاه تعاونی مصرف در روستاهای مختلف کشور، بمناسبت سال کورش بزرگ از جمله برنامه‌های در دست اقدام است که اجرای آن در جریان سال جاری بپایان خواهد رسید. علاوه بر انجام اقداماتیکه بدانها اشاره شد، ظرف مدت ۴ سال گذشته در جهت تشکیل بیش از ۴۰۰ خانه فرهنگ روستائی در مناطق مختلف روستائی کشور بمنظور افزایش سطح اطلاعات عمومی و اجتماعی کشاورزان و ایجاد امکان پرورش استعدادهای فنی و هنری و ورزشی آنان و اجرای تدریجی قانون بیمه‌های اجنماعی روستانشینان کشور و تنظیم و تصویب قانون یکپارچه کردن اراضی و تعاونی کردن تولید در حوزه عمل شرکتهای تعاونی روستائی بمنظور حداکثر بهره برداری از منابع آب خاک کشور و ترویج و توسعه صنایع دستی روستائی فعالیتهای غیر کشاورزی برای جلوگیری از بیکاری پنهان و آشکار کشاورزان در اوقات فراغت و بالنتیجه افزایش درآمد آنها، قدمهای مثبت و ارزنده‌ای بجلو برداشته شد.
گر چه سرمایه گذاری قابل توجه دولت در کشاورزی در سالهای انقلاب، در تحقق پیشرفتها اثرات محسوسی داشته است ولس همانطور که قبلاً‌اشاره گردید اجرای اصل اول انقلاب راه را برای نیل به هدف هموار ساخت و طرز فکر زارعان خمود و بی تفاوت گذشته را دستخوش تغییری مطلوب نمود تا در راه اعتلای کشاورزی و اصلاح روستاها بنحو بیسابقه‌ای اهتمام نمایند.
زمین دار شدن دهقانان در آنان این انگیزه را ایجاد کرد تا برای آبادانی روستاها و بهره برداری بیشتر و بهتر از زمین با استفاده از ماشین آلات و کودهای شیمیائی روی آور شوند. من باب مثال، جمع مصرف کودهای شیمیائی که بسال ۱۳۳۵ کمتر از ۴۸۴ تن در تمام کشور بود و سال قبل از اجرای اصلاحات ارضی یعنی سال ۱۳۴۰ به ۳۸۹۸۰ تن افزایش پیدا کرده بود، پس از اجرای قانون اصلاحات ارضی تدریجاً سیر صعودی یافت و اکنون سالانه به حدود ۲۳۰/۰۰۰ تن رسیده است. بیان همین یک مورد، دلیلی روشن بر حسن استقبالی است که از طرف دهقانان نسبت به اصل اول انقلاب بظهور رسیده و گواه بارزی بر موقعیت برنامه اصلاحات ارضی و شور و رغبت زارع ایرانی برای استفاده از تکنیکهای نوین زراعی است.
از نتایج شناخته شده ارضی در غالب کشورهای جهان، کاهش تولیدات کشاورزی در سالهای اولیه و افزایش بی سابقه ان در سنوات بعدی بوده است اما در ایران برنامه مزبور از همان آغاز ثمرات دلپذیر خود را به نیکوترین وجه آشکار ساخت. میزان تولید گندم که در سال ۱۳۳۹ فقط به ۲/۹ میلیون تن بالغ بود در سال ۱۳۴۹ به ۴/۱ میلیون تن رسید. تولید برنج از ۷۰۹ هزار تن به ۱۰۸۰ هزار تن از ازدیاد یافت، تولید چقندر قند طی ده سال مذکور تقریباً پنج برابر شد واز ۷۰۷ هزار تن به ۳/۵ میلیون فزونی گرفت. روغن حاصل اتز دانه‌های روغنی چهار برابر و حدود ۷۰ هزار بالغ گردید. محصول مرکبات نزدیک به ۴ برابر افزایش و ۱۲۰ هزار تن رسید و به هیمن قیاس در سایر تولیدات منجمله آنچه قابلیت فروش در بازار شهری دارد،(از قبیل تولید سبزی جالیز سیب زمینی ـ چای ـ پنبه) توسعه قابل توجهی روی داد.
تغییر و اصلاح اساسنامه بانک سابق کشاورزی که اعتبارات کشاورزی و تعاونی را در جا متمرکز ساخت بدولت اجازه داد که در تقویت شرکتهای تعاونی روستائی و تأمین اعتبارت مورد نیاز آنها و همچنین کشاورزیکه هنوز موجبات عضویت آنها در شرکتهای تعاونی فراهم نشده است نقشی کاری تر ایفا کند.
در زمینه استقرار یک نظم وسیع گسترده تعاونی در کلیه شئون اقتصادی و اجتماعی کشور با توجه باین واقعیت که امروز هر اندازه در مسائل گوناگون اجتماعی و اقتصادی بیشتر می‌رویم به همان اندازه نیاز جامعه متحول ایران را به لزوم استقرار یک نظام تعاون ملی بیشتر احساس می‌کنم، در آغاز سال جاری وظایفی تازه‌ای بر وظایف وزارت سابق اصلاحات ارضی اضافه شد و وزارت تعاون و امور روستاها بوجود آمد تا بتواند پی تلاش پیگیر در جهت نیل بکلیه اقتصادی و اجتماعی برنامه هم جانبه اصلاحات ارضی ایران، در امر نظارت مستمر بر استقرار تعاونبهای سالمی بمفهوم و معنای واقعی کلام و اجرای قانون جدید شرکتهای تعاونی در جهت توسعه امور تعاونی کشور و بسط مفاهیم آن و آشنائی مردم با اصول و تعلیمات تعاونی اقدامات لازم را بعمل آورد.
اصل دوم
با تصویب اصل دوم از اصول نقلاب ایران، منابع ثروت خدا داد مشتمل جنگلها و مراتع که حقاً متعلق بتمام ملت ایران و نسلهای آینده کشور بمالکیت عمومی و ملی در آمد.
گر چه اقدامات پراکنده در حفظ و حراست درختان و اراضی جنگلی گاه و بیگاه صورت می‌گرفت و حتی در سال ۱۳۳۷ طرحهای جنگل داری برای جنگل‌هایی شمال تنظیم گردید ولی با وجود همه این اقدامات، اشکال اساسی یعنی مالکیت خصوصی بر جنگلها در نتیجه استفاده‌های برویه و بدون رعایت کردن کوچکترین اصول فنی پا برجا بود. تا آنکه اصل دوم انقلاب، کیلیه جنگلها و مراتع و بیشه زارها طبیعی و اراضی جنگلی کشور را جزء اموال عمومی ساخت و اداره آنها را بعهده دولت محول نمود با تصویب و اجرای این ماده از منشور انقلاب نه تنها از تجاوز جنگلها و مراتع و انهدام مناطق جنگلی جلو گیری شد بلکه اقدامات بنیانی و پر ارزشی در حفظ و حراست ـ ازیاد توسعه ـبهره برداری فنی و صنعتی و نیز تربیت تخصصان و اجرای تحقیقات مریوط آغاز گردید.
در زمینه حفظ و حمایت از جنگل از تربیت و بکار گماری گارد (به تعداد ۴۰۰۰ نفر)، احداث پاسگاه‌ها در سراسر جنگلهای مهم شمال، ساختمانهای استحفاظی گارد، استقرار شبکه مخابراتی بیسیم و اتخاذ تدابیر برای مقابله با حریق جنگلها و تهیه تسهیلات مربوط را می‌توان نام برد.
در مورد جنگل کاری مصنوعی باید از کشت بیش از ۷۵ میلیون اصله نهال در مساحتی بالغ بر ۱۱/۱۱۷ هکتار واقع در مناطق مختلف کشور یاد کرد که علاوه بر ایجاد فضاهای سبز و پارکهای مفرح، بتدارک چوبهای صنعتی یاری کرده و می‌کند.
درباره جنگل داری و بهره برداری صنعتی از جنگلها باید اشاره کنم که بر اثر اجرای طرحهائی که صنایع مجتمع چوب را پیه گذاری می‌کند امکان استفاده صحیح و بهنگام از جنگلهای کشور و ممانعت از خروج بی رویه چوب به خارج و همچنین ورود غیر معقول و روز افزون کالاهای از چوب ساخته بوجود آمد.
ذکر این مطلب مفید است که فعالیت اولین مجتمع بهره برداری از جنگلهای شمال مشتمل بر چوب بری ـ تهیه تخت سه لاـ نئپان ـ در پنجره و مبلسازی تا پایان سال ۱۳۵۰در اعماق جنگلها نکا شروع خواهد شد که ظرفیت تولید سالانه آن ۹۳ هزار متر مکعب است. و بزودی طرحی برای استفاده صنعتی از بیش از یک میلیون متر مکعب چوب در سال و ایجاد صنایع چوب بری ـ خمیر کاغذـ کاغذ و صنایع وابسته در رشت آغاز خواهد شد.
علاوه بر این برای استفاده بیشتر از منابع چوب کشور بخش خصوصی نیز هم اکنون با ایجاد ده واحد در نقاط مختلف کشور بویژه در استانهای شمالی به تهیه فرآورده‌های مختلف چوب از قبیل تخته سه لا ـ فیبرـ نئوپان ـو روکش مشغول می‌باشد.
موضوع مهم دیگر حفاظت آب خیز هاست نظر به اینکه عمر مفید سدهای احداث شده در ملکت به میزان رسوبات وارده به مخازن آنها مرتبط است و برای تعیین میزان این رسوبات و ایجاد سیستم صحیح بهره برداری از اراضی آبخیزها، اقدامات فوری و جدی آبخیزداری در سطح وسیع ضروری بوده است که آغاز گردیده است. فعالیتهای مطالعاتی و شناسائی آبخیزها، و مخصوصاً در سه منطقه رودخانه دز (سد محمدرضا شاه پهلوی) سفید رود (سد شهبانو فرح) رودخانه کرج (سد امیر کبیر) انجام پذیرفته و می‌پذیرد علاوه بر ان اقدامات حفاظتی و فرق ـ اصلاح در اراضی دیم کاری ـ تغییر نوع زراعت در بعضی موارد ـ جلو گیری از شسته شدن خاک آبخیزها توسط عملیات فنی ـ ایجاد پوشش گیاهی (بذر پاشی ـ نهال کاری، احداث خزانه) در سطح وسیعی صورت گرفته است. ضمناً باید به پاره‌ای عملیات ساختمانی چون بانکت سازی ـ تراسبندی ـ احداث سدهای خشکه چینی در مقابل آبراها اشاره کرد که تأثیر مهمی در این زمینه داشته است (۱)
missing ؟؟؟
بر اثر انهدام غیر موجه جنگلها و پیشه‌ها و استفاده بی رویه از مراتع در گذشته کشور ما با این موضوع فرسایش
missing ؟؟؟
(۱) بعنوان مثال باید گفته شد که تنها در سال ۱۳۵۰ این عملیات پیش بینی شده است: احداث تراس در سطح ۵۵۰۰ هکتار - احداث بانکت بطول ۸۱۰۰ کیلومتر - احداث سدهای خشکه چینی ۱۰۹۰۰۰ متر مکعب بذر پاشی در سطح ۲۵۰۰۰ هکتار - نهال کاری در سطح ۵۰۰۰ هکتار احداث خزانه در سطح ۱۵۰ هکتار.
خاک و پیش روی منابع کویری گردیده بود. بمنظور تثبیت خاک و جلوگیری از شنهای روان علاوه بر مبارزه بیولوژیکی که از طریق بذر پاشی ـ نها کاری ـ احداث باد شکن و ایجاد خزانه و نظائر آن صورت گرفت از فراورده نفتی به نام مالچ بصورت آزمایشی استفاده شد که فقط در در سالهای ۱۳۴۸ و ۱۳۴۹ جهت تثبیت شن و ریگ روان در نزدیک دو هزار هکتار مساحت بکار رفت و اثر قطعی بجای گذاشت در چهار سال اخیر برای جنگل کاری کویری ۱۲۵۰ میلیون درخت در منطقهای بوسعت ۱۲۵ هزار هکتار کاشته شد.
در زمینه مراتع تا قبل از ملی شدن اکثر چراگاهها در مالکیت خصوص بود. این امر موجب می‌شد که دامداران به انواع تحمیلات مالکین مراتع تن در دهند و بالطبع علاقه‌ای هم برای حفظ و نگهداشت مراتع موجود نداشته باشد و بطور کلی بهره برداری از مراتع تابع مراتع و اغراض عده محدودی بود که رعایت مصالح عمومی در محاسبات اقتصادی آن محلی نداشت.
با اعلام ملی شدن مرتع در سراسر کشور نه تنها به اوضاع نامطلوب پایان داده شده بلکه زمینه اجرای تحقیقات و فراهم کردن امکانات برای بهبود و گسترش و بهره برداری صحیح و فنی و حفظ و حمایت مراتع بصورتی که برای سالیان دراز بتوان از این ثروت پرارزش کشور به نفع همگان استفاده کرد مهیا گشت.
اهم اقداماتیکه در مورد معمول گردید بدین شرح بوده است:
افزایش نسبی قدرت تولید مراتع برای تأمین علوفه مخصوص تغذیه دام با انجام مرتع کاری و اجرای قرق مراتع و تقویت پوشش نباتی که در نتیجه موجب حفاظت خاک وجلوگیری از فرسایش خاک و همچنین افزایش ذخائر و جلوگیری از فرسایش خاک و همچنین افزایش ذخائر آبهای زیرزمینی می‌گردد ـ اجرای اصول علمی و مرتعداری و تنظیم فصل چرا از طریق طرحهای مرحله‌ای مرتعداری ـ اصلاح و احیاء مراتع ـ تهیه و تولید بذر ـ گیاهان مرتعب ـ ضمناً برای جلوگیری از چرای مفرط و خارج از قاعده قوانین لازم تصویب رسید و استفاده از مراتع برای دام داران و یا شرکتهای تعاونی دامداری بر اساس طرحهای مرتعداری بصورتهای مقدماتی و طویل المدت مشخص گردید. کافی است گفته شود که فقط در سال۱۳۵۰ تکمیل اقدامات طویل المدت مرتعداری در بیش از ۵۰۰۰۰۰ هکتار پیش بینی گردیده است. در زمینه فعالیتهای اصلاح و احیای مراتع برآورد کنونی چنین حکم می‌کند مناطق وسیعی تا حدود ۱۵ میلیون هکتار لز طریق بذر افشانی قابل اصلاح و احیاء است همینطور در حدود ۲۰ میلیون هکتار از مراتع را با کم کردن واحد دامی و نظارت بر چرا می‌توان مجدداً احیاء نمود.
اجرای برنامه‌های که فوقاً مذکور افتاده تربیت کادر متخصص و آزموده را ایجاب می‌کرد بهمبن مناسبت آموزشگاه عالی جنگل و مرتع گرگان تا پذیرش تعداد ۴۰۰ دانشجو توسعه یافت و رشته تحصیلی شکاربانی و حفاظت خاک و رشته تخصصی مرتع نیز بدان پیوسته شد. بعلاوه در سال ۱۳۴۷ آموزشگاه عالی ماهی و صنایع شیلات در شاهی شروع به کار کرد و چون تربیت کادر کارگری و سرکارگری الزام آمور بود، آموزشگاه جنگلبانی چالوس به آموزش بیش از ۴۰۰ نفر کارگر برای بهره برداری صنعتی جنگل پرداخت و در نظر است در آغاز حدود ۱۶۰۰ نفر کارگران و سرکارگران مورد نیاز کارخانجات مجتمع چوب را تأمین کند و بعد به آموزش کادر برای بخش دولتی و خصوصی ادامه دهد.
در زمینه آموزش عالی علاوه بر توسعه رشته جنگلداری جمعی از دانشجویان برای کسب معلومات عالیتر در زمینه‌های مختلف جنگل و مرتع و صنایع چوب و ماهی و شکاربانی به خارج کشور اعزام گردیدند از اقدامات مهم دیگر که در اینجا تنها با اشاره‌ای درباره آن اکتفا میشود یکی تأسیس مؤسسه تحقیقات منابع طبیعی کشور است که در حالحاضر با استفاده از خدمات ۳۷ محقق ایرانی تعدادی کارشناس خارجی بیش از ۸۷ طرح پژوهش در دست عمل دارد (از قبیل بررسی در زمینه تعیین گونه‌های درختی متناسب با شرایط آب و هوائی کشور ـ بررسی سازگاری تعدادی کثیر از علوفه‌های بومی و بیگانه تتبعات دیگر در مورد اصلاح مراتع فرسوده و بهبهود چراه گاهها شناخت روشهای تثبیت ریگهای روان دیگر پژوهشهای آبخیز داری و جلوگیری از فرسایش خاک) در حفظ منابع طبیعی بمنظور ایجاد امکانات حراست نسل و ازدیاد پرندگان و پستانداران و آبزیان و حیوانات دیگر وحشی بصورتی مفید و ایجاد امکانات مناسب جهت مطالعات علمی محققان خارجی و داخلی و جمع آوری عملی و طبقه بندی انواع و گونه‌های کوچک و بزرگ حیوانات وحشی و طبقه بندی رودخانه‌ها و بررسی امکان تکثیر و پرورش ماهی و جلوگیری از صید و شکار بیرویه که در پاره‌ای موارد به انهدام نسل هائی از پرندگان و حیوانات منجر گردیده است و همچنین احداث پارکهای وحش و نگهداری حیوانات نادر در پارکها و مناطق حفاظت شده و نیز ایجاد باشگاهها و آموزش مردم به حفظ این قسمت از منابع طبیعی کشور، فعالیتهای ثمر بخشی از جانب سازمان شکاربانی و نظارت بر صید آغاز گردید که با توجه به تنگی مجال، فقط با شارتی بآن باید اکتفا نمود.
اقدام دیگر تأسیس صندوق عمران مراتع بود که با توجه باهمیت و ضرورت احیاء و عمران مراتع و تأمین علوفه و دام و بطور کلی بمنظور کمک به عمران و اصلاح مراتع و تهیه تدارک و تولید و توزیع علوفه برای تأمین خوراک دام، فراهم آوردن موجبات تلفیق زراعت و دامپروری ـ تسهیل در اسکان تدریجی عشایر ـ تأمین تسهیلات لازم برای اجرای طرحهای مرتع داری بتازگی شروع بکار کرده است.
علاوه بر آنچه که گفتیم باید به تأسیس مراکز مأخذ اشاره کرد که بمنظور اطلاع از تحقیقات مربوط به منابع طبیعی در جهان با مراکز تحقیقاتی بزرگ و معروف ارتباط برقرار نموده و طرحهای تحقیقاتی این مراکز در آنجا جمع آوری و طبقه بندی میشود. برا ساس برنامه تنظیم شده تا کنون از بیش از دو هزار مقاله خلاصه تهیه شده است. این خلاصه‌ها بزبان اصلی و ترجمه فارسی آن پلی کپی شده و برای مطلع کردن کادر تحقیقاتی و فنی وزارت منابع طبیعی از آخرین تحقیقات مربوط به جنگل، مرتع، خاک و شکار و غیره در اختیار آنان قرار می‌گیرد.
اصل سوم:
در اجرای این اصل انقلاب تعدادی از کارخانههای دولتی ارزیابی و بفروش رسید در مورد بقیه قبل از فروش رفع نواقص ضروری بود که اقدام لازم بعمل آمد تا پس از ارزیابی مجدد برای تعیین واقعی قیمت و تعیین تکلیف کارمندان و کارگران اقدام بفروش شود بموازات اقدامات فوق در زمینه سوق دادن بخش خصوصی بسرمایه گذاری در صنایع فعایت‌های وسیعی بعمل آمد بخش دولتی نیز علاوه بر پی ریزی صنایع مهم آینده توانست از طریق کمکهای مؤثر و حتی مشارکت با صنایع خصوصی موجبات تقویت فعالیتهای بخش خصوصی را فراهم نماید بنحویکه بخش مزبور آشکارا بیش از میزان پیش بینی شده در برنامه‌ها سرمایه گذاری نمود.
برنامه چهارم صنعتی مرحله نخستین از یک برنامه دراز مدت در مورد صنعتی کردن اساسی کشور است که غایت آن بی نیاز کردن نسبتی مملکت از ورود کالاهای مصرفی از خارج و تهیه قسمتی از کالاهای سرمایه‌ای و و واسطه‌ای در داخل و تنوع بخشیدن روز افزون بصادرات و در نتیجه کاهش وابستگی اقتصاد کشور به درآمد نفت می‌باشد.
بهره برداری از پروژه‌های عظیم صنعتی برنامه چهارم پایه صنعتی اقتصاد کشور را گسترده تر نمود بنحویکه توسعه صنعتی دهه ۶۰ ـ۱۳۵۰ را تحت تأثیر عمیقی قرار خواهد داد. با بهره برداری از این پایه صنعتی و گسترده و نیرومند، می‌توان در برنامه عمرانی پنجم به ساخت کالاهای سرمایه‌ای و صدور آن کالاها اولویت داد.
در این جا لازم است که هدفهای صنعتی کشور بطور خلاصه بیان گردد.
ـ تسریع رشته صنعتی بمنظور حفظ و ادامه رشد سریع اقتصادی کشور
ـ افزایش نسبت صادرات بتولید ناخالص داخلی از طریق توسعه صادرات کالاهای صنعتی.
ـ کوشش همه جانبه برای جایگزین واردات با تولید محصولات داخلی بمنظور تقلیل نسبت واردات به تولید ناخالص داخلی.
ـ معتدل کردن حمایت در مورد صنایعی که بحد بلوغ رسیده‌اند و بالا بردن قدرت و رقابت محصولات صنعتی داخلی با محصولات مشابه خارجی از طریق افزایش بهرهوری، و همچنین حمایت معقول از صنایع نوزاد.
ـ توزیع متناسب جغرافیائی صنایع برای استفاده و بهتر از منابع طبیعی و انسانی و بمنظور توزیع عادلانه تر درآمد.
ـ ایجاد امکانات برای مشارکت و مالکیت بیشتر مردم در صنایع کشور.
ـ اتکاء هر چه بیشتر به تکنولوژی اصیل داخلی.
در زمینه اکتشافات و بهرهبرداری از معادن نیز اقدامات اساسی صورت گرفته که تهیه نقشه زمین شناسی کشور بمقیاس ۱/۲۵۰۰۰۰ از آن جمله می‌باشد که تا بحال برای ۲۵۰ هزار کیلو متر مربع که از نظر امکانات معدنی دارای الویت است تهیه شده است.
علاوه براین برنامه‌های اکتشافی دامنه داری توسط وزارت اقتصاد در قسمت‌های مختلف کشور خاصه منطقه یزد و کرمان در جریان بوده و در حال حاضر بخش خصوصی و بخش عمومی چه مستقلاً و چه بمشارکت با شرکتهای بزرگ معدنی عملیات اکتشافی را در مساحتی حدود ۱۲۰ هزار کیلو متر مربع در نقاط مختلف کشور ادامه می‌دهد.
به پیروی از دستور کلی شاهنشاه که «صنایع سنگین باید متعلق به جامعه باشد و بوسیله دولت که نماینده جامعه است اداره شود» سازمان نوسازی و گسترش صنایع بوجود آمد تا اداره قسمتی از صنایع عظیم و بنیادی را ضمن تشویق و هدایت خصوصی و اشاعه و ترویج فنون مدیدیت عهده دار شود ایفای چنین نقشی موجب شد که در طول برنامه چهارم، صنایع بنیادی که در اواخر برنامه سوم طرح ریزی شده بود یکی پس از دیگری تحقیق باید ساختمان و نصب ماشین آلات کارخانههای ماشین سازی تبریز و اراک و همچنین آلومینیوم سازی اکنون بسرعت روبکمال می‌رود و تولیدات این سه واحد اساسی تا اوایل سال آینده ببازار خواهد آمد کارخانه تراکتورسازی تبریز هم در سال بیش حدود ۳ هزار دستگاه تراکتور تولید کرد علاوه بر این ساختمان کارخانه ذوب آهن بسرعت ادامه یافت بطوریکه مرحله آزمایشی آن بزودی شروع خواهد شد همچنین در نیمة دوم سال قبل واحد پتروشیمی پاهپور رسماً افتتاح شد و بر کوششهائی که در این زمینه در شیراز و آبادان و خارک از آن پیش آغاز شده بود مزید گردید تولیدات شیمیائی و پتروشیمی مملکت در میزان قابل توجهی افزایش یافت. ساختمان شاه لوله گاز در آبان ماه ۱۳۴۹ بپایان رسید و مورد بهره برداری قرار گرفت. استقرار پالایشگاه طهران توسعه و نوسازی ـ پالایشگاه کرمانشاه ـ آغاز طرح پالایشگاه فارس شیراز و پی ریزی طرح مشابه در چند نقطه دیگر کشور از جمله اقدامات قابل ذکر چند سال اخیر است که علاوه بر فعالیتهای مشترک پالایش نفت در خارج سرحدات کشور (نظیر هندوستان و افریقای جنوبی) صورت گرفته است. چنین جنبش وسیع صنعتی که به هدایت دولت پدیدار شد هم اکنون چهره اقتصاد ایران را دگرگون کرده است. متوسط رشد ارزش افزوده صنایع در سال به حدود ۱۳ تا ۱۴ درصد فزونی گرفته و افزایش بهره وری سرانه در این رشته در هر سال بیش از ۵ درصد رسیده و موجبات انتقال از مرحله‌ای که صنایع مونتاژ و صنایع سبک مصرفی جایگزین واردات با بهره وری محمدود بر اقتصاد ایران حاکم بود بمرحله صنایع تولید کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای با امکان صدور بخارج و متکی بر حداکثر ارزش افزوده داخلی فراهم آمده است.
اصل چهارم
اصل مهم دیگر منشور انقلاب ایران، سهیم شدن کارگران در سود کارگاه هاست. با اجرای این اصل همانطور که شاهنشاه آریا مهر در کتاب انقلاب سفید فرموده‌اند «امروز کارگر ایرانی از مترقی ترین قوانین دنیا در این زمینه برخوردار است و از نتایج این وضع هم کارفرمایان ـ هم کارگران و هم اقتصاد ملی ایران بهرمند گشته‌اند». از اجرای اصل مزبور استقرار روابط انسانی بین کارگر و کارفرما ـ از میان رفتن منازعات شدید کار بصورت اعتصاب و نظایر آن ـ افزایش میزان محصول و مرغوبیت آن ـ ازدیاد قدرت خرید کارگر و بالاخره تجلی حیثیت و شخصیت واقعی این طبقه زحمتکش در اجتماع ایران بوده است و هم چنانکه در پیام شاهنشاه آریا مهر بدومین اجلاسیه کنفرانس ملی کار آمد «اجرای قانون سهیم کردن در جنین مقیاسی بوحدت اجتماعی و اقتصادی کشور بنحوی مؤثر کمک نموده و بتوسعه و استحکام بازار اقتصادی افزوده است» ذکر ارقامی چند از پیشرفتهای حاصله در تحقق این اصل انقلاب بمورد است. از بدو اجرای قانون سهیم کردن کارگران تا پایان اسفند ماه ۱۳۴۴ تعداد ۸۷۶ کارگاه با ۸۴/۷۹۱ کارگر مشمول آن گردیدند. تا نیمه مرداد ماه سال جاری مشمول قانون مذکور به ۲۶۷۰ کارگاه و ۱۶۵/۲۷۵ کارگر رسید و علاوه بر آن در حدود یکصد هزار کارگر با استفاده از پاداش از مقررات قانون سهیم کردن بهرمند شدند. اگر بر اساس تجربه حاصله در تعدادی از کارگاهها در سال ۱۳۴۹ میزان حق السهم کارگران را از سود ویژه کارگاهها برآورد کنیم به رقم تخمینی ۳۲۸ میلیون ریال در سال ۱۳۴۴ و ۷۳۲ میلیون ریال در سال ۱۳۴۹ می‌رسیم و خود این ارقام گواه صادقی از اهمیت روز افزون اجرای قانون مذکور است. بدیهی است که استقرار نظام صحیح صنعتی هنگامی تأمین میشود که بین کارگر و کارفرما ما تفاهم لازم بصورت پایدار برقرار شود. بهمین مناسبت برای وصول باین مقصود، اجرای قانون از طریق عقد پیمان دسته جمعی مقرر گشته و در قانون تکمیلی قانون سهیم کردن کارگران بوزارت کارو امور اجتماعی اختیارات لازم تفویض شده تا در مواردیکه پیمانه‌های منعقده از لحاظ تأمین منافع کافی برای کارگران قابل قبول نباشد آنرا رد کند و طرق مناسبی را برای برقراری روابط معقول تر میان کارگر و کارفرما پیشنهاد نماید.
ذکر این مطلب را نیز ضروری میدانم که دامنه. اصل چهارم انقلاب که هدف اصلی آن تأمین رفاه طبقه کارگر یعنی ستون فقرات اجتماع آینده صنعتی است بسهیم کردن کارگرا در منافع کارگاههای صنعتی و تولیدی محمدود نمی‌شود. نظام صنعتی صحیح و انسانی که شاهنشاه ما در پی استقرار آن در ایران بوده و هستند ایجاد موجبات آسایش خاطر و امنیت حال و آینده کارگران را نیز در بر می‌گیرد و بهمبن مناسبت به اجراء و تعمیم انواع بیمه‌ها خصوصاًًً بیمه‌های اجتماعی توجه خاص مبذول شده و میشود.
هدف برنامه بیمه‌های اجتماعی در برنامه چهارم عمرانی افزایش بیمه شدگان اصلی سازمان بیمه‌های بیمه‌های اجتماعی از حدود ۵۴۰ هزار نفر بیک نفر بود.
در سال ۱۳۴۹ حدود ۷۵۰ هزار نفر از کارکنان و مزد بگیران شاغل از مزایای قانون بیمه‌های اجتماعی کارگران برخوردار شدند که با در نظر گرفتن افراد وابسته باین گروه، تعداد کنندگان از مزایای بیمه‌های مذکور را بنزدیک ۳ میلیون نفر می‌توان برآورد کرد و امید آنست که قبل از خاتمه دوران برنامه چهارم نه تنها هدف مورد نظر تحقق یابد بلکه بهمان گونه که شاهنشاه آریا مهر در جلسه تاریخی سازمان برنامه در سال گذشته تأکید فرمودند«یک ایرانی در تمام مراحل زندگیش و در سنین مختلف از مزایای بیمه‌ها بهرمند باشد «خوشبختانه تأمین اجتماعی در ایران محدود به بیمه‌های اجتماعی کارگران نمانده است. طبق ارقام موجود در حال حاضر متجاوز از ۱۲۵ هزار نفر از کارمندان دولت مشمول بیمه‌های بهداشتی گردیده‌اند از ۸۰ هزار نفر کارکنان دولت از صندوق بازنشستگی برخوردارند و چنانچه مستحضرید بنیاد بیمه‌های بهداشتی ـ بیمه فوت و از کارافتادگی و بیمه‌های مشابه در روستاهای کشور در میان کشاورزان کشور مملکت نیز نهاده شده است (۱) که در سالهای آینده ـ باید تقویت شود و بسط بیشتر یابد.
همانطور که اشاره شد دولت علاوه بر سهیم کردن کارگران در سود کارگاهها، وظیفه خود دانسته است که کارگران را از مزایای زندگی جدید منجمله بهداشت ـ آموزش و پرورش ـ خدمات رفاهی و نظیر آن برخوردار سازد بعنوان نمونه باید به گسترش تعلیمات حرفهای قبل و ضمن کار اشاره کردکه با وضع قانون کارآموزی توسعه بیش از پیش حاصل کرده است هم اکنون شورای جدید التأسیس کارآموزی در کار مطالعه اجرای قانون مزبور در یکایک صنایع است و امید می‌رود که از این طریق محدودیت نسبی امکانات آموزش حرفهای و فنی در آموزش گاهها و هنرستان‌ها جبران گردد.
(۱) - عده استفاده کنندگان از بیمه درمانی روستائی در پایان سال ۱۳۴۹ به حدود چهل هزار نفر رسیده و این تعداد شامل سهامداران ۲۰ شرکت سهامی زراعی و خانواده آنان و کارگران کشاورزان ساکن روستاهای اطراف ان شرکتهای سهامی است.
این مطلب نیز ناگفته نماند که در جنب طرحهای بزرگ صنعتی چون ماشین سازی تبریز ـ تراکتور سازی و ماشین سازی اراک ـ ذوب آهن اصفهان طرح حای آموزش کارگران بموقع اجراء گذاشته شده و در چند مرکز حرفهای موجود وزارت کار و امور اجتماعی و در طی دوره‌های آموزش حرفهای سیزده هفته‌ای ارتش شاهنشاهی و از طریق دیگر نیز تعداد قابل توجهی کارگران بفنون مختلف آشنائی حاصل می‌کنند علاوه بر این تعدادی از واحدهای بزرگ بخش خصوصی نیز از آغاز فعالیت خود توجه مخصوص به امر تعلیمات حرفهای داشته و مراکز مجهزی بدین منظور ایجاد شده است. از جمله اقدامات دیگر که از جهت رفاه کارگران انجام یافته باید به افزایش حداقل مزد کارگران ـ بکار گماری بیکاران از طریق مراکز کاریابی ـ تأسیس مراکز خدمات اجتماعیو مهدهای کودک ـ ایجاد شرکتهای تعاونی و اقداماتی از این قبیل که فرصت ما را برای تشریح یکایک آنها وافی و کافی نیست اشارت کرد.
اصل پنجم
اصلاح قانون انتخابات بنحوی که بنیاد استوار برای دمکراسی سیاسشی گذاشته شود از جمله موفقیتهای بارز انقلاب سفید بود. با مشارکت زنان در انتخابات و رهائی روستائیان از اسارت اربابان فئودال و در نتیجه مشارکت آنان در این فرضیه ملی و بالاخره قبول اصل مبارزات حزبی میان کاندیدهای حزبی و اتخاذ تدابیر عملی از قبیل صدور کارت الکترال و استخراج سریع آراء مأخوذه تحت نظارت دقیق معتمدین محلی، چهره مجالس مقننه ایران دگرگون شده است.
اما در این زمینه همان طور که شاهنشاه آریا مهر فرموده‌اند مهمترین تحولی که روی داده همان شرکت زنان در امر انتخابات پس از اعطای حقوق متساوی سیاسی به آنان بوده است.
اصل پنجم انقلاب سفید آزادی اجتماعی و حقوق اقتصادی زنان برخورداری از مزایای زندگی سیاسی توأم ساخت و تکمیل نمود و اقدامی بس وسیعتر در جهت مشارکت مؤثر نیم جامعه ایران در حیات
سرنوشت کشور معمول گردید و از آن زمان چنانکه در سخنان پیش از لین اشاهر کردم دختران و بانوان ایرانی در تمام شئون اجتماعی ـ اقتصادی ـ سیاسی با ایفای نقش فعال و قبول مسئولیتهای حساس و مهم توفیقی یافتند و عملاً ثابت کردند که بحق شایستگی احراز حقوق مزبور را دارا هستند.
تحولاتی که در وضع و حال و منزلت و مقام زنان در طی ده سال اخیر روی داده است براستی حیرت انگیز است. در سال ۱۳۳۵ گسترش سواد در کشور هفت ساله ببالا در بین زنان شهری حدود ۲۲ درصد بود. این میزان در سال ۱۳۴۵ بمتجاوز ۳۸ درصد و در سال ۱۳۴۸ بحدود ۴۱ درصد رسید. توسعه سواد در میان زنان روستائی که در سال ۱۳۳۵ فقط ۱ درصد بوده در سال ۱۳۴۵ بمتجاوز از ۴ درصد و در سال ۱۳۴۸ بحدود ۶ درصد بالغ گشت و مسلماً این روشنائی‌های نخستین فجر، از روز پیروز و آفتاب جهان افروزی نوید می‌دهد. مقایسه آمارهای دو سرشماری اول و دوم که در فاصله میان آن انقلاب سفید تحقق یافت نشان می‌دهد که میزان زنان شاغل بیش از ۶۰ درصد نسبت به سال ۱۳۳۵ افزایش یافته است. مطالعات دیگر نمودار آنست که از ۲۷۰ نوع شغل مختلف که در ایران احصاء و طبقه بندی شده تنها در دوازده شغل، زنان هنوز سهم مؤثری ندارند و در کلیه مشاغل دیگر توفیق ایفای نقش فعالی حاصل نموده‌اند.
امروز بیش از یک ثلث محصلین ما در سطوح مختلف را دختران تشکیل می‌دهند (۳۸ درصد در سطح دبستان ـ ۳۳ درصد در سطح دبیرستان ـ و همین حدود در سطح دانشگاه) و قسمت قابل ملاحظهای از معلمان خصوصاً در سطح آموزش ابتدائی از بانوان ترکیب شده است (نزدیک ۵۰ درصد) سپاهیان دختر ۱۶۹۶ نفر و زنان سپاهی مجموعاً ۲۱۹۶ نفرند که در بخشها و دهات کشور فعالیت می‌کنند و علاوه بر آموزش کودک و پیر و جوان، بخدماتی در زمینه تأمین بهداشت و سالم سازی محیط نو روستاها و ارشاد روستائیان پیروز و سربلند بوده و هستند.
تجمع زنان در سازمانها و جمعیت‌های مختلف خود نشان روشن حسن قوی اجتماعی آنان است.
اصل ششم
اصل ششم تشکیل سپاه دانش آموز است که بیگمان یک از بدیعترین و موفقترین اصول انقلاب سفید ایران باید محسوب شود آثار و برکات این برنامه پیشرو در محافل بین الملی مورد ارزیابی و شناسائی قرار گرفته و در صحنه ملی نیز همواره از استقبال گرم و پرشور برخوردار بوده است. بدین جهت بیان اجمالی نتایج مذکور در این جا کفایت می‌کند. از اثرات بارز برنامه مذکور این بود که روال و سنت کهنه توزیع تسهیلات آموزش و پرورش را بین مناطق شهری و روستائی دگرگون کرد. سابقاً میان توسعه و پیشرفت آموزش و پرورش هر نقطه از کشور با فاصله آن از پایتخت نسبتی معکوس برقرار بود بدین معنی که هر چه از تهران و شهرهای بزرگ و مراکز استان دور می‌شدند امکانات آموزش کمتری در دسترس داشتند و کیفیت آموزشی بقیاس نوع معلمین پائینتر می‌رفت. اعزام سپاهیان دانش از جوانان دیپلمه کشور نخست بتعداد ۸ هزار نفر بودند و اینک شماره از آنان از ۱۶ هزار (مرد و زن) می‌گذرد، موجب آن گردید که رابطه میان شهر و روستا واژگون شد. در آغاز انقلاب ایران پیش از اعزام سپاهیان به آنکه بیش از ۶۵ درصد جمعیت کشور ساکن روستاها بودند معذلک تعداد نوآموزان مدارس روستائی از ۳۷ درصد کل نوآموزان دبستانی تجاوز نمی‌کرد در سال تحصیلی ۵۰ ـ ۱۳۴۹ از میان سه میلیون نفر نوآموزان دبستان‌هایی عادی در پهنه کشور نزدیک به ۱/۲ میلیون نفر روستانشین و حدود ۱/۸ میلیون از سکنه شهرها بوده‌اند و بزبان دیگر سهم روستائیان از تعلیمات ابتدائی به چهل درصد افزایش یافته و این همچنان همه ساله در تزاید است.
ناگفته نباید نهاد که نقش سپاهی دانش بتعلیم کودکان محدود نشده و نمی‌شود. سپاهیان در تعلیم بزرگسالان و آموزش سواد و کمک راهنمائی در امور اجتماعی ـ اقتصادی و سیاسی روستانشینان هم نقش مؤثری عهده دار بوده و هستند و در حقیقت آنان را باید در شمار روشنگران دهات بحساب آورد. با ارئه طریق از سپاهیان دانش بود که روستائیان با مشارکت در بهسازی محیط و اصلاح شرایط زندگی خود را آموختند. میزان سرمایه گذاری که در ایجاد مدرسه ـ راه روستائی ـ حمام و درمانگاه و بطور کلی در بهسازی محیط از جانب خود روستائیان همراه با پشتیبانی دولت بتشویق سپاهیان دانش صورت گرفته از چند میلیارد ریال تجاوز می‌کند.
با اجرای برنامه سپاه دانش مدرسه نقش دیگری حاصل کرد و معلم ارج و مقام تازه‌ای بدست آورد زیرا این بار معلم و مدرسه مرجع مشورتها و عوامل راهنمائی و ارائه دستور زندگی گردیدند و وظیفه و رسالتی را که می‌بایست برای پیشرفت جامعه‌ای در حال رشد ایفا کنند عهده دار شدند. مدرسه عامل نوآوری گردید و معلم واسطه تغییر اجتماعی و موجب بیداری و رهائی جامعه محلی از خمودت و پژمردگی شد.
اهمیت دیگر برنامه سپاه دانش در اینست که هر سال حدود ۱۶ هزار نفر از پسران و دختران دیپلمه کشور بروستاو زندگی دهقانی و مسائل آن آنائی پیدا می‌کنند. شبیه نیست که عهده کثیری از همین جوانان در آینده در نظام سیاسی و ادرای کشور مصدر خدمات و مرجع مسئولیتهای عمده خواهند شد. آگاهی این از مسائل روستائیان متضمن فوائد بسیار خواهد بود و چنین کسان که رهبری آینده ایران را بدست دارند بی تردید با دلسوزی بیشتری به حل و فصل مشکلات و ترقی و تعالی برادران و خواهران روستانشین خود توجه و اهتمام خواهد نمود.
پس در اینجا بحکم آنکه کلام ملوک ملوک کلام است شایسته است که همزبان با شهریار خردمند ایران گفته شود که «در حقیقت سپاهیان دانش نه فقط قسمتی از مواد انقلاب ایران بلکه همه انقلاب را با خود بدین روستاها برده‌اند و شاید چهرة واقعی انقلاب ایران را بهتر از ایشان نشان داده نمی‌شد نشان داد» (کتاب انقلاب سپید ـ صفحات ۱۲۹ و ۱۳۱).
چون سخن از تأثیر سپاهیان دانش اعم از پسر و دختر در آموزش و گسترش سواد در کشور بود اشاره‌ای به برنامه مترقی پیکار با بی سوادی که از پیروزیهای بزرگ ایران در انقلاب سفید بوده است نیز بمورد است.
در سال ۱۳۳۵ نسبت باسوادان در جمعیت هفت ساله به بالای کشور در حدود ۱۵ درصد بود. این نسبت در سال ۱۳۴۵ یعنی چهار سال پس از تحقق انقلاب مقدس ایران به بیش از ۲۹ درصد رسید. در حال حاضر نسبت باسوادان بحدود ۳۶ درصد فزونی گرفته است و این نسبت علیرغم رشد سریع جمعیت که بقریب ۳ درصد در سال بالغ شده رو به تزاید است. در مدت فعالیت کمیته ملی پیکار با بی سوادی طی هفت سال متجاوز از ۱/۰۵۵/۰۰۰ نفر بزرگسال شهری روستائی دوره اول تعلیمات را به پایان رساندند و در همین دوران حدود ۴۸۱ هزار بزرگسال نیز از دوره آموزش سواد اخذ گواهینامه کردند. در همین مدت با همکاری ینسکو طرح نمونه مبارزه با بی سوادی آمیخته به تعلیمات حرفهای و فنی در دو منطقه کشاورزی و صنعتی دزفول و اصفهان اجرا شد و فقط در سال تحصیلی اخیر متجاوز از ۵۲ هزار نفر کارگر کشاورز و خانواده آنان از این تعلیمات بهرهمند شدند و طرح نمونه مذکور بعنوان یک از موفقترین طرحها در عرصه جهانی شناخته آمد و مورد بازدید و مراکز کسب اطلاع و تجربه دهها کارشناس بین الملی گردید.
ارزشیابی این طرح پایه و اساس کار تعلیمات ابتدائی در نقاط صنعتی قرار گرفت و برای آینده در روشهای تعلیم و تربیت و سواد آموزی تأثیر بسزای خواهد نمود بموازات فعالیتهای سپاه دانش و پیکار با بیسوادی تعلیمات اجباری در ۲۵ منطقه از کشور در سال جاری اعلام گردید.
اصل هفتم
اصل هفتم تشکیل سپاه بهداشت است اجرای این اصل نه تنها موجب گردید که صاحبان مشاغل پزشکی و حرف وابسته بروستاها گسیل شوند بلکه در اثر انجام این خدمت مقدس تعداد قابل ملاحظهای از افراد واجد تحصیلات بالا که بعلت عدم آشنائی با مظاهر روستاها و نداشتن اطلاع از میزان گرانقدری خدماتی که می‌توانستند در اختیار هم میهننان روستائی خود قرار دهند اشتیاق خدمت در مناطق روستائی یافتند نتیجه ان شد که نسبت پزشکان شاغل در روستاها از ۳٪ کل پزشکان در سال ۱۳۴۱ به متجاوز از ۱۲٪ در سال جاری رسید.
باید توجه داشت که باید توجه داشت که از لحاظ تعداد نسبت از چهار برابر گذشته زیرا در خلال این مدت بر تعداد کل پزشکان نیز افزوده شده است و نسبت واقعی به ۷ برابر بالغ می‌گردد.
با الهام از نحوه فعالیت سپاه بهداشت تغییر اساسی در شیوه گسترش خدمات درمانی و بهداشتی در روستاها بوجود آمد بنحوی که در برنامه عمرانی چهارم، مراکز درمانی و بهداشتی روستاها همانند گروههای سپاه بهداشت تجهیز شده و بصورت سیار جمعیت بیشتری از مناطق روستائی را در بر گرفته‌اند.
آمار فعالیتهای سپاهیان بهداشت از هنگام شروع برنامه در نیمه دوم دیماه ۱۳۴۳ تاکنون حاکی از آنست که متجاوز از ۲۰/۵ میلیون مراجعه از جانب بیماران بدرمانگاههای سپاهیان بهداشت شده است و بیش از ۱۱ میلیون تلقیح در برابر بیماری‌های واگیر انجام پذیرفته. افزون از ۱۵۷ هزار بیمار به آزمایشگاهها و بیمارستانها معرفی شده‌اند. مراجعات کلینیک‌های دندانپزشکی سپاه مذکور از ۴۷۲ هزار گذشته است. ۵۷۵ هزار آزمایش صورت گرفته و بقریب ۳ میلیون نفر فیلمهای بهداشتی را ارئه گردیده و در جلسات آموزش بهداشتی این سپاهیان نجات بیش از ۴ میلیون روستائی شرکت جسته‌اند. شماره مراجعان بهداشت و تنظیم خانواده از ۲۴۱ هزار فزونتر شده و بهمین قیاس صدها و هزارها اقدام سودمند دیگر از جناب سپاه بهداشت بموقع عمل درآمده است. ناگفته نماند که سپاهیان مذکور در امور عمرانی و بهبود و سالم سازی محیط روستائی نیز نقشی فعال و شوق انگیز داشته‌اند که نمودار آن احداث و نوسازی بیش از سیصد درمانگاه ـ ساختمان و ترمیم بیش از ۱۳۰۰ حمام ـ لوله کشی در بیش از دویست ده ـ نصب تلمبه در بیش از ۱۶۰۰ مورد ـ ساختن یا بهداشتی کردن متجاوز از ۳۵۰ کشتارگاه ـ ایجاد یا اصلاح و تنظیف بیش از سیصد غسالخانه ـ بنای دهها رخشویخانه ـ تسطیح صدها کیلومتر جاده ـ ساختمان دهها پل ـ نصب بیش از دویست و شصت موتور برق و بالاخره بهداشتی کردن چشمه قنات و چاه آب و اماکن عمومی و نظائر آن در چند ده هزار مورد است که با رعایت اختصار ناچار به اشاره‌ای در باب آنها اکتفا باید کرد. از تأثیر عمیق این برنامه انقلابی ذکر یک نکته بس که مرگ و میر که در گذشته دورتر بیش از نصف نوزادان را در همان سال اول از بین می‌بردند و بعدها حدود یک ربع را در همان دوران کوتاه بخاک سرد می‌سپردند امروزه نزدیک به حداقل رسیده و علیرغم اقداماتی که در تنظیم ابعاد خانواده و فاصله گذاری موالید میشود رشد جهان را به یکی از بالاترین میزانهای رشد جهان بالا برده است.
البته احتساب و برآورد فوائد عظیمی که از اجرای برنامه سپاه بهداشت در حفظ نیروی انسانی و بهره برداری بهتر و بیشتر از مولدترین منابع ملی حاصل آمده بس دشوار است. اینقدر باید گفت که اصل هفتم انقلاب ایران نه تنها موجب بهره گیریهای وسیع در سطح ملی شده بلکه سبب گردیده که این ابتکار شاهانه بعنوان یکی از برگزیده ترین روشها در عرضه و ارائه خدمات پزشکی بنواحی روستائی در سطح بین المللی نیز مورد توجه فوق العاده قرار گیرد.
در مجموع باید یادآوری شود که فعالیتهای سپاهیان بهداشت حدود یک سوم دهات کشور یعنی ۱۴ هزار قریه را در مناطق دور و نزدیک شامل میشود و عملاً قریب ۶ میلیون نفر از روستائیان کشور از خدمات آنان برخوردار می‌شوند.
غیر از مطالبی که در فوق گذشت اثر سپاه بهداشت تنها به پیشرفتهای عظیم حاصله در امر بهداشت و درمان روستانشینان محدود نمی‌گردد بلکه ورود این سپاهیان بروستاها و در نتیجه آموزش عمومی که از طرف آن به روستائیان داده شده است موجب گردید که آنها را بمسائل مربوط بزندگی روزانه خود بیشتر آشنا ساخته و بامور مربوط به محیط زندگانی خود علاقه مندتر سازند.
در ظرف مدت هفت سالی که از شروع برنامه می‌گذرد در بیشتر مراگز سپاه بهداشت روستائیان با علاقه فوق العاده زیاد مأمور عمرانی و بهداشتی قراء خود پیشقدم شده و همکاریهای فوق العاده ارزنده و گرانقیمتی انجام داده‌اند بطوریکه میزان خود یاری آن برای ساختمان درمانگاهها، لوله کشی و حمام و غیره بمبلغی متجاوز از ۲۵۰ میلیون ریال بالغ می‌گردد.
یکی دیگر از اثرات ارزنده سپاه بهداشت علاقمند ساختن سپاهیان و پزشکان بزندگی و خدمت در روستا می‌باشد که سپاهی در نتیجه دو سال خدمتی که در روستا انجام می‌دهد بزندگی روستائی عادت کرده و به کمک روستائیان علاقمند می‌گردند و نتیجه آن میشود که عده‌ای از سپاهیان مخصوصاً پزشکان پس از پایان خاتمه خدمت وظیفه ادامه خدمت و استخدام برای یکی دو سال دیگر جهت خدمت در روستای محل خدمت یا در روستای نظیر را دارد و این تقاضا گاهی از ۵۰٪ کسانی که خدمتشان تمام میشود خاتمه می‌یابد افزایش حاصل می‌کند بطوریکه از بین نفرات سه دوره آخر که از خدمت مرخص شده‌اند متجاوز از ۴۰۰ نفر دوطلب خدمت در نقاط روستائی گردیدند و به خدمت گمارده شدند و این نوید بزرگی است جهت تأمین نیازمندی نیروی انسانی و مخصوصاً پزشک برای خدمت در روستاها.
درمانگاههای سپاه بهداشت نیز خود بصورت مراکز آموزش روستائی برای پزشکان جوان فارغ التحصیل درآمده و آنان در این مراکز آشنائی کامل بمشکلات زندگی و تأمین نیازمندیهای درمانی و بهداشتی این مناطق پیدا می‌کنند.
اصل هشتم
اصل هشتم تشکیل سپاه ترویج و آبادانی است سپاه ترویج و آبادانی سومین سپاه انقلاب ایران بود که بر طبق فرمان شاهنشاه در اول مهر ماه ۱۳۴۳ تشکیل شد. هدف آن از یکطرف تکمیل برنامه‌ای بود که با اصلاحات ارضی آغاز شده بود و از طرف دیگر نوسازی دهات ایران بود که اصل عدالت اجتماعی آن را ایجاب می‌کرد. از نتایج دیگر تشکیل سپاه مزبور آماده ساختن روستائیان برای پذیرش اصول نوین زندگی و کار بود. سپاهیان ترویج فنون کشت و زرع را با خود بر روستاها بردند و ضمناً در تکمیل برنامه‌ای که از حدود بیست سال قبل تحت عنوان عمران دهدات بموقع اجرا در آمده بود مؤثر شدند. از جانب دیگر سپاهیان به آبادانی دهات و تغییر و اصلاح چهره آنها توفیق بسیار یافتند و طرحهای عمرانی فراوان در جهت نوسازی دهات بمرحله عمل در آوردند.
تا خاتمه سال ۱۳۴۷ تعداد این سپاهیان ۵۹۷ نفر بود. در سال ۱۳۴۸ این تعداد به ۱۱۶۳ نفر در سال ۱۳۴۹ به ۱۳۴۸ نفر افزایش یافت و تسهیلات لازم جهت حسن انجام مأموریت مهمی که عهده دار بودند در اختیارشان قرار گرفت. زبان ارقام خود گویای کثرت و تنوع خدماتی است که سپاه‌های ترویج و آبادانی در طی مدتی کوتاه بانجام رسانده‌اند در فهرست این اقدامات ۳۶ گونه طرح مختلف ثبت شده است که عنوان کلی آن بدین شرح است:
لوله کشی آب و فاضلاب ۶۰۸ طرح ـ حفر چاه نیمه عمیق معمولی ۱۳۳۶ طرح حفر چاه عمیق ۱۵۵ طرح لایروبی قنوات ۲۴۵۰ ـ ساختمان کشتارگاه ۵۱۴ مورد ساختمان و تعمیر غسالخانه ۱۵۳ طرح ـ ساختمان و مرمت توالت بهداشتی ۱۱/۴۲۹ طرح ـ ساختمان و تعمیر اصطبل‌های بهداشتی ۲۱۳۶ طرح ـ مرمت و احداث حمامهای روستائی ـ ۱/۳۸۰ طرح ـ بهداشتی نمودن قصابیها ۱/۱۲۰ طرح ـ بهسازی خانه‌های روستائی ۳/۴۹۷ طرح ـ ساختمان بناهای بهداشتی ۵۵۳ طرح ساختمان راههای فرعی ۲/۶۴۷ طرح ـ مرمت و تعویض راههای روستائی ۳/۴۵۵ طرح ـ ساختمان و مرمت پلی در طول راههای فرعی و روستائی ۲/۴۸۹ طرح ـ ساختمان تأسیسات حفاظتی ۶۸ طرح ـ اسفالت و خیابان سازی ۱۶۸ طرح ـ تأمین و توسعه شبکه برق ۳۹۴ طرح ـ احداث و بناهای آموزشی ۱/۹۸۲ طرح ـ احداث و تکمیل بناهای مختلف دولتی ۳۴۰ طرح ساختمان بناهای پستل ۷۵ طرح ـ نصب صندوق‌های پستی ۷۶۹ طرح ـ احداث و تکمیل زمینها و تأسیسات و بناهای ورزشی ۲۷۹ طرح ساختمان خانه‌های ارزان قیمت در روستاها و مناطق زلزله زده ۳/۸۷۲ طرح ـ تهیه طرح و نقشه و نظارت بر شبکه برق و تأسیسات شهرداریها ۴۰ طرح ـ تهیه طرح و نقشه و نظارت بر حمامهای بهداشتی ۱۲۴ طرح ـ تهیه طرح و نقشه و نظارت بر اسفالت خیابانها و کوچه‌ها ۲۲۰ طرح ـ تهیه طرح و نقشه و نظارت برساختنمان‌های بخشداری و ادارات دولتی ۴۰۰ طرح ـ تهیه طرح و نقشه و نظارت برمیادین ۱۱۴ طرح ـ پلاک کوبی دکاکین و منازل روستاها ۲/۸۹۲ طرح نصب چراغ طوری و فانوس بمنظور روشنائی معابره ۳/۹۲۲ طرح تشکیل کلاس مبارزه با بیسوادی ۵/۷۸۸ طرح ـ شرکت در جلسات انجمنهای ده جهت وصول دو درصد از محصولات کشاورزی و سایر راهنمائیها ۱۱۸/۳۰۰ مورد ایجاد کتابخانه عمومی۳ طرح احداث مسجد۱۲ طرح.
علاوه بر اقدامات فوق در سال جاری بمنظور تجلیل جشن دو هزار و پانصدمین سال بنیان گذاری شاهنشاهی ایران ۱۳۲۰ میلیون ریال برای اینگونه امور در روستاها تخصیص داده شد. وجود چنین اعتبارتی در سال جاری اجازه می‌دهد که تسهیلات و تأسیساتی بشرح زیرین در اختیار تعداد قابل ملاحظهای از روستائیان کشور قرار گیرد و بر آنچه قبلاً احداث گردیده و مورد استفاده واقع شده بود مزید گردد:
باتکاء اعتبارات مورد بحث در سال جاری، در ۱۹۸۶ روستا طرح لوله کشی و بهسازی منابع آب اجرا خواهد شد و در نتیجه به تعداد روستائیان بهره مند از آب آشامیدنی سالم بمیزان ۱۴۶۰ هزار نفر افزوده خواهد گشت. در همین سال در ۱۰۷۶ روستا ساختمان بهداشتی شامل حمام و نظائر آن احداث میشود. ۵۲۰ طرح در زمینه ایجاد سیل بند ـ کشتار گاه ـ رختشوی خانه و زمین ورزش بموقع اجرا در می‌آید. و ۹۳ پروژه برق منفرد در دهات پر جمعیت صورت عمل می‌پذیرد و بدینگونه حدود ۵۶ هزار خانوار بر روستائیان بهرمند از برق منفرد یا برق منطقهای اضافه میشود. حداقل ۸۵۲ روستا بر اثر احداث ۲/۲۷۶ کیلومتر راه بجادههای فرعی و اصلی مرتبط می‌گردد و مسلماً این ارتباط تأثیر قاطعی در توسعه و بهبود عرضه محصولات آن ببازارهای محلی و شهری می‌گذارد. با ساختمن ۵۳ درمانگاه حوائج درمانی حداقل ده هزار روستائی مرتفع میشود.
نکته مهمی که در اینجا ناگفته نباید نهاد تغییر قابل ملاحظهای است که به پیروی از اصل سپردن کار مردم بدست مردم در روش اجرای این طح‌های آبادانی پدید آمده است و از این طریق زمینه برای اعمال اصل عدم تمرکز هموار گردیده. تفویض مسئولیت پیشنهاد و اجرای این نوع طرحها بمقامات استانی و محلی موجب آن میشود که طرحهای هر چه بیشتر با نیازها و خواست‌های مردم منطبق شود و در نتیجه از علاقه و دلسوزی آنان نسبت به حفظ و نگاهداری تأسیسات بوجود آمده در مرحله بهره برداری برخوردار گردد. سپردن کار مردم بدست مردم از بدو مشروطیت ایران مورد توجه بود ولی تنها در سنوات اخیر بود که با تشکیل انجمنهای ده و شهر و انجمنهای شهرستان و استان و شوراهای آموزش و پرورش منطقهای و انجمنهای بهداری به آن آرزوی دیرین جامه واقعیت پوشانده شد. در طرحهای مجتمع استانی چنان که مستحضرید اختیارات خاص در اجرا و نظارت کار به این واحدهای محلی که بفرموده شاهنشاه نوعی مجالس در مناطق مختلف کشورند اعطا گردید و هم امکان اظهار نظر و هم فرصت دخالت عملی در امور داده شد و این ترتیب شرکت مردم در دمکراسی نوین و بنیادی ایران بیش از پیش تحقق یافت.
اصل نهم
این اصل مبنتی بر تشکیل خانه‌های انصاف است که رکن مؤثر دیگری است در تکمیل بنیان‌های اداری و اجتماعی تازه که در روستاها بوجود آمده است. خانه انصاف در حقیقت یک دادگاه روستائی و موظف بحفظ و اشاعه عدالت در دهات کشور است و تحقق دیگری از اصل واگذاری امور بخود مردم بشمار می‌آید. این خانه‌ها که حل اختلافات کوچک روستائیان از اتلاف وقت آنان و مراجعات مکرر بمراکز شهری ممانعت می‌کند بدوام اقامت روستائیان در دهات مدد میرساند و رونق کار و فعالیت دهقانان را موجب میشود و بتوسعه کشاورزی و نوسازی دهات بطور غیر مستقیم یاری می‌کند. آمار مربوط به پرونده‌های مختومه در خانه‌های انصاف از سال ۱۳۴۳ تاکنون گواه روشنی است از فوائد قابل ملاحظهای که بر تأسیس این خانه‌ها مترتب بوده است.
در سال ۱۳۴۳ فقط در ۲۳۴ حوزه خانه‌های انصاف بوجود آمد و به ۱۰۵۵ پرونده نا مرحله نهائی رسیدگی شد. در سال ۱۳۴۸ تعداد حوزه‌های مزبور به ۲۴۴۵ بالغ گشت و تعداد پرونده‌های مختومه به ۴۰۴۳۲ فزونی گرفت و بدین ترتیب در مدت ۵ سال نقش خانه‌های انصاف در حل و فصل دعاوی مردم و تحکیم بنیان عدل و انصاف در دهات تقریباً چهل برابر شد.
توسعه خانه‌های انصاف در سال ۱۳۴۹ امری بیسابقه بوده است بطوری که رقم این محاکم روستائی به ۳۲۶۱ بالغ شده و در طی یک سال بیش از دو برابر سال قبل یعنی ۹۵۰۲۴ پرونده در آن محاکم بحالت مختومه در آمده است.
اهمیت خانه‌های انصاف از جهت دیگری نیز قابل تذکار است و آن مشارکت خود مردم در امور خویش است زیرا قضات این نوع محکمه منتخب مردم محلی و از معتمدان محلی هستند و این خدمت را نیز در طول مدت بصورت افتخاری انجام می‌دهند و قضاوت‌های آنان و احکام صادره از این محاکم گواه صادقی بر رشد فکری و پختگی اجتماعی روستانشینان مملکت ماست.
بموازات خانه‌های انصاف و با اتخاذ همان روش که حل و فصل اختلافات کوچک و دعاوی جاری مردم بر طبق اصول کدخدامنشی و بتوسط عده‌ای از معتمدان منتخب مردم باشد در شهرها به ایجاد شوراهای داوری اقدام شد.
شوراهای مذکور نیز که عملاً از سال ۱۳۴۵ بکار آغاز کرد و عدد آنها در پایان سال جاری تراکم پرونده‌ها و محاکمات در دستگاههای متعارف قضائی مملکت بوده چنان که بموجب ارقام موجود تنها در سال ۱۳۴۸ متجاوز از ۴۳ هزار پروندة مدنی و بیش از یکصد و سی هزار پرونده کیفری در شوراهای داوری فیصله یافت و به رأی نهائی منجر شد. نکته قابل توجه قدرت کار و شوق خدمات اعضای شوراهای مذکور است که بطور افتخاری خدمت میکنندو مانند خانه‌های انصاف هیچگونه هزینه را بر طرفین دعوی تحمیل نمی‌نمایند. در سال ۱۳۴۸ جمعأ ۱۸۰۹۲۳ پرونده مدنی و کیفری بشوراهای داوری در ۹۸ حوزه وارد شد که از آن جمله ۱۷۳۴۲۳ پرونده مختومه اعلام گردیده است (بیش از ۹۵ درصد) و این خود دلیل واضحی بر صمیمیت اعضای این شوراهاست که از ۵ نفر از معتمدان محلی و یک مشاور وزارت دادگستری ترکیب گردیده‌اند. شک نیست که سرعت حل و فصل اختلافات و دعاوی نه فقط از نظر سیاسی و اجتماعی حائز اهمیت است بلکه از لحاظ اقتصادی نیز متضمن فوائدی است که اقل آن جلوگیری از اتلاف مال و تضییع وقت مردم است و حس اعتماد اطمینان را در روابط بین افراد تقویت می‌کند و بالمآن در رونق و توسعه اقتصادی کارگر میشود. بی شبهه قسمتی از رشد بی مانندی که سرزمین ما در سالهای اخیر از آن برخوردار بوده است و فی المثل در دوران کوتاه انقلاب، درآمد سرانه را از ۱۲/۶۱۷ ریال در سال ۱۳۴۰ به ۸۳۷/ ۲۲ ریال در سال ۱۳۴۹ (هر دو رقم به قیمت جاری) رسانده است نتیجه همین کوشش مبتکرانه‌ای است که در تحکیم مبانی عدالت و تسریع در حل و فصل دعاوی و بهبود تمشیت امور قضائی انجام یافته است.
خانه انصاف در جهت دیگری نیز در خور عنایت خاص تواند بود و آن از این بابت است که خانه انصاف مانند شرکت تعاونی ـ خانه فرهنگ و انجمن ده از اساسیترین بنیادهای دموکراسی در روستا است و فی الحقیقته این چهار مؤسسه ارکان حکومت مردم برمردم در دهات کشور ماست ـ شرکت تعاونی حیات اقتصادی را بر مبانی تازه‌ای تنظیم می‌کند ـ انجمن ده در تحکیم همبستگی و تحرک خودیاری اجتماعی مردم مؤثر است ـ خانه فرهنگ تجلی گاه زندگی فکری و معنوی روستانشینان است و بالاخره خانه انصاف ضامن ادامه و حسن اداره همان مؤسسات اجتماعی ـ اقتصادی و فرهنگی و عامل تعدیل و تحسین کلیه روابط و مناسبات روستاهاست و نظر به همین اهمیت است که یکی از اصول دوازده گانه منشور انقلاب ایران به آن تخصیص یافته است. (۱)
اصل دهم
ملی کردن آب تجلی دیگری است از اراده جامعه بر تملیک ملی و استفاده عمومی از سرمایه‌های طبیعی و ثروتهای خدا داد این مملکت و از این جهت با ملی کردن نفت و ملی کردن جنگلها و مراتع قابل قیاس است و هم چنانکه بر اثر انقلاب مقدس ایران زمینهای مزبور زمین در دست ملت افتاده و از تملک اختصاصی نظام فئودالی بیرون آمده آب هم که منبع حیات و منشاً آبادانی است ملک عمومی اعلام گردیده است.
قوانین پراکنده و ناقصی که در گذشته برای بهرهبرداری از منابع آبهای سطحی و زیر زمینی تدوین شده بود بهیچوجه با ترقیات سریع اقتصادی کشور تطابق هماهنگی نداشت و استفاده کنندگان از منابع آب که در واقع مالکین خصوصی آن بودند بعلت عدم آشنائی به فنون جدید آبیاری قادر به استفاده کامل از آب و بالا بردن بازده آبیاری در واحد سطح نبودند و از تمامی آبی که در اختیار داشتند نه خود استفاده می‌کردند و نه بدلایل و محظورات خاصی این حق را به دیگری وامیگذارند. با قوانین موجود در زمینه بهره برداری از آبهای زیر زمینی امکان استفاده از کلیه منابع مزبور وجود نداشت، زیرا مثلاً حریم چاه‌ها و قنوات در شرایط مختلف طبیعی ثابت فرض شده بود و در مورد آبهای جاری همیشه حق تقدیم به کسانی بود که در سر آب واقع بودند و ساکنین پایاب، آب منظم و تعیین شده‌ای در اختیار نداشتند. اینها از مشکلات اساسی در زمینه آب کشاورزی بود که با توسعه کشاورزی کشور دائماً شدیدتر می‌شد از طرف دیگر رشد صنعتی و افزایش جمعیت و ارتقاء سطح زندگی و بهداشت مردم که نیاز بآب را منظماً افزایش می‌داد لزوم ایجاد نظام نوین در امور توسعه بهره برداری از منابع آبهای سطحی زیر زمینی و کنترل این منابع را بمنظور حصول حداکثر استفاده از آن اجتناب ناپذیر می‌نمود. لذا بموجب اصل دهم انقلاب سفید، منابع آب کشور ملی اعلام گردید و بدنبال آن قانون آب و نحوه ملی شدن آن بتصویب رسید. با تصویب این قانون که آب را ثروت ملی محسوب نمود و متعلق بعموم افراد مملکت دانسته است، راه بر توسعه سریع بهره برداری و نظارت بر منابع آب کشور هموار شد و محدودیتهای ناشی از قوانین و مقراتی که در گذشته موجب کندی پیشرفت طرحهای توسعه منابع آب می‌گردید برطرف گردیده است.
لازمه اجرای قانون مزبور در سطح مملکت با انجام رساندن یک سلسله اقدمات مقدماتی بود از قبیل مطالعات همه جانبه طبیعی و اقتصادی و بررسی احتیاجات و استعدادهای مناطق مختلف از نظر آب و تجهیز نیروی انسانی لازم و تدارک امکانات مالی کافی و بالاخره تدوین آئین نامه‌ها و مقررات خاص در جهت تسهیل اجرای سیاستهای جدید توسعه منابع آب و خاک که خوشبختانه قسمت عمده آن بنتیجه رسیده و بر ان اساس الویت‌های اجرای قانون در کشور تا حدود بسیار روشن شده است.
از جمله مطالعات مذکور بررسی آبهای زیر زمینی بود که حدود شصت درصد آن تاکنون انجام پذیرفته و بهره برداری صحیحی از منابع آبهای زیر زمینی نیز در چندین نقطه کشور آغاز شده است.
دیگرمطالعات هیدرولوژی رودخانه‌ها که بطور مستمر ادامه دارد.
سوم بررسی بهره برداری از آبهای سطحی بمنظور ساختمان سدها و شبکه‌های آبیاری که در نقاط واجد اولویت انجام یافته است.
از لحاظ آمووزشی تشکیل شرکت خدمات مهندسی و تأسیس مؤسسه آب شناسی گامهای بهنگامی در جهت تجهیز نیروی انسانی بمنظور توسعه آب و اجرای قانون مورد بحث بوده است. ضمناً تجهیز سازمانهای آب منطقهای و تشکیل سازمانهای جدید نیز مقدمات کار را برای اجرای قانون فراهم آورده است.
در مورد دیگر مقدمات مورد لزوم نیز اقداماتی صورت گرفته از نظیر تعیین میزان مصرف مفید ـ تهیه وسائل کنترل ـ کمک به ایجاد سازمانهای بهره برداری و نگاهداری منابع آب بطور خصوصی و در نواحی مختلف و این اقدامات چنانکه بجای خود خواهم گفت ظرف چهار سال آینده تا رسیدن به ثمره مطلوب شدیداً ادامه می‌یابد.
چون گفتگو درباره منابع آب و بتبع آن تولید برق در نیروگاه‌های آبی در میان است بیان مجملی از صنعت برق که سرعت رشد و توسعه آن در سالهای اخیر از دیگر بخشها فراتر رفته سودمند است. در حال حاضر تولید انرژی برق در بخش دولتی به ۵۸۰۰ میلیون کیلو وات سرعت رسیده که بیش از سه برابر رقم تولید در چهار سال قبل است با ساختمان نیروگاه‌های بزرگ آبی و حرارتی قدرت نصب شده برق که در حال حاضر معادل ۱/۸ میلیون کیلو وات تا آخر برنامه چهارم عمرانی به ۳ میلیون کیلو وات خواهد رسید. ضمناً هم اکنون شبکه سراسری برق فشار قوی یعنی خطوط انتقال نیرو در چهار هزار کیلومتر در سطح کشور مورد بهره برداری قرار گرفته است و این شبکه سریعاً روی در گسترش دارد.
اصل یازدهم
نوسازی کشور چه در روستا و چه در شهر اصل یازدهم انقلاب است پیش از این اشاره کردیم که سپاهها انقلاب با اجرای چه تعداد مهم از طرحهای عمرانی موفق شده‌اند که بر اثر آن چهره روستای مملکت دگرگون شده. برنامه پنجاه ساله سوم عمرانی جهت نوسازی شهرها ۶۹۴ طرح بمورد اجراء درآمد. طی برنامه چهارم عمرانی نیز، ۶۸۰ طرح عمرانی در شهرها بمرحله عمل درآمد و یا با تمام رسید. علاوه بر آن اقدامات وسیعی در تهیه و اجرای طرحهای جامع شهری ـ تقویت کار اداری و مالی شهرداریها ـ اصلاح وضع استخدامی مؤسسات مذکور معمول شد که با تصویب و اعمال قانون مهم نوسازی شهرها ـ قانونی که منابع قابل ملاحظه مالی را در اختیار شهرداری قرار می‌دهد ـ و همچنین تشکیل و تحکیم انجمن ههای شهری بدون تردید دگرگونیهای عمیقیتری را در احوال صوری و باطنی شهرهای مملکت ما بندبال خواهد داشت.
شک نیست که توسعه صنعتی و گشایش روزافزون اقتصادی مملکت گرایش شهرنشینی را پیوسته نیرومند تر خواهد کرد چنانکه در سال ۱۳۳۵ فقط ۳۲ درصد ـ در سال ۱۳۴۵ حدود ۳۸ درصد مردم مملکت ساکن شهرها بودند در حال حاضر اندکی بیش از ۴۲ درصد سکنه کشور در شمار شهرنشینان محسوبند و پیش بینی میشود که از حدود ۱۳۶۰به بعد کفه جمعیت شهری سنگینی بیشتری گیرد و از نظر حجم بر کفه روستائی غلبه کند.
بهمین مناسبت است که باید شهرهای کشور را که تعدادشان روبه فزونی است و عدد نفوسشان نیز غالباً رو به ازدیاد می‌رود برای پذیرش این جمعیت گسترش یابنده از هر جهت آماده کرد. ولی چنین توجهی هرگز ما را از عمران دهات که سکونت گاه مهمترین قشر جامعه ما یعنی روستائیان و کشاورزان زحمتکش است غافل نخواهد نمود بهمین مناسبت بود که برنامه چهارم اعتباری معادل ۹/۱ میلیارد ریال بعمران و نوسازی دهات اختصاص داد و فقط در سه سال اول برنامه باجرای ۶۹۳ طرح آب آشامیدنی ـ ۱۳۹۵ طرح تأسیسات و ساختمانهای بهداشتی و ۴۷۳ طرح سالم سازی محیط روستاها کمک نمود و در سال جاری که مصادف با جشن‌ها شاهنشاهی ایران است اعتبارات بسیار وسیعی از طریق مقامات استانداری برای عمران و نوسازی دهات تخصیص یافته و توزیع گردیده است.
در ارتباط با برنامه سازی کشور، تأمین مسکن خصوصاً برای متوسط یا کم درآمد را باید از جمله هدفهای بزرگ اجتماعی و اقتصادی روزگاران انقلاب دانست، تخمین زده شده است که در سال ۱۳۴۸ برای هر یکهزار خانوار شهری ۶۶۴ واحد مسکونی وجود داشته و این خود نشان دهنده آشکار کمبود شدید مسکن در شهرهاست (بررسی در سال ۱۳۴۵ طی سرشماری دوم کشور نیز حکی از آن بوده برای ۱/۵ خانوار فقط یک واحد مسکونی در کل کشور وجود داشت) و بدیهی است که با آهنگ سریع مهاجرت به شهرها و ازدیاد روز افزون ضریب شهر نشینی، وضع مسکن اگر به حال خود رها شود مشکلات زیادی ببار خواهد آورد.
البته نمی‌توان اهمیت کوششهائی که برای رفع مسکن در شهرها تا کنون صورت گرفته نادیده گذاشت چنانکه در نتیجه این سرمایه گذاریها که غالباً به بخش خصوصی تعلق داشته تعداد ساختمانهای موجود در شهرها از ۲۱۲/۱۷۰ واحد در سال ۱۳۴۲ به ۱/۶۲۴/۴۵۳ یک واحد در سال ۱۳۴۹ فزونی یافته و بعبارت دیگر بر تعداد این ساختمانها طی ۸ سال ۳۳/۸ درصد افزوده شده (از این ساختمانهای جدید که بحدود ۴۱۰ هزار واحد بالغ میشود، ۸۵تا ۸۸ درصد مربوط به واحدهای مسکونی است) معذلک این کوششها با توجه به افزایش سریع جمعیت شهری که بین ۴تا ۵ درصد سال برآورد شده است (در مورد شهر تهران بین ۵تا ۶ درصد) کافی بنظر نمی‌رسد. در برنامه چهارم هدف تهیه مسکن احداث ۱۱۰ دواحد مسکونی جدید برای هر یک هزار جمعیت اضافی تعیین شده بود. ارقام موجود درباره سه سال اول برنامه حاکی است که فقط در حدود ۱۳۳ هزار واحد مسکونی در مناطق شهری ایجاد شده است و با در نظر گرفتن روند احداث مساکن، مینوان پیش بینی نمود که تا پایان برنامه چهارم فقط حدود ۲۶۰ هزار واحد مسکونی شهری ایجاد شود که باز از رقم ۲۷۵ هزار واحد مسکونی مورد نظر در برنامه مذکور کمتر است. بهمین جهت است که دولت در نظر دارد هم از سال جاری و با شدت بیشتری طی برنامه پنجم عمرانی، خانه سازی شهری و روستائی را مطمع نظر و وجهه همت خویش قرار دهد.
اصل دوازدهم
که تحت انقلاب اداری و آموزشی اعلام شده است در حقیقت زیر ساز بسیاری از اصول دیگر انقلاب و گشاینده راه برای پیشرفت و اعتلاء سریعتر کشور و نوسازی اجتماع و جهش اقتصاد که باید تلقی گردد. اصلی انفلاب اداری در بیانات حکیمانهاعلیحضرت همایون شاه آریا مهر بنیانگذار انقلاب اصیل شاه و مردم چنین توجیه شده است.
«مفهوم این اصل این است که همه افرادی که در سازمانهای اداری و دولتی وظیفه‌ای را اعم از بزرگ و یا کوچک بعهده دارند، با کمال صداقت و وظیفه شناسی با قبول مسئولیت در انجام آن بکوشند، و روح اتلاف وقت و با صطلاح قرطاس بازی و بور و کراسی در ادرات ما از بین برود و هر کارمند اداری بداند که وظیفه اول در درجه اول سرعت در انجام مراجعات مردم و اجرای صحیح و بیغرضانه وظایف اداری و تسهیل گردش کارهای کشور است، زیرا همین مردمند که از راه دادن مالیات حقوق این کارمندان را تذمین می‌کنند. ادارات ما می‌باید از روح مماطله و دفع الوقت و بی تصمیمی و نیز از تشبث و توسل پاک و منزه شوند، و روح خدمتگذاری و شور و علاقه‌ای که لازمه تحول اجتماعی امروز ایران است جایگزین آن گردد. از طرف دیگر می‌باید تمرکز بی دلیل و زیاده از حد امور در پایتخت مملکت از بین برود و با استانها و شهرستانهای کشور امکان ابتکار و مسئولیت بیشتری در کارهای خودشان داده شود. حتی شایسته است ترتیبی داده شود که خدمت در نواحی مختلف کشور با خدمت در پایتخت و شهرهای بزرگ لازم و ملزم یکدیگر باشند. بهر صورت اصلاح وضع دستگاههای دولتی و تجدید بنای سازمانهای اداری و تغییر اساسی در ورش کارو اعمال مدیدیت صحیح و دقت در حسن انجام کارهای اداری و سرعت اتخاذتصمیم با بینظری و خیرخواهی اصولی است که قطعاً می‌باید در اجرای انقلاب ایرن تحقق یابد.
برای تحقق یافتن این انقلاب مهم و بنایادی، دولت دوطریق پیش بینی نموده که هر یک از آنها مکمل دیگری است و باید به موازات یکدیگر عمل گردد: اول از طریق مجهز کردن نیروی انسانی که هیچ طرح اصولی و اساسی و اصولاً انجام هیچ کاری بدون اطمینان از تأمین صحیح این منظور عملی نخواهد بود. دوم از راه مطاله در روشها و حذف تشریفات زائد و عملیلت بیفایده ایجاد نظم و اصولی که مکارها منظم و سریع پیشرفت نماید، اصلاح قوانین و مقررات و تطبیق دادن آنها با برنامه‌های انقلابی و جهشهای سریعی که در تمام شئون کشور ما در اجرای اصول انقلاب مشهود می‌باشد.
در بهمن ماه ۱۳۴۶ دولت برای مطالعه و اتخاذ تدابیر لازم جهت اجرای این اصل بزرگ انقلاب به تشکیل کنگره انقلاب اداری پرداخت و متعایب آن شورای انقلاب اداری تأسیس گردید و در هر یک از وزارتخانه‌ها و دستگاههای دولتی و وابسته به دولت کمیته‌های مخصوصی با جدیت و پی گیری مداوم این موضوع را تعقیب کردند، نظرات بسیار مفیدی ارائه شد و اقدامات سودمندی در زمینة اصلاح قوانین و مقررات مختلف – اصلاح بعضی از قوانین استخدامی اجرای برنامه‌های آموزشی کارکنان دولت خاصه ددر سطح مدیدان و رؤسای ادارات دستگاههای دولتی ـ تنظیم سازمانها بر اصول نوین ـ تفویض اختیارات به استانداران انجمنهای استان ـ شهرستان و انجمنهای شهر و سایر مقامات محلی و جلوگیری از تمرکز امور در تهران ـ تنظیم سازمانها بر اصول نوین ـ بهبود تشکیلات و روشها ـ استفاده از اطلاعات متخصصان در دستگاهها ـ ترفیه حال کارمندان رفع تبعیض در انتصابات و ترفیعات و بالاخره تسهیل مراجعات ارباب رجوع به ادارات بعمل آمد.
مطالعاتی نیز برای شناخت مناطق مختلف کشور صورت گرفته و مطالعه درباره تجدید تقسیمات کشوری خاتمه یافته و با انجام آنها و تعمیم در تشکیل واحدهائی چون انجمن ده ـ انجمن شهر ـ انجمنهای شهرستان و استان درخشانی در راه تأمین منظور حاصل خواهد گردید.
با توجه باینکه انقلاب اداری و بعبارت دیگر اصلاح وضع دستگاههای دولتی مکمل اصول انقلاب است و پیشرفت تمام اصول دیگر وابستگی کامل به تأمین این اصل بزرگ دارد دولت بهیچوجه قانع به اقداماتی که بعمل آمده است نبوده و مصمم است که کمالجد و جهد را در راه تأمین این منظور بعمل آورد. برنامه هائی را که در اجرای این دو هدف بزرگ مملکتی تنظیم نموده است قویاً تعقیب خواهد نمود.
برنامه دولت در درجه اول ایجاد تنظیم صحیح در امور استخدامی و برقرای ترتیباتی است که کارکنان دولت با تساوی شرایط از مزایای مساوی برخوردار گردند با تبعیض و تمام مظاهر آن اعم از آنکه تبعیض در اجرای قولنین در میان افراد مردم و یا تبعیض در استفاده از مزایای استخدامی در میان کارمندان باشد مبارزه خواهدشد. باب تشبث و توصیه بکلی و برای همیشه مسدود خواهد گردید.
از خدمتگذاران واقعی تشویق خواهد شد و خاطیان و سهل انگاران در هر درجه و مقامی که باشند بکلی از دستگاههای دولتی طرد خواهند شد.
برنامه‌های آموزش حین خدمت در بین کارمندان دولت تعمیم خواهد یافت تا کارمندان به مظاهر نوین نظم و مدیدیت آشنائی یابند و با توسعه سطح معلومات آنان بر کارائی فعالیتهایشان افزودهگردد. بدیهی اقدامات دامنه داری که در توسعه سطح معلومات سایر طبقات مردم و مجصوصاً با سواد کردن مردمی که از نعمت سواد محروم می‌باشند نیز متقابلاً اثر مستقیم در بهبود وضع اداری و تذمین اصول منظور در اصل انقلاب اداری خواهد داشت.
انقلاب آموزشی نیز بعنوان جزء لاینفک انقلاب اداری بشمار آمده و اصل دوازدهم انقلاب تحت عنوان «انقلاب اداری و آموزشی» بیان شده است.
آثار انقلاب آموزشی در مدتی قریب به ۱۰ سال بعد از اعلام انقلاب سفید ایران و بخصوص در مدت سه سالی که از صدور منشور انقلاب آموزشی را مسر می‌گذرد در جهات و جوانب مختلف بچشم می‌خورد که از آن جمله مشارکت دادن مردم در امر اموزش و پرورش و اجرای اصل عدم تمرکز در این امر می‌باشد و هم اکنون در ۱۵۸ منطقه کشور شوراهای آموزش و پرورش تأیس گردیده که به امر آموزش و پرورش منطقه خود می‌پردازند.
تعمیم آموزش و پرورش به فرزندان روستانشینان ـ کارگر و طبقات کم درآمد از نتایج عمده انقلاب مذکور بحساب است، از عوامل عمده در این گسترش دموکراتیک سپاهیان دانش پسر و دختر بوده و هستند طی ۱۶ دوره خدمت سپاهیان پسر عدد آنان به ۶۰۳۵۱ رسیده و در مورد دختران سپاهی شماره مذکور طی چهار دوره به ۵۳۳۸ نفر بالغ گردیده است.
دیگر از آثاز انقلاب، سرعت و وسعت دامنه تعلیم و تربیت در سالهای محدود بعد از اعلام انقلاب می‌باشد.
میزان توسعه تعلیمات ابتدائی در این مدت بطور متوسط ۹ درصد در سال بوده است و بسط تعلیمات متوسطه سالانه به ۱۳/۵ درصد رسیده و حال آنکه افزایش شماره محصلین در سطح عالی از این دو مورد سریعتر بوده و به ۱۶ درصد در سال که بیش از دو برابر مدل آسیائی می‌باشد نائل گردیده است. در نتیجه این رشد اعجاب اور بود که شماره نوآموزان و دانش آموزان ۱۸۸۵۰۰۰ نفر در سال تحصیلی ۴۱-۱۳۴۰ بحدود ۴۷۲۰۰۰۰ نفر در سال تحصیلی ۵۰-۱۳۴۹ فزونی یافت و تعداد دانشجویان از ۲۴۵۰۰ به ۷۶۰۰۰ نفر رسیده است. همراه با توسعه بیش از پیش تعلیمات رسمی، تعلیمات خارج از مدرسه، خصوصآً آموزش سواد نیز بطور بی سابقه‌ای گسترش یافته است بنحوی که از هنگام تشکیل کنفرانس تاریخی وزرای آموزش و پرورش جهان در تهران (۱۹۶۴) تا سال ۱۹۷۰(۱۳۴۹) متجاوز ۱۰۵۵۰۰۰ بزرگسالان بیسواد شهرها و مناطق روستائی دوره اول ببرنامه پیکار با بیسوادی را با تمام رساندند و حدود بیش از نصف عده مذکور نیز دوره دوم پیکار را به پایان بردند.
اجرای طرح پیروز آموزش سواد توأم با حرفه که بصورت نمونه در اصفهان و دزفول اجرا شده بیش از ۵۳ هزار کارگر صنعتی و کشاورزی را از اینگونه سواد سود بخش منتفع و متمتع ساخت.
پیشرفت شگرف انقلاب آموزش ما صرفاً از لحاظ تعداد نوآموزان و دانش آموزان و دانشجویان مورد توجه قرار نگرفته بلکه بموجب منشور انقلاب آموزشی رامسر تحولات کیفی عمیقی در نظام آموزش و پرورش کشور مشهود است که بموازات انقلاب آموزشی «و بعبارت دیگر همراه با ۲/۵ برابر شدن تعداد محصلین سطوح مختلف تعلیماتی کشور طی ۹ سال انقلاب، صورت خواهد گرفت. اصول این تحولات در منشور رامسر چهار کنفرانس ارزیابی انقلاب آموزشی که متوالیاً طی سالهای ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۰ منعقد گردیده بروشنی تمام بیان شده است.
از جمله دگرگونیهای عمده‌ای که منشور انقلاب آموزشی رامسر در بر دارد شناخت استعدادهای یکایک متعلمان و هدایت آن استعدادها در جهات صواب می‌باشد بنحویکه هم موجب شگفتگی قابلیتها و بروز و ظهور شخصیت متعلمین گردد و هم در ارضا ء نیازمندیهای جامعه و پیشرفت اقتصاد و فرهنگ مؤثر باشد تأسیس دوره راهنمای تحصیلی که از سال تحصیلی ۱-۱۳۵۰ آغاز بکار خواهد کرد و تغییر نظام آموزش متوسطه در جهت تنوع رشته‌ها و گسترش بیسابقه تعلیمات حرفهای و فنی از جمله مظاهر این تحولات کیفی هستند.
اصلاحاتی که در برنامه‌ها ـ کتب درسی و روشهای آموزش روی داده و همچنین برنامه‌های آموزشی رادیو و تلویزیون و وسائل سمعی و بصری برای مقاصد تربیتی و تعلیمی، نمونه‌های دیگر این تلاش و کوشش زیر بنای عمیق هستند. در دو سطح اموزش ابتدائی و آموزش عالی تغییر برنامه‌ها و روشها بوجهی بارزتر بچشم می‌خورد عملا همه کتب درسی ابتدائی اصلاح شده است و در عرضه تعلیمات نیز ضمن کوشش و دقتی که برای تطبیق کتب درسی با پیشرفتهای دانش امروزی بعمل میاید از طریق بر قراری سمینارهای آموزشی و پژوهشی و گفت و شنود استاد و دانشجو که مسلماً طی سالهای آینده توسعه بیشتری حاصل خواهد کرد نیز قدمهای مؤثری در این راه برداشته شده و با استفاده از فیلم و تلویزیون مدار بسته و نظائر آن اهتمامی تازه در مسیر نوسازی آموزش و پرورش آغاز گردیده است چند اقدام اساسی دروه اخیر که در برنامه‌های سپاه دانش ـ آموزش سواد توام با حرفه و بالاخره دوره‌های کارآموزی تجلی یافته است گواه روشن بر توجیهی است که بضرورت ایجاد پیوند صحیح مستمر میان مدرسه و جامعه، میان آموزش و زندگی حاصل آمده است، توجهی که در مجامع تخصصی بین المللی و نزد اصحاب مبرز تعلیم و تربیت نیز ضرورت آن تصدیق شده است.
تطبیق برنامه‌های آموزشی با نیازمندیهای اقتصادی و اجتماعی کشور از نکاتی است که در چند کنفرانس ملی کار و سمینارهای نیروی انسانی و اشتغال و بالاخره برنامه‌های ذیربط در قالب برنامه چهارم و برنامه دراز مدت بیست ساله که خطوط اصلی آن در دست ترسیم است متجلی گردیده است. ایجاد ارتباط مستقیم بین برنامه‌های آموزشی و برنامه‌های اشتغال موجب آن خواهد شد که از نیروی پرورده و آموخته انسانی و حداکثر فائده به نفع خود افراد و جامعه حاصل گردد و از بروز پدیده نامطلوب بیکاری و یا حتی کم کاری تحصیل کردگان که هم اکنون دامنگیر بسیاری از کشورها حتی ممالک راقی جهان پیشگیری شود.
اصل اقتصاد بارور آموزشی مستلزم اقدامات عدیده دیگر بوده که در منشور رامسر و گزارش‌های چهار کنفراس ارزیابی در دنبالة آن منعکس است که از آن جمله یکی لزوم بسط دامنه تحقیقات می‌باشد. اما قبول اصل اقتصادی مذکور مانع از آن نبوده و نیست که دولت برای رفاه دانشجویان و دانش آموزان و تأمین وسائل ورزش تفریحات سالم و فعالیتهای فرهنگی و هنری جوانان متحمل هزینه‌های قابل ملاحظه شود کما اینکه تا کنون اعتبارات زیادی به مسائل فوق اختصاص داده شده و جزء برنامه دولت است که این روش طی سالهای آینده با اهمیت و وسعت بیشتری تعقیب گردد.
از جمله در مورد فرهنگ با الهام از منویات مبارک شاهنشاه آریا مهر که در محافل ملی و بین الملی بارها تأکید فرموده‌اند و با توجه بسیاست فرهنگی ایران دولت در سالهای اخیر به اقدامات متعددی درباره پیشرفت و گسترش و اشاعه فرهنگ و هنر دست زده است که از آن جمله می‌توان ایجاد هماهنگی و همکاری در میان سازمانهای فرهنگی را از راه شورای عالی فرهنگ و هنر، تأسیس فرهنگستان زبان ایران، تصویب قانون حمایت مؤلفان و مصنفان، تشکیل مراکز هنری در شهرستانها، تأسیس خانه‌های فرهنگی شهری، فعالیت گروههای پژوهشی فرهنگ عامه در مناطق مختلف کشور، توسعه تماسهای فرهنگی بین الملی از طریق تشکیل نمایشگاه‌ها و فرستادن گروههای هنری بخارج کشور، توسعه تماس و شرکت در مجامع فرهنگی بین الملی بویژه یونسکو، تشکیل نمایشگاه‌های متنوع متعدد هنری و فرهنگی در سراسر کشور بمنظور بالا بردن سطح درک و ذوق هنری و فرهنگی افزایش کاوشهای باستان شناسی، مرمت و تعمیر آثار تاریخی بر طبق برنامه معین، تأسیس مؤسسه شاهنامه فردوسی، ایجاد کتابخانه‌ها و موزه‌ها در سراسر کشور و تشکیل کنگره‌ها و سمینارها و جشواره‌ها را نام برد.
همانگونه که شاهنشاه در فرمایشات خود را در افتتاح دوره ششم مجلس سنا و دوره بیست و سوم مجلس شورای ملی اشاره فرموده‌اند:
«در مورد امور فرهنگی و هنری که بخصوص از نظر حفظ و تقویت میراث فرهنگی کهن و پرافتخار کشور و نگاهبانی ارزشهای معنوی و مدنی ملت ما اهمیت فوق العاده دارد».
برنامه آینده:
تشریح پیشرف هایئکه در اجرای اصول انقلاب مقدس ایران در سالهای گذشته بدست آمده و آشکار شدن آثار مثبت آن در سیمای سیاسی اجتماعی و اقتصادی کشور بما فرصت می‌دهد که اصول برنامه دولت را برای سالهای آینده با استفاده از تجارب گذشته پی ریزی کنیم.
انقلاب ایران در بنیاد خود تحقق اصل عدالت اجتماعی است. بهمین منظور برنامه دولت تأکیدی بیش ار بیش در مورد طرحهای گسترش رفاه و خدمات اجتماعی و نیز آن دسته از طرحهای زیر بنائی که نعفش بعموم رسد معمول خواهد داشت. با توجه بآمادگی روز افزونی که در بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در امور تولیدی و انتفاعی دیده میشود، دولت می‌تواند ضمن ادامه نقش خود در راهنمائی ـ اعطای کمک فنی و تشویق سرمایه گذاری تولیدی و انتفاعی جز در مواردیکه مصلحت ملی اقتضا می‌کند (مانند صنعت نفت ـ ذوب آهن) تا آنجا که ممکن باشد پرهیز کند و درآمدهای رو بافزایش خود را بیشتر در امور عام المنفعه بکار اندازد از جمله طرح هائیکه می‌تواند در توزیع عادلانه تر درآمد که یکی از هدفهای انقلاب مقدس ماست مؤثر باشد باحداث راههای فرعی و روستائی ـ تهیه مسکن برای قشرهای کم درآمد گسترش تأسیسات آموزشی (آموزش ابتدائی دوره راهنمائی ـ تعلیمات فنی و حرفه ا ی تربیت معلم و هنر آموز) خصوصاً در نقاط بالنسبه دور ـ پیکار با بیسوادی ـ ایجاد مراکز بهداشتی و فعالیتهای ناظریه سالم سازی محیط خصوصاً در روستاها استقرار و تعمیم بیمه‌های مختلف مانند بیمه‌های اجتماعی کارگران و بیمه‌های بهداشت یا بیمه‌های یا بیمه در مقابل فوت ـ از کارآفتادگی ـ نقصان محصول و نظائر آن کشاورزان که در برنامه پنجم موقع و مقم خاصی خواهد داشت از هم اکنون اشاره کرد.
از ارکان یک سیاست اجتماعی مسلماً اجرای یک سیاست دقیق اشتغال یعنی تأمین کار و بالنتیجه درآمد برای همگان خواهد بود که برنامه دولت مورد توجه خاص قرار خواهد گرفت. برآوردهای اولیه حاکی از آن است که در سالهای آینده سالانه بطور متوسط حدود ۲۸۰ هزار نفر متقاضی جدید شغل بوجود خواهد آمد و از آنجا که قسمت مهمی از مشاغلتازه مستلزم داشتن مهارت و تخصیص می‌باشد لذا یکی از مهمترین خط مشی‌های برنامه دولت تربیت نیروی انسانی بمقیاس وسیع خواهد بود بنحوی که علاوه بر فوائد اجتماعی مربوط به اجرای سیاست اشتغال تام، موجب ازدیاد قدرت تولید نیز گردد.
با پیشرفتهای بدست آمده دوران انقلاب، اقتصاد ایران بصورت پیچیده تری بخود گرفته و ابعاد جدیدی از مسائل که باید در یک برنامه ریزی طویل المده اقتصادی و اجتماعی درباره آنها اخذ تصمیم و موضع گیری شود مطرح شده است. سالهاست که ایران از مرز اقتصاد ملی گذشته و بعرصه بین المللی وارد گشته است و اکنون وقت آن رسیده که با تنوع روز افزون صادرات تمام ساخته خود، مقامی شاخص در داد و ستد بین اللملی بدست آورد. علاوه بر رشته‌های تولیدی، عرض وجود و رقابت در صحنه بین اللملی تحولات مهم دیگری را در اقتصاد ملی ایجاب می‌کند که از آن جمله تغییرات اساسی در کیفیت سازمان و مدیدیت و روش تولید ایران بمنظور کاهش هزینه و افزایش مرغوبیت آن است و توسعه تحقیق و کاوش عملی و فنی در سطح ملی در رشته هائی که ایران برای آن مزیت نسبی دارد ضروری است بنحوی که صنایع ما از حالت اتکاء مخصوص دورانهای نخستین خارج شده با مقیاس وسیع و با بهرهوری و کارآئی کافی بصورت متکی بذات عمل نمایند.
حفظ تعادل ارزی ایجاب می‌کند که علاوه بر صرفه جوئی در هزینه‌های ارزی و جانشین کردن کالاهای وارداتی با تولیدات داخلی و جلوگیری از ورود کالاها و خدمات تجملی توجه مخصوصی نیز به توسعه صادرات، بالاخص صادرات کالاهای صنعتی مبذول گردد زیرا که اتکاء بیش از حد بصادرات یک یا چند کالای محدود از نظر در دست داشتن منابع ارزی وضع نامطمئنی ایجاد می‌کند. از سوی دیگر تقاضا برای کالاهای صنعتی مرتباً رو به افزایش بوده و عملا مشاهده شده است که بهای آنها نیز مرتباً سیر صعودی داشته است.
در تأمن این هدف بود که دولت این دهه را دهه توسعه صادرات اعلام داشت و بطوریکه نتایج حاصل در سال ۱۳۴۹ نشان می‌دهد صادرات صنعتی کشور از رشدی بیش از ۴۰ درصد در سال برخوردار بوده است. انتظار می‌رود که با ادامه سیاست تشویق صادرات رشد سریع صادرات کالاهای صنعتی کشور در سراسر دهه ادامه یابد و موجب گردد که ایران تا پایان دهه بعنوان یک کشور مهم صادر کننده کالاهای صنعتی در دنیا شناخته شود.
هم اکنون ایران مصنوعاتی از قبیل اتومبیل، سواری، کامیون، اتوبوس، یخچال، آب گرم کن و سایر کالاهای مصرفی بادوام، کفش، پودرهای شوینده، مواد پتروشیمی، پوشاک نخی و پشمی، لاستیک و چندین کالای دیگر مصنوع مصرفی، بخارج صادر می‌کند.
صادرات نه تنها از نظر تأمین منابع ارزی مورد نیاز کشور نقش مهمی بر عهده دارد بلکه عامل مؤثری نیز در اجرای سیاست صنعتی کشور بشمار می‌رود زیرا اگر چه بازار داخلی ایران گسترشی قابل ملاحظه داشته و درآمد سرانه مردم بسرعت افزایش یافته است، معهذا بازار مصرف کشور در همه حال عامل محدود کننده‌ای است که باید با برون توأم گردد تا بدینوسیله موجبات افزایش سریع حجم تولیدات کشور برای رسیدن بمقیاس‌های جهانی فراهم گردد و ایران را در زمره منابع اصلی تولید کالاهای صنعتی برای رفع احتیاجات نه تنها ایت منطقه بلکه بسیاری دیگر از مناطق جهان، درآورد.
مسلماً حفظ همان میزان رشد وپیشرفتی که در سالهای گذشته حاصل آمده و ازدیاد آهنگ آن در سالهای آینده، مستلزم افزایش نیرو و ازدیاد کوشش در عرصه سرمایه گذاری خواهد بود که هم توسعه و تزبید پس انداز در بخش خصوصی و حسن استفاده از آن طریق مکانیسمهای مختلف و هم افزایش صرفه جوئی در بخش دولتی را لازم میداند.
در مورد ترکیب سرمایه گذاری دولت، ذکر این نکته را ضرور میدانم که طی برنامه‌های گذشته تأکید بسیار بر روی طرح حای بزرگ شد و نیازمندیهای کشور در بسیار موارد از این لحاظ مرتع گردید. این قبیل طرحها هر چند در مقیاس اقتصاد کل کشور حائز اهمیت است اما تا آنجا که مربوط بمناطق مختلف کشور است اثرات آن بسرعت محسوس نمی‌گردد. از خصوصیات اساسی طرحهای بزرگ، سرمایه طلب بودن آنها و فشار آنها و فشار بر موازنه ارزی کشور است چون طرحهای بزرگ تا آنجا که لازم بوده بمورد اجرار گذاشته شده و در آینده نیز هرگاه طرح بزرگی برای مملکت ضرورت داشته باشد اجرا خواهد شد معهذا کوشش دولت معطوف بآن خواهد بود که قسمت قابل توجهی از اعتبارات دولت در آینده بیشتر بمصرف امور اجتماعی و طرحهای کوچک ولی گسترده و پراکنده در سراسر نقاط مستعد کشور برسد تا از یک طرف عامل تحرک و دگرگونی اساسی در شیوه زندگی و وضع کار ساکنان نقاط مختلف کشور گردد و از طرف دیگر توزیع عادلانه تر درآمد را که یکی از هدف انقلاب ماست موجب شود.
در زمینه کشاورزی بموازات ساختمان سدها ترتیبی داده میشود که با تنظیم انهار و شبکه‌ها و بهره برداری بهتر و بیشتر از منابع آشکار و پنهان موجود، بازده و بهره وری آبهای موجود بالا رود. توسعه صنایع کوچک در روستاها و شهرهای کوچک و احیاء صنایع و هنرهای ملی و بهبود آن صنایع و فنون، نمونه دیگر از چنین طرح هاست که ضمناً بازدید در آمد کشاورزان و روستائیان و قشرهای کم عواید شهری مدد میرساند. در زمینه ارتباطات علاوه بر ساختمان فرودگاه‌های مورد لزوم و راههای اصلی یک سلسله طرحهای کوچک چون راههای فرعی و روستائی ـ اسکله‌های کوچک که در عین حال تأثیر بزرگی در زندگی اقتصادی و اجتماعی مردم مناطق گوناگون کشور داشته باشند بموقع اجرا در خواهد آمد. مسلماً‌از شرائط ضروری ادامه موفقیت کنونی رعایت کامل انظباط برنامه‌ای و مالی از طرف کلیه سازمانهای دولتی و وابسته بدولت است در مورد امور اجرائی اکثراً بوزارتخانه‌ها و سازمانهای مسئول محول شده است و اخیراً پرداخت‌های عمرانی نیز از طریق وزارت دارائی انجام می‌گیرد در آینده نیز اختیارات و مسئولیتهای وسیعتری برای اجرای طرحها بعهده دستگاههای اجرائی گذراده خواهد شد تا سازمان برنامه فرصت کافی برای ایفای وظائف اساسی خود که برنامه ریزی و تعیین و تعیین ظوابط و معیارهای کلی برای طرحهای عمرانی است داشته باشد و با دقت افزونتر ناظر بر حسن اجرای طرحهای عمرانی باشد و انظباط برنامه‌ای را از طریق نظارت بر اجرای رنامه‌ای را از طریق نظارت بر اجرای عملی طرحها اعمال کند.
هدفهای فوق از طریق قانون سازمان دائم برنامه ریزی که امید است بزودی که امید است بزودی به تصویب برسد تحقق خواهد یافت.
اوامر شاهنشاه به لزوم دقت بیشتر در مخارج طرحهای عمرانی و استفاده از سیستمهای مکانیزه در کارهای مختلف مملکتی منجمله امر نظارت، سازمان برنامه را از چندی قبل باستفاده از ماشین‌های حسابگر در امور نظارت بر طرحها واداشته است که امیدوارم نتایج آن سالهای آینده بنحوی کامل عاید گردد و از اتلاف وقت و پول و انحراف از مشخصات اصلی طرحها در طول برنامه مذکور بکلی جلوگیری شود.
با ذکر این مقدمات، اکنون اجازه می‌طلبد که اقدامات دولت را در پی گیری تحقیقی کامل یکایک اصول انقلاب در سالهای آینده تشریح کند و بمناسبت طرح هر یک از اصول، سیاستهای عمده را در زمینه هر یک از بخش‌های اقتصادی مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد.
خط مشی‌ها در زمینه اصل اول انقلاب
چنانکه آگاهی دارید در سال ۱۳۵۰ یکی از اساسی ترین بخش‌های برنامه نترقی و همه جانبه اصلاحات ارضی ایران یعنی تقسیم زمین میان کشاورزان عملا خاتمه می‌یابد و با اجرای قانون تقسیم و فروش املاک مورد اجاره به زارعین مستأجر و موائ الحاقی بآن در این مملکت کشاورزی باقی نمی‌ماند که مالک اراضی و نسق زراعتی خود نشده باشد و بهمان ترتیب که شاهنشاه آریامهر هنکام افتتاح دوره قانون گذاری اخیر مقرر فرمودند، با اجرای قانونی که اخیراً به دولت ابلاغ شده، ترتیبی داده خواهد شد که حق مالکیت اراضی موقوفه عام نیز که بمدت ۹۹ سال به کشاورزان اجاره داده شده به آنها منتقل می‌گردد و بدین ترتیب تلاش بمنظور نیل به سایر هدفهای اقتصادی و اجتماعی و سازندگی این اصیل مهم انقلاب ایران که از سالها پیش باتکا به اصول مترقی تعاون آغاز شده است، با جنبه‌ای وسیعتر و آهنگی سریعتر ادامه هواهد یافت و بدیهی است که افزایش رشد کشاورزی و درآمد سرانه کشاورزان و بهبود شئون مختلف زندگی آنان، و تجلی قدرتها و استعدادهای روحی و فرهنگی و هنری و فکری ایشان و امکان حداکثر استفاده از منابع آب و خاک کشور از طریق توسل به گسترش شبکه شرکتها و اتحادیه‌های تعاونی روستائی و تشکیل شرکتهای سهامی زراعی و خانه‌های فرهنگ روستائی و اجرای تدریجی قوانینبیمه‌های اجتماعی روستائیان و یکپارچه شدن ارضی و تعاون کردن تولید در حوزه عمل شرکتهای تعاونی کردن تولید در حوزه عمل شرکتهای تعاونی روستائی و ترویج و توسعه فعالیتهای غیر کشاورزی و صنایع دستی روستائی و تعلیم و تربیت مدیدان عامل حرفهای برای اداره امور شرکتها و اتحادیه‌ها ی تهاونی روستائی و توسعه تهضت مبارزه با بیسوادی و بسط تحقیقات روستائی بمنظور ارزشیابی عملی از کارهای اجرائی برنامه‌های اصلاحات ارضی، تهیه شناسنامه برای روستاها از جهت لزوم کسب اطلاع بیشتر و عمیق تر از چگونگی و مشخصات اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی مناطق و واحدهای روستائی و بیمه تدریجی محصولات کشاورزی و جلوگیری از انجام دوباره کاریها در مناطق روستائی کشور از جمله مهمترین هدفها و برنامه‌های دولت در سالهای آینده خواهد بود.
در زمینه استقرار یک نظام ملی تعاون در جهت توسعه امور تعاونی کشور و بسط مفاهیم آن و آشنائی مردم با اصول و تعلیمات تعاونی و فراهم نمودن موجبات همکاری افراد و تجمع و تمرکز سرمایه‌های کوچک و توسعه منابع اعتباری و بسط سازمانهای تعاونی کشور و مهمتر از همه نظارت مستمر و پی گیر در امر استقرار تعاونیها به مفهوم و معنای واقعی آن، و جلوگیری از تأمین نظریات سودجویانه و نامشروع اشخاص در نقاب و پوشش تعاونی نیز با اجرای قاطع قانون شرکتهای تعاونی که اخیراً به دولت ابلاغ شده است که هیچ سعی و کوششی فرو گذار نخواهد شد.
امر دیگری که وجهه و همت دولت بوده و خواهد بود افزایش سهم سرمایه گذاری دولت در بخش کشاورزی است. شاهنشاه در جلسه تاریخی سازمان برنامه تأکید فرمودند (که سعی دائمی ما باید باشد که بهر وسیله‌ای که شده پول بیشتری در زیر بنای اقتصادی مملکت بخصوص از حالا به بعد در امر کشاورزی خرج بکنیم) در اتباع از چنین امریه است که درصد بیشتری از اعتبارات دولت به کشاورزی اختصاص خواهد یافت. اما روشن است که برای نیل به هدفهای رشد و توسعه تنها سرمایه گذاری کافی نیست، و علاوه بر تدابیری که در جهت حصول حداکثر بازده از این سرمایه گذاری باید اندیشدی و بکار برده شود، اجرای برنامه‌های آموزش و پژوهش و ترویج اطلاعات نوین در بین کشاورزان نیز کمال اهمیت را دارد. شاهنشاه در همان جلسه سازمان برنامه فرمودند: «باید هر کس از افراد ایرانی در هر کاری انجام می‌دهند تبحرو تخصص داشته باشد» و نیز اعلام فرمودند که: «سرمایه گذاری دیگری که در کشاورزی ایران باید بشود ایجاد مراکز پژوهشی عالی با شهرت بین المللی است. هر منطقه مملکت که دارای آب و هوای بخصوصی باشد حتماً باید یکی از این مراکز تجسس کشاورزی داشته باشد ….. سرمایه گذاری ما در شناختن جنس خاک ایران است در تجزیه آبهای ایران است و شناختن املاحی که دارند و تطبیق جنس آب و خاک با کودهای شیویائی که باید در آنجا استعمال بشود و دانستن این که کدام بذر بهتر باین آب و هوا و باین خاک و باین منطقه می‌خورد» پ توسعه دتعلیمات رسمس کشاورزی و آموزشهای ترویجی و ایجاد مراکز تحقیقات کشاورزی و پایگاههای مجهز خدمات مهندسی زراعتی در نقاط مهم و ستعد از جمله عوامل مهم ایجاد تحول در نظام تولید کشاورزی است که مورد توجه و اهتمام دولت بوده و خواهد بود. نکانیزاسیون کشاورزی بکار برد بذر مرغوب و کود و دفع آفات و اقدمات دیگر در جهت ازدیاد بهره وری کماکان ـ ولی با شدت بیشتر ـ تعقیب خواهد شد و کوشش تام بر آن خواهد رفت که طبق فرموده شاهنشاه:
«تولیدات کشاورزی ایران باندازه‌ای باشد که جمعیت ایرانی با پرداخت قیمت عادلانه باندازه کافی بخورد و در بدن ایرانی آن کالری که لازم است برود و احیاناً اگر برای ما امکانش باشد ایران به کمبود مواد کشاورزی دنیا هم با تولید اضافه بر مصرف خود کمک بکند».
شک نیست که در برابر افزایش سریع تولیدات کشاورزی، محدودیت‌ها و مشکلات متعددی از قبیل شرائط اقلیمی و میزان نزولات جوی و مسائل خاک و زمین و کوچکی و پراکندگی اراضی مزروعی و نظایر آن وجود دارد که با تشکیل واحدهای کشت و صنعت و شرکتها ی سهامی زراعی و اجرای قانون تعاونی نمودن تولید و یک پارچه کردن اراضی در منطقه عمل شرکتهای تعاونی روستائی و توسعه منابع آب و ایجاد شبکه‌های آبیاری که بفرموده شاهنشاه باید روزی بدرجه چهار که آخرین مرحله توسعه شبکه است برسد توجه لازم مبذول خواهد شد.
علاوه بر اقداماتی که در بکار برد عوامل تولید مصرف میشود توجه بیشتری نیز به جریان و توزیع محصولات کشاورزی معطوف باید داشت. خدمات بازاریابی از طریق ایجاد شبکه و ترتیبات لازم جهت درجه بندی فرآورده‌های بازار و بوجود آوردن راههای روستائی و فرعی و ساختمان صنایع تبدیلی وابسته به کشاورزی و از همه فوری جمع آوری اطلاعات درباره وضع بازار و تضمین ثبات قیمت‌های محصولات کشاورزی و دامی برای جلب سرمایه‌های بخش خصوصی باین رشته‌های فعالیت ضرورت دارد و در این زمینه نیز اقدامات لازم انجام خواهد شد.
عامل دیگری که سرمایه گذاری خصوصی را بار دیگر متوجه کشاورزی خواهد کرد توسعه اعتبارات کشاورزی و ایجاد تسهیلات و امکاناتی است که تولید کنندگان متوسط عملا بتواند از بانک تعان کشاورزی اعتبارات لازم و کافی را جهت فعالیتهای تولیدی خود در زمینه کشاورزی و دامپروری تحصیل نمایند.
از سوی دیگر گسترش اقدامات صندوق توسعه کشاورزی اجازه خواهد داد که واحدهای بزرگ کشاورزی و دامپروری و واحدهای کشت و صنعت نقش مهم خود را در تولیدات کشاورزی بهتر از گذشته ایفا کنند، بدیهی است که در آینده، بانکها و مؤسسات اعتباری کشاورزی شعبه‌های خود را در کشور توسعه بیشتر خواهند داد و موجبات راهنمائی فنی و کمک در تهیه طرحهای تولیدی را در بخش خصوصی بیش از پیش فراهم خواهند نمود.
خط مشی‌های در زمینه اصل دوم انقلاب
برنامه دولت در اجرای اصل دوم بشرح زیر خواد بود:
اول ـ شناسائی جنگلهای کشور از نظر اقتصادی کماکان ادامه یافته و تا آخر برنامه پنجم خاتمه خواهد پذیرفت.
دوم ـ بهره برداری از جنگلها بر اساس طرحهای سنجیده دقیق انجام خواهد گرفت که ضمن بهره مندی اقتصادی در حال حاضر، بهره برداری آتیه را نیز ممکن سازد.
سوم ـ اهتمام کامل در حفظ و حراست جنگلها و مراتع، تربیت کادر لازم در سطوح مختلف بتعداد کافی با تأکید بیشتر.
چهارم ـ جنگل کاری بصورت بذر پاشی یا دست کاشت چه در محدودة جنگلهای طبیعی کشور و چه در خارج آن بشکل جنگل کاری مصنوعی در محدوده شهری توسعه خواهد یافت.
پنجم ـ پایه گذاری صنایع چوب و توسعه آن بعنوان رشته‌ای از فعالیتهای نورسیدة کشور باید تقویت شود. این امر نه فقط بعلت اثرات مستقیم اقتصادی آن بلکه نظر باثرات اشتغال زایش در آینده قویاً قابل توصیه است.
ششم ـ اقدامات گذشته در جلو گیری از فرسایش زمین و حفظ و حراست و طول عمر سدهای ساخته شده و صیانت آبخیزها با جدیدت کامل تعقیب خواهد شد. نظر به این که عمر مفید سدهای احداث شده در مملکت به میزان رسوبات وارده به مخازن آنها مرتبط است و برای تعیین این رسوبات و ایجاد یک سیستم صحیح بهره برداری از اراضی آبخیزها و اقدامات فوری و جدی آبخیز داری در سطح وسیع ضروری می‌باشد و چون مطالعات و شناسائی آبخیزهای مهم پایان یافته است لذا اقدامات اجرائی در زمینه ایجاد پوشش گیاهی و جلوگیری از فرسایش خاک بشدت ادامه خواهد یافت.
در مورد مراتع که نیز حفظ و بهره برداری صحیح آن نع تنها از جهت اقتصادی بلکه از دیدگاه اجتماعی واجد کمال ضرورت است اقدامات زیر بعمل خواهد آمد:
- ۱ ـ شناسائی مراتع و نیز تحقیقات مرتع داری ادامه یافته و تکمیل خواهد شد.
- ۲ ـ اصلاح و احیای مراتع بطرق مختلف و فعالیت در زمینه تولید و بذر نباتات مرتعی مورد نظر خواهد بود. ضمناً باید در ازدیاد قدرت یا بهره وری این مراتع کوشید تا تأمین علوفه و غذای مورد نیاز دام ممکن گردد.
- ۳ ـ در برنامه پنجم بامر آموزش و تربیت کادر فنی آموزده در همه سطوح از کارگر تا متخصص و محقق اولویت داده خواهد شد و همزما با آن بآموزش عمومی در حفظ منابع طبیعی کشور بذل توجه خواهد گردید.
- ۴ ـ در مسأله دامداری متحرک نیز که نقش مهمی در اقتصاد کشور دارد ضمن رعایت قوانین اصلاحات ارضی و ملی شدن مراتع و با توجه بلزوم رفاه اقتصادی و اجتماعی عشایر کشور، راه حلهای مناسب اتخاذ خواهد شد.
- ۵ ـ چون مرتع داری بر پایه اصول صحیح و علمی تنها از طریق تحقیقات دقیق، عملی است در سالهای آینده به تجهیز و تکمیل آزمایشگاهها ـ توسعه خدمات پژوهشی صحرائی ـ همکاری فنی با دانشگاهها و مؤسسات تحقیقاتی ذیربط و استفاده از کارشناسان داخلی و خارجی بدین منظور توجه بیشتر خواهد شد.
تحقیقات آبخیز داری و تثبیت ریگهای روان و پیشگیری از فرسایش خاک در سراسر کشور ـ چنانکه قبلاً اشارت رفت ـ از اقدامات اساسی در حفظ منابع طبیعی است و آن مقدار از طرحهای پژوهشی که تا حال حاضر انجام یافته نتایج امیدوارکنندهای را ارائه نموده است.
بدون تردید در سالهای آینده با توجه بگرایش سریع صنعتی کشور و نتایج حاصل آن، باید به صیانت و بهبود محیط زیستی جوامع شهری توجه بیشتری مبذول گردد و از طریق توسعه و تکمیل پارکهای عمومی و جنگلی در داخل و اطراف شهرها و برقراری ظوابطی در جهت حفظ آب و هوا از آلودگی و نظائر آن، زندگی در مناطق صنعتی گواراتر شود و بدیهی است که در دصر اقدامات معموله، اصل دوم انقلاب مقدس ایران کماکان الهام بخش همگان خواهد بود و هدف آنست که با استفاده از کلیه امکانات فنی و آنچه در قدرت بشریت دستور شاهنشاه در این زمینه کاملاً تحقق یابد و «رونق و خرمی گذشته از این بابت به سرزمین ما بازگردد».
خط مشی‌های مربوط باصل سوم انقلاب
چنانکه قبلاً گفته شد فروش سهام کارخانجات دولتی به بخش خصوصی طبق یک برنامه معظم انجام خواهد شد آنگونه که از تعلیمات ملوکانه برمیآید در یک اقتصاد دموکراتک، صنایعی که فرآورده‌های آنها تعیین کننده قیمت سایر فرآورده‌های صنعتی است مانند نفت ـ آهن و نظائر آن باید بوسیله دولت که نماینده جامعه است اداره شود. علاوه بر این صنایع برای کشور جنبه حیاتی دارد و ضامن استقلال ملی است آن صنایع نیز باید در دست دولت بماند و برای خیر و صلاح عموم بکار رود اما در سایر موارد، نیازی به مداخله مستقیم و مباشرت دولت نیست و اکثر سرمایه گذاریهای تولیدی و انتفاعی را میشود ببخش خصوصی که امروزه از توانائی مالی و کفایت مدیریت بسیاری برخوردار است واگذار نمود. پس همانطور که شاهنشاه فرموده‌اند «فراموش کردن بخش صنایع دولتی برای ما امکان پذیر نیست» ولی باید متذکر بود که علاوه بر شروط اصلی که مذکور افتاد، سرمایه گذاریهای دولتی باید ضوابط دیگر را نیز مرعی دارد منجمله این که از لحاظ موفقیت به مناطق عقب افتاده اولویت داده شود چه از طریق به اشاعه آبادانی و گسترش تسهیلات زیر بنائی و بسط امکانات اشتغال و افزایش درآمد در عموم مناطق کشور بخصوص نقاط عقب افتاده کمک خواهد شد و بحق از تمرکز صنایع در تهران و مراکز عمده که توالی فاسد بسیار دارد احتراز خواهد گشت.
در مورد صنایع دولتی، تکمیل و بهره برداری صنایع در دست تأسیس نخستین هدف مساعی ما خواهد بود.
در مورد ذوب آهن که ظرفیت اولیه آن ۶۰۰ هزار تن می‌باشد و در مرحله بعدی به حدود ۲ میلیون تن خواهد رسید، توسعه بیشتر ظرفیت در سالهای بعد از مرحله دوم مورد توجه قرار خواهد گرفت ـ بهره برداری کامل از سایر واحدهای عظیم صنعتی از جمله ماشین سازیها، تراکتور سازی و کارخانه آلو مینیوم در سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران در دست اجرا است. انتظار می‌رود که پیرامون این واحدهای اساسی صنعتی بخش خصوصی بتواند یک سلسله صنایع فرعی و جنبی متدرجاً ایجاد نماید، تا ضمن تحکیم مبانی صنعتی کشور و توسعه هر جه بیشتر اقتصاد نواحی مختلف مملکت، در امر اشتغال گامهای بلندی برداشته شود. دولت آمادگی دارد تا آنجا که ممکن است تسهیلات لازم را در نیل به این هدف مهم در اختیار بخش خصوصی قرار دهد.
«در مورد صنایع خصوصی، دولت مصم است که از این مرحله به بعد ضمن حفظ حمایتهای فعلی، کوش همه جانبه خود را در جهت بالا بردن سطح بهرهوری اعمال اصول مدیدیت صحیح، کاهش ضایعات و افزایش تولید تا مقیاس جهانی مصروف دارد تا صنایع کشور بتواند هم در ابزار ـهای بین المللی رقابت سالم و مؤثری داشته باشند و هم احتیاجات داخلی کشور را بقیمت مناسب تأمین نمایند. در چنین شرایطی طبعاً بتدریج که این صنایع بحد بلوغ می‌رسند، تعدیل در میزان حمایت از آنها نیز بطور تدریجی امکان پذیر خواهد شد.
این بیانات در جلسه تاریخی ۸ دیماه ۱۳۴۹ را بیاد می‌آوریم که در عرصه نیز مانند موارد دیگر راهنمای ماست: «در قسمت صنعتی، واحدهای ایان باید بیک سطح تولیدی از لحاظ مقدار و بیک سطح فنی از لحاظ اتوماسیون و داشتن مهندسین و کارگران معتبر و متخصص برسند که تولید کارخانجات ایران یعنی قیمت فرآورده‌های ایران با قیمت‌های ممالک صنعتی رقابت بکند ما تا بتوانیم صنعت سالم و صنعت قابل رقابت با سایر پیدا کنیم».
تشویق و حمایت از توسعه صنایع کوچک و صنایع روستائی که هم از جهت میزان تولید و هم از لحاظ مقدار اشغال نقش قابل ملاحظهای در اقتصاد ایران ایفاد می‌کنند نبوده و نخواهد بود. از صنایع کوچک مزبور یکی صنایع جنبی و مکمل است که بتواند نیازهای صنایع بزرگ را در جوار آنها تأمین نماید و نیز صنایع سنی و ملی از توجه دولت برخوردار خواهند شد. بصنایع فوق الذکر علاوه بر کمکهای مالی، راهنمائی فنی مدیدیت معمول و مبذول خواهد شد و احیاناً سیاست صدور پروانه‌های صنعتی و معدنی برای حمایت از صنایع کوچک تجدید نظر بعمل خواهد آمد.
قبلاً گفتیم که در برنامه‌های دوم و سوم بیشتر امکانات جانشینی واردات کالاهای مصرفی توسط صنایع داخلی مورد بهره برداری قرار گرفته است لذا منبعد مشوقهای صنعتی بیشتر در جهت کمک بصنایع سازنده کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای خواهد بود و بدین ترتیب نه تنها کشور بتدریج مقدار بیشتری از کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای مورد نیاز صنایع را در داخل تولید خواهد کرد بلکه امکان ”نرا خواهد یافت که برخی از کالاهای مزبور را نیز صادر ننماید.
«چون ایجاد این نوع صنایع مستلزم سرمایه گذاریهای بزرگ است، تقویت بورس و توسعه آن و تشویق تأسیس شرکتهای سهامی صنعتی و ادغام واحدهای کوچک و اتخاذ طرق دیگر جهت تجهیز پس اندازها و همچنین تشویق بیشتر سرمایه گذاری خارجی کماکان مورد توجه دولت خواهد بود».
خط مشی دیگر صنعتی برنامه دولت تسریع در تبدیل مونتاژ بصنایعی است که در آن میزان استفاده از منابع داخلی از ۶۵ دردص قیمت تمام شده کمتر نباشد.
ایجاد و توسعه واحدهای تحقیقاتی در مورد صنایع و معادن چه مؤسسات بزرگ صنعتی دولت و دانشگاهها و چه در دیگر مؤسسات مستقل خصوصی، در رشته هائی که ایران برای آن مزیت نسبی حاصل دارد نیز مورد نظر دولت است.
«از نظر معادن، همانطور که استحضار دارید، کشور ما دارای امکانات وسیعی است. تاکنون در زمینه اکتشاف و استخراج مواد مختلف معدنی مانند سرب، روی. کرم. مس. سنگ آهن، منگنز، زغال سنگ، سنگهای گرانبها، خاک سرخ و مصالح ساختمانی فعالیتهای سودمندی صورت گرفته و در سالهای اخیر نیز اکتشافی در زمینه مواد معدنی دیگر چون فسفات، مواد نسوز، و پتاس بعمل آمده است.
از مهمترین اکتشافاتی که در سالهای اخیر صورت گرفته، در زمینه سنگ آهن و زغال سنگ بوده و بر اثر آن، ذخائر بسیار قابل توجهی از این دو ماده اولیه مهم برای صنایع ذوب آهن بدست آمده است.
علاوه بر این کشف ذخایر عظیمی از مس نه تنها صحنه فعالیتهای معدنی کشور را وسعت بسیار داده بلکه افقهای تازه‌ای در زمینه فعالیتهای صنعتی در برابر اقتصاد ایران گشوده است.
اقدامات گذشته از قبیل اکتشاف معدنی تفصیلی، نیمه تفصیلی و عمیقی استخراج و بهره برداری ادامه خواهد یافت و در مورد صادرات مواد معدنی حتی المقدور بمنظور افزایش ارزش افزوده مواد معدنی صادراتی بجای صدور مواد معدنی خام از روش تغلیظ و مالاذوب استفاده خواهد شد.
بمنظور گسترش هر چه بیشتر فعالیتهای معدنی و تشویق سرمایه گذاری بیشتر در این رشته و رفع پاره‌ای نارسائیها در قانون معادن و همگام ساختن آن با تحولات و پیشرفتهای تکنولوژی اکتشاف و استخراج، قانون جدیدی در دست تهیه است که در آینده تقدیم قوه مقننه خواهد شد.
در خاتمه این قسمت باید متذکر گردم که تعداد قابل ملاحظهای از طرحهای صنعتی و معدنی برنامه پنجم عمرانی از هم اکنون مود مطالعه و بررسی فنی و اقتصادی قرار گرفته است که فرصت برای ذکر یکایک آنها کفایت نمی‌کند. ضمناً یادآوری این نکته ضروری است که کار و واگذاری و انتقال کارخانههای دولتی ببخش خصوصی بآنجه تا کنون انجام شده پایان نمی‌پذیرد و با رعایت سیاستهای اصولی که قبلاً مذکور افتاد همواره این واگذاری و انتقال جز در مورد صنایع بنیادی مرتبط به حیات ملی مقدور است.
در میان محصولات کشاورزی که باید توسعه آن بیش از همه مد نظر قرار گیرد به محصولات دامی و ماهی باید اشاره خاص نمود. با توجه به تقاضای روز افزون برای گوشت و مواد لبنی که خود نتیجه افزایش درآمد و ارتقاء سطح زندگی مردم است و با در نظر داشتن کمبود عرضه گوشت در سطح جهانی، لازمست که در مورد تولید گوشت و استفاده بهتر از ماهی در دهسال آینده تأکید بیشتری شود. بدین منظور در امر شناسائی ـ تأمین علوفه ـ بهداشت دام و توزیع گوشت، اقدامات عدیده‌ای انجام شده و در آینده با وسعت بیشتر انجام خواهد شد و ضمناً از منابع ماهی و میگوی خلیج فارس و بحر عمان برای جبران کمبود مواد سفیده‌ای در داخل و همچنین صدور تجارتی حداکثر استفاده بعمل خواهد آمد.
چون سخن از تولید و توزیع محصولات کشاورزی رفت اشاره‌ای نیز بامر مدیدیت کشاورزی خصوصاً در سطح دولتی باید بشود باید اذعان کنیم که تعدد دستگاههای مسئول بخش کشاورزی یا مربوط به آن باعث گردیده است که گاه اتخاذ یک سیاست یکپارچه و واحد به شورای برخورد. لذا در زمینه تلفیق و ادغام بعضی دستگاهها و فعالیتها در یکدیگر اقدامات لازم انجام خواهد شد.
البته وحدت نظرو عمل مدیدیت در سطح بالا ضروری است اما تحقیق این امر در سطح واحد ده نیز کمال اهمیت را حائز می‌باشد و بدین منظور شرکتهای تعاونی روستائی و شرکتهای سهامی زراعی مندرجاً بر قابلیت فکری و کفایت مدیدیت خود روستانشینان و کشاورزان متکی خواهد شد و آموزشهای لازم از طرف سازمانهای مسئول به روستانشینان کشور داده خواهد شد.
همواره باید متذکر باشیم که بفرموده شاهنشاه «آینده بشریت و توقع جوامع بین اللملی در تحت هر رژیمیبر می‌گردد روی اصول شرکتهای تعاونی و بیمه‌های گوناگون اجتماعی که در زندگی هر فردی را در تمام مدت عمرش تأمین و راحتی او را فراهم کند».
در پایان این قسمت ذکر این نکته مفید است که برای تأمین احتیاجات مواد غذائی مردم کشور طی بیست و پنج سال آینده مطالعات همه جانبه‌ای انجام یافته که در آن روند افزایش جمعیت ـ امکانات آب و خاک کشور و شرایط اقلیمی و بالاخره بازار بین اللملی در نظر گرفته شده است. پاسخگوئی باین احتیاجات متزاید و همچنین نیاز به مواد خام برای صنایع ایجاب می‌کند که علاوه بر شرکتهای تعاونی روستائی و شرکتهای سهامی زراعی توجه خاص به واحدهای بزرگ تولیدی از نوع کشت و صنعت نیز معمول گردد و گذشته از تأمین نیازهای داخلی، احتیاجات صادراتی نیز برآورده شود.
خط مشی‌های مربوط به اصل چهارم انقلاب
پیش از این اشاره شد که در حال حاضر حدود ۱۶۵ هزار نفر از کارگران ما در سود ویژه کارگاهها (حدود ۲۵۰۰ کارگاه) شریک و سهیم شده‌اند روشن است که هنوز قسمت قابل ملاحظهای از کارگاههای متوسط و کوچک باقی مانده‌اند که باید تبعیت از این اصل مهم انقلاب که بانفع کارگر و کافرما هر دو قرین است در آنها تعمیم داده شود و ضمناً وزارت کار و امور اجتماعی نظارت خواهد نمود که در کلیه کارگاهها اجرای این اصل با مقررات مصوبه منطبق باشد.
البته همانطور که قبلاً بیان شده است مزایای کارگر در دوران انقلاب باستفاده از چند درصد سود کارگاه محدود نمی‌شود. برخورداری از آموزشی حرفهای و فنی ضمن کار و خارج از محیط کار ـ بهره مندی از بیمه‌های اجتماعی تمتع از وسائل رفاه چون مسکن ـ تأسیسات ورزشی و تفریحات سالم و نظائر آن امروزه از حقوق مسلم کارگران شناخته شده و مسلماً در افزایش بهره وری کارگر و ازدیاد خشنودی و خرسندی او در محیط کار و در نتیجه استقرار روحیه سالم.
در محیط مذکور تأثیر نمایان دارد. شاهنشاه ضمن بیانات خود در سازمان برمامه فرمودند «یک ایرانی از موقعی که بدنیا می‌آید تا موقعی که از دنیا می‌رود درتمام مراحل زندگیش و در سنین مختلف باید از بیمه‌ها بهره مند باشد» و در این مورد بیمه تحصیلی ـ بیمه درمانی ـ بیمه عمر ـ بیمه از کار افتادگی ـ بیمه پیری و نظائر آن را مثال آوردند و اضافه نمودند که «اگر ما بخواهیم این نوع عدالت اجتماعی را همگانی کنیم و در سراسر مملکت توسعه پیدا کند باید آنرا جزو سیاست عمومی خود منظور داریم و راههایشان را پیدا کنیم که چگونه دولت کارمندان خودش را بیمه کند چگونه کارفرما کارگران خودش را بیمه بکند ـ چگونه شرکتهای تعاونی و شرکتهای سهامی و سایر تشکیلاتی که جنبه شرکت و عمومیت دارند بطور عمومی خدوشان را بیمه بکنند» و بدنبال آن پیش بینی فرموده‌اند که آینده بشریت در تحت هر نظام سیاسی که باشد باید بر اصول تعاون و بیمه‌های گوناگون مستقر گردد.
در کشورهای جهان عقد پیمانهای دسته جمعی بین کارگر و کارفرما معمول است و خوشبختانه این امر در مملکت ما آغاز شده (۱) و در آینده توسعه حاصل خواهد کرد و بدین ترتیب همراه با تضمین کار و درآمد برای کارگران که ستون فقرات اصلی اجتماع صنعتی هستند منافع حقه کارفرمایان نیز که رشد و توسعه سریع اقتصادی کشور به میزان وسیع در گرو همت و ابتکار آنان است در محیط مسالمت آمیز کارگاه تأمین خواهد گشت.
قبلاً گفته شد که صنایع ما باید بتواند شایستگی رقابت با صنایع جهانی را احراز کنند. لازمه این امر علاوه بر ایجاد صنایع بمقیاس وسیعتر با سازمان منطقیتر و مدیدیت لایقتر و تکنولوژی پیشرفته تر، تحقق شرایط متعدد دیگر است که اتکاء بیشتر بر مواد خام و کالاهای واسطه و احیاناً ماشین آلات ساخت داخلی و همچنین تکیه بیشتر بر تخصص و مهارت مهندس و تکنسین و کارگر ماهر ایرانی. بدین منظور باید کلیه دستگاههای اقتصادی دولتی و خصوصی بیش از پیش بایجاد محیط آموزشی در داخل یا در جنب خود مبادرت کنند بطوری که افراد دائماً از تعلیمات بیشتر رأی احراز کاردانی عالیتر برخوردار گردند خوشبختانه قانون کارآموزی که اخیراً بتصویب رسیده و در چند صنعت بموقع اجراء نهاده شده، پایه استواری مدام بوجود آورده است. قانون مذکور باید طی سالهای اینده بدیگر صنایع گسترش یابد و موجبات ازدیاد بهره وری و در نتیجه افزایش سهم کارگران در سود کارگا هها فراهم آید.
از مزایای غیر نقدی و باصتلاح حاشیه‌ای دیگر که باید کارگر را از بهرمند کرد مسکن است که که خوشبختانه تأمین آن را دولت در رأس اقدامات رفاهی آینده خود قرار داه است. شاهنشاه ضمن بیانات مدبرانه خود در سازمان برنامه تأکید فرمودند که نه فقط برای اکثریت ـ کارمندان دولت باید یک سیاست خانه سازی داشت بلکه اتخاذ چنین سیاستی در مورد کارگران هم ضروری است. بفرموده شاهنشاه «بهمان اندازه که توسعه صنایع مملکت مهم است این توسعه خانه سازی هم صحیح است. مثل بزنیم ما در تبریز و اراک مراکز مهم صنعتی ایجاد کرده‌ایم اگر ما در این نقطه خانه باندازه کافی برای کارگرانی که در انجا مشغول کار خواهند شد نسازیم چه خواهد شد؟ طبعاً کرایه خانه در انجا بقدری بالا خواهد رفت که اگر حقوق فعلی را با آن کارگر بدهیم زندگی نمی‌تواند بکند و باید دو برابر یا سه برابر حقوق کارگران منطقه را بالا ببریم برای اینکه بتواند زندگی عادی یک کارگر دیگر ایارنی رادر یک نقطه دیگر داشته باشد»
البته اقدام به خانه سازی از طرف دولت یا مؤسسات وابسته به آن کافی نیست بخش خصوصی نیز باید با استفاده از حمایت و کمک دولت بخانه سازی برای کارکنان و خصوصاً کارگران خود اقدام جدی کند و خود این امر افزایش بی تناسب حقوق و دستمزدها را که اثرات تورمی مسلم در اقتصاد کشور دارد غیر لازم خواهد ساخت و ضمناً آثار روانی و اجتماعی مثبتی نزد این طبقات زحمتکش بر جای خود گذاشت.
از خط مشی‌های دیگر برنامه رفاه دولت برای کارگران، توسعه و تقویت شرکتهای تعاونی اعتبار و مصرف (که تنها در چهار سال گذشته ۴۵۷ واحد جدید آن بوجود آمده) ـ ایجاد مراکز خدمات اجتماعی و مهدهای کودک ـ تأسیس مراکز ورزش و تفریحات سالم و نظائر آن است که در سالهای آینده بیش از پیش مورد نظر و عمل خواهد بود.
ضمناً دولت در جهت تشدید مبانی دموکراسی شالوده‌ای، معتقد است که باید بهتحکیم و گسترش اتحادیه‌های کارگری کمال توجه را مبذول دارد بهمین مناسبت بود که فقط طی چهار سال اخیر ۴۶۳ سندیکای کارگری تشکیل شد و در سالهای آینده در جهت تشکیل کارگران اقدامات بازمجدانه تری معمول خواهد گشت.
خط مشی‌های مربوط به اصل پنجم
همانطور که قبلاً گفته شد بهبود سیستم انتخابات همواره مورد توجه و اهتمام دولت بوده و خواهد بود. علاوه بر این تقویت سازمانهای محلی و منطقهای سعی وافر خواهد شد که قاطبه مردم ایران در سطوح مختلف در اخذ تصمیمات و تمشیت امور مملکتی مشارکت مؤثر و مستمر داشته باشند تا بتوان نقش حکومت مرکزی را بیش از پیش در جهت برنامه ریزی کلی و برقرای ضوابط و تعیین سیاستهای عمومی و اعمال نظارت و ایجاد هماهنگی سیر و تحول داد. وقتی عموم مردم از طریق نمایندگان منتخب خود در سطوح گوناگون در این دموکراسی سیاسی که از پایین ترین مراتب تحکیم میشود فعالانه شرکت کنند، ضمن گسترش هشیاری و بیداری سیاسی، علاقه و دلسوزی به پیشرفت امور مملکت در کلیه گروه‌ها و قشرها و طبقات اشاعه خواهد یافت و کشور ما از برکات این وضع کمال فایده را برخواهد گرفت. لازمه این امر این است که نه فقط فعالیتهای حزبی در پهنه کشور گسترش کافی یابد و در دورترین نقاط مملکت نیز بافراد فرصت مشارکت در این مکتب پرورش سیاسی داده شود، بلکه کیفیت حیات حزبی نیز تقویت گردد و موجبات اعتقاد و ایمان بیشتر در قاطبه مردم باین امور ایجاد شود، بنحوی که احزاب اعم از اکثریت و اقلیت بعنوان نجرای طبیعی بیان اندیشه‌ها و عقاید در دموکراسی پیشرونده ایران تلقی گردند و در انتخابات، انجمنهای ده و شهر و شهرستان و استان و مانند آنهم فعالیتهای حزبی با شور و نشاط و رونق تازه‌ای انعکاس حاصل کند.
درباره مشارکت زنان در فعالیتهای سیاسی اقتصادی و اجتماعی قبلاً شرح داده شد اینک خط مشی‌های آینده دولت در این زمینه تشریح میشود.
شک نیست که در پرتو توجهات خاصه شهریار معظم و شهبانوی گرامی و براساس سابقه تاریخی پیشگامی تاریخی ایرانیان در اعلام وصیانت حقوق بشر و نیز بر اثر کوششهای پیگیر سازمان زنان ایران و جمعیت‌های دیگر و نیز بیداری بیش ار پیش عموم مردم، تحول بزرگی در مورد حقوق سیاسی و اجتماعی زنان انتظار میرفته بوقوع پیوسته است.
در عرصه آموزش و پرورش، سهم دختران دانش اموز و دانشجویان افزایش مدام خواهد یافت و شاید طی دو سه برنامه بآنجا رسیم که شماره محصلان دختر بادانش طلبان پسر تقریباً برابر گردد. البته اشاعه سریع و وسیع سواد دختران و زنان محروم از تحصیلات مدرسه‌ای و آمیختن آن با تعلیم اصول زندگی جدید هم در سالهای آتیه دستور عمل دستگاههای مسئول خواهد بود.
در عرصه اقتصادی، توسعه و تنوع فعالیتهای اق۵تصادی و افزایش زنان باسواد بلمال موجب ایجاد امکانات شغلی بیشتر برای زنان شده و بر تعداد زنان شاغل در خارج از خانه هر چه بیشتر خواهد افزود.
قبول سهم بیشتری در امور اقتصادی ـ اجتماعی و سیاسی مملکت از جانب زنان منجر به روابط اجتماعی گسترده تر برای ایشان میشود و ضمناً برای کانون خانواده درآمد بیشتری تحصیل می‌کند که موجب بالا بردن سطح زندگی و امکان پرورش نسل جوان بهتر می‌گردد.
با توجه به مسئولیتهای زنان مخصوصاً مادران اطفال خردسال در امور خانه و خانواده باید از مشاغل پاره وقت و نیمه وقت برای زنان بطور خاص حمایت کرد. در مقابل، چون هسته‌ای شدن خانواده و اشتغال زن و مرد، مشکل نگهداری سالمندان را که شماره و نسبت آنان بعلت افزایش طول عمر متوسط رو بافزونی می‌رود مطرح می‌کند باید از طریق مؤسسات عمومی رفاه در اندیشه ایجاد و توسعه بنیادهائی خاص برای این گروه سالمند بود.
آنچه گفته شد البته فط نمونه‌ای از خط مشی‌های عمده‌ای است که برای ترفیع مقام و ترفیه حال جامعه زن مورد نظر دولت است.
بموضوع انتخابات و تشیید پایه‌های دموکراسی روینده ایران بازگردیم در اینجا کلامیی زنده تر و بیانی تابنده تر از آنچه در این زمینه چند صباح پیش از این شاهنشاه بزرگ ایران زمین فرمودند سراغ نداریم: «با گذشت هر سال، در امر تعمیم دموکراسی واقعی در کشور، از راه انجمنهای روستاها و انجمنهای شهر و شهرستان و واگذاری کار به مردم، پیشرفتهای تازه‌ای حاصل خواهد شد و توسعه روزافزون امر آموزش و اجرای اصول انقلاب آموزشی و انقلاب اداری، جامعه ایرانی را بصورت مجموعهای از افراد پیشرفته و فهمیده و کاملاً واقف به حقوق و مسئولیتهای فردی و اجتماعی درخواهد آورد که با شایستگی، ادامه میراث فرهنگی و مدنی عظیمی را که بصورت یکی از غنی ترین و اصیل ترین میراث‌های معنوی بشری است و بدین ملت سپرده شده است به عهده خواهد گرفت».
خط مشی‌های مربوط به اصل ششم انقلاب:
شاهنشاه آریا مهر ضمن بیانات الهام بخش خویش در سازمان برنامه تأکید خاصی در مورد لزوم تعمیم آموزش و توسعه مدارس «بصورتی غیر قابل مقایسه با گذشته» فرمودند. از جمله سخنان شاهنشاه این بود که «ایران در آینده نزدیکی که شاید در این برنامه پنجساله پنجم کامل نشود ولی حتماً در ۱۰ سال دیگر، خواهد توانست از لحاظ آموزشی نه تنها بیسواد نداشته باشد، بلکه دبیرستانهای عادی و حرفهای باندازه‌ای باشد که احتیاجات مملکت را تأمین بکند و همچنین از لحاظ دانشگاهی وسیله این قدر باشد که هیچکس بعلت این که در ایران جا نیست مجبور به رفتن بخارج نباشد. شکی نیست که در سطوح بنیادی آموزشی، چون تعلیم سواد و آموزش ابتدائی و اشاعه راه و روش زندگی جدید در مهمترین بخش سکونت مدم که روستا باشد، سپاهیان دانش نقش بسیار مؤثری ایفا می‌کنند که باید طی برنامه پنجم توسعه یابد و تقویت شود. بررسیهاس اولیه نشان می‌دهد که در پایان برنامه پنجم عمرانی بین ۴/۶ تا ۴/۹ میلیون نفر اطفال باید بمدارس ابتدائی بروند تا هدف مورد نظر عالی شاهنشاه تحقق پذیر گردد علاوه بر این باید سپاهیان دانش اعم از پسر و دختر همدوش با معلمان و مربیان دیگر سهم وسیعتری از گذشته را در ریشه کنی بیسوادی عهده دار شوند.
چون اصل ششم انقلاب در ارتباط منطقی با قسمتی از اصل دوازدهم یعنی انقلاب آموزشی است اینک بمرد میدانیم کلیات برنامه آموزش و خط مشی آنرا طی برنامه آینده در معرض قضاوت عمومی گذارم. اگر هدف اصل ششم اصلاح و تعدیل رابطه میان شهر و ده از نظر برخورداری بیشتر و بهتر روستانشینان از آموزش و پرورش بدانیم، غایت اصل دوازدهم را در درجه اول دگرگونی یا بهبود هدفها ـ روشها وسائل و سازمان آموزش و پرورش باید جستجو کنیم. بعبارت دیگر اصل نخستین طالب آن بود و هست که موانع اساسی گسترش کمی تعلیم و تربیت را از میان بردارد را با نیازها و مقتضیات جهان پیشرو امروز از جهت معنی و محتوی منطبق سازد.
بنابراین این دو اصل مذکور را باید متم و مکمل یکدیگر شمرد و در بحث از افقهای آینده و تربیت آن دو را بموازات هم مطرح کرد.
پس از تعمیم آموزش ابتدائی بحداکثر برای اطفال واجبالتعلیم، اولویت دیگری که در دو سال آخر برنامه چهارم و سالهای پیرو آن طی برنامه پنجم پیش میاید استقرار دوره راهنمائی تحصیلی است که هم از مهر ماه امسال آغاز میشود و احتمال آن هم هست که شماره محصلین را در پایان برنامه پنجم به متجاوز از ۱/۸ میلیون نفر برساند. اهمیت دوره مزبور در این است که بتشخیص ذوق و استعداد نوجوانان یاری کنند و در انتخاب رشته تحصیلی و باکمال در بر گزیدن شغل آینده که متناسب با قابلیات ذاتی و احتیاجات اجتماعی باشد رهنما گردد. در همین دوره است که نوجوانان با مقدمات حرف و فنون آشنا خواهند شد و شوق تحصیلات و مشاغل فنی که تکیه گاه اساسی جهان صنعتی است در بسیاری از آنان بیدار نیرومند خواهد گشت.
در مورد تعلیمات متوسطه قبلاً بلزوم تنوع بیشتر و بسط بیشتر بیش از پیش دوره‌های حرفهای و فنی و تقویت جنبه‌های عملی اشاره کردمم. انتظار می‌رود که در پایان دوران برنامه در جهار سال دوره متوسطه بیش از ۹۰۰ هزار نفر بتحصیل مشغول باشند و رقم دانش آموزان فنی و حرفهای که در مدارس اختصاصی ـ مدارس جامع با همان دبیرستانهای عمومی آمیخته با آموزش حرفهای و فنی تحصیل کنند بحدود ده درصد رقم فوق (در برابر کمتر از ۳ درصد در حال حاضر) بالغ شود.
بدیهی است که نیل به این هدفهای بلند وقتی مقدور و میسور خواهد شد که بتوان معلم کافی با صلاحیت مورد لزوم در سطوح مختلف تربیت نمود و بکار گماشت و این امر بنوبه خود مقتضی آن است که عوامل مشوق و انگیزه‌های قوی در جذب و جلب جوانان تحصیلکرده مملکت بحرفه معلمی مورد استفاده واقع شود و با کلیه تدابیر مقتضی از مزایای بیشتر و رفاه افزونتر و تأمین اجتماعی حداکثر بهرهمند گردد. هم اکنون بدنبال او امری که در چهارمین کنفرانس ارزیابی انقلاب آموزشی از طرف ذات ملوکانه شرف الصدر یافت مطالعات دقیقی در جریان است که مقصد از آن اعتلاً معلم و تأمین آسایش مادی و معنوی روز افزون اوست. که بتواند با آرامش بیشتری بپرورش نسل جوان بپردازد و معلومات خود را روز به روز به علوم جدید تطبیق دهد. در مورد تعلیمات عالی، اجرای کامل مواد منشور انقلاب رامسر و مصوبات چهار کنفرانس ارزیابی متعاقب ان مورد نظر دولت است. علی اغم توسعه خارق العادده آموزش عالی در کشور ما طی سالهای اخیر، هنوز نسبت تحصیلکردگان عالی در مملکت به نیازهای روز افزون تخصصی در سطوح بالا وافی نیست و تعداد دانشجویان بکل جمعیت مدارس و مؤسسات آموزش کمتر ار حد نصاب است. علیهذا گسترش بیشتر همواره با اصلاح کیفیت تعلیمات عالی احتراز ناپذیر است ولی باید یادآور شد که این توسعه باید در جهت ترجیح رشته‌های عملی و فنی باشد و در میان رشته‌های انسانی و اجتماعی و نظائر آنهم اولویت بآن دسته از تحصیلات که بنیازهای جامعه صنعتی جدید پیوند دارد داده شود. برای تأمین کادر آموزشی در دانشگاهها، تدابیر فعلی در جذب عالیترین استعدادها که از بهترین دانشگاههای داخلی و خارجی فارغ التحصیل شده‌اند ادامه خواهد یافت و تشدید خواهد شد و حتی در مواردی که ضروری باشد از دانشمندان ایرانی که در خارج مملکت از شهرت جهانی برخوردار شده‌اند و استادان خارجی بصورت اساتید موقت یا سیار دعوت بعمل خواهد آمد و فرصت استفاضه برای دانشجویان دانشگاههای خودمان ایجاد خواهد شد.
قبلاً اشاره کردم که از چندی پیش به بر قراری نظام مدیدیت غیر متمرکز در وزارت اموزش و پرورش پرداخته‌ایم. مسلم است باید با اجرای اصل عدم تمرکز در سالهای آینده با تمرکز بیشتر پیگیری شود. ضمناً باید راههائی اندیشه کرد که بکار انداختن منابع مالی محلی را از طریق شوراهای آموزش و پرورش منطقهای ممکن سازد و این منابع بر منابع مالی که دولت در اختیار آن شوراها می‌گذارد مضاف و مزید گردد.
تحول سازمانی مهم دیگری که در پیش است ایجاد مکانیسم لازم برای برقراری هماهنگی میان تعلیمات حرفهای و فنی است و اسن هماهنگی هم بمعنای ایجاد همفکری و همکاری میان بیش از سی دستگاه است که در حال حاضر بکار آموزش حرفه‌ها و فنون پرداخته‌اند و هم بمعنای برقراری تطابق و توافق میان آموزشهای مذکور و نیازمندیهای بازار کار است.
شبه نسیت همانطور که در محافل بین اللملی عموماً پذیرفته شده گسترش و بهبود تعلیم و تربیت بمیزان مطلوب و تطبیق ان با شرایط و یازهای جهان متحول، جز از طریق نوآوری بدرستی مقدور نیست و نوآوری مستلزم تحقیق و پژوهش و کاربرد وسائل و تکنیکهای نوین است، از این رو لازم است بررسی‌های دقیق در مورد استفاده وسیعتر از رادیو و تلویزیون و دیگر وسایل سمعی و بصری در امر آموزش و پرورش صورت گیرد و از وسائل ارتباطی جدید که بقول جامعه شناسان مبداً و منشاً عصر تازه‌ای گردیده سود کاملتری در توسعه یا تقویت انواع آموزش برگرفته شود. فراموش نکنیم که ممکن است دنیای سال دو هزار، عصر آموزش برنامه ایو آموزش از طریق کامپیوترهای کوچک خود آموز باشد و نقش کنونی مدارس بکلی دگرگون شود و مدرسه بجای محل آموزش تنها جایگاه پرورش گردد و بنابراین خود را باید برای مواجهه با این تحولات شگرف و حتی تغییرات ژرف و اساسی که در خود هدف تعلیم و تربیت احتمالاً روی خواهد یافت آماده و مهیا سازیم.
نکته آخری که در مورد این اصل نقلاب باید ذکر کنم سهم سرمایه گذاری دولت و بخش خصوصی در امر اموزش و پرورش است. شک نیست که لازم است کوشش دولت در زمینه آموزش و پرورش صرف توسعه تعلیمات ابتدائی و دوره راهنمائی و نیز تربیت معلم و آموزش حرفهای و فنی گردد و در مورد مدارس متوسطه عمومی دولت سهم بیشتری برای بخش خصوصی در شهرها مرفه در نظر خواهد گرفت.
البته سپردن امر آموزش بمردم و بخش خصوصی این نسیت که افراد بسیار مستعد ولی کم بضاعت از ادامه تحصیل محروم مانند. همانطور که شاهنشاه مکرراً تأکید فرموده‌اند دولت موظف خواهد بود که از طریق توسعه سیستمهای بورس و کمک تحصیلی موجبات آن را فراهم آورد که کودکان و جوانان پر استعداد متعلق به خنواده‌های کم درآمد از عالیترین مراتب تحصیلی و مدارج علمی بهرمند گردند و هیچ استعداد شکوفانی باقی نماند که محرومین اجتماعی آن را از روبندگی و تابندگی بازدارد.
خط مشی‌های مربوط به اصل هفتم انقلاب
از جمله هدفهای برنامه چهارم بهداشت و درمان این بود که تعداد گروههای سپاه بهداشت را از ۳۵۰ به ۴۵۰ افزایش دهد. در برنامه آینده نیز از حداکثر امکانات برای توسعه این فعالیت استفاده خواهد شد و نیز در ایجاد درمانگاههاو مراکز بهداشتی در روستاها کوشش وسیعتر مبذول خواهد گشت و موجبات آن بوجود خواهد آمد که ضمن تجدید نظر در مقررات استخدامی و بهره گیری از کلیه منابع و امکانات در دسترس، امکان استقرار تعداد بیشتری از کادرهای فنی در روستاهای کشور پدیدار شود. و نیز در برنامه آینده سعی وافر بعمل خواهد آمد که فعالیتهای بهسازی در روستاها گسترش بیشتر و سریعتر یابد. بهمین منوال اهتمام خواهد رفت که اقدامات مربوط به بهداشت و تنظیم خانواده جمعیت روزافزونی از روستانشینان را در بر گیرد و نیز در بهبود کم و کیفی وضع تغذیه بخصوص ارتقاء شرایط غذائی گروههای آسیب پذیر کوششهای ضروری بکار خواهد رفت.
خطوط اساسی توسعه خدمات بهداشتی و درمانی در برنامه پنجم بر اساس فرمایشات ملوکانه هنگام افتتاح دوره فعلی تقنینیه ترسیم گردیده است اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریا مهر در این مورد چنین فرمودند «در امر بهداشت گسترش بهداشت و درمان و ایجاد امنیت و سلامت جسمی و روانی برای تمامی افراد مملکت هدف اصلی برنامه‌های بهداشی و درمانی کشور قرار گرفته است».
در برنامه دولت به امور اجتماعی خاصه بهداشت اولویت بیشتری داده خواهد شد بطوریکه خدمات جامع بهداشتی شامل فعالیتهای پیشگیری و مبارزه با بیماریها و حتی در بعضی از موارد ریشه کنی آنها ـ بهداشت مادران و کودکان و تنظیم خانواده، بهبود تغذیه عمومی ـ(بهداشت صنعتی ـ کنترل مواد غذائی و دارو در سطوح مختلف و بمقیاس وسیعتر در اختیار مردم قرار خواهد گرفت. نه تنها در شهرها – بلکه در روستاها نیازمندیهای درمانی گروههای متشکل جامعه از طریق تعمیم بیمه درمانی برآورد خواهد شد و علاوه برآن ضمن توسعه مشارکت بخش خصوصی در خدمات درمانی و بخش بیمارستانی، که بنیان آنهم در برنامه چهارم عمرانی ریخته شده است، ترتیبات لازم برای برخورداری افراد کم درآمد از این خدمات خصوصی در قالب یک سیاست جامع و روشن درمانی که گسترش تسهیلات درمانی در پهنة کشور منظور بدارد ایجاد خواهد گشت.
تنظیم یک برنامه اجرائی هماهنگ و مشخص درمانی و ایجاد هماهنگی لازم میان دستگاههای متعدد اجرائی و تعقیب اصل عدم تمرکز در ارائه و توسعه خدمات درمانی و دولتی در کشور و همچنین استانی کردن بودجه توأم با دادن اختیارات کافی به استانها و مناطق ـ ترمیم حقوق و مزایای کادر فنی بهداشت و درمان در سازمانهای دولتی بنحوی که موجب ثبات کارمندان شود و اقداماتی از این قبیل مورد نظر خواهد بود.
در زمینه همکاریهای بهداشتی و بین اللملی با سازمانهای بهداشتی منطقهای و جهانی بمنظور بهبود وضع عمومی بهداشت تشریک مساعی لازم با وسعت بیشتری ادامه خواهد داشت و خوشبختانه ایران در وضعی قرار دارد که می‌تواند با اعزام کارشناسان ورزیده بسایر نقاط دنیا در این امر انسانی سهم مؤثری داشته باشد.
در این جا بار دیگر باید یادآور شوم بیانات مدبرانه شاهنشاه را آنجا که فرموده‌اند «باید برنامه پنج ساله پنجم خودمان را با عزضه کردن خدمات اجتماعی بصورتی غیر قابل مقایسه با گذشته درآوریم» و در پاسخ این سؤال که هدف برنامه پنجم چه می‌تواند باشد از باب ارشاد بیان کردند که این هدف انجام خدمات بیشتر بمردم است یعنی خدمات بیشتر ـ درمانگاهای بیشتر ـ کتابخانه ـ موزه ـ وسائل تفریحات سالم و مانند آن. تحقق چنین هدفی است که مسلماً راهنمائی اقدامات ما طی برنامه پنجساله آینده خواهد بود.
خط مشی‌های مربوط به اصول هشتم و یازدهم انقلاب
چون یکی از هدفهای اصل هشتم همان آبادانی و بهبود حیات مردم مخصوصاً روستانشینان است گفتگو درباره آن را می‌توان با بحث در اصل یازدهم یعنی نوسازی شهر و روستا توأم کرد و از جمله برنامه‌های مورد نظر حاضر به امر تهیه مسکن که در طی دوران انتخابات نیز عنوان گردید مقدم بر دیگر برنامه‌ها و طرحهای عمرانی، توجه کرد.
شاهنشاه آریا مهر ضمن بیانات خود در سازمان برنامه فرمودند در خدمات، چیزی که زودتر از همه در زندگی مردم تأثیر خواهد کرد موضوع ساختمان مسکن چه در شهرها و چه کم کم در روستاهاست و در توجیه این مطلب اشاره فرمودند که مهمتر از افزایش حقوق و دستمزد تهیه مسکن است که در بهبود زندگی تأثیر بیشتر دارد و فقط برای جبران گران شدن هزینه زندگی نیست.
ساختن مسکن برای کارمندان دولت ـ برای کارگران و کارکنان صنایع و برای همه قشرهای کم درآمد مورد توجه ذات ملوکانه قرار گرفت و بهمین مناسبت بود که دولت مصمص گردید که شدیداً با بورس بازی بر روی زمین مبارزه کند و موجبات را چه بطور مستقیم و چه از طریق تشویق و حمایت بخش خصوصی جهت اجرای برنامه بسیار وسیع خانه‌های متوسط و ارزان قیمت جهت قشرهای مختلف نیازمند مسکن فراهم نماید.
دولت هم اکنون در کار تهیه برنامه و محاسبات جامعی در زمینه تأمین مسکن است و بی شبیه افکار تازه‌ای نیز در این مورد مطرح خواهد شد. طی سالهای آینده تجهیز پس اندازهای بخش خصوصی از طرق مختلف چون اعطای وام‌های طویلالمده با نرخ بهره قلیل وتأسیس و تقویت مؤسسات تعاونی عملی خواهد شد. سیاستهای تشویقی خاص بمنظور ترغیب صاحبان صنایع در طریق سرمایه گذاری برای ایجاد واحدهای مسکونی کارگری که از نظر دولت کمال ضرورت را دارد اتخاذ و اجرا خواهد گردید. با شناخت صحیح و منطقی عوامل و مسائل مربوط به آلونک نشینی از گسترش آن ممانعت خواهد رفت و از ریشه برکندن این شیوه زندگی محقر مطمح نظر خواهد بود. آئین نامه‌های مربوط به خانه‌های سازمانی تغییر کرده و مسئولیت نگهداری این نوع خانه‌ها بمقامات محلی سپرده خواهد شد و واحدهای مسکونی خاص برای کارمندان دولت خصوصاًُ در مناطق صعب المعیشه و نوار مغزی احداث خواهد گشت. بتأمین مسکن کارمندی خصوصاًَ برای گروههائی که جامعه مدیون و مرهون خدمات پرارزش آنان است بذل توجه خاص خواهد شد و در مجموع مسکن برای معلمان و کارگران مقدم بر دیگر قشرهای اجتماع خواهد بود.
البته همین که موضوع مسکن مطرح گردید. در دنبال آن موضوعات دیگر چون تأسیسات و تسهیلات جدید از قبیل برق و احیاناًًًًًَََََََََََ گاز ـ آب ـ تلفن ـ زمین بازی و ورزش ـ فضای سبز و نظائر آن نیز عامل میشود که همه آینده مانند سالهای قبل، بمنظور به کمال رساندن زیر بنای محکم رشد اقتصادی و اجتماعی کشور در مورد آنها اهتمام تام خواهد نمود.
مطلب جدید دیگری که از چندی پیش توجه ما را بخود جلب کرده است که بسیاری از مسائل شهری را تنها در قالب خود شهر نمی‌توان حل کرد و بنابراین همانطور که اشاره شد این اصل پذیرفته شده است که طرحهای جامع شهری و عمران شهری باید در قالب مطالعات و طح‌های منطقهای عملی گردد.
در پایان این نکته که متذکر گردم که مسلماً یکی از گرایشهای عمده طی سالهای آینده سوق بسوی برنامه ریزی و عمران و توسعه منطقهای با تحکیم و تقویت سازمانهای محلی در سطوح مختلف مربوط خواهد بود و در چنین جنبش و جهش عمومی. مسلماً نوسازی شهر و روستا شکل و جهشی تازه حاصل خواهد نمود.
علاوه بر این باید یادآور شد که تجدید تقسیمات کشوری که مطلعه آن در سازمان برنامه بپایان رسیده و طرح اجرائی آن در دست رسیدگی وزارت کشور است موجب ان خواهد شد که در مناطق مختلف مملکت فعالیتهای عمرانی و ادرای در آینده هماهنگتر گردد.
در سالهای اخیر مورد توجه دولت بوده و در سالهای آینده مطمح اقدامات وسیعتر خواهد شد. همچنین باید به نوسازی شهرها بر اساس طرحهای جامع و تجدید بنای تدریجی دهات مخصوصاًًَ دهات مرکزی که منابع کافی اقتصادی برای دوام و بقا دارند متدرجاًًَ اقدام نمود و این نوسازی را هم در قالب برنامه‌های عمران منطقهای واستانی مورد نظر و عمل قرار داد.
در مورد نقشه‌های جامع شهری و طرحهای هادی شهری، باید ضامن‌های اجرائی و مقررات تنفیذی خاصی بتصویب رساند و بکار انداخت.
در دنباله سه برنامه عمرانی گذشته می‌باید به تکمیل یا ایجاد تأسیسات نوین عمران شهری خصوصاًَ آب سالم و بهداشتی در کلیه شهرها بذل عنایت مخصوص شود. تقویت و تجهیز واحدهای فنی و برنامه ریزی شهرداریها علاوه بر تحکیم دستگاهای اداری و مالی آنها و بهبود روشهای تشخیص وصول و درآمد کمال ضرورت را دارد و این در این مورد البته انجمنهای شهری همکاری صمیمانه اباز خواهند نمود. امروزه مسائل شهری ابعاد تازه‌ای حاصل کرده چون مسائل مربوط به سر و صدا ـ آلودگی هوا و آب و محیط ـ دشواریهای مربوط به ترافیک و غیر آن که جستجوی راه حلهای نوینی را ایجاب می‌کند و در این مورد دولت نقش راهنمائی یا کمک بانجام یافتن چنین مطالعاتی را عهده دار خواهد گشت.
در اینجا باید حاشیه‌ای در مورد برنامه‌های ارتباطات و مخابرات باز کنم که رابطه مستقیم با برنامه‌های نوسازی شهری و روستائی دارد. تکمیل برنامه‌های دست انجام و توسعه شبکه تلفن ـ تلگراف و تلکس خودکار بین شهرهای کشور و بسط بیشتر شبکه رادیوئی و تلوزیونی کشور وبالاخره گسترش شبکه راههای اصلی و فرعی از جمله اموری است که دولت در سالهای آینده در انجام آن اقدام خواهد کرد.
خط مشی‌های مربوط به اصل نهم انقلاب:
قبلاًَ توضیح داده شده که اصل نهم انقلاب چه تأثیر نمایانی در تسریع و تسهیل رسیدگی بدعاوی مردم و حل وفصل آن داشته است پس مناسب است که در اینجا اشاره‌ای به سیاست دولت در امر دادگستری را علاوه بر ارزش ذاتی آن که مبنی بر احقاق حقوق مردم است از دو نظر گاه اجتماعی و اقتصادی می‌توان نگریست. از جنبه اخیر مسلماًَ تحکیم مبانی دادگستری موجب ایجاد اطمینان و امنیت خاطر و سهولت در ارتباط و معاملات مردم خواهد بود. وضع قوانین مناسب در بسیار موارد موجب افزایش سرعت رشد اقتصادی است مثال روشن این امر اصلاح قوانین بازرگانی است که از جمله می‌تواند موجب حفظ حقوق سرمایه گذاران کوچک از قبیل صاحبان سهام کوچک در شرکتهای سهامی گردد و بدین ترتیب بورس سهام را رونق بخشد و در نتیجه عامل بسط صنعت و تجارت بشود.
اما اثرات اجتماعی دادگستریاز نتایج و ثمرات اقتصادی آن کمتر و کهتر نیست نظر به همین آثار و جنبه‌های مختلف مترتب بر اصلاح دادگستری است که با کسب الهام از همین اصل مهم انقلاب در نظر داریم که به جریان رسیدگی به دعادی مردم و اجرائیات دادگستری سرعت و نفوذ بیشتری بدهیم و در این مورد البته حذف تشریفات زائد ـ اصلاح آئین دادرسی تنقیح قوانین مختلف و رفع تناقص‌ها و ابهامات فیما بین و بالاخره ایجاد سیستمی برای تهذیب و هماهنگ ساختن آن قوانین با نیازهای عصر و مقتضیات امروز مورد عمل خواهد بود و ضمناًَ کوشش خواهد شد که در تنظیم قوانین آینده روال کار چنان باشد که دیگر مشکلات امروزی که ناسخ و منسوخ قوانین همواره روشن نیست و تعاریف و مفاهیم و بالجمله روش قانونگذاری یکدست و یکپارچه بنظر نمآید بکلی مرتفع گردد.
البته وظیفه ماست که به رفاه قضات و دیگر ارکان دادگستری که مقام جلیلی در جامعه دارند توجه خاص نمائیم و بیش از پیش موجبات تأمین نیازمندیهای معقول دستگاه دادگستری را فراهم سازیم.
قوانین ما چه مدنی ـ چه جزائی و چه غیر آن باید کلاً از روح انقلاب مقدس ایران ملهم شود و با هدفهای عالی آن هماهنگ گردد. از اینرو هر کجا لازم باشد دگرگونیهای لازم را در قوانین کهنه بوجود خواهیم آورد و انشاء الله همانطور که در مورد نظارت قبلاً اشاره کردم که از سیستمهای مکانیزه استفاده خواهد شد و در مورد قوانین نیز توفیق آن را خواهیم یافت که با کاربرد تازه ترین روشهای تنظیم و طبقه بندی اسناد و مدارک قانونی رویه‌های قضائی ـ و آئین نامه‌ها و مقررات سایره هم به ناسخ و منسوخ و یا تضاعف‌ها و تضادهای احتمالی میان مقررات و قوانین پی بریم و چاره جوئی کنیم و هم نقصان‌ها را معلوم داریم و به رفع آنها همت گماریم.
نکته دیگری که در ارتباط با این اصل مورد بحث ذکر آن لازم است تصمیم دولت به توسعه سریع خانه‌های انصاف و شوراهای داووی است بنحوی که شبکه کامل آنها در سراسر کشور گسترده شود. اقدامات اصلاحی دیگری نیز آغاز شده که در سالهای بعد ادامه و تکمیل می‌پذیرد و از آن جمله است تشکیل کانون‌های اصلاح و تربیت برای کودکان و نوجوانان بزهکار و اقدامات در حمایت و بهبود وضع زندانیان و مدد کاران نسبت بخانواده آنان و ایجاد وسائل آموزش حرفهای ـ تعلیم سواد ـ ورزش و تفریحات سالم برای زندانیان که کمک به تجدید تربیت و ایجاد سازکاری اجتماعی تازه نزد آنان خواهد کرد.
سال فرخنده‌ای که در آن هستیم و یادآورد و هزار پانصدمین سال صدور منشور حقوق بشر بدست کوروش کبیر است فرصتی است مغتنم که در تجدید بنای معدلت و گسترش آن بهمه آحاد ملت کوششی بیشتر مصروف گردد و از این جهت ایران آوازه دیرین خود را در میان ملل جهان بلندتر کند.
خط مشی‌های مربوط به اصل دهم انقلاب:
۱ ـ چون ملی شدن آبها قسمتی از برنامه وسیع توسعه و بهبود بهره برداری از منابع آب کشور و استفاده صحیح و منطقی از آن است لذا بمورد خواهد بود که در این جا خطوط اصلی برنامه دولت را درباره منابع آب ـ طی سالهای آینده تشریح کنیم.
توجه خاص بشناخت منابع آب کشور مبذول خواهد گشت و بدین منظور مطالعات مربوط بشناخت کمیت و کیفیت منابع آب ادامه خواهد یافت و تکمیل خواهد شد و نتایج آن در اجرای ملی شدن آبها استفاده خواهد گشت. در نظر است که تا پایان برنامه چهارم قسمت اعظم مطالعات شناسائی آبهای زیر زمینی و تا پایان برنامه پنجم مطالعات نیمه تفصیلی از تشکیلات آبرفتی کشور خاتمه پذیرد. با توجه بوسعت کشور و کمبود کادر فنی مورد نیاز و طولانی بودن مدت مطالعه و بمنظور جلوگیری از تورم کار در بخش دولتی در آینده برای مطالعات نیمه تفصیلی و تهیه برنامه بهره برداری از آبهای زیر زمینی از بخش خصوصی نیز استفاده لازم بعمل خواهد آمد.
در مورد آبهای سطحی نیز اقدامات فعلی در جمع آوری آمار هیدرولوژی از آبریز سدها و اندازه گیری رسوبات رودخانه‌های مهم کشور و کنترل آمارهای جمع آوری شده ادامه و توسعه خواهد یافت.
همزمان با این اقدامات بمنظور تهیه طرح جامع توسعه منابع آب و تنظم یک برنامه جامع طویل المدت برای بهره برداری توأم و تلفیق شده آبهای سطحی و زیرزمینی از طریق ایجاد یک واحد برنامه ریزی دائم و استفاده از بخش خصوصی در صورت لزوم اقدام بعمل خواهد آمد.
۲ ـ ایجاد تأسیسات آبیاری مورد تأکید خاص دولت خواهد بود و برای استفاده کامل از آبهای مهار شده در پشت سدها اقدامات متعدد انجام خواهد شد.
تکمیل و ایجاد شبکه‌های اصلی آبیاری و زهکشی بر اساس «کانالهای درجه ۱ و ۲» و همچنن احداث شبکه‌های آبیاری و زهکشی درجه ۳ و۴ تا محل آبگیر هر محل بهرهبردرای برای زمینهائیکه جدیداً بزیر کشت خواهد رفت ـ بررسی شبکه‌های آبیاری موجود در اراضی دایر و اصلاح و بهبود آنها با توجه به شرایط هر منطقه و نظم و نسق موجود از جمله این اقدامات خواهد بود. برای ایجاد شبکه‌های درجه ۳و۴ و تسطیح با کمک مالی و راهنمائی و نظارت فنی دولت از سیستم خود یاری روستائیان استفاده استفاده خواهد شد این امر سبب خواهد شد قسمتی از نیروی انسانی که هم اکنون در اشتغال کامل نیست مورد استفاده قرار گیرد و بعلاوه زارعین با زحمتی که در این کار متحمل می‌شوند به نگهداری و بهره برداری صحیح از تأسیسات علاقه بیشتری از خود نشان دهند.
علاوه بر آبهای مهار شده در پشت سدها، از سایر منابع آبها هم حداکثر استفاده بعمل خواهد آمد و چنانچه احداث شبکه‌های آبیاری و زهکشی ضروری تشخیص شود طبق همان روش سابق الذکر عمل خواهد شد و خصوصاًَ اجرای طرحهای مربوط به استفاده از آبهای زیر زمینی از طریق حفر چاه‌های دسته جمعی عمیق و نیمه عمیق و تلفیق آن با آبهای سطحی بمنظور حداکثر استفاده از آنها در تأمین آب منظم برا مصارف مختلف مورد توجه و اقدام قرار خواهد گرفت.
خط مشی دولت درباره احداث سدهای جدید، ضمن اولویت تکمیل سدهای در دست ساختمان چون سد داریوش کبیر در فارس ـ سد رضا شاه کبیر در خوزستان و همچنین سدهای کوچک دیگر، بر این پایه استوار است که سدهای مخزنی جدید بمنظور آبیاری باید نتها در مواردی ایجاد گردند که بررسی‌های دقیق انجام شده قبلی دوباره سایر طرق تأمین اب برتری نسبی و بصرفه مقرون بودن این سدها به ثبوت رسانیده باشد و ضمناًًَ نحوه بهره برداری از اراضی زیر سدها طبق برنامه‌های مشخص از پیش تعیین گردیده باشد.
۳ ـ در زمینه اجرای قانون ملی کردن منابع آب نظر بر این است که علاوه بر تربیت کادر لازم، طی دو سال نخستین مناطقی چند بطور نمونه انتخاب شوندو قانون مذکور متدرجاًَ و همزمان با ساختمان شبکه‌های آبیاری و زهکشی در این مناطق بموقع عمل گذاشته شود تا نتایج کار ارزیابی دقیق گردد و وسائل و شرائط لازم برای تعمیم قانون بر سایر مناطق در طول برنامه پنجم فراهم آید.
چون اولویت را در برنامه پنجم به تنظیم انهار و شبکه‌ها و منجمله ایجاد شبکه‌های سوم و چهارم خواهیم داد بمورد است که در این جا بار دیگر سخنان الهام آمیز شاهنشاه معظم را یادآور شویم که خطاب به برنامه ریزان و مجریان برنامه‌ها فرمودند:
«دولت اضافه بر سرمایه گذاریهای بزرگی که در امرو کشت و صنعت روی مقیاس وسیع می‌تواند انجام دهد با بودن تعاونیها و بخصوص شرکتهای زراعی می‌تواند این سرمایه گذاری را به شکل ساختن آبیاری تا حدود شبکه درجه چهارم انجام دهد.
تعاونی‌های ما هم اگر بتوانند خودشان در این امر آبیاری اقلا طوری مقرراتی وضع بکنند که دولت امکان سختن شبکه‌های سه و چهار پیدا بشود کار خیای عظیمی کرده‌اند … میل دارم از نظر تعاونیها هم مطالعه بشود که در آنجا چه شکلی میشود چهار را پیاده کرد. شرکتهای سهامی زراعی که جای خود را دارند …
این را هم بشما تذکر بدهم که ساختن یک سد فقط به عشق این که شما یک سد ساخته‌اید و آماده نکردن شبکه آبیار آن یک نوع فانتزی است که دیگر امروز برای ایران معنی ندارد و لازم نیست. ساختمان سدی که شما امروز نقشه اش را می‌کشید باید توأم باشد با تهیه نقشه شبکه آبیاری … و در همان زمان آبریز این سد را از لحاظ فرسایش زمین تأمین بکنید بوته است، درخت است، پاشیدن مالچ است؟ هر سیستم جدیدی که امروز برای جلوگیری از فرسایش زمین در تمام آبریز یک سد لازم است باید همقدم با شروع ساختمان سد پیشرفت بکند»
با کسب هدایت فرمایشات شاهنشاه، وظیفه دولت روشن است و امیدوارم که توفیق اجرای کامل منویات ملوکانه حاصل آید.
مطلب دیگری که ذکرش در اینجا مقید است موضوع تحقیقات و منجمله در زمینه شیرین کردن آب شور و باروری ابرها و تعیین میزان مصرف معقول و مفید آب برای محصولات و مصارف مختلف است که مورد توجه خاص دولت می‌باشد و با توجه به کمبود آب منجمله برای شرب ضرورت نتیجه گیری از تحقیقات مزبور و اقدامات اجرائی در آن مطرح می‌گردد.
خط مشی‌های مربوط به اصل دوازدهم انقلاب:
چن خط مشی‌های مربوط به اصل یازدهم را ضمن گفتگو از سپاه ترویج و آبادانی قبلا متذکر شده‌ایم در اینجا به اصل آخرین یعنی انقلاب اداری می‌پردازیم که باعتباری اصل نخستین است زیرا با نقش وسیعی که دولت در توسعه اقتصادی و اجتماعی ایران ایفا می‌کند انقلاب اداری شرط لازم جهشهای بالاتر و عامل نیل بمرحله تمدن بزرگ است. گفتیم و اذعان کردیم که ما هنوز از نتایج حاصله در اجرای این اصل راضی نیستم ولی ناگفته نماند که تحقق کامل این اصل مشروط به دگرگونی در روحیه و طرز تلقی و تفکر و نحوه برخورد و رفتار مردم اعم از کارمندان و مراجعان است که فرصت و زمان کافی می‌خواهد زیرا روانشناسی ملتی را در یک سال دو سال بکلی وارونه و دگرگون نمی‌توان کرد. با وجود بر این در برنامه دولت حاضر اقدامات اساسی و عمده‌ای منظور شده است که در اینجا فقط رئوس آنرا باستحضار میرسانم.
همانطور که ضمن گزارش بودجه سال ۱۳۵۰بیان کردم هر چند بامور استخدامی و خصوصاً اهتمام شدید در رفع تبعیضات و تأمین امنیت شغلی و رفاه برای کارمندان کمال ضرورت را دارد و این کار تعقیب خواهد شد معذالک در سالهای آینده باید مداقه بیشتر در امور سازمانی و تشکیلات صورت گیرد و بزبان دیگر در سازمانها و تشکیلات موجود و روشهای اداره و مدیریت آنها اصلاحاتی را باید وارد کرد که منطبق با هدفهای انقلابی و برنامه‌های جهشی کشور باشد در همه جای دنیا معمولاًَ دستگاهای اداری بعلت سنت پرستی و پایبندی به ترتیبات و تشریفات کهنه از تحولات تازه عقب می‌ماند لذا باید تدابیری انقلابی و سریع طی سالهای آینده اتخاذ شود که در سازمانها نو شوند و برای پاسخ گفتن به نیازهای تازه کاملاًًَ آماده گردند.
از مهمترین اصلاحات سازمان که در پیش است یکی واگذاری بیش از پیش اختیارات و مسئولیتها به مقامات محلی و ضمناًَ ایجاد مکانیسمهای هماهنگی در همان سطوح است ـ دولت کوشش مستمر خواهد کرد که از طریق تقویت انجمنهای ده و شهر و شهرستان و استان نیز با تشکل بخشیدن ببخش خصوصی در قالب سازمانهای مختلف چون اطاقهای بازرگانی و صنایع و معادن ـ کشاورزی و نظائر آن و بخصوص سندیکاهای کارفرمائی و کارگری موجبات مشارکت روز افزون مردم را در امور عمومی و وظایف اجتماعی فراهم نماید.
در مورد تنقیح و تلفیق قوانین قبلاًَ سخن گفته شد و بدین منظور سازمانی مناسب بوجود خواهد آمد و در اینجا تصور نمی‌کنم نیازی بتوضیح دوباره اهمیت این اقدام باشد.
از جمله برنامه‌های مورد نظر تعمیم حمایتهای قانونی از کارمندان دولت است از قبیل حمایت در برابر اثرات از کارافتادگی ـ پیری و فوت و بسط انواع بیمه‌ها و منجمله بیمه‌های درمانی و نیز اعطای امتیازات لازم چون تأمین مسکن که قبلاًَ اشاره شد. برنامه مهم دیگر عبارت است از توسعه مقررات بیمه ـ بازنشستگی و سایر موازین تأمین اجتماعی بین کارمندان و کارکنان بخش خصوصی که از هم اکنون مقدمات آن فراهم آمده است. ضمناًَ باید به برنامه‌های آموزش در کلیه سطوح منجمله سطوح مدیدیت عالی و متوسطه اشاره کرد که امید می‌رود که بازده و بهرهوری خدمت دولتی را افزایش قابل ملاحظه دهد. بفرموده شاهنشاه بهر کس در هر شغل هست باید دائماًَ فرصت آن داده شود که بیشتر بیاموزد و کار خود را بهتر انجام دهد.
در پایان این قسمت باید باهمیت نظارت و ارزیابی اشاره کنم. در تشریح این مطلب شاهنشاه پس از بیان لزوم اندازه گیری معلومات و وظیفه شناسی کارمندان و نمره گذاری برای هر یک از آنان، چنین فرموده‌اند:
«این امتحانات و بازرسیها در وزراتخانه‌ها شروع شده است و فکر می‌کنم ادامة این کار چنان تحولی در دستگاههای اداری ما بوجود آورد که قسمت عمدة اصل انقلاب اداری اداری ما خود بخود بهمین وسیله انجام بگیرد. چون چک لیست هائی که ما می‌گیریم هم معلومات افراد را تعیین می‌کند و هم طرز انجام وظیفه آنان را و ما در انقلاب اداری خودمان در واقع همین را می‌خواستیم.»
قبلا اشاره شد که با ایجاد واحدی در سازمان برنامه و بکاربرد سیستمهای مکانیزه، کار نظارت و ارزیابی فعالیتهای عمرانی بطور جدی و دقیق آغاز شده است و مسلماًَ این کار بسایر واحدهای مملکتی تسری و تعمیم داده خواهد شد و از اینطریق رجای واثق دارم که نیات شاهنشاه در انقلاب اداری متدرجاًَ برآورده گردد.
این مبحث را نمی‌توان به فرجام رساند مگر آنکه اشاره‌ای بنیت دولت باستفاده روز افزون تعداد بیشتری مغزهای جوان و متخصص در کلیه شئون و امور مملکتی بشود و بهمه جوانان حائز شرایط چه آنها که در ایران و چه آنها که در خارج از مملکت هستند این فرصت داده شود که در اجرای برنامه‌های توسعه کشور بنحوی مؤثر سهیم و شریک باشند.
دولت در سالهای بعد از انقلاب به نیروی جوان و متخصص تکیه بسیار نموده و مسلماًَ این اتکاء و اعتماد بر اساس استعدادهای نورسیده و قرایح نوشکفته در سالهای آینده رو بفزونی خواهد رفت و احترام به لیلقت و کاردانی و صمیمت و جدیت و تقوی و فضیلت معیار اسای در تعیین سلسله مراتب اداری و اجتماعی خواهد بود.
در مورد انقلاب آموزشی نیز همانطور که قبلاً اشاره شد برنامه دولت اجرای کامل منشور انقلاب آموزش رامسر می‌باشد که اهم نکات آن شرکت دادن مردم در امر آموزش و پرورش ـ اجرای اصل عدم تمرکز در اموز آموزشی تعمیم تعلیم و تربیت در سطح کشور ـ بهبود کیفیت تعلیمات دانشگاهی ـ شناخت استعدادهای متعلمان و هدایت آن استعدادها از طریق رابطه گفت و شنود و بطور کلی پیشرفت فرهنگ و هنر می‌باشد.
در مورد فرهنگ و هنر دولت کوشش خواهد کرد که در موضوعات لازم اقدامات را بعمل آورد:
- ۱ ـ فراهم آوردن امکانات هر چه بیشتر برای پژوهش فرهنگ و هنر ایران است و نشر نتایج آن و تشویق پژوهندگان و نویسندگان و هنرمندان.
- ۲ ـ توجه به آماده داشتن زبان فارسی برای ادای مفاهیم و مطالب علمی و فنی و صنعتی و فرهنگی مورد نیاز.
- ۳ ـ توسعه اموزش هنری از راه تأسیس و تقویت آموزشگاههای هنری در سطوح مختلف و نیز تقویت آموزش علم هنری در آموزشگاههای کشور و همچنین از طریق استفاده از وسائل ارتباط جمعی.
- ۴ـ تقویت آموزش مبانی فرهنگ ملی در برنامه‌های آموزشی کشور.
- ۵ ـ کوشش در فراهم آوردن وسائل رفاه هنرمندان بمنظور پدید آمدن آثار ارزنده تازه.
- ۶ ـ آماده کردن نوسوادان برای آشنائی با فرهنگ و زندگانی اجتماعی و مدنی زمان و تقویت بنیاد همبستگی ملی. این امر در حقیقت مکمل پیکار با بیسوادی و استفاده از اصول انقلاب سفید ایران است برای شکفته شدن استعدادها و نیروهای خلاقه ایرانیان.
اکنون که تشریح برنامه دولت در قالب اصول دوازده گانه انقلاب بپایان رسید بشرح اصول سیاست خارجی و دفاعی ایران می‌پردازم.
من این افتخار را داشتم که بکرات در این ساحت مقدس اصول سیاست خارجی و بین المللی ایران را برای نمایندگان ملت تشریح کرده‌ایم. کشور ما که در سایه سیاست مدبدانه و خردمندانه رهبر بزرگ خود از ثبات و امنیت کم نظیری برخوردار است طبعاً نمی‌تواند در سیاست بین اللملی تابع وقایع روزمره و زودگذر گردد.
سیاست مستقل ملی ایران که خطوط اصلی آنرا اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریا مهر مشخص می‌فرمایند بر پایه او اصول مشخصی که متبادر به ذهن هر انسان متمدن و صلح جوئی است استوار است. ما معتقدیم که تمام ملل جهان با رعایت احترام متقابل به تمامیت ارضی و شئونات ملی بیکدیگر می‌تواند بنحو صلح جویانه‌ای در کنار یکدیگر زندگی کنند و بهمین دلیل ما عقیده داریم که همزیستی و تفاهم کشورها و جوامع مختلف با سیستمهای حکومتی و ایدئولوژی‌های مختلف کاملا میسر است و در این راه هر گونه کوششی برای استقرار و تقویت عدالت اجتماعی چه در سطح ملی و چه در سطح بین المللی خودداری نمی‌کنیم. ما از هر تلاش و اقدام بین المللی برای برقراری صلح و عدالت و تعدیل فاصله بین جامعه‌های فقیر و غنی و مبارزه با بیسوادی و گرسنگی و بیماری و سایر بلایای اجتماعی با کمال حسن نست پشتیبانی می‌کنیم و بهمین دلیل است که در صحنه بین المللی و در هر مورد که با فلسفه سیاسی ما منطبق است با قاطعیت و بدون تردید یک سیاست مستقل ملی در پیش می‌گیریم.
اگر بشریت بخواهد و مایل باشد که تمدنی که بقیمت قرنها تلاش و مرارت و خودگذشگی نسلهای مختلف بدست آمده پدیدار بماند باید به اصول و مبانی زیر که اساس سیاست خارجی ما است و بآن ایمان داریم و عمل می‌کنیم مؤمن و معتقد باشد.
حفظ حقوق و آزادیهای فردی هر ملت باید حق داشته باشد راه زندگی و سیر سرنوشت خود را با رعایت منافع و حقوق جوامع دیگر برگزیند.
همزیستی مسالمت آمیز ملل جهان می‌توانند با وجود سیستمهای مختلف حکومت و ایدئولوژی‌های گوناگون سیاسی بوط مسالمت آمیز در کنار یکدیگر زندگی کنند.
همکاری بین المللی
استقرار صلح و تفاهم بین المللی فقط بر اساس رفع تبعیض‌ها و بی عدالتی‌های اجتماعی و اقتصادی جهان ممکن است و ایجاد رفاه مادی جوامع انسانی فقط از راه مبارزه بر علیه جنگ و نادانیو فقرو گرسنگی میسر می‌باشد ما در این زمینه از هیچ اقدام و کوشش در سطح بین المللی خودداری نمی‌کنیم.
وابستگی سرنوشت ملل جهان بیکدیگر
شکاف بزرگی که تا بحال از نظر رفاه اقتصادی بین ملل پیشرفته و ملل در حال توسعه و فقیر وجود دارد برقراری عدالت بین اللملی را غیر ممکن می‌سازد و خطرات زیادی برای صلح و آرامش بین المللی فراهم می‌نماید شاهنشاه آریا مهر بکرات و بدفعات عدیده به این خطر اشاره فرمودند.
غیر ممکن است ملتهائی روز بروز ثروتمند و غنی تر شود و در حالیکه ملل دیگر بموازات آن تحلیل رفته و نابود گردند چنین وضعی قابل دوام نیست این همان استعمار نواست که باید بشدت سرکوبی گردد.
بنابراین دولت شاهنشاهی از هر تلاش جهانی برای تعدیل فاصله بین جوامع غنی و فقیر و استقرار پشتبانی می‌کند.
تقبیح توسل بزور
ما عقیده داریم که تحول جامعه انسانی امروز از حیث دامنه و حدود در مقیاسی است که با موازین گذشته زندگی بین المللی سازگار نیست باین دلیل عقیده داریم بسیاری از قواعد و ظوابط گذشته در روابط بین الملی از جمله توسل بروز و اجبار باید در زندگی بین المللی مردود و مطرود گردد و ملل جهان باید مشکلات خود را بطرق صلحجویانه بر اساس درک ماهیت و علل واقعی تضادهای فی ما بین حل نمایند.
احترام باصول و موازین سازمان ملل
ما همیشه معتقد بوده و باین اعتقاد باقی خواهیم ماند که سازمان ملل بزرگترین مرکز تبادل و ارائه مختلف انسانی و جوامع مختلف است و این سازمان تاکنون در تنظیم روابط بین الملی قدمهای مؤثری برداشته است و بارها با وجود کارشکنیها دنیا را از پرتگاه جنگ و نیستی نجت داده است بنابراین به این قواعد و ظوابط منشور ملل متحد در روابط بین الملل احترام می‌گذاریم و کوشش داریم که این سازمان در اجرای وظایف و هدفهای خود موفق باشد و در این راه از هیچ اقدام مفیدی رو گردان نیستم.
این بود خلاصهای از اصول و فلسفه سیاسی دولت شاهنشاهی در جامعه بین المللی، و اما در زمینه روابط دوجانبه با کشورهای مختلف خوشوقتم که در این مجلس مقدس بگویم که با راهنماهائی خردمندانه شاهنشاه بزرگ ایران ترازنامه روابط ما با کشورهای مختلف با اجرای سیاست ممستقل ملی بسیار درخشان است. ما با همسایه شمالی خود دولت اتحاد جماهیر شوروی دارای روابط بسیار حسنه و صمیمانه‌ای هستیم و همانطور که شاهنشاه آریا مهر در فرمایشات خود هنگام افتتاح مجلسن فرمودند در آینده نیز باین راه خود نیز ادامه می‌دهیم با همسایگان عزیز و همکیش خود مانند ترکیه و افغانستان و پاکستان بهترین روابط را داریم و مخصوصاً با ترکیه و پاکستان با روابط خاصی در زمینه همکاریهای منطقهای پیوند داریم.
تنها کشوری که روابط ایران با آن آنطور که باید عادی نیست عراق می‌باشد و نمایندگان محترم از علل و ریشه‌های اختلافات با آن کشور به خوبی استحضار دارند و همانطور که کراراً خاطر نشان شده است ما حاضریم در مورد شط العرب بر اساس موازین شناخته شده بین اللملی در مورد رودهای مرزی مذاکره کنیم و اختلاف خود را حل نمائیم. ما بکرات دست دوستی بسوی دولت عراق دراز کرده‌ایم ولی متأسفانه جواب مثبتی دیده نشده است.
در مورد خلیج فارس سیاست ما روشن است ما عقیده داریم امور مربوط به خلیج فارس منحصراً مربوط به کشورهای کرانه آن می‌باشد و بنابراین بهیچ قدرت خارجی اجازه نخواهیم داد جانشین و وارث استعمار در این دریا گردد.
در مورد مسئله اعراب و اسرائیل ما از آغاز عقیده داشته‌ایم که اجرای قطعنامه ۲۲ نوامبر ۱۹۶۷ شورای امنیت تنها راه منطقی و صحیح برای حل اختلافات است و کماکان در این نظر خود باقی هستیم و عقیدة اساسی دولت شاهنشاهی در این اختلافات همان است که شاهنشاه آریا مهر فرمودند«فرمودند دوران تصرف سرزمین‌های دیگران بازور سپری شده است» و بنابراین امیدواریم با توجه باین اصل راه حل مناسب و شرافتمندانه‌ای برای اختلافات موجود پیدا شود.
نمایندگان محترم استحضار دارند که چندی قبل دولت شاهنشاهی دولت جمهوری خلق چین را برسمیت شناخت و امید است هر چه زودتر وارد سازمان ملل بشود.
سیاست دفاعی
ما وظیفه داریم کشوری که از طرف نیاکان ما بودیعه بما سپرده شده است سلامت به فرزندان و نسلهای آینده خود بسپاریم و این وظیفه ایست مقدس که خون یک یک افراد این کشور ضامن اجرای آنست بهمین دلیل است که دولت لحظه‌ای از تقویت بنیة نظامی کشور بمنظور انجام این وظیفه ملیو حراست مرز و بوم و حقوق حقه ایران کوتاهی نخواهد کرد.
اعلیحضرت شاهنشاه ایران بکرات و بمناسبت‌های مختلف قویاً و صریحاً تذکر فرمودند تا روزی که به خلع سلاح مطلوب نرسیده باشیم به اندازهای به قوای دفاعی خود توجه خواهیم داشت که ایران قادر باشد سرحدات و تمامیت اراضی و معنوی و مادی خویش را حفظ کند بهمین دلیل برنامه‌ها و طرحهای دقیق و مطالعه شده‌ای برای تقویت نیروهای هوائی و دریائی و زمینی ارتش شاهنشاهی تنظیم شده که این ارتش را در یکی از نیرومندترین و مدرن ترین ارتشهای جهان در آوریم همانطور که شاهنشاه بزرگ ارتشتاران فرمودند ارتش شاهنشاهی تا سال ۱۳۵۵ در عداد ارتشهائی در خواهد آمد که دنیاروی که حساب می‌کنند و این ارتش بدون تردید در تأمین حفظ و حراست و صلح در جهان و بخصوص در منطقه خاورمیانه رل اساسی را بازی خواهد کرد. نمایندگان محترم بخوبی مستحضر هستند که ما هرگز کشور متجاوز و زور گوئی نبوده و در آینده نیز باین رویه و روش اخلاقی ادامه خواهیم داد ولی هرگز اجازه نمی‌دهیم به حقوق حقه ملی ما لطمه وارد آید من صریحاً اعلام می‌کنم که هر صدای ناهنجار و نغمه شومی که در مرزهای ایران چه زمینی و چه دریائی و یا در قلمرو هوائی ایران بصدا در آید آنرا خاموش خواهیم کرد.
خلیج فارس که تمام کرانه‌های شمالی آن متعلق به ایران است برای ما یک منطقه حیاتی است و بنابراین وظایف بزرگ و خطیری در این منطقه بعهده داریم باید این دریا که متعلق به کشورهای مجاور است از نفوذ عوامل مخرب و نیورهای استعماری حفظ رجاء واثق داردکه بیاری پروردگار توانا تحت راهنمائیهای خردمندانه رهبر بزرگ ایران اعلیحضرت همایون شاهنشاة آریامهر توفیق خدمت بیشتری نصب دولت خدمتگزار شود باشد که از این طرق در آینده نزدیک نیل به مرحله تمدن بزرگ تحقق پذیرد.