مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۸ شهریور ۱۲۸۹ نشست ۱۴۵
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۲۸ شهریور ۱۲۸۹ نشست ۱۴۵
جلسه ۱۴۵ صورت مشروح روز سه شنبه ۱۵ شهر رمضان ۱۳۲۸
دو ساعت و چهل دقیقه قبل از غروب آفتاب مجلس در تحت ریاست آقای معززالملک نایب رئیس دوم تشکیل شد. صورت مجلس روز یکشنبه را آقای معاضد الملک قرائت نمود.
نایب رئیس ـ در صورت مجلس ملاحظه هست ؟
دکتر امیرخان ـ بنده را هم جزء غائبین بی اجازه نوشته اند در صورتی که اجازه خواسته بود.
صنیع الدوله ـ بنده را هم جزء غائبین بی اجازه نوشته اند در صورتی که مریض بوده ام و تصور میکنم مرض را میشود عذر موجه دانست .
آقای سید حین کزازی ـ از جمله اشخاصی که سروقت حاضر نبوده اند بنده را نوشته اند و حال اینکهبنده دو ساعت به غروب در کمیسیون محاسبات حضور داشتم و سر وقت در مجلس بودم نمی دانم به چه دلیل بنده را جزء غائبین سروقت نوشته اند.
حاج مصدق الممالک ـ بنده را هم جزء غائبین بدون اجازه نوشته بودند در صورتی که چند روز است که ناخوش بودم و به هیئت رئیسه هم اطلاع داده بودم .
حاجی شیخعلی ـ در صورت مجلس ذکر شده است که به تقاضای آقای حاجی آقا در خصوص تلگراف شیراز رأی گرفته شد که داخل مذاکره شویم و حال اینکه چند روز عده کافی نبود و رأی گرفته نشد فقط مقصود این بود که ببینند اکثریت تصویب می کند.
محمد هاشم میرزا ـ می خواستم عرض کنم خوب است امروز عوض آقای بهبهانی انتخاب شود چون عده کم است اقلا عوض این یک نفر معین شود.
نایب رئیس ـ این جلسه که نخواهد شد برای اینکه دستور معین دارد ولی اگر مجلس تصویب می کند برای جلسه آتیه جزء دستور شود.
ناصر الاسلام ـ در مسئله اجازه غیبت گویا مقرر شده بود که کتباً عذر موجه خودشان را به هیئت رئیسه بدهند و از آنجا به اداره مباشرت فرستاده شود و از وظیفه آقای نایب رئیس بود که بگویند در صورتی که کتبا اظهار نکرده باشند آن عذرها غیر موجه است و رسمیت ندارد دیگر اینکه در خصوص اظهار آقای عزالملک درباره رفتن دو نفر نمایندگان به بلدیه در صورت به طور مطلق نوشته است دو نفر از نمایندگان بر خلاف قانون اقدامی کرده اند خوب بود آقای عزالملک المک که این اظهار را فرمودند تصریح می فرمودند که معین باشد و در حق سایرین احتمال داده نشود.
معاضد السلطنه ـ بنده و آقا میرزا اسدالله خان را جزء غائبین بدون اجازه نوشته اند در صورتی که بنده و ایشان هر دو اجازه خواسته بودیم دیگر آنکه استدعا دارم استعفای بنده را بفرمائید قرائت نمایند.
نایب رئیس ـ اینکه فرمودید راجع به اداره مباشرت است که جواب این اعتراضات را بدهند.
افتخار الواعظین ـ در صورت مجلس نوشته شده است که عوض آقای بهبهانی را قرار شد در جلسه آتیه انتخاب نمایند همچو چیزی گفته نشد فقط گفته شد باید عوض آقای بهبهانی را انتخاب کرد.
معاضد الملک ـ نوشته شده است قرار شد در جلسه دیگر انتخاب شود نه در جلسه آتیه .
آقا شیخ اسدالله ـ مکرر نوشته میشود در صورتهای مجلس غائبین با اجازه آخر این غائبین با اجازه می خواهند غیبت نمایند و از هیئت رئیسه اجازه داده میشود مکرر گفته شده است که این آقایان باید یک عذر موجهی داشته باشند تا از هیئت رئیس اجازه داده شود یا خیر ؟
نایب رئیس ـ آن اقایانی که همیشه اجازه می خواهند البته با عذر خواهند بود و هیئت رئیسه هم نظر به اطمینانی که به آقایان دارد نمیتواند ایشان را تکذیب نماید.
ارباب کیخسرو ـ اینکه فرمودید با اداره مباشرت است مکرر عرض شد هر وقت از هیئت رئیسه اجازه نامه میرسد اداره مباشرت میتواند او را غائب بااجازه بنویسد ولی وقتی که اجازه نامه دیر میرسد اداره مباشرت چگونه میتواند او را جزء غائبین با اجازه بنویسد ( دیگر اظهاری نشده نایب رئیس صورت مجلس را امضاء نمود )
ارباب کیخسرو ـ اصل ۱۱ قانون اساسی مینویسد ( اعضاء مجلس بدواً که داخل مجلس می شوند باید به ترتیب ذیل قسم یاد نموده و قسم نامه را امضاء نمایند دیگر آنجا گفته شد در وقتی که مجلس افتتاح میشد فقط ۶۱ نفر از نمایندگان در اینجا حضور داشتند که قسم خوردند و بعد از آن آقایان نمایندگانی که وارد شده اند و هیچ قسم یاد نکرده اند در صورتی که به موجب این اصل باید در بدو ورود قسم بخورند و چون کارهای ما در مجلس مطابق قانون اساسی است خوب است در این باب قراری داده شود که موافقت کند با قانون اساسی.
نایب رئیس ـ در یکی از جلسات آتیه معین خواهد شد.
حسن علی خان ـ برای تایید فرمایش ارباب کیخسرو میخواهم عرض کنم چندین وقت در این موضوع صحبت شده است ولی معلوم نشده است چه روزی خواهد بود و واقعا نمایندگانی که بعد رسیده اند و قسم نخورده اند چه روزی قسم خواهند خورد این است که بنده در این موقع تقاضا میکنم که آن روز معین شود و برای جلسه آتیه گفته شود که اقایانی که بعد وارد شده اند قسم بخورند و این محظور رفع شود.
(استیضاح نامه شاهزاده دکتر حیدر میرزا قرائت شد مشعر بر اینکه در خصوص تعدیات فوق العاده صارم الملک ایالت غیر قانونی کرمان و رفستجان و ضدیت او با معاون رسمی ایالت از آقای رئیس الوزرا استیضاح میطلبم.)
رئیس ـ این استیضاح را اطلاع میدهم حاضر شده جواب بگویند.
(شروع به شور در قانون دیوان محاسبات شده ماده ۷۷ قرائت و بعد از مذاکره آقای مؤتمن الملک اصلاح ذیل را پیشنهاد نمود.)
(در ماده ۷۸ پیشنهاد ذیل را نمود: عرض حالی که به دیوان محاسبات داده میشود باید اسم شخص و طایفه و منزل و شغل و مطلب و مدعا و شرح دلائل و تاریخ قید شود.)
در ماده ۷۹ پیشنهاد ذیل را نمودند: احکام دیوان محاسبات بر سه قسم است احکام ابتدائی احکام قرینه احکام قطعی دیوان محاسبات موافق ماده ۶۲ ممکن است طرف اعتراض واقع شود. در ضمن شور در ماده ۸۰ پیشنهاد نمود.
در احکام دیوان محاسبات به استثنای احکام مذکوره درباره ۱۰۲ باید احکامی که ارائه شده است تغییراتی که داده شده است و نیز مستندات حکم باید قید شود.
در مواد ۸۱ و ۸۲ و ۸۳ و ۸۴ و ۸۵ و ۸۶ و ۸۷ و ۸۸ و ۸۹ و ۹۰ و ۹۱ و ۹۲ و ۹۳ و ۹۴ و ۹۵ و ۹۶ و ۹۷ و ۹۸ و ۹۹ و ۱۰۰ و ۱۰۱ و ۱۰۲ و ۱۰۳ و ۱۰۴ و ۱۰۵ و ۱۰۶ و ۱۰۷ و ۱۰۸ و ۱۰۹ و ۱۱۰ و ۱۱۱ و ۱۱۲ و ۱۱۳ و ۱۱۴ و ۱۱۵ و ۱۱۶ و ۱۱۷ و ۱۱۸ و ۱۱۹ و ۱۲۰ و ۱۲۱ و ۱۲۲ و ۱۲۳ که آخرین ماده قانون است در هر کدام جداگانه شور و مذاکرات لازمه به عمل آمد.
آقا شیخ ابراهیم زنجانی ـ بنده این قانون دیوان محاسبات را نمیدانم چه طور ترجمه شده است و ناقص میدانم حالا موانعش را میگویم بعد ترتیبش را خودشان بدهند بلکه اصلاح شود مثلاً رئیس کل و روسای جزء و مستشاران و ممیزان درجه اول و ممیزین درجه دوم هر کدام تکالیفی دارند و باید در این قانون آن تکالیف و وظایف معین شود والّا چه طور میشود فهمید که وظیفه ممیزین درجه اول و وظیفه ممیزین درجه دوم چه چیز است و البته ممیزین درجه اول از درجه دوم و همین طور روسا از سایرین حقوقشان و رتبه شان بالاتر است باید معلوم شود چه عملی دارند که باید حقوق آنها کمتر باشد و حقوق اینها بیشتر باشد در اینجا همین قدر اسم برده است دیگر یک کلمه از وظایف آنها را ذکر نکرده است بعضی چیزها مطلب نسبت داده شده است به دیوان محاسبات این هم درست نیست برای این که اگر همین لفظ را بگیریم مثل لفظ مجلس است که عبارت از هیئت اجتماعیه است و حال آن که هئیت اجتماعیه این کار را نخواهد کرد اگر بفرمائید نسبت داده شده است به دیوان محاسبات و اجرایش خواهد کرد پس باید توضیح شود که هر کدام یک از این اجزا چه وظیفه دارند رئیس کل چه باید بکند روسای جزء و مستشاران و ممیزین درجه اول و دوم هکذا سایرین وظیفه شان چیست از این گذشته این قدر از وظایفی هم که در اینجا اسم برده شده مجمل است و معلوم نیست کدام یک راجع به کدام یک از اجزا است و باید از هم تفکیک شود و جدا جدا نوشته شود.
افتخار الواعظین ـ این مطلبی را که آقای آقا شیخ ابراهیم زنجانی فرمودند که وظایف رئیس کل و روسای جزء و ممیزین درجه اول و دوم و سایر اجزا در ضمن این قانون نوشته شود آن وقت بنده نمیدانم نظامنامه داخلی حاوی چه مطلبی خواهد بود تعیین وظایف راجع به نظامنامه داخلی است و در آنجا نوشته خواهد شد.
فهیم الملک ـ وظیفه هر یک از اعضاء در ضمن تتمه قانون ذکر شده حالا جزئیات آن همان طور که گفته شد راجع به نظامنامه داخلی است و در آنجا مشروحا نوشته میشود و اینکه دیوان محاسبات گفته میشود مقصود من این نیست که یکی از محاکم یا از اعضاء کرده باشند مقصود این است که در مجلس عمومی بشود و به امضای رئیس کل برسد و در حقیقت راجع است به رئیس کل که در مجلس عمومی آن کاری را که ذکر شده است مطرح نمایند و بعد از گذشتن امضاء نماید.
ارباب کیخسرو ـ گویا ما عادت کرده ایم که همیشه در موقع اختتام وقت خود را تضییق کنیم من نمیدانم این مذاکرات راجع به چیست شور اول که تمام شد موقع شور کلی هم که گذشت شور ثانی هم که هنوز نمیشود بیجهت این قسم مذاکرات نمودن و وقت مجلس را تلف کردن چه فایده دارد؟
نایب رئیس ـ آقای حسن علی خان سئوالی داشتید از وزارت عدلیه بفرمائید.
حسن علی خان ـ قبلا عرض میکنم که ما خیلی خوب در این تاسیسات تازه که در این مملکت باید بکنیم چه در وزارت عدلیه و چه در وزارت خانه ها آن تاسیسات اساسی را که در قانون اساسی مقرر است که ما باید همان ها را داشته باشیم بنمائیم یعنی فقط به اسم تنها قناعت نکنیم و واقعا آن شرایط و این صفاتی را که لازم است خوب است آنها را قبل از وقت بسنجیم بعد آن تاسیسات را بکنیم بنده چند روز است میشنوم وزیر عدلیه دیوان تمیز تشکیل داده است و آن روزی که این شنیدم اولاً تجسس کردم که ببینم این دیوان تمیز از روی چه قانونی و چه ترتیبی تشکیل شده و آن اشخاصی که از طرف آقای وزیر عدلیه معین شده اند آیا اشخاصی هستند که لیاقت و صلاحیت این حد را دارند یا ندارند بنده از معاون وزارت عدلیه سئوال میکنم یک دیوان تمیزی تشکیل کرده اند یا خیر و اگر تشکیل کرده اند این نظر را داشته اند که اشخاصی که باید در دیوان تمیز باشند باید طرف اطمینان مردم باشند و تمام افراد ملت نسبت به آنها یک اطمینان تام داشته باشند و آن قانونی که در آنها باید باشد در اینها هست یا نیست و این دیوان تمیزی که تشکیل شده همان دیوان تمیزی است که در قانون اساسی قید شده است یا یک محکمه ای است موقتی و آن دیوان تمیز بعد تشکیل خواهد شد.
معاون وزارت عدلیه: دیوان تمیزی که در عدلیه هست آن دیوان تمیزی که در قانون اساسی معین شده است نیست به همین جهت هم اسم او را دیوان تمیز نگذاشته ایم و او را یک محکمه موقتی اسم گذاشته ایم و قانون تشکیلات محاکم چه دیوان تمیز و چه سایر محاکم هنوز به وزارت عدلیه داده نشده است که تاسیسات خودش را از روی آن قانون بنماید و در خصوص اشخاص هم که صلاحیت قانونی دارند یا ندارد هم همین طور شرایط قانونی هنوز برای آنها معین نیست ولی البته بعد از این که در ضمن قوانینی که مجلس مینویسد شرایطی برای اعضاء محاکم و دیوان تمیز مقرر شده که هر کدام چه اندازه سواد داشته باشند و سنشان چه قدر باشد وزارت عدلیه آن قانون را مجبور است رعایت کند و امروز چون قانونی در دست نیست فقط وزیر عدلیه مجبور است که اشخاصی را انتخاب نماید که بالنسبه بهتر باشند و اینکه میفرمایند اشخاصی که در این دیوان تمیز هستند باید کسانی باشند که طرف اعتماد و اطمینان تمام افراد باشند و بالنسبه اغلبیت داشته باشند و در انتخاب اشخاصش هم چندان وزارت عدلیه مداخله نداشته است برای اینکه مذاکره این مطلب در هیئت وزراء شده و این اشخاص را هیئت وزراء تصویب کرده اگر چه وزارت عدلیه هم بی دخالت نبوده است ولی ترتیب کلی از طرف هیئت وزراء داده شده است ولی در موقعی که در قانون تشکیلات محاکم میگذرد شرایطی که برای اعضاء ذکر میشود البته وزارت عدلیه هم انتخاب این اعضاء را با آن قانون تطبیق خواهد کرد.
حسن علی خان ـ خیلی تعجب کردند آقای معاون وزارت عدلیه که بنده عرض کردم اشخاصی که در دیوان تمیز انتخاب میشوند باید طرف توجه و اطمینان افراد ملت باشند ولی باز عرض خودم را تکرار میکنم که آن روزی که واقعا در مملکت خودمان میتوانیم بفهمیم که مرتبه قضا و مقام قضاوت چه مرتبه و چه مقام است آن وقت تصدیق خواهید کرد در همین مجلس بنده را که آن کسی که باید به این مقام برسد باید یک کسی باشد که تمام مردم او را قبول نمایند و از حیث اطلاع آنها را واقعا مردمان کامل بدانند و اینکه میگویند این دیوان تمیز موقتی است خیلی تعجب میکنم به جهت اینکه محکمه تمیز و سایر محاکم نمیتواند موقتی باشد چیزی که هست این است که گفته اند این قوانین و آن قواعد موقت در این وزارت خانه مجری است برای اینکه معین است که هنوز مجلس برای جزئیات وضع قوانینی نکرده است و تا آن روزی که تمام قوانین این مملکت از مجلس بگذرد گمان میکنم ده سال دیگر طول بکشد پس تا آن قوانین از مجلس بگذرد یک مقداری امور مملکت ما در بعضی از ادارات از روی ترتیبات سایر جاها مجری است از روی ترتیبات خارجه است پس ما در این گونه انتخاب و امور مهم باید نظر بیندازیم به آن اصولی که در سایر جاها مجری است و به طور اختصار همین قدر عرض میکنم که این اشخاص که معین شده اند از برای این دیوان موقتی است این اشخاص طرف اطمینان بعضی ها نیستند و همین قدر که اسم تمیزی روی این دیوان گذاشتند دارای آن مقام نیستند ولی باید آن شرایط قانونی را مجری بدارند.
نایب رئیس ـ آقای ادیب التجار سئوالی داشتید از وزارت عدلیه بفرمائید.
ادیب التجار ـ تقریبا دو ماه قبل تلگراف مفصلی به توسط بنده و آقای مرتضی قلیخان نماینده محترم اصفهان برای وزارت عدلیه رسید و تا این ساعت که دو ماه بلکه بیشتر است منتظریم که نتیجه از آن ببینیم و تا حال ندیده ایم و ضمنا سابقه این مطلب را هم لازم میدانم عرض کنم ملک التجار اصفهان محاکمه داشته است با محمد حسین نام در زمان وزارت آقای مشیر الدوله در اثنای محاکمه فرار کرد آمد به تهران از آنجا سخت گیری کردند به ملک التجار که باید خودت حتما بروی به تهران و جواب او را بدهی آقای مشیر الدوله گفتند این الزامی که به ملک التجار کرده اند غلط است ملک التجار نباید حرکت کند آقا محمد حسین که طرف اوست باید مراجعت کند به اصفهان مرافعه اش را تمام کند و اگر استیناف دارد بیاید تجار اصفهان هم راضی شدند از این حکم عادلانه که آقای مشیر الدوله کرده بودند بعد وزارت که رسید به سردار منصور نمیدانم چه شد که یک دفعه از تلگرافی که رسید فهمیدیم که ماموری که مشیر همایون نام دارد فرستاده اند برای اینکه نظارت بکند در آن محاکمه بعد از انی که محاکمه شد به موجب تلگرافی که عینش در وزارت عدلیه است و سوادش در اینجا است آقا محمد حسین محکوم شد به دادن سه
هزار و دویست تومان با وجود اینکه محکوم شد و تلگرافا راپورت دادند عدلیه آنجا در خانه ملک التجار مامور گذاشته که حکما باید بروی به تهران.(گفته شد که این سئوال است یا استیضاح اگر سئوال است که به این مفصلی نباید بشود.)
ادیب التجار ـ استیضاح نیست سئوال است سابقه این کار را میخواهم عرض کنم سئوال پریروز آقا سید حسین اردبیلی را بردارید ببینید که یک ستون روزنامه را گرفته است بنده اول سئوال من است خلاصه بعد از انی که حکما ملک التجار را الزام کردند به آمدن به تهران هیچ مفری نداشه است و هیچ نوع علاجی برای او متصور نبود ناچارا برای حفظ ناموس حفظ شرف و عرض خودش متحصن شد به شهبند و عثمانی و یک هیجانی در بین تجار به این واسطه پیدا شده از این حرکت مامور عدلیه یک نفرت نفی تامی از اهل شهر نسبت به عدلیه حاصل دش بعد که سردار اشجع حکومت آنجا این ترتیب و ملاحظه نمود و دید که مردم به کلی متنفر خواهدن شد از دولت و مامور یک وزارت خانه بزرگی این بود که عذر او را خواستند و آمد به تهران و چون همه روزه در این باب از اصفهان مینویسند میخواهم بدانم مجازات این و تحقیق کیفیت به کجا رسیده است؟
معاون وزارت عدلیه ـ به طوری که خود آقای ادیب التجار فرمودند نسبت به ملک التجار و دعوا در تهران اقامه شد یکی حقوقی و یکی جزائی دعوای حقوق همان طور که گفتند راجع شد که در اصفهان تمام شود به جهت اینکه اسبابش در آنجا فراهم بود و ممکن نبود که ملک التجار را برای این کار جزئی به تهران احضار کرد و دعوای جزائی چون مسئله عوای جنایت است و مدعی علیه در تحت جنایتی است که مدعی ادعا میکند حضور مدعی علیه برای تحقیقات لازم است به جهت رسیدگی به این کار خود ملک التجار را احضار کردند به تهران و برای نظارت در محاکمه حقوقی هم که رجوع شد در اصفهان تمام شود یک نفر مفتش فرستادند در آنجا چنانچه فرموند ملک التجار ملتجی شد به شهبندر عثمانی و تمام تقصیرات را به گردن مامور عدلیه گذشتند اما از تحقیقاتی که وزارت عدلیه در این کار کدره است از حکومت بوده است و اینکه فرمودند حکومت برای این که فساد نشود و تحقیقات بکند جلوگیری کرده و عذر مامور را خواسته است همین طور بوده ولی برای جلوگیری فساد نبوده برای عدم اجرای حکم وزارت عدلیه بوده است و وزارت عدلیه امروزه اطلاعی که حاصل کرده است و در ضمن اسنادی که در اینجا است فقط تلگرافی از تجار اصفهان رسیده است که این اسنادات را به رشید همایون داده اند ولی در مقابل این تلگراف و اسناد در دست است از انجمن ولایتی اصفهان نسبت به مشیر همایون بی احترامی و بدرفتاری کرده است و از اجرای حکم عدلیه جلوگیری کرده است و غرض عدلیه این استکه در مجازات حکومت محل یک اقدامی بکند که من بعد بی احترامی به حکم وزارت عدلیه نکنند و اظهارات تجار را میخواهم عرض کنم فقط برای حفظ نوع خودشان است و اینکه ملک التجار محکوم به آمدن به تهران نشود و در مقابل سایر اظهارات آنها از قبیل رفتن مامور در خانه ملک التجار و غیره اظهار انجمن ولایتی موجود است که اظهاراتش معتبر است و مسلما در این باب وزارت عدلیه اظهارات رسمی را نخواهد گذاشت برای اظهارات غیر رسمی و به هیچ وجه وزارت عدلیه اقدامی در تنبیه مشیر همایون نمیکند برای این که او را مقصر نمیداند و اگر تقصیری هم است بر حکومت محل است که با او مساعدت نکرده است.
ادیب التجار ـ بنده از بیانات آقای معاون وزارت عدلیه یک قدری متالم شدم و یک قدری هم تعجب میکنم تالم از این است که میفرمایند حکومت بر ضد حکم وزارت عدلیه و مامور اقدام کرده است و مانع تحقیقات مامور شده است در صورتی که بنده عرض میکنم موافق تحقیقاتی که شده است و راپورتی که داده اند مبلغ سه هزار و دویست تومان آقا محمد حسین را محکوم کرده اند دیگر احضار ملک التجار موافق کدام حکم وزارت عدلیه است و در باب شهبندر خانه که عرض کردم مثل ملک التجار شخصی که اذیتش به یک ماموری هم نرسیده است یک همچو ادمی که رفته است به شهبند خانه اگر اقدامات عاقلانه سردار اشجع نبود تولید یک مفسده از این حرکات خلاف قانونی مشیر همایون میشد که پانصد نفر تجار نوشته اند و بنده اقدامات حکومت را تشکر میکنم که ملک التجار را اطمینان داد که از شهبندر خانه بیرون آمد و خواهش میکنم من بعد مامورین عدلیه از این نوع حرکات نکنند تا اینکه بر حسب وقوع این وقایع غیر مرضیه نشود و در این خصوص اگر چنانچه اقدامات صحیح نشود سئوال خودم را مبدل به استیضاح مینمایم.
ارباب کیخسرو ـ بنده اخطار نظامنامه دارم نظامنامه داخلی میگوید در مورد سئوال باید مختصرا سئوال نمود آقایان تشریف میرند در محل نطق و بیانات مفصل میفرمایند این ترتیب سئوال نیست.
نایب رئیس ـ صحیح است به این شرح و بسطی که آقایان سئوال بنمایند هیچ مناسبتی با سئوال ندارد این طور باید استیضاح کنند نه سئوال آقای افتخار الواعظین سئوالی داشتید از وزارت عدلیه بفرمائید.
افتخار الواعظین ـ جناب اصف الملک وزیر عدلیه خراسان بر حسب تشکیات بعضی از اهالی خراسان انجمن ایالتی در صورت محاسبات ایشان و در صورت دخل و خرج ایشان در عدلیه خراسان به موجب نظارتی که قانون به انجمن ها میدهد رفتند و به حساب او رسیدگی کردند و دیدند مبلغ سه هزار و پانصد تومان باقی دارد یعنی هزار و پانصد تومان دخل عدلیه زیادتر از خرجش بوده است و به صندوق دولتی داده نشده است و به حساب دولت آورده نشده است و در این بین جناب اصف الملک معرفی شدند و قرار شد بیایند به تهران انجمن ایالتی به توسط نمایندگان محترم از وزارت عدلیه عودت ایشان را خواستند از وزارت عدلیه جواب دادن که انجمن ایالتی حق عودت و احضار او را نداشته است هر وقت که او آمد به تهران البته وزارت عدلیه تحقیقات و تفتیشات کامل خواهند کرد و در صورتی که معلوم شد هزار و پانصد تومان از مال دولت پیش اصف الملک مانده است از ایشان مطالبه خواهد کرد حالا بنده از معاون وزارت عدلیه سئوال میکنم که آیا به حساب اصف الملک رسیدگی کرده اند و بر فرض رسیدگی آن ۱۵۰۰ تومان را از او استرداد کرده اند یا اینکه هنوز در ذمه او باقی است.
معاون وزارت عدلیه ـ پس از ورود رئیس عدلیه خراسن وزارت عدلیه در صدد رسیدگی به حساب او برامد و برای این کار از مرکز اطلاعاتی خواسته اند که هنوز آن اطلاعات نرسیده است از جمله صورت صحیح عایدات و صورت وجوهی که به صندوق داده شده و همچنین صورت صحیح اثاثیه و تمبری که برای عدلیه آنجا خریده شده است تمام اینها را خواسته است و هنوز نرسیده است معلوم است پس از رسیدن آن صورتها و رسیدگی به حساب در صورتی که باقی داشته باشد مسلما وزارت عدلیه از او خواهد گرفت.
افتخار الواعظین ـ اینکه فرمودید وزارت عدلیه برای تحقیقات مجبور شد که صورت محاسبات را از خراسان بخواهد بنده عرض میکنم تمام محاسبات و ترتیبات عدلیه خراسان جزء جزء در تمام جراید خراسان درج شده است به علاوه یک صورت مفصلی هم انجمن ایالتی به توسط نمایندگان از برای وزارت عدلیه فرستاده و از روی آن صورت ممکن است تحقیقات بکنند و به خوبی معلوم خواهد شد و اگر هم باز صورت بخواهند بنده عرض میکنم و ممکن است به توسط خود نمایندگان بخواهند که صورتهای صحیح از آنجا بفرستند.
معاون وزارت عدلیه: در سئوال قبل هم که این اظهار شد عرض کردم که مداخلات انجمن ایالتی در حساب عدلیه قانونی نبوده است و اگر انجمن بخواهند رسیدگی کند باید از امین مالیه حساب بخواهد در صورتی که امین مالیه حساب عدلیه را قلم داد نکرده آن وقت میتواند در خصوص حساب عدلیه سئوال بکند آن هم از امین مالیه نه از عدلیه و اگر چنانچه وزارت عدلیه رسیدگی انجمن ایالتی را در این باب رسمی میدانست و میخواست آن را مجری بدارد فورا به محض ورد اصف الملک این ۱۵۰۰ تومان را از او میگرفت و این که این کار را نکرده است برای این است که آن رسیدگی را قانون فرض نکرده و نمیتوان بر آن ترتیب اثری بدهد و لابد است خود وزارت عدلیه با اسبابی که در دست دارد و مسلما طرف اطمینان و وثوق او است رسیدگی کند پس از رسیدگی اگر باقی دارد باید بگیرد والّا اگر طلبکار بود باید بدهد و مداخلات انجمن در خصوص محاسبات عدلیه به هیچ وجه قانونی نیست و وزارت عدلیه نمیتواند آن را قانونی فرض نماید.
دکتر علیخان ـ می خواستم عرض کنم که امروز قرار بود در خصوص مستخدمین نظمیه مذاکره شود و حالا بدبختانه آقای وزیر پست و تلگراف وقتی تشریف آورده اند که وقت تنگ و عده برای مذاکره کافی نیست در جلسه دیگر باید تشریف بیاورند که در اول جلسه این کار بگذرد .
نایب رئیس ـ چون در اول مجلس وقتی صورت مجلس را میخواندند از دو نفر از نمایندگان بعضی مطالب اظهار شد به این جهت آقای منتصرالسلطان شرحی در این باب نوشته اند قرائت میشود و بعد اگر توضیحی لازم باشد داده میشود.
( آقا میرزا ابراهیم خان لایحه مزبوره را قرائت نمود مشعر بر اینکه آقایان منتصرالسلطان و سلیمان میرزا و حاج وکیل الرعایا بر حسب دعوت دوستانه وزارت داخله به ملاحظه بصیرتی که در امر غله و عمل نان داشته اند به آنجا رفته اند نه بر حسب رسمیت که در مجلس مذاکره بخواهد ).
وزیر پست و تلگراف ـ در این فقره بنده مسبوقم عرض میکنم مسئله نان چون خیلی اهمیت داشت بنده مخصوصاً داوطلب شدم یک انجمن و هیئتی تشکیل شود و ترتیبی به نان شهر بدهند و اشخاصی که از این کار اطلاعی داشتند آقایان سلیمان میرزا و حاجی وکیل الرعایا و منتصرالسلطان چون پارسال هم دخالت داشته و بصیرت در این کار دارند بنده شخصاً به وزارت داخله اظهار کردم که به خصوص آقایان را بخواهند و خود بنده هم که وزیر پست و تلگراف بودم و بصیرتی در این کار نداشتم حاضر شدم و بنده گمان نمی کنم که اینطور کمک به دولت هیچ محل ایراد باشد و همیشه خوب است و نباید محل اعتراض واقع شود.
سلیمان میرزا ـ چنانچه آقای وزیر پست و تلگراف اظهار داشت یک دعوتی از بنده و آقای منتصر السلطان و حاجی وکیل الرعایا شد و اینکه بعضی از آقایان می فرمایند که رسمیت نداشته است منتصر السلطان یخواهند بفرمایند از طرف مجلس رفته اند معلوم است مذاکرات مجالس خصوصی هم تا رد مجلس علنی نباید رسمیت ندارد و لازم نیست که اگر یک نفر وکیل شد آقایان او را تجدید کنند که دوستانه هم اگر مثلاً در مسئله نان لازم باشد یک مطلبی را بگوید و کم ارباب کیخسرو فکری به یک وزیر نکنند وکیل که مقصر نیست که وکیل شده فرض کنید او هم مثل سایرین نباید او را محدود کرد اگر یک وزیری غیر رسمانه کسی را دعوت می کند که شما از فلان امر اطلاع دارید بیائید مرا کمک کنید گمان نمی کنم این مداخله در اجرائیات باشد زیرا که آن وزیر مجبور نیست که آن اظهارات را قبول کند ولی اگر قبول کرد وزیر به مسئولیت خودش اینکار را می کند و اگر قبول نکرد نم یکند بنده عقیده ام این است که در هر موقع رسمی و غیر رسمی برای این مملکت میتواند کمک کند هر روز هر کس مرا دعوت میکند در هر جا که باشد حاضرم میروم.
نایب رئیس ـ در این باب تصور میکنم این مطلب را زیاده بر این نباید مطرح مذاکره قرار بدهیم آقای وزیر پست ممکن است مذاکرات مستخدمین نظمیه را جزء دستور جلسه آتیه قرار بدهیم .
وزیر پست و تلگراف ـ بنا بود امروز هیئت وزراء حاضر شوند ولی چون یک کار مهمی داشتند نتوانستند بیایند در جلسه آتیه خواهند تشریف آورد.
نایب رئیس ـ دستور جلسه آتیه مستخدمین نظمیه . انتخاب عوض آقای بهبهانی . تتمه استیضاح عدلیه .
معاون وزارت عدلیه ـ در دستور جلسه آتیه قانون ثبت اسناد را جزء بفرمائید.
نایب رئیس ـ قانون ثبت اسناد هم جزء دستور میشود قانون اساسی ما حکم می کند که در وقتی که استیضاح می کنند از یک وزیری البته هیچ یک از نمایندگان نمی توانند آن استیضاح را سلب کنند ولی اگر بنا بشود ورقه آبی بدهند به معاونش میدهند مثل این است که به خودش داده باشند.
ارباب کیخسرو ـ بنده همان طور که در اول مجلس عرض کردم باید اینجا کارهای اساسی باشد نمایندگانی که تازه آمده اند قسم یاد نمایند و حالا مد نیست که بعضی از آقایان نمایندگان در ملس تشریف آورده اند و قسم یاد نکرده اند و حال آنکه قانون اساسی می گوید ( در بدو ورود هر نماینده به مجلس باید قسم یاد نماید ) و فرمایشات حضرتعالی را بنده فراموش نکردم ولی ممکن نیست در مجلس این قرار داده شود.
کاشف ـ این امتیاز چرم سازی و صابون سازی مدتی است که به مجلس آمده است استدعا میکنم که جزء دستور شود برای اینکه به تأخیر گذشتن این امتیاز مدتی است اسباب ضرر کمپانی شده است .
نایب رئیس ـ این هفته یک روز که بر سه روز اضافه شد به جهت این بود که به این قبیل کارها رسیدگی شود در یک شنبه آتیه جزء دستور خواهد شد.
ادیب التجار ـ بنده تقاضا کردم که در دستور اولین یکشنبه مجلس قانون منع احتکار جزء دستور شود.
نایب رئیس ـ آن هم در جزء مطالبی است که در روزهای یکشنبه باید جزء دستور گذاشت .
میرزا مرتضی قلیخان ـ قانون ثبت اسناد که گفته شد جزء دستور گذاشته شود بنده عقیده ام این است که چون چند جلسه سئوالی لازم دارد بهتر این است که بعد از ایام لیالی احیا در دستور گذاشته شود و گمان نمیکنم که اگر راپورت کمیسیون بودجه را در باب کمپانی خالصجات در دستور گذاشته شود خیلی خیلی اولویت دارد برای اینکه اول میزان است و باید کمپانی تکلیف خود را بداند و مجلس هم تکلیف خودش را بداند و وزیر مالیه هم تکلیف خودش را بداند اگر این مطلب همین طور تأخیر بیفتد میافتد به یک ماده دو ماه دیگر و کمپانی دچار بعضی اشکالات میشود و من تقاضا میکنم که اگر مجلس با من همراه باشد جزء دستور جلسه آتیه بشود.
ناصر الاسلام ـ شاهزاده سلیمان میرزا فرمودند که من میتوانم همیشه عقیده خود را با آزادی اظهار نمایم تصور میکنم راجع به امر نان اظهاری که بنده کردم سو تاثیری بخشیده است اولاً بنده مسبوق نبودم که این دو نفری که به بلدیه رفتند شاهزاده سلیمان میرزا بوده است یا غیر آن فقط خواستم معلوم شود که سبب حضورشان چه بوده است و کی بوده است اما اینکه شاهزاده سلیمان میرزا گفتند که من حاضرم در هر جای هرکاری از دستم براید برای مملکت اقدام کنم کسی نمیتواند تکذیب و تردیدی کند اما چیزیکه ما را امروز دچار بدبختی کرده است این اسنکه اغلب نمایندگان لا ینقطع در ادرارات وزرا میروند دستور العمل میدهند و عنوان استخدام امر دارند بلکه تا یک اندازه سمت خدمت خاص دارند چیزی که هست قانون اساسی خوشبختانه یا بدبختانه مینویسد غیر موظف میتوانند در ادرات خدمت نمایند این کلمه را نمیدانید که در خارج چقدر اثرات سوئ دارد و کلائیکه موظفند یا آنکه از وظیفه خودشان خارج بشوند و بگذاراند وزرا بمقدر خودشان کار بکنند بهتر است از اینکه در اجرائیات مداخله بکنند و وزرا را بعقیده خودشان وا بگذارید.
نایب رئیس- این را صحیح میفرماید ولی اینجا جای این مذاکرات نیست.
(مجلس غروب ختم شد.)