مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۸ دی ۱۳۲۹ نشست ۱۰۵
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری شانزدهم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره شانزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات گزارش کمسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلسین - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
سال ششم – شماره ۱۷۲۸
۳شنبه ۲ دی ماه ۱۳۲۹
دوره شانزدهم قانونگذاری
شماره مسلسل ۱۰۵
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ۱۶
جلسه: ۱۰۵
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه ۲۸ دی ماه ۱۳۲۹
فهرست مطالب:
۱ - قرائت اسامی غائبین و طرح صورت مجلس
۲ - بیانات قبل از دستور آقایان: کهبد- کشاورزصدر- ارباب- پیراسته- آزاد- بهادری- مکی.
۳ - بیانات آقای صالح به استناد ماده ۹۰.
۴ - تصویب صورت مجلس.
۵ - بیانات آقایان وزیر فرهنگ و وزیر کشاورزی
۶ - ختم جلسه به عنوان تنفس.
مجلس یک ساعت و پنجاه دقیقه قبل از ظهر به ریاست آقای گنجه (نائب رئیس) تشکیل گردید.
۱- قرائت اسامی غائبین و طرح صورت مجلس
نائب رئیس- صورت غائبین جلسه پیش قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه آقایان: قبادیان- موسوی- اورنگ- سید محمدعلی شوشتری- عسگر- صاحب‌جمع- عبدالحسین مجتهدی- حسن اکبر- سعید مهدوی- امیر افشاری- دکتر مصدق- طباطبایی.
غائبین بی‌اجازه آقایان: دکتر مصباح‌زاده- عرب‌شیبانی- محمدعلی مسعودی - خسرو قشقایی- علی‌محمد دهقان- آشتیانی‌زاده- عبدالوهاب اقبال- شهاب خسروانی- افشارصادقی- کاظم شیبانی جواد مسعودی.
دیرآمدگان با اجازه و آخر وقت- آقایان: محمد ذوالفقاری ۳۰ دقیقه، بوداغیان دو ساعت، امینی ۳۰ دقیقه، منصف یک ساعت و ۳۰ دقیقه، تولیت یک ساعت و ۳۰ دقیقه، ناظرزاده یک ساعت.
دیرآمدگان بی‌اجازه و آخر وقت آقایان: خاکباز ۳۰ دقیقه، محمود محمودی ۳۰ دقیقه، شکرایی سی دقیقه، عزیز زنگنه ۴۵ دقیقه، موقر ۴۵ دقیقه، سالار سنندجی یک ساعت، تیمورتاش یک ساعت، دکتر کیان سی دقیقه، دکتر طاهری سی دقیقه، دکتر راجی سی دقیقه، محمد هراتی یک ساعت، نبوی سی دقیقه، پیراسته سی دقیقه، سلطانی سی دقیقه، دکتر بقایی سی دقیقه، جمال امامی سی دقیقه.
نائب رئیس - نسبت به صورت جلسه اعتراضی هست آقای فقیه‌زاده بفرمایید.
فقیه‌زاده - بنده دو قسمت عرض دارم یکی راجع به صورت جلسه است یکی دیگر تذکری است که لازم است عرض کنم بنده در جلسه قبل استدعایی از مقام ریاست کردم که به آقایان تذکراتی داده شود سر ساعت در جلسه حاضر بشوند و مطابق ماده ۷۲ نظامنامه جلسه وقتی که معین شد به فاصله یک ربع باید جلسه تشکیل شود در جلسه قبل ساعت تشکیل جلسه را نه و نیم تعیین کردند و الان ملاحظه می‌فرمایید ساعت ده و ده دقیقه است که جلسه تشکیل می‌شود استدعا می‌کنم در جلسه آتیه این تذکر لازم از طرف مقام ریاست داده شود و اما آمدیم روی صورت جلسه بنده در جلسه قبل عرض کردم که شرحی به امضای عده‌ای از مالکین شکایت از وضع چغندر رسیده که بنده بردم خدمت آقای رئیس‌الوزرا و آقای رئیس‌الوزرا دستور دادند به کارخانه که این عوارض به نفع کرج از شهر قزوین گرفته نشود استدعا می‌کنم اصلاح بفرمایند.
نائب رئیس - در قسمت اول اظهارات جنابعالی البته انتظام مجلس بسته به رعایت آئین‌نامه است که آقایان بایستی مراعات بفرمایند البته هیئت رئیسه هم رعایت خواهد کرد و قسمت دوم هم اصلاح می‌شود آقای پیراسته بفرمایید.
پیراسته - در اظهارات بنده در جلسه گذشته اشتباهات چاپی رخ داده برای این که وقت مجلس گرفته نشود بنده اصلاح کرده‌ام و می‌دهم دستور فرمایند تصحیح بشود.
نائب رئیس - بسیار خوب اصلاح می‌شود آقای رضوی بفرمایید.
رضوی- جزو صورت غائبین بی‌اجازه آقای عرب‌شیبانی را شنیدم که درج کرده بودند در حالی که ایشان تقاضای مرخصی کرده‌اند و بی‌اجازه هم نرفته‌اند و چون ایشان از نمایندگان منظمی هستند و هیچ‌وقت میل ندارند که اسم ایشان جزو غائبین
بی‌اجازه باشد از این لحاظ استدعا می‌کنم مقرر فرمایید درخواست مرخصی که کرده‌اند تصویب شود که غایب با اجازه محسوب شوند.
نائب رئیس - آقای نورالدین امامی.
نورالدین امامی - اولاً آقای افشارصادقی را غایب منظور کرده‌اند در صورتی که در جلسه به عرض مقام ریاست رساندم که ایشان مریض و بستری هستند یکی هم جناب آقای جمال امامی را جزو دیرآمدگان نوشته‌اند در صورتی که قبل از همه اینجا تشریف داشتند موضوع دیگر تذکری بود که الان آقای پیراسته دادند بنده با این جریان مخالفم که هر کس صورت جلسه را بگیرد و اصلاح بکند و بدهد به تندنویسی.
آقای پیراسته معذرت می‌خواهم منظورم حضرتعالی نیستید درست توجه بفرمایید یک مرتبه هم این را عرض کرده‌ام چون ممکن است بنده پشت تریبون یک عرایضی بکنم که به مذاق زیاد خوش نیاید بعد در جلسه آتیه بخواهم آن را اصلاح بکنم این صورت مجلس عکس بیانات بنده و جنابعالی است که بایستی عکس‌برداری بشود اگر اغلاطی در صورت مجلس پیدا می‌شود باید در جلسه تذکر داده شود که اصلاح بشود وگر نه این به صلاح مملکت نیست چون یک روز ممکن است در صورت مجلس به این ترتیب در قانون تحریف بشود و این به صلاح مملکت نیست.
پیراسته - غلط چاپی داشته غلط چاپی را هر کس بخواند معلوم می‌شود بنده که خواندم عبارت را نفهمیدم.
نائب رئیس - مقصود اغلاط و اشتباهاتی است که در چاپ می‌شود و اگر بخواهند در متن نطق‌شان دست ببرند البته این را نمی‌شود قبول کرد. آقای امامی‌اهری بفرمایید.
امامی‌اهری - در جلسه گذشته جناب آقای کشاورزصدر در اینجا راجع به پشت میزنشین‌های اداری اظهاراتی فرمودند و چون بنده سابقه دارم که همه آقایان نسبت به مستخدمین ادارات کمال علاقه را دارند و خود آقای کشاورز هم مقصودشان آنها نبود بعد هم با تفسیری که کردند منظورشان آن پشت میزنشین‌هایی بود که مقامات بالا را اشغال کرده‌اند و نمی‌خواهند کار بکنند و بعداً هم توضیح دادند و چون در صورت جلسه هم این طور منعکس شده بود خواستم توضیح بدهم و خود آقای کشاورزصدر هم همیشه طرفدار مستخدمین بوده‌اند.
نائب رئیس - در صورت مجلس دیگر نظری نیست (گفته شد خیر) صورت مجلس بعد که اکثریت شد تصویب می‌شود.
۲ - بیانات قبل از دستور آقایان: کهبد کشاورزصدر ارباب پیراسته آزاد بهادری مکی
نائب رئیس- اگر آقایان موافقت بفرمایند نطق‌های قبل از دستور را شروع بکنیم آقای کهبد بفرمایید (دکتر طبا- امروز کار زیادی داریم)
کهبد - چون وقت و فرصت کافی نیست سعی می‌کنم مطالب ضروری را به طور اختصار بیان نموده توجه مجلس شورای ملی و دولت را جلب کنم.
البته آقایان محترم استحضار دارند که بانک انگلیس در ایران و خاورمیانه (بانک شاهی سابق) اغلب شعب ولایات خود را برچیده و اعتباراتی که در ظرف چندین سال متمادی به تجار داده بسته و مطالبات خودرا جداً مطالبه می‌کند تلگرافات زیادی از اغلب ولایات می‌رسد که تجار و شخصیت‌های ممتاز در فشار و مضیقه هستند البته بانک شاهی سابق مؤسسه صرافی است و در کار خود مختار است می‌خواستم توجه دولت مخصوصاً اولیای بانک ملی ایران را در این مورد جلب نموده و خواهش کنم که در این موقع به خصوص از بذل هر قسم کمک و مساعدت نسبت به تجار واقعی و شریف کشور خودداری نفرموده و تدابیری اتخاذ فرمایند که به اعتبار و حیثیات چندین ساله تجار خدشه و صدمه وارد نگردد ضمناً از موقع استفاده کرده و لازم می‌دانم راجع به بانک ملی ایران مختصری عرض کنم بانک ملی ایران مؤسسه بسیار مفید و قابل احترامی‌که موجب حیثیت و اعتبار و آبرو و افتخار کشور است این مؤسسه خدمات شایانی به کشور نموده است و وظایف خود را به خوبی انجام می‌دهد مخصوصاً در این چند ماه اخیر در اثر لیاقت و کاردانی جناب آقای زدند و آقایان ناصر و نیساری و خسروپور و سایر اعضای عالی‌رتبه بانک کمک بسیار مؤثر و مفیدی را به اقتصادیات کشور نموده و عموم طبقات نهایت رضایت را از این مؤسسه دارند ما باید سعی کنیم و از دولت بخواهیم از هر قسم تشویق و پشتیبانی و حمایت از این مؤسسه و کارکنان آن به عمل آید و دریغ نفرمایند.
عرض دوم بنده مربوط به بنگاه رازی حصارک است که همکار محترم بنده جناب آقای ابوالقاسم امینی در جلسه گذشته راجع به خدمات آقای دلپی اشاره‌ای فرمودند در این موقع که آقای دکتر دلپی ایران را ترک می‌کنند با کسب اجازه از آقایان مختصری در این خصوص به عرض می‌رسانم.
مؤسسه رازی حصارک که تحت نظر آقای دکتر دلپی و عده خدمتگزاران ایرانی از قبیل آقای دکتر عزیز رفیعی و آقای دکتر کاوه در ظرف ۲۰ سال اداره شده است یکی از مؤسسات بسیار مفید کشور به شمار می‌رود که خدمات شایانی از حیث فرهنگ و علم و از حیث اقتصاد به این کشور نموده است بنگاه مزبور در هر سال چندین میلیون سرم بر ضد امراض انسانی و حیوانی تهیه و حیات هزاران نفر انسان و چند میلیون دام را تأمین نموده و می‌نماید خصوصاً در سنه گذشته قریب ۱۲ میلیون سرم بر ضد طاعون گاو تهیه و به دسترس زارعین کشور گذارده است عملیات مؤسسه مزبور جلب توجه سازمان بهداشت جهانی را کرده و موجب افتخار و مباهات ایران شده است و چون آقای دلپی در مدت ۲۰ سال با روح خستگی‌ناپذیر و با نهایت صمیمیت در این مؤسسه و این کشور مشغول خدمتگزاری به علم و فرهنگ بوده‌اند لازم دانستم در مجلس شورای ملی از خدمات گران‌بهای این دانشمند محترم قدردانی و تشکر کنم و از دولت خواهش کنم که موجب تشویق ایشان را فراهم نمایند ضمناً از دولت و مخصوصاً وزارت کشاورزی تقاضا می‌کنم حمایت خود را از این مؤسسه که فعلاً تحت نظر دو نفر از دانشمندان ایرانی آقایان دکتر رفیعی و دکتر کاوه اداره می‌شود و با نهایت علاقه و ایمان کامل مشغول خدمتگزاری هستند برنداشته ابزار و لوازم کار آنها را فراهم کنند و همان طوری که با دانشمند فرانسوی عمل می‌شد با این دانشمندان ایرانی معامله نمایند که موجب تشویق سایر دکترهای ایرانی به عمل آید.
عرض سوم بنده در مورد سؤالاتی است که نمایندگان محترم استحضار دارند طبق ماده ۱۶۹ آئین‌نامه وزرا و دولت مکلف هستند که در ظرف یک هفته جواب سؤالات نمایندگان را بدهند متأسفانه تا کنون به این موضوع مهم توجهی نشده است خود بنده از یک سال به این طرف چندین سؤال کردم که تا کنون جواب هیچ کدام داده نشده این عدم توجه صد در صد به ضرر کشور است زیرا از موعد سؤالی که چندین ماه گذشت و ترتیب اثر و توجه نشود خود به خود توضیح سؤال منتفی می‌شود و حقی از نمایندگان مجلس که بالمآل به ضرر و زیان کشور است ضایع می‌شود.
بنده از لحاظ وظیفه سنگین نمایندگی و حفظ منافع عمومی کشور و علاقه مفرطی که به اصلاح امور اقتصادی و کشاورزی دارم و با اطلاعاتی که از چند ماه قبل مرتباً می‌رسید و پیش‌بینی می‌شد که وضع اقتصادی و سیاسی دنیا روز به روز دچار اشکال شده و وخیم می‌گردد و هرج و مرج و اشکلاتی که در امور اقتصادی کشور به وجود آمده بود سؤالاتی نمودم چون جواب داده نشد تذکرات لازمه را به وزرای مربوطه وقت به کرات دادم و آنچه را که به خیر و صلاح کشور می‌دانستم با دلایل قوی در ۶ صفحه نوشته خدمت جناب آقای نخست وزیر فرستادم مخصوصاً متذکر شدم با تجربه تلخی که از گذشته داریم و با توجه به وضع کنونی دنیا به این حرج و مرج و پروانه و سهمیه‌بازی که کاملاً به ضرر و زیان کشور است خاتمه داده و محاصره اقتصادی را که روی عدم اطلاع و نفهمی یا سوء‌نیت در نظر گرفته‌اند کنار بگذارند اگر به تذکرات و عرایض بنده و سایر مطلعین امور اقتصادی که مرتباً فریادها زده و به عرض اولیای امور می‌رساندیم در موقع خود توجه می‌شد ۲۰ میلیون لیره به این کشور روی اضافه پرداخت واردات زیان وارد نمی‌شد و مایحتاج خود را می‌توانستیم به بهای ارزان‌تری قبل از ترقی قیمت‌ها خریداری کنیم و در نتیجه ۵۵ درصد برای لاستیک و ۵۰ درصد برای شکر و قند و ۶۰ درصد برای قماش و آهن و دارو و سایر مایحتاج خود علاوه تراز این کشور کسر نمی‌شد البته صادرات کشور رونقی به سزا گرفته و در حدود ۲۵ لیره تا کنون بابت صادرات سال ۱۳۳۹ ارز به کشور وارد شده و این رقم بسیار بزرگی است که تا کنون سابقه نداشته است ولی با کمال تأسف باید به عرض برسانم که در نتیجه تسامح و عدم علاقه و توجه متجاوز از بیست میلیون لیره اضافه پرداختی ما به واردات ضروری است و اگر این عمل در سایر ممالک صورت می‌گرفت حتماً متصدیان و مسئولین
مربوطه محاکمه و مجازات می‌شدند به هر جهت منظور بنده از ذکر این مطالب گوشزد به دولت است که در موقع به اظهارات و سؤالات نمایندگان توجه نموده و ترتیب اثر بدهند ما همه خدمتگزار کشوریم و جز خیر و صلاح کشور نظر دیگری نداریم همین طور راجع به معامله تنباکو و چای و سایر مطالب که سؤال شده و جواب نداده‌اند مبالغ مهمی به کشور زیان وارد شده که چون وقت تمام شده بعداً به عرض می‌رساند و برای بعضی از آنها اعلام جرم‌هایی تهیه شده که بعد از تکمیل اسناد و مدارک لازمه داده خواهد شد اینک جای بسی خوش‌وقتی است که دولت با مطلعین مشورت می‌کند و نظر شورای عالی اقتصاد و اطاق بازرگانی را مورد توجه قرار می‌دهد امیدوارم از این عمل نتیجه مطلوبه که به خیر و صلاح کشور باشد به دست آید ضمناً راجع به منع صدور پنبه و انحصاربازی مطلبی داشتم که چون وقت گذشته است به طور خلاصه عرض می‌کنم همان طور که آقایان هم تذکر داده‌اند منع صدور پنبه به صلاح کشور نیست و کشاورزان مولدین این محصول را دلسرد می‌کند اگر این توهمات از بین برود و قدری زارعین تشویق و حمایت شوند بنده یقین دارم در ظرف دو سه سال صادرات پنبه ایران به صد هزار تن خواهد رسید می‌خواستم خواهش و تمنا کنم که دولت به هیچ‌وجه فکر منع صدور یا انحصار پنبه نباشد که به زیان کشور است (احسنت) بقیه وقتم را به آقای کشاورزصدر می‌دهم ده دقیقه دیگر مانده.
دکتر هدایتی - اخطار دارم.
نائب رئیس - مطابق چه ماده‌ای؟
دکتر هدایتی - مطابق ماده ۸۳ که اصلاح هم شده است.
نائب رئیس - بفرمایید.
دکتر هدایتی - بنده اجازه خواستم که به عنوان اخطار نظامنامه‌ای در حدود ماده ۸۳ مطلبی را به عرض نمایندگان محترم و همچنین آقای رئیس مجلس شورای ملی برسانم و در این اخطاری که می‌کنم به هیچ‌وجه من‌الوجوه نظری به ناطقین امروز ندارم بنده از ماده ۸۳ و همچنین ۸۳ اصلاحی که در کمیسیون آئین‌نامه خود بنده هم حضور داشتم این طور استنباط کردیم که در هر جلسه فقط سه نفر می‌توانند صحبت بکنند و این که ذکر شده است سه ربع ساعت این حداکثر است یعنی بیش‌تر از سه ربع ساعت نمی‌شود و کم‌تر ممکن است و این سه نفر صریح است چه در ماده ۸۳ و چه در ماده ۸۳ اصلاحی حداکثر اشخاصی که می‌توانند صحبت بکنند فقط سه نفر است بنابراین به نظر بنده مانع قانونی دارد که یک نفری که برای قبل از دستور اسم نوشته ۵ دقیقه یا ۱۰ دقیقه از وقت خودش را به دیگری بدهد.
آزاد - هیچ مانع قانونی ندارد.
کشاورزصدر - بنده هم به موجب همین ماده تذکر دارم.
نائب رئیس- بنده شخصاً با نظر آقای دکتر موافقم ولی متأسفانه چون تا حال عمل شده فعلاً همان طور عمل شده (دکتر هدایتی- خلاف نظامنامه است) قرار این است که در هیئت رئیسه درباره این مطلب صحبت بشود و تصمیمی اتخاذ بشود و به اطلاع آقایان برسد فعلاً مطابق سابق عمل می‌کنیم آقای کشاورزصدر بفرمایید.
کشاورزصدر - بنده استدعا می‌کنم آقایان به این عرض بنده که در ظرف ۴، ۵ دقیقه می‌خواهم به عرض آقایان برسانم توجه بفرمایند تصدیق می‌فرمایند که وظیفه اولیه هر دولت و هر حکومت و هر هیئت حاکمه در کشور ایجاد امنیت برای افراد آن مملکت است (صحیح است) مخصوصاً برای طبقه کاسب و کارگر و زحمتکش که بار دوش ملت ایران نیستند و مالیات می‌دهند بنده و آقایان دیگر در اینجا و آن آقایان دیگر هم در سنا این وزرا و مأمورین دولت در ادارات دولتی بار دوش آنها هستیم بنابراین بسیار جای بی‌انصافی است اگر همان دستگاهی که باید ایجاد امنیت بکند بخواهند نسبت به آن کس که تحمل مشقت می‌کند و مالیات می‌دهد ظلم و جور روا دارد (نورالدین امامی- اصلاً این دستگاه برای آن درست شده) این شایسته نیست به نظر بنده می‌بایست مجلس در این امر یک عنایت بیش‌تری بکند بنده در روزنامه دیدم و علم هم برایم حاصل شد و الا به صرف اطلاع بیخود اینجا نمی‌آمدم چیزی بگویم که نسبت به رستوران شمشیری چلوکبابی شمشیری و آن شخص یک تعدی و تجاوز ناروایی کرده‌اند و دولت هم ابداً در این قضیه تا کنون اقدامی نکرده است بنده در اینجا صریحاً عرض می‌کنم و بلند فریاد می‌زنم که آقای شهردار مأمور است برود در جنوب شهر و آن مردم بدبختی که توی بیغوله‌ها هستند وسایل آسایش و رفاه و بهداشت آنها را فراهم بکند مأموریت ندارد که هر روز یک دسته‌بندی درست بکند و چاقوکش و جمعیت درست بکند که هر کس از اوامر تمرد می‌کند چاقوکش بفرستد تا او را بزنند این شایسته نیست صلاح نیست و به این عمل هیچ یک از آقایان اجازه نخواهند داد بنده از اینجا خواهش می‌کنم از تنها وزیر حاضر در مجلس که آقای وزیر پست و تلگراف است که به اطلاع دولت برسانند که جلو این شهردار را بگیرند که از این کارها نکند و الا اگر بنا باشد من هم اینجا نطق می‌کنم فردا شهردار سپور زیاد دارد بفرستد در خانه بنده را تهدید بکند که نمی‌شود باید هر کس آزاد باشد من در اینجا بلند می‌گویم شهردار باید بداند که نوکر شمشیری و امثال شمشری‌ها است جیره‌خوار آنها است باید خدمت به آنها بکند و دست از این حرکات بردارد. (صحیح است)
نائب رئیس - آقای ارباب بفرمایید.
مهدی ارباب - بنده با توجه به این که آقای وزیر کشاورزی در جلسه حاضر هستند (عده‌ای ازنمایندگان- نیستند) و حالا متأسفانه می‌بینم تشریف برده‌اند اگر هستند تشریف بیاورند و جواب بنده را بدهند یک تلگرافی از خاش برای بنده رسیده که ملخ دریایی به حدی هجوم آورده که حتی بذرهای کشت شده را هم می‌خورند و یک خطر بزرگی متوجه ناحیه کرمان و بلوچستان و سیرجان شده است این بودجه‌ای که ما برای دفع آفت ملخ گذراندیم من نمی‌دانم کجا مصرف می‌شود (آقای وزیر کشاورزی وارد جلسه شدند) خیلی به موقع تشریف آوردید جناب آقای وزیر کشاورزی یک تلگرافی است که رونوشتش را هم خود شما دارید راجع به هجوم ملخ دریایی است که همه را نگران کرده اگر مأمورین دفع آفت شما خودشان یک آفتی نیستند زودتر بفرستید این آفت را دفع بکنند.
دکتر بقایی - آقای نخست وزیر چاقوکش‌های‌شان را بفرستند جلو ملخ‌ها را می‌گیرند.
کهبد - یکی دیگر راجع به طلبکاران حاجی ربابه است اینها در مجلس هستند اینها قبض دولت در دست‌شان هست تمنا می‌کنم یک توجهی نسبت به این قضیه و این طلبکاران بیچاره بفرمایید.
نائب رئیس - آقای پیراسته بفرمایید.
پیراسته - عرض کنم بنده همیشه آرزومند بوده و هستم که یک مسائلی در این مجلس مطرح بشود و وقت مجلس برای مسائلی گرفته بشود که برای این ملت بدبختی که نان ندارد بخورد پارچه ندارد بپوشد برگ درخت می‌خورد و حتی هسته خرما و کرم کنار جوی می‌خورد یک فکری بشود به این مناسبت بنده همیشه سعی کرده‌ام که از طرح مسائلی که در مجلس شورای ملی ممکن است ایجاد تشنج بکند خودداری بکنم بنده خیال می‌کنم که اکثریت قریب به اتفاق آقایان این فکر را داشته باشند که در محیط عصبانی و در محیطی که تشنج ایجاد بشود و متشنج باشد کار عاقلانه و عمیق کم‌تر صورت می‌گیرد. (صحیح است) در این موقعی که دنیا یک وضع بسیار خطرناکی به خودش گرفته و به مناسبت و به حکم وضع جغرافیایی که ما داریم وضع کشور ما از سایر ممالک خطرناک‌تر است و ما باید مراقبت بیش‌تری بکنیم از این جهت بنده ایجاد هرگونه تشنجی را در مجلس شورای ملی که مرکز ثقل مملکت است صحیح نمی‌دانم (احسنت صحیح است) به این مناسبت بنده سعی کردم و سعی خواهم کرد که کلماتی ادا نکنم که ایجاد تشنج بشود (احسنت) الان وضع ما طوری است که ما بایستی همه‌مان یک دل و یک زبان شویم و برای استیفای حقوق ملت ایران از اجانب همدست بشویم، متحد بشویم، درتمام تاریخ هم این طور بود که وقتی ایران در مقابل خارجی‌ها قرار گرفته و یا مسئله خارجی در میان بود تمام این اختلافات خصوصی کنار گذاشته شده و همه یک دل و یک زبان در مقابل خارجی‌ها متحد شده‌اند (صحیح است) ما بایستی که الان به کوری چشم دشمنان ایران سعی بکنیم که برای استیفای حقوق ملت ایران گذشت بکنیم و نگذاریم ایجاد تشنج بشود اما آقایان سکوت یک دسته‌ای را که عرض کردم که علتش این است که ما می‌خواهیم یک محیط آرامی ایجاد بشود یک دسته‌ای نباید حمل بر ضعف و جبن بکند و مورد سوء‌استفاده قرار گیرد مسئله استیفای حقوق ملت ایران مربوط به ما هم نیست، مربوط به نسل‌های آینده است و ما بایستی که با کمال فداکاری مثل پدرانمان جلو خارجی‌ها بایستیم برای استیفای منافع مملکتی و ما این مسئله را باید توجه داشته باشیم که متوجه دسایس خارجی باشیم خارجی‌ها به حکم سیاست معروف ممکن است که بخواهند از سیاست همیشگی‌شان که تفرقه بینداز و حکومت کن، استفاده کنند ما بایستی متوجه این دسایس باشیم، ما بایستی بدانیم که ممکن است که مصنوعی اینقدر گرد و غبار ایجاد بشود که پشتش حقیقت
مکتوم بماند ما باید سعی کنیم که محیط آرام به وجود بیاوریم و در این محیط آرام استیفای حقوق خودمان را بکنیم عرض دیگرم که باز با مقدماتی که بعضی از رفقا صحبت کردند بسیار مختصر است و نمی‌خواهم در آن پای کسی را به میان بیاورم و به طور اصولی عرض می‌کنم راجع به استقلال قضات دادگستری است آقایان شاهدید، به شهادت این صورت مجلس‌هایی که اینجا هست بنده هر وقت فرصت پیدا کردم که اینجا عرض بکنم عرض کردم که اگر می‌خواهیم عدلیه خوب و در نتیجه کشور خوب داشته باشیم باید سه چیز را در عرض هم تعقیب بکنیم برای قضات، استقلال قضات، معیشت قضات و نظارت قضات، قاضی تا سیر نباشد و تا مستقل نباشد و تا تحت نظارت شدید نباشد امید اصلاح دادگستری نقش بر آب است و فایده هم ندارد عرض کنم که بنده یک طرحی تهیه کردم برای این که لغو اصل ۸۱ و ۸۲ قانون اساسی را که واقعاً ضربه بسیار شدیدی بر پیکر دستگاه قضایی است آقایان توجه بفرمایند که این طرح را ما می‌آوریم و با فوریت می‌گذرانیم (اردلان - لغو تفسیرش) یکی برای لغو تفسیر اصل ۸۱ و ۸۲ بنده یک طرحی تهیه کرده‌ام که قضات دادگستری مستقل بیاوریم و برای همیشه از بین ببریم (صحیح است) بنده برای جلب توجه آقایان به این که این مسئله لازم است یک خاطره‌ای را به یاد آقایان می‌آورم (آزاد - آقای پیراسته آن وعده که دادید فراموش نکنید) بسیار خوب الان عرض کنم البته آن متصدی که این کار را کرد اغفال شد به دست یک دسته‌ای و دچار اشتباه شد در سال ۱۳۲۵ یک ضربه‌هایی به دادگستری ایران وارد شد که این ضربه‌ها در تاریخ دادگستری فراموش‌نشدنی است بنده سه نمونه‌اش را برایتان عرض می‌کنم یعنی یک دسته‌ای از آنها که الان در قید حیات هستند و یک دسته که الان مرده‌اند مرحوم وجدانی یکی از مفاخر علمی این مملکت بود (صحیح است) این مرد دادستان کل بود (نورالدین امامی - یکی از ارگان دادگستری بود) این شخص را با یک ابلاغ دو سطری منتظر خدمت کردند (صحیح است) مرحوم آقا حسین رضوی رئیس شعبه شش دیوان کشور بود این شخص منتظر خدمت شد بعد به آقای حاج سید نصرالله تقوی پیغام دادند که آقا یا تقاضای تقاعد بکن یا ما تو را بیرونت می‌کنیم و این مرد هم برای حفظ آبرویش آمد تقاضای تقاعد کرد (نورالدین امامی - آقا اسم این اشخاص مقدس را نبر این خاطرات خجلت‌آور است) آقایان خدا شاهد است به تمام مقدسات عالم من نظر خاصی ندارم فقط برای توجه آقایان عرض می‌کنم اما از آنهایی که زنده هستند یکی از قضات دیوان کشور گفت که رفتم دیدم مرحوم وجدانی دیدم دارد یادداشت می‌نویسد گفتم چه می‌نویسی؟ گفت شرح حال زندگی خودم را دارم می‌نویسم که بعد از من عبرت سایرین بشود و بی‌اختیار این مرد محترم شروع به اشک ریختن کرده بود و این واقعه در مرحوم وجدانی و خانواده‌اش این قدر تأثیر کرده بود که بعد از مدتی فوت کرد در خانواده‌اش این قدر تأثیر کرد که پسرش هم انتحار کرد (نورالدین امامی - رضوی روی حصیر پاره مرد) و مرحوم آقا حسین رضوی هم از نمونه‌های شرافت و تقوا و فضل و علم بود به تصدیق عموم قضات دیوان کشور به اصطلاح دق‌کش شد این سه نفر فعلاً در قید حیات نیستند از کسانی که در آن سال منتظر خدمت شدند و فعلاً حیات دارند بنده عرض کردم که متصدی کار را یک دسته‌ای اغفال کرده بودند و بنده نمی‌خواهم از کسی اسم ببرم (امینی - یکی از اینها به عنوان نمونه کافی است مجلس تذکر که نیست) آقای لواسانی بود که رئیس شعبه ۸ دیوان کشور و حالا هم مدتی است به تقاضای خودشان متقاعد شده‌اند همین طور آقای احمدی بختیاری مستشار دیوان کشور آقای سید ابوالفضل صدر مستشار دیوان کشور به گناه این که برادر آقای صدرالاشرف است که به اصطلاح آن روز مرتجع بود و همچنین آقای فلاح بردبار حالا توجه داشته باشید که اگر این طرحی که بنده تهیه کرده‌ام اگر تصویب بفرمایید دیگر این فجایع در دادگستری تکرار نمی‌شود (صالح- بنده اجازه می‌خواهم) بنده آقای صالح اسم حضرتعالی را نبردم و به جنابعالی کمال ارادت را دارم و منظوری جز اصول نداشتم حالا اگر می‌خواهید تشریف بیاورید.
نائب رئیس - آقای پیراسته بقیه وقت‌شان را به آقای آزاد داده‌اند، بفرمایید.
آزاد - بنده می‌خواهم قبل از آن که عرایض خودم را به عرض آقایان برسانم اظهار مسرت بکنم از این صحبت‌هایی که در مقامات عالیه می‌شود زود اثرمی‌کند. ما هفته گذشته به حضور اعلیحضرت همایونی شرفیاب شدیم. بیانات ملوکانه راجع به این که عدالت اجتماعی باید برقرار شود بود و در تقسیم ثروت هم باید یک نظری بشود که همه آقایان استماع فرمودند و آقای ملک‌مدنی هم شرح مفصلی در همین زمینه بیان فرمودند ولی من تصور نمی‌کردم که این صحبت‌ها این قدر زود تأثیر بکند تا پریشیب روزنامه داد را که خواندم در آنجا نوشته بودند که چهارصد پارچه آبادی جنوب را وزارت دارایی داده است به آقایان قشقایی‌ها که تقریباً به اندازه خاک بلژیک می‌شود حقیقتاً وقتی که من این خبر را خواندم دیدم این صحبت‌ها خیلی خیلی تأثیر دارد و خیلی هم زود اجرا می‌شود خواستم اظهار مسرت بکنم (خنده نمایندگان) (ثقةالاسلامی - در کرمانشاه هم یک کارهایی شده است) موضوع دیگری که می‌خواهم به عرض برسانم و آقایان وزرا اینجا تشریف دارند این است که مجلس شورای ملی راجع به قرارداد گلشاییان گس به اتفاق آراء رأی داد که برخلاف نظریات دولت این بایستی برود به کمیسیون، تا این که استیفای حقوق ملت ایران بشود، بنده نمی‌دانم این آقایان وزیران یا این دولت نماینده ملت است یا نماینده خارجی‌ها، اگر نماینده ملت است که ملت ایران امروز معتقد است که بایستی از نفت جنوب استیفای کامل حق خودش را بکند. علت این که آقایان وزرا و نمایندگان آنها از صبح تا شام مزاحم اشخاصی که راجع به نفت یک اقداماتی کرده‌اند می‌شوند چیست؟ هر کس که راجع به نفت نطقی کرده است، اعلامیه‌ای صادر کرده است، دولت او را از ادارات بیرون کرده است چند روز قبل هم گفتم که یک شخص جوانی به اسم کریم‌پور شیرازی که یکی از اشخاص و یکی از جوان‌های خیلی آزادیخواه درستی است این را بیرونش کردند از شرکت بیمه که چرا آمدی صحبت کردی در قم این آقای استوار را نوشته‌اند که زده‌اند سرش را خورد کرده‌اند و مجروحش کرده‌اند و الان وضعیت مزاجیش خیلی بد است که من الان این را خدمت آقای رئیس تقدیم می‌کنم که تمامی قمی‌ها نوشته‌اند و امضا کرده‌اند که دولت چرا مرتکب را دستگیر و مجازات نمی‌کند و همچنین آقای کشاورزصدر گفته‌اند که اداره شهرداری یک عده چاقوکش فرستاده است توی بازار در آن دکان چلوکبابی شمشیری ریخته‌اند تمام در و پنجره را زده‌اند و شکسته‌اند بنده می‌خواهم به آقایان وزیران تذکر بدهم که اسباب این بی‌آبرویی و اسباب ننگ یک دولتی است که تمام مردم راجع به یک موضوع معینی تقاضای احقاق حق خودشان را بکنند، استیفای حق خودشان را بخواهند بعد دولت و مردمی را که تقاضای احقاق حق‌شان را کرده‌اند تحت فشار قرار بدهند، این برخلاف اصول است، برخلاف شئون یک دولتی است که خودش را نماینده ملت می‌داند قضیه دیگری را هم که می‌خواهم عرض بکنم این است که دولت برخلاف قانون در پول‌های سازمان برنامه دخالت می‌کند. مطابق قانون درآمدی که مال سازمان برنامه است باید به مصارفی که در قانون برنامه تعیین شده است برسد دولت تا حالا در حدود شش میلیون و سیصد هزار لیره برخلاف قانون از پول سازمان برنامه برداشته است با این که یک مرتبه هم تذکر دادند که شما حق ندارید با این که دستور دادند که دولت حق ندارد از آن بردارد باز پول‌های سازمان برنامه را برداشته‌اند بنده راجع به سازمان برنامه هم وقتی که آقایان تعیین شدند در جلسات آینده امیدوارم که جریانش را مفصلاً به عرض آقایان برسانم.
صالح - بنده طبق ماده ۹۰ راجع به اظهارات آقای پیراسته می‌خواستم توضیحی بدهم.
پیراسته - بنده نظرم به حضرتعالی نبود.
نائب رئیس – به شما توهین نکردند.
صالح - توهین نکردند بنده توضیح دارم.
نائب رئیس - آقای بهادری بفرمایید.
بهادری - مطالبی را لازم بود که به عرض آقایان نمایندگان محترم برسانم و از دولت هم تقاضا کنم که توجهی راجع به این مسائل بکند.
اولاً چندی پیش حضرت آیت‌الله آقای شریعتمدار مجتهد تبریزی و چند نفر از محترمین در حضورشان بنده را سرافراز و راجع به وضع اسفبار حجاج بیاناتی می‌فرمودند مناسب می‌بینم گله‌های به جای ایشان را به اطلاع دولت برسانم و تأکید کنم در صورتی که سالیانه میلیون‌ها تومان پول برای انجام این فریضه دینی از جیب این ملت خارج می‌شود دور
از انصاف است که برای اجرای این کار لااقل ترتیب صحیحی داده نشود به طوری که می‌فرمودند حجاج ایرانی برای رفع حوائج ضروری و شکایت از وضع نامتناسب و نداشتن وسایل بهداشت به وزارت مختاری ایران مراجعه می‌نمودند ولی موفق به دیدار آقای وزیر مختار و یا سایر نماینده‌های دولت ایران در کشور سعودی نشده‌اند.
اساساً یکی از علل اصلی ایجاد این نمایندگی ما در خارج از کشور حفاظت از منافع ایرانیان و تسهیل وسایل مورد نیاز آنان می‌باشد وگرنه تفریح و خوشگذرانی ضرورتی نداشت که ایجاب ایجاد این سفارتخانه‌ها و قونسولگری‌ها و نمایندگی‌های خارجه را بنماید و رقم قابل ملاحظه از بودجه مملکت را بر گرده مردم بیچاره ایران بار نماید با در نظر گرفتن اشکالات فراوان در صدور تذکره و رویه غیرمنصفانه دلالان خدانشناس شرکت‌های حمل و نقل با آن اتوبوس‌های شکسته و طیاره‌های فرسوده که در اختیار آنان می‌گذارند و در بین راه گرفتار انواع و اقسام ناراحتی می‌شوند و نیز در ورود به جده به واسطه نبودن نماینده دولت در شهر نامبرده ناچاراً با فرسوده‌ترین اتوموبیل‌های روباز سعودی به مسافرت ادامه می‌دهند.
از جناب آقای وزیر امور خارجه که یکی از صاحب‌منصبان عالی مقام و خدمت‌گذاران می‌باشند تقاضا می‌نمایم که ترتیب لازم را در تسهیل مسافرت حجاج ایرانی اتخاذ و اگر ناروایی‌هایی از جانب دولت سعودی در حق آنان به عمل می‌آید مذاکره و ترتیبی مناسب برای ترمیم وضع اتخاذ فرمایند و چنانچه از طرف وزارت مختاری سهل‌انگاری می‌شود شخصیتی را برای این سمت معین فرمایند که به درد مردم برسد وگرنه اینجانب هم همان طوری که همکار محترم آقای ملک‌مدنی فرمودند در موقع طرح بودجه وزارت خارجه جداً مخالفت خواهم کرد.
قسمت دوم از عرایضم راجع به دانشگاه تبریز است.
با توجهی که آذربایجانیان بالاخص درباره دانشگاه تبریز دارند و با ذوق و شوقی که دانشجویان پرشور و حساس آذربایجان در تکمیل معلومات دانشگاهی ابراز می‌دارند جای آن است که برای تکمیل نواقص آن از حیث استاد و وسایل مورد نیاز و اتمام ساختمان دانشگاه توجه مخصوص به عمل آید.
اگر دانشجویان استادانی نداشته باشند که از محضرشان فیض ببرند ناراضی خواهند بود وعدم رضایت دانشجویان برای من جای بسی خوش‌وقتی است که امسال در ملاقات با عده از آقایان دانشجویان ادبیات نسبت به استادانی که در راه ترویج معنویات علاقه شایسته نشان می‌دهند ابراز حق‌شناسی می‌نمودند.
و نیز درباره ساختمان‌های اعطایی که از محل عطایای ملوکانه به منظور استفاده دانشجویان ساختمان و قسمتی از آنها نیمه‌کاره مانده است توجه فوری را نسبت به تکمیل آنها مبذول فرمایند و این آثار تاریخی که مظهر علاقه شاهانه به محصلین و دانشجویان می‌باشد مورد استفاده کامل قرار بگیرد.
مطلب سوم مربوط به وضع محصلین در فرانسه است یکی از دوستان که اخیراً از پاریس آمده‌اند اظهار تأسف می‌کردند که در مملکت فرانسه وضع محصلین ایرانی از لحاظ تأمین آسایش رضایت‌بخش نیست اکثر دولت‌ها برای محل سکونت محصلین خودشان ساختمان‌هایی فراهم ولی محصلین ایرانی فاقد چنین ساختمان‌هایی بوده و محلی هم که برای آنان در نظر گرفته شده بود به دانشجویان کشور پاکستان واگذار گردیده است تقاضا دارم در این قسمت توجه خاصی را مبذول و ترتیبی اتخاذ فرمایند تا آسایش دانشجویان واقعی ایرانی از لحاظ مسکن و غذا و سایر وسایل آنان به طور شایسته فراهم گردد تا بتوانند مشغول تحصیل و فراغت خاطری برای استفاده معنوی بیش‌تری داشته باشند قسمت چهارم از عرایضم تذکری به آقای وزیر کشاورزی است که در موقع طرح لایحه مبارزه با ملخ بیان فرمودند که سال گذشته قسمت اعظم بودجه در آذربایجان مصرف شده متأسفانه به طوری که بنده اطلاعاتی از آنجا گرفتم کوچک‌ترین اعتباری از طرف وزارت کشاورزی در قسمت ملخ و سن برای آذربایجان اصلاً صادر نشده فقط در قسمت اردبیل یک عمل کوچکی شده آن هم از طرف سازمان برنامه انجام شده است خواستم این را هم یادآوری کنم که همچو بودجه‌ای امسال آنجا مصرف نشده (نورالدین امامی - منت خشک و خالی نگذارند) آقای وهاب‌زاده هم می‌فرمایند که نسبت به اردبیل هم اقدامی نکرده‌اند به هر حال از این موضوع می‌گذرم. موضوع پنجم، خواستم توجه آقای وزیر کشور را به وضعیت برق و تاریکی شهرستان سراب معطوف و به اطلاع ایشان برسانم دو سال پیش وزارت کشور یک دستگاه موتور برق جدیدی برای آن شهرستان تهیه و ارسال نموده بود که اخیراً در اثر تحریکات چند نفراز ماجراجویان محلی با استفاده از عدم علاقه بعضی از مأمورین موتور برق و موصوف را از کار انداخته و شکسته که در نتیجه شهرستان سراب را با در نظر گرفتن موقعیت محلی فاقد برق و شهر را تاریک و در عین حال موجبات شکایت اهالی را فراهم ساخته‌اند مصراً تقاضا دارم دستور فرمایند نسبت به موضوع دقیقاً رسیدگی و همچنین در خرید موتور تازه از محل وام درخواستی شهرداری محل که جریان آن خاتمه یافته است توجه فوری را مبذول فرمایند و نیز دستور فرمایند موتور شکسته را تعمیر نموده که با کمک موتور جدید روشنایی کامل شهر تأمین و اهالی را امیدوار فرمایند در خاتمه توجه آقای وزیر دارایی را به شکایت عده از آقایان بازنشستگان مبتنی بر تأخیر حقوق بازنشستگی آنها معطوف و تقاضا دارم با در نظر گرفتن رفاه و آسایش آنان که سنین عمر خودشان را صرف خدمات دولت نموده‌اند ترتیبی اتخاذ فرمایند که مقرری ماهیانه آنان مرتباً پرداخت گردیده و پس از سی سال خدمت از ثمره زحمات خودشان بهره‌مند شوند البته آقایان ملاحظه می‌فرمایند اخیراً با وجود آزادی تجارت صادرات باز قیمت تمام اجناس به طور سرسام‌آور ترقی می‌نماید نمی‌دانم چرا دولت در این باب اقدامی نمی‌نماید از آن جمله قیمت طایر می‌باشد که در دو ماه قبل جفتی دویست و ده تومان می‌فروختند الان نهصد تومان شده آن هم پیدا نمی‌شود به همان تناسب که قیمت بین‌المللی بالا رفته باید به همان قدر اینجا بالا ببرند نه این که در مقابل بیست درصد ترقی خارج در کشور صد در صد ترقی دهند که مایه تعجب است آقای وزیر اقتصاد لایحه می‌آورند صادرات از پرداخت عوارض معاف باشد متأسفانه دو روز قبل وزیر کشاورزی لایحه آورد برای دام‌هایی که صادر می‌شود مبلغ هنگفتی مالیات گرفته شود نمی‌دانم عمل کدام یکی از اینها صحیح است و کدام به نفع کشور است ولی در هر صورت یک بام و دو هوا مورد ندارد. در خاتمه باید عرض کنم که این دو سه تلگرافات و نامه‌هایی که از اهالی سراب رسیده تقدیم مقام ریاست می‌شود مدت‌ها بود شهرستان سراب و میانه فاقد طبیب و دستگاه بهداری بود از آقای وزیر بهداری تشکر می‌نمایم از روزی که عهده‌دار امور وزارت بهداری شده‌اند نسبت به بهداری ولایات آنچه مقدور بود کمک نموده از آن جمله به سراب و میانه طبیب اعزام نموده‌اند متأسفانه اخیراً دو ماه است طبیب سراب و میانه محل مأموریت خودشان را ترک نموده‌اند استدعا می‌کنم که طبیبی به آنجا بفرستید که مردم در این زمستان ناراحت نشوند و از حیث بهداری راحت باشند یکی هم راجع به ارتباط تلفن و تلگراف است که اهالی سراب نوشته‌اند تقدیم مقام ریاست می‌شود خوشبختانه آقای وزیر پست و تلگراف تشریف دارند تقاضا دارم در این مورد یک توجهی بفرمایید که امروز اهالی آنجا از این حیث در زحمت‌اند بلکه آسایش پیدا بکنند در خاتمه یک عریضه‌ای هم به وسیله اینجانب از طرف وراث مرحوم امیر عشایر خلخالی رسیده راجع به استرداد املاک‌شان حالا که دیگر الحمدالله دولت صد تا دویست تا چهارصد تا ده می‌بخشد (نورالدین امامی - حالا این دو دانگی را هم بدهید) این دو دانگ آقای امیرعشایر خلخالی و سالار رشید اینها را هم بهشان ببخشید که اینها هم بروند و دعاگو باشند.
اردلان - حالا دیگر به بخشش کشید.
صالح - بنده طبق ماده ۹۰ توضیحی دارم.
نائب رئیس - آقای صالح اجازه بفرمایید بعد از آقای مکی.
مکی - مطلبی را که آقای کشاورزصدر و همچنین آقای آزاد فرمودند بنده را مستغنی کردند که توضیحات بیش‌تری در اطراف این لشگرکشی‌ای که این دولت چاقوکش کرده است به عرض مجلس برسانم ولی همین قدر عرض می‌کنم که پریشب ساعت ۹ بنده و آقای دکتر بقایی رفتیم و از نزدیک مشاهده کردیم یک لشگر فاتح نسبت به یک ملت مغلوب این طور رفتار نکرده همین طور که لشگر چنگیز آمدند و کشتند و سوختند زدند و بستند و شکستند و رفتند اینها هم همان کار را کرده‌اند آیا یک دولتی که مدعی دموکراسی است مدعی این است که می‌خواهم اصلاحات بکنم اصلاحات را با چاقوکشی در این مملکت می‌کنند؟ ای خاک بر سر این دولت و این چاقوکش‌ها.
ثقةالاسلامی - شمشیری چرا شمشیرش را غلاف کرده است؟
مکی - شمشیری در نفت تظاهرات کرده بود و پریشب هم گفته بود که به آقای شهردار بگویید اگر دارایی من هم برود معهذا نفت باید ملی شود اما موضوع دیگری که به عرض مجلس شورای ملی می‌رسانم دو نامه‌ای است که از شهردار اهواز رسیده یک نکته‌اش را به عرض مجلس شورای ملی می‌رسانم و بعد به مقام ریاست تقدیم می‌کنم نوشته‌اند.«بله دستگاه حاکمه ما دستگاهی که باید بیش از هر چیز به این جور افکار جوانان کمک کند و خود مشوق آنها باشد به دستور اربابان دزد خود دستور می‌دهد که هر کس شعار صنعت نفت باید ملی شود در سینه خود یا در جیب خود داشته باشد جلب و به زندان رهسپار شود به موجب این دستور یک نفر از دانش‌آموزان دبیرستان شاهپور اهواز را به جرم این که از این شعار روی سینه‌اش داشته است دستگیر کرده‌اند و اکنون چند روز است بیخودی در زندان انداخته‌اند و او را از درس بازداشته‌اند» می‌خواهم بدانم آیا این جرم فقط برای اهالی اهواز است یا این که برای همه ایران است چرا باید شهربانی اهواز آن را جرم دانسته و باعث مزاحمت مردم شرافتمند این آب و خاک گردد اگر قانون است برای همه ایران است اگر جرم است برای همه ایران است چرا فقط در شهرستان‌ها این عمل جرم شناخته می‌شود و در تهران این عمل جرم شناخته نمی‌شود ولی با همه سختگیری‌هایی که از طرف دستگاه پلیس و نوکران انگلیسی به عمل می‌آید یک ولوله عجیبی در اهواز بین مردم شروع شده و بر سر زبان‌ها افتاده همه مردم از خرد و بزرگ می‌گویند که صنعت نفت باید ملی شود و مرتباً این را تکرار می‌کنند چند نفررا در اهواز گرفته‌اند از دانش‌آموزان به همین جرم یک نامه‌ای هم رسیده است به وسیله جناب آقای دکتر مصدق و بنده هر دو را تقدیم مقام ریاست می‌کنم.
۳ - بیانات آقای صالح به استناد ماده ۹۰
نائب رئیس - آقای صالح بفرمایید.
صالح - به شهادت آقایان بنده از ابتدای افتخار نمایندگی هیچ وقت وارد مسائل شخصی نشده‌ام (صحیح است) و حتی اگر گاهی اشخاص روی عناد یک اشاره‌هایی هم کرده‌اند چه راجع به خودم و چه راجع به رفقای همکارم سعی کرده‌ام که این موضوع باعث جنجال نشود (احسنت) و وقت مجلس صرف کارهای مهم‌تری بشود ولی بعضی مسائل هست که اگر توضیح داده نشود از لحاظ جنبه عمومی مملکت ایجاد سوء‌تفاهم می‌کند و مضر واقع می‌شود منجمله این مطلبی است که آقای پیراسته امروز اظهار کردند راجع به دادگستری در سال ۱۳۲۵ بدون این که اسم بنده را ببرند مسلماً مقصودشان بنده بودم راجع به استقلال قضان آقایانی که از دوره‌های پیش مجلس شورای ملی تشریف دارند اطلاع دارند که اول وزیری که در این مجلس لایحه تقدیم کرد برای لغو آن تفسیر ناروایی که از قانون اساسی شده بود بنده بودم (صحیح است) یعنی بنده به همین امید وارد خدمت وزارت شدم جناب آقای ساعد به گوش‌شان خواهد رسید شاهد هستند که وقتی از من خواهش کردند در موقع مراجعت از هندوستان که به طور موقت به ایران آمده بودم که وزارت عدلیه را قبول بکنم به این شرط قبول کردم که هیئت دولت لغو تفسیر ناروای راجع به استقلال قضات را قبول بکند و ایشان هم قبول فرمودند و جزو برنامه دولت آقای ساعد تقدیم مجلس شد و اولین لایحه‌ای که بنده تقدیم مجلس شورای ملی در مقام وزارت دادگستری کردم همان لایحه استقلال قضات بود به این معنی که از مجلس شورای ملی تقاضا کرده بودم که آن تفسیر غلطی که از قانون اساس شده است آن را لغو بفرمایند و قضات همان طوری که منظور تدوین‌کنندگان قانون اساسی بوده است مستقل در جای خودشان بمانند و قابل تغییر نباشند در همان طرح بنده پیش‌بینی کردم برای رسیدگی به وضعیت قضات و ترتیب انفصال آنها که چون الان چهار پنچ سال از موضوع گذشته است جزئیاتش نظرم نیست ولی مسلماً در پرونده‌های مجلس شورای ملی موجود است در آنجا بنده پیش‌بینی کرده بودم که قضات را چه به تقاضای وزیر دادگستری چه دادستان دیوان کشور و چه در ضمن رسیدگی‌ها به تخلفات آنها بتوانند محکمه انتظامی به صلاحیت آنها از لحاظ اخلاقی و علمی و عملی رسیدگی بکند و آنهایی را که شایستگی مقام قضاوت ندارند از دستگاه قضایی طرد بکند این لایحه به مجلس شورای ملی تقدیم شد ولی آقایانی که در آن موقع تشریف داشتند و حالا هم تشریف دارند خاطرشان هست که حتی یک جلسه کمیسیون قوانین دادگستری برای رسیدگی به این لایحه تشکیل نشد هر قدر بنده از رئیس محترم آن کمیسیون و اعضای کمیسیون تقاضا کردم که یک جلسه تشکیل بدهند و به این لایحه رسیدگی بکنند حاضر نشدند و علت امتناع آنها این بود که در آن موقع به هیچ‌وجه اذهان مجلس شورای ملی و ملت ایران حاضر نبود به این قضاتی که سر کار بودند برایشان استقلال قائل شوند در مجلس شورای ملی گفته می‌شد در تمام جراید و محافل این تذکر داده می‌شد که اول باید دستگاه دادگستری را تصفیه کرد و بعد آن قضاتی را که می‌مانند برای آنها استقلال قضایی تأمین نمود البته بنده تا خاتمه دوره اول وزارت دادگستری در این نظریه خودم مقاومت کردم متأسفانه مجلس شورای ملی در آن موقع و تا خاتمه دوره و تا امروز به این مسئله توجهی نفرموده تا موقع دیگری پیش آمد که در دوره فترت بنده مجدداً وزارت دادگستری را متأسفانه (خودم اعتراف می‌کنم متأسفانه) قبول کردم در آن موقع اشخاصی که اطلاع داشتند از نیت بنده برای اصلاح دادگستری و تأمین استقلال قضات چه در روزنامه‌ها چه در ملاقات‌ها مکرر از من خواهش کردند که شما حالا که این وضعیت هست مجلس شورای ملی نیست یک اصلاحاتی در وضعیت دادگستری بنمایید که اذهان مردم حاضر بشود و بعد که مجلس شورای ملی تشکیل شد این لایحه استقلال قضات را می‌شود تعقیب کرد و الا تا وضع به این حال باقی است ممکن نیست که بشود صحبت از استقلال را به میان آورد بنده واقعاً دیدم غیراز این راهی نیست نشستن در رأس مقام یک وزارتی و دیدن یک وضعیت فوق‌العاده ناگوار و هیچ اقدامی را نکردن معنی ندارد و تصدیق کردم که شاید این عمل باعث بشود برای دوره‌های آینده مجلس شورای ملی بشود این موضوع را به تصویب وکلای محترم رسانید (صحیح است) به این جهت بنده هم همان کار را کردم که از دوره مرحوم داور وزرای دادگستری مکرر این عمل را می‌کردند یعنی استفاده از اجازه انتظار خدمت کردم با اعتراف به این که این کار کار پسندیده‌ای نیست و اصلاح اساسی نمی‌کند چون من هیچ وقت پاروی حق نمی‌گذارم روی اصرار اشخاص و روی امیدواری به این که این عمل ممکن است باعث بشود که این بهانه را از دست اشخاص بگیرد که بگویند که شما قبلاً می‌خواستید وقتی که فرصت داشتید دادگستری را تصفیه بکنید و اصلاح بکنید بعد این لایحه را تقدیم بکنید بنده از همان عملی که تمام وزرای دادگستری استفاده می‌کردند به همان مواد و به همان موارد استناد کردم یک عده اشخاصی را از وزارت دادگستری به عنوان منتظر خدمت خارج کردم رویه من در آن موقع خدای من شاهد است که به هیچ‌وجه روی نظرشخصی یا سیاسی نبود (صحیح است) فقط روی امید به اصلاح عدلیه بود که بنده عدلیه اصلاحش را شالوده اصلاح مملکت می‌دانم (صحیح است) طبعاً عمل انتظار خدمت که خودم مکرر تصدیق می‌کنم کار قطعی و صحیحی نیست روی چه کسی عمل می‌شود روی چه مدارکی؟ یک مقدار مدارک که در پرونده‌ها هست یک مقدار اطلاعات شخصی هست و یک مقدار اطلاعات دیگران است در اقدام به انتظار خدمت غیر از این موارد چیز دیگری نیست بنده یک اشخاص را در موقعی که وزیر دادگستری بودم و قبل از آن در مدت‌هایی که مقاماتی در وزارت دادگستری داشتم می‌شناختم روی اطلاعات شخص خودم یک مقدار روی پرونده‌های‌شان و یک مقدار هم روی مشورت با یک عده از شریف‌ترین قضات دادگستری و بزرگ‌ترین آنها که همه آنها (چند نفر از نمایندگان - اسامی‌شان را بفرمایید) بعد از پنج سال بنده عرض نخواهم کرد و الا همه آقایان می‌شناسید که اشخاص بی‌غرضی بوده‌اند بنده می‌دانم و تصدیق می‌کنم که در ضمن این اقدامات یک اشخاص ممکن است از روی بی‌اطلاعی یا روی اشتباه مشمول انتظار خدمت شده باشند بعضی اشخاص را واقعاً خود من بعداً متوجه شدم که اشتباه شده است و خیلی هم متأسف شدم بعد از خاتمه دوره وزارت دادگستری و تحقیقاتی که کردم راجع به بعضی از این اشخاص که البته خیلی معدود بودند آنها را خود من متوجه شدم که اشتباه شده است ولی اکثر اینها کسانی بودند که مورد طرد جامعه بودند به خصوص در خود دستگاه دادگستری و تا به حال غیر از معدودی اشخاص بسیار معدود کسی نبوده است به من ایراد کند که چرا فلان شخص را منتظر خدمت کردید بلکه خود قضات دادگستری همیشه تأیید می‌کردند که در آن موقع یک عده از اشخاص فاسد از عدلیه طرد شدند (آزاد - مخصوصاً بوذری
که کار خیلی خوبی کردید) اما یک عده اشخاص محترم که آقای پیراسته فرمودند اولاً مرحوم وجدانی در زمان وزارت آقای انوشیروان‌خان سپهبدی سناتور فعلی شغل‌شان تغییر کرد و آقای هیئت به جای ایشان به سمت دادستانی تعیین شدند مرحوم رضوی همدانی یکی از اشخاص بسیار شریف دادگستری بود (صحیح است) خدا رحمتش کند بنده خودم نهایت ارادت و علاقه را به ایشان و فامیل‌شان داشتم ولی مرحوم رضوی سال‌ها بود به طوری که آقایان مستحضر هستند خانه‌نشین بودند و سر کار نمی‌توانستند حاضر بشنود بنده تصدیق می‌کنم از ایشان خواهش کردم که تقاضای تقاعدی بکنند و ایشان هم تقاضای تقاعدکردند و به طوری که آقایان مستحضر هستند بعد از بنده ایشان پشیمان شدند و تقاعدشان را تغییر دادند وارد کار شدند و گویا یکی دو دفعه بیش‌تر نشد که از این پله‌های کاخ دادگستری بالا رفتند و به رحمت ایزدی پیوستند اشخاصی که در آن موقع تصدی بنده از خدمت دادگستری خارج شدند بنده الان اسامی‌شان یادم نیست ولی من این را می‌گذارم به وجدان خود آقایان محترم که آن اشخاص را همه‌تان می‌شناسید همان طوری که عرض کردم اگر کسی به طور اشتباه خارج شده است خود من همیشه متأسف بودم و از آنها هم معذرت خواسته‌ام و آنهایی که به حق و روی سوابق‌شان طرد شده‌اند آنها را هم جامعه ایرانی می‌شناسد و قضاوت خودش را راجع به آنها کرده است اما راجع به این طرحی که آقای پیراسته در نظر دارند تقدیم کنند بسیار فکر خوبی است و بنده تعهد می‌کنم که اول کسی که آن طرح را امضا بکند و تأیید بکند خود بنده هستم.
پیراسته - بنده دو کلمه عرض دارم.
نورالدین امامی - آقای رئیس ایشان راجع به بنده صحبت کردند اجازه بفرمایید طبق ماده ۹۰ بنده صحبت کنم بیش از سه دقیقه نیست.
نائب رئیس - خودشان فرمودند که نسبت به یک اشخاصی اشتباه کرده‌اند.
نورالدین امامی - من از اشخاصی بودم که ایشان منتظر خدمت کردند استدعا می‌کنم آقایان (یکی از نمایندگان - خودشان گفتند که نسبت به یک عده‌ای اشتباه کرده‌اند) اجازه بفرمایید، بنده از اشخاصی بودم که جناب آقای صالح منتظر خدمت کردند من ارادت داشتم به ایشان و خواهم داشت و هر چه هم بفرمایند سلب ارادتم از ایشان نخواهد شد بنده از اشخاصی بودم که در مدت ۲۷ سال خدمتم ۲۷ روز منتظر خدمت شدم آن هم به دست آقا از اشخاص فاسد و نالایق هم تصدیق دارم من بودم ولی مرحوم رضوی والله آقایان به دین مقدس اسلام روی حصیر از گرسنگی مرد خدا سلامت بدارد موسوی‌زاده را با این که من سیاستاً با او مخالفم وقتی وزیر عدلیه شد رفت روی پای او افتادم گفتم این سید گرسنه است او را برگردانید ایشان هم موافقت کردند آقا این اشخاص ارکان مقدس عدلیه بودند حاجی سید نصرالله از اشخاصی است که تاریخ ایران خدمات او را فراموش نخواهد کرد والله مرد مقدسی است که تمام قضات دادگستری به آن تعظیم می‌کنند و تا عمر هست و اسم دادگستری هست ایشان اسمشان با طلا نوشته خواهد شد فراموش نکنید ارکان دادگستری بسته به این پیرمردهای ۷۰، ۸۰ ساله است.
۴ - تصویب صورت مجلس
نائب رئیس - عده کافی است صورت مجلس تصویب می‌شود.
۵ - بیانات آقایان وزیر فرهنگ و وزیر کشاورزی
نائب رئیس - آقای وزیر فرهنگ
وزیر فرهنگ - بنده تصور می‌کنم که آقایان نمایندگان محترم مجلس معتقدند به این که از خدمتگزاران باید تشویق کرد و خائنین را هم باید مجازات نمود (صحیح است) آقایان من و رفقا و همکاران عزیزم که عده زیادی از آنها را خودتان می‌شناسید جزو خدمتگزاران این مملکت هستیم اگر که ما قبول کردیم که بیاییم در دولت کار کنیم و البته برای وزارت نبوده است من شخصاً افتخار به وزارتی ندارم که نتوانم خدمتی به این مملکت بکنم اگر یک نفر وزیر روی بی‌شعوری، نفهمی و ندانستگی بیاید مزخرفاتی در مجلس بگوید به چه مناسبت به حساب همه وزرا می‌گذارید؟ شما طرفدار دفاع از حقوق ملت ایران هستید من هم طرفدار حقوق ملتم راجع به نفت همه‌مان شریکیم بنده وزیر باشم یا نباشم و اگر بزرگ‌ترین چوب را به من بزنند می‌گویم که باید شرکت نفت حق ایران را بدهد و هر کس هم بخواهد غیر از این بگوید باید مغز او را خرد کرد او خون ایرانی در رگ‌هایش نیست (صحیح است) آقای مکی شما نباید به من شرافتمند و دولت خاک بر سر بگویید شما نباید به یک هیئت شرافتمندی به نام دولت بیایید بگویید خاک بر سرت. من می‌گویم خاک بر سر آن کسانی که نمی‌خواهند حقوق ملت ایران را حمایت کنند. خاک بر سر آن مردمی که بروند و مغازه حاج شمشیری را بزنند و بشکنند (دکتر بقایی - به دستور دولت بوده) خیر این طور نیست هر کس این کار را کرده غلط کرده من مطمئنم که اگر کسی این کار را کرده باشد اراذل بوده اوباش بوده آقا من عضو دولتم کسی حق ندارد به من بگوید خاک بر سرت.
دکتر بقایی - خاک بر سر آن وزرایی که دستور می‌دهند از میتینگ نفت خودداری شود نخست وزیر تلگراف رمز کرده است.
وزیر فرهنگ - والله نخست وزیر از آنچه که فروهر اینجا گفت خبر نداشته فروهر فضولی کرده او بیخود گفته به خدا دروغ گفته من خدا را دروغ اینجا قسم نمی‌خورم نخست وزیر اطلاع نداشته که او می‌آید این حرف‌ها را می‌زند.
نائب رئیس - آقای وزیر کشاورزی.
وزیر کشاورزی - چند مطلب اینجا بیان شد و آقای ارباب هم راجع به ملخ بیاناتی فرمودند. راجع به موضوع ملخ بنده چند مرتبه خدمت آقایان عرایضی کردم و جریانی که هست غالباً در روزنامه‌ها منعکس می‌شود ملخ از عربستان و پاکستان و هندوستان به ایران حمله می‌کند در سال‌های اخیر که آقایان شاید به خاطر داشته باشند این دفعه سوم است یک مرتبه در سال ۱۳۰۸ و یک مرتبه در سال ۱۳۲۲ و امسال که شروع به تهاجم ملخ شده و همین طور ادامه دارد در ۱۳۰۸ ما وسایل فنی‌مان و کادر فنی‌مان خیلی ضعیف بود به این جهت به خوبی مبارزه نشد ولی بنده همین طوری که خدمت آقای سپهبد جهانبانی عرض کردم بعد از آن اظهاراتی که در مجلس سنا کردند اگر در ۱۳۲۲ مردم توجه به موضوع ملخ نکردند برای این بود که ما مبارزه کردیم و صدمه‌ای به زراعت مردم نخورد و الا در ۱۳۲۲ تهاجم ملخ به همان شدت ۱۳۰۸ بود و امروز هم که ما اطلاع پیدا کردیم تمام اقداماتی را که یک مملکتی که دارای تشکیلات خوب باشد می‌توانست بکند ما کردیم یعنی اگر این اتفاق در آمریکا یا جای دیگر هم می‌افتاد غیر از آن که ما کردیم نمی‌کردند و نمی‌توانستند هم بکنند یعنی ما به وسیله مأمورین دولتی از همه جا کسب اطلاع کردیم که تا مراقب پرواز ملخ باشیم و تقریباً پیش‌بینی بکنیم که در چه مناطقی اینها تخم‌گذاری خواهند کرد چون در مواقعی که ملخ در حال پرواز است ولو این که صدمه‌ای هم بزند ما قادر به دفعش نیستیم بنابراین ما الان عملی که می‌کنیم این است که وسایل را در همه جا تمرکز داده‌ایم مأمورین دیده‌بانی داریم و مأمورین‌مان هم با کمال دقت انتخاب شده‌اند و اینها به محل‌هایی که بایستی بروند می‌روند و از حیث سبوس از حیث وسایل و از حیث مستخدم همه را ما تهیه کردیم و نگرانی نداریم خوشبختانه وزارت جنگ هم با نهایت حسن نیت تجهیزاتی از این قبیل: ۱۰۵ کامیون، ۱۱ بی‌سیم و ده هزار سرباز در اختیار ما گذاشته‌اند و همین دیشب بنده تصویب‌نامه‌ای تقدیم هیأت دولت کردم که به تصویب برسد که کلیه ادارت دولتی و استانداردها موظف باشند که در این کار کمک کنند چون این بلای عمومی است و یک خطری است که تنها وزارت کشاورزی و مأمورین وزارت کشاورزی این کار را نمی‌توانند انجام بدهند بلکه باید مردم، استاندارها، وزارت جنگ همه بایستی همکاری بکنند و خوشبختانه می‌کنند و بنده امیدوارم که ما یا به کلی رفع خطر بکنیم و یا صدمه و خطر خیلی کم باشد.
بهادری - پس عرض بنده را تأیید فرمودید که در اردبیل کاری نشده.
وزیر کشاورزی- نخیر راجع به ملخ است و ملخ دریایی که از جنوب می‌آید هیچ ارتباطی به اردبیل ندارد .... (بهادری - بنده الان عرض می‌کنم) جنابعالی که همیشه حاضرید بنده هم جواب فرمایش‌هایتان را خواهم داد. راجع به ملخ دریایی عرض می‌کنم آن ملخ مراکشی است که همیشه در مغان و گرگان حمله می‌کند و هر سال هم مبارزه شده و یکی از همشهری‌های جنابعالی و رفقا و همکاران بنده هم آنجا هستند و کار می‌کنند عرض کنم که موضوعات و اظهارات دیگری هم که راجع به ملخ دریایی هست حاضر به جواب هستم و اما راجع به فرمایشاتی که آقای بهادری فرمودند البته موجب نهایت تأسف است که فعالیت کشاورزی در غالب جاهای مملکت بسیار ضعیف است ولی مربوط به شخص بنده یا آقایانی که قبلاً تصدی وزارت کشاورزی را داشته‌اند نیست یک و هفت دهم بودجه کل مملکتی بودجه کشاورزی است در هیچ جای دنیا به این نسبت نیست بودجه کشاورزی ۷ را از کل بودجه در دست وزارت کشاورزی است و همه ساله میزانی که ممکن است خرج کار کشاورزی شود کم‌تر می‌شود چون شما یک عده
مستخدم دارید که نه دولت می‌تواند اینها را کم بکند و نه مجلس شورای ملی قبول می‌کند کم بشوند اینها هر سال در بودجه هستند و حقوق می‌گیرند و رتبه می‌گیرند بنابراین از مقدار بودجه‌ای که ما داریم یک مقدار از بودجه کارهای کشاورزی کم می‌شود و به بودجه پرسنلی اضافه می‌شود اینها وجود دارند اینها حقوق می‌گیرند و اینها هر سال به تصویب مجلس می‌رسد و در وزارت کشاورزی که عده‌ای هستند که مفیدند و قادر به کار هستند ولی ما وسایل کارشان را نداریم هر وقت وسایل کارشان را داشته باشیم استفاده می‌کنیم در آذربایجان هم کار می‌کنیم در سایر جاها هم می‌کنیم و بودجه‌ای که داریم در دست آقایان است بنده چند روز پیش از نمایندگان محترم کرمان دعوت کردم و از رؤسای ادارات‌مان هم آنجا نشستیم گفتیم آقا مقدورات ما این است تقاضاهایتان را هم آقایان بفرمایید که ما برای منطقه‌تان چه می‌توانیم بکنیم؟ اگر بیش‌تر ممکن است ما می‌کنیم و الا اگر ما اعتبار نداریم و وسیله در دستمان نیست شما از ما گله‌مند نباشید و ما هر چه از دستمان می‌آید می‌کنیم و اما راجع به عوارض دامپزشکی امسال ما موفق شدیم از همین بودجه کشاورزی از ۴۰ میلیون گوسفند و پنج میلیون گاوی که تقریباً هست تعداد زیادی را تلقیح کنیم من با آقای کهبد صحبت می‌کردم در صورتی که ما مبارزه می‌کنیم با امراض دامی باز در سال پانصد میلیون تومان خسارتش است درست از همان نظری که دولت برای تشویق صادرات دارد اینجا ما یک عوارضی وضع کردیم که شاید مجموع آن از یک میلیون تومان تجاوز نکند ولی از پانصد میلیون تومان خسارت جلوگیری می‌کند البته بسته به تصمیم آقایان است اگر مصلحت دانستند تصویب می‌فرمایند اگر مصلحت ندانستند تصویب نمی‌فرمایند اما راجع به اظهاراتی که آقای مکی فرمودند بنده هم در تعقیب بیانات آقای وزیر فرهنگ خودم را ناچار می‌دانم که شخصاً به عنوان یک وزیری که عضو دولت است از خودم دفاع بکنم برای این که آقایان اگر مجاز هستند که مطالبی را به عنوان توهین بی‌مورد به دولت بگویند مطالبی را که به هیچ فرد ایرانی نباید نسبت داده شود باید به نوبه خودم دفاع بکنم اگر آقای مکی به شرافت خودشان معتقدند و شرافت خودشان را حفظ می‌کنند و دفاع می‌کنند بنده هم باید دفاع بکنم بنده هیچ‌وقت در عمرم هیچ تصمیمی، هیچ اقدامی‌که از روی خیانت باشد نکرده‌ام (صحیح است) و بنده از سایر رفقایم دفاع نمی‌کنم و آقایان اگر کسی اینجا به خودش حق می‌دهد که عبارت خاک بر سر را بگوید من همان عبارت را به گوینده‌اش پس می‌دهم برای این که در این مجلس که ما بایستی مطیع قانون باشیم (دکتربقایی - شما چرا استعفایتان را پس گرفتید؟) بنده به میل شما نیامده‌ام که استعفا بدهم، بنده تابع اکثریت هستم (دکتربقایی - استعفا دادید) شما اگر برای تظاهر اجازه می‌دهید که به حیثیت اشخاص حمله بکنند بنده هم به خودم این اجازه را می‌دهم که جواب بدهم خاک بر سر آن شخصی که کارها را برای تظاهر می‌کند و هیچ کاری نمی‌کند (دکتربقایی - خاک بر سر آن اشخاصی که خائنانه لایحه نفت را پس گرفتند) من خیانت نکرده‌ام، هیچ عملی نشده، بنده مثل هر فرد ایرانی خود را شریف می‌دانم و در هیچ کار هم بنده خیانتی نکرده‌ام بنده عضو دولت بودم همیشه با رویه وطن‌پرستی و شرافت عمل کردم و بنده منکر این هستم که شما شریف‌تر از من هستید در تمام زندگی شما در کنار گود نشستید و من در توی گود بودم (دکتر بقایی - چرا استعفا دادید؟) چرا استعفا بدهم؟ بنده بشخص نخست وزیر که الان با او کار می‌کنم معتقد هستم که وطن‌پرست است، بنده عقیده دارم که شاه مملکت جز خیر مملکت را نمی‌خواهد و شماها هم می‌خواهید ولی نمی‌کنید و تظاهر می‌کنید و برای این که دفعه دیگر وکیل بشوید، برای این که مردم را دور خودتان جمع بکنید و ما نمی‌خواهیم این کار را بکنیم.
نائب رئیس - وارد دستور می‌شویم.
دکتر بقایی - بنده اخطار دارم.
نائب رئیس - طبق چه ماده‌ای اخطار دارید؟
دکتر بقایی - طبق قانون اساسی اخطار دارم.
نائب رئیس - وارد دستور می‌شویم اخطار شما موردی ندارد.
دکتر بقایی - اخطار مقدم است، اخطار مطابق قانون اساسی دارم.
نائب رئیس - مورد ندارد، برای اخطار، آقا دو ساعت است مجلس تشکیل شده است این اخطار نیست اصول قانون اساسی لازم‌الاجراست می‌خواهید حقتان را محفوظ نگه دارم برای جلسه بعد؟
دکتر بقایی - اخطار مطابق ماده قانون اساسی است و مقدم است.
نائب رئیس - کدام ماده؟
دکتر بقایی - ماده ۶۱.
نائب رئیس – همان جا بخوانید.
دکتر بقایی – همین جا می‌خوانم خواهش می‌کنم آقایان وزرا گوش بدهند«وزرا علاوه بر این که به تنهایی مسئول مشاغل مختصه وزارت خود هستند به هیأت اتفاق نیز در کلیات امور در مقابل مجلسین مسؤل و ضامن اعمال یکدیگرند، معنای این.....
نائب رئیس - آقای دکتر اخطار در مقابل آئین‌نامه است، این قانون اساسی است البته آقایان هم می‌دانند که مسئولیت مشترک دارند، آئین‌نامه اخطار دارد قانون اساسی که اخطار ندارد این را که خواندید آقایان هم متوجه شدند دیگر این توضیح لازم ندارد.
دکتر بقایی - مطابق آئین‌نامه اخطار قانون اساسی وجود دارد آقا سؤال بفرمایید.
نائب رئیس - آقای فولادوند آقایان هم شنیدند.
دکتر بقایی - بنده باید توضیح بدهم.
نائب رئیس - توضیحی لازم ندارد، من توضیح دادم.
دکتر بقایی - اخطار دیگر توضیحش با بنده است با جنابعالی نیست.
نائب رئیس - حالا می‌خواهید حقتان را محفوظ کنم برای جلسه بعد چون حالا وارد دستور شدیم موافقت بفرمایید قانون را مطرح کنیم بعد در جلسه بعد اخطار بفرمایید.
دکتر بقایی - اخطار مقدم است آقای گنجه‌ای سابقه مجلس را ملاحظه بفرمایید.
نورالدین امامی - آقای دکتر بقایی استدعا می‌کنم.
آزاد - چرا اجازه نمی‌دهید؟
نائب رئیس - حالا وارد دستور شدیم.
دکتر بقایی - اخطار مقدم است آقای رئیس توضیح بنده دو کلمه بیش‌تر نیست.
نائب رئیس - حالا اگر آقایان میل ندارید که امروز کار بکنیم تنفس بدهیم، اجازه بدهید وارد دستور شدیم.
دکتر بقایی - اخطار مقدم است اخطار است آئین‌نامه را ملاحظه بفرمایید.
نائب رئیس - این اخطار نیست عزیزمن آئین‌نامه را نگاه کنید این قانون اساسی است اخطار نظامنامه‌ای علیحده است.
دکتر بقایی - ماده ۹۰ که بنده نخواستم اخطار قانون اساسی مقدم بر همه چیز است حالا اجازه بدهید من توضیح بدهم.
نائب رئیس - چه چیز را توضیح بدهید نیم ساعت هم اینجا وقت ما صرف می‌شود وارد دستورشدیم (چند نفر از آقایان از مجلس خارج می‌شدند) آقایان اگر تشریف ببرند غایب می‌شوند می‌خواهیم رأی بگیریم.
دکتر بقایی - آقا اخطار مطابق قانون اساسی مقدم است.
فقیه‌زاده - تنفس بدهید.
مکی - جناب آقای رئیس به بنده توهین کرده‌اند، بنده اخطار دارم و مطابق ماده ۹۰ حق دارم حرف بزنم برای این که خطاب آقای وزیر فرهنگ به من بود.
نائب رئیس - حالا وارد دستور شدیم خواهش می‌کنم برای جلسه بعد بماند.
دکتر بقایی - اخطار مقدم است مطلب را شروع کردم باید بنده توضیح بدهم ماده را اجازه دادید خواندم، اگر اجازه داده بودید تا حالا تمام شده بود.
مکی - آقای رئیس یک افرادی که از وزرای کابینه وثوق‌الدوله بدتر هستند به من توهین کرده‌اند وزیر کشاورزی بیجا کرده است آمده است توهین کرده است یک حمالی را آورده‌اند وزیر کرده‌اند حق ندارد بلند بشود به من توهین بکند.
نائب رئیس - آقایان هم حق ندارند به وزرا توهین بکنند.
مکی - چرا اجازه دادید توهین به من بکنند حق ندارد.
۶ - ختم جلسه به عنوان تنفس
نائب رئیس - من اجازه نمی‌دهم آقا به کسی توهین شود فعلاً ده دقیقه تنفس داده می‌شود.
(نیم ساعت قبل از ظهر جلسه به عنوان تنفس تعطیل و یک ربع بعد از ظهر مجدداً زنگ جلسه زده شد ولی به علت عدم حصول اکثریت رسمیت نیافت)
نائب رئیس - چون عده‌ای از آقایان تصور نموده‌اند دیگر جلسه نمی‌شود رفته‌اند جلسه آینده روز یکشنبه اول بهمن خواهد بود.
نائب رئیس مجلس شورای ملی- رضا گنجه