مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۸ دی ۱۳۲۰ نشست ۱۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری سیزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری سیزدهم |
دوره سیزدهم قانونگذاری
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره۱۳
جلسه: ۱۶
صورت مشروح مجلس روز یکشنبه ۲۸ دی ماه ۱۳۲۰
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- بقیه شور دوم و تصویب لایحه یکی شدن سازمان وزارت بازرگانی و پیشه و هنر
۳- معرفی آقای رضا تجدد به سمت معاونت وزارت فرهنگ
۴- سؤال آقای نراقی راجع به ارزهای خارجی و جواب آقای وزیر دارایی
۵- تصویب نمایندگی آقای منشور از همدان
۶- قرائت مراسله راجع به ارجاع لایحه الغا قانون ریاست عالیه کل قوا به کمیسیون دادگستری جدید
۷- قرائت استعفانامه آقای دکتر قاسم اهری از نمایندگی مجلس شورای ملی
۸- تصویب نمایندگی آقای بوداغیان نماینده ارامنه جنوب
۹- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس یک ساعت و سه ربع پیش از ظهر به ریاست آقای اسفندیاری تشکیل گردید.
صورت مجلس پنجشنبه ۲۵ دی ماه را آقای طوسی (منشی) قرائت نمودند. (اسامی غائبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شده:
غائبین بی‌اجازه- آقایان: تولیت، دکتر ضیا، جلیلی، شهدوست، مهدوی، ملایری، صدر، محیط لاریجانی، خواجه نوری، جلایی، مؤید قوامی، اصفهانی، فاطمی، دکتر ادهم، معتضدی، دهستانی، جهانشاهی، آصف، سلطانی، صادق وزیری، مستشار، معدل
دیرآمدگان بی‌اجازه- آقایان: مسعودی خراسانی، بیات، موقر، ارکانی، یمین اسفندیاری، اکبر، انوار، هاشمی، نیک‌پور، خسروشاهی، تهرانچی، دشتی، نقابت، نصرتیان)
- تصویب صورت مجلس
۱- تصویب صورت مجلس
رئیس- آقای انوار در صورت مجلس فرمایشی داشتید؟
انوار- بنده نمی‌خواهم در این عرضی که می‌کنم یک خصوصیتی برای خودم قائل شوم بنده کاملاً مواظب هستم که کارم در تحت انتظام باشد در این شش هفت دوره که بنده در مجلس بوده‌ام هیچ وقت غایب نبوده‌ام پریروز شاید بیست دقیقه یا بیست و پنج دقیقه نیم ساعت دیر آمدم و مرخصی هم خواسته‌ام نمی‌خواهم اصلاً اسمم غایب باشد و غایب بی‌اجاره نوشته شود و این به دو سیه من صدمه می‌رساند و باید اصلاح نمایید و با اجازه باشد.
طوسی- عرض کنم توجه آقای انوار را جلب می‌کنم اولاً همان طور که فرمودند رعایت شده و حقیقتاً هم مراقبت ایشان اسباب امتنان بوده است ولی به طور کلی این مرخصی‌ها که ملاحظه فرمودید بدون اجازه خوانده شد از این نظر بوده است که مجال نبوده است به کمیسیون فرستاده شود البته به کمیسیون عرایض و مرخصی فرستاده می‌شود و کمیسیون هم تصویب خواهد کرد.
رئیس- آقای صفوی شما هم در صورت مجلس فرمایشی دارید؟
صفوی- خیر بنده قبل از دستور عرض دارم.
رئیس- در صورت مجلس نظری نیست؟ (گفته شد- خیر) صورت مجلس تصویب شد.
- بقیه شور دوم و تصویب لایحه یکی شدن سازمان وزارت بازرگانی و پیشه و هنر
۲- بقیه شور دوم و تصویب لایحه یکی شدن سازمان وزارت بازرگانی و پیشه و هنر
رئیس- لایحه ضمیمه شدن دو وزارتخانه مطرح ا ست.
صفوی- بنده قبل از دستور عرض دارم.
رئیس- این کار را تمام کنیم بعد مذاکرات قبل از دستور به علاوه قبل از شما هم عده‌ای اجازه خواسته‌اند. دستور مقدم است پیشنهاد آقای انوار خوانده می‌شود.
پیشنهاد می‌کنم بعد از کلمه مصوب اضافه شود که از دو وزارتخانه
رئیس- آقای انوار
انوار- خیلی معذرت می‌خواهم در این موضعی که عرض می‌کنم پیشنهاد بنده یک چیز خیلی جزئی است ولی نظرم راجع به دو سه موضوع بود و یادآور می‌شوم آقای وزیر پیشه و هنر را و همه آقایان را که متوجه هستند که مسأله اقتصاد ما مخصوصاً کمیسیون ارز و مسأله لیره خیلی مورد توجه است الان در روزنامه‌ها می‌خوانیم که لیره الان در بغداد یکی ده تومان است و اینجا چهارده تومان پانزده تومان است عرض کنم بنده تاجر نیستم و آقایان تجار در مجلس هستند اما می‌فهمم فشار اقتصادی که در کشور وارد می‌شود وقتی در یک جا جمع شد بر همه وارد است آقا سید جمال‌الدین می‌نویسد اگر در شهری که بیست هزار نفر جمعیت داشته باشد دو نفر فقیر باشد فشار وارده به آنها چون بسیار کم است ملتقت نمی‌شوند اگر این دوتا ده‌تا شد ده‌تا صدتا شد آن وقت چه فشاری می‌آورد؟ روز به روز ما در فشار اقتصادی هستیم این مسأله اجازه صدور و کمیسیون ارز و اسعار تماماً یک چیزهایی است که کاملاً امتحان کردیم این ملت را فشار داد و نابود کرد می‌فرمایید چگونه نابود کرد نابودی به این است که تمام مملکت ایران مبتلا شده است جنگ بین‌المللی اجناس ما را از مملکت برده است و به دهات فشار آمده است و رعایا رو آورده‌اند به شهرها و دهات به کلی از بین رفته و به شهرها هم فشار آمده است این فشار از چه شده است؟ خدا می‌داند آقایان این را که من می‌گویم از سوزدل می‌گویم فشارش برخود ما هم هست کبریت دانه سه شاهی را باید نه شاهی بخریم این تضییفات و این فشارها همه از نظر تضییفات و فشارهایی است که به بازرگانی مملکت وارد آمده است و فشارهایی است که به اسعار ما شده است اینها را در نظر بگیرند و اصلاح کنید آقا استیضاح معنی ندارد به دولتی که ما رأی اعتماد داده‌ایم نمی‌توانیم استیضاح کنیم. آقایان دولت توجه ندارند به مجلس الان بنده توجه کردم که مطابق قانون اساسی و نظامنامه داخلی دولتی که باید پشتیبانش مجلس باشد هنوز معاونین خودشان را به مجلس معرفی نکرده‌اند وقتی که معاون به مجلس معرفی نشده رسمیت ندارد و نمی‌تواند امضا کند (صحیح است) این چیزی که بنده می‌گویم روی سابقه مفصلی است وزارت عدلیه در آن دوره مجلس چرا معاونش را نیاورده در این دوره هم نیاورد وزارت مالیه هم نیاورده وزارت کشور هم نیاورد آخر بیایید شما هم به وظیفه خودتان عمل کنید این موضوع وظیفه شما است موضوع وظیفه را باز تکرار می‌کنم وزارتخانه تا معاونش معرفی نشود رسمیت ندارد و این مسأله را که ما عقل‌مان می‌رسد می‌گوییم آقای وزیر دادگستری شما معاون دارید چرا نمی‌آورید؟ آقای وزیر مالیه چرا معاون‌تان را نمی‌آورد؟ آقایان وزرای دیگر چرا معاونین خودشان را نمی‌آورند به مجلس معرفی کنند؟ یعنی چه این امضایی که می‌کنند رسمیت ندارد یعنی چه؟ موضوع راجع به اقتصاد را کاملاً عرض کردم امیدوارم آقای وزیر پیشه و هنر یک تصمیمی در این باب بگیرند که هر روز زودتر اقدام شود به صرفه مملکت تمام می‌شود هر روزی که ما خرج‌مان را کم‌تر کنیم بنیه اقتصادی‌مان بیشتر می‌شود. موضوع دیگر این بود که بنده تحقیق کرده‌ام وزارت بازرگانی مستخدمین آن دو قسم است در حدود هفتاد یا هشتاد تای آنها دارای رتبه هستند و باقی کنتراتی هستند آقایان می‌دانند که بنده در بودجه همیشه در طرف منفی واقع شده‌ام اما نه در موارد به این سختی اینجا قریب هشتاد نود نفر کنتراتی هستند وقتی که این دو وزارتخانه یکی می‌شود و احتیاجات‌شان کم می‌شود اینها را ممکن است جواب کنند چون دوره سخت درباره اینها بایستی دولت و مجلس با هم کمک کنند و یک فکری کنند این هشتاد نفر که کنتراتی هستند وقتی که دو وزارتخانه یکی شد فکری برای آنها بکنید امروز روزی نیست که بشود آنها را بی کار کرد بنده که همیشه در خرج مته به خشخاش می‌گذاشتم در اینجا می‌گویم نه اینها دارای عائله هستند زن و بچه دارند فقیر و مسکین هستند ترتیب کار آنها را دولت در نظر بگیرند یا کار دیگری برای‌شان در نظر بگیرند. اگر ناچار شدند از دو وزارتخانه کم کنید اینجا فرق نگذارید نگویید این یکی کنتراتی است این یکی رتبه‌ای است کنتراتی کم شود و رتبه‌ای کم نشود عدالت را رعایت بکنید نسبت به وزارت پیشه و هنر و وزارت بازرگانی هم این رعایت را بکنید نه این که همه تحمیل نسبت به وزارت بازرگانی باشد یا تحمیل به وزارت پیشه و هنر باشد اساساً به قدر امکان باید توجه نمایند که تمام آنها سابقه‌شان محفوظ بماند کجا بروند جایی ندارند این بیچاره‌ها. این است که دولت باید متوجه باشد که مستخدمین خودشان را رعایت کنند آقای وزیر دارایی توجه کردند که ما نان‌شان و آذوقه‌شان را زیاد کردیم و حقوق‌شان را زیاد کردیم این فایده‌اش چه بود کبریت سه شاهی نه شاهی شده است نفت سه قران بود حالا شش قران شده است این بود آقای وزیر مالیه نتیجه دست شما درد نکند. پیشنهادم را استرداد می‌کنم مقصودم عرض این مطالب بود.
رئیس- پیشنهاد آقای مخبر فرهمند.
بنده پیشنهاد می‌کنم ماده به این طور اصلاح شود:
از تاریخ تصویب این قانون سازمان وزارت پیشه و هنر و بازرگانی توأم شده و به نام وزارت پیشه و هنر و بازرگانی نامیده خواهد شد الی آخر.
رئیس- آقای مخبر فرهمند.
مخبر فرهمند- بنده توضیحاتی که لازم بود پریروز در جلسه گذشته عرض کردم حالا که تصمیم این است که این دو وزارتخانه یکی بشود و به عقیده بنده با این که خود هئیت دولت عقیده دارند که این دو وزارتخانه یکی بشود معنی ندارد که یک وزارتخانه که کارش کم شده است وزارتخانه دیگری ضمیمه آن بشود چون با این ترتیب اگر تصویب شود و به صورت قانونی بیرون برود و آن مذاکرات خوانده شود آن وقت صورت خوبی پیدا نمی‌کند چون ما از یک طرف می‌گوییم وزارت بازرگانی کاری ندارد آن وقت در عین حال یک وزارتخانه را ضمیمه آن می‌کنیم پس حالا که آن وزارتخانه کاری ندارد آن را ضمیمه وزارتخانه پیشه و هنر باید کرد.
رئیس- آقای اعتبار
اعتبار- بنده خیال می‌کنیم که آقای مخبر فرهمند یک اشتباهی کرده‌اند که وزارت پیشه و هنر به وزارت بازرگانی ضمیمه می‌شود این که گفته می‌شود وزارت بازرگانی و مقدم می‌دارند آن را از نظر قدمتی است که آن وزارتخانه دارد مثل این که می‌گویند وزارت پست و تلگراف در صورتی که اهمیت تلگراف بیشتر از پست است ولی از نظر قدمت مؤسسه پست اسم آن را مقدم بر تلگراف ذکر می‌کنند و اینجا هم نظر به همین جهت بوده است که بازرگانی چون قدمت دارد آن را مقدم نوشته‌اند.
رئیس- موافقین با پیشنهاد آقای مخبر فرهمند برخیزند (عده کمی قیام نمودند) تصویب نشد. پیشنهاد آقای افشار:
بنده پیشنهاد می‌کنم به جای وزارت بازرگانی و پیشه و هنر نوشته شود وزارت اقتصاد.
رئیس- آقای افشار
افشار- عرض کنم به عقیده بنده یکی از قسمت‌های فوق‌العاده مهم حیات اجتماعی ایران موضوع اقتصادیات است متأسفانه از چندی به این طرف به طوری که لازم است توجهی در اقتصادیات نشده است اگر هم اداره اقتصاد یا قسمت اقتصادی در وزارت دارایی تشکیل شده از نظر تأمین عایدات دولتی بوده است نه احیای وضعیت اقتصادی کشور در صورتی که ایران احتیاج فوق‌العاده مبرمی به ترمیم خرابی‌های اقتصادی خود دارد و اگر یک وزارتخانه غیر از وزارت دارایی در نظر بگیرد که اقتصادیات ایران را اصلاح کند همین وزارتخانه است و وزارت بازرگانی و پیشه و هنر باید اقدام کند به همین جهت بنده چون نمی‌خواهم در این موضوع (چون همه آقایان از وضعیت خرابی اقتصادی ایران اطلاع دارند) بیش از این توضیح بدهم این است که بنده پیشنهاد کردم اسم این وزارتخانه را وزارت اقتصاد بگذارند که این وزارتخانه بتواند اقدام به احیای وضع اقتصادی این مملکت بکند.
وزیر بازرگانی و پیشه و هنر- این نظریه از طرف آقای افشار در کمیسیون هم پیشنهاد شد و در جواب ایشان توضیحات لازمه داده شده به مناسبت این که قسمت اقتصادی وزارت دارایی کارهایی را انجام می‌دهد برای این که اشتباه اسمی نشود بهتر این است که آقایان موافقت بفرمایند به همان اسم وزارت بازرگانی و پیشه و هنر باقی باشد.
رئیس- رأی گرفته شود یا مسترد می‌کنید؟
افشار- رأی بگیرید اگر آقایان هم موافق نیستند بنده اصرار دارم.
رئیس- آقایان موافقین با پیشنهاد آقای افشار برخیزند (چند نفر قیام نمودند) تصویب نشد. آقای طوسی
طوسی- یک سؤالی راجع به امور پرسنلی این وزارتخانه بنده قبلاً عرض کردم و آقای انوار هم فرمودند و آقای وزیر چیزی در این قسمت توضیح نفرمودند خوب است بفرمایند.
وزیر بازرگانی و پیشه و هنر- همان طور که در کمیسیون خدمت آقایان عرض کردم اساساً منظور از الحاق این دو وزارتخانه دو نظر بود یکی ارتباط کامل بود که بین عملیات این دو وزارتخانه موجود شده و یکی هم صرفه‌جویی البته وقتی اسم صرفه‌جویی برده می‌شود آقایان باید توجه کنند که کارمندان این دو وزارتخانه اعم از کنتراتی یا رتبه‌ای هر یک که به درد کار بخورند نگاه داشته می‌شوند و هر کدام که به درد کار نخورند البته صرفه‌جویی می‌شود.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به ماده واحده پیشنهادی دولت موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد.
- معرفی آقای رضا تجدد به سمت معاونت وزارت فرهنگ
۳- معرفی آقای رضا تجدد به سمت معاونت وزارت فرهنگ
وزیر فرهنگ- بنده آقای رضا تجدد را که سابقه ممتدی در خدمات قضایی و فرهنگ دارند به سمت معاونت وزارت فرهنگ به مجلس شورای ملی معرفی می‌کنم (صحیح است- مبارک است)
- سؤال آقای نراقی راجع به ارزهای خارجی و جواب آقای وزیر دارایی
۴- سؤال آقای نراقی راجع به ارزهای خارجی و جواب آقای وزیر دارایی
رئیس- آقای نراقی سؤالی از آقای دکتر وزیر دارایی کرده‌اند. بفرمایید.
نراقی- بنده سؤالی از آقای وزیر دارایی راجع به ترقی قیمت لیره و شکست پول و تأثیری که این اقدام به نظر بنده در سطح زندگی عمومی کرده است دارم و یادداشت‌هایی بنده در این زمینه کرده‌ام که به عرض آقایان می‌رسانم. علاوه بر این که پول قانونی ایران پایه‌اش نقره و طلا است و پشتوانه کافی هم دارد از جواهرات و طلا و لیره و ارزهای خارجی هیچ مورد نداشت که کس قیمتش را تنزل بدهد و در این موقع که ما احتیاجی هم به ارزهای خارجی نداریم و صادرات و واردات ما محدود شده علت نداشت که نرخ ارزهای خارجی را ما بالا ببریم و بالنتیجه قیمت ریال را بشکنیم. بنده در این زمینه یادداشت‌هایی با مراجعه به قوانین سابقه تهیه کرده‌ام و به عرض آقایان می‌رسانم و امیدوارم زودتر رفع شود چون ضرر را هر جا جلویش را بگیریم باز نفعی عاید کشور خواهد شد. به موجب قانون واحد و مقیاس پول قانونی ایران مصوب ۲۲ اسفند ۱۳۱۰ اجازه انحصاری انتشار اسکناس به بانک ملی ایران داده شده و اسکناس بانک ملی ایران نماینده مسکوک نقره ایران شناخته شده و اعتبار و رواج قانونی برای معاملات دارد و هر کس از قبول آن استنکاف نماید به مجازات‌هایی که در قانون مجازات عمومی برای عدم قبول پول رایج کشور تعیین گردیده است محکوم خواهد شد. از طرف دیگر در قانون واحد و مقیاس پول حدود و تکالیفی برای دولت و بانک عامل دولت به منظور حفظ اعتبار اسکناس معین شده است از قبیل عدم انتشار اسکناس بیش از مبالغ معینه در قانون و داشتن ذخیره طلا و نقره و ارز آزاد برای پشتوانه اسکناس تحت نظارت هئیت مخصوص و تبدیل اسکناس به ریال نقره و غیره و نیز به موجب همان قانون ریال نقره که اعتبار قانونی دارد و اسکناس بانک ملی ایران نماینده آن محسوب می‌شود مسکوکی است که دارای ۱۴/ ۴ گرم نقره خالص و ۸۶/۰ گرم عیار می‌باشد و هئیت نظارت پشتوانه اسکناس باید در ضمن گزارش‌های خود راجع به وضع حساب پشتوانه اسکناس میزان طلا و نقره موجود در بانک را مطابق ارزش قانونی آنها تسعیر نماید این نحو تسعیر تاکنون معمول بوده و موجودی نقره براساس ریال قانونی معینی از قرار هر ۱۴/۴ گرم نقره یک ریال تسعیر شده است بنابراین مسلم است که محض حفظ اعتبار اسکناس ایران ارزهای خارجی هم باید براساس ارزش قانونی پول ایران تسعیر شود یعنی نرخ ارز خارجی نسبت به اسکناس ایران باید براساس ریال ارز قانونی یا اقلاً براساس ریال نقره قانونی که قابل تبدیل به اسکناس می‌باشد تعیین گردد. مثلاً در مورد لیره کاغذی انگلیس باید بهای ۱۴/۴ گرم نقره خالص در بازار لندن ملاک تعیین نرخ واقع شود دولت نباید مأخذ بالاتری را برای تعیین نرخ لیره به رسمیت بشناسد و در نتیجه آن به عدم اعتبار پول قانونی کشور اعتراف نماید لیکن متأسفانه دولت در اوایل مهر ماه گذشته برحسب پیشنهاد وزارت دارایی تصویب‌نامه برای این عمل خلاف قانون صادر نموده و نرخ رسمی لیره را بدون توجه به ارزش قانونی ریال نقره و اسکناس ایران از ۶۷ ریال به ۱۴۰ ریال و در بعضی موارد به ۱۹۰ ریال ترقی داده است در صورتی که اکنون برخلاف سابق میزان عرضه لیره در بازار ایران بیش از میزان تقاضای آن می‌باشد و کمیسیون ارز برای فروش مازاد لیره‌های خود متوسل به مسافرین عتبات و به وارد کنندگان کالاهای غیرمجاز می‌شود و بدیهی است که اگر نرخ لیره آزاد بود هرگز به میزانی که دولت معین کرده است نمی‌رسد بلکه مانند زمان جنگ بین‌المللی گذشته تنزل فاحش می‌نمود. ممکن است وزارت دارایی برای توجیه عمل خود به اختیارات حاصله از قانون ارز مصوب اسفند ۱۳۱۴ استناد نماید لکن این استناد بی‌مورد است زیرا مفاد ماده چهار قانون ارز که مورد استناد وزارت دارایی است کاملاً مؤید مقررات قانون واحد پول می‌باشد نه خلاف آن و اختیار تعیین نرخ ارز مخصوصاً برای این منظور به دولت واگذار شده است که دولت از ترقی نرخ ارز و تنزل بهای اسکناس ایران جلوگیری کند و نگذارد به اعتبار پول قانونی کشور لطمه وارد شود این منظور از ابتدای اجرای قانون ارز تا اوایل مهر ماه امسال رعایت شده و با آن که در آن اوقات میزان تقاضای ارز غالباً بیش از میزان عرضه آن بوده همیشه نرخ رسمی ارز براساس پول قانونی ایران تعیین می‌گردید و نرخ بالاتری را دولت و بانک‌های مجاز به رسمیت نمی‌شناختند البته تصدیق می‌کنیم در نتیجه اجرای آیین‌نامه‌های ارزی سابق ارزش لیره در بعضی موارد عملاً بیش از نرخ رسمی آن بود و کسانی که در مقابل صدور پاره از کالاها ارز می‌فروختند و معادل آن به نرخ رسمی ریال می‌گرفتند می‌توانستند با گواهینامه فروش ارز هم که بانک خریدار به نام آنها صادر می‌کرد معاملاتی بکنند و قسمتی از ارز کالای صدوری را شخصاً یا به وسیله انتقال به دیگری به مصرف خرید کالای ورودی برسانند و از این راه به طور غیرمستقیم استفاده کنند لیکن این امر نمی‌تواند مجوز عمل وزارت دارایی واقع شود زیرا اولاً استفاده از گواهینامه فروش ارز تأثیری در نرخ رسمی ارز نداشت ثانیاً گواهینامه فروش ارز فقط در موقع افزایش میزان تقاضای ارز بر میزان عرضه آن قابل استفاده بود نه در این موقع که وضع تغییر کرده و کمیسیون ارز به وارد کنندگان بدون استثنا اجازه خرید ارز می‌دهد و احتیاج به مطالبه گواهینامه فروش قبلی ارز ندارد. ثالثاً در آن موقع هم گواهینامه فروش ارز فقط به کسانی داده می‌شد که ارز حاصل از صدور کالاهای غیر مرغوب کشور را به بانک‌های مجاز می‌فروختند و در صورت عدم استفاده از گواهینامه فروش ارز برای خرید و ورود کالاهای خارجی نمی‌توانستند زیان صدور کالاهای درجه اول حاصل می‌شد و همچنین نسبت به ارزهایی که شرکت‌ها مخصوصاً شرکت سهامی نفت انگلیس و ایران می‌فروختند گواهینامه فروش ارز داده نمی‌شد و فروشندگان این گونه ارزهای هیچ گونه استفاده غیرمستقیم از معاملات ارزی خود نمی‌توانستند بکنند. به این ترتیب شرکت سهامی نفت انگلیس و ایران هر ماه مبلغ گزافی لیره از قرار ۶۷ ریال به حساب دولت به بانک‌های مجاز می‌فروخت و دولت هم می‌توانست لیره‌هایی را که به این نرخ خریده است برای پرداخت بهای کالاهای انحصاری از قبیل قماش، قند، شکر، چای، گندم، کبریت، کاغذ، سیگار و غیره به مصرف برساند و این گونه کالاها را به بهای مناسبی در دسترس مردم بگذارد و از ترقی سطح زندگی و تنزل بهای پول قانونی کشور جلوگیری نماید ولی با نرخ فعلی ارزهای خارجی این کار میسر نیست و نتیجه آن هم کاملاً محسوس گردیده است. بنابراین از آقای وزیر دارایی سؤال می‌کنم علت تغییر نرخ ارزهای خارجی چه بوده و شرکت سهامی نفت انگلیس و ایران از تاریخ تغییر نرخ ارز تاکنون چه مقدار لیره به نرخ جدید فروخته و زیانی که از این راه متوجه دولت گردیده به چه وسیله ممکن است جبران شود؟
وزیر دارایی (آقای دکتر مشرف نفیسی)- نماینده محترم سؤال خودشان را قبلاً به اینجانب نشان نداده بودند که جزء جزء فرمایشاتشان را مطالعه کنم و جواب عرض کنم این است که جوابی که عرض می‌کنم در کلیات است. به طور خلاصه فرمایش نماینده محترم این است که چون پول ایران یک پشتوانه فلزی دارد و یک وزن معینی نقره و طلا برای ریال معین می‌کنیم حساب کنیم ببینیم که یک لیره ارزشش با عطف به مقدار زیادی که پول ایران دارد چیست و از روی آن یک نرخی معین کنیم ولی نرخی را که ما معین کرده‌ایم برای ارز این بیشتر از نرخی است که قانوناً می‌بایستی داشته باشد و بعد اظهار فرمودند که ما در ایران چون احتیاجی به ارز خارجی نداریم بنابراین ضرورتی نداشت که یک قیمت بالاتری برای ارزمان معین کنیم و یک استنادی نمودند و قانون ۳۱۰. آن اندازه که بنده در خاطر دارم قانون ۳۱۰ که برای پول ایران یک وزن نقره‌ای معین کرده هیچ وقت در عمل اجرا نشده است و خود آن قانون هم موقع اجرایش را موکول به موقع دیگری می‌نماید مثل این که در واقع یک اصلی را اتخاذ کرده است ولی اجرای آن اصل را به بعد موکول نموده است و عملاً هم همین طور بوده است. گمان نمی‌کنم هیچ یک از آقایان در خاطر داشته باشند از وقتی که بانک ملی ایران ناشر اسکناس بوده است یک کسی اسکناس برده باشد و به گیشه‌های بانک تسلیم کرده باشد و در مقابلش نقره یا طلا داده باشند (همهمه نمایندگان- خیر داده‌اند) به هر حال بنده که مطلقاً یادم نمی‌آید و در بانک شاهنشاهی یا در بانک ملی ایران طلا نمی‌دادند و نقره هم مدت مدیدی است متروک شده در صورتی که من چهار ماه است که متصدی وزارت دارایی هستم چند سال قبل از این که من متصدی شوم معمول نبوده و دادن نقره در مقابل اسکناس چندین سال قبل از تصدی بنده متروک شده در هر حال وضعی که قانون ارز و قانون‌های سابق ایجاد کرده بود این بود که نرخ ارز بر روی اساس عرضه و تقاضا معین کرده بود نه بر روی اساس مقدار نقره که می‌بایستی قانوناً در مقابل پول ایران داده شود و به همین جهت هم بود که نرخ لیره در خیلی پیش صد و بیست ریال بود و بعد نرخ رسمی درست کردند هشتاد ریال شد و بعد آن نرخ هم چون کاملاً رسمی نبود یک مقرراتی وضع کردند ولی در عمل خیلی قیمتش بیشتر بود به قسمی که در اول مهر ماه که تصویب‌نامه که نماینده محترم به آن اشاره کردند گذشت یک لیره ۱۷۶ ریال و یک دلار ۴۸ ریال ارزش داشت و تمام بازرگانانی که می‌خواستند جنس از خارج بخرند و وارد کنند بایستی به فرمول‌های مختلف جمعاً ۱۶۸ ریال بدهند تا یک لیره بهشان داده شود ما آمدیم برای اشکالات زیادی که در امور ارز بود و حساب‌های مختلف الف و ب و ج و د که هیچ کس سر درنمی‌آورد یک تسهیلاتی قائل شدیم و یک نرخی معین کردیم که حد وسط باشد بین نرخ قانونی که هیچ وقت اجرا نمی‌شد و یک نرخ حقیقی که خیلی بالاتر بوده و بالنتیجه یک لیره را ۱۴۰ ریال و یک دلار را ۳۵ ریال قیمت برایش معین کردیم و در نتیجه بیست و پنج درصد پول ایران عوض این که تنزل بکند ترقی کرد و یک تاجر ایرانی وقتی ۱۴۰ ریال می‌برد به بانک می‌دهد یک لیره بهش می‌دهند در صورتی که سابق ۱۷۶ ریال کم‌تر از او نمی‌گرفتند پس به قسمی که ملاحظه می‌فرمایید نرخ ریال عوض این که تنزل کرده باشد ترقی کرده. این که فرمودند ما امروز احتیاج به ارز خارجی نداریم و می‌توانیم نرخ ارز را به هر قیمتی معین کنیم گمان نمی‌کنم که این فرض ایشان از روی اطلاعاتی باشد برای این که احتیاجات ما به ارز خارجی امروز از هر موقع بیشتر است ما در سال چندین میلیون لیره از برای خرید کالاهایی که در ایران فراهم نمی‌شود از قبیل قند و شکر، اتومبیل، لاستیک و دوا و خیلی چیزهایی که جز جزئش را بنده نمی‌خواهم عرض کنم لازم داریم و مجبور هستیم ارز آن را تهیه کنیم و اگر ارز خارجی تهیه نکنیم پرداخت قیمت این قبیل کالاها در خارجه امکان پذیر نخواهد بود پس چون احتیاج به ارز داریم مجبوریم که بهای ارز را به قیمت بهای بازار دنیا معین کنیم تا بتوانیم احتیاجات‌مان را رفع کنیم. اظهار دیگری فرمودند راجع به این که ارزهای شرکت نفت انگلیس و ایران را که سابقاً ۶۸ ریال وصول شده است ما حالا در ۱۴۰ ریال می‌خریم این یک موضوعی است که در آن موقع که مقرراتی بود اجازه می‌داد که ما ارز را به یک نرخ معین بخریم و این موضوع چون مورد شکایت شرکت نفت انگلیس و ایران بود و چون نمی‌توانست که با آن قیمتی که پرداخته می‌شود هزینه‌های خودش را در داخل ایران بپردازد و مخصوصاً حقوق کارمندان خودش را ترقی بدهد و چون یک عده زیادی از مستخدمین ایرانی در آن شرکت کار می‌کنند باید در آن نرخ تجدیدنظر شود و دولت هم باید همان نرخی که برای بنگاه‌های ایرانی معمول می‌دارد در مورد آن شرکت هم اجازه داد اجرا کند تا این که آن شرکت هم بتواند هزینه‌های خودش را بنماید. بنابراین تصور نمی‌کنیم که اینجا یک عملی شده باشد که مورد اعتراض باشد.
رئیس- آقای نراقی
نراقی- بنده خیلی متأسفم که ناچارم اظهار کنم آقای وزیر دارایی با مطالعه کافی نفرمودند یا درست به عرایض بنده توجه نفرمودند و کم لطفی به خرج دادند (عده‌ای از نمایندگان- صحیح است) گزارش‌های تفصیلی هئیت نظارت بانک که یک کلمه درش هر روز تکرار می‌شود که چقدر ما اندوخته طلا و نقره داریم چند کیلوگرم و قیمت قانونی آنها چقدر است روی همین زمینه است که یک ریال ۱۴/۴ گرم نقره و آن عددی که گفتم چند میلیونیم از طلای خالص ارزش دارد و روی همین زمینه گزارش را تهیه و منتشر می‌کنند و گویا فراموش فرموده‌اند که هیچ وقت قانون مصوب ۱۳۱۰ راجع به پول ایران تغییر نکرده است و به قوت خودش باقی است و هر ریال ایران نماینده مقدار معینی نقره و طلا است و همیشه هم خواهد بود (صحیح است) و این فرمایش ایشان ممکن است در خارج یک سوء‌تأثیری بکند که واحد پول ایران بدون پشتوانه و بدون اتکا به طلا و نقره است حالا اگر سیاست اقتصادی مقتضی بوده است که دست کسی ندهند طلا و نقره ولی همیشه نماینده او خواهد بود و هست و یک نکته دیگر فرمودند که ما خیلی احتیاج به ارز داریم بنده کاملاً تردید می‌کنم این موضوع را لیره الان در کدام مملکت مشتری و خریدار دارد که ما بتوانیم بفروشیم فقط در بازار بین‌النهرین است که مشتری دارد (صحیح است) که غیر از یک مشت زوار فقیر بیچاره را به زور ازشان پول بگیریم و اسعار بدهیم دست‌شان و روانه‌شان کنیم بروند زیارت که سی هزار نفر امسال آنجا فرستادیم و شش هزار نفر را به مکه و یک مقدار کالای غیرمجاز که هم مفسد اخلاق و هم مفسد چیزهای دیگر است آنها را به مملکت اجازه می‌دهیم وارد شود. اعلانی سه شب پیش در اطلاعات دیدم وزارت بازرگانی اعلان کرده است اجازه داده می‌شود کسانی که که مخمل ابریشمی طبیعی یا مصنوعی می‌خواهند وارد کنند بیایند گواهی بگیرند به شرط این که از لیره‌های صد و نود ریالی بخرند و بدون تشریفات وارد کنند و هر جا که می‌خواهند ببرند بفروشند ده سال است که زحمت کشیده‌ایم و متفقین طهران را دست‌شان را کوتاه کرده‌ایم از این کالاهای مزخرف دو مرتبه دولت برای آب کردن این لیره‌هایی که گران خریده‌اند می‌خواهند اجازه ورود بدهند بنده استدعا می‌کنم آقای وزیر دارایی توجه بفرمایند که بیش از این تنزل در قیمت پول ما حاصل نشود.
وزیر دارایی- فرمایشات آقای نماینده محترم مبتنی بر اشتباهی است که بین پشتوانه اسکناس می‌کنند با بهای ارز پشتوانه اسکناس را بنده هیچ وقت وجودش را تکذیب نکرده‌ام برعکس آن اطلاعات هفتگی که در روزنامه‌ها منتشر می‌شود اینها را خود بنده معمول کردم در جراید منتشر شود برای این که مدتی بود که منتشر نمی‌شد و باید همه اطلاع داشته باشند که پشتوانه اسکناس ما چقدر است اگر اسکناس ما پشتوانه نداشت البته پرداخت‌هایش را هم یک ریال از شما کسی قبول نمی‌کرد پس اگر یک نرخی دارد و می‌توانید با آن نرخ اجناس را وارد کنید برای این است که پول ما دارای اعتبار است و پشتوانه محکمی هم دارد بنده هیچ وقت منکر این اظهار نشدم و تصور هم می‌کنم نماینده محترم اظهارات بنده را سوء‌تعبیر کردند ولی قسمت تنزل چنانچه عرض کردم وقتی که مبادله فلزی می‌شود معمول همه جای دنیا این است که روی عرضه و تقاضا می‌رود و امروز پول ما بیش از این نمی‌تواند نرخ داشته باشد و بهترین دلیل هم این است که در بازارهای خارجه که ما همیشه اجناس نداریم وقتی ریال ایران را می‌برند از صد و شصت ریال کم‌تر کسی خریداری نمی‌کند آخرین اطلاعی که بنده دارم این است که در بازار بین‌النهرین صد و شصت ریال می‌گیرند و یک لیره می‌دهند (همهمه عده‌ای از نمایندگان) و این که اظهار کردند ما زوار را به زور به عتبات و مکه می‌فرستیم که لیره‌هامان را آب کنیم ابداً چنین نیست یک اشخاص زیادی به ما مراجعه کردند و تقاضا کردند که مقداری بهشان ارز داده شود که بروند به زیارت برای این که چند سالی موفق نشده بودند.
ارگانی- فرمایشاتتان خیلی مضحک است.
وزیر دارایی- اگرجنابعالی فرمایشاتی دارید که کم‌تر مضحک است بفرمایید پای این تریبون بفرمایید. به طور خلاصه اظهاراتی که آقایان نراقی کردند روی عدم اطلاع بود از مسائل پولی و بنده در اینجا نمی‌توانم وارد یک بحث‌های طولانی بشوم.
محمد طباطبایی- باید متن سؤال ابلاغ شود تا وزیر قبلاً مطالعه کند.
وزیر دارایی- بیش از این هم بنده عرضی ندارم.
- تصویب نمایندگی آقای منشور از همدان
۵- تصویب نمایندگی آقای منشور از همدان
رئیس- گزارش راجع به انتخاب آقای منشور از همدان مطرح است. آقای نقابت
دکتر سنگ- اجازه می‌فرمایید. بنده یک چیزی را می‌خواستم به آقای وزیر محترم دارایی تذکر بدهم به این که در اینجا وقتی که یک نماینده‌ای پشت تریبون رفت و صحبت کرد اگر یک مطالبی را به عرض رساند آقای وزیر دارایی یا هر وزیر دیگر حتی خود آقای نخست وزیر هم باید با کمال مهربانی و شفقت جواب بدهند نه این که قهر بفرمایند. از آقا تقاضا می‌کنم آن مهربانی و شفقت را در نظر داشته باشند نسبت به نمایندگان و عموم ملت و عموم اشخاصی که بهشان مراجعه می‌کنند همین طور مهربان باشند و مخصوصاً این استدعا را از آقای وزیر می‌کنم.
رئیس- آقای نقابت
دکتر ملک‌زاده- بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم.
نقابت- موضوع نمایندگی آقای منشور مطرح است چیز دیگر نیست. عرض کنم اعتبارنامه آقای منشور که در شعبه مطرح شده سیزده نفر از اعضا شعبه حاضر بوده‌اند و از آن عده هفت نفر برد اعتبارنامه آقای منشور رأی داده‌اند و شش نفر به قبول اعتبارنامه و با اختلاف این رأی اعتبارنامه آقای منشور رد شده و گزارش شعبه هم چند جلسه است به عرض آقایان رسیده است و مطرح است در جلسه گذشته بنده با گزارش کمیسیون مخالف بودم و یک توضیحات مختصری هم عرض کردم حالا هم به طور اختصار اشاره می‌کنم که مجلس در مورد تصویب اعتبارنامه‌ها رویه یک نفر قاضی پیش گرفته است یعنی به موجب اسنادی که ابزار می‌شود به مجلس شورای ملی از حیث دستور انتخابات از حیث آگهی دعوت انتخاب انجمن نظار و تقسیم تعرفه و اخذ آراء و ضرب‌الاجل مکاتبات و بالاخره خاتمه قضیه پرونده انتخابات همدان اتفاقاً از روزی که شروع به این کار شده است تمام این مراحل را دارد و تمام این اعمال مطابق قانون مورد توجه واقع شده به همین جهت بعد از قرائت آرا و بعد از این که ببخشید در پرانتز عرض می‌کنم (یک نفر از آقایان یادداشتی به بنده نوشته‌اند که مختصر بفرمایید بنده هم می‌بینم هر چه حرف می‌زنم کسی گوش نمی‌دهد همه با هم صحبت می‌کنند و مخصوصاً با آقایان وزرا بیشتر سر و کار دارند) آقایان توجه بفرمایید قضیه رد اعتبارنامه یک امر حیاتی است برای یک نفر آقای نراقی اجازه بفرمایید آقای منشور هم یکی از رفقای شما است و با همان اعتبارنامه‌ای که دارای امضاهای محترمی از ناحیه انجمن نظار و فرماندار همدان بوده معرفی شده و انتخابات آنجا نسبت به آقای اورنگ و آقای منشور در طراز هم عبور کرده و اعتبارنامه ایشان دارای همان امضاها است که پای اعتبارنامه آقای اورنگ هست گزارش شعبه هم در مورد آقای اورنگ این بود که رسیدگی به انتخابات همدان به عمل آمد و اشکالی نبود در اینجا به اعتبارنامه آقای اورنگ رأی داده شده فقط باقی می‌ماند شکایاتی که شده است سه فقره هم شکایت رسیده در یک فقره شکایت تلگرافی که در پرونده هست به طور کلی شکایت شده و تذکر داده شده که انتخابات همدان تحمیلی است و این شکایت نسبت به هر دو است و به قاعده تضمین رد شده است در اینجا. دومی شکایت‌نامه است به امضای جماعت دیگری یعنی سه نفر از آقایانی که مقیم طهران هستند و در همدان اقامت ندارند و اگر بروند همدان هم حق دادن رأی ندارند شاید مبنی بر یک سوابقی باشد که قابل توجه نیست و روی هم رفته وقتی که حساب کنید در بیست هزار ری چهار نفر که شکایت کرده‌اند قابل توجه نیست و بقیه عده تا بیست هزار نفر آرایی داده‌اند که معتبر است و در نظایر آن هم مجلس رأی داده بنده البته نمی‌خواهم نظر کمیسیون را تخطئه کنم شعبه نظری داشته و رأی داده است فقط برای مجلس شورای ملی تذکراً بنده عرض می‌کنم چون رأیی که گرفته می‌شود به اعتبارنامه رأی منفی است به این معنی که چون رأی شعبه مبنی بر رد اعتبارنامه آقای منشور است و رأی به گزارش شعبه گرفته می‌شود و رأی موافق دادن به گزارش شعبه یعنی رد اعتبارنامه آقای منشور بنابراین آقایان توجه بفرمایید که اگر به نمایندگی ایشان نظر دارند به راپورت شعبه رأی داده نشود.
رئیس- آقای اعتبار
اعتبار- بنده در آن جلسه هم عرض کردم نظر شخصی با آقای منشور نداشتم یک تقاضایی اهالی همدان کرده بودند و به نظر بنده موجه بود شعبه هم از این نظر تقاضا را موجه شمرد و رأی نداد اکثریت شعبه رأی نداد بیانات آقای نقابت از نظر تطبیق دادن جریان مجلس و شعبات با امور محاکم قضایی به نظر بنده تطبیق نمی‌کند البته این فرمایشات که بایستی پرونده را دید و بعد جریان را رعایت کرد همه اینها صحیح است لکن مجلس حق دارد در اوضاع و احوال هم وارد شود و در قانون انتخابات شرایط انتخابات کننده و انتخاب شونده یک بابی است ربطی به پرونده و جریان انتخابات که در ساعات مقرر انجام شده ندارد بنده عرض می‌کنم که البته این یک نظری بود که شعبه اتخاذ کرد روی این شکایات و تقاضای یک عده مردم به نام همدانی‌ها و حالا بقیه‌اش بسته به نظر مجلس است و هر طور مجلس قضاوت کند آن البته صحیح است.
رئیس- آقای طباطبایی
طباطبایی- قضاوت مجلس در انتخاب یک نفر نماینده از دو جهت است یکی صلاحیت شخصی انتخاب شونده است و یکی جریان انتخابات. در صلاحیت آقای منشور شخصاً آقای اعتبار هم در جلسه گذشته یا جلسه پیش آن جلسه تشریح کردند که اشکالی نمی‌بینند و مخالفتی ندارند گزارش شعبه که مربوط به جریان انتخابات است همان طورهایی بود که اینجا صحبت شد بنده فقط یک توضیحی را لازم می‌دانم ضمیمه کنم و آن این است که وقتی شعبه تشکیل شد عده سیزده نفر بود مخبر شعبه که آقای روحی است تشریف نداشتند. بنده چون سمت منشی‌گری داشتم آقایان این وظیفه را به من محول کردند یعنی قرار شد که بنده سمت مخبری داشته باشم در شعبه و گزارش را هم بنده تنظیم کنم صحبت شد از جریان انتخابات همدان که از یک جهت مورد تصویب شعبه واقع شده است ولی از این حبث یک قدری بحث و صحبت شد از ما که سیزده نفر بودیم شش نفر موافقت کردند ماند هفت نفر از این عده هفت نفری دو الی سه نفر اظهار کردند که ماله و علیه رأی نمی‌دهیم و معتقدیم که مأمور بفرستیم به محل بروند و تحقیقات کنند و گزارش دهند چهار یا سه نفر هم موافق نبودند به همین شرحی که عرض می‌کنم شعبه کارش را کرد تمام شد عرض کردم به بنده تکلیف شده بود که راپورت شعبه را تنظیم کنم و تمام کنم بنده صدقش نتوانستم راپورتی که آقای روحی می‌باید تهیه کنند تنظیم کنم به همین جهت آقایانی که اعضا شعبه هستند تشریف دارند و می‌دانند دو سه هفته هم طول کشید به بنده هم تکلیف شد و گفته شد و نتوانستم یک چنین راپورت و گزارش را بنده تهیه کنم بعد از آقای روحی خواهش کردیم ایشان به پرونده مراجعه کردند و قرار شد ایشان گزارش تهیه کنند و به همین ترتیب که ملاحظه فرمودید گزارش تهیه شد البته بنده عرضم فقط توضیح بود و روشن شدن مطلب ولی خود آقایان هم توجه بفرمایند آقا معنی ندارد یک انتخابی در یک حوزه‌ای جریان پیدا کند برای دو نفر هر دو متساوی در یک تاریخ در یک جریان و با همان عوامل و اسباب و ابراز با همان امضاها خاتمه پیدا کند یکیش را تصدیق کنیم یکی دیگر را به این دلیل که همدانی میل دارد یک همدانی انتخاب شود رد کنیم این کاملاً غلط و کاملاً غیر منصفانه است عرض کنم گزارش‌هایی هم که در دوسیه مبنی بر شکایت و مخالفت با این جریان بود چیز مهمی نبود یک نفر دو نفر حتی اشخاصی که در طهران ساکن هستند و حتی علاقه هم دارند به انتخاب آنجا شکایت کرده بودند این است که به نظر بنده اشکالی ندارد و موافقت بفرمایید که به گزارش شعبه رأی داده نشود.
رئیس- آقای روحی
روحی (مخبرشعبه)- بنده خیلی خودداری کردم که در اطراف این گزارش توضیحاتی به عرض مجلس برسانم ولی آقایان رفقا به قدری به شعبه حمله کردند که بنده با آن که در آن جلسه نبودم ناچار شدم به نام رفقا از طرف شعبه دفاع کنم. آقایان راجع به قضاوت هیچ وقت نبایستی فشار آورد که چرا یک همچو رأیی داده شده است شعبه است اختیار دارد یکی را حقیقی دیده یکی را غیر حقیقی و رأی نداده است این طور شعبه را تحت فشار قرار دادن به چه مناسبت است می‌گویند مقداری رأی بوده به اسم مقدسی و به اسم آقا خوانده‌اند و این در قضیه آقای اورنگ نبوده است. ما هم حرف نداشتیم گفتم قضیه مسکوت بماند کش داده نشود قضاوت با مجلس شورای ملی است ولی شعبه را این قدر تحت فشار قرار دادن موردی ندارد کسی از شعبه دفاع نکرد بنده با این جریان کاملاً مخالفم و اگر آقایان اظهار مخالفتی نکرده بودند حرفی نداشتم ولی بنده مجبورم از شعبه دفاع کنم.
رئیس- از اولی که بنده وارد مجلس شده‌ام این دفعه اول است که می‌بینم یک انتخابی رد می‌شود (جمعی از نمایندگان- رد نشده) یعنی راپورت ردش در شعبه داده تا نظر مجلس چه باشد و مذاکراتی که آقایان مخالفین کردند به جای خودش موجه بود و اظهارات آقای اعتبار هم با نزاکت و شایستگی و حالا منوط به رأی مجلس است. حالا هم رأی به گزارش شعبه گرفته می‌شود آقایانی که مخالف با این گزارش هستند قیام نمی‌فرمایند و جلوس می‌کنند و آقایانی که موافق هستند برمی‌خیزند.
نمایندگان- صحیح است.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به اعتبارنامه ...
جمعی از نمایندگان- نسبت به راپورت شعبه
رئیس- رأی گرفته شد. معلوم می‌شود آقایان مذاکرات را گوش نمی‌دهید. عرض کردم آقایانی که مخالفند با این گزارش قیام نمی‌فرمایند و آقایانی که موافق با گزارش هستند قیام می‌فرمایند. خوب کسی قیام نکرد.
اعتبار- اجازه می‌فرمایید؟ بنده خیال می‌کنم بیانی که فرمودید از این جهت بود که آشنا شوند آقایان که چه جور باید به این گزارش و این جریان رأی بدهند ........
یکی از نمایندگان- یعنی ما نمی‌فهمیم؟ (همهمه نمایندگان زنگ رئیس)
اعتبار- اجاره بفرمایید و الا به نظر بنده خود آقایان هم متوجه بودند که این اظهار آقای رئیس برای آشنا شدن ...
همهمه نمایندگان- بعضی از نمایندگان- این طور نیست. رأی داده شد. گزارش شعبه، رد شد ...
اعتبار- خیر رأی داده نشده است بلکه ........
رئیس- بنده با آقایان فارسی حرف می‌زنم. بنده عرض کردم آقایانی که موافقند با این خبر شعبه برخیزند و کسی پا نشد (صحیح است) دو مرتبه هم گفتم و همین اظهار را کردم کسی برنخاست (صحیح است) پس گزارش شعبه رد شده. (صحیح است)
اعتبار- بنده اشکالی ندارم از این که بنابراین باشد ولی چنانچه آقای رئیس می‌فرمودند رأی می‌گیریم لااقل بنده که رأی می‌دادم پس متوجه نشدم و نشدیم. بنابراین بنده عرضی ندارم.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به اعتبارنامه آقای منشور .....
جمعی از نمایندگان- دیگر رأی لازم ندارد خبر شعبه رد شده است.
مجد ضیایی- عده کافی نیست آقا.
(در این موقع عده کافی شد)
رئیس- رأی می‌گیریم به نمایندگی آقای منشور آقایان موافقین برخیزند (عده کثیری از نمایندگان برخاستند) تصویب شد.
- قرائت مراسله راجع به ارجاع لایحه الغا قانون ریاست عالیه کل قوا به کمیسیون دادگستری جدید
۶- قرائت مراسله راجع به ارجاع لایحه الغا قانون ریاست عالیه کل قوا به کمیسیون دادگستری جدید
رئیس- گزارش کمیسیون دادگستری خوانده می‌شود: مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی: نظر به این که در روزهای آخر دوره دوازدهم لایحه به الغای ماده واحده قانون ریاست عالیه کل قوای مملکت مطرح مذاکره بوده و شور اول آن هم در مجلس شورای ملی خاتمه یافته ولی چون فرصتی پیدا نشد که رأی قطعی به آن داده شده و لازم است لایحه مزبور به تصویب مجلس شورای ملی برسد کمیسیون دادگستری طبق ماده ۲۳ نظامنامه داخلی مجلس تقاضا دارد پس از اعلام در مجلس رسمی گزارش کمیسیون قوانین دادگستری دوره ۱۲ راجع به لایحه مذکور فوق به کمیسیون دادگستری فعلی ارجاع گردد که تحت شور و مداقه قرار گرفته و گزارش آن به مجلس تقدیم شود.
رئیس کمیسیون قوانین دادگستری احمد بهبهانی ۲۴ دی ۱۳۲۰
رئیس- به کمیسیون ارجاع می‌شود.
- قرائت استعفانامه آقای دکتر قاسم اهری از نمایندگی مجلس شورای ملی
۷- قرائت استعفانامه آقای دکتر قاسم اهری از نمایندگی مجلس شورای ملی
رئیس- نامه دیگری است که خوانده می‌شود:
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی ۶/۱۰/۲۰
چون مصمم شده‌ام که شغل آزاد سابق خود را تعقیب نموده و بار دگر به خدمات نوعی مشغول شوم فلذا به وسیله معروضه از نمایندگی دوره سیزدهم مجلس شورای ملی استعفا نموده و از خداوند متعال برای ملت کشور ایران و عموم آقایان همکاران محترم توفیق می‌طلبم. دکتر قاسم اهری (تاریخ وصول استعفانامه یکشنبه هفتم دی ماه ۱۳۲۰)
رئیس- آقای انوار در این خصوص فرمایشی داشتند؟
انوار- بلی بنده فقط خواستم از حسن عقیده آقای دکتر اهری خیلی سپاسگزاری کرده باشم و خیلی هم متأسف هستم از این که ایشان استعفا دادند چون ایشان یکی از وکلای خیلی پاک و مقدس مجلس بوده‌اند و خیلی هم خوب کار کرده‌اند در مدت نمایندگی‌شان و بنده خواستم قدردانی از احساسات ایشان کرده باشم عرض دیگری نداشتم. (صحیح است)
- تصویب نمایندگی آقای جبراییل بوداغیان نماینده ارامنه جنوب
۸- تصویب نمایندگی آقای جبراییل بوداغیان نماینده ارامنه جنوب
رئیس- آقای روحی
(احضار برای خواندن گزارش شعبه ششم)
(آقای روحی گزارش شعبه ششم را راجع به انتخابات ارامنه جنوب و نمایندگی آقای بوداغیان این قسم خواندند)
تاریخ ۲۸ دی ماه ۱۳۲۰ گزارش از شعبه ششم به مجلس شورای ملی
انجمن مرکزی انتخاب ارامنه جنوب در تاریخ ۲۲ شهریور ماه در تهران تشکیل و شعبه‌های فرعی آن نیز در قسمت‌های ارمنی‌نشین کشور به نوبه خود تشکیل و بر طبق مقررات قانون به وظایف ملی خویش اقدام نموده و بالنتیجه در پنجم مهر ماه گذشته این انتخاب پایان یافته و آقای جبرائیل بوداغیان به اکثریت ۱۲۵۷۲ رأی از ۱۴۶۷۸ رأی به نمایندگی ارامنه جنوب برای سیزدهمین دوره تقنینیه انتخاب و یکی دو فقره شکایت از این انتخاب به شعبه رسیده چون مدرک قانونی نداشت بدان ترتیب اثر داده نشد و اکثریت اعضا شعبه ششم صحبت نمایندگی آقای جبراییل بوداغیان را تصویب و اینک گزارش آن معروض می‌گردد.
رئیس- آقایان موافقین با نمایندگی آقای جبراییل بوداغیان برخیزند (عده زیادی برخاستند) تصویب شد. آقای وزیر دادگستری کاری دارید؟ (اظهار نمودند- خیر)
- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
۹- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
رئیس- اگر تصویب می‌فرمایید جلسه را ختم کنیم (صحیح است)
جلسه آینده روز یکشنبه پنجم بهمن ماه سه ساعت پیش از ظهر دستور هم لوایح موجوده.
(مجلس ده دقیقه بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- حسن اسفندیاری
قانون
اجازه توأم شدن سازمان وزارت بازرگانی و پیشه و هنر
ماده واحده- از تاریخ تصویب این قانون سازمان وزارت بازرگانی و پیشه و هنر توأم شده و به نام وزارت بازرگانی و پیشه و هنر نامیده خواهد شد.
وزارت بازرگانی و پیشه و هنر مطابق حداقل احتیاجات و در حدود بودجه‌های مصوب سازمان اداری خود را داده پس از آزمایش تا آخر اسفند ماه ۱۳۲۰ برای تصویب به مجلس شورای ملی پیشنهاد خواهد نمود.
این قانون که مشتمل بر یک ماده است در جلسه بیست و هشتم دی ماه یک هزار و سیصد و بیست به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی- حسن اسفندیاری