مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۸ بهمن ۱۳۳۸ نشست ۳۸۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۹
جلسه: ۳۸۲
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنج‌شنبه ۲۸ بهمن ۱۳۳۸
فهرست مطالب:
۱ - طرح صورت‌مجلس
۲ - بیانات قبل از دستور آقایان: پرفسور اعلم نورالدین امامی - مرآت اسفندیاری
۳ - معرفی آقای دکتر احمد علی بهرامی به معاونت وزارت کار به وسیله آقای وزیر کار
۴ - اعلام تصویب صورت مجلس
۵ - أخذ رأی و تصویب مطرح شدن لایحه اساسنامه بانک پولی و بانکی کشور طی تقاضای آقای نخست وزیر
۶ - طرح و تصویب گزارش کمیسیون دارایی راجع به اعطای اختیار به کمیسیون‌های دارایی و دادگستری جهت تصویب اساسنامه بانکی و پولی کشور و ارسال به مجلس سنا
۷ - اعلام وصول لایحه اصلاحی اجازه استخدام معلمین خارجی برای مدارس فنی از مجلس سنا
۸ - أخذ رأی نهایی نسبت به لایحه ساختمان سد لار و لتیان و تصویب آن
۹ - تعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس ساعت ده و پنج دقیقه صبح به ریاست آقای دکتر عمید (نایب‌رئیس) تشکیل گردید.
۱ - طرح صورت‌مجلس
نایب‌رئیس - صورت غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد.)
غائبین با اجازه - آقایان: محمودی - خلعتبری - کدیور - کورس - پناهی - اعظم زنگنه - فضایلی - دکتر سید امامی - بهادری - دکتر بینا - تربتی - مرتضی حکمت - عبدالحمید بختیار - حشمتی - سراج - حجازی - دهقان - خزیمه علم - امامی خویی - اورنگ - اریه - جلیلوند - عباسی - رامبد - ذوالفقاری - دولتشاهی - موسوی - سنندجی.
غائبین بی‌اجازه - آقایان: دکتر طاهری - قرشی.
دیرآمدگان و زودرفتگان با اجازه - آقایان: بزرگ‌نیا - دکتر حسن افشار- دکتر شاهکار - جلیلی - خرازی - دکتر پیرنیا - مشایخی - فولادوند - کاظم شیبانی - مهندس سلطانی.
نایب‌رئیس - در صورت مجلس نظری نیست (اظهاری نشد) پس از حصول اکثریت تصویب صورت جلسه اعلام خواهد شد.
۲ - بیانات قبل از دستور آقایان پرفسور اعلم - نورالدین امامی - مرآت اسفندیاری
نایب‌رئیس - نطق‌های قبل از دستور شروع می‌شود. آقای پرفسور جمشید اعلم
پرفسور اعلم - بنده قبل از شروع به عرایضم تکلیف خودم می‌دانم که از کارمندان رادیو از این عده اشخاصی که بدون تظاهر با یک هماهنگی کامل کار می‌کنند و خدمت به این مملکت می‌کنند تشکر کنم احسنت و واقعاً باید گفت که رادیو بسیار خوب شده (صحیح است) بنده نه گوینده رادیو را می‌شناسم ولی از صدای شیوایش بسیار محظوظ می‌شوم و از خداوند می‌خواهم که به این آقایان توفیق بیشتر عطا بکند آقا این اگر دقت فرموده باشند در ساعت دوونیم که رادیو اخبار را می‌گوید بحثی دارد راجع به حرفهای شنیدنی (رامبد - جواب مزخرفات را می‌دهد) بنده با اجازه آقایان می‌خواهم گفتار رادیو را به سمع محترم آقایان برسانم و نتیجه بگیرم اما حرفهای شنیدنی «زمامداران ایران با تحصیل آزادانه هر چه بیشتر جوانان مخالفند به همین جهت هر روز ظاهراً به بهانه این که سطح معلومات محصلین پایین است محصلین و استادان آنها را تحت فشار قرار می‌دهند» بنده خودم افتخار این که استاد دانشگاه هستم و این سمت را دارم به خدا قسم می‌خورم کسی ما را تحت فشار نگذاشته اصلاً من نمی‌دانم این فشار از کجا می‌آید این مطلب نقل از گفتار روز چهاردهم بهمن ماه رادیو مسکو صفحه دوم نمی‌دانم روزنامه چی چی کاسکایا پرودا (بزرگ ابراهیمی - کوسو مولسکایا پراودا) ارگان سازمان جوانان حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در برابر رادیو است که می‌خواند در صفحه ۴ و ۲ مورخ ۴ شنبه پنجم اوت ۱۹۶۹ این طور می‌نویسد «نخست وزیر دیروز در برابر جوانان دانشگاهی نطقی ایراد کرد نخست وزیر ما به جوانان توصیه کرد که بیشتر درس بخوانند رفیق گفت سیستم قبول دانشجویان روس به دانشگاه‌ها باید اصلاح شود و از ورود کسانی که وفاداری آنها به راه و هدف کمونیسم به ثبوت نرسیده باشد به دانشگاه‌ها جلوگیری شود» پس در آنجا اگر یک کسی هدف و ایدئولوژی مخصوص زمامداران را نداشته باشد به دانشگاه نمی‌رود ولی اینجا همه می‌روند به دانشگاه آن وقت مخالف ورود دانشجویان به دانشگاه هستیم (دکتر بینا - منطق که هست) بعد از این که از شرورها می‌گوید این طور می‌گوید در ایران امپریالیست‌ها اولاً من نمی‌دانم این امپریالیست‌ها چه کسانی هستند اگر امپریالیست‌های آن طرف بحار آمریکایی‌ها را می‌گویند که خودشان دست دوستی به آنها دادند و از آنها هی تعریف می‌کنند خیلی هم تعریف می‌کنند اگر انگلیس‌ها را می‌گویید خوب آقا سال‌ها است که اینها با انگلیس‌ها دوست هستند من نمی‌دانم ما را از که می‌ترسانند این امپریالیست‌ها کی‌ها هستند چرا اسمش را نمی‌آورند من از رادیو مسکو خواهش می‌کنم ما را روشن کند من که اپریالیستی سراغ ندارم دوستیمان با آمریکا برای این است که به ما و مملکت ما نظری ندارد و امپریالیست نیست این را ثابت کرد شاید در تشکیلات اخیری که از راکت‌ها و موشک‌هایی که فرستاده‌اند به آن طرف دنیاها از کره مریخی، زحلی، مشتری آدمی آمده باشد و اینها را می‌گوید من که سراغ ندارم ولی اگر این دستگاه رادیو مسکو سراغ دارد به ما خبر بدهد من قول می‌دهم از خود آنها بخواهیم که بیایند شر اینها را از سرما بکنند امپریالیستی ما سراغ نداریم می‌گوید در ایران امپریالیست‌ها دوستداران خلق نظیر نواب صفوی را اعدام کردند. بسیار خوب این حرف ولی درست ۴ سطر بعد در همین گفتار رفیق زاخارف این طور می‌نویسد «در ایران زمامداران این کشور اجازه نمی‌دهند که افکار و عقاید دانشمند بزرگ کسروی منتشر شود و امپریالیست‌ها کسروی را کشتند اینها کیست که نداند که کسروی را کی کشت مگر غیر از دستگاه نواب صفوی بود این ثابت شده پس یا نواب صفوی امپریالیست است یا کسروی کدام یکی از اینها امپریالیست هستند؟ (دکتر بینا - ولی کسروی آدم دانشمندی بود) از گفتار روز ۵ شنبه ۲۱/۱۱/۱۳۳۸ رادیو مسکو نقل می‌کند می‌گوید «زمامداران ایران همه توجه خود را به منافع خود معطوف داشته‌اند کیست که نداند که برخلاف ادعاهای ریاکارانه دستگاه تبلیغات تهران که ادعا می‌کند گویا آنها خدمتگزار خلق ایران هستند تمام تلاش زمامداران ایران این است که دائماً به حقوق و درآمد خود بیفزایند اکنون فاصله عمیقی میان حقوق هیئت حاکمه یعنی نخست وزیر و وزیران با کارمندان زحمتکش در ایران وجود دارد (دکتر بینا - کارمندانی هستند که دو برابر وزیر حقوق می‌گیرند) اولاً ما خودمان چند روز پیش در اینجا راجع به حقوق هیئت مدیره شرکت نفت ایراد داشتیم برای این که سه برابر نخست وزیر حقوق می‌گرفتند (دکتر عدل - پیشنهادمان هم رد شد) الآن کتاب قطور مجموعه قوانین اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در برابر ما است که می‌نویسد حقوق و مزایای نخست وزیر ۵۰ هزار روبل یعنی در حدود پنجاه هزار تومان در ماه است در صورتی که یک کارمند ساده روسی ماهی ۱۷۰ روبل یعنی ۱۷۰ تومان می‌گیرد یعنی حقوق نخست وزیر ۲۹۴ برابر حقوق یک کارمند ساده است در صورتی که در ایران حقوق نخست وزیر ده برابر یک کارمند ساده است باز می‌گوید زمامداران ایارن می‌خواهند عملاً نشان بدهند که با توسعه فرهنگ در ایران مخالفند ارقام بودجه سال آینده که امسال منتشر شده بار دیگر این بعض و کینه را نسب به فرهنگ نشان می‌دهد کیست نداند که سال به سال از بودجه فرهنگ و دانشگاه ایران کاسته می‌شود» بنده اجازه می‌خواهم که این جواب رادیو ایران را که بسیار منطقی و شیوا است در جواب این گفته رادیو مسکو بخوانم راستی رفیق الکساندروف راستی رفیق الکساندروف چندین بار از آن رفیق محترم سؤال کرده‌ایم و حالا هم بین خودمان است آیا رفقا حقیقتاً دلتان می‌خواهد که بودجه فرهنگ در ایران زیاد بشود آیا دلتان می‌خواهد که در ایران برای زندگی مردم کاری بشود آیا می‌خواهید بودجه بهداشت زیاد بشود اگر این طور بشود و اگر مردم یک جامعه خوشبخت باشند آیا دیگر میکروب کمونیسم جایی نشو نما می‌کند به قول رفیق عزیز لااقل بر خود ما واضح است که دروغ می‌گویید بودجه فرهنگ ما را در سال‌های ۱۳۳۷ و ۳۸ و ۳۹ به عرضتان می‌رسانم جمع کل بودجه فرهنگ دانشگاه مطابق قانون بودجه در سال ۱۳۳۷ پنج میلیارد و چهار صد و شصت و هشت میلیون و ششصد هیجده ریال بوده است جمع بودجه فرهنگ و دانشگاه در سال ۱۳۳۸ با افزایش سه در صد کارمندان ۶۳۳۲۵۱۹۳۷۱ ریال بوده آیا این بودجه بودجه‌ای است که آقایان تصویب فرمودید و دروغی در آنجا نیست به این ترتیب در سال ۱۳۳۸ در حدود ۸۷۰ ملیون ریال به بودجه فرهنگ نسبت به سال ۱۳۳۷ اضافه شده به موجب لایحه بودجه که هم اکنون در مجلس است بودجه فرهنگ و دانشگاهههای ایران در سال هزار و سیصد و سی و نه ۷۴۳۲۵۱۹۳۷۰ ریال است یعنی در سال ۱۳۳۹ هزار و صد ملیون ریال به بودجه فرهنگ نسبت به سال ۱۳۳۸ اضافه شده باز هم می‌گویند که کم شده است اما بالاترین سندی که رادیو مسکو بر علیه ما پیدا کرده روز پنج شنبه ۱۴ بهمن ماه است رادیو مسکو می‌گوید این ما نیستیم این روزنامه امریکایی است که می‌گوید در ایران اوضاع خراب است و سند آورده.
نایب‌رئیس - آقای پرفسور اعلم وقت شما تمام شد.
پرفسور اعلم - اگر اجازه بفرمایندبنده وقت آقای توماج را می‌گیرم
توماج - بلی بنده تمام وقتم را به ایشان می‌دهم.
نایب‌رئیس - بفرمایید.
پرفسور اعلم - بنده در اول دسامبر یعنی ۹ آذر ۱۳۳۸ حضور محترم آقایان مصدع شدم و نطقی عرض کردم و در این نطقم عرض کردم که روزنامه‌های آمریکایی از جاهای دیگر الهام می‌گیرند یعنی تلویحاً گفتم که پول رادیو مسکو را می‌گیرند و به ما فحش می‌دهند سندی که رادیو ایران دارد جناب آقای زنگنه این سند را گوش بدهید این سند فوق‌العاده مهم است در «نیویورک ۲۴ ژانویه خبرگزاری رویتر (رالف وبر) که قبلاً از سردبیران نیویورک تایمز بوده و از خبرگزاریهای اصلی آمریکا بوده و امروز استاد روزنامهنگاری و روابط عمومی در آموزشگاه‌های جدید تحقیقات و تبعات اجتماعی آمریکا است در یک نطق رادیو تلویزیونی خود پرده از بعضی نکات شرمآور رونامهنگاری در آمریکا برداشت وی گفت بعضی از نویسندگان جراید رشوه‌های خاصی دریافت می‌کنند تا در مورد بعضی اشخاص و بعضی کشورها مطالب مجعول خواه به نفع یا به ضرر آنها باشد منتشر کنند» این را یک آمریکایی گفته رئیس روابط اجتماعی و رونامه نگاری خود آمریکا گفته وی افزوده که «مخصوصاً کمونیست‌ها از این وضع حداکثر استفاده را می‌کنند هشتاد درصد رشوه‌ها توسط آنها داده می‌شود» در همین زمینه همکار محترم آقای دکتر بینا هم نطقی فرمودند ما قبلاً این حرفها را زدیم بنده با این عرایض خواستم چند نتیجه بگیرم نتیجه اول این است که این رادیو مسکو واقعاً خیلی شورش را در آورده آخر آقا آدم نمی‌تواند این همه مزخرف و تناقض بگوید ای آقا، تاواریش، کاماراد، رفیق، کاسپادین تو مأموری به ما فحش بدهی اما یک چیزهایی که واقعاً نقطه ضعف باشد بگو و آن را فحش بده آخر این مهمات چیست که تو می‌گویی از یک طرف می‌گویی نواب صفوی را امپریالیست‌ها کشتند بعد می‌گویی که آن یکی را امپریالیست‌ها کشته‌اند بعد کاشف به عمل می‌آید که نواب صفوی آن آقا را کشته خوب تو که داری می‌گویی تو که یک دستگاهی هستی برو تحقیق بکن از روی مدارک بگو این مزخرفات چیست نتیجه دومی که بنده از عرایضم گرفتم این است که آن دستگاهی هم که به این دستگاه رادیو مسکو امر می‌کند آن هم معلوم می‌شود خیلی شیر تو شیر است خوب بابا تو امر کرده‌ای که به ما فحش بدهد نمی‌فهمی که به ما چه می‌گوید گوش نمی‌کنی که چه می‌گوید تو که خوب می‌توانی تصفیه کنی این الکساندروف وزاخارف را هم ببین وقتی این قدر مزخرف می‌گویند تصفیه کن آقا خداوند تبارک و تعالی توی سر ما یک ماده‌ای گذاشته معروف به ماده خاکستری (ماتیر گریس) این برای تفکر و تعقل است چطور می‌شود آدم این قدر این ماده‌اش کم باشد این داستانی است و آنهایی هم که دستور می‌دهند مادهشان این قدر کم باشد این هم داستانی است واقعاً جای تعجب است (دکتر بینا - این قدر مزخرف گفتن اینها به نفع ما است) نکته سومی که بندهایم خواهم نتیجه بگیرم آقایان بعضی اوقات رفقا از ما می‌پرسند و می‌گویند دیدی در فلان مجله یا فلان مجله آمریکایی چه نوشته بودند خوب چه نوشته بودند یک مزخرفی که نتیجه و زاییده مالیخولیایی یک نویسنده است که این نویسنده غالباً مست است که اگر به او یک ویسکی ندهی بد می‌شود و اگر یک ویسکی بدهی خوب می‌شود و به موجب سند خود آمریکایی‌ها این رشوه گرفته و این مزخرف را نوشته نوشته این قبیل اشخاص تأثیری ندارد این ابداً تفکر ملت آمریکا و دولت آمریکا نیست هیچ مربوط به آنها نیست هیچ نبایستی ما فکرمان مغشوش بشود و این دلیل بارزی است که روزنامه‌های آمریکا گاهی با گرفتن پول خیلی مزخرف می‌نویسند بالاخره نتیجه‌ای که بنده می‌خواهم بگیرم و به این رفیق الکساندروف و زاخارف می‌خواهم عرض کنم این است که رفیق خودت هم می‌دانی که در این مملکتی که ما هستیم آزادی به مراتب بیشتر از مملکتی است که تو هستی (بیات ماکو - اصلاً قابل مقایسه نیست) دلیل بارز این آزادی چیست این است که الآن ۸ ماه است که ما مردممان را هیچ نهی نکردیم و با کمال آزادی رادیو مسکو را می‌گیرند و به مزخرفات شما گوش می‌دهند و نتیجه معکوس را می‌گیرند ما اگر می‌خواستیم برای ما کاری نداشت یک پارازیتی روی موج شما می‌گذاشتیم همان‌طور که شما پارازیت در موج ما گذاشتید شما اگر واقعاً آزادی در مملکتتان هست اجازه بدهید این صدای منطقی و با استعداد رادیو ایران در مسکو و در روسیه شنیده بشود همان طوری که ما اجازه دادیم صدای شما را بشنوند بنده شاهد یک چیزی بودم در تابستان گذشته رادیو مسکو را در سرحدها با بلند گوها پخش می‌کردند ما هیچ جلوش را نگرفتیم پارازیت هم ندادیم ولی آمدیم رادیو ایران را با همان بلندگوها در مقابل همان بلندگوها پخش کردیم بنده خودم ناظر بودم که چه غوغایی بر پا شد بالاخره آمدند گفتند ما قطع می‌کنیم شما هم قطع کنید خوب اگر میخواستید پخش کنند ما هم پخش می‌کردیم آنها اصرار کردند که قطع کنیم چون حرف منطقی ما را می‌دانستند که مؤثر است و حرف مزخرف را می‌دانید که مؤثر نیست بنابراین حالا هم اولاً آقا جان بگذار حرف ما را هم مردم بشنوند ثانیاً تو هم از این مزخرف‌ها هر چه می‌خواهی بگو و بدان که تأثیری در این مملکت ندارد ولی این کار ثابت می‌کند که تو خیلی احمقی آدم احمق می‌آید مزخرف می‌گوید سند می‌دهد با تو که می‌گویی قوه خرید در این مملکت کم است آقا مگر قند و شکر و قماش ما را طبقه سوم نمی‌خورد و نمیپوشد ببین چقدر فروش در این مملکت بالا رفته این نتیجه چیست؟ دلیلش این است که قوه خرید ما بالا رفته منطقی حرف بزن عمو چرا پشت رادیو مهمل می‌گویی هی مزخرف می‌گویی وقت خودت و وقت ما را اسباب زحمت می‌شوی هی ما را از امپریالیست‌ها
می‌ترسانی (ارباب - اسباب زحمت ما نمی‌شوند مردم هوشیارند خودشان می‌فهمند) این که گفتیم وقت ما را اسباب زحمت می‌شوی این کاری که داری می‌کنی یعنی جان می‌کنی ملت ایران این قدر باهوش است که مزخرفات تو را بفهمند ملت ایران این قدر با هوش و زرنگ هست که حرف صحیح را از غیر صحیح تشخیص بدهد به همین دلیل هم دولت بسیار کار خوبی کرده که جلو این رادیو را نگرفت گذاشت مردم ببینند که چه مهملاتی در دنیا ممکن است یک بشری بگوید (احسنت)
نایب‌رئیس - آقای نورالدین امامی
نورالدین امامی - سؤالی که در جلسه گذشته جناب آقای بهبهانی همکار محترم و عزیز من از وزارت فرهنگ فرموده بودند و بیانات مستدل ایشان را البته همه رفقای محترم شنیدند و جواب جناب آقای محترم فرهنگ که حقیقتاً بنده هم مثل جناب آقای بهبهانی ایمان دارم به وزیر فرهنگ و عقیده دارم که یک فرهنگی خوبی است من را وادار کرد امروز چند کلمه‌ای صحبت بکنم یک کشوری در راه عظمت و موجودیتش غیر از فرهنگ چیز دیگری است هر چه بخواهیم ما داشته باشیم اول فرهنگ است جناب آقای وزیر کار دوست عزیز من اگر بخواهد وزارت کار مطمئنی داشته باشد اگر بخواهد یک همکار خوبی مثل آقای دکتر بهرامی داشته باشد باید فرهنگ خوب باشد که انصاری خوب درست بکند و بهرامی خوب به جامعه تحویل بدهد (صحیح است) آنها هم بتوانند خوب و کامل به کشورشان خدمت بکنند (صحیح است) پس در رأس هر قدم و عملی که ما می‌خواهیم برداریم و اقدام کنیم بایستی نسبت به فرهنگ خودمان توجه داشته باشیم عرض می‌کنم قبول است که فرهنگ دنیا ریشه‌اش از کشور ایران بوده قبول است بوعلی‌سیناها معلم و اساس تشکیلات فرهنگ و تمدن دنیا بوده‌اند ولی حالا که ما قدم بر می‌داریم و می‌خواهیم مثل دول متمدن دنیا دوش به دوش آنها پیشرفت بکنیم بایستی از آنها سرمشق بگیریم و الگو برداریم آقای وزیر کار در کجای دنیا دبیرستانها مجانی‌اند در کجای دنیا دانشگاه‌ها مجانی هستند (دکتر رضایی - بعضی جاها هستند) رشته‌ها معین است فرض محال که باشد ولی چو دخل نیست خرج آهستهتر کن شما بایستی کلاس اولت را عمومیت بدهی جناب آقای وزیر فرهنگ آن روز اینجا فرمودند بعضی دهات هست که آنها با هم فاصلهشان زیاد است و نفوسشان کم است نمی‌شود آنجا ما یک دبستان تشکیل بدهیم جناب آقای وزیر کار اگر شما ده تا فرزند داشته باشی می‌توانی ۹ تا بچهات را بفرستی تحصیل بکند یکیش را کنار بگذاری اگر در آن ده برای تربیت یک نفر بچه هم لازم باشد باید آنجا یک آموزگار بگذاری معنای تعلیمات عمومی این است بایستی دبستان را در تمام کشو بسط بدهی در تمام ده کورهها و در تمام نقاط دور دست تا می‌توانید به معنای واقعی عمومی بودن تعلیمات ابتدایی عمل کنید و قدم بردارید اما بعد از آن باید برسیم به دبیرستانها شما را به خدا تصدیق بفرمایید دبیرستانها ماشین مستخدم سازی هستند مگر غیر از این چیزی هست به نظرم در سال ۳۶ بود که بنده به مازندران می‌رفتم در فیروز کوه یک طوفان و برقی من را گرفت مجبور شدم آنجا ماندم فردا صبح می‌رفتم که ماشینم در راه خراب شد در آنجا یک قهوهخانه تمیزی بود که یک بچه کوچک ۱۳ چهارده ساله همانجا کار می‌کرد و آن قهوه خانه را منظم می‌کرد بعد معلوم شد یک مرد تریاکی مفنگی آن بالا خوابیده من خیلی خوشم آمد از این بچه پرسیدم بچه جان تحصیلکرده این پیرمرد گفت فایده‌اش چیست گفتم یعنی چه گفت این شش کلاس ابتدایی خوانده ولی به او کار نمی‌دهند گفتم پسر قهوه‌چی کار می‌خواهد چه کند مگر کاری بهتر از این قهوه خانه است تصادفاً در مازندران حضور اعلیحضرت شرفیاب بودم این قضیه را عرض کردم دستور فرمودند یک سرمایه‌ای برای بچه دادند آن دکان را هم تعمیر کردند خیلی دکان آبرومندی شد چند ماه پیش دیدم یک جوانی آمده منزل من گفتم کی هسی گفت آن جوان هستم بیس تا گاو خریده‌ام قهوهخانه هم مرتب شده آقا شما دبیرستانها ماشین مستخدم سازی است شش کلاس ابتدایی باید مجانی باشد سه کلاس حرفهایتان بایستی مجانی باشد بعد از آن هر که بخواهد پسرش تحصیل بکند با پولش سرمایه خودش باشد آزاد حقوق بگیرید آن وقت شرم دارم عرض کنم تصدقت یک لیسانس با ماهی ۲۹۴ تومان دبیر می‌شود آقای وزیر کار این چه جور می‌تواند چهار نفر را اداره بکند دیروز رفته بودم اداره فرهنگ تهران این بیچاره مدیر کل فرهنگ که حقیقتاً آدم خوبی است صورتی به من داد که چهارصد نفر و یا چقدر دبیر سر کلاس نمی‌روند می‌گفت آقا چهار سال پیش که من آمدم لیسانسیه شدم من چهارصد تومان می‌گیرم این که امروز لیسانسیه می‌شود شرکت نفت به نهصد تومان استخدامش می‌کند در صورتی که ماشین آدمسازی این است آن برای خودش است این برای جامعه است بانکها ببینید با چقدر استخدام می‌کند باید اول اساس کار که این معلم است سیر نگاه داشت تا برویم به کارهای دیگرمان برسیم اما چطور معلم گرسنه می‌تواند کلاس برود چطور معلم گرسنه می‌تواند فکر تربیت بچه باشد معلم گرسنه می‌تواند برود توی کلاس تا آخر وقت تمام وقتش را صرف بچه بکند می‌تواند شب بنشیند مطالعه بکند باید اساس را فکر کرد آخر فکر بفرمایید یک لیسانسیه با ماهی سیصد تومان حقوق یک مقدارش را هم کم می‌کند ۲۹۰ تومان با چهار نفر عائله چه جور می‌تواند زندگی بکند آن وقت شما می‌خواهید او اولاً شما را تربیت بکند او دکتر به شما تحویل بدهد این به شما بچه‌های منظم تحویل بدهد شما بفرمایید این بچه‌های من زیردست او چه از آب در می‌آیند اساس کار را باید درس کرد باید فرهنگمان را جوری تشکیل بدهیم که نتوانند پول از جاهای دیگر بگیرند پسر من وقتی دبیرستان می‌رود از او پول بگیرند ماهیانه بگیرید آن وقت به این آموزگار به این دبیرها حقوق بدهید نه این که به یک لیسانسیه ماهی سیصد تومان بدهید آخر خدا را خوش نمی‌آید یک معلم لیسانسیه آمده بود پیش همین آقای کوثری می‌گفت آقا استعفای من را قبول کن می‌خواهم بروم رانندگی بکنم آخر خدا را خوش نمی‌آید آقای وزیر کار شما جوانهایی که آمده‌اند سرکار باید برای آنها فکر کنید باید اساس این کار را درست بکنید باید به وزیر فرهنگ به کاببینه کمک بکنید از هو و جنجال بنده و امثال من نترسید مثل سایر دول متمدن دنیا باشید از آنها الگو بردارید هر جور آنها کردند شما هم بکنید آدم گرسنه جان من نه دین دارد نه ایمان او نمی‌تواند تربیت بکند باید یک کاری کرد از این وضع بیرون آمد باید معلم‌ها را سیر نگه داشت طرز تربیت آنها را باید تغییر داد و هم این که از این کارخانه مستخدم سازی این مملکت را خلاص کرد شاگرد امروز اینجا رفوزه می‌شود بلند می‌شود می‌رود اروپا در آنجا کلاس بالا می‌بیند می‌گویند آقا بیا به ایران می‌گوید نمی‌آیم خیال می‌کند دولت ایران این جا نشسته هر کسی آمد استخدام بکند این رفوزه شده ما بالت می‌خواهیم چه بکنیم بسم‌الله مگر تمام دنیا این جور است فکرش را بکن اینجا رفوزه شده پا شده رفته آنجا می‌گوید من نمی‌آیم چرا بیایم می‌گوید دولت ایران به من کار نمی‌دهد یعنی چه آن وقت باید از یک ملت دیگری بیاوریم که مالیات بدهیم و آن وقت همه بیست و دو میلیون جمعیت ایران که برخلاف نظر اداره آمار ۳۳ میلیون خورده‌ای است همه آنها را استخدام بکنیم این که خدا را خوش نمی‌آید باید فکر مردم را کرد بچه‌ها را باید جوری تربیت کرد که بتوانند کار بکنند معلمین را باید سیر نگاه داشت کارخانه مستخدم سازی را باید برید انداخت دور برای مردم دبیرستان حرفهای درست کنید هر کس هم می‌خواهید درس بخواند می‌رود دبیرستان بسیار خوب از او پول بگیرید بچه بقال هم اگر می‌خواهد برود آنجا پول دارد برود بخواند بیاید وزیر وکیل و معاون بشود بیاید جای من من چه حرفی دارم بیاید وکیل بشود اما به شرط این که کل بر جامعه نشود معلم گرسنه واله نمی‌تواند بچه خوب برای شما تربیت بکند استاد گرسنه نمی‌تواند دانشکده را خوب اداره بکند (صحیح است) گرسنه، گرسنه، گرسنه باید فکر او را کرد ندارید بنده هم می‌دانم ندارید هر سال هم به بودجه فرهنگ اضافه می‌شود ولی آیا نمی‌شود در مقابل احتیاجات جامعه شما تمام بودجه مملکت را هم به فرهنگ بدهید باز هم نمی‌شود تا اصول و مقررات نباشد درست نمی‌شود از پولدارها پول بگیرید صرف ندارها بکنید دبیرستان حرفهای باید تأسیس بشود تا پسر بقال برود عقب بقالیاش پسر نجار برود دنبال نجاریش والا پسر صمد میوه‌فروش هم می‌خواهد بیاید اینجا ممکن نیست برود پشت دستگاه پدرش بنشیند میوه‌فروشی بکند این ماشین نوکرسازی را بگذارید کنار شکم معلمین را سیر بکنید والسلام (احسنت)
نایب‌رئیس - آقای مرآت اسفندیاری
مرآت اسفندیاری - اگر بنده بخواهم یک توضیحات بیشتری را خدمت همکاران محترمم نسبت به موقعیت حساس و وضع جغرافیایی و منابع سرشار استان کرمان به عرض برسانم خیال می‌کنم تضییع وقتی از اوقات مجلس شورای ملی شده باشد و بدون شک همکاران محترم از وضع جغرافیایی و منابع سرشار این استان به خوبی مستحضرند و کاملاً واقف هستند که این استان چه قلم بزرگی و چه سهم بزرگی را از صادرات این کشور دارا است توضیحات جزیی آن همان‌طور که عرض کردم بدون شک جز تضییع وقت بیشتر چیزی نخواهد بود در سال‌های اخیر بنده می‌توانم به طور یقین به عرض برسانم که در این استان عقب افتاده در اثر توجهات و اوامری که شخص اعلیحضرت همایونی که همیشه نسبت به عموم استانها و مخصوصاً نسبت به این استان در سال‌های اخیر معطوف فرمودند یک پیشرفت‌های شایان توجهی در این استان شده بنده می‌توانم به عنوان نمونه عرض کنم یک استان عقب افتاده‌ای که تا ده سال قبل واقعاً فاقد یک اتومبیل و تاکسی بود امروز کلیه شهرستانهای این استان دارای آب لوله‌کشی هستند (صحیح است) یعنی این را بنده به طور یقین عرض می‌کنم که تمام شده و مردم استفاده می‌کنند و واقعاً این باعث کمال خوشوقتی است و بنده اطمینان دارم که اهالی کرمان هر گوشه و کناری که هستند از این نعمتهایی امروز برخوردارند و سپاسگزارند ولی بنده مطلب کوچکی را در دنباله عرایضم خواستم عرض کنم و آن به موجب مستدعات مردم کرمان است به طوری که استعضار دارند اخیراً در جدول انتخابات جدید سهم بیشتری برای استان کرمان در نظر گرفته نشده و روی همین اصل و با وجود وضعیت مخصوص که استان دارد و مختصری به عرض رساندم و
عرایضی که مردم چه ضمن نامه‌ها و تلگراف به مقامات وزارت کشور عرض کرده‌اند که مقدار زیادی از این پیش خود بنده رسیده بنده خواستم توجه مقامات مربوطه و به خصوص وزارت کشور را جلب بکنم که واقعاً با مطالعه‌ای که خود اهالی کرده‌اند و مقایسه‌ای که خود اهالی از هر حیث نسبت به استان کرمان و استانهای دیگر کردند واقعاً شاید به جا باشد که توجه و دقت بیشتری نسبت با زیاد نمایندگان حوزه استان کرمان بشود صحیح است و بنده این را مخصوصاً از جناب آقای معاون وزارت کشور که در اینجا تشریف دارند خواهش می‌کنم که در این مورد مطالعه بیشتری بفرمایید یک نکته دیگر بنده اضافه می‌کنم و استدعا دارم که توجه به این مطلب به حد کافی بشود موضوع استخراج زغال کرمان و راه آهن کرمان و احتمالاً کارخانه ذوب آهن که در شرفیابی حضور اعلیحضرت همایونی از طرف نمایندگان اطاق بازرگانی کرمان نیز این مطالب به شرف عرض رسیده بود و اوامری صادر و وعده مقتضی صادر فرموده بودند از مقامات هیئت دولت استدعا دارم یک نظر و توجه بیشتری به این مطالب بکنند. (احسنت - احسنت)
۳ - معرفی آقای دکتر احمد علی بهرامی به معاونت وزارت کار به وسیله آقای وزیرکار
نایب‌رئیس - حالا وارد دستور می‌شویم آقای وزیر کار فرمایشی داشتید بفرمایید. وزیر کار (مهندس انصاری) - با کسب اجازه از مقام ریاست در اجرای اوامر اعلیحضرت همایون شاهنشاه جناب آقای احمد علی بهرامی را به سمت معاون پارلمانی وزارت کار معرفی می‌کنم. (نمایندگان مبارک است.)
۴ - اعلام تصویب صورت مجلس
نایب‌رئیس - چون عده کافی ایت تصویب صورت مجلس اعلام می‌شود.
۵ - أخذ رأی و تصویب مطرح شدن لایحه اساسنامه بانک پولی و بانکی کشور طی تقاضای آقای نخست وزیر
نایب‌رئیس - نامه‌ای از طرف آقای نخست وزیر رسیده قرائت می‌شود
(به شرح زیر خوانده شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی از لحاظ اهمیت لایحه اساسنامه پولی و بانکی کشور و لزوم تسریع و تصویب آن استدعا می‌شود مقرر فرمایید لایحه مزبور را که در کمیسیون‌های مربوطه به تصویب رسیده است در دستور جلسه علنی روز پنج شنبه ۲۸ بهمن ماه ۱۳۳۸ قرار دهند.
نخست وزیر دکتر اقبال
بزرگ ابراهیمی - لایحه را بخوانید ببینیم چی است.
نایب‌رئیس - آقایانی که با طرح این لایحه موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد حالا قرائت می‌شود.
(به شرح زیر گزارش کمیسیون خوانده شد.)
گزارش از کمیسیون دارایی
به مجلس شورای ملی
کمیسیون قوانین دارایی لایحه دولت راجع به اعطا اختیار به کمیسیون‌های دارایی و دادگستری مجلسین جهت تصویب اساسنامه بانکی و پولی کشور و اساسنامه بانک ملی ایران را با حضور آقای معاون وزارت دارایی مورد رسیدگی قرار داده و پس از مذاکرات لازم ماده واحده پیشنهادی دولت را با اصلاحاتی تصویب نمود اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
ماده واحده - به دولت اجازه داده می‌شود لایحه بانکی و پولی کشور و ضمیمه کیفری آن و همچنین لایحه اساسنامه بانک ملی ایران را پس از تصویب کمیسیون‌های مشترک دارایی و کمیسیون مشترک دادگستری مجلسین تا پنج سال به طور آزمایش به موقع اجرا گذارد و دولت مکلف است ظرف این مدت لوایح مزبور را عیناً یا با اصلاحات برای تصویب نهایی به مجلسین تقدیم نماید مادام که لوایح قانونی مزبور به تصویب قطعی مجلسین نرسیده است به قوت خود باقی و لازم‌الاجرا خواهد بود.
مخبر کمیسیون دارایی - مشایخی
گزارش از کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی
کمیسیون قوانین دادگستری با حضور نمایندگان دولت لایحه راجع به اعطا اختیار به کمیسیون‌های دارایی و دادگستری مجلسین جهت تصویب اساسنامه بانکی و پولی کشور و اساسنامه بانک ملی ایران را مطرح نموده
ماده واحده مصوب کمیسیون دارایی را مورد تصویب قرار داد
اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد
مخبر کمیسیون دادگستری – عمیدی‌نوری
نایب‌رئیس - این لایحه قبلاً فوریتش تصویب شده حالا در حکم شور دوم است شور در کلیات است کسی هم اسم ننوشته (بهبهانی - اصل لایحه را ماندیده‌ایم) حالا خوانده شد قبلاً توزیع شده بفرمایید. آقای بهبهانی
سید جعفر بهبهانی - والله مثل این که ما طالب مجهول مطلق هستیم این لایحه را ندیده‌ایم که چه چیز را به کمیسیون اجازه بدهیم که تصویب بکند لااقل کلیات این مطلب را بدانیم بانک در مملکت ما و تمام دنیا کار بسیار مهم و اقتصادی را انجام می‌دهد ما می‌خواهیم اختیار بدهیم به کمیسیون‌ها این لایحه را تصویب بکند تا پنج سال هم این کار اجرا بشود آخر ما بدانیم که چه کاری می‌خواهد بکند از این جهت بنده خیال می‌کنم لازم است که این لایحه را طبع و توزیع بکنید بین نمایندگان اصلاً مفاد آن را ببینیم بعد روی آن صحبت کنیم.
رئیس - آقای ارباب
مهدی ارباب - این ماده واحده ظاهرا برای تحصیل یک اختیاراتی است (بهبهانی - ظاهراً که نمی‌شود) عقیده خودم را عرض می‌کنم (صدرزاده - ظاهر و باطنش را بفرمایید) حالا این اختیارات برای چه چیزهایی مورد استفاده قرار می‌گیرد ما نمی‌دانیم آقای مخبر هم تشریف ندارند که استدلال بکنند بنده خواستم یک تذکری عرض کنم و تذکر بنده این است که چنانچه این اختیارات به کمیسیون‌های دادگستری و دارایی داده شده اعضای محترم کمیسیون‌ها توجه کنند که بانک‌های ملی زیاد تشکیل شده با سرمایه مردم یک طوری از این کار نتیجه بگیرند که این بانک‌های خصوصی که امروز خیلی مؤثر در امر اقتصاد کشورند فلج نماند.
عرض کنم خواستم به اعضای محترم کمیسیون‌های دادگستری و دارایی تذکری عرض کنم که چنانچه این اختیارات به آنها تفویض شد که آنها قوانینی بگذرانند که در مجلس طرح نمی‌شود توجه کنند که بانک‌های خصوصی و بانک‌های ملی که با سرمایه مردم تشکیل شده و در امر اقتصاد کشور مؤثرند در این لایحه تصمیماتی نگیرند که اینها فلج شوند.
رئیس - آقای بزرگ ابراهیمی موافقید؟
بزرگ ابراهیمی - بلی موافقم
رئیس - بفرمایید
بزرگ ابراهیمی - بنده موافقم و می‌خواهم توضیح عرض کنم که رفقا هم موافق بشوند اصولاً در مملکت ما قوانینی برای بانکداری نبود جناب آقای بهبهانی و ما در موضوع بانکداری بسیار جدیدیم رضا شاه کبیر تشریف آوردند یک بانک ملی درای مملکت تأسیس کردند ولی فعلاً تعداد زیادی بانک با سرمایه‌های مختلف تشکیل شده اگر بخواهیم همان اصولی که بانک ملی شخصاً خودش را با یک آییننامه داخلی اجرا می‌کرد انجام بدهیم تماس‌های مختلفی بین بانکها پیدا می‌شود که اسباب زحمت می‌گردد و دولت برای رفع این نقیصه آمده است پیشنهاد کرده که من آییننامههای بانکداری را می‌آورم از مجلس شورای ملی قبل از طرح شدن از کمیسیون‌هایی که نمایندگان خود ما هستند ما خودمان آقایان را به کمیسیون‌هایی مأمور کردیم مطالعه بکنند برای ۵ سال آزمایش بکنند (صحیح است) (بهبهانی - چی چی را آزمایش بکنند) به عرض بنده توجه بفرمایید اولاً بهترین مرکز ثقل اقتصادی ما آقای منصور هستند و جریان امر را به عرض خواهند رساند ولی آنچه به عقل من سرباز دهاتی می‌رسد این است که برای جلوگیری از یک تماس‌های مستقیمی بین بانکها و برای پیشرفت منظور اقتصادی بالاخره با فکر یک عده از مردمان مطلع می‌خواهند آییننامهای تهیه بکنند برای اداره بانکها و این هم اگر رفت به کمیسیون دادگستری که رفقای بنده هستند و مثل بنده فکر می‌کنند عیب ندارد و وقتی هم که به مرحله آزمایش گذارده شد و آزمایشات تمام شد آن لایحه می‌آید به مجلس و وقتی آمد مجلس تصویب شد به صورت قانون درمی‌آید و این کار به عقیده بنده هیچ عیبی ندارد.
نایب‌رئیس - آقای وزیر بازرگانی
دکتر شاهکار - بنده هم اجازه خواسته بودم.
نایب‌رئیس - آقای وزیر اجازه خواسته بودند.
دکتر شاهکار - بنده قبل از ناطق قبل از آقای وزیر هم اجازه خواسته بودم.
نایب‌رئیس - اینجا صورت هست.
دکتر شاهکار - میل مبارک است.
نایب‌رئیس - آقای وزیر بازرگانی.
وزیر بازرگانی (حسنعلی منصور) - بنده با اجازه آقایان چون این موضوع مربوط به یک امر مهم مملکتی است خواستم چند کلمه برای روشن شدن اذهان آقایان نمایندگان محترم به عرض برسانم همین‌طور که قبل از بنده جناب آقای ابراهیمی اشاره فرمودند موضوع لایحه‌ای که تقدیم مجلس شده لایحه اساسنامه پولی و بانکی کشور است و لایحه ضمیمه‌اش لایحه کیفری مالی است این قانون برای مدت دوسال تحت مطالعه و تحقیق بوده برای این که کشور ما فقط تا چند سال پیش یک بانک داشت که این بانک ملی بود این بانک ملی هم وظایف یک بانک مرکزی و ناشر اسکناس را عمل می‌کرد و هم یک بانک ملی تجارتی بود و این دو اصل که کاملاً با هم متضاد است (صحیح است) یعنی یک بانک که عمل تجارتی می‌کند به هیچ وجه نمی‌تواند کار بانک ناشر اسکناس و بانک مرکزی را بکند و نسبت به وضع پولی و مالی کشور بدون یک نظر خاص تجارتی یک کنترل و دقت خاصی انجام بدهد بانک ملی ایران بنده می‌خواهم از پشت تریبون در حضور نمایندگان محترم عرض کنم که یکی از مهمترین و اساسی ترین مؤسسات این مملکت است و تا به حال خدمات برجسته انجام داده و باید وضع این بانک و حسن شهرت این بانک را حفظ کنیم مملکت ما امروز در حال توسعه سریع اقتصادی است این توسعه سریع اقتصادی ایجاب می‌کرد که تنها در تهران ملاحظه می‌فرمایید سابق یک باجه بانک ملی ایران برای مراجعین کافی بود امروز اگر در سر هر کوچه و گذری یک
شعبه بانک نباشد مردم برای رفع نیازمندی‌های خودشان برای رفع احتیاجات خودشان به اشکال بر می‌خورند یک بانک‌های خصوصی هم در این مملکت به وجودآمده بانک‌های خصوصی طبق قوانین و اصولی به وجود آمده اساسنامه آن به تصویب هیئت نظارت بر بانکها می‌رسد و مشغول کار می‌شوند و امروز مشغول کار هستند اغلب این بانکها خوب تشکیل شده و خوب هم عمل می‌کنند ولی می‌بایستی مسائل اقتصادی مملکتی تحت کنترل در بیاید به خصوص مؤسساتی که اموال مردم و دارایی مردم در اینجا به امانت گذاشته می‌شود باید طبق یک شرایطی باشد که این است برای مردم محفوظ باشد و مردم اطمینان داشته باشند که پول خودشان را در این بانکها می‌گذارند هم خوب عمل شود و هم خوب حفظ شود بدین جهت اگر خدای نکرده یک مرتبه در اثر نداشتن مقررات یا قوانین کافی یک اشکالی در کار بانک‌های خصوصی به وجودبیاید عدم اطمینان مردم و کندن پولشان از این بانکها یک گریز و تشنجی به وجود می‌آورد که شاید مملکت نتواند قادر به ادامه این وضع اقتصادی و یا مقاومت در مقابل آن وضع باشد این عمل در ممالک مترقی مثل آمریکا در ۱۹۲۹ به وجود آمد و یک تشنج اقتصادی به وجود آورد که خودش برای سایر کشورهایی که در حال توسعه سریع هستند باید درس عبرتی باشد بدین جهت طبق نظر دولت بانک ملی ایران با استفاده از نظر کارشناسان داخلی و خارجی از دو سال پیش شروع کرد برای تهیه لایحه اساسنامه پولی و بانکی کشور که بانک ملی ایران وظایفش مشخص بشود بانک مرکزی تشکیل بشود و شورای پول و اعتبار در امور اعتبارات و مسائل کلی اقتصادی که در حال پیشرفت در این مملکت هست یک کنترل دقیق تری به عمل بیاورد این قانون در بانک ملی ایران با نظر مشاورین و کارشناسان تهیه شده و بعد برای مطالعه به شورای عالی اقتصاد فرستاده شد مدت یک سال در شورا با نظر کارشناسان ایرانی مورد بحث قرارگرفت و گزارش نهایی تقدیم هیئت وزیران شد و پس از تصویب در هیئت وزیران به صورت این لایحه تقدیم مجلس شورای ملی شد این اساسنامه پولی و بانکی یک قانون فنی است عوض کردن یک کلمه و یا یک ماده یا جابهجا کردن آن در امر فنی بانکداری تأثیر می‌کند برای این منظور دولت فکر کرد که یک ماده واحده‌ای حضور آقایان تقدیم کند که در کمیسیون مشترکی این لایحه مطرح گردد و مورد شور و بررسی قرار بگیرد اگر نظریاتی باشد در این کمیسیون گفته شود و اگر اصلاحاتی لازم باشد در آنجا اصلاح شود بعد برای مدت ۵ سال به مورد آزمایش و عمل قرار گیرد به نظر بنده با دقتی که خود بنده مدت دو سال روی آن کرده‌ام دقت بسیار شده معایب مرتفع گردیده البته نمی‌شود گفت هر قانونی بی‌نقص است ولی اگر نقصی دارد در کمیسیون‌ها مرتفع خواهد شد تا حدی که مقدور باشد و بعد در عمل هم رفع نقایص خواهد شد و بعد از آزمایش تقدیم مجلس شورای ملی خواهد شد به نظر دولت این لایحه یکی از بهترین لوایح اقتصادی و مالی مملکت است که مسلماً با نظر صائبی که نمایندگان مجلس شورای ملی دارند یک قدم مثبت و سریعی در ضوع اقتصادی مملکت برداشته می‌شود امروز مملکت ما در حال یک توسعه‌ای است که یک اقدامات سریعی لازم است برای این که جلوگیری شود از یک بحران‌های اجتماعی که یکی از آنها دقت در این تعمیم اعتبارات است که این اعتبارات به چه صورتی در مملکت تقسیم بشود اعتبارات بازرگانی هست اعتبارات امور عمرانی هست اعتبارات امور اقتصادی هست مسائل صنعتی کشاورزی و غیره اینها همه باید از هم تفکیک بشود بدین جهت شورای پول و اعتباری که در این قانون درنظر گرفته شده این وظیفه مهم را در بانک مرکزی ایران عمل خواهد کرد بنده می‌خواهم از طرف دولت در حضور آقا این نمایندگان محترم که نسبت به این ماده واحده توجهی فرمودند تشکر کنم و هم استدعا بکنم و هم قبلاً تشکر بکنم که تصویب این قانون یکی از اقدامات برجسته مجلس شورای ملی خواهد بود. (احسنت)
نایب‌رئیس - آقای دکتر شاهکار
دکتر محمد شاهکار - عرض کنم که سؤالی که آقای بهبهانی فرمودند این بود که مطلبی که چاپ نشده و طرح نشده و توزیع نشده و ما نمی‌دانیم چیست چگونه به آن رأی بدهیم و مطلب دیگری که فرمودند این بود که قانون برای تأسیس بانک می‌آورید این مطلب باید ماده به ماده در مجلس مطرح شود و چه جواب گفته شود این سؤال نماینده محترم بود عرضم به حضورتان در موقعی که قضیه آمد به کمیسیون دادگستری جناب آقای عمیدی نوری و جناب آقای صدرزاده و آقای رئیس کمیسیون همه ما متوجه این اشکال بودیم اولاً این لایحه‌ای که ملاحظه می‌فرمایید یکی ۱۸۵ ماده و دیگری ۶۵ ماده و مجموعش می‌شود ۲۵۰ ماده این چاپ شد و توزیع شد خدمت آقایان نمایندگان محترم و حتی خدمت جناب آقای بهبهانی (بهبهانی - بنده ندیدم) می‌دانم ندیدید بنده هم ندیده بودم در سفر بودم که آمد به کمیسیون اینجا بنده دنبال مطالب جناب آقای وزیر را می‌گیرم و واقعاً یک مطالبی در این لایحه هست که صددرصد تکنیک بانکی است و منظور از تأسیس بانک نیست خداوند رضاشاه را رحمت کند ما بانک نداشتیم بانک ملی ایران که تأسیس شد یک بانکی بود هم بانک سانترال بانک مرکزی و هم بانک بازرگانی به قسمی که عملیات بانکی از حیث وجوه سپرده و اعتبار و حساب باز کردن و هم کار نشر اسکناس در آن بانک بود یک مطلبی را آقای وزیر بازرگانی تذکر دادند من از نظر اقتصادی مملکت می‌خواهم اولاً این مطلب را تذکر بدهم و حالا هم خدمت آقای بهبهانی عرض کنم در نتیجه تأسیس ۱۸ بانک که در ظرف یک سال اخیر در ایران شده است مقداری اعتبارات واگذار شده به بازرگانها و بازگان‌نماها که اعتبارات آنها زیاد شده است که آقای وزیر بازرگانی بهتر از من می‌دانند ما الآن در تورم اعتبار هستیم یعین اگر آقای جلال شادمان بر فرض محال هشت میلیون تومان داشته باشد و بخواهد در بازار کلاسه بکند با دو درصد نمی‌تواند چرا به دلیل این که در نتیجه احتیاج این بانک‌های جدید بانک اصناف بانک کار بانک مقاطعهکاران و غیره که خداوند عده اینها را زیادتر بکند که چرخ اقتصادی مملکت بگردد و جهت مشتریهای جدید آنقدر اعتبار داده شد به اشخاص که بانک ملی ایران ۲۵ هزار تومان هم نمی‌داد به این ترتیب الآن پول را شما کلاسه نمی‌توانید بکنید این هم یکی از دلایل بارز پیشرفت‌های اقتصادی است. مدت‌ها این فکر بود که آقا بانک ناشر اسکناس این چه کاری دارد در نزول برکات و در گرفتن سپرده و در اعضای وام روی غیر منقول و غیره و غیره این حرف را وزیر دارایی قبول داشت مدیر کل بانک ملی قبول داشت ولی عمل نمی‌شد به همان دلیلی که گفتم یک مطالعه دقیق بسیار فنی می‌خواست برای این که دچار تشنجاتی که یکی‌شان را آقای منصور وزیر محترم بازرگانی اشاره کردند و بانک‌های دیگری بودند که دچار این کار شدند این موضوع رفت در شورای اقتصاد و برای چی آمده اینجا دو مطلب بود یک تفکیک عملیات بازرگانی یعنی عملیات صرفاً بانکی که در ۶۵ ماده این مطلب در این قسمت گفته شده است مطلب دوم عبارت است از اساسنامه پولی و بانکی مملکت است به طور کلی که این مطلب هم وقتی چاپ شد رفت به بانک‌های خصوصی و مقامات بسیار بسیار وارد بانکی اعم از تکنیسین‌های خارجی و تکنیسین‌های داخلی نظرهای خودشان را دادند که دیشب و پریشب در روزنامه کیهان نظر اشخاص وارد فن را ملاحظه فرمودید و باید هم مورد دقت واقع شود و آقای مخبر کمیسیون دادگستری و آقایان همه دیدند یک مواردی است که بنده به طور اتفاق یکیش را باز می‌کنم و این صددرصد باید بیاید به مجلس شورای ملی و تصویب بشود ولی از لحاظ تکنیک باید در کمیسیون بحث بشود حلاجی بشود و بعد هم یک دوره آزمایشی گذاشته شود. بنده نمی‌خواهم مذاکرات کمیسیون را عرض کنم من و آقای عمیدی‌نوری و آقای صدرزاده اول می‌خواستیم یک فرمولی بدهیم برای این کار و فورمول‌مان این بود که یک طرحی به قید فوریت بدهند گفتیم این طور نمی‌شود بعد گفتیم قسمت‌های مختلف آن تجزیه شود و راههای دیگر ولی دیدیم هر روز ما نمی‌توانیم اساسنامه پولی و بانکی را عوض کنیم بالاخره به این نتیجه رسیدیم بعد از این که کمیسیون مشترک دارایی از نظر امور مالی و کمیسیون مشترک دادگستری از نظر حقوقی و قضایی اینها را مطالعه کردند و ۵ سال آزمایش کردند در خلال این مدت ما به دولت اجازه می‌دهیم این را اجرا کنید بنابراین از تصویب محترم مجلس شورای ملی دولت چه می‌خواهد این نمیخواهد که اجازه بهش داده شود که این دو لایحه‌ای که طبع و توزیع شده است کمیسیون‌هاش مشترک دادگستری مجلس از یک طرف و کمیسیون‌های مشترک دارایی از یک طرف پس از این که این دو کمیسیون تصویب کرند به مرجله اجرا دربیاید و در خلال این مدت دولت مکلف است یا عیناً یا با اصلاحاتی بیاورد به مجلس شورای ملی و رأی نهایی از مجلس بگیرد بنابراین اعطای اختیارات به کمیسیون مشترک موجب تسریع و دقت در عمل شده از این جهت است که دولت این تقاضا را از مجلس شورای ملی کرده است.
نایب‌رئیس - آقای وزیر بازرگانی
وزیر بازرگانی - مطالبی که جناب آقای دکتر شاهکار فرمودند به قدری جامع و کلی بود که بنده را بی‌نیاز از هر نوع توضیحاتی کرد و کاملاً نظر دولت را در این مورد تشریح فرمودند چون نبودم در موقعی که جناب آقای بهبهانی تذکری فرمودند خیلی معذرت می‌خواهم که در عرایضم تذکر ندادم ولی همین‌طور که فرمودند این قانون تهیه شده چاپ شده توزیع شده و روی این ماده واحده از مجلس استدعا شده که اجازه بدهند از نظر اهمیت این موضوع از نظر فنی و لزوم تسریع این قانون به این ترتیب بگذرد برای این که ما امروز وضع اقتصادی مملکت را در حالی می‌بینیم که این توجهات ضرورت دارد یک موردی را که اشاره فرمودند که ارتباط پیدا می‌کند با کار بنده و موضوع بازرگانی بنده در حضور مجلس شورای ملی بعد از آن که مطالعاتم در مورد بازرگانی مملکت تمام شد گزارش کامل عرض خواهم کرد امروز تمام برنامه‌های تولیدی کشاورزی کشور جمع می‌شود در یک سلسله اقداماتی که به مبادلات تجارتی داخلی و خارجی برای به مصرف رساندن کالاهای تولیدی صنعتی و کشاورزی مملکت منجر می‌شود و این مبادلات کالا باید از مجاری صحیح اقتصادی باشد که یک امر مهم مملکتی و اقتصاد عمومی را امنیت و ثباتی بدهد که مردم بتوانند در زیر سایه قوانین و مقررات صحیح یک ثبات
وضعی داشته باشند بنده در این چند روزه اخیر که به سمت وزیر بازرگانی افتخار خدمت پیدا کرده‌ام در اشاراتی که کرده‌ام گفته‌ام که امر بازرگانی و امور اقتصادی مسائلی نیست که بشود روی آن به طور نظری اظهارنظر کرد و عجولانه تصمیم گرفت موضوع اقتصادی و بازرگانی با زندگی کلیه افراد این مملکت تماس مستقیم دارد به این جهت باید توجه کرد که هر حکم و هر امر و هر قانونی با دقت خاص مطالعه و تنظیم و مطرح بشود و آقایان توجه بفرمایند و اطمینان داشته باشند که دقت‌های خاص در این قانون شده و این قانون کاملاً جنبه فنی دارد وظایفی امروز متمرکز شده در یک بانک و بانک مرکزی به وجود آمده و به موجب این لایحه وظیفه پولی و بانکی یعنی کار بازرگانی و بانک ناشر اسکناس از یکدیگر تفکیک شده این جنبه فنی دارد و برای این منظور استدعا شده که این کمیسیون‌ها از لحاظ مالی و قضایی و اقتصادی نسبت به این مورد اظهارنظر بکند و این کار برای مدت ۵ سال به آزمایش گذاشته بشود و این جنبه قطعی و قاطعی دارد مگر این که در عمل به یک اشکالات برخورد بکنیم و این اشکالات گزارش داده شود به مجلس و تقدیم مجلس شورای ملی بشود از این جهت بنده چون یک امر مهم اقتصادی است توجه و نظرهایی را که در کمیسیون‌ها اشاره خواهد شد دولت با کمال دقت و علاقه گوش خواهد داد و توجه خواهد کرد و به نظر ما راهی جز این نبود و استدعای دولت و بنده هم از حضور آقایان محترم این است که نسبت به این موضوع تسریع بشود چون وضع اقتصادی مملکت به این امر در سال آینده احتیاج دارد و روی یک نظرهای خاصی سابقاً این احتیاجات محسوس نشده بود حالا باید بیشتر توجه بشود.
نایب‌رئیس - آقای آقایان مخالفید.
آقایان - بنده موافقم
نایب‌رئیس - آقای صدرزاده
صدرزاده - بنده موافقم
نایب‌رئیس - آقای فرود
فرود - بنده موافقم
نایب‌رئیس - آقای دکتر پیرنیا
دکتر پیرنیا - مخالفم
نایب‌رئیس - بفرمایید
دکتر حسین پیرنیا - جناب آقای وزیر بازرگانی و همین‌طور همکار محترم جناب آقای بهبهانی در یک موضوع توافق نظر دارند و آن اهمیت فوق‌العاده این لایحه است و هر دو توافق نظ دارند در این موضوع که بایستی در تصویب این لایحه دقت بشود و بنابراین موضوعی که مطرح است این است که بین فکر جناب آقای وزیر بازرگانی و جناب آقای بهبهانی که هر دو توافق نظر دارند به چه نحوی می‌توان عمل کرد و یک لایحه به این مهمی را که با مسائل مربوط به پشتوانه پول مسائل پولی ارتباط دراد به طور کلی در اختیار کمیسیون گذاشت و به طور آزمایش عمل کرد از یک طرف بیان جناب آقای وزیر بازرگانی که این لایحه خیلی مفصل است و بیان جناب آقای دکتر شاهکار که رسیدگی آن زیاد طول می‌کشد و مقررات فنی دارد این هم صحیح است ترتیبی که در همه جای دنیا برای این جور قوانین عمل می‌کنند که از یک طرف نظر آقایان نمایندگان که اصول کلی در اینجا بحث شود و انجام بشود و همین‌طور نظر دولت که مسائل تکنیکی در کمیسیون‌های خاص بررسی بشود این است که اصول مهم این لایحه مثل اصل تفکیک بانک ملی به دو بانک که خیلی اهمیت دراد با اصول مربوط به پشتوانه که فوق‌العاده اهمیت دارد این را جدا بکند و طبق اصول مهم و قانونی در ۱۰ و ۱۲ ماده جدا بکنند و به مجلس شورای ملی بدهند و بعد از آن اجازه می‌گیرند قسمت‌هایی که فنی و خیلی زیاد است در کمیسیون‌ها رسیدگی بشود به طور آزمایش عمل بشود و اگر بخواهیم یک راه‌حل صحیحی آن طور که به نظر بنده می‌رسد در این باب پیدا کرد و خاطر عموم هموطنان و اشخاصی که ناظر هستند و مادر اساس دارایی آنها تصمیم می‌گیریم تأمین شود این است که قسمت اساسی آن باید به صورت ده دوازده اصل اساسی در اینجا مطرح بشود و بعد هم راجع به نکات فنی و قسمت‌های فنی یک آییننامههایی باشد که در کمیسیون‌های مجلسین مورد رسیدگی و مداقه قرار گیرد که نظر آقایان نمایندگان که این مسائل در مجلس شورای ملی بحث شود و تصمیم اتخاذ گردد و آزمایش هم نباشد تأمین شود (یک نفر از نمایندگان - آن اصول هم فنی است) آن اصول کلی سیاست اقتصادی و تصمیم اقتصادی آن فنی نیست این است که بانک ملی تفکیک می‌شود به دو قسمت قسمت فنی مربوط به اجرای این اصول و این موادی است که به صورت آییننامه درمی‌آید و اگر دولت و جناب آقای وزیر بازرگانی این زحمت را به عهده بگیرند که عمل بفرمایند و آن قسمت‌هایی را که جنبه اصولی دارد و سیاست مالی و اقتصادی و پولی و اعتباری و پشتوانه‌ای را تشکیل می‌دهد آن را مجزا بفرمایند و در تحت یک قانونی بیاورند به مجلس و آن قسمت‌های دیگر را که آن اهمیت را ندارد جدا کنند این کمک بزرگی است تفکر خود ایشان که قوام بیشتر و استحکام بیشتری به افکار و اقتصادی و سیاست اقتصادی دولت داده باشد و جلب نظر عموم مردم را بهتر کرده باشد به همین جهت است که بنده با این طرز رسیدگی که در اینجا بیان شده موافق نیستم و عرض می‌کنم که در سایر کشورهای دنیا هم هر جا ملاحظه بفرمایید مقررات پولی و بانکی جزوه‌های بزرگی است به همین قطر جزوه‌هایی که الآن از طرف دولت تقدیم شده و شاید از آن هم خیلی قطورتر و هیچ کدام از آنها در مجالس مقننه تصویب نشد ولی آن اصول کلی یک مسائل مهم و اساسی است که در همه جا به تصویب مجلسین رسیده یعنی به تصویب تمام مردم رسیده و این بحث در دو مجلس اهمیت زیادی دارد که تمام افکار عمومی در این بحث شرکت می‌کند و مردم کاملاً روشن می‌شوند به اصولی که راهنما و هادی دولت در اداره دستگاه اقتصادی و دستگاه مالی و دستگاه پولی است و اگر این زحمت را به عهده بگیرند بنده معتقدم که یک خدمت بزرگی در این زمینه و در راه روشن کردن افکار عمومی نسبت به این تصمیمات کرده‌اند که بعداً هم ممکن است در این بابت هر کس نظری داشته باشد بتواند راجع به این تصویبنامه بیان کند در صورتی که الآن رسیدگی به این مسائل فنی و بحث آن در روزنامه برای مردم مشکل است از لحاظ ماهیت امر هم بنده خدمتتان عرض می‌کنم که بنده با اصول و روشی که در اینجا پیشبینی شده در یک قست عمده‌ای موافق نیستم اساس فکری که دولت داشته این است که یک ترتیباتی بدهد برای این که این دستگاه مرکزی و بانک نظارت بیشتری در فعالیت بانک‌های دیگر داشته باشند این فکر فکر کاملاً صحیحی است و باید هر چه زودتر دولت این نظر را عمل بکند ولی انجام این منظور و اجرای این هدف لازم و ضروری مستلزم یک تغییرات خیلی اساسی و فوری در تشکیلات بانک ملی و مجزا کردن و تجزیه کردن بانک ملی است که به تصدیق جناب آقای وزیر بازرگانی در سابق یکی از بهترین تشکیلات مملکتی ایران بوده است و وظایف خودش را به نحو رضایتبخش انجام داده است و امروز آن چیزی که مورد احتیاج است تقویت این دستگاه است نه تجزیه‌اش و بنده با تجزیه موافق نیستم بیشتر معتقد به تقویت این دستگاه هستم و زیاد کردن اختیارات این دستگاه ولی در بحث راجع به این موضوع وارد نمی‌شوم. چون یک موضوعی است که وقتی این اصول در این مجلس مطرح شد بنده نظریاتم را عرض می‌کنم و ممکن است که کسانی هم باشند یا دستگاههایی هم باشند که بگویند صحیح نیست و بیایند توضیحاتی بفرمایند که بنده قانع بشوم ولی طرز رسیدگی را معتقدم بهتر است اصول کلی در اینجا مطرح شود و وظایف کمیسیون‌ها منحصر بشود به رسیدگی به مسائل فنی که البته خیلی زیاد مهم است و در کمیسیون‌ها ممکن است رسیدگی بشود این بود عرض بنده.
نایب‌رئیس - آقای وزیر بازرگانی
وزیر بازرگانی (حسنعلی منصور) - بنده فکر می‌کنم با توضیحاتی که اینجا داده شد برای جناب آقای دکتر بینا که به خصوص در امور مالی و اقتصادی بصیرت کامل دارند عرایض بنده قانع کننده باشد ولی برای روشن شدن بیشتر لازم است یک تذکراتی داده بشود یک موضوعی که در پایان بیاناتشان فرمودند و بنده در اول عرایضم لازم می‌دانم تذکر بدهم موضوع اهمیت بانک ملی است و این که این بانک نباید تجزیه بشود و نباید تضعیف بشود در صورتی که کاملاً نظر دولت برخلاف این است همان‌طور که بنده عرض کردم بانک ملی امروز بعد از سی و چند سال که تأسیس شده و وظیفه درش متمرکز شده که با اقتصاد امروز این دو وظیفه از هم تفکیک خواهد شد نه این که اختیاراتی یا وظایفی از بانک ملی تفکیک بشود و به بنگاه دیگری داده شود که خدای نکرده بر حسب تضعیف بانک بشود بر عکس بنده به عنوان نماینده دولت عرض می‌کنم این بانک تا به حال خدمات برجسته‌ای کرده و باید صددرصد تقویت بشود و ذکر این که این قانون ممکن است باعث یک تضعیفی در بانک ملی بشود به صلاح اقتصاد مملکت نیست و استدعا می‌کنم از جناب آقای دکتر پیرنیا به این نکته توجه خاصی مبذول بفرمایند موضوع این است که اقتصاد امروز مملکت احتیاج دارد به داشتن یک دستگاه مرکزی ناشر اسکناس که این وظیفه‌اش از وظیفه یک بانک تجارتی خارج است و این بانک هم در تمام دنیا و ممالک مترقی دنیا امروز موجود است و ایران هم لازم داشت حتی زودتر از این این بانک را تأسیس بکنند. ولی حالا اگر تأخیر شده باید در انجام این کار تسریع کرد یک مطلب دیگری که فرمودند که این مطلب ممکن است که حالا تجزیه بشود به یک قسمت‌های مختلفی و توضیح داده بشود در اینجا ما در اول این قانون تمام این قسمت‌ها را از هم تفکیک کردیم و وظایف هر یک از دستگاهها را روشن کردیم و به نظر صائب آقایان واگذار کردیم و این ماده واده اگر طوری بشود که فقط دولت اجازه می‌خواست که برود یک قانونی بنویسد و به مرحله اجرا بگذارد این توهم به جا بود ولی دولت این قانون را ضمن ماده واحده تقدیم کرده که به نظر آقایان رسیده در کمیسیون‌ها هم با نظر صائب آقایان اصلاح خواهد شد پس یک مطالبی نخواهد بود که مورد توجه مجلس قرار نگیرد و یا خدای نکرده مخالف مصلحت انجام شود از طرف دیگر برعکس آن نکته‌ای که فرمودند در سایر ممالک این طور مسائل می‌آید و بحث و دقت می‌شود ما هم کاملاً معتقد به بحث و دقت و غور و تفحص در مطلب هستیم ولی اغلب قوانین مالی و پولی مملکت مخصوصاً با یک چنین اهمیتی باید با یک دقت و سرعتی انجام شود که این فاصله بحث بر حسب تزلزل امور اقتصادی و بانکی و پولی مملکت نشود و به این جهت بود که در کمیسیون‌های مجلس که آقایان تشریف دارند و همه ذی نظر هستند و هر کس هم مایل است می‌تواند در آنجا اظهار نظر کند این موضوع مورد بحث قرار بگیرد بنده همیشه احتراز دارم از تضییع وقت مجلس ولی در این موضوع لازم دانستم این تذکرات را عرض کنم و استدعا کنم این قانون یکی از قوانینی است که دقت‌های لازم درش شده و در معرض
افکار عمومی هم گذاشتیم که در روزنامه‌ها اظهار نظر کنند و اشخاص بصیر اظهار نظر کردند و باز در طرح نهاییش این مسائل را که مردم و بانکها اظهارنظر کرده بودند درش گنجانیدیم و یک قانونی که مدت دو سال با اظهار نظر یک عده متخصص و اظهار نظر مرم و بانکها و دستگاههای قضایی و حقوقی و اقتصادی مملکت تنظیم شده به نظر ما کافی خواهد بود که این کمیسیون‌های مجلسین در امور فنی و امور کلی این قانون اظهار نظر بفرمایید و دولت را یاری کنند که هر چه زودتر این سیاس دستگاههای اقتصادی کشور را رفع کند.
نایب‌رئیس - آقای مخبر کمیسیون بفرمایید.
عمیدی‌نوری - مخبر کمیسیون در اساس مطلب به نحوی که اینجا بحث شد جناب آقای دکتر پیر نیا هم گمان می‌کنم موافق باشند که یک مسئله اقتصادی و پولی است که بایستی تکلیفش با این تحول و پیشرفت اقتصادی که در مملکت پیش آمده و بانک‌های فراوانی که خوشبختانه هر چه بیشتر شاید بهتر به نفع مملکت و به دست خود ایرانی‌ها تشکیل شود تردیدی نیست نظر ایشان در روش و طرز رسیدگی موضوع است بنده از جهت این که خبر کمیسیون دادگستری هستم خواستم به عرضتان برسانم که شاید بیش از ۵ ساعت همین ماده واحده در کمیسیون دادگستری مورد بحث و دقت از نظر همین جهاتی که جناب آقای دکتر پیرنیا اینجا تذکر دادند واقع شد یعنی ما خیلی فکر کردیم که چطور این کار مهم را می‌توانیم تا حدی که هم به نفع مملکت باشد و هم با سرعتی که ایجاب می‌کند انجام بدهیم البته برخوردیم به یک همچون لایحه‌ای با آن تفصیل و با آن مواد زیادی که آقای دکتر شاهکار اینجا بیان فرمودند چند جور جناب آقای دکتر پیرنیا فکر کردیم یک جور فکر کردیم که متن این را مثل سابق بعضی از مواقع بود که کمیسیون‌ها متن گزارش را تهیه می‌کردند و بعد به صورت ماده واحده اجازه می‌گرفتند یعنی مجلس شورای ملی و قوه مقننه اجازه می‌داد که گزارش کمیسیون که متنی بر مجموع این مواد هست به صورت گزارش اجرا شود (دکتر شاهکار - مثل قضیه نفت) مثل قضیه نفت از نظر قرارداد و مثل قانون کار در مجلس دوره ۱۵ که به این صورت در آمده مدتی فکر کردیم که چه بهتر است این فرمول پارلمانی را در نظر بگیریم و شاید از نظر جنابعالی بیشتر تأمین شود بعد برخوردیم این اشکال در موقعی که قانون کار را به این شکل تنظیم کردیم فقط به مجلس شورای ملی بود و مجلس سنا نبود و می‌بایستی عین این تشریفات دو مرتبه در مجلس سنا عمل بشود و باز هم به هر حال تصویب مقررات کمیسیون به صورت آزمایش و این کار دو مرحله‌ای پیدا می‌کرد از نظر تشریفاتی هر دو مجلس و ممکن بود که وقت گرفته شود از این جهت بود که این نظر را گذاشتیم کنار و فکر کردیم که این را به صورت کمیسیون مشترک مجلسین دربیاوریم و شاید به صورت کمیسیون مختلط در تمام این کمیسیون‌ها دیدیم این هم تا اجازه قانونی نباشد که آن اجازه قانونی به صورت قانون از مجلس باید باشد این عملی نیست به این جهت بود که آمدیم این فرمول را پیدا کردیم و این فرمول هم باز درش دچار یک مطالعه شدیم که آیا این را باید تقدیم کمیسیون‌های مشترک دارایی و دادگستری مجلسین بکنیم یا کمیسیون مشترک دادگستری مجلسین و کمیسیون دارایی مجلسین که هم تعداد طوری باشد که بهتر بشود تشکیل داد و هم بشود دو دفعه این را یک مطالعه بیشتری در این دو کمیسیون کرد نتیجتاً رسیدیم به این موضوع شق دوم که متأسفانه یک اثری از آن فکر در سطر دوم گزارش مانده است که باید بنده تقاضا کنم جناب آقای رئیس اجازه بفرمایند این اصلاح عبارتی شود در سطر دوم نوشت شده کمیسیون‌های مشترک درایی این باید اصلاح شود و عبارت کمیسیون مشترک دادگستری است که نوشته شده اما کمیسیون‌های مشترک دارایی این کمیسیون‌ها باید بشود کمیسیون که این اثر آن طرز فکر اول بود که باقی مانده اصلاح بشود به هر حال رسیدیم به این فرمول دیدیم یک فرمول بهتری است و می‌توانیم در یک مسائل کلی رویش عمل کنیم ولی آن فرمول که جنابعالی معتقدید آن فرمول این است که قسمتی از مواد مربوطه به این دو لایحه را بیاوریم از ۱۰ و ۱۵ تا ماده و بقیه‌اش را بگذاریم به کمیسیون‌ها با این فکر جنابعالی با ما یعنی با مجلس یعنی با کمیسیون‌ها هم عقیده هستند که اشکال این است که ما از این دو لایحه که فرض بفرمایید ۱۰۰ ماده است ۹۰ ماده‌اش را بگذاریم برای کمیسیون‌ها اما ده دوازده ماده که مربوط به بعضی از مطالب هست بیاوریم به مجلس بنده فقط نظم این بود که اگر این فکر جنابعالی را فرض کنیم که ممکن بود عملی کرد چه جور ممکن بود از این لوایح که فرض بفرمایید که قانون اساسنامه بانک ملی ایران این ۷ قسمت دراد فهرستش نوشته وضع عمومی موضوع عملیات صندوق پس انداز ملی سازمان وضع ماهیانه مالیات مقررات مختلف عین همین فهرست به صورت وسیع‌تری در این یک هم هست چطور ممکن بود تفکیک کرد و آن قسمت که مورد نظر جناب آقای دکتر پیرنیا هست آنها را دربیاوریم از این د لایحه چطور شکل ۱۰ و ۱۲ تا ماده در آوریم و بقیه را بفرستیم به کمیسیون‌ها اگر مقصود احتراز از کمیسیون با این راه حل است این نظر تأمین نیست اگر منظور این است که واقعاً مطالعه و دقت بشود و کار زودتر بگذرد با این وضع اقتصادی مملکت این کار با برنامه‌هایی که برای دولت تعیین می‌شود بهتر این کار تأمین بشود این تنها فرمولی بود که ما توانستیم بعد از چند ساعت مطالعه در نظر بگیریم و حتی یک نکته دیگری درش بود که در اینجا نوشته بود که در این پنج سالی که آزمایش می‌شود هر موقعی بشود این را در کمیسیون‌ها اصلاح کرد ما دیدیم این کار را تنزل می‌کنید و در اینجا یا لااقل بایستی یک ۵ سالی که به صورت آزمایش اینها می‌گذرد این امر را تثبیت کنیم چون امر مالی و اقتصادی مملکت است و هر آن نمی‌شود دستگاه بانکها و امور اقتصادی و اساسنامه پولی را در حال تزلزل نگاه داشت این و بد که ما با این فکر مخالفت کردیم و حذف کردیم و فکر کردیم که در کمیسیون دارایی کمیسیون دارایی هم موافقت کردند با این فکر و الآن که تصویب می‌شود گر چه درش ظرف ۵ سال هست و زودتر از ۵ سال و در ضمن ۵ سال لایحه نهایی داده شود ولی لااقل برای ۵ سال بعد از این که تصویب شد البته با نظر متخصصین فن و اطلاعاتی که از خارج به کمیسیون‌ها داده می‌شود و خود نمایندگان محترم نظر می‌دهند که این کار حل بشود لااقل پنج سال اساسنامه‌ها مالی و پولی بانک ملی ایران طبق این تشکیلات به طور ثابت وضعش روشن است به این جهات بود که بنده خواستم تشریح کنم علل این که این ماده واحده به این شکل تنظیم شد درنظر گرفتن این نکته‌هایی بود که اینجا بحث شد و ما حل این نظریات را مورد توجه و دقت قرار دادیم و دیدیم راهی جز این نداریم که این طور تنظیم شود که به نظر بنده بهترین راهش همین است تصور می‌کنم که با بحث و مذاکرات مفصلی که شد اگر موافق باشید در مجلس شورای ملی این را امروز کار لایحه‌اش را تمام کنیم چون یک شوری است و فوریتش تصویب شده است و به مجلس سنا برود که زودتر با نظر اعضای هر دو مجلس بتوانیم با یک اصلاحاتی که مورد نظر خود جناب آقای دکتر پیرنیا هم هست در کمیسیون‌های مشترک این را به صورت بهتری در مرحله آزمایش تهیه بکنیم و اجرا شود.
نایب‌رئیس - پیشنهادی رسیده است که قرائت می‌شود پیشنهاد کفایت مذاکرات از طرف آقای دولت‌آبادی
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست معظم مجلس شورای ملی
اینجانب پیشنهاد کفایت مذاکرات می‌نمایم.
دولت‌آبادی
نایب‌رئیس - آقای دولت‌آبادی بفرمایید.
دولت‌آبادی - با توضیحات مفصلی که جناب آقای عمیدی‌نوری مخبر محترم کمیسیون دادند و همچنین بیاناتی که قبل از ایشان جناب آقای وزیر بازرگانی بیان کردند بنده احتیاجی ندارم که زیاد وقت شریف آقایان را در اطراف پیشنهاد خودم بگیرم اما به طور کلی بهترین نقطه‌ای که می‌شود در آنجا تنقیح بشود کمیسیون‌های مربوطه مجلس است البته مجلس هم روی توجه به همین اصل بوده است که در لوایح مهم و مفصل این رویه را اتخاذ کرده است که هم قوت مصلحتی از نظر حق اصلی مجلس شورای ملی نشده باشد و هم یک لوایح مهمی در مجلس بدون جهت وقت مجلس را بگیرد و شاید در شور هم آن قدر که واجب و لازم است مصالح فروش رعایت نشود بنده فکر می‌کنم صالحترین جایی که بتوان با دقت نظر به این لایحه بانکی که اساس پول مملکت بر آن استوار است رسیدگی بکند کمیسیون‌های مشترک مجلسین است با توضیحاتی که دادند و طول و تفصیلی که در این اساسنامه هست و طرح آن مدت‌ها وقت می‌خواهد در مجلس به صورتی که در ماده واحده پیشبینی شده است که اجازه داده شود از طرف کمیسیون‌های مشترک مجلسین که مسلماً افراد دقیق و صالح و واردی در آنجا عضویت دارند اجازه اجرای موقت داده شود که همه مشکل حل شده است و بعد از آزمایش به مجلس داده خواهد شد و تردید و تشکیک باقی نخواهد بود.
نایب‌رئیس - آقای دکتر پیرنیا مخالف با این پیشنهاد هستید بفرمایید.
دکتر پیرنیا - بنده برای این که عرضم روشن‌تر بشود دو قسمت را حضور آقایان عرض می‌کنم قست سوم از این لایحه سازمان دبیرخانه شورای پول است و قسمت پنجم پشتوانه است آیا از لحاظ اهمیت قانونگذاری و از لحاظ اصولی سازمان دبیرخانه یک شورایی آن اهمیت پشتوانه را دارد بنده جناب آقای عمیدی‌نوری عرضم این است که مسائلی مثل پشتوانه در درجه اول و ارتباط پشتوانه با پول این اصول با مسائل مربوط به تفکیک بانک و تجزیه بانک و بانک مرکزی و بانک بازرگانی یعنی بانک ایران با آن سوابق و آن اهمیت و اثری که در اقتصاد مملکت دارد این مسائل به صورت یک مواد اصولی در اینجا جدا بشود و مطرح بشود در ظرف چهار پنج ماده و حداکثر ده ماده و بعد بقیه آنها راجع به تعریفات و آن مسائل مربوط به آن مسائل تعریفاتی و آن چیزهایی که نوشته شده از کتب و استنساخ شده از کتب اقتصادی و پولی است که البته خیلی خوب است در
این اساسنامه باش برای این که تعریف آن به درد می‌خورد از لحاظ قانون مملکت ولی یک مسائلی نیست که بحثی درباره‌اش باشد یا همین‌طور که ملاحظه می‌فرمایید خیلی مسائل مانند سازمان نظارت سازمان حسابرسان اینها مسائلی نیست که به آن اهمیت باشد بنده معتقدم که اساس تشکیلات مالی و پولی و سیاست مالی و پولی متکی بر چند اصل مهم کلی است اینها را خارج‌نویس بکنند و این اصول به تصویب مجلس شورای ملی و به تصویب افکار عمومی مملکت برسد و این فکر هست که آن منظور نهایی شما را در قرار دادن این اصول روی یک اصول قانونی محکم و مسلم و مورد استفاده عموم افراد مردم است تأمین می‌کند و البته در یک کمیسیون‌هایی بحث کردن و اصلاحاتی کردن و بعد آزمایش کردن روی اصولی که اساس اقتصاد و زندگی اقتصادی است شما می‌فرمایید ما ثبات می‌خواهیم و می‌خواهیم به عجله این ثبات را برقرار بکنیم آن وقت با این عملی که تمام وضع اقتصادی مملکت را پنج سال در حال آزمایش نگه می‌دارد این خودش بر خلاف منظور است بنده صادقانه و صمیمانه عرض می‌کنم که بهترین ترتیب این است که به این اصول را جنبه آزمایش ندهید و به طور اساسی و محکم و مستقر در اینجا مطرح بفرمایید و تصویب شود بعد سازمان بانک را هم در کمیسیون‌ها هر طور که بخواهند رویش تصمیم اتخاذ بفرمایید.
نایب‌رئیس - دیگر کسی اجازه صحبت نخواسته است در پیشنهاد کفایت مذاکرات لذا اول رأی می‌گیریم به پیشنهاد کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام بفرمایند. (اغلب برخاستند) تصویب شد رأی گرفته می‌شود به ورود در ماده واحده آقایان موافقین قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده واحده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد.)
ماده واحده - به دولت اجازه داده می‌شود لایحه بانکی و پولی کشور و ضمیمه کیفری آن و همچنین لایحه اساسنامه بانک ملی ایران را پس از تصویب کمیسیون‌های مشترک دارایی و کمیسیون مشترک دادگستری مجلسین تا پنج سال به طور آزمایش به موقع اجرا گذارد و دولت مکلف است ظرف این مدت لوایح مزبور را عیناً یا با اصلاحات برای تصویب نهایی به مجلسین تقدیم نماید ماد (م) که لوایح قانونی مزبور به تصویب قطعی مجلسین نرسیده است به قوت خود باقی و لازم‌الاجرا خواهد بود.
مخبر کمیسیون دارایی - مشایخی
نایب‌رئیس - آقای بهبهانی مخالفید، بفرمایید.
بهبهانی - عرض کنم که جناب آقای منصور در ضمن توضیحی که راجع به این اجازه قانونی از مجلس شورای ملی برای کمیسیون‌ها می‌خواستند کسب بفرمایند راجع به بانک‌های خصوصی صحبت کردند چون بنده این کتابچه‌ای که الآن اینجا هست و از قرار توزیع شده بین آقایان بنده نخواندم این را تقصیری ندارم اگر چنانچه اینجا یک مطالبی را به عرض آقایان می‌رسانم که در کمیسیون دارایی و دادگستری هیچ کدام شرکت ندارم خیال می‌کنم حق داشته باشم که نظریات خودم را راجع به بانکها و مخصوصاً آن اصولی که تأثیر مهم در کار مملکت دارد اینجا به عرض آقایان برسانم و آن کسانی که شرکت دارند یک توجهی به عرایض بنده بکنند بنده خوشبختانه تحت تأثیر الفاظ واقع نمی‌شوم و خوشوقتم و همان‌طوری که فکر می‌کنم نظریاتم را ابراز می‌کنم البته بنده عالم اقتصاد نیستم ولی یک کور سوادی دارم در این راه و خیلی هم مایلم که در این راه تجربه پیدا کنم زیرا این کار اقتصادی را خیلی دوست دارم و عشق دارم به آن ولی چه عیب دارد که آن نظریات ضعیف و حقیر خودم را اینجا به عرض برسانم بنده اصول نظرم راجع به بانک‌های خصوصی است آقایان این بودجه‌ای که امسال تقدیم مجلس شورای ملی شده بگذارید مقابلش ببینید تقریباً عایدات دولتی مملکت ما را گمرک تشکیل می‌دهد معنای این مطلب این است که پول مملکت ما از مملکت‌مان خارج می‌شود و به عنوان واردات یک مقداری کالا وارد مملکت می‌شود و پول مملکت خارج می‌شود این بانک‌های خصوصی هم که اغلب آنها را خارجی‌ها درش شریک هستند (صدرزاده - و بانک‌های مختلط) و بانک‌های مختلط شاید سرمایه زیادی هم نداشته باشند این عمل را فورلیزه می‌کنند یعنی پول می‌دهند به یک تاجر همان‌طور که جناب آقای دکتر شاهکار فرمودند اعتبارات زیادی می‌دهند به تاجر و این را تشویق و تقویت می‌کنند که برو جنس خارجی از هلند، سویس و آمریکا وارد بکن و سرمایه اساسی و اصلی مملکت ما یعنی ارز ما از این راه خارج می‌شود اگر جناب آقای وزیر بازرگانی فرمودند اینجا که این بانک‌های خارجی و مختلط غیر از این کار دیگری می‌کنند بنده تسلیم نظر ایشان خواهم شد حالا شاید نظر ایشان هم با نظر من موافق باشد و شاید در همین قانون هم برای جلوگیری از این کار ماده‌ای گنجانده باشند نمی‌دانم (صدرزاده - اگر نگنجانده باشند می‌گنجانیم) ما باید الآن ببینیم که این که می‌گویند چرخ‌های اقتصادی مملکت دارد به گردش درمی‌آید این گردش چرخ‌های اقتصادی چیست آیا این گردش غیر از یک مشت واردات بنجل‌های خارجی و چند تا معدود کارخانه که به نظر من البته آدم خوشبینی نیستم بدبین هستم، یعنی اقلیتی هستم که همین کمکی را هم که از پشتوانه اسکناس یک مقداری مصروف ورود کارخانجات شد همین بانک صادرات که چند وقت پیش قانونش گذشت همین را جلویش را می‌گیرند و کنترل می‌کنند برای این که سرمایه مال همه است ولی هیئت مدیره اکثریتش با آن است این تعبیه شده است که همین کمک را هم جلویش را بگیرند این است که به نظر بنده جناب آقای منصور و آقایانی که در این کمیسیون‌ها هستند بنده خیال می‌کنم که یکی از بدبختی‌های مملکت ما الآن این بانک‌های مختلطی است که خارجی‌ها با پول خود ما دارند واردات مملکت مارا تقویت می‌کنند شما اگر رفتید دیدید که در یک کار اقتصادی که می‌گویید اقتصاد مملکت ما باید درست شود یکی از بانکها حاضر بوده پنج شاهی برای کار کشاورزی که یکی از اصول اساس مملکت ما است قرض بدهند؟ یا برای یک کارخانه بیایند قرض بدهند؟ هیچ ابداً تمامش اعتبار به تاجر است برای وارد کردن جنس‌های ساخته شده ممالک خارجی که ما باید تمامش پول خودمان را ارز مملکت‌مان را بدهیم و این بنجل‌ها را مصرف کنیم در حالی که قدرت تهیه اینها برای ما هست و همان کارخانه‌های که آورده‌ایم که هی دولت می‌گوید کارخانه کارخانه همانها را در مقابلش این بانکها اعتبار می‌دهند که جنس بیاورند و رقابت کنند با همین کارخانه‌ها آره این که شوخی نیست قیمت گازوئیل بالا رفتن یعنی بایستی کارخانه قند ما سالی یک میلیون اضافه بر مخارج سابقش حالا که گازوئیل بالا رفته است بپردازد (طباطبایی - صدی سی اضافه شده است) آن وقت بایستی قندش را گران بکند وقتی گران کرد خارجی‌ها رقابت می‌کنند باید کارخانه چیت سازی گازوئیل بخرد قیمت چیت هم بالا می‌رود قیمت چیت که بالا رفت و با این اعتبارات زیادی که هست و محدود نیست و دولت خودش تشویق می‌کند واردات را با ما رقابت می‌کنند این بود عرض بنده الا اگر در این قانون هست چه بهتر اگر نیست بنده خواهش می‌کنم مورد توجه آقایان اعضای کمیسیون قرار بگیرد.
نایب‌رئیس - آقای وزیر بازرگانی فرمایشی دارید بفرمایید.
وزیر بازرگانی (حسنعلی منصور) - مطالبی که جناب آقای بهبهانی فرمودند همان‌طوری که فرمودند خودشان راجع به کلیات مسائل اقتصادی و بازرگانی مملکت بود و نسب به این ماده واحده که مورد بحث است فقط تذکر راجع به بانک‌های خصوصی دادند به طور اعم بنده خواستم خدمتتان عرض کنم که ما در این قانون توجه کامل به بانک‌های خصوصی و مختلط و شرایط این که چگونه اینها تشکیل بشوند و به چه صورتی منافع مملکت تأمین بشود و به چه صورتی جلوگیری از هر گونه اجحاف و تعدی یا خدای نکرده نظریات خاصی که نسبت به بانک‌های مختلط در افواه آقایان و مردم هست جلوگیری بشود توجه لزم مبذول شده است بنده خدمت جناب آقای بهبهانی عرض می‌کنم که تشکیل این بانک‌های خصوصی در مملکت یکی از عوامل ترقی اقتصادی مملکت است و اختلاط بعضی از بانکها هم با بانک‌های معتبر خارجی نباید تصور بشود که اینها برای مکیدن خون این ملت بوده بلکه اگر اشکالی یا معایبی در کار است باید مأمورین دولت چشمشان باز باشد و طبق یک مقررات و قوانین از هرگونه سوءنظر یا هرگونه اجحافی را که خدای نکره از طرف آنها باشد که به نظر بنده چیزی تا به حال ثابت نشده جلوگیری به عمل بیاید این است که می‌خواستم عرض بکنم که همیشه در اکثر ممالکی که در حال توسعه اقتصادی هستند یک معایبی بروز می‌کنند این معایب را باید جلوگیری کرد و هیچ مملکتی در دنیا نیست که امروز ادعا بکند با مشکلات اقتصادی و بازرگانی روبرو نیست مهمترین ممالک دنیا از لحاظ اقتصادی امروز در مقابل یک مشکلات اقتصادی است ولی اگر ما بدانیم که این مشکلات چیست و درصدد رفعش باشیم یک قدم مؤثری برداشته‌ایم تقدیم این لایحه اساسنامه بانک پولی کشور هم روی این نظر است که توجه کردم به این که یک معایبی در کار هست برای جلوگیری این معایب چه باید کرد با یک قوانین و مقررات قوی‌تر و منطقی‌تر و صحیح‌تری با اصول اقتصادی داشته باشیم که از این معایب جلوگیری بکند و به این جهت نظریه اولیه آقای بهبهانی کاملاً تأمین است و با توجهی که در کمیسیون‌های مجلس می‌شود آن را تصویب خواهند فرمود و رفع این نقیصه می‌شود مطالبی هم راجع به اقتصاد عمومی و راجع به بازرگانی مملکت است بنده ادعایی ندارم چند روز هم بیش نیست که بنده وزیر بازرگانی شده‌ام معایب زیادی هم در بین هست ولی باید این مسائل درش تفحص و غور بشود مطالعه بشود و عمل بشود یک الفاظ و یک کلماتی هست که بنده لازم می‌دانم به عنوان نماینده دولت در پشت این تریبون و در محضر مقدس مجلس عرض بکنم که گاهی اوقات جنبه تبلیغاتی پیدا می‌کند که ما باید از آن حتی‌المقدور برحذر باشیم در چند ساله اخیر یک پیشرفتهایی مملکت کرده که آقایان خودتان سهیم بوده‌اید و همه اطلاع دارید تحت توجهات اعلیحضرت همایونی و اقداماتی که دولت کرده یک پیشرفت‌های اساسی در وضع اقتصاد این مملکت شده که نمی‌شود چشمپوشی کرد نمی‌شود گفت که نیست و
همچو چیزی نشده بنده برای مثال چند مطلب را عرض می‌کنم که تا چند سال پیش ما سالیانه ۴۲ هزار تن سیمان داشتیم و امسال ۷۸۰ هزار تن داریم و سال آینده یک میلیون تن و اگر سال آینده مقدور باشد می‌توانیم سیمان‌مان را به خارج از مملکت صادر کنیم ملاحظه بفرمایید این یک رقم عمده است برای پیشرفت کارهای اقتصادی مملکت برای رفاه حال مملکت در بررسی نکات اقتصادی مملکت ارقام حکومت می‌کند نه تبلیغات نه احساسات و این ارقام ارقام گویا است در سه چهار سال پیش ما شاید فقط یک قسمت احتیاجات قماش این مملکت را در داخل خودمان تأمین می‌کردیم ولی ما انتظار داریم تا سال آینده کلمه احتیاجات قماش این مملکت تأمین شود و وقتی قماش تأمین شد ما جلوی واردات قماش را خواهیم گرفت امروز یک مطلبی بحث می‌شود ما امروز کمک کردیم به صنایع خصوصی اگر این کمک را نکرده بودیم سال آینده با احتیاجات شدیدی را که مردم پیدا کرده‌اند و سطح زندگیشان بالا رفته مجبور بودیم مبالغ زیادی از زمان را به خارج بفرستیم و قماش بخریم امروز این ارز را صرفه جویی می‌کنیم ارز را صرفه‌جویی می‌کنیم برای قند برای سیمان برای کلیه وسایل ساختمانی که با این سرعت در مملکت روی تشویقی که هست در صنایع خصوصی به وجود آمده است آقایان این را باید انصاف داد و نباید بر خلاف حقیقت یک قضاوت غیرمنصفانه‌ای کرد بنده عقیده‌ام این است که واردات اشیا غیرضروری و لوکس اشیایی که در تعادل پرداخت مملکت یک خللی به وجود بیاورد در تنظیم سهمیه با توجه دقیق و نوسانات سرد بازرگانی کاملاً می‌تواند این تعادل را حفظ کند منتهی رفع احتیاجات و نیازمندی‌های مردم جلوگیری از افزایش قیمت‌ها به طور حاد عمل تورمی و در تمام دنیا به وجود آورده و منحصر به مملکت ما نیست ولی این تورم نباید حاد بشود نباید شدید بشود، یک ممالکی که در حال توسعه اقتصادی هستند یا یک مخارجی را می‌کند طبیعتاً قدرت خرید مردم اضافه می‌شود و این یک اثر تورمی می‌کند این اثر تورمی غیراصولی امروز در ایران نیست و این انتشاراتی که داده می‌شود به نظر بنده کاملاً منطبق با اساس صحیحی نیست ما باید دقت کنیم در سال آینده احتیاجات عمومی مملکت را رفع بکنیم سعی بکنیم هزینه زندگی افزایش پیدا نکند و جلوی واردات اشیا لوکس و غیرضروری را روی نوسانات به سود بازرگانی بگیریم ولی با هر گونه جواز بازی و یا هرگونه اقدامات عجولانه که به نفع یک طبقه و به ضرر طبقه دیگر باشد بنده به عنوان وزیر بازرگانی موافق نیستم و سعی خواهم کرد که مملکت روی یک ثبات و یک اصول فنی اقتصادی استوار باشد بنده به آقا این اطمینان می‌دهم که این نکاتی را که تذکر می‌فرمایید اینها هر کدامش را می‌شود ساعتها درباره‌اش بحث کرد ولی وقت محترم مجلس ذیقیمتتر از این است و بنده بخواهم یک تذکرات کلی داده باشم برای این که مسئله‌ای به سکوت گذاشته نشود بنده امیدوارم که با تصویب این ماده واحده این مجلس یکی از یادگارهای مهم خودش را در پیشرفت وضع اقتصادی مملکت در تاریخ این دوره برقرار بکند (احسنت - احسنت)
رئیس - آقای فرود مخالفید یا موافق؟
فرود - موافقم بفرمایید.
فرود - موافقت بنده با این لایحه از این نقطه نظر است که نه به عقیده بنده بلکه به عقیده تمام اشخاصی که در کارهای بانکی اطلاعاتی دارند لازم می‌داند که بانک مرکزی وجود داشته باشد بانک مرکزی در واقع مادر بانکها است این نفت و عنوان این بانک است این بانک مرکزی کنترل می‌کند عملیات بانکها را حتی برای جلب اعتماد مردم نسبت به بانکها که پول خودشان را در آنجا به ودیعه می‌گذراند این بانک مرکزی وجودش خیلی لازم است در واقع اعتماد مردم را نسبت به بانکها زیاد می‌کند موافقت بنده این اندازه بود اما بنده عرایضی داشتم که قسمت عمده عرایض بنده را جناب آقای بهبهانی و جناب آقای دکتر پیرنیا در این باب فرمودند بنده معتقد هستم بانک مرکزی وظیفه‌اش معلوم است احتیاجی به آزمایش جناب آقای وزیر بازرگانی ندارد ما در بانکها است بایستی عملیات سایر بانکها را تحت نظر داشته باشد و مراقب باشد اگر خدای نکرده برای بانکی گرفتاری پیش بیاید آن بانک را نجات بدهد یا این که از عملیات افراطی آن بانک جلوگیری بکند که دچار وضعی نشود وظایف بانک مرکزی معلوم است و به عقیده بنده احتیاجی به آزمایش ندارد ولی خوب قبول کنیم که مذاکره در این باب یک مطلب فنی است هر قدر اشخاص مطلع در این امر نسبتاً محدود مطالعه بکنند اساسنامه و مقررات مفیدتر خواهد بود بنده از این نقطه نظر هم مخالفتی ندارم اما یک مطلبی جناب آقای وزیر بازرگانی با این که تکرار از فرمایشات سایر آقایان است لازم می‌دانم بنده به عرض نمایندگان محترم برسانم و آن این است که در کار بانک داری در ایران به عقیده بنده یک قدری افراط شده است مثلاً بنده بانک ژاپن را عرض می‌کنم ژاپنی‌ها به مملکت ما در سال در حدود هفتاد میلیون دلار واردات دارند (دکتر رضایی - ۵۳ میلیون دلار) بنده یک چنین رقمی دیدم حالا حضرتعالی می‌فرمایید فرمایش جنابعالی را هم قبول می‌کنم در حدود ۵۳ میلیون دلار واردات دارند به مملکت ما ولی از مملکت ما چیزی نمی‌برند و آن چیزی را هم که می‌برند بسیار بسیار ناچیز است (صحیح است) این مطلب به عقیده بنده بسیار روشن است که این آقای ژاپنی که فقط و فقط و ارداتش زیاد است در اینجا بانکی تأسیس کرده است که جز تشویق واردات خودش دیگر نظری ندارد (صدرزاده - همه بانک‌های مختلط به همین منظور تشکیل شده) همه بانک‌های مختلط را هم عرض می‌کنم بانک‌های مختلط دیگر هم به همین سیاستی را که جناب آقای بهبهانی فرمودند عمل می‌کنند ولی خوب ما با اینها قراردادهای تجارتی داریم فرض بفرمایید از فرانسه یک وارداتی داریم اگر امروز فرانسویی‌ها یک بانکی با شرکت یک عده ایرانی بخواهند تمامش بکنند زیاد نمی‌شود بهش ایراد گرفت ولی اگر همین بانک‌های خصوصی خودمان تأیید می‌شدند تقویت می‌شدند یک مقررات مشکل‌تری برای بانک‌های مختلط خارجی وضع می‌شد به عقیده بنده بهتر بود (صحیح است) الآن اینها از حیث اعتبارات در ردیف همین بانک‌های خصوصی که ایرانی‌ها تشکیل داده‌اند قرار دارند مخصوصاً برای اینها وسایل از نقطه نظر پول واردات بهتر فراهم است اما این فرمایشاتی که جناب آقای بهبهانی فرمودند به عقیده بنده این سیاست باید از طریق وزارت بازرگانی اجرا بشود نه از طریق بانکها برای این که شما معلوم می‌کند در آن حدود باید وارداتی بشود و بنده تقاضایم این است که این تذکرات جناب آقای بهبهانی را از نقطه نظر وضع بازرگانی مملکت مورد توجه قرار بدهید این را حقیقت عرض می‌کنم الآن هر یک از آقایان که در خیابانها تشریف می‌برید و این مغازه‌ها را می‌بینید متأثر می‌شوید که تمام مغازه‌ها پر است از کالاهای خارجی البته بنده این فرمایش جنابعالی را قبول دارم که نباید به ضرر یک طبقه‌ای طبقه دیگر را تشویق و تأیید کرد اما یک مطلبی که بنده استدعا دارم توجه بفرمایید این است که بنیه اقتصادی مملکت را هم درنظر بگیرند جناب آقای وزیر بازرگانی بنیه اقتصادی احراز مملکت ما و مملکت ما اجازه نمی‌دهد یک کالاهای خیلی لوکس وارد این مملکت بشود برای این که بنده که فرضاً فرود هستم قدرت خرید این کالا را دارم چون مالا این به ضرر یک طبقه‌ای تمام می‌شود و برای مملکت هم ضرورت ندارد الآن بنده نمی‌خواهم یک مورد خاصی را عرض کنم برای این که ایجاد سوءتفاهمی نکند ولی به عرضتان می‌رسانم مطلع باشید ما بیشتر با مردم معاشرت داریم آزادتر هستیم راه می‌رویم در خیابانها می‌رویم مغازه‌ها را می‌بینیم باور بفرمایید بسیار بسیار افراط شده در ورود کالاهای خارجی بنده عقیده‌ام بر این است که حتی با گرفتن حق بازرگانی هم نباید اجازه داد بادکنک وارد کنند که بچه‌ها در خیابانها بترکانند از این قبیل عرض کردم من مورد را عرض نمی‌کنم برای این که ایجاد سوءتفاهم نشود و چون این مطالب مربوط به این کار نمی‌شود و بنده معتقد هستم که رعایت نظامنامه مجلس را بکنم یعنی در موضوع صحبت کنم انشاءالله اگر وقتی باقی بود و حال بنده اجازه داد مفصلاً عقاید خودم را در موقع مطرح شدن لایحه بودجه به عرض نمایندگان محترم می‌رسانم اما راجع به این موضوع مخصوصاً بنده راجع به این که عدم وجود بانک مرکزی حقیقتاً تا به حال که نبوده مضر بوده بایستی بانک مرکزی باشد ولی آن فرمایشاتی هم که جناب آقای بهبهانی فرمودند این را بایستی حضرتعالی در آن قسمتی که مسئولیت دارید و عهده‌دار هستید در نظر بگیرید که ر استی ر استی سوءاثر و عکس‌العمل بدبین مردم ایجاد شده و این صحیح نیست و البته صحیح نیست بنده در این مسافرتی که به هندوستان کرده بودم این را برای اطلاع آقایان عرض می‌کنم اگر در خیابان بنده می‌دیدم که کسی مثل بنده لباس پوشیده بود بدون تردید قبول می‌کردم که این آدم خارجی است از شخص رئیس جمهور تا آن کارگری که کوچکترین کار را داشت تمام مردم لباس وطنی داشتند و پارچه‌هایی هم که اینها می‌پوشیدند پارچه‌های عالی نبود پست بود ما باید این مطلب را قبول کنیم که ما مملکت غنی نیستیم اگر نمی‌خواهیم عرض بکنیم فقیر هستیم اقلاً این مطلب را بتوانم عرض کنم که غنی نیستیم ما باید کارمان زندگیمان همه چیزمان با در نظر گرفتن بنیه اقتصادی مردم باشد ببنید چه اندازه ما تولید می‌کنیم باید این را شما ببینید حالا ما یک نفتی داریم البته قبول دارم که نفت هم یک رقم صادراتی است ولی بنیه اقتصادی افراد و تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان را در نظر بگیرید که عدم تعادل واردات و صادرات موجب ناراحتی مردم شده و بیشتر می‌شود البته کارخانه سیمان دایر فرمودید بسیار بسیار خوب است اما این احتیاجات عمومی را رفع نمی‌کند البته لازم است اگر ما سیمان نداشتیم مجبور بودید از خارج وارد بکنید بایستی این عمارات چند طبقه ساخته بشود بایستی مضیقه مسکن از بین برود عمارات محکم و خوب به وجود بیاید ولی این خیلی کار همه مردم را درست نمی‌کند به این مسائل رسیدگی کنید حالا که مطلب پیش آمد از نقطه نظر وزیر بازرگانی توجه بفرمایید در یادداشتی یکی از دوستان به بنده تذکر دادند این اجناسی که از ممالک مخصوصاً ژاپن می‌آید از حیث دوام هم بسیار بسیار غیر قابل اعتماد هستند البته بنده احساسات ضد خارجی ندارم احساسات ضد ژاپنی هم ندارم بسیار علاقه‌مند هستم با ژاپن روابط اقتصادی و تجارتی داشته باشیم ولی این علاقه باید از آن طرف هم ابراز بشود از ما هم بخرند به ما هم بفروشند (صحیح است) و عرض
بنده مخصوصاً از نقطه نظر یک سیاست عمومی اقتصادی مملکت بود ولی بنده نظر ضد ژاپنی ندارم دلم می‌خواهد آنها با ما قرارداد داشته باشند از ما جنس بخرند و به ما هم جنس بفروشند نه این که تنها جنس وارد بکند و این را استدعا می‌کنم آقایان نمایندگان محترم توجه بفرمایند مخصوصاً باز هم تأکید می‌کنم و استدعا می‌کنم که این لایحه از نقطه نظر تشکیل بانک مرکزی یعنی مادر بانکها بسیار بسیار لازم و مهم است و حتی می‌خواهم عرض کنم اگر جسارت نباشد مذاکره زیاد هم در اطراف آن لازم نیست و مخصوصاً ماها که در کمیسیون دارایی هستیم آقایانی که در کمیسیون دادگستری هستند سایر آقایان را هم در جریان می‌گذارند که هر چه زودتر این کار تمام بشود به نفع مملکت است
نایب‌رئیس - آقای صدرزاده
صدرزاده - موافقم
نایب‌رئیس - دو پیشنهاد مشابه رسیده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی این جانب پیشنهاد می‌نماید در ماده واحده در سطر سوم کمیسیون بازرگانی اضافه شود
فلیکس آقایان
ریاست معظم مجلس شورای ملی اینجانب پیشنهاد می‌نمایم که کمیسیون بازرگانی نیز به این دو کمیسیون اضافه گردد.
شجاع - بیات ماکو
نایب‌رئیس - آقای آقایان
فلیکس آقایان - اینجا دو تا طرح است. بنده چون مطالعه هم نکرده‌ام اظهار نمی‌کنم اما هر وقت شما می‌گویید اساسنامه بانکی و پولی گمان می‌کنم نظرتان بیشتر به بانک و پول باشد کلیه معاملاتش معاملات بازرگانی است به نظر بنده مرجع صلاحیت دار این لایحه کمیسیون بازرگانی است بانک معاملاتش بازرگانی عملیاتش بازرگانی است و اصولاً شرکت سهامی است که تابع قانون تجارت است. بنابراین بنده استدعا می‌کنم از حضور آقایان این را قبول بفرمایید که کمیسیون بازرگانی هم در این اختیارات که می‌دهید صاحب نظر باشد برای این که اگر واقعاً به کمیسیون بازرگانی این دو طرح نرود به نظر بنده کار ناقص از آب در خواهد آمد حالا دیگر بسته به نظر آقایان است. ولی بنده تمام اینها را تابع قانون تجارت می‌دانم و مرجع صلاحیت دارد هم کمیسیون بازرگانی است در خاتمه عرایضم خواستم یک نکته را تذکر بدهم که نیم دقیقه بیشتر وقت مجلس را نخواهد گرفت و آن موضوع تورم است بنده این جا دیدم در این اساسنامه تعریفی از اسکناس نشده است خوب بود این را هم تعریف می‌کردید که ما تکلیفمان را با این چک‌های تضمین شد بدانیم عامل اصلی تورم این چک‌های تضمین شده و یکی هم سازمان برنامه و یکی هم عدم وصول مالیات‌ها هست دیگر بنده عرضی ندارم.
نایب‌رئیس - آقای دکتر جهانشاهی
دکتر جهانشاهی - بنده یک توضیح مختصری می‌خواستم راجع به این اساسنامه خدمت آقایان عرض بکنم که تقریباً در سه سال پیش در کمیسیون دارایی موقعی که آقای ناصر در بانک بودند این موضوع را بنده عنوان کردم و در آنجا آقای فروهر که وزیر دارایی بودند متعهد شدند که لایحه تفکیک بانک ملی را به دو قسمت در ظرف شش ماه به مجلس بیاورند و دلایلی داشتم که امروز در آنجا ذکر کردم خیلی خوشوقتم که مورد توجه آن دولت و این دولت قرار گرفت البته سه سال طول کشید و لازم هم بود که با متخصصین خارجی و داخلی مشورت بشود بنده گمان می‌کنم که در کمیسیون دارایی و همچنین دادگستری حتی آقایان دیگر را هم لازم می‌دانم که شرکت بکنند و اظهار نظر بکنند اما این که چرا به کمیسیون بازرگانی ارجاع نشده است اگر ما به این فکر هستیم که این لایحه اساسنامه به چه قسمت برخورد می‌کند تصدیق بفرمایید هم به کمیسیون بازرگانی و هم به کمیسیون استخدام و هم به قول دوست محترم بنده جناب آقای دکتر شاهکار به جنگلبانی هم ارتباط پیدا می‌کند ولی به هر حال به نظر مقام ریاست مجلس این لایحه به دو کمیسیون ارجاع شده و این دو کمیسیون هم چه از نظر فنی و چه از نظر قضایی شاید بتوانم بگویم که صلاحیت کامل برای رسیدگی به این لایحه داشته باشد خاصه به این که بنده شخصاً معتقد هستم که از تمام آقایان استدعا کنم که در کمیسیون‌ها شرکت بکنند نظریاتشان را بدهند والا اگر به چهار کمیسیون برود چهار کمیسیون یعنی اقلاً نصف مجلس اگر فرض کنیم که بعضی از آقایان مشترک در کمیسیون‌هایی باشند پنجاه نفر می‌شود و این عملی نیست بنده تقاضا می‌کنم که این پیشنهاد را جناب آقای فلیکس آقایان پس بگیرند و اجازه بفرمایند که در همین دو کمیسیون این لایحه رسیدگی بشود.
نایب‌رئیس - آقای آقایان نظرتان چیست به رأی بگذاریم؟
آقایان - رأی بگیرید.
نایب‌رئیس - رأی گرفته می‌شود به این پیشنهاد آقایانی که موافقند قیام بفرمایند. (چند نفری برخاستند) تصویب نشد رأی گرفته می‌شود به خود ماده واحده آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. کلیات آخر مطرح است. آقای ارباب
ارباب - بنده خیلی وقت آقایان را نمی‌گیرم یک نکته‌ای را خواستم این جا متذکر بشوم که در مجلس کمیسیون بازرگانی بسیار ضعیف شده اصلاً اثر وجودی ندارد و امروز که ما یک وزیر بازرگانی داریم به تمام معنی وزیر بازرگانی جوان و وارد این کمیسیون باید اثر وجودی داشته باشد بنده با پیشنهاد همکار محترم آقای آقایان از این لحاظ موافق بودم که امور بازرگانی در اینجا بایستی که حل وفصل بشود جناب آقای وزیر محترم بازرگانی در اطاق بازرگانی تشریف می‌برند و کمک فکری می‌فرمایند به بازرگانان به نمایندگان بازرگانان و توجه می‌کند به امور ایشان البته کمیسیون بازرگانی که بنده هم عضوش نیستم داوطلب عضویت آن هم نیستم و اگر بازرگان بودم حتماً داوطلب می‌شدم بایستی یک اثر وجودی داشته باشد به عقیده بنده یا در آییننامه مجلس این کمیسیون به کلی حذف بشود یا اگر دارای وجود است اثر وجودی هم داشته باشد.
آقایان - بنده هم عضو کمیسیون بازرگانی نیستم.
نایب‌رئیس - آقای صدرزاده
صدرزاده - عرضی ندارم
نایب‌رئیس - رأی گرفته می‌شود به ماده واحده آقایانی که وافقند قیام بفرمایند (اکثراً برخاستند) تصویب شد.
آقای وزیر بازرگانی
وزیر بازرگانی - بنده وظیفه دارم که از طرف دولت از توجهی که نمایندگان محترم در تصویب این ماده واحده فرمودند نهایت تشکر را بکنم همین‌طور که عرض کردم تصویب این لایحه واقعاً یک قدم مثبتی است که برای پیشرفت امور اقتصادی مملکت برداشته شده البته در اینجا آقایان یک تذکراتی فرمودند که بنده همه را یادداشت کردم توجه خواهم کرد مسلم بدانید که در وضع سیاست وزارت بازرگانی تغییرات کلی داده شده و ما این نکات را توجه کامل خواهیم کرد و بنده برای این که وقت مجلس محترم را نگیرم فقط عرض می‌کنم که امروز ما تشکیلات وزارت بازرگانی را با یک عده از افراد ورزیده این مملکت که علم و عمل و صحت عمل و بعد استفاده از تجربیات سایرین را به هم می‌آمیزند و مورد استفاده مملکت قرار بدهند در وضع فعلی وزارت بازرگانی ملحوظ کردیم و امیدواریم که در سال آینده با توسعه امور بازرگانی با تشویق صادرات و دقت در تنظیم سهمیه با تنظیم قراردادهای بازرگانی با کشورهایی که تعادل مبادلات کالاهای صادراتی خودتان را حفظ کنیم یک قدم‌های مؤثری برای پیشرفت کارهای مملکت برداریم (احسنت - احسنت)
۷ - اعلام وصول لایحه اصلاحی اجازه استخدام معلمین خارجی برای مدارس فنی از مجلس سنا
نایب‌رئیس - لایحه‌ای راجع به استخدام معلمان مدارس فنی از سنا برگشته به کمیسیون مربوطه فرستاده می‌شود
۲ -أخذ رأی نهایی نسبت به لایحه ساختمان سد لار و لتیان و تصویب آن
نایب‌رئیس - لایحه مربوطه به سد لار و لتیان که با اصلاحاتی از سنا برگشته و در کمیسیون‌ها هم با اصلاحات موافقت شده قرائت می‌شود که رأی گرفته شود.
(به شرح ذیل قرائت شد.)
گزارش از کمیسیون کشور به مجلس شورای ملی
کمیسیون کشور لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به اصلاح قانون سدهای لار و لتیان را با حضور آقای معاون وزارت کشور مورد رسیدگی قرار داده و با اصلاحات مجلس سنا موافقت نمود این که گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد:
ماده واحده - بندهای ۱ و ۲ قانون ساختمان سدهای لار و لتیان مصوب اسفند ماه ۱۳۳۷ لغو می‌شود و دولت مجاز است برای تأمین سرمایه و اجرا کامل طرح سدهای لار و لتیان و تأسیسات مربوطه با مؤسسات خارجی که صلاحیت فنی و مالی آنها بر اساس مناقصه بینالمللی مورد تأیید دولت قرار گیرد قرارداد لازم را منعقد و پس از کسب اجازه از مجلسین نسبت به تحصیل اعتبار در اجرا آن اقدام نماید مفاد قسمت‌های دیگر قانون ۱۲ اسفند ۱۳۳۷ به قوت خود باقی است.
تبصره ۱ - سازمان آب تهران علاوه بر زمینهای مورد احتیاج سدهای لار و لتیان و تأسیسات مربوطه که طبق ماده ۳ قانون ساختمان سدهای لار و لتیان مصوب تیرماه ۳۷ حق استملاک و تصرف آنها را دارد می‌تواند که با تصویب هیئت دولت آنچه از اراضی و رقبات واقع در اطراف مخازن سدهای لار و لتیان حداکثر تا فاصله یک کیلومتر (از محیط خارجی مخازن سدها) و همچنین اراضی و رقبات واقع در دو طرف مجاری انتقال آب از سدها به مخازن و از مخازن به دیوار تصفیهخانه آب سد لتیان به فاصله تا پانصد متر (از هر یک از دو طرف محور مجاری) را که اشخاص حقیقی و یا حقوقی از تاریخ اول فروردین سال ۱۳۳۶ به بعد از مالکین قبلی انتقال گرفته‌اند و برای حفاظت سدها و مخازن و مجاری و تأسیس باغ عمومی و جنگل لازم می‌داند تصرف و بهای عادلانه آنها را به مأخذ مندرج در سند انتقال با منظور کردن ۶٪ بهره در سال پرداخت نماید در مورد معاملات مذکور که بعد از تاریخ تقدیم این قانون به عمل آید ملاک پرداخت بهای ارزیابی فروردین ۱۳۳۶ (توسط بانک کشاورزی) بدون منظور کردن بهره بوده و بهای مندرج در سند معامله ملاک عمل نخواهد بود. سازمان آب تهران حدود و نقشه اراضی مشمول این تبصره را تا مدت یک سال
از تاریخ اجرا این قانون تعیین و آگهی خواهد کرد و پس از آن زمین‌هایی که خارج از حدود نقشه مزبور باشد مشمول این قانون نخواهد بود زمینهای مورد احتیاج باید حداکثر تا مدت سه سال از تاریخ اجرا این قانون خریداری شود و پس از آن مشمول این تبصره نخواهد بود.
تبصره ۲ - دولت مکلف است در مورد سدها و تأسیسات مشابه مقرراتی در حدود تبصره یک این قانون در مدت دو ماه تقدیم مجلسین نماید.
از طرف مخبر کمیسیون کشور - موسوی
گزارش از کمیسیون کشاورزی به مجلس شورای ملی
کمیسیون کشاورزی لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به اصلاح قانون سدهای لار و لتیان را با حضور آقایان معاونین وزارتخانه‌های کشاورزی و کشور مورد رسیدگی قرارداده و اصلاحات مجلس سنا را عیناً تصویب و این که گزارش آن را در تأیید خبر کمیسیون کشور به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون کشاورزی - تیمور تاش
گزارش از کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی
کمیسیون دادگستری با حضور آقایان معاونین وزارتخانه‌های دادگستری کشاورزی و کشور لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به اصلاح قانون سدهای لار و لتیان را مطرح و پس از مذاکرات لازم خبر کمیسیون کشور را تأیید و تصویب نمود و این که گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون دادگستری - عمیدی نوری
نایب‌رئیس - آقایانی که با این اصلاحات موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد به دولت ابلاغ می‌شود.
۹ - تعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه
نایب‌رئیس - جلسه را ختم می‌کنیم.
جلسه آینده روز یکشنبه خواهد بود
(مجلس ۴۰ دقیقه بعدازظهر ختم شد)
نایب‌رئیس مجلس شورای ملی - دکتر موسی عمید