مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۸ اسفند (حوت) ۱۳۰۳ نشست ۱۴۶

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پنجم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری پنجم

قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پنجم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۸ اسفند (حوت) ۱۳۰۳ نشست ۱۴۶

مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۸ اسفند (حوت) ۱۳۰۳ نشست ۱۴۶

جلسه صد و چهل وششم

صورت مشروح مجلس عصر چهارشنبه بیست :و هشتم حوت هزار و سصدو سه مطابق بیست ودوم شهر شعبان المعظم هزاروسید صدوچهل وسه

مجلس تقریبا یکساعت قبل از غروب بریاست آقای موتمن الملک تشکیل گردید

صورت مجلس عصر روز قبل را آقای میرزا جوادخان قرائت نمودند)

رئیس – آقای آقا سید یعقو ب (اجازه)

آقا سید یعقوب ‍ـ بعد از تصویب صورت مجلس زئیس صورت مجلس اشکالی دارد یا خیر؟

جمعی ا زنمایند گان ـ خیر

رئیس ‍‌ـ آقای آقا شیخ جلال ‍(اجازه)

آقا شیخ جلال ـ دیروز در موقعی که این لایحه مطرح شد بنده در روی ننکورقه نوشتم که هم در کلیات وهم در مواد این لایحه مخالفم و تقدیم کردم امروز هم در موقعی که می‌خواست جلسه تشکیل شود بنده اول شخصی بودم که در جزو مخالفین اسم خودم را نوشتم حالا نمیدانم که این دوورقه د ردو سیه هست یا نیست؟

رئیس ـ بلی هست. صبح که بود حالا هم باید باشد آقای آقا سید یعقوب (اجازه)

آقا سید یعقوب ـبنده خواتستم با آقایان وزراء چو ن تشریف دارند یک تذکری بدهم. یکروزی در سابق تذکر دادم راجع بسیر اتومبیلها در شهرها وبنا شد که وزارت داخله همینطور اداره نظمیه یا بلدیه توجه نموده وترتیبی بدهند که این اتومبیل‌ها اینقدر در شهر بسرعت حرکت نکنند و شوفرهایک حرکات وحشیانه نکنند و امروز در خدمت آقای رهنماد بودیم دیدیم باز بهمان تندی سابق حرکت می‌کنند واسباب بدبختی و زحمت برای مردم فراهم می‌کنند چناچنه همه آقایان محترم مسبوقند یک جوانی که یک خدمات شایانی بمملکت کرده بود در زیر شوفر کشته شد

(خنده نمایندگان)

بلی در زیر اتومبیل رفت و کشته شد حالا هم موقع را مغتنم دانسته باز تذکر می‌دهم که آقایان وزراء در این باب یک او امر اکیده صادر نمایند که لا اقل همانطور که در ممالک دیگر هم هست اتومبیلها باندازه معینی د رکوچه‌ها و خیابانها سیر کنند و مردم از این حیث راحت باشند این بود عرایض بنده.

وزیر فوائد عامه ـ وزارت داخله برای سیر اتومیبل در شهر مشغو ل تهیه نظامنامه هست واگر با تمام نرسیده باشد قریب با تمام است و انشاءالله در آتیه نزدیکی نتیجه آن معلوم خواهد شد.

جمعی از نمایندگان ـ وارد دستور شویم.

رئیس ‍‌ـ را جع بماده ۵ لایحه قانونی دخانیات پیشنهاد هائی شده بود یکی از آن پیشنهاده‌ها پیشنهاد آقای تقی زاده بود مذاکره شده حالا رای می‌گیریم (پیشنهاد فوق بشرح ذیل قرائت شد)

تبصره ـ مقصود از محاکم صالحه محکمه اداری مالیه است و در صورت عدم وجود محکمه اداری در محل جلسه اداری مرکب ا زنماینده حکومت ونماینده مالیه ومدعی العموم اگر موجود باشد محکمه صالحه است.

رئیس ‍ـ مذاکره شده است باید رای گرفته شود. آقایانیکه این تبصره را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.

(عده‌ای قیام نمودند)

رئیس ـ تصویب نشد. پیشنهاد آقای طهرانی قرائت می‌شود (بمضمون ذیل قرائت شد)

این بنده پیشنهاد می‌نماید که تبصره ذیل اضافه شود.

تبصره ـ محکمه صالحه مرکب از حاکم ومدعی العموم وامین مالیه ونماینده آنان می‌باشد که با کثریت رای خواهند داد و رای آنها قطعی خواهد بود

بعضی از نمایندگان ـ رد شده است

رئیس ـ نه خیر عین آن نیست. آقای طهرانی (اجازه)

آقا شیخ محمد علی طهرانی ـ عرض می‌کنم که آقای آقا میرزا شهاب در موقعی که آقای یاسائی پیشنهادی قریب به پیشنهاد بنده بقدیم کرده بودند چون توضیحات کافی نداده بودند آقای آقا میرزا شهاب گفتند که در همه جا مدعی العموم نیست واین فرمایش از نقطه نظر این توده است که بمراجعه بقانون جزا واصول محاکمات جزائی نکرده‌اند در تمام نقاط نماینده مدعی العموم هست. ضباط عدلیه غیر از خود مامورین عدلیه عبارتند: از مامورین نظمیه. مامورین امنیه کدخدای محل. در هر نقطه از نقاط اینها جزو ضباط عدلیه هستند مثلا اگر در یک دهکده یک کسی را زد کشت نماینده مدعی ـ العموم که ابتدائا می‌توانند استنطاق کنند عبارتند از همان مامورین امنیه ونظمیه ویا کدخدای محل وآنها این کار را تعقیب می‌کنند تحقیقاتشان که تمام شد دوسیه را می‌فرستند برای محکمه صالحه یا مدعی العموم بالاخره چون این اعتراض را ایشان کردند و شاید آقایان هم ازاصول محاکمات جزائی مطلع نبودند که مامورین نظمیه وامینه و کدخدای محل نماینده محل نماینده مدعی العموم هستند از این جهت بآن پیشنهاد رای ندادند یعنی مجمل ماند. باین ملاحظه من پیشنهاد کردم که محکمه صابحه عبارتست از امین مالیه. حاکم محل ونماینده مدعی العموم. در آن جاهائی که حاکم نیست البته یکنفر درهر دهکده بعنوان حکومت معرفی شده است که قائم مقام حکم است وامنیه هم درآن جاها هست که قائم مقام امین مالیه است. بنابراین این سه نفر می‌نشینند (مامور امنیه وحکومت و تحصیلدار مالیه) ورسیدگی محاکمه می‌کنند وحکم آنها هم قطعی است یعنی قابل از برای استیناف وتمیز نیست. پس محکمه اداری عبارت است از مدعی العموم یا نماینده او حاکم یا نماینده او امین مالیه یا نماینده او

رئیس ـ آقای عماد السلطنه (اجازه)

عمادالسلطنه ـ بنده اساسا با پیشنهاد آقای طهرانی موافق هستم ولی علت مخالفت بنده این است که ما وقتی یکقانونی مینمویسم ووضع می‌کنیم باید طوری باشد که همان اشخاص که یکوقت مظنون بقاچاق می‌شوند آنها هم بفهمند. خود آقای طهرانی متذکر می‌شوند و توضیح می‌دهند که مامورین نظمیه وامنیه وکدخدایان محل نماینده‌های مدعی العموم حساب می‌شوند. بسیار خوب. فلان شخص لارستانی یا سیستانی چه اطلاع دارد که نماینده مدعی العموم شامل مامورین نظمیه وامنیه وکدخدایان محل هم می‌شود. پس بهتر است که د رپیشنهاد خود شان توضیح بدهند ونماینده مدعی العموم را تشخیص بدهند که کیست ودر هر جائی که مدعی العموم نباشد نماینده مدعی العموم عبارت است از رئیس نظمیه یا رئیس امنیه وتحصیلدار مالیه و کدخدای محل تا ما هم موافقت کنیم ورای بدهیم که خاتمه پیدا کند

آقا شیخ محمد علی طهرانی ـ بسیار خوب بنده هم موافقت می‌کنم

رئیس ـ رای می‌گیریم به پیشنهاد آقای طهرانی …

آقا شیخ محمد علی طهرانی ‍ـ این توضیح را هم ضمیمه می‌کنم که در بین الهلالین نوشته شود. مستخدمین امنیه ونظمیه نماینده مدعی ـ العموم هستند

رئیس ـ بنویسید بدهید بیاورند

تدین ـ بنده مخالفم

رئیس ـ (خطاب بآقای طهرانی) آن اصلاح را بدهید بیاورند بعد رای می‌گیریم. پیشنهاد آقای مشاراعظم (اینطور قرائت شد)

تبصره ـ محکمه صالحه محکمه عدلیه است وامین مالیه هر محلی هم در مواد محاکمه قاچاقچیها دارای حق حضور در محکمه عدلیه هستند وصاحب را ی خواهد بود

رئیس ـ آقای مشا اعظم (اجازه)

مشار اعظم ـ بنده محکمه صالحه غیر از محکمه عدلیه نمی‌توانم فرض کنم مگر اینکه آقایان موافق باشند کلمه صالحه را اصلا از ماده بردادند والا نمی‌توان گفت محکمه صالحه غیر از محکمه عدلیه باشد. یک اداره تحقیقی در مالیه هست و در حدود وظایف و نظاماتی که دارد هر کاری که راجع بامور مالیه بآن رجوع می‌شود انجام می‌دهد بعلاوه بنده متذکر می‌شوم محاکم خصوصی مخصوص یک کارهائی هستند آنها وظایفشان محدود است ونظامنامهائی دارند که در حدود آن رفتار می‌کنند در هر وزارت خانه محکمه اداری می‌توان معین کرد مجری کارهای خصوصی خود اداره واین محکمه‌های اداری مربوط است بامورد اداری ورفع اختلافات واصلاح اموری که از خود اجزاء ادارات دولتی سر می‌زند ولی مربوط بامور خارج از حوزه خودش نیست اگر یکنفر از مردم این مملکت بایکی از ادارات دولتی اختلافاتی پیدا کرد قضاوت این موضوع بامحمکه عدلیه است وموضوع ندارد که در همان محکمه اداری رسیدگی شود وچون در قانون محکمه صالحه اسم برده شده این است که بنده به همان معنای حقیقی خودش تفسیر کردم ولی چون دراین کارها مامورین مالیه هم دخالتی دارند وباید نظر آنها هم جلب شود این است که بنده اضافه کردم مامور مالیه هر محلی هم می‌تواند در آن محکمه حاضر باشد وصاحب رای هم باشد والا طور دیگری بنظر من نمی‌رسد که این کار اصلاح شود مگر اینکه لفظ محکمه صالحه رااز ماده بردارند و عوضش نماینده و یک: عنوان دیگری برایش پیدا نمایند آنوقت می‌شود گفت که اداره تحقیق مالیه یا محکمه که تشکیل می‌شود از حاکم وو غیده بینشینند وتحقیق کنند دیگر این محکمه را نمی‌شود محکمه صالحه اسم گذاشت

وزیر فوائد عامه ـ بنده در تعقیب اظهارات قبل از ظهر خودم دو ماده قانون را می‌خوانم وهیچ توضیح دیگری هم نمی‌دهم قانونی در سنه ۱۳۳۳ بتصویب مجلس شورای ملی رسده که قطعی وواجب الجرا است ماده سی این قانون (اسم اینقانون هم قانون تشکیلات وزارت مالیه است) می‌گوید وظیفه محکمه مالیه رسیدگی بتطلماتی است که افراد مردم از تجاوزات ادارات ومامورین مالیه می‌نمایند بنا براین مطابق این ماده قانون اصلا باین محکمه خصوصی حق داده شده است که موافق قانون بتمام تظلما تی که افراد مردم از مامورین یا ادارات مالیه دارند رسیدگی کند این صریح ماده است. ماده (۷۵) این قانون می‌گوید: اگر شکایت کنندگان ادارات مالیه ولایات تقاضای رسیدگی در محل نمایند وزیر مالیه می‌تواند دستور بدهد که مجلسی مرکب از چند نفر از معتمدین محل در تحت ریاست یکی از مامورین دولت که صلاح بداند برای تحقیق تشکیل شود وباظهرات طرفین رسیدگی نموده صورت مجلس نوشته بوزارت مالیه بفرستد با از ادارات مربوطه ویا محکمه مالیه حکم لازم داده شود. پس بنابراین بابودن این قانون اصلا خیال می‌کنم باین پیشنهادات وتبصره‌ها احتیاجی نیست واین قانون تا بحال بقوت خودش باقی است وملغی نشده شیروانی ـ اجرا هم نشده است.

وزیر فوائد عامه ـ بلی این قانون یک مدتی موقوف الاجراء‌گذاشته شد حالا کاری بآن ندارم مقصودم این این است که مطابق اینقانون وسوابقی که که در قوانین موجود بود ممکن است مرجع تظلمات مرد م از مامورین مالیه عدلیه نباشد ویک محکمه خصوصی باشد که عملی تر وسرعت جریانش هم بهتر باشد باینملاحظه متاسفانه ما با این پیشنهاد نمی‌توانیم موافقت نمائیم

رئیس قسمت اول پیشنهاد آقای مشار اعظم رد شد قسمت دومش هم منوط است بوجود قسمت اول در این صورت نمی‌توانیم رای بگیریم پیشنهاد آقای دامغانی. (این طور قرائت شد)

تبصره ـ محاکم صالحه عبارت است از حکومت ودو نفر دیگر که از طرف مالیه ومتهم بحکمیت انتخاب می‌شوند.

شریعتمدار دامغانی ـ حل این اختلاف را که بین اداره مالیه با شخص قاچاق کنند ه یا متهم بقاچاق پیدا شده هست باید بچند قسم تصور کرد. یکی مطابق اصول قضائی که رجوع شود بعدلیه ودر آنجا حل شود. این را مجلس رد کرد. بعلاوه شاید مردم هم راضی نباشند که براین ۲ من تنباکو یا یکمن توتون دوسه ماه در زحمت بیفتند وبروند تعدلیه وتظلم کنند ممکن است اصلا از جنسشان صرف ـ نظر کنند. یکی دیگر این که یک مجلسی مرکب از نمایند ه مدعی العموم وحکومت ویکعده دیگر که آقای یاسائی وطهرانی پیش نهاد کردند تشکیل شو د ورسیدگی نمایند بالاخره این هم ردشد وبنده آن را هم مطابق اصول قضائی تصور نمی‌کنم خوب باشد. یکقسم دیگر راه حلش این بود که آقای وزیر فوائد عامه فرمورند یعنی یکی دو ماده از قانون تشکیلات وزارت مالیه را قرائت نمودند. این مطلب هم صحیح است لکن این تا کنون بموقع اجرا گذاشته نشده ما هیچ ندیده‌ایم که یک اشخاصی از مالیه متظلم باشند ویک محکه در اداره مالیه تشکیل شده باشد ورسیدگی کند. ما که تا کنون ندیده‌ایم.

بعضی از نمایندگان ‍ـ صحیح است.

واین قانون تا کنون بموقع اجرا ء گذاشته نشده ونخواهد هم شد واگر هم اجرا شود باز بر علیه مردم خواهد بود وآن شخص را محکوم خواهند کرد ومامور مالیه را محکوم نخواهند کرد.

(صحیح است)

باین جهت این هم بر ضرر مردم تمام می‌شود وبالاخره عقیده بنده این است که حاکم را راکه خود دولت تعیین کرده یک نفر را متهم بقاچاق تعیین کرده یک نفر از طرف اداره مالیه معین شود واین‌ها به نشینند ومطابق اصول حکمیت قضیه را خاتمه بدهند وبا اصول قضائی هم هیچ منافات ندارد.

بفضی از نمایندگان ـ صحیح است.

رئیس ـ شاهزاده شیخ الرئیس (اجازه)

محمد هاشم میرزا شیخ الرئیس ـ عرض کنم بنده هر چه فکر می‌کنم نمی ـ فهمم که چه چیز باعث شده وما را واداشته است که به این تجاوزاتی که فرض می‌کنیم از طرف مامورین مالیه بمردم می‌شود فرق بگذاریم این مالیات چه فرقی با سایر مالیات‌های قبل دارد. اگر مالیات از مردم زیاد می‌گرفتند یا مردم گرفتار می‌شدند در امر تجدید یا چیز دیگر وهر اشکالی که پیش می‌آمد رسیدگی می شده. این ماده هم که از مجلس گذشته واینکه فرمودند اجرا نشده اینطور نیست اگر بوزائت مالیه مراجعه فرمائید می‌بینید که پانصد مرتبه بیشتر این محکمه تشکیل شده این قانون هم اجرا شده فقط در زمان تصدی آقای مصدق السلطنه این قانون برای سه ماه موقوف الاجرا ماند که مدتش هم تمام شد ورفت وهیچ این قانون الغاء نشده وبقوت قانونی خودش باقی است اجرا هم شده. این مالیات هم هیج فرقی با سایر مالیاتها ندارد چه فرق می‌کند چه تنباکو وتوتون باشد چه تریاک باشد ونمیدانم چرا این موضوع مخصوص محل توجه شده اگر چنانچه این مواد را برای جلوگیری تعدیات وتجاوزات متصوره کم می دانید یک مواد خیلی سخت تر وشدیدتر می‌نویسید که جلوی تمام تجاوزات را بگیرد. چه علت دارد که در باب تنباکو وتوتون اینقدر اصرار کنیم وجدیت کنیم ولی د رباب تحدید تریاک همینطور ساکت بمانیم؟ هیج فرقی باهم ندارند از این جهت بنده مخالف با تمام این پیشنهادات هستم واین قانون را هم بقوت خودش باقی میدانم واگر چناچه آقایان ناقصش یک پیشنهاد دیگری بکنند که شامل تمام مالیاتها هم باشد.

رئیس ـ رای می‌گیریم به پیش نهاد آقای دامغانی. آقایان موافقین قیام فرمایند.

(عده قلیلی قیام نمودند)

رئیس ـ تصویب نشد.

پیشنهاد آقای طهرانی قرائت می‌شود ورای می‌گیریم (اینطور قرائت شد)

تبصره ـ محکمه صالحه تشکیل می‌شود از حاکم محل ومامور مالیه ومدعی العموم یا نماینده مدعی العموم (مامورین امنیه ـ نظمیه کدخدای محل) که باکثریت رای خواهند داد و رای آنها قطعی خواهد بود …

رئیس ـ رای می‌گیریم باین پیشنهاد آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند

عده بطور تردید قیام وقعود می‌نمودند)

رئیس ـ آقا اینطور نمی‌شود رای گرفت. پس قعود نفرمائید. دوباره رای گرفته می‌شود اولی مشکوک شد. آقایان موافقین . . .

یکنفر از نمایندگان ـ دو مرتبه قرائت شود. (بشرح گذشته قرائت شد)

رئیس ـ آقایانیکه با این پیشنهاد موافقند قیام فرمایند . . .

(اغلب قیام نمودند)

رئیس ـ تصویب شد. پیشنهاد آقایان دست غیب ووکیل ـ الملک دیگر مورد ندارد. پیشنهاد آقای شیراونی (اینطور خوانده شد)

بصره دوم ـ دولت مکلف است برای جلوگیری از قاچاق نمونه بطریق ذیل تعیین ودر ظرف شش ماه عامه را برای اجرای آن ملزم سازد برای سیگار بسته‌های نیم منی ـ برای توتون چپق بسته‌های یک من برای تنباکو که کمتر از مقدارهای فوق در هر کجا یافت شود قاچاق نبوده وجرمی بآن تعلق نمیگرد ۱۰

رئیس ـ آقای شیروانی (اجازه)

شیروانی ـ پنچ شش ماه مبهم ما از مجلس میگذرانیم وبالاخره همین فردا هم مردم محکومند اطاعت نمایند در صورتیکه ما فکر نمی‌کنیم چه قسم اجرا می‌شود. در این مواد معین نکرده‌اند که تنباکو یا توتون سیگار فلانقدر مالیات گرفته شود ونیز گفته شده است از زارع هم نمی‌گیرند وآنوقتی که تهیه شده است برای فرو ش مالیاتش را می‌گیرند. بسیار خوب بنده یکمن تنباکو در دستم است از توی خیابان عبور می‌کنم کدام علامت دولت ومامور دولت را قانع می‌کنند که این تنباکو ومالیاتش را داده با توتون سیگار؟ می‌فرمایند در دست اول که گرفته شد وسیم وسرب شد. بعد دیگر متعرض کسی می‌شوند خیر آقا اینطور نیست. برای جلوگیری از قاچاق همه جارا تفتیش کنند وبه ببینند آیا فلان تنباکو و یا سیگار یا توتون مالیاتش را داده‌اند یا نداده است الان در هر محلی از صد تا خانه یا دویست تا دکان ممکن است یک دکان با یک خانه طرف سوء ظن شود برای تریاک قاچاق بمامور تفتیش هم حق داده شده که برود توی آن خانه و تفتیش کند وبه بیند آیا تریاک قاچاق است یا نیست در موضوع تریاک هم وقتی مفتش می‌رود یک علامتی است که او را قانع می‌کند وآن باندرولی است که روی تریاک است وآن باندرول مامور را قانع می‌کند. حالا بنده می‌خواهم به ببینم آن علامتی که برای توتون وسنگار وتنباکو معین می‌کنند که این توتون مالیات خودش را داده است چیست؟ بفرمایش آقای طهرانی اگر دست کرد توی جیب من وقوطی سیگارم را بیرون آورد وگفت این سیگار مالیات نداده است بچه وسیله قانعش کنم که مالیاتش داده شده؟ بنابراین باید یک چیزهائی را پیش بینی کرد که بعدها اسباب زحمت نشود می‌فرمایند این قسمت مربوط به نظامنامه است. مااز نظامنامه چشممان نرسیده است که این مواد را پیشنهاد می‌کنیم نظامنامه تحدید تریاک مارا ترسانده است وما می‌بینیم بمردم چه می‌گذرد. بنابراین راه راحل بنظرم رسید حالا ممکن است آقای وزیر مالیه یا سایر آقایان که بهتر مطالعه کرده‌اند یک دقتی بنمایند که اسباب زحمت برای تولید نشود ویک بسته‌های مخصوص دولت بطور نمونه برای توتون سیگار درست کند واعلان کند ومردم را مکلف کند که باین ترتیب بسته‌ها ی توتون وتنباکوی خودشان را تهیه نمایند وبرای آنها باندرول وتمبری تهیه کند که معلوم شود این توتون مالیات خود شراپرداخته است مثلا زیادتر از نیم من هر جا دیده شد قاچاق است ولی کمترش قاچاق نیست و مالیاتش را داده است. این بود نظریه بنده حالا بسته است بنظر آقایان نمایندگان

رئیس ـ شاهزاده شیخ الرئیس (اجازه)

محمد هاشم میرزا شیخ الرئیس عرض می‌کنم خیلی از این مواد باید در نظام نامه قید شود ولازم هم است ولی مربوط بقانون نیست. البته وقتی دولت مالیات می‌گیرد علامتی هم برایش معین می‌کند که مالیات این جنس گرفته شد بعلاوه این پیشنهاد آقای شیروانی هم کاملا این نظریه را تامین نمی‌کند وبا این بسته‌ها نمی‌شود تعیین کرد که مالیات داده شده یا نه آنوقت هر کسی مخواهد سیگار بخرد باید نیم من سیگار بخرد پس خوب بود بسته‌ها را کمتر پیشنهاد می‌کردند مثلا سیگار پنجاه تا یک بسته شود توتون ده سیر یا پانزده سیر باشد تنباکو یک یاد ومن باشد والا این ترتیب که پیشنهاد کرده‌اند مستلزم این است که مرد م نتوانند معامله کم بکند حالا کار ندارم که معامله زیاد یا کم بکنند ولی در هر صودت این پیشنهاد جایش اینجا نیست ومربوط بنظامنامه است والبته آن اشخاص ومتخصصنی فنی که در وزارت مالیه هستند واین نظامنامه را می‌نویسند تمام این مطالب راپیش بینی می‌کنند

وزیر مالیه ـاولا اگر تجاوزاتی می‌شود تقصیر نظامنامه نیست قانون وهمه ترتیبات ومقررات ممکن است حسن اداره شود وممکن است سوء اداره شود. قوانین همینطور هم ممکن است بد اجرا شود وممکن است خوب نتیجه بدهد بعلاوه نه بنده و نه سایر آقایان کاملا از ترتیب جریان اداری مالیات دخانیات مستحضر نیستم و نمی‌توانیم اینجا معایب ومحاسن را پیش بینی کنیم. نظامنامه اینگار البته باید نوشته شود ومحض اطمینان خاطر آقایان عرض می‌کنم این نظامنامه تجدید هم اگر عیب دارد برای این است که چند سال قبل در موقعی نوشته شده است که روزگار غیر از حالا بوده است. ولی امروز مجلی شورای ملی هست وهمه آقایان نمایندگان هم تشریف دارند ونظامنامه هم که نوشته شد باستحضار کمیسیون قوتنین مالیه میرسانم واگر معایبی درش ببینند البته رفع می‌شود ولی این پیشنهاد آقای شیروانی را اگر بنده مطمئن بودم که جلوگیری از اشکالات می‌کند ودر دیرا دوامیکند قبول می‌کردم ولی یقین دارم که خیلی چیزها است که در پیشنهاد ایشان پیش بینی یشده ومارا در زحمت می‌اندازد وبجائی نمی رساند بنابراین از آقایان تقاضا می‌کنم اینها را بگذارند برای نظامنامه بآن ترتیبی که عرض کردم درست شود

رئیس ـ رای می‌گیریم به پیشنهاد آقای شیروانی. آقایان موافقین قیام فرمایند

(معدودی برخاستند)

رئیس ـ تصویب نشد اصلاح پیشنهاد آقای تدین پیشنهاد می‌کنم که تبصره ذیل بماده پنج اضافه شود.

تبصره ـ ضبط جنس قاچاق مانع از اخذ مالیات متعلق بآن نخواهد بود

تدین ـ عرض می‌کنم در ماده پنج جزائیکه معین شده برای جنس قاچاق این است که علاوه بر ضبط عین جنس قاچاقچی دوبرابر قیمت جنس تعنوتن جریمه ازقاچاق کننده اخذ خواهد شد در اصل پیشنهاد آقای طهرانی تجزیه شد بدوقسمت قسمت اول که ضبط عین جنس قاچاق باشد رای گرفته شد ونسبت بقسمت دوم را گرفته نشد بنده هم دراین موضوع اینطور تصور می‌کنم که ضبط عنن جنس کافی نیست ولی دو برابر جریمه گرفتن هم زیاد است ومن تصور می‌کنم جنس را که ضبط می‌کنند باید مالیات جنس را هم از قاچاق کننده بگیرند واین ترتیب بعقیده بنده بهتر است

وزیر مالیه ـ بنده با این پیشنهاد موافقت می‌کنم

جمعی از نمایندگان ـ رای می بگیرید

رئیس – رای می‌گیریم آقایان موافقین. با این پیشنهاد قیام فرمایند.

(جمعی قیام نمودند)

رئیس ـ تصویب نشد پیشنهاد شاهزاده شیخ الرئیس (اینطور خوانده شد)

ممکن است اگر متشکی اعتراضی داشت. بمحکمه مالیه استیناف خواهد داد

محمد هاشم میرزاشیخ الرئیس حالا که آن پیشنهاد پیشرفت کرد یعنی محل محاکمه راتعیین کردند. که کدخدای محل وکی وکی دخالت دخالت داشته باشد ورسیدگی کند اینها را شاید بنده صلاح ندانم وبعلاوه اسباب بهانه جوئی مردم می‌شود وشاید: آنها هم درست نتوانند رسیدگی کنند وتولید اشکال شود لهذا بنده استیناف هم قائل شده‌ام که اگر یکی خواست استیناف بدهد چون پیشنهاد آقای طهرانی تصویب شد بنده هم لازم دانستم این پیشنهاد رااتقدیم کنم که متشکی حق استیناف داشته باشد

رئیس ـ پیشنهاد آقا ی طهرانی که تصویب شد نوشته شده است رأی قطعی بنابراین پیشنهاد دیگر مورد ندارد پیشنهاد آقای شریعت زاده

شریعت زاده ـ استرداد می‌کنم

رئیس ـ پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب (بشرح آتی خوانده شد)

بنده تبصره ذیل را پیشنهاد می‌کنم تبصره ـ اخذ عین جنس دزدی بعنوان مجازات در موقع بیع وشری خواهد بود. مامورین مالیه حق ورود بخانه احدی ندارند

آقا سید یعقوب ـ بنده خواستم خاطر نمایندگان محترم را متوجه سازم بیک مسئله که آقایان وزرا هم بدانند تمام تشبت ذهن‌ها واین پیشنهادات برای چیست؟ در دوره چهارم آقای آقای سید حسن کاشانی پیشنهاد کردند که مطابق قانون اساسی مامورین مالیه حق ندارند وارد خانه کسی بشوند لابد آقایان این را در نظر دارند ودر مجلس هم تصویب شد بااینکه عین قانون اساسی بود مذالک در دوره چهارم این قانون از مجلس گذشت با این حال کسانی که د رکمیسیون عرایض هستند همچنین واحد واحد از ماها مرجع شکایات بودیم که مامورین بدون اجازه وارد می‌شوند د رخانه‌ها ی مردم برخلاف قانون اساسی رفتار می‌کنند این مسئله امر تازهای نیست تمام آقایان گرفتار این مسئله بوده‌اند واین صدتا پیشنهادی که شده است از ترس همین مسئله بوده است که مامورین مالیه بواسطه خاطر نظامنامه که نوشته شده و نمیدانم چه وقت تهیه شده وبر قانون اساسی هم مقدم شده است یکطوری آن نظامنامه را نوشته‌اند که مثل وحی آسمانی شده است وابدا تخطی از آن نظامنامه که چهار نفر نشسته‌اند ونوشته‌اند نمی‌شود کرد ایدا نگاه بقانون اساسی وقوانین موضوعه نمی‌کنند بنده نظر بمسئولیتی که پیش موکلین خودم دارم ونظر بعقیده‌ای که دارم عرض می‌کنم این مالیات خواهد گذشت وما برای این مالیات هم باید مجازاتی قرار بدهیم که اگر کسی دزدی می‌کند یعنی مالیات ندهد باید عین جنس را مامور دولت ضبط کند بنده پیشنهاد کردم که مامورین مالیه حق ندارند بعنوان اینکه در خانه فلانکس تنباکو وتوتو ن است ومالیاتش داده نشده ووارد شوند وآنجا زا تفتیش کنند واین را قیاس کنند بر تریاک وفقط در موقع بیع وشری یعنی در موقعی که شخصی تنباکو و توتون دارد ونخواهد بفروشد یا نخرد آن وقت اگر دیدند مالیاتش داده نشده حق دارند مطابق این قانون جنسش را ضبط کنند نه اینکه وارد خانه کسی بشوند در قانون اساسی صریحا می‌نویسد که حق ندارند داخل خانه کسی بشوند

رئیس ـ آقای دکتر آقایان (اجازه)

دکتر آقایان ـ مخالفت بنده از نقطه نظر مخالفت بااصل آزادی نیست بلکه ا زنقطه نظر دیگری است بنده حس می‌کنم حتی امروز صبح هم خودم در حالت تردید بودم ومی دیدم که در آقایان یک حس وحشتی هست و می‌ترسند که مبادا اینهم یک بلائی شود مثل تحدید تریاک وامثال آن به این دلیل خودم شخصا یک تحقیقاتی کردم و در نتیجه تحقیقاتی که شد وتصور می‌کنم آقای وزیر مالیه هم تصدیق بفرمایند معلوم شد که در تمام مدت اجرای قانون دخانیات با امروز فقط یکمرتبه اتفاق افتاده است که رایورت داده‌اند که دارند تنباکو را قاچاق می‌نمایند آنهم وقتی تعقیب وتحقیق شد معلوم شد یک تنباکوئی بود که می خواسته‌اند بطور قاچاق بخارج ببرند وکسی هم که این کار را می کرده نمی دانسته است این تنباکو اصلا معاف است و بی خود و بیجهت قاچاق میکرده است پس سابقه عمل نشان داده است که د رقضیه تنباکو فقط این قاچاق شده است که عر ض کردم بنابراین دلیل معلوم می‌شود که قاچاق تنباکو اصلا دست نمی‌دهد واگر دست می‌داد قطعا تا کنون قاچاقش خیلی می‌شد بعلاوه قاچاق راجع بجنس است که از خارج می‌آید در این قسمت هم غیر ازآنچه که ما اینجا وضع کرده‌ایم قوانین گمرکی اعم داریم که بموقع اجرا گذاشته شود واگر بنا شد جنس قاچاق گرفتار شود مطابق قانون گمرکات ضبط شده ودو مقابل هم حقوق گمرکی ازش گرفته می‌شود پس بنا براین گمان می‌کنم با سابقه عملی که دیده شده این مسئله چندان وحشتی ندارد ومحتاج به این پیشنهاد هم نیست

وزیر مالیه ـ اینجا در موضوع قانون اساسی یک اشتباهی می‌شود قانون اساسی مطلقا منع نکرده است ونمی تواند منع کند وارد شدن در خانه مردم را زیرا این مسئله مسلم است اگر در یک موقعی در یک خانه جرم و جنایتی واقع شود مجبورند بروند آنجا وتحقیق نمایند

(گفتند صحیح است)

قانون اساسی می‌گوید خانه مردم مصون است ود رآنجا نباید وارد شد مگر به ترتیبی که قانون معین کرده باشد

(همهمه نمایندگان)

بنده قانون اساسی را خوب میدانم بنده رئیس دیوان تمیز هستم قانون اساسی وتمام قوانین مملکتی را اجراکرده‌ام اگر بخواهند یک چیزی اینجا وضع کنند که مطلقا منع کند ورود خانه‌ها را بکلی دست قوه اجرائیه می‌شود و هیچ کاری نمی‌تواند بکند منتهی خیلی خوب اگر قانونی وضع نشده ومعین نشده برای وارد شدن مامورین دولت در خانه‌ها در مواقعی که ظنین هستند باید یکقانونی بنویسید ویک ترتیبی برای آن بدهید

(بعضی از نمایندگان ـ صحیح است)

نه اینکه یک کاری بکند که بکلی دست قوه مجریه بسته شود آخر هر دو طرف را ملاحظه کنید هم باید اسباب زحمت مردم را فراهم نیاورد وهم باید اشرار مصون نباشند و بترسند وواهمه داشته باشند دولت هم بتواند بآنها دست بیابد

بعضی از نمایندگان ـ دوباره قرائت شود (بشرح سابق قرائت شد)

شریعتمدار دامغانی ـ تقاضای تجزیه می‌کنم

رئیس ـ قسمت اول مجددا قرائت می‌شود (اینطور قرائت شد)

اخذ عین جنس دزدی بعنوان مجازات د رموقع بیع وشری خواهد بود

رئیس ـآقایانی که این قسمت را تصویب می‌کنند …

(همهمه نمایندگان)

آقاسید یعقوب ـ عوض دزدی قاچاق بنویسند

رئیس ـ آقایانی که قسمت اول را تصویب مکنند قیام فرمایند

(عده قلیلی قیام فرمودند)

رئیس ـ تصویب نشد قسمت دوم …

(بعضی از نمایندگان (بطور همهمه) قرائت شود (بشرح ذیل قرائت شد)

مامورین مالیه حق ورود بخانه احدی ندارند

رئیس ـ رای می‌گیریم

بعضی ا زنمایندگان ـ دوباره قرائت شود (بشرح فوق قرائت شد)

رئیس ـ را ی می‌گیریم بقسمت دوم

(همهمه نمایندگان)

آقا سید محمد علی شوشتری ‍ـ بنده مخالفم

نجات ـ رای بگیرید آقا …

رئیس ـ اینطور نمی‌شود مجلس را اداره کرد بنده می‌روم

(در اینموقع آقای رئیس از مجلس خارج شدند وجلسه تعطیل شده پس از نیم ساعت مجددا به ریاست آقای سهام السلطان نایب رئیس تشکیل گردید)

نایب رئیس ـ راجع بپیشنهاد آقای آقا سید یعقوب در قسمت اول رای گرفته شد و رد شد در قسمت دوم هم مذاکره شد باید رای گرفته شود قرائت می‌شود (بمضمون سابق قرائت شد)

نایب رئیس ـ رای می‌گیریم باین قیمت آقایان موافقین قیام فرمایند

(عده قلیلی بر خاستند)

نایب رئیس ـ تصویب نشد پیشنهاد آقای مساوات قرائت می‌شود بعد را ی می‌گیریم (اینطور قرائت شد)

تبصره ماده پنج ـ اگر قاچاق کنند ه مامور دولت باشد یا شرکت نماید علاوه بد مجازات مذکور بحبس وانفصال از خدمت نیز مجازات می‌شود

مساوات ـ گمان نمی‌کنم این پیشنهاد محل اختلاف باشد چون اگر یک کسی صاحب جنس باشد وقاچاق بکند باید مجازات شود اما اگر خود مامور دولت مرتکب شود یا شرکت نماید بایستی مجازاتش چند برابر باشد واز خدمت دولت نیز باید منفصل شود این بود که بنده اینطور پیشنهاد کردم چون تجربه شده است که بیشتر اینخرابیها از طرف خود مامورین دولت می‌شود وو اینهم یک راه دخلی می‌شود برای خود مامورین دولت دیگر بسته است بنظر آقایان

نایب رئیس ـ را ی می‌گیریم بپیشنهاد آقای مساوات آقایان موافقین قیام فرمایند (عده قلیلی قیام نمودند)

نایب رئیس ـ تصویب نشد پیشنهاد آقای آقا سید محمد علی شوشتری (بشرح ذیل قرائت شد) بنده پیشنهاد می‌کنم درماده پنچ اضافه شود: تا چهار من تنباکو وتوتون در هر جا باشد بعنوان قاچاق ضبط نمی‌شود . . .

عمادالسلطنه ـ بنده خیال می‌کنم کسانی که اعتبار نامه شان نگذشته نمی‌توانند پیشنهاد کنند

نایب رئیس ـطرح قانونی نیست. پیشنهاد می‌توانند بکنند

یکنفر ا زنمایندگان ـ یکمرتبه دیگر قرائت شود

(مجددا قرائت شد)

نایب رئیس - آقای آقا سید محمدعلی (اجازه)

آقا سید محمدعلی شوشتری - بنده این پیشنهاد را برای این کردم که اگر یک تنباکو و توتون مختصری در یک محلی باشد تا میزان چهار من معاف باشد و مأمورین ضبط نکنند و برای مردم اسباب زحمت نشوند دیگر بسته است به نظر آقایان

نایب رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای شوشتری آقایان موافقین قیام فرمایند

(عده قلیلی قیام نمودند)

نایب رئیس - تصویب نشد پیشنهاد شاهزاده شیخ‌الرئیس (به شرح ذیل قرائت شد)

مأمورین مالیه حق ورود به خانه مردم ندارند مگر به حکم قانون

بعضی از نمایندگان - این اصل مسلم قانون اساسی است

شاهزاده شیخ‌الرئیس - البته اگر قانون اساسی کافی باشد دیگر آقایان پیشنهاد بنده را لازم ندانند عرضی ندارم ولی پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب که رد شد برای این بود که بعضی از آقایان آن را لازم نمی‌دانستند و واضح می‌دانستند روشن هم بود ولی ممکن بود روشن شدنش اسباب سوء تفاهم بشود که برعکس مأمورین مالیه می‌توانند بدون جهت داخل منازل اشخاص بشوند و بنده برای این که در سایه یک پیشنهادی این مطلب را توضیح بدهم این بود که پیشنهاد کردم تا سوء تفاهم نشود حالا اگر آقایان قانون اساسی را کافی می‌دانند که بنده عرضی ندارم. در هر حال اگر آقایان کافی می‌دانند به پیشنهاد بنده رأی نمی‌دهند و اگر کافی نمی‌دانند رأی می‌دهند

نایب رئیس - رأی می‌گیریم...

تدین - بنده مخالفم

نایب رئیس - بفرمایید

تدین - این پیشنهاد شاهزاده شیخ‌الرئیس عیناً یک قسمت از اصل سیزدهم متمم قانون اساسی است. فرمودند اگر مجلس قانون اساسی را کافی می‌داند رأی نمی‌دهند مجلس مگر می‌تواند کافی نداند. اصل سیزدهم می‌گوید: منزل و خانه هر کسی در حفظ و امان است و در هیچ مسکنی نمی‌توان داخل شد مگر به حکم و ترتیبی که قانون معین می‌کند بنابراین بنده تصور نمی‌کنم دیگر این پیشنهاد موردی داشته باشد

محمدهاشم میرزا شیخ‌الرئیس - بسیار خوب بنده پیشنهاد خودم را پس می‌گیرم مقصود من توضیح مطلب بود

نایب رئیس - پیشنهاد آقا میرزا شهاب (این طور قرائت شد)

میرزا شهاب پیشنهاد می‌کند که تبصره ذیل به ماده پنج علاوه شود.

تبصره - توتون و تنباکویی قاچاق خواهد بود که بدون جواز از محلی به محل دیگر حمل شود

آقا میرزا شهاب - چون بنده می‌بینم پیشنهادات زیاد قانون را دارد از شکل قانونیت خارج می‌کند و برای یک ماده‌ای نمی‌شود هفتاد تبصره پیشنهاد کرد لذا بنده پیشنهاد خودم را پس می‌گیرم

نایب رئیس پیشنهاد آقای دستغیب (به شرح ذیل قرائت شد)

بنده تبصره ذیل را پیشنهاد می‌کنم اجزای قانون دخانیات بعد از نظامنامه‌ای است که از تصویب کمیسیون قوانین مالیه گذشته است.

نایب رئیس - آقای دستغیب بفرمایید

بعضی از نمایندگان - (به طور همهمه) جایش اینجا نیست

دستغیب - اگر جایش در اینجا است عرض کنم اگر نیست در آخر عرض کنم؟

نجات - جایش در آخر است

دستغیب - اجرای نظمنامه با هیئت رئیسه است با شما نیست مخصوصاً بنده می‌خواهم جواب فرمایش آقای وزیر فوائد عامه را عرض کنم. حالا نمی‌دانم جایش اینجا است یا اینجا نیست و صبر کنم تا آخر.

نایب رئیس - در آخر به طور ماده الحاقیه پیشنهاد بفرمایید

دستغیب - بسیار خوب

نایب رئیس - پیشنهاد آقای سردار عشایر خودشان که حاضر نیستند.

زعیم - حاضر نباشند پیشنهادشان قرائت شود شاید کس دیگری قبول کند.

نایب رئیس - چون صاحب پیشنهاد نیست نتیجه ندارد. یک پیشنهاد دیگر هست قرائت می‌شود (این طور قرائت شد)

پیشنهاد جمعی از آقایان نمایندگان: تبصره ذیل را پیشنهاد می‌کنیم

تبصره – در صورتی که متهم به قاچاق انکار نمود یا دعاوی نسبت به مفتشین و مأمورین اجرای این قانون داشت اموال مظنون به قاچاق توقیف و طرفین به محاکمه جزایی عدلیه احاله شده حکم محکمه قاطع خواهد بود.

بعضی از نمایندگان - رد شده است.

نایب رئیس - این پیشنهاد هم گمان می‌کنم در ضمن سایر پیشنهادات تکلیفش معین شده است. پیشنهادات خاتمه پیدا کرد.

(بعضی از نمایندگان - الحمدالله)

ماده پنجم یک مرتبه دیگر قرائت می‌شود رأی می‌گیریم. ماده پنجم عبارت از یک ماده و دو تبصره (به شرح ذیل خوانده شد)

ماده ۵ - هر کس هر مقدار توتون و تنباکو به طور قاچاق از تأدیه مالیات بگریزاند و در محکمه صالحه ثابت شود عین جنس قاچاق ضبط می‌شود

تبصره اول - هر گاه معلوم شود مأمورین قاچاق برای اشخاص خسارت یا مزاحمتی فراهم کرده‌اند خسارت وارده و حقوق یک ماهه او ضبط و به طرف داده خواهد شد و از خدمت هم مستعفی خواهد گشت.

تبصره ۲ - محکمه صالحه تشکیل می‌شود از حکم محل و مأمور مالیه و مدعی یا نماینده مدعی‌العموم (مأمورین امنیه نظمیه -کدخدای محل) که به اکثریت رأی خواهید داد و رأی آنها قطعی خواهد بود

نایب رئیس - رأی می‌گیریم به کلیه ماده که عبارت از یک ماده و دو تبصره است کسانی که موافقند قیام فرمایند

(اغلب قیام نمودند)

نایب رئیس - تصویب شده ماده ششم قرائت می‌شود. (به شرح ذیل قرائت شد)

ماده ۶ - مالیات دخانیات مذکوره در این قانون مستقیماً از اخذ نخواهد شد...

نایب رئیس - آقای آقا شیخ جلال (اجازه)

آقا شیخ جلال - در این ماده هیچ معلوم نیستم که به چه نحو مالیات گرفته می‌شود و خیلی ماده مجملی است اگر هم مقصود این است که از زارع‌ها گرفته نمی‌شود دیگر مستیماً که در ماده نوشته شده اگر هم مقصود این است که از زارع گرفته می‌شود ولی به طور غیر مستقیم آن هم معلوم نیست. اصلاً معین نیست که این مالیات به کی برمی‌خورد و کی باید بدهد در هر صورت بنده معتقدم که لفظ مستقیماً از ماده برداشته شود و به طور کلی گفته شود مالیات دخانیات از زارع گرفته نمی‌شود.

بعضی از نمایندگان - صحیح است

وزیر فوائد عامه - مقصود هم همین است که از زارع گرفته نمی‌شود و برای این که آقایان تصور نفرمایند که در لفظ مستقیماً یک مقصودی بوده است و غیر مستقیم گرفته می‌شود برای رفع این سوء ظن ما کلمه مستقیم را مسترد می‌کنیم

نایب رئیس - دیگر مخالفی نیست؟

ارباب کیخسرو - اجازه می‌فرمایید؟

ارباب کیخسرو - اینجا بنده یک اشکالی به نظرم می‌رسد و آن این است که البته لفظ مستقیم را که پس گرفتند خیلی به این لایحه کمک کرد ولی اینجا در ماده اول می‌گوید توتون و تنباکو وقتی تهیه شد ولی صورت تهیه معین نیست شد که چه شکل است و در چه موقعی است بنده تصور می‌کنم اگر ممکن باشد اینجا توضیحی در خود ماده بدهند که رفع اشکال بشود و بعدها اسباب زحمت تولید نکند یا این که در نظامنامه توضیح بدهند. به هر صورت به عقیده بنده باید رفع این اشکال بشود.

وزیر فوائد عامه - اصلاً این اعتراض به این ماده وارد نبود و هیچ ربطی به این ماده نداشت زیرا این ماده فقط استثناء می‌کند یک مؤدی مالیاتی را دیگر به چه شکل و از چه نوع تنباکو گرفته خواهد شد مربوط به این ماده نیست به علاوه قانون روس مسائل و مطالب را معین می‌کند. یک چهار دیواری را معین می‌کند و فروغ مسائل را باید نظامنامه معین کند و تمام این مسائلی را هم که آقای ارباب گفتند در نظامنامه پیش‌بینی بشود.

جمعی از نمایندگان - رأی بگیرید.

نایب رئیس - مخالفی نیست؟

صدرالاسلام - بنده مخالفم.

عمادالسلطنه - دو مخالف پشت سر دیگر نمی‌توانند حرف بزنند.

نایب رئیس - آقای وزیر صحبت کردند

صدرالاسلام - در جلسه شب گذشته بنده پیشنهاد کردم راجع به همین موضوع که موقع تأدیه مالیات رامعین کنند خود آقای وزیر فوائد عامه فرمودند در ماده شش پیش‌بینی شده است بنده تقاضا کردم که اگر چنانچه در ماده شش وقتی که قرائت می‌شود این مسئله پیش‌بینی شده باشد بنده استرداد می‌کنم و اگر نشد باشد مورد بحث بشود به نظر آقایان نمایندگان برسد و برای این که کاملاً خاطر نمایندگان محترم از اهمیت موضوع مطلع شود، ناچارم که یک مختصر مقدمه عرض کنم: زراعت تنباکو از موقعی که حصاد می‌کنند تا وقتی که قابل تجارت می‌شود ر وزن آن خیلی اختلافات حاصل می‌شود و تقریباً از چهار یک کمتر می‌ماند یعنی از موقع حصاد تا موقعی که قابل تجارت می‌شود، کلیه صنوف تنباکو و توتون به ربع تنزل وزن پیدا می‌کند تهیه شده یعنی آماده شده در خرمن هم آماده شده است و اگر به کلمه تهیه شده قناعت کنیم در سر خرمن هم مأمور مالیه می‌تواند مطالبه مالیات بکند آن وقت آقایان تصدیق می‌کنند که چقدر ظلم فاحش است. نسبت به مالک و رعیت و لو این که گفته شود که از زارع گرفته نمی‌شود ملزم می‌کنند زارع و مالک را به این که در همان سر خرمن به فلان پیله‌ور یا تاجر بفروش تا در موقع فروش به همان وزن مالیات گرفته شود و باز شب گذشته توضیح دادم که از ده من تنباکوی موجود در خرمن ممکن است پس از وضع کسر و نقصانی که از طریق خشک شدن حاصل می‌شود ربع عاید مالک نشود آقایان هم موافقت کردند و یکی از نمایندگان محترم هم که مطلع بودند خصوصاً با آمریکایی‌ها مذاکره کرده بودند. بنابراین خاطر نمایندگان محترم را به این موضوع و اهمیت موضوع و شدت گرفتاری بیچارگان رعایا و زارعین تجار یادآوری می‌کنم و اگر چناچه مقتضی دیدند باز یک همچون ماده غیر عادلانه را تصویب کنند مختارند.

وزیر فوائد عامه - بنده قسمت اول بیاناتی را که فرمودند نسبت به ماده شش و راجع به بنده بود مجبورم قبول نکنم چون ممکن نبود با اطلاع از ماده شش بنده همچون وعده‌ای به آقا بدهم و با این که مطلب هیج رابطه با ماده شش ندارد عرض کنم که در آنجا اصلاح می‌شود؟! مذاکراتی که بنده کردم مربوط بود به ماده یک گفتم در ماده یک. این نظر آقا پیش‌بینی و جبران شده و مالیات تعلق می‌گیرد بر تنباکو و توتونی که تهیه شده یعنی حاضر برای استعمال است و این را هم بنده صراحتاً در مجلس عرض کردم. حالا هم تکرار می‌کنم و وعده می‌دهم که در نظامنامه به همین مقصود درج می‌شود و تأمین شود. ولی این ماده مقصودش این است که از زارع مالیات گرفته نمی‌شود و این مطلب هم واضح است که بوته تر خیلی سنگین‌تر از خشک است همین طور تنباکو هم وقتی خشک شد خرواری شصت من هفتاد من کسر پیدا می‌کند و معلوم است که از بوته تر کسی مالیات نمی‌گیرد ولی چون مطلب مربوط به این ماده نیست مجبورم که بگویم بنده همچون وعده ندادم و عرایض من مربوط به ماده اول بود.

نایب رئیس - آقای آقا شیخ جلال پیشنهادی که ارسال فرمودید با ترتیبی که آقای وزیر فوائد عامه قبول کردند باز هم قرائت شود یا خیر؟

آقا شیخ جلال - پیشنهاد دیگری است تبصره است؟

نایب رئیس - بلی تبصره است قرائت بشود؟

آقا شیخ جلال - بلی

نایب رئیس - چون تبصره است بدواً که اصلاح شد یک مرتبه دیگر قرائت می‌شود. (به شرح ذیل قرائت شد)

ماده ۶ - مالیات دخانیات مذکوره در این قانون از زارع اخذ نخواهد

نایب رئیس - رأی می‌گیریم به این ماده آقایان موافقین قیام فرمایند

(اکثریت برخاستند)

نایب رئیس - تصویب شد پیشنهاد آقای آقا شیخ جلال (به شرح ذیل خوانده شد)

تبصره ماده ۶ - از مالکین املاکی که به واسطه داشتن زراعت دخانیات مالیات‌بده هستند مالیات مقرره در این قانون بعد از فروش توتون و تنباکو باید گرفته شود

آقا شیخ جلال - در قسمت غرب آنچه بنده اطلاع دارم و همچنین در قسمت آذربایجان و ارومیه در اراضی که محل زراعت توتون و تنباکو است تمام اراضی مطلق به خرده مالک است و این قسمت ملاکین تقریباً حالشان همان حال زارع است حالا که دولت تصدیق کرده است که از زارع گرفته نشود به همان جهت بنده پیشنهاد کردم که از مالکین هم بعد از زارع گرفته نشود به همان جهاتی که نباید از زارع گرفته نشود به همان جهت بنده پیشنهاد کردم که از مالکین هم بعد از فروش گرفته شود یعنی از شخصی که جنسش را می‌فروشد در همان موقع که پول حاضر است دولت مطابق نظامنامه‌ای که دارد و تهیه می‌کند همان وقت پولش را بگیرد و البته با این وضعیات و نبودن پول و تنباکو هم که یک من ده شاهی و یک قران است و گرفتن مالیات قبل از فروش از مالکی که حالش حال زارع است غیر مقدور است.

نایب رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای آقا شیخ جلال. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند

(عده قلیلی برخاستند)

نایب رئیس - تصویب نشد. ماده هفت مطرح است. (به شرح ذیل قرائت شد)

ماده ۷ - مقررات این قانون به کلیه توتون و تنباکویی که حالیه در مملکت موجود است تعلق خواهد گرفت مشروط بر آن که مالیاتی از آن اخذ نشده باشد

نایب رئیس - آقای آقا شیخ جلال (اجازه)

آقا شیخ جلال - هر تکلیفی که نسبت به هر کس و لو به رعیت ایران می‌شود باید قبلاً خودش را مهیا و حاضر کرده باشد برای اجرای آن اوامر و مردم در سال‌های گدشته به ملاحظه همین قانون که امروز نسخش می‌کنیم وقت بگیرند اگر منفعت می‌کرد زراعت نمی‌کردند و اگر بنا بشود این مالیات به این شکل از همین جنس‌هایی که فعلاً موجود است گرفته شود بنده خیال می‌کنم زیادتر از اصل جنس است عقیده بنده بر این است که مالیات فقط اختصاص داشته باشد به جنس‌هایی که در سنه ۱۳۰۴ تهیه می‌شود که مردم قبلاً فکر کنند اگر واقعاً صرف می‌کند برایشان بروند تنباکو بکارند و مالیات بدهند و اگر صرفه ندارد مشغول زراعت دیگری بشوند.

نایب رئیس - آقای رهنما (اجازه)

رهنما - آقای آقا شیخ جلال البته دقت کرده‌اند که قید دارد و می‌گوید آنهایی که مالیات داده‌اند این مالیات بر آنها تعلق نمی‌گیرد. محصول تنباکوی سنه گذشته که الان شاید هشت ماه از موقع زراعتش می‌گذرد البته تاکنون مالیات‌شان را داده‌اند و کمتر ممکن است کسی تنباکو داشته باشد و با آن شرایطی که گفته می‌شود که خیلی دولت اصرار دارد مالیات‌شان را بگیرد البته این قدر مسامحه نکرده‌اند و مالیات‌شان را گرفته‌اند و آنچه را که آقا می‌فرمایند این پیش‌بینی عملاً شده و الان آخر سال است و محصول جدید دارد می‌آید و مال سال گذشته غالباً مالیات‌های خودشان را داده‌اند و هیچ ممکن نیست هشت ماه نه ماه مالیات توتون تنباکو معوق مانده باشد و وزارت مالیه آن را نگرفته باشد و تمام را گرفته‌اند

نایب رئیس - آقای شیروانی (اجازه)

شیروانی - این ماده را بنده تقریباً زاید می‌دانم برای این که یک توضیح واضحی است. تنباکوی سال گذشته مالیاتش را داده است برای این که عملاً چون از جنس گرفته‌اند وقتی تنباکو به دست آمده است دولت صدی بیست یا صدی سی خودش را از تنباکو و توتون گرفته است. هیچ قانونی هم عطف به ماسبق نمی‌شود دو مالیات هم که از یک جنس گرفته نمی‌شود این مالیات هم یک مالیات جاری نیست یک محصولی است که در وقت معین عمل می‌آید و در آن وقت معین هم باید مالیاتش را بدهد. یعنی طرق سابق که این طور بود ولی طریق حالیه که نقدی است ممکن است در طی سال یعنی از اول تا آخر سال بیایند مالیات را بدهند. ولی طریق سابق که جنس بوده است در موقعی که عمل آمده است مالیات آن را گرفته‌اند حالا فرض می‌کنم که یک قدری باقیمانده است شما نمی‌توانید امروز یک قانونی برای وصول مالیاتش معین کنید. مالیات چهار ماه قبل را مطابق میزان چهار ماه قبل مردم باید ادا کنند واین قانون برای سنه ۱۳۰۴ می‌گذرد و تعلق به اجناس می‌گیرد که در ۱۳۰۴ به عمل می‌آید این است که بنده این ماده را اصلاً زاید می‌دانم

نایب رئیس - آقای تدین (اجازه)

عمادالسلطنه - بنده مقدم بودم

نایب رئیس - آقای تدین از پریروز اول اجازه خواسته بودند

تدین - بنده تصور می‌کنم که این ماده یکی از مواد خوب است و لازم نیست قید کنیم. (محصول امسال یا سال آتیه) و با آن اطلاعاتی که من دارم شاید اغلب آقایان هم از محل خودشان دارند ترتیب اجرای قانون سابق طوری بوده است که خیلی دقت می‌شده است در این که مالیات مطابق قانون صدی بیست یا صدی سی گرفته شود تصور نمی‌کنم مقداری از تنباکو محصول امسال باقیمانده باشد که مالیات نداده باشند. مگر آنهایی که یک ملاحظاتی داشته‌اند و بالاخره اختلافی بین آنها و وزارت مالیه موجود بوده است یا این که قصد داشته‌اند مالیات دولت را تأخیر بیندازد.بنابراین این ماده خیلی عادلانه است آنهایی که از محصول امسال مالیات خود را پرداخته‌اند البته معافند و حق هم همین است چون قانونی که وضع می‌شود شامل ماسبق نمی‌شود ولی آنهایی که نداده‌اند تصور می‌کنم اشکالی ندارد و باید مالیات جدید بدهند.بنابراین هیچ اشکالی ندارد و هیچ محتاج نیست که سنه آتیه را قید کنیم یا امساله را

جمعی از نمایندگان - مذاکرات کافی است.

آقا سید یعقوب - بنده مخالفم با کفایت مداکرات

نایب رئیس - بفرمایید

آقا سید یعقوب - الان این مسئله باعث می‌شود که یک ماه دیگر اهالی بازار قیمت توتون و تنباکو را زیاد خواهند کرد چرا برای همین که اینجا نوشته‌اند توتون و تنباکوی موجود تعلق می‌گیرد در صورتی که برای بعد مالیات وضع می‌شود و اینها به خیال این که برای حاصل موجود است فوری قیمت را گران می‌کنند همان طوری که آقای شیخ جلال و یکی دیگر از آقایان شیروانی فرمودند باید برای سال آتیه این مالیات را بگیرند.

نایب رئیس - رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام فرمایند

(اغلب نمایندگان برخاستند)

نایب رئیس - کافی شد. پیشنهادات قرائت می‌شود (به شرح ذیل قرائت شد)

پیشنهاد آقا شیخ جلال: اصلاح ماده ۷ - مقررات این قانون شامل توتون و تنباکویی که قبل از تصویب این قانون زراعت شده تعلق نخواهد گرفت و از حاصل زراعت ۱۳۰۴ گرفته می‌شود

پیشنهاد آقای شیروانی: ماده هفتم را به طریق ذیل اصلاح می‌کنم:

ماده ۷ - این مالیات به محصول دخانیات سال ۱۳۰۴ تعلق خواهد گرفت

پیشنهاد آقای مشار اعظم: بنده پیشنهاد می‌کنم ماده هفت این طور اصلاح شود، مقررات این قانون به کلیه توتون و تنباکوی محصول ۱۳۰۴ تعلق نخواهد گرفت

پیشنهاد آقا میرزا سید حسن کاشانی: بنده پیشنهاد می‌کنم توتون و تنباکویی که صاحب آن قبل از تاریخ وضع این قانون ورقه درخواست ادای مالیات سابق را نداده باشد باید بدهد

نایب رئیس - پیشنهاد آقای آقاشیخ جلال مطرح است (مجدداً قرائت شد)

آقا شیخ جلال - بنده موافقت می‌کنم با پیشنهاد سایر آقایان خلاصه این است توتون و تنباکوی موجود استثناء شود

نایب رئیس - پیشنهاد آقای شیروانی هم همین است؟

شیروانی - بلی مقصود محصول سنه ۱۳۰۴ است.

نایب رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای آقا شیخ جلال

آقا سید یعقوب - همه یکی است

شیروانی - بنده هم پیشنهاد آقای مشار اعظم را قبول می‌کنم

نایب رئیس - آقای آقا شیخ جلال چطور؟

آقا شیخ جلال - بخوانند ببینم (پیشنهاد آقای مشار اعظم به شرح سابق خوانده شد)

وزیر فوائد عامه - راست است و اساساً مسلم است که قانون به ماسبق خود حکم نمی‌کنند این محل تردید نیست راست است که قسمت اعظم از توتون و تنباکویی که در مملکت ایران موجود است مالیات خودش را داده و شاید دوباره مالیات بدهد. ولی در همان حال یک نکته را استدعا می‌کنم که با این پیشنهاد تکلیف توتون‌هایی را که تا حالا مالیات‌شان را نداده‌اند معین فرمایید زیرا در همان حال که عملاً می‌دانم قسمت اعظم توتون‌ها مالیات خودشان را داده‌اند ممکن است یک مقدارشان هم باشد که مالیات نداده باشد. نظر به این که هر مالیاتی باید از روی یک قانونی داده شود و گرفتن هر مالیاتی باید مطابق مقررات یک قانونی باشد با این جهت اینجا نوشته شده کلیه توتون و تنباکویی که مالیات خود را داده‌اند فلان؟ اما آنها که نداده‌اند چه باید بشود؟ لابد باید گفت آنها مطابق همین قانون مالیات باید بدهند پس این قید کردن سنه ۱۳۰۴ یا فلان سنه به نظر من هیچ مورد ندارد

بعضی از نمایندگان - رأی بگیرید

نایب رئیس - آقای آقا شیخ جلال. پیشنهاد مشار اعظم را قبول می‌کنید؟

آقا شیخ جلال - بلی

نایب رئیس - آقای مشار اعظم توضیح بدهید.

مشار اعظم - مقصود از این پیشنهاد این نیست که هر کسی تنباکو از سنه ۱۳۰۴ دارد مالیات ندهد. من نمی‌دانم آقای وزیر فوائد عامه به چه مناسبت یک دفعه متوجه به این قضیه شدند ما هرگز همچون رأی نمی‌دهیم که یک مالیاتی که از یک جنس باید گرفته شود گرفته نشود! مقصود این است که این قانون که حالا وضع می‌شود شامل یک جنس‌هایی که از قدیم بوده است نشود. این هم مطابق عمل است و هم مطابق منطق. یک قانونی که وضع می‌شود برای آینده است نه برای گذشته. یک محصولی از سنه قبل بوده است معاملاتی هم در اطراف آن شده است معلوم است آن روز این جنس با نداشتن این مالیات یک قیمت و نرخی داشته و در اطرافش یک معاملاتی شده حالا نمی‌شود آنها را آورد گذاشت تحت یک فشار فوق‌العاده یک مالیات تازه از آن گرفت.پس خوب است دولت و آقایان وزرا اجازه بدهند که ببینم در سنه آتیه با وضع این مالیات این محصول را زارعین چقدر عمل می‌کنند زیرا در سنه آتیه گمان نمی‌کنم کسی خیلی تعقیب کند و مردم این کشت و زرع را بکنند حتماً کسرش خواهند کرد و به جای آن چیز دیگر می‌کارند برای این که خریدار هم این قدر پیدا نمی‌شود.پس باید وضع مالیات برای محصول سنوات بعد باشد نه برای سنه گذشته و هیچ دلیل و برهانی نیست بر این که ما بخواهیم برای جنس‌های سنوات گذشته الان وضع یک مالیاتی بکنیم و مردم را در مضیقه بگذاریم. توفیر این است که تجار هم یک استفاده‌های نامشروعی می‌کنند یعنی فوراً شروع می‌کنند به گران‌فروشی و در صورتی که این مالیات بر دخانیات موجوده وضع شود آنها از حالا شروع می‌کنند به گران فروختن و باید به آنها اخطار کرد که این مالیات راجع به سال بعد است یعنی سنه ۱۳۰۴ و آنها را مقید کرد که تا موقعی که این قانون می‌خواهد اجرا شود آنها این کارها را نکنند.

بعضی از نمایندگان - رأی گرفته شود.

وزیر فوائد عامه - بنده باز تکرار می‌کنم همان دلایل خودم را و اصلاً دو نکته دیگر را هم به نمایندگان محترم یادآوری می‌کنم. اصلاً قصد از گذراندن این قانون چه بود؟ در گذراندن این قانون مقاصد عمده که در نظر بود یکی این بود که یک عوائد فوری برای سنه آتیه پیدا شود. اگر غیر از این بود هیچ لازم نبود آقایان نمایندگان محترم چند جلسه صبح و عصر زحمت بکشند. یکی از مسائل و مقاصدی که در نظر بوده و هست این است آقا: این که بر کسی پوشیده نیست: بودجه این مملکت دو میلیون و نیم کسر دارد آیا از چه ممرهایی باید جبران شود؟ البته از همین قبیل مالیات‌ها و البته لازم است مجلس شورای ملی با دولت موافقت بکند در برقرار کردن چند فقره از این قبیل مالیات‌ها تا این که شاید که بودجه از طریق دیگر جبران شود و الا هیچ ملت حساس تصدیق نخواهد کرد که کسر بودجه از مملکتش از قرض پر شود. پس آقایان نمایندگان باید موافقت بفرمایند که به واسطه اقدامات دولت طوری بشود که فوراً در یک آتیه خیلی نزدیکی عواید دولت زیاد شود دیگر این که: اصلاً از آقایان پیشنهادکنندگان می‌پرسم که تفاوت مابین مالیات مستقیم و غیرمستقیم چیست؟ اگر این مالیات مستقیم می‌بود باز می‌شد قائل شد که مؤدی مالیات معین است و این مالیات مثلاً متعلق به فلان شخص است و نباید زیاد تحمیل کرد ولی این مالیات غیرمستقیم است و از این تاریخ که این قانون می‌گذرد باید مالیاتش را بدهد منتها آقایان می‌گویند گران می‌شود خوب بر فرض که یک چیز مضری گران‌تر از قیمت امروزش بشود چه اهمیتی دارد؟ آیا توتون ۱۳۰۳ با ۱۳۰۴ از نقطه‌نظر ضرر فرق دارد؟ خیر بالسویه مضر است چه فرق دارد توتون و تنباکوی ۱۳۰۳ با ۱۳۰۴؟ می‌فرمایند بعضی از مردم معاملاتی کرده‌اند آن قسمتی که گذشته گذشته. اما اگر بنده بعد از این قانون بخواهم معامله کنم همین تفاوت را روی توتون خودم خواهم کشید و این معامله را خواهم کرد اما این که می‌گویند ممکن است بعضی تجار عوائد غیر مشروع ببرند. بنده می‌گوییم اگر این پیشنهاد قبول بشود تجار بیشتر منافع غیر مشروع خواهند برد تا وقتی که این پیشنهاد رد بشود چرا؟ برای این که به اعتبار همین مالیات دخانیات قیمت هر جنسی را فورآً اعم از این که مالیاتش داده شده باشد یا نشده باشد بالا ببرند بنابراین چیزی که هست بدون این که حقی به دولت داده شود یک چند نفر از تجار توتون و تنباکوفروش منافعی خواهند برد به دلایلی که عرض کردم این پیشنهاد مورد ندارد.

شیروانی - اجازه بفرمایید آن تبصره را که بنده نوشته‌ام قرائت شود.

نایب رئیس - اول رأی گرفته می‌شود به ماده بعد به تبصره ولی محض استحضار آقایان قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای شیروانی به شرح سابق خوانده شد)

نایب رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای مشار اعظم آقایانی که موافقند قیام فرمایند

(عده کمی قیام نمودند.)

نایب رئیس - تصویب شد. دیگر گمان نمی‌کنم تبصره مورد داشته باشد.

شیروانی - بنده آن را ماده هفت قرار دادم (مجدداً پیشنهاد ایشان قرائت شد)

شیروانی - آقای وزیر فوائد عامه با یک لحن تند و تهدیدآمیزی راجع به کسر بودجه هذه‌السنه مذاکره کردند و یک مسائلی را که هیچ مربوط به پیشنهاد آقای مشا راعظم نبود فرمودند آقا: اگر بودجه خیلی کسر دارد چهار میلیون بودجه وزارت مالیه را بکاهند اشل را از ۳۲ تومان بیاورند ۲۹ تومان قرار بدهند!! وزیر سیصد تومان حقوق بگیرد!! مملکت را این طور زیر شکنجه نمی‌گذارند به اسم این که بودجه کسر دارد بودجه کسر دارد بالاخره مملکت را باید آتش زد!؟ بودجه کسر ندارد بودجه ۱۳۰۳ را که آوردند اینجا نهصد هزار تومان هم اضافه عائدات به ما قلمداد کردند آن را هم گفتند به فرضی که بدون اجازه مجلس شورای ملی شده است می‌دهم بودجه ما در ۱۳۰۳ کسر نداشت. حالا برای ۱۳۰۴ اگر بودجه جدیدی مرقوم فرموده‌اند بیاورند ببینیم چه مخارجی است که باید مالیات صدی هزار وضع کرد؟ و توتون یک من یک قران را یک تومان برایش مالیات وضع کرد؟ باید ما بفهمیم چه چیز ایجاب کرده است که این مالیات به این مملکت تحمیل می‌شود؟ ما باید بفهمیم بودجه ما چیست؟ خرج چه چیز می‌شود؟ کدام مؤسسات عام‌المنفعه را برای ما تأسیس کرده‌اند که می‌خواهند مالیات به این سنگینی به مملکت تحمیل کنند؟ اول باید این را معین کرد آن وقت باید مجلس را با آن لحن تهدید کرد و گفت مالیات وضع کن. به علاوه آن روزی که این لایحه مطرح شد آقای وزیر مالیه نفرمودند که می‌خواهیم مالیات وضع بکنیم (به صورت مذاکرات مراجعه بفرمایید) . گفتند می‌خواهیم قانون دخانیات را یک اصلاح مختصری بکنیم اصلاح مختصر این است که صدی سی از توتون و تنباکو مالیات گرفته می‌شود. حالا صدی هزار صدی هشتصد تا صدی پانصد و صدی صد مالیات گرفته شود. فقط دویست تا کیسه تنباکوی حکان را که من دو سه تومان قیمتش است یک قدری تخفیف داده‌اند. ولی توده مردم توتون و تنباکویی که استعمال می‌کنند بیش از یک من دو سه قران نیست صدی دویست برایش مالیات وضع می‌شود. حالا یا می‌گوییم مالیاتی را که امروز وضع می‌کنند همین امروز جلو ما را نگیرند و بگویند بده بگذارید اقلاً ملت حاضر شده باشند برای یک همچون تحمیل بزرگی که می‌خواهید بکنید تنباکوی سال گذشته را وقتی که آن شخص زارع زراعت می‌کرده خودش را حاضر کرده بوده صدی بیست یا سی مالیات بدهد و زراعت بکند. حالا که می‌بیند صدی هزار از او مالیات می‌گیرند، دیگر نمی‌کارد و بالاخره شاید از این مملکت هم فرار کند برود. (در این موقع چراغ‌ها خاموش شد)

یک نفر از نمایندگان - (بعد از چند ثانیه سکوت) بفرمایید.

شیروانی - می‌خواهم جمال آقایان را ببینم... (چند عدد چراغ حاضر و چراغ‌های برق هم روشن شد) سه روز و سه شب است که ما اینجا جمع شده‌ایم که این مالیات لازم را (که اگر یک ساعت تصویبش تأخیر شود ممکن است دنیا به هم بخورد) وضع کنیم ما چه می‌گوییم؟ ما فقط همان منطقی را می‌گوییم که خود ایشان هم معتقدند و گمان نمی‌کنم قابل انکار هم باشد. هیچ قانونی به ما حکم سبق خودش نمی‌کند. توتون و تنباکویی که در ۱۳۰۴ زراعت و حاضر برای تجارت می‌شود هر قدر می‌خواهید بر آن مالیات وضع کنید و بالاخره این مال‌التجاره هم در مملکت موقوف بشود! ما می‌گوییم آن چیزی که از سال پیش باقیمانده همان اندازه که قبلاً برایش قانون وضع شده است مالیات بگیرید. این غرض ما بوده است حالا می‌فرمایید خیر. آنهایی هم که هست گلوی‌شان را بفشارند تا از هستی ساقط شوند مختارید.

نائب رئیس - آقای یاسایی (اجازه)

یاسایی - این که آقای شیروانی فرمودند وزیر فوائد عامه تهدید کردند و گفته بود چه بودجه سنه آتیه کسر دارد این را نباید تعبیر به تهدید کرد. به ما اطلاع که در سنه آتیه کسر بودجه خواهیم داشت...

شیروانی - خرجش را ما ندیده‌ایم ..

یاسایی - خرجش را هم خواهند گفت و بالاخره خرج و دخل مملکت قریباً به مجلس خواهد آمد و تصویبش هم با بنده و جنابعالی و سایر رفقا است در آن وقت هم ممکن است این حرف‌ها را زد. نهصد و نود و چهار هزار تومانی هم که فرمودند به قروض داده‌اند تصویب‌نامه‌هایی از مجلس دوره چهارم صادر شده بود برای مخارج و به دولت‌ها گفته بودند این خرج را بکنید. ولی موازنه بودجه را در نظر نگرفته بودند هیئت دولت‌های وقت هم ناچار بودند یک مخارجی بکنند مطابق مصوبه‌های مجلس و با بیاناتی که آقای رئیس‌الوزرا فرمودند که گذراندن این لایحه جنبه‌هایی دارد و آقایان هم در نظر دارند که حالا بنده نمی‌خواهم تکرار کنم مقتضی نیست ما این طور مخالفت‌ها بکنیم که اساس این لایحه را از بین ببریم. البته یک اصلاحاتی از نقطه‌نظر تجربه که از اجرای قانون تحدید تریاک به نظر می‌رسد پیشنهاد شد. حالا بهتر شد یا بدتر شد چه عرض کنم. ولی این ماده گمان نمی‌کنم ماده خوبی است زیرا بقای قانون سابق با این قانون بنده نمی‌دانم چه معنی خواهد داشت؟ که در یک قسمت بگوییم قانون سابق معتبر است و نسبت به یک تنباکویی این قانون معتبر است! دو قانون متناقض را در پهلوی یکدیگر نگاه داریم و بگوییم این تنباکو مطابق با این قانون این توتون مطابق با آن قانون مالیات بدهد این چیز غریبی می‌شود! فرمودند این ماده اگر اجرا شود در حکم این است که عطف به ماسبق شده و قانون شامل چیزی شده است که قبلاً باید مالیات بدهد. بنده عرض می‌کنم این طور نیست این قانون حالا تصویب می‌شود تنباکویی که در مملکت موجود است اگر مالیات خود را پرداخته است که هیچ و اگر نپرداخته است دیگر ماسبق و مالحق ندارد. تنباکوی موجود اگر مالیات نداده است مشمول این قانون می‌شود دیگر سابق و لاحق ندارد. اگر هم داده‌اند اینجا پیش‌بینی شده است شامل ماسبق نخواهد شد زیرا مالیات خود را پرداخته است یعنی مطابق قانون سابق با او رفتار شده است و اگر نپرداخته است مطابق قانون خواهد پرداخت. بنابراین ما می‌خواهیم پیشنهاد آقای شیروانی را قبول بکنیم تقریباً تصویب کرده‌ایم دو قانون متناقض را یعنی تبعیض کرده‌ایم بین اقسام تنباکو که یک قسمت آن مطابق آن قانون مالیات بدهد و یک قسمت مطابق قانون این قانون و این چیز غریبی می‌شود.

نایب رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای شیروانی. آقایانی که موافقند قیام فرمایند.

(عده قلیلی برخاستند)

نایب رئیس - تصویب نشد. پیشنهاد آقای زعیم کرده‌اند قرائت می‌شود. (به شرح ذیل قرائت شد)

ماده ۷ - مقررات این قانون از تاریخ تصویب پس از ۳ ماه به موقع اجرا گذاشته می‌شود.

نایب رئیس - آقای زعیم (اجازه)

زعیم - این ماده به طوری که ملاحظه می‌فرمایید یکی از مواد اساسی این قانون است و بنده برای توضیح این مسئله ناچارم یک قسمت از وضع اجرای قانون سابق را عرض کنم تا درست قضیه مکشوف شود. بنده هم تصدیق دارم که بودجه مملکت روی احتیاجات فوری و ضروری دولت را ناگزیر کرده است به پیشنهاد این قانون تحت فوریت ولی برای فرار از این فشار نباید به یک کار بدتری مبادرت کرد و آن مسئله خسارت مردم است که در اجرای این قانون متوجه آنها می‌شود قانون سابق اجرایش ترتیبی بود که تمام تنباکو و توتون حمل به انبار دولتی می‌شد یا این که پلمب می‌کردند و در محل می‌گذاشتند و صاحبان تنباکو و توتون به مناسبت حمل تنباکو و توتون به انبار دولتی یک خسارتی متوجه‌شان می‌شد همین طور در باب پلمب هم یک خسارتی متوجه‌شان می‌شد و مالیات هم در وقت معامله گرفته می‌شد.این معامله را که بنده می‌گویم نظر آقایان به یک تجار معتبر صاحب سرمایه نرود که در این مملکت از صاحبان خودشان یک منفعت هنگفتی می‌برند و صدی بیست یا صدی سی به دولت می‌دهند. معاملات تنباکو به طور عمومی تعلق گرفته است به یک اشخاصی که به سیلی صورتشان سرخ است و به طوری که حالا ما می‌خواهیم قرار بگذاریم که به محض تصویب این قانون آنچه در انبار دولتی و آنچه تحت پلمب دولتی است این مالیات را بپردازند. این تحمیل مالایطاقی است که به عقیده بنده باعث انزجار خاطر بعضی می‌شود.بنده در اصل قانون چون دخانیات یک فضل تجملی است هیچ مخالف نبودم که مالیاتی وضع شود. ولی در اینجا ملاحظه بفرمایید یک مخارج انبار یک مخارج پلمب و کرایه حمل به انبار دولتی به تجار و صاحبان توتون تعلق گرفته و الان هم این اضافه تعلق می‌گیرد این تحمیل خیلی مالایطاقی است به اضافه در هر قانونی هم یک مدتی برای اجرا لازم است. این است که بنده پیشنهاد می‌کنم پس از سه ماه به موقع اجرا گذاشته شود که هم احتیاجات دولت با آن چیزهایی که در خارج شنیده‌ایم برآورده می‌شود و هم به مردم یک زحمتی داده نشده است.

نایب رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای زعیم. آقایان موافقین قیام فرمایند

(معدودی برخاستند)

نایب رئیس - تصویب نشد. پیشنهاد آقای صدرالعلما (به شرح آتی خوانده شد)

پیشنهاد می‌کنم توتون و تنباکویی که قبلاً به فروش رسیده و تاکنون حمل نشده مالیات دخان هم نداده است از حکم این قانون معاف باشد و به همان ترتیب سابق با آنها معامله بشود.

بعضی از نمایندگان - رد شد.

نایب رئیس - خیر ترتیبش را طور دیگر نوشته‌اند. آقای صدرالعلما (اجازه)

صدرالعلما مفتی - این یک قسمت مخصوص از توتون و تنباکوی محصول امساله را هیچ کدام از پیشنهادهای آقایان شامل نمی‌شد. بنده از اوضاع کردستان اطلاع دارم که قسمت عمده‌ای از توتون موجوده که حالا در انبار دولتی یا در انبار خودشان مانده است اینها پیش‌فروش شده است سابقاً فروخته‌اند به تجار زنجانی. قزوینی و غیره و به واسطه معدود بودن راه توانسته‌اند آنها را حمل کنند و قیمت آن قبلاً دریافت داشته‌اند قند و برنج و متاع هم گرفته‌اند رسم هم این بوده است که موقعی که حمل می‌شود مالیات دخانیات بدهند و هنوز هم نداده‌اند قیمتش را هم پیشکی گرفته‌اند حالا اگر این مالیات به قرار این قانون شود دو برابر و سه برابر قیمتی که گرفته‌اند به سر آنها تحمیل می‌شود و اغلب ورشکست می‌شوند اگر کلیه جنس موجوده را استثناء می‌کنند اقلاً این قسمت را موضوع کنند که این قسمت که پیش‌فروش شده است و قیمت آن را گرفته است و هنوز مالیات دخان را نداده‌اند نسبت به آنها مثل سابق رفتار شود.

نایب رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای صدرالعلما آقایان موافقین قیام فرمایند

(عده کمی برخاستند)

نایب رئیس - تصویب نشد. رأی می‌گیریم به ماده هفت لایحه دولت آقایان موافقین قیام فرمایند

(اکثریت برخاستند)

نایب رئیس - تصویب شد. بعضی مواد الحاقیه پیشنهاد شده است دیگر گمان می‌کنم قبل از ماده هشت باید مطرح شود بعد ماده هشت که راجع به اجرا است مطرح می‌شود (پیشنهادی از طرف آقای مدرس به شرح ذیل خوانده شد)

پیشنهاد می‌کنم ماده ذیل اضافه شود وزارت مالیه مکلف است از اشخاصی که در زراعت و تجارت و تنباکو و توتون بصیر باشند کمیسیونی در مرکز تشکیل داده اقسام سه‌گانه تنباکو و توتون را در کلیه ولایات مشخص نموده قبل از اجرای قانون در تمام مملکت اعلان نماید.

مدرس - چون ما آنچه فهمیده‌ایم از این قانون علاوه بر این که البته پول می‌خواهند یک اشکالی را هم خیال کردند از مردم بردارند و آن اشکال میان مالک و مأمور و این چیزها است ما همچون خیال کردیم که لااقل یک عایدی که زیاد می‌شود برای دولت یک اشکال و زحمتی هم از مردم از قبیل انبار و تقویم و این چیزها برداشته شود چون بنده تجربیات دارم که زحمت بر مردم گران‌تر از پول است و این زحمت را از تقویم و انبار و غیره از مردم باید برداشت که لااقل این فایده را داشته باشد یکی از آقایان نمایندگان یک پیشنهادی کردند که ماده رد شد و در حقیقت تنباکو و توتون را سه طبقه کردند و آن اشکالی که ما می‌خواستیم رفع شود یک قدری زیادتر شد به واسطه این که سه طبقه کردن توتون و تنباکو در اطراف مملکت یک زحمتی را که می‌خواهیم برداریم فوق‌العاده‌ترکرد...

مشار اعظم - نقض غرض کرد...

مدرس - و همان طوری که فرمودند در حقیقت نقض غرض شد و این قانون را که می‌گذرانیم فقط یک فایده دارد که پول باشد و به واسطه آن پیشنهادی که بعضی آقایان دادند و مجلس هم رأی داد به سه طبقه آن زحمت علاوه‌تر شد. پس از فکرهای زیاد و مشاوره با بعضی از آقایان همچون به نظرمان آمد که این پیشنهاد را بکنیم بلکه آن زحمت را کم کنیم آن زحمت چه بود؟ زحمت این بود که مأمورین مالیه در اطراف مملکت یا مالکین طرف می‌شدند در سه طبقه کردن این تنباکو و توتون و خیلی زحمت فوق‌العاده داشت من خیال کردم که اگر وزارت مالیه در مرکز یک کمیسیونی از مردمانی که بصیر باشند به زراعت و تجارت تنباکو و توتون در اطراف مملکت اینجا تشکیل بدهد و این در جایی که برای آنها هست در مرکز معین کنند مثل تنباکوی کاشان فرض بفرمایید درجه دوم یا سوم و همچنین مال شیراز درجه اول یا دوم و هکذا توتون و این را در تمام مملکت اعلام کنند دیگر مأمورین محل ولایات و ایالات با مالکین طرف نشوند و منشأ اختلاف درست کنند این طریق خیال می‌کنم یک مقداری زحمت را کم بکند. لهذا بنده این پیشنهاد را کردم حالا آقایان اگر واقعاً تصدیق دارند که زحمت را یک مقداری کم می‌کند البته رأی خواهند داد و آن عیب رفع خواهد شد.

وزیر مالیه - این که ما این پیشنهاد را قبول کردیم نظر به این بود که نیت خودمان هم همین بود. مقصود ما این بود که بعد از گذشتن این قانون مأمورین مالیه دیگر مثل سابق خودشان تشخیص ندهند که مردم اختلاف پیدا کند و همین قسم هم می‌خواستیم اجرا کنیم. بنابر این اشکالی ندارد و قبول می‌کنیم و هیچ مخالفتی هم نداریم تصریح بشود ضرری ندارد.

تدین - رأی بگیرید آقا.

نایب رئیس - رأی می‌گیریم به این ماده الحاقیه...

یاسایی - بنده مخالفم.

نایب رئیس - خوب رأی ندهید. آقایانی که این ماده الحاقیه را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.

(اکثریت برخاستند)

نایب رئیس - تصویب شد. پیشنهاد آقای ملک‌الشعرا (به شرح ذیل خوانده شد)

بنده پیشنهاد می‌کنم ماده ذیل به لایحه ضمیمه شود...

ماده ۹ - هر گاه تنباکو یا توتون یا سیگاری بعد از پرداخت مالیات مقرره در این قانون برای حمل به خارجه ساخته تهیه شود اداره گمرک مکلف است معادل مالیاتی که به موجب قبض دولتی از اجناس مذکوره اخذ شده است در موقع خروج از سرحد به صاحبان مال مسترد دارد.

نایب رئیس - آقای ملک‌الشعرا (اجازه)

ملک‌الشعرا - یک ماده در این قانون است که ممکن است باعث مشوش شدن اذهان شود به طوری که آقای حائری‌زاده هم تذکر دادند و آن ماده‌ای است که می‌گوید غیر از اجناس که برای حمل به خارجه تهیه شده است الی آخر البته تنباکوهایی که به خارجه حمل می‌شود یک اختصاصاتی دارد که معلوم است اینها برای حمل به خارجه است و خود دولت هم این قسمت را پیش‌بینی کرده است از آنها هم مالیات نمی‌گیرد ولی ممکن است در حال حاضر یا در آینده به واسطه عملیات فنی و بالاخره پاره‌ای تضییقات بتوانند بعضی اقسام توتون‌ها را حاضر کنند و اصلاحاتی در آن بکنند و آنها را سیگار بپیچند و به خارجه حمل کنند.چنانچه اغلب آقایان مطلع هستند توتون‌ها و سیگارها و سیگارت‌های خوب خارجه را که با ایران می‌آورند اصلاحاتی که در آنها شده است از قبیل نگاهداری و خواباندن و زدن بعضی ادویه و آن عطری که بعضی سیگارها دارد به واسطه همین عملیات فنی است و ممکن است در توتون‌های ایران هم در آتیه همین عملیات بشود و به خارجه حمل شود. در این صورت برای این که تجار این قبیل سیگار و سیگارت‌ها تشویق بشوند و بتوانند به یک قیمت مناسبی به خارجه حمل کنند و منافعی ببرند به این جهت بنده این پیشنهاد را کردم که این ماده اضافه شود و ضرری هم ندارد برای این که اگر یک توتون یا تنباکویی مالیات خودش را داده و بعد به واسطه عملیات تصنعی اصلاح و برای عمل به خارجه حاضر شد برای تشویق این قبیل تجار و صاحبان مال عین مالیاتی که از آنها گرفته شده است در سرحد به آنها استرداد شود که تشویق شوند و این راه هم خدمتی به صادرات مملکت شده باشد و به عقیده من معایبی هم ندارد.

نایب رئیس - آقای حائری‌زاده (اجازه)

حائری‌زاده - بنده اصولًا با پیشنهاد آقای ملک‌الشعرا موافقم ولی می‌ترسم که یک مفهوم مخالفی پیدا کند که از تمام توتون‌های و تنباکوها مالیات بگیرند و آن وقت آن قسمتی که به خارجه حمل می‌کنند مالیاتش را رد کنند و رد کردنش یک قدری اشکال دارد.

ملک‌الشعرا - آقا به آن ماده رأی دادید.

نایب رئیس - آقای آقا میرزا شهاب (اجازه)

آقا میرزا شهاب - بنده مخالفم.

نایب رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای ملک‌الشعرا آقایان موافقین قیام فرمایند.

(اغلب برخاستند)

نایب رئیس - تصویب شد. پیشنهاد آقای افشار قرائت می‌شود (به شرح آتی خوانده شد)

پیشنهاد می‌کنم ماده ذیل به عنوان ماده الحاقیه ضمیمه قانون شود:

ماده الحاقیه - عشر غیر خالص عوائد مبلغ مذکوره در این قانون به مصرف مدارس و معارف ایالات و ولایات خواهد رسید.

نایب رئیس - آقای افشار (اجازه)

آقا میرزا رضا خان افشار - چند روز قبل پنجاه و یک نفر از آقایان محترم یک طرحی تهیه و امضاء کردند و به کمیسیون بودجه ارجاع شد. در کمیسیون بودجه مأمورین آمریکایی آن را ملاحظه کردند و گفتند محلی برای این مسئله نیست. اما حالا که لایحه اصلاح یک قانونی از طرف دولت پیشنهاد شده است و مقصود از این اصلاح این است که عائدات تزیید شده و رفع اشکال هم از مردم بشود این بود که بنده این ماده الحاقیه را پیشنهاد کردم و چون تعدیاتی از طرف مأمورین مالیه به مردم وارد شده و خواهد شد، لذا تصور می‌کنم که برای کفاره آن اگر مجلس قبول کند که عشر عائدات خالص این مبلغ صرف مدارس و معارف ولایات بشود عیبی نداسته باشد.

نایب رئیس - در این زمینه یک پیشنهادی هم از طرف آقای شیروانی رسیده است آن هم قرائت می‌شود بعد رأی می‌گیریم (به شرح آتی خوانده شد) ماده الحاقیه ذیل را پیشنهاد می‌کنم:

ماده الحاقیه - عائدات مالیات دخانیات اختصاص به بودجه معارف و صحیه خواهد داشت.

نایب رئیس - آقای شیروانی (اجازه)

شیروانی - در اینجا اظهار شد که این مالیات را برای مخارج مملکت می‌خواهند البته معلوم است برای مخارج لازم مملکت است و بنده هم اضافه بر بودجه چیزی پیشنهاد نکردم و عرض هم نمی‌کنم که بودجه معارف را زیاد کنند بنده پیشنهاد کردم که محل پرداخت بودجه معارف را این محل قرار بدهند. به مرکزیت مالیه هم لطمه نمی‌رساند برای این که مالیه آن مالیات را می‌گیرد می‌برد در خزانه‌داری آن وقت از این محل به معارف حواله می‌دهند. دلیل بنده هم این است که الان می‌بینید وزارت مالیه حقوق تا آخر حوتش را گرفته است...

وزیر مالیه - تکذیب می‌کنم

شیروانی - و برای حمل هم پیشنهاد یک دوازدهم کرده و آن را هم می‌گذرانند و برمی‌دارند ولی حقوق معارف پنج ماه عقب افتاده است. دارالفنون تعطیل است و معلمین این همه اینجا فریاد زدند که حقوق ما عقب افتاده است و بالاخره در سال سه چهار ماه با اعتصاب آنها مصادف می‌شویم تا یک برج حقوق به آنها داده شود و گمان می‌کنم پیشنهاد بنده به هیچ جا ضرر نرساند اگر محل ادای بودجه وزارت معارف را این مالیات قرار بدهند

وزیر مالیه - آقایان باید این مسئله را در نظر داشته باشند و اینجا یک فرمایشاتی نکنند که انسان مجبور باشد بگوید من شما را تکذیب می‌کنم و ملتفت باشند که تکذیب می‌کنم یعنی چه، وزارت مالیه حقوق برج حوتش را نگرفته مدارس هم حقوق گرفته‌اند

نائب رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای شیروانی آقایانی که موافقند قیام فرمایند.

(عده‌ای برخاستند)

نائب رئیس - تصویب نشد. ماده الحاقیه پیشنهادی آقای آقا شیخ جلال قرائت می‌شود (به شرح ذیل خوانده شد)

ماده الحاقیه - غیر از آنچه در این قانون صریحاً قید شده به هیچ اسم و رسم از صاحبان توتون و تنباکو و کسانی که واسطه در خرید و فروش توتون و تنباکو می‌باشند چیزی گرفته نخواهد شد

نایب رئیس - آقای آقا شیخ جلال (اجازه)

آقا شیخ جلال - مبتلایان به مالیات تریاک این قضیه را کاملاً می‌دانند که یک قانون تحدید تریاکی از تصویب مجلس گذشت و تقریباً سالیان دراز است که مدتش هم منقضی شده و در مجلس هم مجدداً این قانون تجدید نظر نشده و نه فقط وزارت مالیه صرف‌نظر نکرد. از این که این قانون را منسوخ بکند بلکه اضافه بر آن مالیاتی که در ده دوازده سال قبل وضع شده یک چیزهای علاوه هم به اسم دلالی - قپانداری انبارداری و حمل و نقل می‌گیرد و آقایانی که گرفتار هستند می‌دانند و وقتی این اقلام جزء را جمع بزنند می‌بینند به مراتب از آن مالیاتی که وضع شده بیشتر خواهد شد و این قضایا را همه ماها می‌دانیم متعدد هم از دست مأمورین مالیه روضه‌خوانی کرده‌ایم و بالاخره منتهی به هیچ جای نشده‌اید. بنابراین چه ضرر دارد اگر در این قانون ما صریحاً قید کنیم که از بابت مالیات توتون و تنباکو فقط همین قسمتی را که مجلس تصویب کرده است بگیرند.

نایب رئیس - آقای تدین (اجازه)

تدین - بنده تصور نمی‌کنم که این پیشنهاد یک دلائل مقنعه داشته باشد. قانون مصرحاتی دارد و بر طبق آن قانون دولت موظف است از اشخاص مالیات بگیرد و غیر از این هم نباید بکند و هر وقت خلاف کرد بنده و شما و دیگران و جامعه مجلس حق دارد اخطار کند. سؤال کند. استیضاح کند ولی هیچ منطق ندارد که اگر ما رأی بدهیم مجلس عصر باشد یک رأی دیگر هم بدهیم که شب نباشد عصر باشد یعنی صبح نیست و پیشنهاد ایشان یک پیشنهادی است که به نظر من عملی نمی‌آید و به علاوه به هیچ‌وجه نمی‌شود موضوع تحدید تریاک را با دخانیات مقایسه کرد آن یک موضوع دیگری است و این یک موضوع دیگر. آن واحدش مثقال است و به نخود منتهی می‌شود و در این یکی خروار و من و غیر ذالک است و به علاوه ده سال است که یک قانونی در مملکت اجرا شده است و ابداً این قبیل شکایت‌ها نشده است و اما مسئله قپانداری. در این خصوص هم ترتیب جدیدی اتخاذ نکرده‌اند و همان قپانداری معمول است که تریاک هم شاملش می‌شود و دخانیات و کاه و جو و گندم هم شامل می‌شود.بنابراین بنده تصور می‌کنم که این پیشنهاد مورد نداشته باشد و به علاوه بهتر این است که آقایان پیشنهادکنندگان یک قدری به حال خودشان و به حال ما رحم کنند و کمتر پیشنهاد کنند.

نایب رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای آقا شیخ جلال. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.

(معدودی برخاستند)

نایب رئیس - تصویب نشد. پیشنهاد آقای یاسایی قرائت می‌شود (به شرح ذیل خوانده شد)

بنده ماده الحاقیه ذیل را پیشنهاد می‌کنم ..

ماده الحاقیه - علاوه بر کمیسیون (عین پیشنهاد است) که در مرکز برای تشخیص طبقات سه‌گانه تنباکو و توتون مطابق ماده فلان تشکیل می‌شود در مرکز هر حرذ مالیه که دارای زراعت تنباکو (عین پیشنهاد است) و توتون است کمیسیون از اشخاص بصیر تشکیل می‌شود که طبقات (عین پیشنهاد است) تنباکو و توتون آن ولایت را معین نمایند ..

نایب رئیس - آقای یاسایی (اجازه)

یاسایی - وقتی این قانون ساکت بود و معین نکرده بود که تشخیص طبقات سه‌گانه در کجا داده می‌شد و در مرکز یا در ایالات یا در ولایات آن وقت بنده چندان توحش نداشتم و همچون تصور می‌کردم که وزارت مالیه در حین اجرای این قانون برای این که آن را عملی کند در هر ولایتی قبلاً یک عده از اهل خبره بصیرت را دعوت می‌کند که این طبقات سه‌گانه جنس را تشخیص بدهند ولی پیشنهاد آقای مدرس بنده را به وحشت انداخت برای این که ایشان پیشنهاد کردند که یک کمیسیونی در مرکز تشکیل شود و تشخیص بدهد طبقات سه‌گانه توتون و تنباکوی هر ولایتی را در صورتی که معلوم نیست اشخاصی که انتخاب می‌شوند از اوضاع ولایت اطلاعاتی دارند یا نه؟ این خیلی عجیب است. مثلاً فرض بفرمایید در تنباکوی حکان فداق و غیره اینها یک ترتیب‌هایی دارند و طبقات مختلفه تنباکویی که در قراء مختلفه فارس به عمل می‌آید باید اشخاص تشخیص بدهند که در شیراز مسکن دارند و بصیرت دارند و همچنین در سمنان یک محلی است موسوم به ده صوفیان که تنیاکویش شاید از تنباکوی حکان فارس هم بهتر باشد و ممکن است وقتی یک کسی نمونه آن را ببیند بگوید که این بهترین تنباکو است در صورتی که در سمنان تنباکویی هم به عمل می‌آید که از تنباکوی طبیعی پست‌تر است همچنین در آذربایجان توتون نوچه و اشنویه مزایایی دارد و آن را اهالی آذربایجان بهتر تشخیص می‌دهند و بنده عقیده‌ام این است در مرکز هر حوزه ایالتی مثل آذربان اصفهانی و نقاط دیگر اداره مالیه یک کمیسیونی از اشخاص بصیر دعوت کنند که تشخیص بدهند طبقات سه‌گانه توتون و تنباکو را نسبت به آن محل ولی در مرکز آیا می‌توانند تشخیص بدهند که تنباکوی ده صوفیان سمنان مثل تنباکوی حکان شیراز درجه اول است و بنده معتقدم که تشخیص طبقات سه‌گانه هر محلی با اهل محل آن باشد.منتها این که ممکن است کمیسیون‌های محلی بعد از کسب اطلاعات بعد نظریات خودشان را به کمیسیون مرکزی بفرستند. یعنی پس از آن که مالیه محل یک عده از اشخاص بصیر را دعوت کرد و یک کمیسیون تشکیل داد و طبقات سه‌گانه را معین کرد، آن وقت اگر بنا باشد که کمیسیون مرکزی هم باشد، آنها اطلاعات خودشان را برای کمیسیون مرکزی بفرستند تا از روی آنها عمل کند و الا اگر تشخیص را منحصر به کمیسیون بکنیم که در مرکز تشکیل می‌شود کار مشکل‌تر می‌شود.

نایب رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای یاسایی. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.

(معدودی برخاستند)

نایب رئیس - تصویب نشد. پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب قرائت می‌شود. (به شرح ذیل خوانده شد)

ماده الحاقیه را بنده پیشنهاد می‌کنم - آنچه از این مالیات حاصل می‌شود برای مرمت و اصلاح راه‌ها تشخیص داده شود.

نایب رئیس - آقای آقا سید یعقوب (اجازه)

آقا سید یعقوب - چون آقای وزیر مالیه و وزیر فوائد عامه تشریف دارند عرض می‌کنم این بودجه عریض و طویلی که سال گذشته به مجلس آوردند با آن شهریه‌های گزاف و این اشل‌های بی‌پایان و این تفاوت حداقل و اکثر که هر چه خواستم اقلًا در مجلس این تفاوت حداقل و اکثر را از بین ببریم ممکن نشد و هر چه خواستم شهریه‌ها را کم کنیم ممکن نشد و همچنین اشل را هر چه خواستیم یک تومانش را کم کنیم ممکن نشد و حالا هم نه این است که آقای وزیر فوائد عامه بر سبیل تحدید گفته باشند بلکه ماوقع را بیان کردند که ما دو میلیون و نیم کسر داریم آخر این کسر از کجا پیدا شده است. آیا کارخانه جدیدی احداث شده؟ آیا چیزی که نافع به حال جامعه باشد احداث شده؟ خیر غیر از این که هشتصد هزار تومان به مفت‌خورها شهریه داده‌ایم. بنده می‌خواهم عرض کنم مالیاتی که وضع می‌شود باید خرج اصلاحات اساسی مملکت بشود و هیچ چیز اساسی‌تر برای مملکت نیست مگر این که راه‌های مملکت ساخته شود و تجارت مملکت به جریان بیافتد و اجناس مملکت به خارجه حمل شود بعد کم‌کم مملکت ثروت پیدا می‌کند و بنده مخارج معارف و عدلیه را از مخارج راه نمی‌دانم.برای این که ۶ هزار سال است که حکومت در ایران تشکیل شده است و همان راه‌هایی که در آن زمان ساخته شده تا حالا باقی است. بنابراین بنده پیشنهاد کردم که مالیات این قسمت را صرف راه‌سازی بنمایند تا مملکت دارای ثروت شود و الا ممکن است پس‌فردا هم دو مرتبه یک لایحه پیشنهاد کنند و یک مالیات دیگری وضع کنیم و بلافاصله از کمیسیون بودجه هم پی در پی راپورت راجع به اضافه خرج و اضافه شهریه و غیره به مجلس بیاید. این بود که بنده ناچار شدم این پیشنهاد را کردم.

وزیر مالیه - برای آقایان اشتباه حاصل نشود این دو میلیون کسری که ما داریم برای مخارج گذشته نیست بلکه برای آینده است. یک میلیونش برای همین راه‌سازی است که می‌فرمایند و یک میلیون دیگر برای مخارج لازم دیگری است. مثلاً برای تکمیل عدلیه و معارف و صحیه.

نایب رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب آقایانی که تصویب می‌کند قیام فرمایند.

(عده‌ای برخاستند)

نایب رئیس - تصویب نشد. پیشنهاد آقای مشار اعظم قرائت می‌شود. (به شرح ذیل قرائت شد)

بنده پیشنهاد می‌کنم که ماده ذیل به مواد لایحه دخانیات اضافه شود.

ماده الحاقیه - مؤدیان مالیات اقسام توتون می‌توانند از روزی که مالیات از آنها مطالبه می‌شود تا دو ماه اتمهال نمایند ولی بعد از انقضای دو ماه مأمورین مالیه حق دارند هیچ گونه عذری را که سبب تأخیر پرداخت مالیات می‌شود نپذیرند.

نایب رئیس - آقای مشار اعظم (اجازه)

مشار اعظم - آقایان نمایندگان دو شب و یک روز است که جداً مشغول این کار هستند و ممکن است خیلی هم کسل شده باشند. ولی این یک عملی است که خودشان کرده‌اند و میل داشته‌اند یک قضیه را تعقیب نمایند. البته به خستگی آن هم تن می‌دهند و اشکالی ندارد. بنابراین بایستی در یک موضوعی که از هر نقطه‌نظر اهمیت دارد تا درجه لازم تن به زحمت داد و خسته هم نشد. باید درست دقت کرد و به حرف‌ها گوش داد و به بنده یادداشت‌هایی هم می‌رسد که برای رضای خدا مختصر. ولی بنده معتقد به این حرف‌ها نیستم و بالاخره بایستی در یک امری درست دقت کرد...

تدین - رعایت نظامنامه را بفرمایید.

مشار اعظم - این پیشنهادی را که بنده کرده‌ام یک ماده الحاقیه است پیشنهاد اصلاح نیست که آقایان بنده را توجه به نظامنامه دادند و بنده در نظامنامه هم خیلی دقت کرده‌ام و اگر تخلفی از نظامنامه شد، استدعا می‌کنم زودتر بفرمایند بدانم در کجا تخلف شده است.

تدین - ماده ۷۹ نظامنامه را بفرمایید قرائت کنند.

مشار اعظم - قرائت کنند. (آقای آقا میرزا جواد خان به شرح ذیل قرائت نمودند)

ماده ۷۹ - هر اصلاح یا ماده الحاقیه که در ضمن مباحثات اظهار می‌شود. باید دلائل آن به طور اختصار بیان شود.

تدین - کافی است

شیروانی - تا آخر خوانده شود. (تتمه ماده را به شرح ذیل قرائت نمودند)

و در صورتی که وزیر و یا مخبر کمیسیون تقاضا نماید باید آن اصلاح یا ماده الحاقیه به کمیسیون رجوع شود. هر گاه ارجاع به کمیسیون تقاضا نشود در باب قبول توجه از مجلس رأی خواسته می‌شود. مجلس پس از استماع اظهارات مخبر به کمیسیون در این باب رأی می‌دهد اصلاح یا ماده الحاقیه در صورت قبول توجه به کمیسیون ارجاع می‌شود.

مشار اعظم - بنده استدعا می‌کنم که بفرمایید این مخبر کی است؟ کمیسیون کجا است؟ پس این ایراد نظامنامه وارد نیست و با اجازه آقایان شروع می‌کنم به عرایض خودم.

نایب رئیس - عده کافی نیست تنفس داده می‌شود

(در این موقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از نیم ساعت مجدداً تشکیل گردید)

نایب رئیس - آقای مشار اعظم (اجازه)

مشار اعظم - بنده برای این که به پیشنهاد خودم معتقدم تکلیف بعضی از نمایندگان محترم را نتوانستم قبول کنم که پیشنهاد خود را پس بگیرم لیکن در عرایضم خیلی اختصار را قائل می‌شوم و مقصود از تقدیم این پیشنهاد این بود که چون آقایان مستحضر هستند که تجار و کسبه که توتون را می‌خرند یک پول‌های نقدی ندارند تا در موقعی که می‌روند خریدی بکنند بر آنها یک تحمیلاتی بشود مثلاً اگر یک تاجری در گیلان پنج خروار توتون بخرد باید برای هر منی هیجده قران بدهد و البته این ترتیب خیلی مشکل است به این جهت بنده پیشنهاد کردم که اگر اتمهالی کرد به او مهلت بدهند و اگر مدت مهلت منقضی شد و مالیات را نداده بود دولت مکلف است که مالیات خود را بگیرد

حائری‌زاده - عده کافی نیست خوب است جلسه را ختم کنیم.

نایب رئیس - عده کافی نیست. رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای مشار اعظم

مشار اعظم - خوب است مجدداً قرائت بشود. (مجدداً به شرح سابق خوانده شد)

نایب رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای مشار اعظم. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند

(عده‌ای برخاستند)

نایب رئیس - تصویب نشد. آقای دامغانی پیشنهادتان را مسترد فرمودید

شریعتمدار دامغانی - بنده اتفاقاً به خستگی آقایان مسترد کردم

نایب رئیس - آقای صدرالعلما. گمان می‌کنم این پیشنهاد سرکار هم با پیشنهاد آقای مدرس که رأی داده شده یکی باشد. حالا قرائت می‌شود ملاحظه می‌فرمایید. (به شرح ذیل قرائت شد)

پیشنهاد می‌کنم که ماده ذیل به قانون مالیات دخان علاوه شود...

ماده الحاقیه - دولت مکلف است که در ابتدای سنه ۱۳۰۴ یک کمیسیونی را در مرکز از اشخاص مطلع متخصص تشکیل بدهد که درجات سه‌گانه توتون و تنباکو را که در ماده دوم این قانون تعیین شده از روی ترتیب ولایات و نقاطی که دارای توتون و تنباکو هستند درجه‌بندی کنند یعنی هر ولایتی که دارای توتون خوب و اعلی است در درجه اولی و هر جا که دارای مال وسطئه است در درجه دوم و هر جا که دارای مال پست است در درجه سوم قرار بدهند و از روی همین ترتیب مأمورین مالیه مالیات دخان را اخذ کنند.

نایب رئیس - این پیشنهاد قبول شده است. پیشنهاد آقای آقا شیخ جلال قرائت می‌شود. (به شرح ذیل خوانده شد)

بنده ماده الحاقیه ذیل را پیشنهاد می‌کنم:

ماده الحاقیه - ثلث عائدات مالیات دخان صرف صحیه ایالات و ولایات می‌شود

نایب رئیس - آقای آقا شیخ جلال (اجازه)

آقا شیخ جلال - بنده تصور می‌کنم فقط دلیلی که می‌توانم برای مخالفت اظهار کنم. این است که بنده نمی‌توانم پیش‌بینی کنم عائدات دخانیات صرف معارف عمومی نمی‌شود. تمام آقایان معتقدند که این کسر بودجه فقط از نقطه‌نظر مراعات انتظار نمایندگان است زیرا نمایندگان انتظار دارند که صحیه ولایات تأمین شود و معارف توسعه پیدا کند و بالاخره باج راه موقوف شود و اگر واقعاً مطلب همین است که می‌فرمایند ضرری ندارد که این مقدار به صحیه ایالات و ولایات تخصیص داده شود که ما هم از این سوء ظن خارج شویم و بدانیم که نقطه‌ نظر همین است

نایب رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای آقا شیخ جلال. آقایانی که موافقند قیام فرمایند

(عده‌ای برخاستند)

نایب رئیس - تصویب نشد. پیشنهاد آقای مشار اعظم و تهرانی قرائت می‌شود (به شرح آتی خوانده شد)

پیشنهاد می‌کنم ماده ذیل اضافه شود

ماده الحاقیه - دولت مکلف است که مقارن اجرای این قانون دریافت حقوق گمرکی و یا اخذ مالیات را مطابق ماده چهار از اقسام توتون‌هایی که از خارجه به ایران وارد می‌شود معمول دارد.

نایب رئیس - آقای مشار اعظم (اجازه)

مشار اعظم - بنده واگذار می‌کنم مطالبش را به ادراکات عالیه آقایان نمایندگان محترم و چون واضح است توضیح لازم ندارد.

نایب رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای مشار اعظم. آقایانی که موافقند قیام فرمایند.

(معدودی برخاستند)

نایب رئیس - تصویب شد. ماده الحاقیه آقای روحی قرائت می‌شود.

ماده الحاقیه - وزارت مالیه با بودجه و تشکیلات فعلی این مالیات را وصول نموده و اجازه نخواهد داشت که به عنوان مخارج وصول این مالیات بر بودجه فعلی علاوه نماید.

نایب رئیس - آقای روحی (اجازه)

روحی - بنده چون آقایان خسته شده‌اند توضیح زیادی نمی‌دهم فقط همین قدر عرض می‌کنم که برای وصول این مالیات مخارج علیحده دیگری در بودجه پیش‌بینی نشود و همین تشکیلاتی که حالا هست کافی است.

نایب رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای روحی.

آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.

(عده‌ای برخاستند)

نایب رئیس - تصویب نشد ماده هشتم مطرح است که ماده دهم خواهد شد. (به شرح ذیل خوانده شد)

ماده ۸ - وزارت مالیه بعد از تصویب این قانون نظامنامه برای آن ترتیب و مقررات آن را به موقع اجرا خواهد گذاشت و قانون ششم میزان ۱۳۳۳ ملغی خواهد بود.

نایب رئیس - آقای آقا شیخ جلال (اجازه)

آقا شیخ جلال - نظامنامه‌ای که وزارت مالیه برای این قانون تهیه می‌کند به موجب آن نظامنامه حق دلالی و انبارداری و قپانداری و یک اضافاتی قائل خواهد شد و چون این سابقه در وزارت مالیه هست که برخلاف قانون یک تحمیلاتی نسبت به مردم می‌کنند. این است که بنده معتقدم که نظامنامه را وزارت مالیه تهیه نموده آن را به تصویب کمیسیون قوانین مالیه رسانیده پس از آن به موقع اجرا بگذارد.

نایب رئیس - در این موقع چندین فقره پیشنهاد رسیده است که گمان می‌کنم مضمون تمام آنها با هم موافق باشد اگر تصویب می‌کنید کلیه پیشنهادها قرائت شود بعد رأی بگیریم. پیشنهاد آقای آقا شیخ جلال قرائت می‌شود. (به شرح ذیل خوانده شد)

اصلاح ماده ۸ - وزارت مالیه بعد از تصویب این قانون نظامنامه‌ای برای اجرای آن تدوین پس ار تصویب کمیسیون مالیه مجلس مقررات قانون را به موقع اجرا خواهد گذاشت.

پیشنهاد آقای زعیم: پیشنهاد می‌کنم ماده - وزارت مالیه پس از تصویب این قانون نظامنامه با جلب نظریات کمیسیون قوانین مالیه مجلس تهیه می‌نماید و مقررات این قانون را بعد از دو ماه از تاریخ تصویب به موقع اجرا خواهد گذارد.

پیشنهاد آقای معتمدالسلطنه: بنده پیشنهاد می‌کنم که ماده ۸ از این قرار اصلاح شود

ماده ۸ - وزارت مالیه بعد از تصویب این قانون نظامنامه برای آن تدوین و پس از تصویب هیئت وزرا مقررات آن را به موقع اجرا خواهد گذاشت.

پیشنهاد آقای شیروانی: بنده پیشنهاد می‌کنم ماده الحاقیه ذیل به این قانون ضمیمه شود.

ماده الحاقیه - دولت مکلف است نظامنامه اجرای این قانون را با توافق نظر کمیسیون قوانین مالیه تهیه نموده و به موقع اجرا گذارد.

وزیر مالیه - بنده برای این که زحمت کم بشود و زودتر به نتیجه برسیم قبول می‌کنم که در ماده هشت اضافه شود نظامنامه را با مشارکت کمیسیون مالیه بنویسند.

نصرت‌الدوله - عبارت بعد از تصویب را هم حذف کنید.

نایب رئیس - پیشنهاد آقای تهرانی قرائت می‌شود. (به شرح ذیل خوانده شد)

این بنده پیشنهاد می‌نمایم که ماده هشت به طریق ذیل اصلاح شود:

ماده ۸ - برای اجرای مواد مذکوره فوق وزیر مالیه کمیسیونی از اشخاص بصیر با اطلاع تشکیل داده نظامنامه که مستلزم حسن اداره و سهولت جریان امور مالیات دخانیات و آسایش عامه است تهیه نموده پس از تصویب کمیسیون قوانین مالیه مجلس شورای ملی به موقع اجرا گذارده خواهد شد و قانون ششم میزان ۱۳۳۳ ملغی خواهد بود.

نایب رئیس - یک پیشنهاد دیگر هم هست قرائت می‌شود. پیشنهاد آقای دستغیب قرائت می‌شود.

دستغیب - بنده مسترد می‌کنم

نایب رئیس - ماده با اصلاح آقای وزیر مالیه قرائت می‌شود. (به این مضمون قرائت شد)

وزارت مالیه بعد از تصویب این قانون نظامنامه برای آن تدوین و پس ازتصویب کمیسیون مالیه مقررات آن را به موقع اجرا خواهد گذاشت و قانون ششم میزان ۱۳۳۳ ملغی خواهد بود.

وزیر فوائد عامه - جمله پس از تصویب زیادی است و باید حذف شود و به جای آن (با مشارکت) نوشته شود.

نایب رئیس - ماده این طور اصلاح و قرائت می‌شود. (به این ترتیب خوانده شد)

وزارت مالیه بعد از تصویب این قانون با مشارکت کمیسیون قوانین مالیه مجلس نظامنامه برای آن تدوین و مقررات آن را به موقع اجرا خواهد گذاشت.

جمعی از نمایندگان - جمله بعد از تصویب زائد است.

نایب رئیس - مجدداً اصلاح و قرائت می‌شود. (به شرح آتی خوانده شد)

وزارت مالیه با مشارکت کمیسیون قوانین مالیه مجلس شورای ملی نظامنامه اجرای این قانون تدوین خواهد نمود و قانون ششم میزان ۱۳۰۳ ملغی است.

نایب رئیس - آقای آقا سید یعقوب (اجازه)

آقا سید یعقوب - در اینجا نوشته شده است پس از تصویب این قانون آن قانون ششم میزان ۱۳۳۳ ملغی است ولی به عقیده بنده تا این قانون اعلان شود و به مردم اطلاع داده نشود آن قانون سابق به قوت خود باقی است تا این که قانون تصویب شود و نظامنامه برای اجرای آن با مشارکت کمیسیون قوانین مالیه تهیه شود و حال این که بنده معتقدم که باید کمیسیون قوانین مستقل باشد و حالا که می‌فرمایند وزارت مالیه با مشارکت کمیسیون قوانین مالیه نظامنامه تهیه می‌کند بنده هم حرفی ندارم منتها عرض می‌کنم که بعد از اعلان این قانون آن قانون سابق ملغی است نه به مجرد تصویب این قانون آن قانون ملغی است.

نایب رئیس - آقای تهرانی (اجازه)

آقا شیخ محمدعلی تهرانی - عیب کار این شده است که یک دفعه یک قانون وارد مجلس شده و فوراً الزام کرده‌اند که حتماً این کار تمام شود.

بعضی از نمایندگان - (با همهمه) کسی الزام کرده است؟!!

تهرانی - بنده غرضم این طور نبود که شما فهمیدید یعنی به فوریت خواسته‌اند از مجلس بگذرد. بلکه مقصودم این بود که یک لایحه به مجلس آورده‌اند و تأمل فوق‌العاده در آن شده است سه ماده این قانون هم خیلی مهم است یکی ماده اول. یکی هم ماده‌ای که مربوط به قانون قاچاق است یکی هم این ماده. آقایان ملاحظه بفرمایند ببینند که در دوره دوم چقدر دقت در موضوع نوشتن نظامنامه کرده‌اند. حالا من آن ماده را برای آقایان می‌خوانم برای اجرای مواد مذکوره فوق وزارت مالیه کمیسیونی از اشخاصی بصیر با اطلاع تشکیل داد نظامنامه که مستلزم حسن اداره سهولت جریان امور مالیات و آسایش عامه است تهیه نمود. پس از تصویب کمیسیون قوانین مالیه مجلس شورای ملی به موقع اجرا گذارده خواهد شد. نظامنامه را باید به یک شکلی بنویسند که برای مردم باعث صدمه نباشد و این که نوشته شده است با مشارکت کمیسیون قوانین مالیه. البته کمیسیون قوانین مالیه مردمان مهم و محترم و دانشمندی هستند لیکن اول باید وزارت مالیه با اشخاص بصیر خارج یک نظامنامه را تهیه کند و پس از آن که تهیه کرد آن وقت به کمیسیون قوانین مالیه بیاورد و کمیسیون قوانین مالیه آن را تصویب کند و با مشارکت کمیسیون نمی‌شود نظامنامه تهیه کرد. برای این که در کمیسیون قوانین مالیه پانزده نفر عضو هستند و مثلاً پنج نفر هم از خارج می‌آیند آیا این عده که از خارج می‌آیند صاحب رأی هستند یا این که حق رأی ندارند. آخر ما باید این نظامنامه طوری نوشته شود که بعدها اسباب زحمت مردم نشود از این جهت بنده پیشنهاد می‌کنم همان ماده که در دوره دوم نوشته شده همان را قبول کنند و اسباب زحمت مردم هم نخواهد شد.

نایب رئیس - آقای زعیم. پیشنهاد سرکار در ماده قبل قرائت شد و رأی گرفتیم رد شد و دیگر پیشنهاد جدیدی ندارید.

زعیم - پیشنهاد جدیدی تقدیم کردم.

نایب رئیس - پیشنهاد جدیدی نرسیده است همان پیشنهاد بود که قبلاً داده بودید و رد شد.

زعیم - اجازه می‌فرمایید بنده یادآوری کنم.

جمعی از نمایندگان - رأی بگیرید.

زعیم - هیچ ممکن نیست بنده نمی‌گذارم حقم پایمال شود بنده یک پیشنهادی کردم و در اینجا گفته شد تمام پیشنهادها خوانده می‌شود بعد رأی گرفته می‌شود و رأی گرفته نشد.

نایب رئیس - پیشنهاد آقای زعیم با این ماده یک اختلافی دارد قرائت می‌شود (به شرح ذیل خوانده شد)

وزارت مالیه پس از تصویب این قانون نظامنامه‌ای با جلب نظریات کمیسیون قوانین مالیه مجلس تهیه می‌نماید و مقررات این قانون را بعد از دو ماه از تاریخ تصویب به موقع اجرا خواهد گذارد.

نایب رئیس - آقای تهرانی اگر پیشنهادی دارید بدهید.

آقا شیخ محمد علی تهرانی - بنده قبل از همه پیشنهاد دادم و نخواندند.

نایب رئیس - چون آقای وزیر مالیه قبول کردند این عبارت اضافه شود قرار شد ایشان پیشنهادشان را ارسال بفرمایند تا در آن رأی گرفته شود حالا اگر باز آن پیشنهاد اولیه‌تان را در نظر دارید ممکن است مجدداً پیشنهاد کنید. آقای زعیم (اجازه)

زعیم - پیشنهاد بنده دو قسمت داشت یک قسمتش راجع به این بود که با جلب نظر کمیسیون مالیه مجلس این نظامنامه تهیه شود این را آقای وزیر مالیه قبول کردند. قسمت دوم راجع است به این که این قانون دو ماه پس از تصویب به موقع اجرا گذاشته شود و آقایان از کار متوالی خیلی خسته شده‌اند و بنده می‌بینم درست آن طوری که لازم توجه است به واسطه فرط خستگی اعصاب نمی‌شود ولی البته آقایان این نکته را ملتفت هستند که اگر به این سرعت یک قانونی بگذرد فوراً اجرای آن مشکل است و این که بنده پیشنهاد کردم دو ماه پس از تصویب به موقع اجرا گذاشته شود برای این است که اسباب آسایش حال عامه باشد اگر این قسمت در این ماده گنجانیده نشود همین تشنجاتی که در مجلس حاضر می‌بینید از این سخت‌تر در خارج بین عامه دیده خواهد شد.

نایب رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای زعیم، آقایانی که موافقند قیام فرمایند

(عده‌ای برخاستند)

نایب رئیس - تصویب نشد پیشنهاد آقای تهرانی قرائت می‌شود (مجدداً به شرح سابق قرائت شد)

نایب رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند

(معدودی برخاستند)

نایب رئیس - تصویب نشد. رأی می‌گیریم به ماده‌ای که دولت قبول کرده است. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند

(اغلب قیام نمودند)

نایب رئیس - تصویب شد. شور در کلیات است آقای مصدق‌السلطنه (اجازه)

مصدق‌السلطنه - بنده آن وقتی که اجازه خواستم پیش‌بینی نمی‌کردم که آقایان این اندازه خسته می‌شوند و عرایض بنده هم از نقطه‌نظر تاریخ این لایحه بود ولی چون آقایان خسته هستند صرف‌نظر می‌کنم.

نایب رئیس - آقای آقا شیخ جلال (اجازه)

آقا شیخ جلال - بنده اعم از این که خودم را نماینده مردم این مملکت بدانم یا ندانم خود را مکلف می‌دانم که موافق مصالح مملکت و جامعه عقیده خود را اظهار کنم و هیچ شبهه نداریم که به وسیله دادن رأی مثبت راجع به این لایحه اقلاً سالی یک کرور و اکثراً دو کرور پول از این مردم گرفته می‌شود و هیچ شبهه و تردیدی نداریم و ما مسئول و ضامن این پول‌ها هستیم که از مردم گرفته می‌شود و در پیشگاه وجدان و پیشگاه عدل الهی ما مسئول این پول‌هایی هستیم که از مردم گرفته می‌شود و رأی دادن ما به این لایحه عیناً مثل این است که یک کرور پول از این جامعه پیش ما باشد و ما را به عنوان یک نفر امین حساب کرده باشند آن وقت ما این پول را به وزارت مالیه بدهیم و همچنین هیچ فرق نمی‌کند که وکیل به عنوان نمایندگی ملت در یک مالیاتی اظهار عقیده کند یا این که پول امانتی که پیش او هست بردارد و به وکیل دیگر بدهد هیچ یک از ما نمی‌توانیم شبهه داشته باشیم که گرفتن مال مردم و به کسی دیگر دادن موافق اصل اولیه حرام است و گمان می‌کنم که این موضوع انحصار به مسلمان‌ها نداشته باشد در تمام قوانین دنیا مسلم است که مال هر کس محترم است و هیچ کس حق ندارد مال کسی را به کس دیگر بدهد یا این این که یک حرفی بزند که به وسیله آن حرف پول یک کسی را یگیرند و به دیگری بدهند پس رأی دادن ما که از مردم سالی یک میلیون مستقیم و دو سه میلیون به طور غیر مستقیم بگیرند با آن ترتیباتی که آقایان کاملاً از وضع رفتار معمولی مالیه در ولایات مطلعند ما شرعاً. عرفاً. قانوناً. ضامن دو میلیون پول و آن خسارات و خون‌ها و آن ترتیباتی هستیم که برای اجرای این قانون به مردم تحمیل می‌شود در این قسمت هم تمام آقایان موافقین و مخالفین این لایحه هیچ تردیدی ندارند

حاج آقا اسمعیل عراقی - این مطلب با بودجه‌ای که تصویب کرده‌اید مثل هم است

آقا شیخ جلال - پس اگر ما عقیده مثبت اظهار کنیم مسئول تمام این وقایع و آثاری هستیم که از نتیجه اجرای این قانون حاصل می‌شود و هر یک از ما نظر به این که شرکت مؤثر در تصویب این لایحه داریم بنابراین به حکم تمام قوانین دنیا ضامن شرعی و عرفی هستیم

بعضی از نمایندگان - ضامن شرعی نیستیم.

آقا شیخ جلال - عقیده خودم را می‌گویم و اگر کسی منکر کیفیت شرعی آن هست بنده آیه‌اش را برایش می‌خوانم.

(همهمه بین نمایندگان)

آقا شیخ جلال - اگر آقایان اجازه نطق نمی‌دهند بنده حرف نمی‌زنم اگر اجازه می‌دهید عرض کنم پس هر یک از ماها که رأی می‌دهیم شرعاً در محضر عدل الهی و عرفاً یعنی اگر یک محکمه قانونی انجام شود و یک وضعیات روشنی باشد و وضعیات اجازه بدهد که ما را به محکمه جلب نمایند به حکم محکمه صالحه ما محکوم خواهیم بود این هم هیچ تردیدی ندارد اینها یک کلیاتی است که هیچ قابل انکار نیست از طرف دیگر ما وظیفه دیگری داریم و آن این است که ماها را انتخاب کرده‌اند که برای جامعه کار کنیم و به حکم همان وضعیاتی که ما را اینجا آورده است از نقطه‌نظر دیانت یا موازین دیگری که به او معتقد هستیم از همان نقطه‌نظر می‌توانیم به مردم تحمیل مالیات کنیم و بگوییم شما باید این مالیات را بدهید کما این که راجع به مسئله قشون همین کار را کردیم علاوه بر این که پول دادیم جان هم دادیم چرا؟ یرای این که در نتیجه آن یک منافع و فوائد عمومی مرتب خواهد شد. خوب این هم هیچ شبه نیست که وظیفه ما این است که بعد از دقت و تفتیش و تفحص چنانچه دیدیم برای مملکت یک مخارج ضروری لازم است. البته ما در حکم کسی هستیم که پول امانت پیشش است و می‌بیند که یک کسی دارد آتش می‌گیرد و مکلف است که خودش از پول دیگری خرج او کند. همین طور ما هم مکلف هستیم که دقت در اطراف احتیاجات مملکت بکنیم و چنانچه مخارجی برای مملکت لازم باشد به هر وسیله که هست تهیه نموده و خرج کنیم این هم هیچ محل شبهه و تردید نیست. چیزی که هست این است که مجوز این که ما رأی بدهیم که یک میلیون پولی که در نزد ما امانت است و در واقع در بغل ما است این را بدهیم به آقای وزیر مالیه یا به خزانه‌داری یا به آقایان دیگر این مجوزش چیست؟ اگر قانوناً یک مجوز شرعی پیدا شد همه ماها مکلف هستیم و بلکه بر ما واجب است که رأی بدهیم. ولی اگر مجوز پیدا نشد نباید این را تصویب کنیم برای این که ما ممنوع هستیم. الان چهار جلسه است در اطراف مجوز صحبت می‌شود. بنده خیال می‌کنم با بلاغت و نطق ناطقین به هیچ وجه من الوجوه یک مجوزی گفته نشده است. چه زبان آقای وزیر مالیه که واقعاً متخصص در فن بیان هستند و چه زبان آقای وزیر فوائد عامه که اول ناطق این مجلس بوده‌اند و ناطق وزرا هستند و بنده تمام فرمایشاتی که فرمودند یکی یکی یادداشت کرده‌ام حالا یکی یکی را جواب عرض می‌کنم که حقیقتاً ببینیم این مطالب تجویز می‌کند این را که ما این پول را بدهیم به وزیر مالیه یا نه؟ مطالبی که در این دو سه جلسه گفته شده است از این قبیل است یکی این که این قانون وضع مالیات جدید نیست و اصلاح مالیات قدیم است. یعنی حقیقتاً نفع موضوع است و مقصود این است که پول مردم را تازه بگیریم و به کس دیگر بدهیم بلکه این همان پولی است که قبلاً می‌گرفتیم. ولی حالا می‌خواهیم طوری دیگر هم که اسباب زحمت مردم نشود.نده خیال می‌کنم این حرف را نمی‌شود قبول کرد. ولی در موقع نطق و خطابه می‌شود اما با این بیان شمرده من از روی حساب گر چه این حرف هم صغرایش ممنوع است و هم کبرایش. بنده عرض می‌کنم که اولاً این یک مالیات جدیدی است و دیگر این که به هیچ‌وجه شباهتی با قانون سابق ندارد. قانون سابق از سیگار صدی ۲۰ و از تنباکو صدی ۳۰ که درست نظرم نیست یا بعکس می‌گرفتند و موافق نظامنامه که دولت نوشته است در موقع اختلاف مابین مؤدی و مأمور مالیه مکلف است عین جنس را بردارد. بنابراین مطابق قانون سابق که آقای وزیر مالیه می‌فرمایند این قانون مصلح او است. صدی ۳۰ یا صدی ۲۰ از تنباکوی موجود مردم یا از توتون موجود مردم باید دولت بگیرد و صدی هشت مال صاحبش باشد. ولی این قانون می‌گوید غیر از یک من تنباکو که حداکثرش و حد متوسطش دو قران است و یک قران چهار قران بگیرند و از یک من توتون که بنده از تجار اطلاعاتی به دست آورده‌ام خصوص در ولایت خود ما که حداکثرش یک من سی شاهی است یک تومان بگیرند از تنباکوی کاشان که حداکثرش دو قران است یک تومان بگیرند از تنباکوی ورامین که امروز یک نفر حاج عزیزالله نام تاجر توتون به من می‌گفت تنباکوی ورامین یک من سی شاهی است. حالا از آن هم یک من یک تومان باید بگیرند. پس آقایان هیچ تردیدی ندارند و اگر هم سابقاً من باب کسالت و زحمت وقت نداشتند مطالعه کنند بعد از این بیانات بنده کاملاً تصدیق می‌فرمایند که خیر این اصلاح آن قانون نیست. این یک قانونی است که خیلی خیلی متباین با آن قانون است زیرا این جنسی بوده و این تعدی است و آن صدی سی است و این تقریباً صدی سیصد و صدی چهارصد مباینت کلی دارد. آمدیم سر قضیه که آقایان محترم در ضمن بیانات خودشان می‌فرمودند که آن قانون سابق خوب نبود برای این که اسباب اختلاف مابین مؤدی مالیات و مأمور مالیه می‌شود و بنده تذکراً عرض می‌کنم که این اشکال در این قانون است و در قانون سابق خوشبختانه در نظامنامه نوشته شده و مخصوصاً پیش‌بینی شده است که هر موردی اختلافی بشود بین مؤدی مالیات و مأمور مالیه مؤدی مالیات می‌خواست که قیمت بدهد یا عین جنس و به همین جهت است که بنده اطلاع دارم از ولایت خودمان که یک قیمت مهم‌شان مؤدی این مالیات می‌شد تا به حال هیچ اختلافی بین مؤدی مالیات و مأمور واقع نشد چرا؟ برای این که چون این ترتیب یا موافق میل اهالی بود یا مخالف اگر موافق بوده قبول می‌کرد و اگر مخالف بود فوراً می‌گفت در مقابل جنس ببر پس قانون سابق معایبی نداشته است جز این که عائداتش نسبت به این قانون کم بوده است و این یک مالیات مهمی است که تقریباً صدی هزار تفاوت دارد با آن قانون. پس آقایان تصدیق می‌فرمایند که این دلیل هم قطعاً و به اصطلاح ما آخوندها صغری و کبری ممنوع است. پس اصلاح قانون قدیم نیست. اگر مقصود رفاهیت مردم است این قانون عیبی نداشت و اختلافی مابین مأمور مالیه مؤدی نمی‌شد ولی این قانون موارد اختلاف را زیاد کرد و ممکن است پیشنهادی که آقای مدرس کرده‌اند تا این اندازه رفع اختلاف را بکند پس این دلیل هم به هیچ‌وجه من الوجوه نمی‌تواند مؤثر و مجوز گرفتن مال مردم و دادن به خزانه دولت بشود و مسأله دوم که آقای وزیر فوائد عامه با بیانات مشعشع خودشان فرموده و بنده در خارج شنیدم مسئله کسر بودجه است که چون ما کسر بودجه داریم فقط برای موازنه بودجه این مالیات پیش‌بینی شده است.بنده عرض می‌کنم این دلیل هم هیچ صحیح نیست چرا؟ برای این که این کسر بودجه یا راجع است به بودجه سنه ۱۳۰۳ که گذشته است یا راجع است به بودجه ۱۳۰۴ که هنوز نیامده است. اگر این کسر راجع است به بودجه سنه ۱۳۰۴ که ممکن نیست کسر داشته باشیم چرا؟ برای این که قانون بودجه در اواخر عقرب گذشت و تقریباً در موقعی بود که تمام آنچه را باید بگیرند گرفته بودند و آنچه باید بکنند کرده‌اند و در همان موقع ما رأی دادیم که این خرج و این جمع باشد و اضافه عایدی ما هم تقریباً نهصد هزار تومان بود. بلکه علاوه هم بود و این پیشنهادی هم که راجع به آقایان بلژیکی‌ها شد گفتند عملکرد گمرک نهصد هزار تومان بیش از آن مقداری است که در بودجه پیش‌بینی شده است. پس وقتی که روی هم حساب کنیم می‌بینیم یک میلیون و هشت صد هزار تومان هم اضافه بودجه داریم. بنابراین هیچ تصور کسر نمی‌شود کرد.اما بعضی آقایان مسئله نیم عشر اوقاف و خانواری را فرمودند. عرض می‌کنم نیم عشر اوقاف را ما در همان موقع که رأی دادیم بگیرند گرفتند بعضی از آقایان پیشنهاد کردند که این را عوض مالیات سنه ۱۳۰۴ قبول کنید این پیشنهاد هم در طاق نسیان گذاشته شد پس راجع به بودجه سنه ۱۳۰۳ ما کسر نداریم اما عملاً می‌بینیم تا به حال شش ماه حقوق مردم را نداده‌اند. فقط یک قضیه را می‌گویند که در دو سال قبل کما این که در قانون بودجه هم مخبر کمیسیون توضیح داد که چهارصد هزار لیره یا کمتر یا زیادتر از بانک به عنوان قرض یا مساعده آقایان گرفته بودند و اینها را در قسمت بودجه ۱۳۰۳ به طور استهلاک یک مبلغی معین کرده بودند که تدریجاً کارسازی کنند و اتفاقاً نظر به این که یک احساسات کدورت‌آمیزی آقایان آمریکایی‌ها از مجلس دیدند و خواستند بروند تمام آن پول‌ها را از همین بودجه که محل خرج دولتی و معارف بود به بانک داده‌اند.این مطلب را می‌گویند لکن من باور نمی‌کنم چرا؟ چون اولاً چنانچه عرض کردم آن قرض یا مساعده را وزرای ما تصویب نکرده بودند و وقتی که تصویب نکرده باشند چطور ممکن است مأمورین آمریکایی برخلاف نظریه وزیر رفتار کنند و واقعاً اگر وزرای ما قبول کرده باشند چطور برخلاف صریح ماده هشت قانون محاسبات عمومی که صریحاً می‌گوید: خرج یک قلمی را نباید خرج قلم دیگر کرد. ممکن است بنده این را باور کنم مخصوصاً نسبت به آقای ذکاء‌الملک که بنده یک سابقه ارادتمندی خدمت‌شان دارم و تا به حال یک خلاف اولایی از ایشان ندیده‌ام بنده نمی‌توانم باور کنم که آقای وزیر مالیه تصویب کرده باشند که برخلاف صریح ماده هشت قانون محاسبات عمومی و مخالف ماده چند قانون بودجه که نمی‌دانم یک مرتبه پانصد هزار تومان پولی که باید به این خانم‌های معلمات و این معلمین یا به زن‌ها برسد یا بالاخره به یک مصارف لازم دیگری برسد، یک مصارف دیگری شود این را بنده که باور نمی‌کنم چرا؟ برای این که این یک مسئولیت بزرگی متوجه خواهد کرد به جهت این که یک وقت یکی از نمایندگان که نمی‌دانم کی بود یک حرفی زدند و به آقای معاون وزارت مالیه برخورد. بنده خیال می‌کنم که به هیچ‌وجه من الوجوه نمی‌شود این را باور کرد برای این که آقایان آمریکایی‌ها هم حس می‌کنند مسئولیت خود را و پول یک مملکتی را که امانت به آنها داده‌اند برای این که می‌خواهند بروند این پول را بدهند به بانک من که خیال نمی‌کنم.

نصرت‌الدوله - خلاف ترتیب نکرده‌اند.

آقا شیخ جلال - بلی من هم می‌دانم کار خلاف ترتیب نمی‌کنند زیرا می‌دانند مسئولیت خیلی بزرگی متوجه می‌شود پس این قسمت هم نیست و راجع به بودجه سنه ۱۳۰۴ هم نخواهد بود زیرا ما که تازه متوجه نشده‌ایم تقریباً هیجده سال است مشروطه شده‌ایم و همیشه اوقات آقایان می‌فرمودند مسئله بودجه یکی از کارهای مهمی است که حتی در فرانسه که کاملاً امورشان مرتب است سه ماه چهار ماه طول می‌کشد و البته تصدیق می‌فرمایید که بهترین رویه خصوصاً امر امروز که ما یک اشخاصی متخصص در رأس وزارت مالیه داریم. در این هشتمین راپورت مخصوصاً از جمله تنقیداتی که می‌کند می‌گوید در قسمت بودجه بهترین رویه که من پیشنهاد کرده بودم به کمیسیون بودجه رد کرد قانون بودجه باید

نایب رئیس - آقا این خارج از موضوع است.

جمعی از نمایندگان - (با همهمه) صحیح است.

آقا شیخ جلال - خوب اگر حق ندارم حرف نزنم.

بعضی از نمایندگان - بفرمایید (همهمه بین نمایندگان)

آقا شیخ جلال - بله. بله بنده بدواً یک مطلبی به عرض آقایان می‌رسانم به خدای لاشریک له به پیغمبر خدا به خدای آسمان مخالفت من با این لایحه فقط از نقطه‌نظر اهل ولایت‌مان است که یک قسمت‌شان مالیات‌بده هستند و اینها را اگر به صلابه بکشند بهتر است تا این که بگویند برای یک من توتون یک تومان بدهید و الا نظریات من راجع وزرا و دولت تغییر نکرده و در عقیده خودم ثابت هستم و در این قسمت چون مخالف عیال جامعه و هم‌ولایتی‌های خودم است مخالفت می‌کنم.سوءتفاهم نشود هیچ نظر دیگری نیست و به خدای لاشریک له قسم است که هیچ نظری ندارم و البته تاریخ هم این مطلب را حل خواهد کرد. چون یک نفر از آقایان گفتند این کسر بودجه راجع است به بودجه سنه ۱۳۰۴ خوب دو سال است بودجه پیدا کرده‌ایم تا دو سال قبل که بودجه نداشتیم. سال قبل با یک سلام و صلواتی در پانزدهم جوزرا بودجه آمد و تقریباً در آخر عقرب تصویب شد. خیلی ما خوشحال شدیم که بودجه آمد و گذشت.حالا هم چه ضرر داشت که در برج ثور این بودجه بیاید و این لایحه پیش‌بینی مالیات در جزو او باشد که ما بدانیم واقعاً چقدر کسر محل داریم و آن اضافه مخارجی که دولت می‌کند چیست اگر راجع است به مسئله شهریه‌ها که بدیهی است. مملکتی که محتاج باشد شهریه نمی‌دهد اگر راجع به اشل است مملکتی که تجار متوسطش ماهی سی تومان عایدی ندارند لازم نیست حداقل اشل سی تومان باشد اگر راجع است به یک ترتیبات دیگر که آن را هم بفهمیم.پس به همین دلیل بنده می‌خواهم امشب قطع کنم که هیچ راجع به کسر بودجه نیست و این اضطراب و زد و خوردها و التماس و من بمیرم و تو بمیری‌ها هیچ دخلی به این مطلب ندارد. این را که بنده قطع دارم که راجع به بودجه سنه ۱۳۰۴ هم نیست. این عقیده بنده است حالا اگر آقایان عقیده بنده را تکذیب می‌کنند بکنند لکن بنده قطع دارم که این کسر بودجه هم منطق نیست. این دلیلی را هم که آقایان ذکر می‌کنند که برای این است که مردم کمتر توتون استعمال کنند.بنده خیال می‌کنم این هم مثل همان دو مطلب قبل است. البته مجلس یک نظارتی دارد و در فوائد عمومی لکن بنده نمی‌توانم تصدیق کنم که این همه اصرار نصف شب برو صبح زود بیا دیرتر برو زودتر بیا برای این است که مردم سیگار نکشند. پس این هم نیست و الا ممکن است آقای دکتر امیر اعلم بگویند دخانیات مضر است. آقای مدرس هم نفرمایند حرام است ما هم که مسلمان هستیم و قبول می‌کنیم هیچ بنده قول می‌دهم مسیوهایم و آن نفر دیگر هم با ما موافقت کنند و این محتاج به این زحمت‌ها و حرف‌ها نبود خدا می‌داند پیغمبر می‌داند که این حرف را جز در موقع برف‌انباری نمی‌توان گفت پس این را هم نمی‌شود گفت که برای این که مردم کم بکشند آن پول نقدی که داریم یا املاکی که داریم فرق نمی‌کند بنده که مالک نیستم یا با آن پول نقدی که شرعاً حلال و ملک طلق یک نفر است که می‌خواهد پلو بخورد و راحت باشد. این پول را بدهیم به آقای وزیر مالیه یا خزانه دولت پس این دلیل چهارم هم نیست. پنجمین دلیلی که آقایان ذکر کردند این است که در مقابل انتظاراتی که نمایندگان از ما دارند، ما این قانون را وضع می‌کنیم که به مصرف راه شوسه و حفظ‌الصحه برسد که در تمام ولایات مسئله معارف و صحیه توسعه پیدا کند. اگر این بود که ما گفتیم این را اختصاص بدهند به وزارت معارف و صحیه که نه آقای وزیر فوائد عامه قبول کردند و نه آن اشخاصی که اطلاعات‌شان پیش از ما بود. بیرون که رفتیم گفتند آقای وزیر قبول کرده است که اگر این پیشنهاد بشود که عائدات دخانیات صرف معارف مملکت بشود قبول می‌کند ولی وقتی پیشنهاد کردیم دیدیم طرف توجه هیچ کس واقع نشد پس من خیال می‌کنم که این هم یک حرف حسابی نبود که به این نظر این مالیات را وضع کنیم ششمین دلیلی که بنده عملاً احساس کردم زیرا آن شب در موقعی که آقای تقی‌زاده آن پیشنهاد را کردند و آقای دکتر میلسیو آن بالا بود بنده شنیدم که بعضی از نمایندگان به زبان فرانسه یا انگلیسی سؤال کردند این پیشنهاد را قبول کنیم یا نه؟ این حرف را به فرانسه زدند و به نظر بنده همچون آمد که باید به نظر رئیس مالیه باشد زیرا واقعاً ما متخصص نیستیم اطلاعات نداریم و یک حسن ظنی هم به آمریکایی‌ها داریم و آنها را آورده‌ایم که به ما یک قضایایی را یاد بدهند خوب آقایان که این لایحه را نوشته‌اند بلکه آن راپورتی که تقریباً بهترین و قشنگترین کتاب‌ها است و بنده معتقدم که تمام این پول‌هایی را که به آمریکایی‌ها داده‌ایم در مقابل این راپورت کم است خوب ما که تا این اندازه به حسن نظر به آنها نگاه می‌کنیم و این قدر هم واقعاً مقتدرند چه ضرر داشت که فلسفه این قانون را هم بگویند پس از این که آقایان امر کردند که ما این قانون را بگذرانیم و دلیلش را ذکر نکردند معلوم بود دلیلش یک چیزی است که اگر بگویند ما زیر بار نمی‌رویم چون که فهمیده‌اند که دلیلش یک چیزی است که عقل به آنان نمی‌رسد.

بعضی از نمایندگان - (با همهمه) عقل خودتان نمی‌رسد

آقا شیخ جلال - بلی بنده معذرت می‌خواهم به عقل خودم خودم را گفتم از همین‌ها معلوم بود که بدون دلیل امر می‌فرمایند قانون دخانیات را بگذرانیم

بعضی از نمایندگان - (با همهمه) امر یعنی چه؟!!

آقا شیخ جلال - ببخشید تصویب می‌فرمایند پیشنهاد می‌فرمایند

(همهمه نمایندگان)

نایب رئیس - آقا از موضوع خارج نشوید

(همهمه نمایندگان)

(صدای زنگ نایب رئیس - دعوت به سکوت)

آقا شیخ جلال - پس حالا که آقایان اجازه نمی‌دهند عرضی نکنم

نایب رئیس - آقا صحبت بکنید ولی به طوری که به حیثیات اشخاص برنخورد

آقا شیخ جلال - پس به همین دلیل که جهت آن ذکر نشده است بنده شخصاً به سهم خودم نظر به این که یک ضرر فاحش و یک تحمیل فوق‌العاده به اهل مملکت و هم‌ولایت‌های من می‌شود و اگر هم احتمال بدهم کار خوبی است نمی‌توانم قبول کنم چرا برای این که در مقابل تکلیف شرعی خودم که باید امانت‌دار باشیم به احتمال نمی‌توانم پول کسی را به کسی دیگر بدهم پس این هم دلیل نخواهد شد. یکی از جمله دلائلی که آقای رهنما در ضمن فرمایشات‌شان اظهار کردند نسبت به مخارج قشون بود. بنده خیلی افتخار می‌کنم که ابتدای امر راجع به یک عقیده که داشتم و دارم راجع به عظمت قشون و این که مملکت باید مقتدر باشد و قشون داشته باشد من به شخص آقای رئیس‌الوزرا موافق بودم و به این وزرا هم علاقه‌مند هستم و خدا نکند اگر روزی پیش بیاید خواهید دید و لو این که آنها با من بی‌لطفی کنند من چون موافق عقیده که هستم با بدنم و با خونم برای آنها مدافعه می‌کنم حالا به عکس بنده از نقطه‌نظر موافقت با دولت گذراندن این قانون را مضر می‌دانم چرا؟ برای این که این بار غیر قابل تحمیل است و مردم حمل می‌کنند که این یک مطلبی است به طوری که یک وقتی آقای تقی‌زاده فرمودند که اگر خدای نکرده آمریکایی‌ها بروند دیگر موفق نخواهیم شد مستشار بیاوریم این عقیده خودم است کما این که عقیده دارم که اگر این دولت کذایی وضعیاتش سست شد عقیده‌ام این است که دوره بدبختی ما شروع می‌شود و نظر به این که این یک بار سنگینی است و قابل تحمل نیست عقیده‌ام این است که اجرای این قانون وضعیات را به کلی متزلزل می‌کند پس بنده از نقطه‌نظر موافقت با دولت که از روی عقیده است و آقایانی که اطلاع به عقاید شخصی من دارند می‌دانند من آدم متملقی نیستم همیشه در توی خون می‌غلطیدم فقط از نقطه‌نظر عقیده است که با موافقت با دولت دارم و از این نقطه‌نظر با این لایحه موافقت نکردم

(همهمه نمایندگان)

نجات - چه کردید آقا

آقا سید یعقوب - (در ضمن همهمه) هزار جور فداکاری کرده صمد خان او را گرفت حبس کرد از طرف آخوند آمد اطلاع ندارید

آقا شیخ جلال - پس موافقت با دولت سبب نمی‌شود که هر چه دولت بگوید قبول بکنیم. موافقت این است که حرف‌های او را به حسن ظن تلقی کنیم نه این که هر چه دولت بگوید ما بشنویم و اگر دلیل وضع این قانون را بگویند، بنده قبول می‌کنم و باور می‌کنم چرا برای این که حسن ظن دارم و از روی عقیده است ولی اگر گفت به دلیل این که الان روز است من می‌دانم که مطلب این طور نیست مطلب طور دیگری است این است که می‌خواهم عرض کنم که از نقطه‌نظر موافقت با دولت ایجاب نمی‌کند. هیچ کس را که راجح به این لایحه موافقت کند خیر باید اظهار عقیده نماید و در این لایحه چیزی که بنده را قانع کند دیده نشد و نه فقط موجبات اظهار موافقت با این لایحه در ضمن بیانات مدافعین و در ضمن لایحه که تقدیم مجلس شده است گفته نشده بلکه نظر به مراتبی که به عرض آقایان رسانیدم، مفاسد این لایحه زیاد است اولاً سبب تضییقات فوق‌العاده به مردم خواهد شد که بالنتیجه منتهی به القای این قانون خواهد شد و یک آثار سوئی هم باقی خواهد گذاشت عائدات ما هم نکسی پیدا خواهد کرد و یک عده از زارعین هم که به این وسیله ارتزاق می‌کنند آنها هم بدبخت می‌شوند و از طرف دیگر یک اثرات سوء دیگری دارد که کمتر می‌توانیم احتمال بدهیم موفق به جبران آن اثرات سوء بشویم دیگر این که وضع این قانون سبب می‌شود که این مبلغ از عائدات ما از بین می‌رود چرا؟ بنده در قسمت آذربایجان در موقعی که در خون می‌غلطیدم و آقای آقا سید یعقوب هم فرمودند که من در آنجا حبس بودم و در قسمت غرب هم زیاد بوده‌ام و شاید یک قسمت عمده از ایران رفته‌ام از قسمت آذربایجان گرفته تا قسمت کرمانشاه. آقایان کرمانشاهی و کردستانی می‌دانند که توتون خوب آنها شاه‌ور است. شاه‌ور توتونی است که در خاک بین‌النهرین و عثمانی قدیم واقع شده بود و سابق بر این که هیچ تحمیلاتی نبود آن توتون ارزان‌تر تمام می‌شد. از این توتون حالا در این موقع که این تحمیلات هم بمردم می‌شود بنده می‌توانم اطمینان پیدا کنم که تمام این نواحی به واسطه این وضعیات از کاشتن توتون و تنباکو منصرف می‌شوند و در نتیجه توتون کردستان عثمانی و موصل جای‌گیر آنها می‌شود کما این که در قسمت شمالی توتونی که الان از فرانسه و روسیه می‌آید قائم مقام توتون رشت و مازندران می‌شود تنباکو و توتون نهاوند هم حالا تازه از تصدق سر قشون می‌خواست یک جایی بگیرد این بدبختی دامن‌گیرش شد دیگر از معایب این لایحه این است که سبب می‌شود این منبع عائدات ما از بین برود و بالاخره اگر یک وقت به سلامتی مجلس داشته باشیم آقایان وزرا یک طرح قانون تقدیم می‌کنند راجع به الغای این قانون و یک مطلب دیگری که بنده خیلی طرف توجه می‌دانم این است که ماها خیلی جریانات دیده‌ایم و مملکت ما هم خیلی جریانات تند دیده است و تفضل خداوند متعال جریانات تند را خیلی به طور نرمی رفع کرده است چیزی که از همه مهمتر بود که ممکن نبود از زیر فشار این آتش عالم‌سوز بیرون برویم مسئله قرض بود که در نتیجه اشتباه کاری قدماء آن قرض بزرگ تحمیل به ما شد و در نتیجه آن جنگ بین المللی توانستیم که از زیر آن قرض بیرون برویم اما حالا بنده ترسم از این است که در نتیجه این قضایا را بالاخره خرده‌خرده یکی‌یکی گر چه تمام آقایان گفتند مساعده گرفته نشود زیرا مساعده مثل قرض است همین آقای تدین در منطقهای‌شان که در صورت مجلس است گفته‌اند چه فرقی هست مابین مساعده و قرض و بالاخره مساعده و قرض باید به تصویب مجلس شورای ملی باشد تمام وکلاء به نوبه خودشان این عقیده را اظهار کرده‌اند معذلک من شنیدم که مساعده گرفته‌اند یکی این که قضیه دیگری هم به من گفتند چون می‌دانستند که من آدم رقیق‌القلبی هستم می‌گویند که می‌خواهند این قانون بگذرد و آن وقت به اعتبار این قانون یک پولی قرض کند یا راست است یا دروغ خدا کند دروغ باشد این است که بنده آنچه را که فوق‌العاده مؤثر می‌دانم این است که یک اقلام کوچک کوچک پیدا کنیم و یک قرض‌هایی پیدا شود که آن وقت دیگر نشود که درست کرد یک مطلب دیگری که بنده فوق‌العاده نگران بودم در گذراندن این قانون این است که مواد این لایحه کوچولوی مالیاتی یک نمایش باشد از یک چیزهای دیگری که بعد از این یک مالیات‌های دیگری که سنگین‌تر از این باشد باید بیاید به مجلس این بود که بنده معتقد بودم که حتی‌الامکان با این لایحه مقاومت شود که دولت و دیگران بدانند یک طوری نیست که هر قضیه را که فی الجمله رنگ و بویی داشته باشد بیاید در مجلس و بگذرد این قضیه را اگر اکثریت مجلس رأی بدهد حقیقتاً و فقط از نقطه‌نظر تکثیر عائدات است لاغیر. حالا شاید از نقطه‌نظر ضدیت با من پیشنهادم را راجع به معاونت قبول نکردند ولی امیدواریم همان طوری که آقای تدین اطمینان دادند که عملاً معلوم شد که این پول خرج معارف و صحیه ایالات و ولایات خواهد شد تا نگرانی‌ها هم رفع شود این بود عرایض بنده دیگر بسته است به نظر آقایان

جمعی از نمایندگان - مذاکرات کافی است

مشاراعظم - بنده عرضی ندارم

نایب رئیس - در کلیات فرمایشی دارید

مشاراعظم - بنده معتقدم که جواب فرمایشات آقای آقا شیخ جلال باید داده شود اگر اجازه می‌فرمایید یک نفر حرف بزند

نایب رئیس - رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام فرمایند

(اغلب قیام نمودند)

نایب رئیس - معلوم می‌شود کافی است. رأی می‌گیریم به این لایحه که مشتمل بر ده ماده است با ورقه. آقایانی که موافقند ورقه سفید و الا ورقه کبود خواهند داد

(اخذ و استخراج آراء به عمل آمد نتیجه به طریق ذیل حاصل شد) ورقه سفید علامت قبول ۷۰، ورقه کبود ۳

اسامی موافقین: آقایان اقبال‌الممالک - امین‌الشریعه - شیخ‌العراقین‌زاده - نجات - داور - کاشانی - ایزدی - رهنما - مدرس - ملک‌التجار - سردار معتمد - شیخ‌الاسلام ملایری - حاج سیدالمحققین - امیر اعلم - قائم مقام - روحی - وحیدالدوله - سالار لشکر - آقا سید یعقوب - دستغیب - قائم مقام‌الملک - شریعت‌زاده - تدین - مدبرالملک - آقا میرزا یدالله خان - امیر اشرف - آقا میرزا آقا خان - محمدهاشم میرزا شیخ‌الرئیس - معتمدالسلطنه - مشیر اعظم - احتشام‌السلطنه - عمادالسلطنه - سردار مفتخم - فتح الله میرزا - آقا شیخ محمدعلی میرزا - احیاء‌السلطنه - یاسایی - ارباب کیخسرو - سهراب خان - سالار اشرف - آقا میرزا شهاب‌الدین - نظام‌التولیه - آقا سید محمدعلی شوشتری - دکتر آقایان - یمن‌الملک - سلیمان میرزا - اعتبارالدوله - سرکشیک‌زاده - مقوم‌الملک - مساوات - صدرالاسلام - سیف‌الله خان اسکندری - نصرت‌الدوله - قوام‌الدوله - حاج آقا اسمعیل - رئیس‌التجار - سردار فاخر - مشیرالدوله - امیر حشمت - دولت‌آبادی - اجاق - آقا سید کاظم یزدی - امیر احتشام - معظم‌السلطان - سهام‌السلطان - علایی - افشار - آقا شیخ عبدالرحمن - اخگر

اسامی مخالفین: آقایان ملک‌الشعرا - حائری‌زاده - آقا شیخ جلال‌الدین

نایب رئیس - با اکثریت هفتاد رأی از هشتاد و هشت نفر آقایان حاضر تصویب شد.

برای عید نوروز بیست و هفتم شعبان یک عده باید حضور والا حضرت اقدس ولایت عهد شرفیاب شوند شش نفر برای عید نوروز و شش نفر برای بیست و هفتم شعبان استقراع می‌شود اول برای عید نوروز استقراع می‌شود (استقراع به عمل آمده آقایان مفصله ذیل معین شدند)

آقایان قوام‌الدوله - دیوان بیگی - مشیر اعظم - احیاء‌السلطنه - علایی - آقا شیخ فرج‌الله

نایب رئیس - برای بیست و هفتم شعبان (مجدداً استقراع به عمل آمده آقایان ذیل معین شدند)

آقایان دیوان بیگی - شیخ‌العراقین‌زاده - مقوم‌الملک - حائری‌زاده - ایزدی - آقا شیخ هادی شیخ‌الرئیس

مقوم‌الملک - بنده شاید مسافرت کنم

حائری‌زاده - بنده هم مسافرت می‌کنم

شیخ‌العراقین‌زاده - بنده هم محتمل است مسافرت کنم مجدداً استقراع شده آقایان ذیل معین گردیدند

آقایان اعتبارالدوله - آقا سید کاظم یزدی - آقا میرزا سید حسن کاشانی

چند فقره پیشنهاد راجع به جلسه بعد رسیده است قرائت می‌شود (به شرح ذیل قرائت شد)

پیشنهاد آقای سرکشیک‌زاده: بنده پیشنهاد می‌کنم که از تاریخ فردا که پنجشنبه ۲۹ برج حوت ۱۳۰۳ است تا ۱۲ روز یعنی تا لیله یازدهم حمل ۱۳۰۴ جلسات علنی مجلس تعطیل شود

سرکشیک‌زاده - توضیحی لازم است عرض کنم

نایب رئیس - تأمل بفرمایید همه پیشنهادها قرائت شود

پیشنهاد آقای عصر انقلاب: بنده پیشنهاد می‌کنم مجلس از فردا تا چهاردهم فروردین تعطیل باشد

پیشنهاد آقای تدین: بنده پیشنهاد می‌کنم که جلسه آتیه لیله یکشنبه نهم حمل دو ساعت از شب گذشته مقرر گردد

پیشنهاد آقای عمادالسلطنه: بنده پیشنهاد می‌کنم از روز شنبه الی ده روز مجلس تعطیل باشد

عمادالسلطنه - بنده پیشنهاد آقا را قبول می‌کنم

نایب رئیس - پیشنهاد آقای تدین مجدداً قرائت می‌شود (به شرح سابق قرائت شد)

نایب رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای تدین. آقایانی که موافقند قیام فرمایند

(اغلب قیام نمودند)

نایب رئیس - تصویب شد. جلسه آتیه شب یکشنبه نهم حمل دو ساعت از شب گذشته

(مجلس پنج ساعت از شب گذشته ختم شد)

نایب رئیس مجلس شورای ملی سهام السلطان

رئیس مجلس شورای ملی مؤتمن الملک

منشی علی اقبال الممالک

منشی معظم السلطان