مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۷ مهر ۱۲۸۹ نشست ۱۵۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۲۷ مهر ۱۲۸۹ نشست ۱۵۹
جلسه ۱۵۹
صورت مشروح روز پنجشنبه ۱۶ شهر شوال ۱۳۲۸
مجلس دو ساعت و نیم قبل از غروب آفتاب خصوصی و در نیم سعات بغروب علتا در تحت ریاست آقای ذکاءالملک تشکیل شد.
صورت مجلس روز چهارشنبه را آقای معاضدالملک قرائت نمود.
کسانیکه در جلسه ذیل غایب بودن آقایان مرتضی قلیخان بختیاری – قوام الاسلام – نوبری – حاج میرزا آقا – آقاسید علی آقا – صدیق حضرت – آقا سید محمدرضا دهخدا – سپهدار اعظم.
بی اجازه – آقای فاتح الملک
بااجازه – آقایان وحید الملک ۲۰ دقیقه آقا شیخ محمد خیابانی پانزده دقیقه – معاضدالسطنه ۲۰ دقیقه – حاج آقا ۲۰ دقیقه – آقا شیخ علی ۲۰ دقیقه – بهجت ۱۵ دقیقه سردار اسعد ۲۰ دقیقه حاج امام جمعه ۲۰ دقیقه – آقا میرزا رضا خان نائینی ۱۵ دقیقه از سر وقت غیبت نمودند آقای حاج میرزا زین العابدین قمی مریض بود.
رئیس – رد باب صورت مجلس ملاحضاتی هست؟ بفرمائید.
دکتر علی خان – بنده می‌خواستم عرض کنم که همه روزه در صورت نوشته می‌شود که مجلس سه ساعت قبل از غروب آفتاب تشکیل می‌شود در صورتی که بجلسه گذشته بنده مخصوصا ساعت خودم را نگاه کردم و از دوساعت هم کمتر بود و امروز هم جلسه خصوصی د ردوساعت و نیم قبل از غروب تشکیل تشکیل شد و ضمنا لازم است عرض کنم که در سابق قرارداده بودید رئیس ساعت سه بغروب تشریف بیاورند مجلس چه وکلا حاضر باشند و چه حاضر نباشند و حالا نمیدانم چه شده که باینقرار عمل نمی‌شود و استدعا می‌کنم که بهتر این است این کار را معمول دارید شاید جلساتبه موقع مقرر متعقد شود.
حاج شیخعلی - جزء کسانیکه سر وقت حاضر نشده بودن اسم آقا شیخعلی خوانده شد و ببنده اشتباه می‌شود خوب است که شیرازی و خراسانی را همیشه بنویسند که رفع اشتباه بشود.
آقا شیخ محمد - اسم بنده را جزو اسامی غائبین سر وقت نوشته بودند که روز چهارشنبه دیر آمدم واگر هر روز هم بنده را غایب بنویسیند حرفی ندارم چون سوء ادب است که عرض کنم ولی عرض می‌کنم که بنده فقط روز سه شنبه دیر آمدم و روز چهارشنبه سر موقع حاضر بودم.
محمد هاشم میرزا – بنده می‌خواستم عرض کنم خوب است ترتیبی داده شود که اشخاصی که ده دقیقه دیر می‌آیند در صورت مجلس قید شود این که همه را مینویسیند سر وقت حاضر نشدند به عقیده بنده صحیح نیست.
ارباب کیخسرو – اولا اینکه حاج شیخ علی فرمخودند خوب است شیرازی و خراسانی قید شود برای اینکه اشتباه نشود عرض می‌کنم که اشتباه نمی‌شود برای اینکه ایشان حاجی هستند و آقای شیخعلی حاجی نیستند ثانیا می‌بینم همه روزه آقا سید علی آقا غیابتشان خوانده می‌شود نمیدانم از هیئت رئیسه به ایشان نوشته شده و جوابی داده‌اند یا خیر و قبول کرده‌اند یا مهلت خواسته‌اند برای چه حاضر نشده‌اند یکی دیگر هم در خصوص آقای سپهدار است که چند روز است دیگر حاضر نمی‌شوند و اجازه نامه ایشان هم به اداره مبارشرت نرسیده است. نمیدانم در باب ایشان چه اطلاعی دارید خوب است توضیح بفرمائید بدانیم.
رئیس – اما در خصوص آقا سید علی آقا یزدی یک دفعه به ایشان از طرف هیئت رئیسه اخطار شد و مدتی گذشت جوابی نداند ثانیا اخطار شد هنوز جواب آنراهم نداده‌اند و درخصوص آقای سپهدار چندی قبل اطلاع داده شد که چندی است تشریف نمی‌آورید جواب دادند که چندی است مریض و مبتلا به درد پا هستم بعد از این که رفع شد می‌آیم
(دیگر اظهار ی نشده رئیس صورت مجلس را امضاء نمود).
راپورت کمیسیون بوده فرائت شد که کمیسیون ۷ شوال در تحت ریاست سنی آقا میرزا مرتضی قلی خان تشکیل شده از قرار ذیل هیئت رئیسه خود را معین نمود – آقا میرزا مرتضی قلیخان با ۷ رای از ۱۲ رای رئیس – آقای حاج میرزا رضا خان بعداز دو مرتبه اخذ رای در مرتبه ثانیه با ۶ رای تائب رئیس – آقای فهیم الملک بعد از یک مرتبه اخذ رای در مرتبه ثانیه با ۱۰ ری مخبر و آقایان حاج عزالممالک و آقا میرزا رضا خان هر یک با ۱۰ رای منشی –
راپورت شعبه دوم قرائت شد که شعبه شب ۱۶ منعقد شده استعفانامه آقای وکیل التجار از عضویت کمیسیون تفتیش نان قرائت و به اکثریت ۸ رای شاهزاده محمد هاشم میرزا بجای ایشان انتخاب شد.
نیز راپورت دیگر از کمیسیون بودجه قرائت شد که چون آقای فهیم الملک از مخبری کمیسیون مزبور استعفا داده بودند شعبه به ریاست آقای میرزا مرتضی قلی خان متعقد شد به اکثریت ۸ رای از ۱۲ رای شاهزاده سلیمان میرزا بجای ایشان به مخبری معین شد.
رئیس – چون این اوقات یک تلگرافی از حضرت اقدس آقای نایب السلطنه رسیده بود و مشعر بود بر اینکه بعضی نظریات ایشان داشتند و می‌خواستند کاملا اطمینان حاصل کنند ک ه نمایندگان ملت اعضاء محترم مجلس شورای ملی هم با نظریات ایشان موافق هستند یا خیر و چون معلوم بود که نمایندگان هم کاملا با نظریات ایشان موافق هستند این است که صورت تلگرافی نوشته شده که مخابره شود و برای استحضار نمایندگان خوانده می‌شود.
(آقا میرزا ابراهیم خان – تلگراف جوابیه را که در شماره ۱۰۸ روز شنبه ۱۸ درج کردیم قرائت نمودند).
فهیم الملک – برای اینکه آقای نایب السلطنه کاملا مقصودشان بعمل آمده باشد از بابت این تلگراف خوب است تمام نمایندگان این تلگراف را امضاء کنند و بامضاء تمام نمایندگان مخابره شود (گفتند صحیح است).
راپورت کمیسیون خارجه راجع بمستخدمین گمرک را آقا میرزا ابراهیم خان فرائت – که لایحه وزارت مالیه راجع بتجدید کنترات مسیو دبلیه مسیو کینه دوت للو – کله کریس هوفن وژوین مستخدمین گمرک برای مدت سه سال که از طرف مجلس شورای ملی به کمیسیون خارجه رجوع شده بود مطرح مذاکره گردید.
وزارت مالیه تقاضا کرده بود که به مسیو دبلیه و مسیو کینه که اولی حالیه سالی ۲۰۲۳۰ فرانک دویمی بیست هزار فرانک حقوق دارد
- - سال اول (۱۲۰۰۰) فرانک
- - سال دویم (۲۲۰۰۰) فرانک
- - سال سیم (۲۳۰۰۰) فرانک و
به مسیو اوت و مسیو للو که حالیه هر یک سالی ۱۸۰۰۰ فرانک حقوق دارند
- - سال اول ۱۹
- - سال دوم ۲۰ سال
- - سال سیم ۲۱۰۰۰ فرانک و
به مسیو کلا که ۱۸۰۰۰ فرانک دارد
- - سال اول ۱۸۰۰۰ فرانک
- - سال دوم۰۰۰ ۱۹ فرانک و
- - سال سیم ۲۰ هزار فارنک
کرتیس و مسیو هوفن که حالیه هر یک ۱۳ هزار فرانک به مسیو ژوین که ۱۲۰۰۰ فرانک حقوق دارند هر سالی ۱۶ هزار فرانک حقوق داده می‌شود.
کمیسیون خارجه پس از مذاکره در دو جلسه که در یکی از آنها وزیر مالیه و معاونشان حاضر بودند از این تربیب اضافه حقوق را فوق العاده دانسته ولی محض اینکه ترتیب کمرک که اداره مهمی است از هم گسیخته نشود تصویب نمود که
- - به مسیو دبلیه ۳ سال هر سالی هزار فرانک اضافه مواجب ۲۱۲۳۰ فرانک
- - بمسیو کبنه سالی هزار فرانک اضافه حقوق (۲۱۰۰۰)
- - به مسیو اوت و مسیو للو هر یک سالی (۱۹۰۰۰)
بعضی هزار فرانک اضافه حقوق به مسیو کلا ۱۸۰۰۰ فرانک اضافه حقوق به مسیو کرتیس و مسیو هوفن و مسیو ژون هر یک سالی هزار و پانصد فرانک (۱۴۵۰۰) فرانک داده شود
ثانیا وزیر مالیه به کمیسیون خارجه اظهار نمود که مستخدمین گمرک قرار دارد کمیسیون را قبول نکرده‌اند تقاضا می‌نمایند برای دبیه و کینه سالی (۲۱۵۰۰) یعنی هزار و پانصد فرانک اضافه مسیو اوت و مسیو للو سالی (۱۹۵۰۰) هزار و پانصد فرانک اضافه به مسیو کلا سالی (۱۸۵۰۰) فرانک هزار و پانصد فرانک اضافه و به مسیو کرتیس و هوفن و ژوین
- - سال اول (۱۴۰۰۰) فرانک
- - سال دوم (۱۵۰۰۰) و
- - سال سوم (۱۶۰۰۰) فرانک
که سال اول هزار سال دویم دو هزار سال سیم سه هزار فرانک باشد داده شود
برای مسیو ژوین که سال اول دوهزار و سال دویم سه هزار سال سیم چهار هزار فرانک اضافه حقوق خواسته‌اند کمیسیون خارجه چون اظهار رای خود را کرده بود دیگر اظهار عقیده در باب پیشنهاد ثانی وزیر مالیه نکرده به تصویب مجلس واگذار می‌نماید ولی در این موقع لازم میداند یادآوری نماید که نباید اهمیت اداره گمرک را از نظر محو کرد طوری کرد که وقتی مستخدمین اروپائی از این اداره اسباب بی ترتیبی گمرک شود حال که از طرف وزارت مالیه خیلی دیرتر از آنموقعی که لازم بود لایحه کنترات مستخدمین گمرک بمجلس تقدیم شده است باید خیلی دقت کرد که اسباب بی نظمی اداره فراهم نیاید.
منتصرالسلطان - بنده این مستخدمین اروپائی را که هشت نفر هستند و شش نفر از آنها اجزاء اداره گمرک می‌باشند و دو نفر از آنها در اداره تذکره بعضی یکی د راداره تذکره اسلامبول و یکی در اداره تذکره قفقازیه که راجع به وزارت خارجه هستند و در آنجا سمتخدمند اطلاع دارم ولی آن سه نفری را که در انتهای این اسامی نوشته شده است و تازه آمده‌اند اطلاعی ندارم این عده را کته عرض کردم میدانم که منترات آنها تجدید شود و آن اندازه هم که کمیسیون تصویب کرده است که اضافه مواجب به آنها داده شود بنده هم همانقدر را تصویب می‌کنم و زیاده بر آن را عقیده ندارم ولی آن پنج نفر دیگر را که سه تای آنها اخیرا گمرک هستند و دوتای آنها به اسم وزارت امور خارجه شناخته میشوند عقیده بنده این است که کنترات آنها تجدید نشود مگر بیک ترتیبی که بعدا عرض خواهم کرد و بهمان دلیلی که تجدید کنترات اینها را عقیده ندارم و صلاح نمیدانم.
آقا سید حسین اردبیلی – اینجا بعضی نظراتی است که متوجه است به کمیسیون خارجه و بعضی‌ها هم راجع است به وزارت مالیه آنچه راجع است به کمیسیون خارجه چند فقره است از آن جمله تعیین نکردن میزان این حقوق را از روی قربان و بنده به وزارت مالیه این اعتراض را نمی‌کنم برای اینکه شاید برای این بوده است تکه این یک میزان ثابت و یک نقد معتبری است و حق داشته است که کنترات را از روی آن ببندد ولی کمیسیون خارجه می‌بایستی این را معین کند برای اینکه این مجلس گذشت می‌رود بیرون مردم می‌خوانند و باید بفهمند که چقدر از پول ایشان باین مامورین داده می‌شود این است که لازم بود کمیسیون در ذیل هر یک از این وجوه فرانک – تومان و فرانش را هم بنویسد که تقریبااین مقدار فرانک چند قران و چقدر تومان می‌شود این یک ایرادی است که هیچ جوابی ندارد و راجع است بمخبر کمیسیون و خواهش می‌کنم از مخبر کمیسیون که در این خصوص در صورتی که جواب منطفی ندارد اصرار نداشته باشند در اینکه مدافعه نمایند مقصود این است که شاید ماها بدانیم این مقدار فرانک به پول ایران چقدر می‌شود ولی مردم ایران هم بایدبدانندکه این بیول ایران چقدرمیشوددیگراینکه این تصویب حقوق اگرچه مجری قانون این بودکه کمیسیون بودجه وکمیسیون قوانین هم بایدنظریات خودرا درآن کرده باشندولی بنده آنراچندان اهمیت نمی‌دهم بجهت لزوم این مسئله و بجهت اینکه کمیسیون بودجه میزان کل عایدات مملکتی را مطابقه میکندواینکه عایدی ماراامروز اجازه میدهدکه اینمقدارراتصویب بکنیم یانمی دهدنظرات کمیسیون دراین باب هیچ فرقی نمیکنددراین باب واینراهم برای این عرض کردم که سایرآقایان امروز نفرمایندکه چرا این مسئله بکمیسیون بودجه نرفته است برای اینکه اگر به کمیسیون بودجه هم می‌رفت آن کمیسیون هم نظریات دیگردراین خصوص نداشت اینجا بعضی اضافه‌ها نوشته شده که یکقدری بنظربنده زیاداست بجهت اینکه مابعدازاین مستخدمین اروپائی جلب خواهیم کردواگراینجا این میزانها راکه نسبت به مملکت ما کلی است تصویب کنیم این یک سابقه خواهدبود که حق می‌دهد به آنهاکه زیادترازاینهارااز ما تقاضاکنندمابایدبدانیم بیک وزیری درظرف سال چقدرتصویب کرده‌ایم بدهندیعنی ببینینیم چقدرحقوق باومیرسدآن وقت بایدموازنه کنیم که این مستخدمین که ازاجزاءجزویک وزارتخانه هستند چه مقدار حقوق تصویب می‌کنیم بااین ضبق مالیه مملکت که خودمان بهترازهرکسی اطلاع داریم دیگراینکه اضافه حقوق درصورتی است که خدمات شایان یک مستخدمی بنماید که مورد تحسین شده باشد. شایدهم دیده شده است این راآقای وزیر مالیه بهترمی داند والبته زحمات واهتمامائی راکه مامورین گمرک نشان داده‌اند شایدموجب تحسین بوده است ولی ماازآن راه می‌توانیم یقین داشته یاشیم بحسن خدمات آنها که بعدازده سال ببینیم یک عده ازایرانی‌ها دراداره گمرک درتحت ریاست اینها داخل خدمات گمرکی بوده وترتیب اینها بطوری کامل شده امروزازعهده اداره کردن گمرک برمی آیند این یک نکته خیلی می‌توانست مارا مطمئن کند به حسن خدمات اینها بدبختانه بنده هنوزآن اطلاع راندارم شایدسایرآقایان اطلاع داشته باشندودیگراینکه این یکقدری دیربمجلس می‌آید برای اینکه مستخدم گمرک ویا رئیس یک اداره رابعدازوقت کنترات اومانده وبایدتجدیدشودبایدقبل ازوقت بفرستندکه ماملاحظات خودمان رادرآن بکنیم مثل اینکه اگراین مسئله زودتر بجلس میامد شایدمابعضی نظریات داشتیم که می‌نوشتیم وامروزبواسطه ضیق وقت هرقدرمذاکره کنیم نتیجه نخواهد داشت برای اینکه مدتی باقی نمانده ولازم است زودتربگذردیک نظریات دیگرهم تجدیداین کنترات است برای سه سال بنده تصورمیکنم که یک سال بیشترازعمردوره وکالت ما باقی نمانده است وآن وکلائی که بعدمی آیند شایداین راتصویب نکنندوازحالایک مدت معینی ازبرای اینها قرا می‌دهیم که شایدبرای بعدش بهترازاین قرار بدهند این است که بنده مدتشئ رایکقدری زیادمیدانم وبالاخره بنده درست یقین ندارم که آیا غیرازاین اشخاصی که حالاکنترات آنها رامی خواهندتجدیدکننداشخاص دیگرممکن بوده است برای حضرت وزیرمالیه که مستخدم قراربدهد بکمترازاینها حقوق رایابهمین میزان درهرحال برای تامین انتظام گمرکات که بنده آن راخیلی اهمیت می‌دهم گمان می‌کنم که بهرشکلی باشدباید باجزئی تغییراتی این راتصویب کرد وچون میدانم که بایدتصویب کرد بنده هم اینرا تصویب می‌کنم ولی عرض می‌کنم اگر ممکن است بعضی نظریات درآن یشودوبعضی تغییرات دادن جزئی باشد درآن بدهیدالبته خیلی بهتراست ولی اینجا یک استدعائی دارم وآن این است که بعضی ازآقایانی که ذوق حرف زدن وشوق تکلم کردن رادارنداستفاده میکندازسمت وبرای اینکه وظیفه مخبری رااستیفاءکرده باشند تشریف خواهند آورد ودرمقابل اظهارات یک نماینده واوغیرمنطقی هم باشدسمت مخبری بیانات خواهندنمود درصورتیکه وقت ما تنگ است وازآن اظهارات فائده هم نخواهیم گرفت این است که خواهش می‌کنم ازآن آقایان که درمقابل اظهارات بنده جواب نگویندتااینکه تکرارنشده بی جهت وقت ماتلف نشود.
وحیدالملک - می‌خواستم عرض کنم که بنده مخبرحالیه کمیسیون نیستم ولی این مذاکره درباره بنده بوده است ودراین خصوص اطلاعاتی هم دارم وحالانمیدانم که دفاع ازاین راپورت بابنده است یابامخبرجدیدکمیسیون ولی درهرصورت یک مخبری بایداینجا باشد که ازایراداتی که ازطرف نمایندگان محترم می‌شود دفاع نماید.
رئیس - مخبرجدیداین کمیسیون که هنوزرسمیت پیدانکرده ومجلس هم کسی رابه مخبری کمیسیون خارجه نمی شناسدخیرحضرت عالی را.
آقامیرزااحمد - بعضی ازنظریات بنده راآقای آقاسیدحسین فرمودندودربعضی مطالب موافقم با رای کمیسیون ولی می‌خواستم عرض کنم خوب است یک شرطی بشودکه این اشخاص دراین سه سال اشخاصی راکه بتوانندقائم مقام آنهابشوندتربیت بکنندکه ما بعدازاین مدت محتاج به آنها نباشیم که کنترات راتجدیدکنیم اگرچه بدبختانه می‌بینیم که تابحال همچون کاری رانکرده اندوبااین شرط اگرمدت هم سه ساله باشدوچندان ضررنداردوبنده رای کمیسیون رادراین باب تصویب می‌کنم
وکیل التجار _ بنده گمان می‌کنم دراین موادخیلی نظریات مختصراست فقط یک فرمایش آقای آقاسیدحسین اردبیلی راعرض می‌کنم اینکه فرمودند که ما خواهش می‌کنیم یکساله قرار بدهند برای اینکه شاید نمایندگان بعد یک نظریات دیگری داشته باشند گویا این مسئله اساساً صحیح نباشد در جهت اینکه خیلی امورات هست که مامجبوریم برای چندسال قراربدهیم ونمی‌توانیم ما همیشه ملاحظه این رابکنیم که میشودنماینده کسانی که بعدمی آیندنظریات دیگری داشته باشندکه مخالف بانظریات ماباشدوالااین دلیل مابایدمثلاًدوماه آخردوره مانده هیچ داخل کاری نشویم به جهت اینکه تجدیدانتخاب نزدیک است وآن وکلائی که بعدانتخاب میشوند شاید نظریاتشان مخالف بانظریات ماباشدبعلاوه بنده تصدیق می‌کنم راپورت کمیسیون خارجه راباین ملاحظه که ماتاامروزواقعانقصی ازاداره گمرک نشنیدیم بنده که تاامروز شخصا هم چه چیزی نشنیدم که نقصی ازاداره گمرک گفته شود واین هم معلوم است که ازحسن اداره کردن مدیرهای این اداره است وحالا بنده ازجاهای دیگرخبرندارم ولی پارسال دراینجا ودرگیلان دیده‌ام اشخاصی راکه خودشان قابلیت قبول کارراداشتندوتوانسته‌اند استفاده بکنندازعملیات این روسای ادارات وآنها خیلی خوب حاضرشده بودندودرخراسان دیدندکه دوسه نفرخیلی قابل می‌باشند واگربنابشودخودشان خیلی خوب می‌تواننداداره بکنندبلکه درموقع بودن رئیس هم خودشان اداره میکردندولی وقتی که ازیک کسی ما بدی ندیدیم واداره که به اورجوع شده است تااندازه صحیح اداره کرده است خدمات اورا غنیمت شمردوتمجیدکرداین نکته راهم بایددانست که بعضی میفرماینداین کنترات یکساله باشدبلکه ترتیب دیگری داده شودبنده عرض می‌کنم کسانی راکه مدتی کارکرده وآشنا به آن کارشده ومواظبت داشته است بایدتایک اندازه غنیمت دانست زیرا که ماعجالتا بجهت اینکه مستخدمین خارجه رامجبوراًلازم داریم برای اداره کردن کارهاهروقت بخواهیم تجدیدکنترات آنهارابکنیم وتغییربدهبم آقایان مسبوقندمبلغ گزافی تفاوت خرج داریم ویک مبلغی خسارت به ماواردمیشودبعلاوه یک مدتی هم وقت ماضایع میشودوبنده عقیده‌ام دراینجاآن چیزی است که کمیسیون رای داده است که یک میزان باشد برای اینکه درهیچ جا مرسوم نیست که هرساله یک اضافه حقوق بآنها داده شوداگریک کسی درست وصحیح خدمت کرداگردرمقابل خدمات اومیخواهندیک اضافه منظورنمایندممکن است درهرموقعی که قرارداداوتجدیدمیشودآن اضافه رامنظورنماینداگراینکه هرساله برحقوق مبلغ مواجب اوافزوده میشودصحیح نیست وبنده همان مبلغی راکه کمیسیون تصئیب کرده صحییح میدانم.
حیدرمیرزا - بعضی ازعقایدبنده گفته شدومذاکره گردیدولی همین قدرعرض می‌کنم که خوب است انتهای این کنترات رادوساله قراربدهیدبرای اینکه یکقدری هم بایدمقتضایات وقت راملاحظه کردوباقتضای وقت راه رفت.
آقاشیخ محمدخیابانی - دردوسه روزپیشتربنده هم نظریاتی دراین خصوص داشتم که مقتضی است عرض کنم درمیان این اشخاص ما سراغ داریم اشخاصی راکه خیلی قابل تمجیدباشندچنانچه اگربااداره تفتیش گمرک ملاحظه فرمائیدوبایدبنظر بعضی برسدکه دردوره انقلاب آذربایجان باآن باکثریت تعدیات درآن صفحات بودمستخدمین ومامورین که برای آنجا واردمیشدنداگرمسامحه بکنندووسهل انگاری نمایندخیلی مال التجاره بقاچاق میبرندکه هیچکس استردادنمیکندوازاین باب مداخل گمرک کم میشودولی اشحاصی هستند که دربست خودش ساعی هستندونمیگذارد که بقاچاق بگذرانند وآنوقت البته مداخل گمرک زیادخواهدشدچنانچه بنده تشکرمیکنم که ازمستخدمین که درآن وقت سرحدجلفا بودند بنده خودم خدماتی راازآنها دیده‌ام که درواقع هیچ ایرانی این جورخدمت نمیکنندودرخصوص واردین ومسافرین واشخاصیکه میخواستندبقاچاق بگذرانددرکمال جدیت آنها راآورده ونمیگذارندمال التجاره آنها بقاچاق گذشته خالی ازاین باب بامرگمرک برسداینست که بنده درباب گمرک چون اطلاعات دارم پیشنهادمیکنم که درباره یکی یکی آنها رای گرفته شود.
حاج سیدابراهیم_البته آقایانیکه اطلاع دارند تضمین میکنندخدمات آنها راوالبته ازبرای حسن خدمات آنها است که ثانیاًکنترات آنها راتجدیدمیکنندولی بنده اینجاکه ایراددارم که اگرجواب صحیحی درباب آنها داده نشودنمی‌توانیم رای بدهیم یکی همین میزان وجه است که چرا ازروی قران وپول خودمان قرارنداده انداینکه بعضی‌ها میگویندبرای این است که قران تغییر میکندوفرانک تغییرپذیرنیست بنده عرض می‌کنم اگربعلتی تصورنکنیم البته آنها تغییرمیکندمگراینکه همیشه تومان ماتومان وقران ماقران هست ویکی هم درمدتش است ولی به ملاحظاتی که ازمذاکرات معلوم می‌شود وقتی باقی نیست که ماکما هوحفه درآن مذاکره کنیم ازاین جهت بنده هم عرض نمی‌کنم وهمین قدرعرض می‌کنم که سه سال رامن زیادمیدانم اگرکمتربشودبهتراست پیشنهادی هم عرض کرده‌ام.
رئیس_آقای حاج سیدابراهیم وآقاشیخ محمدهریک پیشنهادی کرده اندخوانده می‌شود (آقامیرزاابراهیم خان دوفقره پیشنهادمزبورراقریب به مضمون ذیل قرائت نموداین بنده پیشنهادمیکنم که چون دلیلی برلزوم تجدیداین کنترات فقط تنگی وقت است یک ساله تجدید کنترات می‌شود که دراین مدت بتوانیم درباره مستخدمین گمرک ترتیبی بدهیم.
پیشنهادآقاشیخ محمدخیابانی این بنده پیشنهادمیکنم که مدت کنترات مستخدمین یک ساله تجدیدودرماخذرای یک ورقه رای گرفته نشده جداجدااخذرای شود) رئیس_درخصوص قسمت دویم این تقاضاآقاشیخ محمدرای لازم نیست البته تقاضائی کرده‌اند وبموجب آن جداجدا رای خواهیم گرفت ولی درقسمت اول آن بایدمذاکره رای گرفته شود.
فهیم الملک_اینجا دوسه مطلب مذاکره شدکه بنده بعضی ازآنها رااطلاع دارم چون خودم تااندازه داخل آن مطلب بوده‌ام لازم است عرض کنم درخصوص فرانک که اینجا مذاکره شدعرض می‌کنم که اگروزارت مالیه یک مبلغی راتعیین می‌کرد ومیگفت که قیمت این فرانک این اندازه است آن وقت می‌شد گفت که غلط است برای اینکه آنها پولشان تغییر پذیر نیست و ثابت است و در هر جای عالم که کنترات می‌دهند یا از روی دولار یا منات از روی فرانک قرار می‌دهند و پولشان همیشه بیک میزان ثابتی است به این مناسبت هر کدام از آنها که میایند از میزان فرانک حقوق خود رامعین میکنند شاید در ششماه یا یکسال دیگر اضافه یا کسر شود و اساب زحمت فراهم بیاید و اینکه آقای منتصر السلطان فرمودند که آن پنج نفر را اطلاع دارم و سایرین را خبر ندارم بنده از دونفر آنها بدرستی اطلاع دارم که آنها عجالتا در وزارت خارجه به سمت تفتیش تذاکره کار میکنند زیرا اول کاری که در ایام استبداد صغیر شده صدور یک فرمانی بود که درحقیقت یک اساسی را که در زمان استبداد کبیر تا اندازه درست اداره کرده بودند بهم زدند و آنکار تذلاکره بود که امانی شده بود و در زمان استبداد صغیر او را یکساله مقاطمه دادند بیک نفر به بکصد و پنجاه هزار تومان بنده در آن موقع جدیت کردم که آن فقره انجام نگیرد زیرا که باین وسیله مال دولت را می‌برند حتی اینکه هفت هشت ماه بنده در این خصوص زد و خورد کردم و نگذاردم و بعد صورت حسابی آوردند که عایدی تذکره از آن میزان سالی بیست و چهار هزار و هفتصد تومان شده بود و آن مسئله هم یک فدری ممد عرایض بنده شد حالا هر طور شد به آقایان آدرس نمی‌دهم همین قدر عرض می‌کنم هر طور بود آن فرمان را بهم زدم و نگذاردم بگذرد چیزی را که بنده در وزارت خارجه اقدام تکردم و انجام گرفت فرستادن این دو شخص بود یکی برای قفقازیه و شمال و مشرق ایران و یکی برای جنون و مغرب و خاک عثمانی قدر بتوسط عایدی تذکره قفقازیه از اول سئه تنگوزئیل تا اول اپتئیل گذشته که هفت سال بود سالی یکصد و پنجاه هزار تومان بود و قدر متوسط و تذکره داخله در آنمدت سالی یکصدو پنجاه هزار تومان بود و در سنه تخا قوی ئیل تذکره قفقاز ۸۳ هزار تومان عمل کرده است و تذکره داخله ۱۳۶ هزار تومان که روی هم رفته ۲۱۹ هزار تومان می‌شود در هذاه السله تذکره قفقاز تقریبا ماهی ده هزار تومان عایدی داشته است و تذکره داخله در چند ماه اول سال متجاوز از یکصد هزار تومان علاوه بر عایدات اول سال گذشته عمل کرده است که اینها بواسطه تفتیش این مفتشین شده است که تقریبا با وجود اینکه در ترتیب ایاب و ذهاب مسافرین و درعدد آنها تفاوتی حاصل نشده است قریب دویست هزار ت. مان بعمل کرده آنجا افزوده‌اند جال صورتهای دیگر هم راپورت داده‌اند که بنده نباید اینجا عرض کنم اگر آقایان تخواسته باشند کاملا اطلاع حاصل کنند تشریف ببرند به وزارت خارجه و ببینند تا اینکه اطلاع پیدا کنند خلاصه این است که این دو نفر خیلی خوب خدمت کرده‌اند اما آن یک نفر که بطرف اسلامبول فرستاده شده برای اسلامبول سال ۴۵ هزار تومان تمبر فرستاده می‌شد بعلاوه قریب ۱۵ هزار تومان مخارج سفارت آنجا داده می‌شد امسال که این شخص رفته است آنجا مقرری فونسولگری و سفارت آنجا داده است و علاوه بر آن مبلغی بطهران فرستاده است و بنده تصور می‌کنم اینکه دویست و سیصد هزار تومان بلکه علاوه بدولت رسانیده‌اند در واقع این خدمتیکه کرده‌اند می‌ارزد به اینکه ما از تخدمتشان اظهار رضایت کنیم و سالی این دوسه هزار تومان اضافه را تصویب کنیم که به آنها بهدند زیرا که در مقابل خدمت باید نعمت داد و در مقابل خیانت باید مجازات شود و اینکه پیشنهاد می‌فرمایند این کنترات را یک ساله تجدید کنیم در اینجا دو نظر هست ما نباید بگوئیم که این را نباید ۳ ساله قرار بدهیم برای اینکه شاید دوره تقنیتیه کهه بعد خواهد آمد شاید نظریاتشان بهتر از نظریات ما باشد و الا ما هم شاید بعضی نظریات داریم که از نظریات مجلس سابق بهتر است پس مجلس سابق می‌بایستی هیچ کاری را رای ندهند برای این که باید نظریات این مجلس بهتر از نظریات آنها باشد اینظور نیست مجلیس نباید این ملاحظات را بنمایند مجلس باید هر چه را صلاح دانست تصویب نماید و دوره بعد هم اگر نظریاتی داشته باشد نمی‌تواند در آن ملاحضات نماید و الا در خیلی از کارهای مجلس سابق ما باید بگوئیم که نظریات داریم حتی اینکه بتوانیم تبگوئیم که مایک قانون اساسی دیگری باید وضع کنیم و دیگر اینکه اینها خودشان بیکارنیستند خدمتی دارند و برای مدتی که اینجا مستخدم میشوند باید قبل از وقت مطلع باشند که باید بمانند یا این که دو مرتبه بروند و سر خدمت خودشان حاضر شوند و حالا این یک قرار داری است که بموجب آن دولت به آنها اجازه می‌دهد و یک سال را اینها نمی‌توانند بمانند که باید بمانند و اگر هم بدانند تا این اندازه است اقدام نمی‌کنند برای اینکه نمی‌آیند از خدمت خودشان در آنجا استعفا نمایند و بعد از یک مدت قلیلی سرگردان بشوند و دیگر اینکه کلیئا عرض کنم که این مامورین در این ۵ سال خیلی خدمت کرده‌اند واین تفاوتی که امروزه ما از ایستاتسیک گمرک می‌بریم بواسطه تفتیش دخل و خرج آنهاست و اظافه دخل هم معلوم است که فقط از زیاد وارد شدن مال التجاره نیست حتی اداره کردن و خدمت کردن هم خودش خیلی دخل است و همین طور کسر کردن خرج چنانچه یک تعده از مستخدمین این اداره را کسر کرده‌اند و بجای آنها مامروین دیگر آوردند به هشت یا ده هزار فرانک و ایرانی هائی را هم که سابق بودند آنها را ترفیع رتبه دادند و مقام آنها را معین نمودند و یک نظر دیگر هم باید داشت که همیشه نمی‌شود گفت مامور قدیم را باید برداشت و بجای آن مامور جدید که مخارجشان کمتر است آورد بجهت اینکه آن مامور جدید را که بیاورید او نمی‌تواند آن خدمتی را انجام بدهد که این مامور قدیم انجام می‌داد زیرا که اینها یک کار مخصوصی دارند برای هر کار مخصوصی مامور میشوند مثلا یکی کنتراتش ده هزار فرانک است و این برای اینست که هر کدام برای انجام یک کار مخصوصی مامور میشوند در یک رشته بصیرت دارند و آن کسیکه تازه داخل کار می‌شود اطذلاعات و سابقه را که مامور قدیم در این کار دارد ندارد در این صورت تصور می‌کنم همان طور که کمیسیون راپورت داده است سه ساله کنترات این مستخدمین را باید تجدید کرد که مثل سابق مشغول خدمت باشند و سرک کار بیایند و این اندازه را هم که کمیسیون اضافه حقوق برای آنها تصویب کرده است صحیح میدانم و به عقیده خودم تصویب می‌کنم.
حاج سید ابراهیم – آقای فهیم الملک فرمودند که این پیشنهاد به ملاحظه اداره تقنینیه بوده است ابدا همچو نظری نبوده و بنده هم این نظررا نداشته‌ام بنده همانطور که در پیشنهاد عرض کرده‌ام که مدت این کنترات را یک سال قرار بدهیم که بعدها مجال داشته باشیم که صحیحا در آن نظریان بنمائیم و ترتیب صحیحی برای مستخدمین این داره قرار قرار بدهیم و حال اگر این یک سال را هم تصویب نکنیم شاید یک اندازه منظمی که فعالا داریم مختل بشود و چون یک قدری وقت تنگ است از آن جهت این پیشنهاد را کردم ابدا نظر بدوره تقنینیه نبود.
شیبانی – بنده هم تصدیق دارم که یک امریکه یا روزی بمجلس می‌آید نمتوان عجله کرد که در همان یک روز بگذرد باید آقایان مدت داشته باسند که نظریات خودشان را بکنند که تحقیقات بنمایند امعان نظر بکنند تا اینکه از روی بصیرت و اطلاع آن کار از مجلس بگذرد و لیکن در این مورد عرض می‌کنم که هیچ مجالی برای ما نیست و باید هرچه زودتر بگذرد ولی بدبختانه عرض می‌کنم که ما هروقت در توی یک چاله افتادیم و مبتلا بیک سختی شدیم آنوقت دست و پا می‌زنیم و در صدد علاج بر می آئیم و لکن از گذشته‌ها نباید حرف زد در هر صورت تقاضا می‌کنم که اگر آن مطلب از مجلس امروز رای گرفته شده و می‌گذرد که حرفی ندارم و اگر گذشتنی نیست یک میسیون شش نفری از آقایانی که اطلاعاتشان از دیگران زیاده است انتخاب شود واین کار را هرچه زودتر انجام بدهند.
موتمن الملک – عرض بنده را آقای فهیم الملک فرمودند و بنده همین قدر عرض می‌کنم که این را نمی‌شود یک ساله تجدید کرد برای اینکه انقضای دوره تقنینیه نزدیک است و آنوقت ثانیا باید تجدید شود شاید دچار بعضی اشکالات بشوند چون یک وقتی خودم در گمرک بودم میدانم که این اشخاص کاری و کافی هستند و اگر یک ساله کنتراتشان را تجدید کنیم بعد از یکسال بقین دارم که مجبور خواهیم شد اغلب همین‌ها را دوباره اجیر کنیم آنوقت ممکن است باز تقاضای دیگری بکنند و یک اضافه مواجبی بخواهند پس بهتر این است که از حالا همان اضافه مواجبی را که کمیسیون تصویب کرده است به آنها بدهیم و سه ساله هم کنترات آنهارا تجدید کنیم دیگر مطلبی در راپورت نوشته شوده و آن این است که اینها ۹ نفر بوده‌اند دو نفر از آنها را جواب کرده‌اند برای اینکه یکی ۱۲ هزار تومان و یکی ۸ هزار تومان حقوق داشتند و اینها هم که اضافه مواجب خواستند چون دیدند شغلشان طوری است که خیلی مهم است و همانطور که آقای فهیم الملک فرمودند بواسطه اطلاعات و سابقه که دارند نمی‌شود آنها را برداشت و دیگری بجای ایشان گذاشت ناچار اینطور پیشنهاد کردندکه تجدیدکنتراتبشودآن دونفردیگرراازشغل خودش جواب کرده‌اند و بهمان مواجبی که سال سابق بایشان می‌دادند اجیر کردند.
وکیل ارعایا – بنده تصور می‌کنم که برای رفع کردن یک اشتباه اگر هم موافق باشم لازم است که مطالب خود را عرض کنم اولا وظیفه بنده که یک نفر نماینده هستم این است که باید مقتضیات وقت را در نظر بگیرم و بعد باید بدانم که چیزی که مملکت را می‌تواند بیک سعادتی برساند حق شناسی است چتون د رضمن بعضی مذاکرات بگوش من رسید که یک اشخاصی که خیلی لایق باشند برای کار حاضر نکر دند اگر چه بکی از نمایندگان جواب داد که کارهای شمار از آنها میکنند و لیکن بنده عرض می‌کنم که خیلی از اشخاص د رادارات گمرک امتحانات داده‌اند و آن اشخاص خیلی خوب بوده‌اند و الان خیلی کارهای شمارا آنها میکنند و کارهای شما فقط همان گمرک نیست کارهای دیگری هم هست امروز یک کاری برای شما میکنند اقلا که مفعت شما منظور باشد پس این ایراد بر آنها وارد نیست و اینکه لازم است کته ۴ نفر ایر انی امروز ریاست یکی از ادارات را داشته باشد آنهم کار خیلی اساسی است میان همین اشخاص هستند کسانی که بخوبی می‌توانند ریاست بکنند اما دیگران حاضر نیستند که آنها را به این مقام بشناسند و این آنها را متزلزل می‌کند تا یک چندی دیگر هم لازم است که مستخدمین اروپائی در سر خدمت باشد تا اینکه چشمشان را بهم بگذارند و هیچکس را نشناسند مثل اینکه تا بحال گذاشته‌اند برای اینکه حق دولت را نگاه دارند واین اول خدمتی است که آنها کرده‌اند و بند باز لازم میدانم عرض کنم که صحیح است این عایدات مملکتی است هیچکدام از بلژیک چیزی نیاوردند که به ما بدهند ولیکن باید از آنها ممنون شد که نمی‌گذارند مال دولت تفریط شود و این کار کتوچکی نیست و خیلی زحمت دارد که یکنفر مامور مال دولت را نگاه دارد و نگذارد تلف شود و من مخالف آن اشخاصی هستم که میگویند که آن استخدام برای یکسال یا دوسال باشد برای اینکه خوب است کته آن شخثی که می‌خواهد کارکند این امیدواری را داشته باشد و بداند که خدمت او کم نشدنی است و بداند برای او باز هم ملاحظه در کار است بر فرض هم اگر به بنده ایرادی داشته باشد مقتضیات وقت را باید ملاحظه کنید و یک مژده هم برای شما دارم و آن این است که اماسله برای بعضی از بنادر شما برای ۵ ماه و یکی که محمره باشد سه ماه که حسابش رسیده بود دیدم ۲۶۶ هزار تومان برای این ۵ ماه گذشته شما تفاوت حساب دارند و بنده عرض می‌کنم که این روسای ادارات گمرک بقدری که حقوق گرفته‌اند به انجام آن خدمت فروگذاری نکرده‌اند اگر بعضی اشخاص می‌بینید در این مملکت از آنها شکایت میکنند بنده عرض می‌کنم آنها همان هائی هستندکه همین بلژیکی‌ها نگذاشتندآنها مال دولت رابخورندوباین جهت ازآنهاشاکی هستندواینهافقط حقی که ازهمان مواجبشان است همان راخواهندبردوبرای ایران شماخدمت میکنندوقدرآنهانمیدانید
ارباب کیخسرو_بنده اولااعتراض دارم درباره اجازه خودم بجهت اینکه اول کسیکه اجازه خواست بنده بودم حالا چه شده است که اینطورطول کشیده است یاآنکه ورقه ثبت اسامی کسانیکه اجازه میخواهندوزیروروشده است نمیدانم ثانیاًاینکه درخصوص فرانک مذاکره شدبنده نمیدانم اینها که اینجا هستندومیخواهندفرانک راکنترات قراربدهندوفرانک رایک امتیازی بدهند که سابقه شودبرای دیگران این رالازم خواهندداشت که درهمین جا خرج کنندیااینکه درجای دیگرازاین گذشته ما بایدبطوریکه درمملکت خودتان معمول لست عمل کنیم نبایدملاحظه جاهای دیگررابکنیم وازاین جهت تقاضا می‌کنم که این رابه پول ایرانی دربیاورندوبسابقه نظرنکنندکه باکی قرارداده‌اند وچه جوربودکه بعدمجبورنشوددولت ایران که کنترات سایرین راباپول فرانک قراربدهدولی همین قدرعرض می‌کنم که وزارت مالیه باید بودجه مجلس بفرستندنمیدانم آن وقت که حقوق آنهارامیخواهند بفرستندازروی چه میزان معین خواهد کردومینویسدحالاعرض نمی‌کنم که دوساله باشدیا چهارساله فقط عرض می‌کنم که یک تفاوت مدتی قراربدهند که یک دفعه کنترات آنها تمام نشود ومارادوچار محظورات بنمایند.
رئیس_دوفقره پیشنهادشده است تقریباشبیه بهمدیگرلهذا یکی ازآنها خوانده می‌شود.
(پیشنهادآقای ارباب کیخسروقرائت شد) بنده تقاضامیکنم که مسئله استخدام اجزاءاروپائی گمرک که امروزبمجلس آمده بکمیسیون برگرددکه با حضوروزیرمالیه تفاوتی درمدت بعضی ازآنها گذارده شودکه یک دفعه منقضی نشودمطلب دیگراینکه حالامیخواهیدراپورت کمیسیون رارای بگیریدکمیسیون ابتدایک قسم رای داده است وچون آنها قبول نکرده‌اند ثانیا وزارت مالیه طوردیگرپیشنهادکرده‌اند وکمیسیون ثانیا اظهار رای نکرده است پس دراین صورت چطور رای خواهیدگرفت درصورتیکه معلوم نیست وزارت مالیه حقوق اینها راازروی چه میزانی معین خواهدکردمسئله دیگران این که یک پیشنهادی بنده کرده‌ام استدعا می‌کنم خوانده شودوحالاعرض نمی‌کنم که مدت کنترات اینهادوساله باشدیاچهار ساله همینقدرعرض می‌کنم که خوب است یک تفاوت مدتی درکنترات اینها داده شودکه یک دفعه تمام نشوددوباره برای ماتولیداشکالات نماید (پیشتهادارباب کیخسرو بمضمون ذیل قرائت شد) بنده تقاضا می‌کنم که مسئله استخدام مستخدمین اروپائی گمرک امروز بمجلس آمده بکمیسیون برگرددکه باحضورآقای وزیر مالیه تفاوتی درمدت بعضی ازآنها گذارده بشودکه یک دفعه منقضی نشود
معززالملک_بعقیده بنده گویا این مسئله پیشنهاد شده است که این بکمیسیون برگردد از وظیفه مجلس نباشد د چنانکه در این باب با وزیر مالیه هم مذاکره شده است خود وزیر مالیه باید این ترتیب را بدهند و ببینند می‌توانند این قرارداد را با آنها بگذرانند یا خیر.
افتخارالواعظین – اول بنده عرض کرم که آقای حاج میرزا رضا خان ملتفت نشدند که یک مرتبه بنده و آقای ارباب اجازه خواسته بودیم مقدم بر همه و آخر همه واقع شده‌ایم عرض می‌کنم مستخدمین دولتی وقتیکه از روی درستی یک خدمتی در یک مدتی بدولت کردند اهم از اینکه مستخدمین داخلی باشند یا خارجی هیچ تفاوتی ندارد عوض آن خدمت یک اضافه حقوقی داده می‌شود همچنین کسانی کته ۹ سال یا ۷ سال یا کنتر یا بیشتر برای دولت خدمت کرده‌اند البته به آنها یک اضافه مواجبی باید داده شود ولی این مسئله را ناچارم یادآوری به آقایان نمایم که ما بعد از این از برای وزارتخانها و ادارات خودمان محتاج خواهیم بود که از خارجه مستخدمین زیاد بیاوریم و در وقت دادن اضافه مواجب باید از روی یک ترتیب و قانونی باشد که بعد از این آن مستخدمین هم که خواهند آمد و ماخواستیم اضافه مواجب بدهیم این شکل نشود که کسیکه حوقش ۱۰ هزار فرانک است یک مرتبه حقوق او بشود ۲۰ هزار فرانک یا یکی که ۱۲ هزار فرانک مواجب اوست یک مرتبه بشود ۱۶۰۰۰ فرانک در اضافه مواجب باید یک قانونی و ترتیبی باشد که هیچ فرقی و ملاحظه مابین مستخدمین خارجه و داخله نباشد یعنی دولت ایران بهمانطوریکه به مستخدمین خودش در بین ۲ یا ۳ یا ۴ سال اضافه مواجب می‌دهد بهمان میزان به مشتخدمین خارجه داده شود حالا در این موقع بنده عرض نیمکنم که این مواجب زیاد است یا کم است باید به این مواجب این کنترات را تصویب کنیم یا خیر ولی عرض می‌کنم این نکته باید همیشه در نظر ما باشد که در وقت دادن اضافه مواجب از قبیل کوه و کاه حرکت نکنیم که هزار تومان را یک دفعه شش هزار تومان نکنیم و بنده عرض می‌کنم که ملاحظه بکنید که این مواجبی که به وزرای ما داده می‌شود ماهی پانصد تومان است که سالی ششهزار تومان می‌شود و اگر این مستخدمین یک مدت دیگر بمانند همین طور اضافه حقوق خواهند خواست آنوقت یکروز خواهید دید که یک مدیر گمرکی را باید دو برابر یک وزیر مواجب بدهید در صورتی که در هیچ جای دنیا معول نیست که مستخدم اداره حقوقش بیشتر ازت حقوق یک وزیر باشد و از قراریکه شنیده‌ایم دو نفر اینها در سر خدمت تذکره هستند یکی اسلامبول و یکی در قفقازیه که بجای آنها گویا بتوانیم از جوانهای ایرانی یا اتباع دیگر خارجه بگذاریم ولی ۵ نفر یا ۶ نفر دیگر مستخدمین گمرک هستند و برای اهمیت آن بنده تصدیق می‌کنم ولی با ملاحظه این نکته و رعایت این قانون که اظافه مواجب آنها از روز یک قاعده و یک میزان صحیحی باشد.
آقا میرزا ابراهیم خان – عرض می‌کنم اینجا خیلی توضیحات داده شد ولی نیمدانم آقای افتخارالواعظین به فرمایشات آقای فهیم الملک گویا گوش نداده‌اند و الا اینجا بعد از آن بیانات شافی دیگر جای توضیح و اعتراض نبود بنده اول شروع می‌کنم مامورین تذکره کهمیفرمایند آنها را بردارند و دیگران را بجای آنها بگذارند گویا نظر عالی باشد که قبل از داخل کردن این دونفر مامور بلژیکی عمل گمرک تقریبا بدرجه صفر نزدیک بود برسد و همین قدر که این دو نفر داخل شدند یکی در داخله و یکی د رخارجه با شعاف مضاعف و خیلی بیش از آنجه وزیر مالیه انتظار عایدات تذکره را داشت آنها زیاد کردند و در یک همچو موقعی فر الحقیقه ما باید تمجید کنیم نه اینکه بگوئیم چیزهائی را که اگر آنها بشنوند اسباب یاس و ناامیدی ایشان از اولیای امور نمایندگان ملت بشود و باید خیلی قدر دانست تا اینکه آنها بدانند اولیای دولت ایران و مجلس شورای ملی حقوق مستخدمین خودشان را کاملا منظور مدارند و از خدمات صحیحه آنها صرف نظر نمی‌کنند و یکی دیگر در مدت استخدام بود که بعضی یکسال و جمعی دیگر دوساله تصویب میکنند در اینجا لازم است عرض کنم که ما از یک کسی تا یک اندازه در یک کاری بصیرت واطلاع پیدا کرده است بهتر می‌توانیم استفاده کنیم یا از کمی که تازه او را می‌خواهیم داخل در خدمت کنیم و هیچ طور آگاهی نداشته باشد به ان تکاریکه به او رجوع شده است یکنفر را که داخل در یک مملکت غریب میکنند بخصوص مملکت مشرق زمین که تمام عاداتشان بغیر از مغرب است مدت زمانی لازم دارد که این شخص از عادات و اخلاق آنها مسبوق شود و ترتیبات داخله آن مملکت را بداند و بهمین جهت است که ملاحظه میفرمائید که برای هر کدام سالی دو هزار و سه هزار و چهار هزار فرانک اضافه می‌خواهند حقوق تصویب کنند و این برای این است که در اول استخدامشان که در سه سال قبل از این باشد آنطوری که باید و شاید نمی‌توانستند از عهده خدمات خودشان برآیند و تازه باین ماموریت گماشته شده بودند و تمام راههائی را که بتوانند خدمت خودشان را به انجام برسانند نتوانستند ملتفت شوند باین جهت آنوقت خیلی کم بآنها داده می‌شد یعنی بهر یکی ۱۲ هزار و یکی ۱۳ هزار فراند می‌دادند و حالا که خیلی خوب از نکات کار مسبوق شده‌اند و میدانند که فلان قاچاق گمرک از چه راه قاچاق برده می‌شود و درست راه و چاه را مسبوق شده‌اند و فلان مستخدم که فلان قدر حقوق داشته و زیاد بوده چقدر می‌شود کم کرد و می‌توانند چندین برابر عایدی حاضر و عاید صندوق گمرک کنند باین جهت تقاضا شده که بآنها یک میلغی اضافه حقوق داده شود و ماچون عده را می‌شنویم که هزار فرانک است تصور می‌کنم که خیلی است و بنظر ما بزرگ می‌آید دیگر ملاحظه نیمکنیم که هزار فرانک دوهزار قران است و این برای نقص سکه ماست و چنانچه در سابقه و طول زمان مملکت اطلاع می‌داشتید میدانستید که حقوق مامورین خارجه را وقتی که در سنوات سابقه به اروپا می‌فرستادند از هر فرانکی دو شاهی صرف می‌گرفتند یعنی یک قران یک فرانک و درو سانتیم می‌شد (گفته شده ده سانتیم) یعنی دو سال قبل صد قران ما صدوبیست فرانک می‌شد الان که ملاحظه میفرمائید نیمدانم از تفاوت تجرات از تفاوت معاملات است از نداشتن سکه طلا است نمیدانم از هر چه هست نمیدانم همین قدر میدانم که کاین تفاوت به قهقرا برگشته است کته حال یکقرانی که در آنوقت معادل بود با یکفرانک و دو سانتیم رسید است به دو شاهی فرانک یعنی باید صد فرانک اگر بخواهیم بخریم دویست یا ۲۲۵ قران باید بدهیم و این نه تقصیر مستخدمین است و نه تقصیر وزارت مالیه است این تقصیرات از گذشتگان است تکه رعایت سکه یک مملکتی و رواج پول آن را نکردند و ما دچار یک همچو سمی شده‌ایم و چون این سکه قران است و هیچ وقت ثابت نمی‌تواند باشد و باید همه روزه در تغییر و تبدیل باشد لهذا هیچ مستخدم اروپائی که داخل در خدمت ما بشود راضی نمی‌شود که بیک سکه تغییر پذیری با او قرارداد بگذاریم ناچار سعی خواهد کرد با یک سکه طرف شود که آن سکه تغییر پذیر نباشد و وقتی که ملاحظه بفرمائید بنده حساب می‌کنم تمام این اظافه که برای این هشت نفر خواسته‌اند اضافه کره خرج سابق گمرک خواهند کرد تقریبا بالغ می‌شود بهفت هزار تومان و حال آنکه ۱۴۸ هزار تومان گمرک از مخارج خودش کسر کرده است پس می‌توانیم بخوبی بگوئیم که این اضافه سالی هفت هزار تومان به آن دخل ۱۴۸ هزار تومان نیارزد و قابل این همه مذاکره نیست و بتوانیم برای حفظ مناسبات یک اداره عالی که امروزه در مملکتی کار می‌کند تصویب کنیم و باز تکرار می‌کنم که مدت دوساله یا یکساله از برای ما فرق نمی‌کند یا سه سال و آن مستخدمینی که از یک مملکتی و ممالک بعیده مسافرت می‌کند و زحمات مسافرت و غیره را تحمل می‌نماید و می‌رود بمملکت خارج البته سعی خواهد کرد که کنتراتش یکمدتی باشد که به توقفش بیرزد و اینطور که ما مذاکره می‌کنیم مالیه را دچار تعضی محظورات می نمائیم.
رئیس – بعقیده بنده مذاکرات کافی است و باید رای گرفت حالا آقای شیبانی پیشنهادی کرده ان خوانده می‌شود (پیشنهاد مزبور بمضمون ذیل قرائت شده) بنده پیشنهاد می‌کنم که چون وقت تنگ است یک کمیسیونی انتخاب شود و قرار عاجلی در این کار بدهند.
دکتر علی خان _ اگر بخواهید رای بگیرید ینده در خصوص رای عرض دارم وزارت مالیه پیشنهاد ثانوی کرده است کمیسیون در آن پیشنهاد ثانوی رای نداده است حالا می‌خواهیم رای بدهیم باید دانست در پیشنهاد کمیسیون یا در پیشنهاد وزیر مالیه رای بگیرید برای اینکه کمیسیون موافق است با این رای.
وحیدالملک _ کمیسیون در حقیقت پیشنهادی نکرده است فقط یک تبادل افکاری کرده است وزارت مالیه اولا یک استخراجی کرد از مستخدمینی که می‌خواهند تجدید کنترات بکنند آن استخراج را به کمیسیون ارائه داد این بود رای اولی را که کمیسیون داده بود طرف مقابل قبول نگردید یک رای دیگر در کمیسیون داده شد و بعد وزارت مالیه آن رای را با طرف مذاکره کرد و باز طرف به آن متقاعد نشد این بود که کمیسیون ثالثا" پیشنهادی نکرده است و اظهار نمود که خوب است وزارت مالیه با آنها مذاکره کرده که بآنها بگویند بفلان قدر حقوق در فلان مدت می‌توانیم مستخدم بشویم حالا مجلس ملاحظه می‌کند با اینطورمی‌تواند استخدام آنها را بپذیرد یا نمی‌تواند اگر می‌تواند قبول و الا رد کند ولی این را عرض می‌کنم این مستخدمینی که چند سال ایت باین مملکت آمده‌اند و ادارات را نظم داده و ما حالا باین اندازه یک داره منظمی داریم د ررد شدن این بعضی مضرتها است خوبست کته مجلس در این مسئله خوب غور بکند بعد رای بدهد.
حاجی آقا _ بنده با تمام مذلکراتی که د راینجا شد مخالفم ولی عرض می‌کنم خوب است زودتر رای گرفته شود و مذاکره ختم شود ما نباید فراموش کنیم که غالب ماها از ترتیبات اداره گمرک بی خبر هستیم و هیچکدام از ماها نرفتیم تفتیش کنیم و ببینیم دفترها مرتب است تا اینکه بیائیم در محل نطق بایستیم و از آنها تعریف کنیم و بگوئیم که مستخدمین گمرک باید حدود خودشان رفتار نموده و خوب خدمت کرده‌اند ما هیچکدام از این حرفها را نمی‌توانیم بزنیم ما فقط امروز چون موقع تنگ است وزارت مالیه پیشنهادی کرده است باید آن پیشنهاد را تصویب کنیم ولی بدبختانه کنترات مسیو برنارد چند ماه قبل از اینکه کنترات او منقضی شود آمد بمجلس و تمام شد ولی اینها بعد از اینکه مدتشان تمام شد و یا قریب باتمام است به اینجا آمده در صورتیکه بایستی قبل از وقت اینرا فرستاده باشند که ماتفکرات و نظریات خودمان در از آن بکنم و از روی صحت قراری درباره این مستخدمین بدهیم و حالا بواسطه اینکه اگر بخواهیم یک مستخدم دیگری ز بلژیک یاجاهای دیگر بیاوریم که اینکار را مرتب نماید یک مدتی طول دارد فقط بهمین عنوان باید این تجدید منترات را تصویب کنیم و دیگر نمی‌توانیم از اعمال آنها تکذیب کنیم نه تصدیق برای اینکه فقط چیزی که ما امروز از این اداره گمرک دیده‌ایم این است که ترتیب دفتر "نها یک ترتیبی است که چنانچه عرض کردم اگر یکنفر ایر انی برود آنجا از بآنها سر در نخواهد آورد از این جهت بنده عرض می‌کنم خوب نیست ما در اینجا اینقدر اظهار تشکر بکنیم ولی باید طوری امروز رای بدهید که فردا باز م دچار این محظور نشویم که یک مرتبه کنترات آنها تمام تشود از این جهت بنده پیشنهاد کردم که خوب است در خصوص اینها یک تفاوتی قرار بدهد که مثلا یکسالهو یکی دوساله باشد که اگر یکی موعدش تمام شد و گفت من بفلان مبلغ میاستم و الا می‌روم ما بتوانیم بگوئیم برود دیگری را بجای او بیاوریم و یکی دیگر اینکه بعدآقای وزیرمالیه درکنترات اینها شرط کنداگرچه اگرما وزارت مالیه مرنتبی می‌داشتیم محتاج باین شرط نبودولی چون ما اطمینان نداریم بهمینطورکه حالاوقت تمام شده وآمده است بمجلس آنوقت هم همینطور خواهد شدبایدشرط شودکه۴ ماه قبل ازتمام شدن اطلاع بدهند وثانیابازاینطوربتنگی وقت مبتلا نشویم وبهمان دلیلی که آقای موتمن الملک فرمودندیکساله نمی‌توانیم کنترات مانراتجدیدبکنیم برای اینکه اولاآنها قبول نخواهندکردوثانیایکسال بعددوره تقنینیهپارلمان است وآنوقت مه لین کنترات تمام میشودکسی نیست که کنترات آنها تجدیدکندواسباب این میشودکه این اداره بکلی مختل میشودباین جهت عرض می‌کنم خوب است دراینموردرای گرفته شودولی بهمان ترتیبی که بنده وآقای ارباب کیخسروپیشنهادکرده بودیم یعنی یک طوری تفاوت درمدت کنترات اینها قراربدهند که یکدفعه تمام نشود.
رئیس_این پیشنهادی که فرمودید رای گرفتن نمی‌خواهد خودآقای وزیر مالیه میفرمایندمن سعی خواهم کرد که حتی الامکان این مقصود رابعمل بیاورم ودیگربااین تفضیل گمان نمی‌کنم نظریات دیگردراین خصوص باشدکه بازمحتاج بمذاکره باشد
حاج فاتح الملک_بنده ارباب این ۵هزار تومان که فرمودیدعرضی ندارم بلکه چون موقع تنگ است شایدرای هم بدهم ولیکن این ملاحظه راباید کرد که شروع می‌کنیم که مستخدم بخواهیم برای دولت اگربناشودکه این سابقه رابدست هریک ازآنهابدهیم این نمیشودتقریباُاین ترتیبی که اینها تقاضا میکنند مثل یک (گروی) می ماند که یا بایدایم قدر بما بدهید یا مااینکار را ترک می‌کنیم ومیرویم بامن صلاح نمی دانم که اینطور بشودوهم رای هستم وآن اشخاصی که می گویندبایدحکما مدت اینها سفیدداشته باشدبعضی سه سال بعضی دوسال بعضی یکسال بعضی مدت دیگری ودرباب فرانک وپول ایران بنده ازجمله اشخاصی هستم که عقیده‌ام لین است که بایدباپول خودمان کنترات آنها راببندیم وممکن بودکه کمیسیون امروزه فرانک راباپول ما معادل کند یک مردم بدانند واینقدر فرق نمی‌کند ولی اگرمعادل می‌کردند که این معادل چقدر پول ایران است ویک میزانی بدست مردم می آیدکه معلوم شودکه معادل چهارهزارفرانک که برمواجب یک نفرازآنها افزوده شودچقدر پول ایران است بهتربودواین قدرفرق نمی کندکه تفاوت فرانک یک تا دو شاهی وسه شاهی است این راممکن است که معادله کرد تااینکه اذهان مردم ملتفت شودچقدراست یاآنکه بگویندآنکه ۱۶هزار فرانک می‌دهیم برای چیست این یک چیزعده وعددزیادی است ولی وقتیکه عده اینها راپائین آوریم وبقران معین کردیم معلوم می‌شود که چقدرپول ایران خواهد شدوبازهم بنده عرص می‌کنم که حتمابایددرمدت خدمت اینها تغیربدهندازسه بگیرندتابیایندپائین هرقدرممکن باشد کمترشود.
رئیس_درصورتیکه وزیر تعهدکرده اندکه درصدداین هستم که انجام بدهم تصورنمیکنم اینقدرمذاکرات لازم باشد.
دکترعلی خان_بنده چون عرایض خودرادرکمیسیون خدمت آقای وزیرعرض کردم همین قدرعرض می‌کنم که حسن اداره کردن رانبایددلیل اضافه مواجب قراربدهیم تمام ادارات که دایرمیشوداداره آنها صحیح است برای این است تا اداره صحیح ندیده بودیم علم اداره کردن نداشتیم این دلیل خیلی خوبی بنظرنمیآمدودیگراینکه این مطلب نبایدسابقه بشودبرای مستخدمین دیگری که می‌خواهیم بیاوریم بایداین یک استثنائی است که میشودبرای مستخدمین گمرک وماکه مستخدم می‌آوریم این مقیاس نخواهدبودکه برای سایرین قراربدهیم که بعدازاین برای مااسباب زحمت فراهم شودودیگراینکه می‌خواستم اظهارافسوس بکنم که بااینکه مادرخارجه سفیروقونسول وامثال آنهاداریم بازبایدچندنفر دیگررامفتش بفرستند که عایدی تذکره دولت درست برسدوالا ازمیان میرودحالابعدازاین عرایض که عرض کردم بایدبدانیم که برای کمیسیون بایدرای دادیابرای وزیراگربنابشودبآنچه وزیرپیشنهادکرده‌اند رای داده شودبنده عرض می‌کنم که این پیشنهاد وزیرواضافه مواجبی که پیشنهادشده وازبرای هریک ازاین هفت نفرچهارهزارنفرفرانک اضافه کرده اندخیلی زیاداست این بایدکمترباشدالبته این رابایدملاحظه کرد
موتمن الملک_بنده می‌خواستم توضیحی بدهم عرض نکردم که آنها حاضرنیستندیکساله تجدیدشودولی عرض کردم که دولت اگربخواهدملاحظه صرفه خودش رابکندبایدبیش ازیکسال آنها راکنترات کندوبهتراینست که اقلا دوساله باشد قطعا عرض نکردم یکساله باشدیاغیرازآن.
دکترعلی خان_گمان می‌کنم که این کنترات نامه‌ها رابایدمجلس به بنددگویا بایدازنظرمجلس بگذرد واگرعجالتا موقع نیست برای سایرین اینطورقرارباشدکه هرکس می‌خواهد کنترات شودمجلس کنتراتش راببیند.
دکتراسمعیل خان_بنده فقط می‌خواستم ازوزارت مالیه وکمیسیون خارجه سئوال کنم که درسال خرج فوق العاده برای آنها ازقبیل خرج ییلاق وکرایه خانه منظوربوده است یاخیراگرنیست بایداینجاقیدشود.
معززالملک_سوای این حقوق چیزدیگری بآنها داده نمیشودومخصوصا عین کنترات نامه دیده شده است.
رئیس_پس حالا رای می‌گیریم این پیشنهادی که آقای شیبانی کرده اندکه بکمیسیون رجوع شودوگمان می‌کنم که غیر لازم باشدمعذلک چون پیشنهاد کرده اندرای می‌گیریم.
شیبانی_بنده پب=یشنهاد خودم راپس می‌گیرم.
ارباب کیخسرو_ عقیده بنده این بود اگرتفاوتی بایددرمدت حاصل بشودبایدقبل ازرای باشدپس خوب است وزیر اول بآنها مذاکره کندبعدنتیجه رابه مجلس اطلاع داده ورای گرفته شودچون درباب مدت فرمودیدکه وزیر مالیه گفتندخودم کوشش می‌کنم حالاکه رای گرفته میشودبمدت معین وبمواجب معین رای گرفته شود (گفتندصحیح است) رئیس_رای می‌گیریم به پیشنهادآقای حاج آقای سیدابراهیم مدرسی.
حاج سیدابراهیم_بنده پیشنهادخودم رااستردادمیکنم.
(پیشنهادآقای متین السلطنه بمضمون ذیل قرائت شد.)
بنده پیشنهادمیکنم که وزارت مالیه مجدداًدرخصوص مدت کنترات این مستخدمین بارئیس مستخدمین گمرکات مذاکره وآخرین رای خودرابمجلس پیشنهادکند.
رئیس_دراین پیشنهاد رای می‌گیریم کسانیکه باپیشنهادآاقای متین السلطنه موافقندقیام نمایند
(اغلب قیام نمودندتصویب شد)
(دراینموقع آقای منتصرالسلطان راپورت کمیسیون راکه عیناًدرج میشودقرائت نموده دربعضی ازموادآن توضیحاتی دادندکه نوشته می‌شود)
راپورت کمیسیون تفتیش ۱۲ شوال کمیسیون تفتیش نان دوجلسه دروزارت داخله تشکیل شدآقایان حاضرآقامیرزارضاخان آقای معاضدالسلطنه شاهزاده سلیمان میرزا آقای لواءالدوله منصرالسلطان معاون وزارت داخله مخبرهمایون نماینده وزارت مالیه مخبرالممالک نماینده وزارت فوائدعامه سه نفرهم ازوکلای بلدیه ابتداشروع به مذاکره ازبابت انباردارهاوکلیه جنس طهران شدنظام نامه درصورتی نوشته شدکه پس ارملاحظه واصلاح آن راپورت بمجلس تقدیم خواهدشددرخصوص نان طهران مذاکرات شدکه چندماه نانلازم است وچه مقدارمسلم شدتانه ماه دیگرکه اسداست ۸۰هزار خروار گندم لازم است نماینده وزارت داخله صورتی نشان دادندکه وزارت مالیه ۴۴هزارخروارجنس که۱۰۵۰۰خروارآن جوباشدوبقیه گندم ازمحل‌های ذیل تهیه نموده و وزارت داخله همراهی نموده وخواهدکردتابفوریت این غله واردطهران شودازنماینده مالیه تحقیق شدکه چه مقدارتاکنون وارد شده است فرمودندازخالصه ارزیابی طهران تاکنون چهارهزراودوازده خرواروکسری گندم وسیصدوپنجاه ونه خرواروکسری جوواردانبارشده ولی بتاریخ غره رمضان هفتصدوپنجاه خرواروایضاُ۳۰۰خروارحواله حاجی علی نقی وحاج عباسقلی خبازباشی نموده‌اند و پرداخته این ازجهت نان شهرمعاون وزارت داخله رقعه انجمن بلدیه راکه بحکومت تهران نوشته بود ارائه دادکه قرارگذارده بودندنانراازقراری منی ۲۲شاهی بفروشندتاآخرماه بسنک تمام از۲۲رمضان در۶عباسی فرخته اندکم هم داده اندوقیمت گندم رابمالیه طهران پرداخته اندخرواری ده تومان وسه قران ونیزنماینده وزارت داخله اظهارنموده که حاجی علی نقی وحاجی عباسقلی خباز باشی ازهرباری سوخت یک شاهی وازهریک باب دکان هفت شاهی وازتومانی قیمت یکصددیناروازهرقبض که نوشته میشودیک هزاردینارخبازباشی‌ها میگیرندباین ملاحظه هاازریاست خبازخانه خارج شدندولی وجوه فوق را هنوز دریافت می‌نمایند.
منتصرالسلطان_دراین مسئله فوق توضیحی می‌دهم که بنده خودم ازخبازهای حیاط شاهی ویامناز سئوال کردم که شمابرای چه این مقدرار امیدهید گفتند ناچاریم برای اینکه غدغن کردند به آسیابانها که نبرید قدرت نانواباشی این قدراست بااینکه معزول شدند و می گیرند از نمایندگان بلدیه سوال شدکه چه مقدار جنس گرفته ایدوعلت سختی نان چه چیزاست جواب دادندازقرارفوق خیلی گرفته‌ایم دوفقره حواله هم ازوزارت داخله گرفته‌ایم که هنوزدریافت نشده است وعلت سختی نان چندچیزاست اول خبازباشی هاکه ازآن گندم شهررمضان سیصدخرواربه خبازها نداده است بازحمت زیادیکصدوبیست خروارآنراگرفتیم ومیان خبازها قسمت نمودیم دویم عمل آب آسیابها تحقیق شدحال قیمت گندم رادولت چه میگیردفرمودندخرواری دوازده تومان چون قیمت میدان ازپازده تومان وهشت هزارتادوازده تومان وسه هزاراست گندمی که حاج علی نقی نگاهداشته بوددویست وچهارتومان میشودبلدیه دریافت نموده درباب آب آسیابها مذاکرات لازمه شدشاهزاده جهانسوز میرزاازطرف بلدیه روانه تفتیش تمام آسیابها که طرف دولاب است شدندبواسطه کمی آب بسته شده بودبوزارت فوائدعامه ازطرف وزارت داخله نوشته شدکه قنات کوچک سلطنت آباد رااجازه بدهندجهت آسیاهای دولاب واز همین قرار فشارشدازنمایندگان مالیه تحقیق شدکه این جنسها تاکی وارد میشودجواب داد جنس اربابی طهران بعضی اشکالات داردمنتصرالسلطان اشکالات اوهمین است که بعضی راپورت‌ها که باید ازمجلس بگذردوآنهانگذشته است خوب است زودتربگذردچون بعضی جنسها است که راجع بسالارالدوله وسایرین است وتوقیف است تا ازمجلس نگذرد وزرات مالیه نمی‌تواند که مالیات رابگیردولی احتمال دادرنامه ماه دیگروارد انبارشوددرباب جنس ساوه جواب دادندچون مالیات بده تمام سربازاست خیلی عمل ساوه سخت است جنس قزوین راهم مقاطعه دادم بچندنفرکه سه ماهه درطهران تحویل بدهنددرباب جنس عراق همچون دربعضی محال عراق جنس کم است واگرعینادریافت داریم خیلی سختی پیش خواهدآمدکرایه هم بسیارگران است دیگرمانعی نیست آنراهم سه ماهه ممکن است حل نمائیم درباب همدان چون تمام جنس بده ازمحترمین هستند وخیلی سخت است وصول نمودن لهذاوصول آن باوزارت داخله ومالیه است.
درباب زنجان هم فرمودند اسباب حمل موجودنیست از کمپانی خالصه تحقیق شدکه جنس خالصه راتاکی تحویل میدهیدجواب دادندچون عجالتا شتردرزیربارهندوانه وغیره لهذا زیادترازروزی یکصدخروارممکن است نیست تحویل انبارطهران شودپس ازیکماه دیگرممکن است که زیادترحمل شودشایدتاروزی دویست خروارهم حمل شودازنمایندگان بلدیه سئوال شدنظریات بلدیه درباب تهیه جنس چیست جواب دادندطریقه اصلاح آن بیکی ازدوقسم ممکن است اول این که دولت ۵هزارخروارازجنس خودرازودتر واردنموده بفروشدوپول آن رابیک قسم صحیح بگذاردجهت خرید گندم ازاطراف عراق وخمسه که مدام خرید نموده واردنمایندتااسباب آسایش فراهم شودیااقلاًبیست وپنجهزارخروارگندم درانبارموجودنموده تحویل بدهند ماهاازطهران واطراف شهرطهران را قول می‌دهیم که اسباب آسایش فراهم شودوسختی درامرنان نشود.
وزیرامورخارجه _چندسئوال بودکه اخیراًازوزارت خارجه شده بنده حاضرشدم که جواب بدهم (گفته شدوقت تنگ است وموقع سئوال نیست)
رئیس_یک پیشنهادی هم دراین باب شده است قرائت می‌شود (بمضمون ذیل قرائت شدچون عمل گندم دراطراف طهران وولایات همدان وغیره کمال اهمیت راداردبنده پیشنهادمیکنم که مجلس علاوه برتفتیش یک حق نظارتی هم بآن هیئت داده که نظارت نمایند) حاجی عزالممالک_عرض می‌کنم که چون حالیه گندم درعراق وخمسه بنده اطلاع دارم که بیک اندازه ارزان است وحملش سخت است واگرازطرف دولت مساعدت شودآسان میشودوالابعدازاین دچاراشکالات بزرگ خواهیم بودباین جهت بواسطه نبودن وزارت داخله بنده اهمیت می‌دهم که یک نظارتی باین کمیسیون بدهند وهرچه زودترداخل اینکاربشودوباوجوداینکه درآنجاها گندم ارزان است خیلی سهل است که حمل شودوهزارگونه اشکالات پیش خواهدآمد.
شیخ اسدالله_تفتیش امرش بالاتراز نظارت است درصورتیکه تفتیش نتیجه ندهد نظارت چه نتیجه خواهدداشت بنده عرض می‌کنم که یک قدری بالاترازاین بایداختیاربدهم باین کمیسیون که یک قدری داخل عملیات بشوندوهمراهی بکننددرباب آوردن غله بشهرازقراریکه راپورت داده‌اند خیلی جنس در شهر دارند اگر بهمین قسم بگذرد دچارمحظورات خواهیم شدخوب است مجلس اجازه بدهدداخل درعملیات بشوندازقرارراپورتی که کمیسیون تفتیش داده اندبعضی ازخبازها دراین باب تعدیات میکنند نمیدانم اگروزیر داخله نیست وزارت داخله که هست چرا بایدجلو گیری نشود خوب است ازطرف مجلس بوزارت داخله اخطارشودکه درکمال سختی جلوگیری ازاینگونه اعمال بشود
منتصرالسلطان_درمسئله نان یک نکته بودکه می‌خواستم عرض کنم که علت اینکه نان کم است چیست واین راعرض کنم که بایدمجلس خیلی مساعدت کندهمه ساله قلمرو تهران بیست هزار خروارکم بود که اطراف باشتردارمیآورندواین همه ساله معمول بوده امساله بموجب تحقیقات که شده است وممیزین که ازطرف دولت رفته‌اند تفتیش کرده اندچهل هزار خروارکسرمحل داریم یعنی بدولت وارباب ملک ورعیت ضرروارده شده این میشودکه شصت هزار خروار طهران امساله کسرمحل دارد که دولت بایدبهزارزحمت بیاورداین راپورتی است که کمیسیون داده است وامروز وزارت داخله محتاج است که مجلس تصویب کند که این کمیسیون چندروزبرودکارراتسویه واصلاح کندواگربخواهدتفتیش باشدهمین است که مردی کاغذ آورده وزیاده براین کمیسیون دیگرکاری نداردخوب است اجازه داده شودکه بروند کارا اصلاح کنند
ادیب التجار_عجب است یک مذاکره که خیلی اهمیت داردبلکه باعتقادبنده ازاهمیت مذاکرات مجلس اهمیتش بیشتراست بعدازانتظارزیادکه ازحضرت رئیس اجازه می‌گیریم که عرض کنمو وشایدچهرکمه صحبت بشودویک علاج وچاره جوئی برای آنکاربشودومردم راحت شوندوخاطر مجلس شورایملی هم ازپریشانی مردم آسوده شودبعضی ازآقایان بگوش خودم شنیدم که فرمودند این قابل مذاکره نیست بااینکه همه میانیداین مسئله ازاغلب مذاکرات ما درایران خصوصاُدرطهران که پایتخت است اهمیت آن زیادتراست واساسی است آقایان همه میدانیدکه این مطلب اساسیت درطهران (بعضی گفتنداین مطلب جزءدستورنیست) ادیب التجار_جزءدستورباشدیانباشد بنده عرض می‌کنم آقایانی که دلشان بحال این مردم بیچاره میسوزدکه صبح میرونددوساعت ازظهرگذشته میآیندوده نان خوردرخانه منتظردارندتصدیق عرایض بنده راخواهندکردبنده عرض می‌کنم این مطلب امروزه خیلی اهمیت داردواینکه وزیرداخله اینطورگفت نماینده وزارت مالیه اینطورجواب داداینهااسباب آسودگی مردم وخاطرجمعی مجلس نمی‌شود وهرگزمجلس ونمایندگان ملت رامتقاعدنمیکنداگروزارت داخله دراین باب اقدامات مجدانه می‌کرد امروزبازامرنان اینطور نمیشددرماه رمضان خاطرآقایان هست که فرمانفرما وزیرداخله سابق آمد اینجادراین محل نطق ایستادودرجواب سئوال بنده چه گفت گفت۴۴هزارخروارگندم تهیه کردم وچندهزارخروارجوهم بایدبیاورندوهمینطورازکجاوکجاصورت داد وگفت دیگرنان ارزان میشودومردم آسوده میشوندبرای اینکه من اینطورنقشه کشیده‌ام ویکطوری خواهدشدکه دیگرآ اشکالات فراهم نبایدوهیچ نتیجه برآن مرتب نشدواگرخاطرشما راآسوده نمی‌کرد باز اینطور دچار زحمات نمی‌شدید وهرروزهم که میبینیدتغییرات درادارات شما پیدا میشودپس معلوم میشودآن اقدامات قولی وآن حرفهابرای مردم نان نمیشودزن ومردطهران نان می‌خواهند باید فکر نان کرد کمیسیون تفتیش درجواب بنده گفتندکه مجلس ماراازبرای تفتیش فرستاده وما هم تفتیش خودمان راکردیم وبیان مفصلی فرمودندآن اخبارمطلق رابما ندادندکه مااطلاع کاملی دراین کاربکنیم واگرلازم باشد مجلس یااختیار تامی بمابدهندکه بتوانیم بیشترکاربکنیم بنده عرض می‌کنم مجلس بشما اجازه تفتیش اینطورنداده است که شما برویدببینیدوفقط دیدن خودتان رابیائید اینجا بگوئید ابدا همچو تفتیش بشما نداده است مجلس بشما اجازه تفتیش داده است باینطورکه وزارت راوادارکنیدمسئولش بدانیدمسئولش قراربدهیدحکماًازاوبخواهید که زودتراقدامات نافعی در اینکار بکند اینجا میگوئیم و استدعا می‌کنم (حالاهرکسی بابنده مخالف است بیایداینجامحل نطق وجواب به گوید) که اگرتاچهارساعت یاپنج ساع ازشب گذشته هم هست بنشینیدمذاکره کنیدتبادل افکارکنیدوتکلیف افکار کنید و تکلیف هیئت تفتیش رامعین کنیدوفردا بروند وجداًمشغول کاربشوندوامرتان راتسهیل کنندوالله بالله مردم ۷۰ نفر۸۰نفرمارامیبینندمیگویندنان را درست کنیدوخودم دیدم که مردم ازصبح مییروند دکان نانوائی وتا دوساعت ازظهر معطلندنان مردم رادرست کنیدکه نان وگوشت دراین شهرازمطالب اساسی است
سلیمان میرزا_این حسابی راکه آقای منتصرالسلطان کردند صحیح است وهمین طوراست که فرمودنداما بایددانست که صاحب جمعهای ما اغراقات شاعرانه راخوب بلدهستند وازبرای اینکه حساب دولت رابپردازندهمیشه اغراقات شاعرانه میگویندواگرهم فرض کنیدبآنها خسارتی واردآمده اسباب چینی‌ها می کنندکه جمع دولت راپرنمایندوالاازقدیم طهران واطراف یک ایستاتیسیک صحیح نداشته است تااینکه بدانیم این اظهارات صحیح است وهم چنین خسارتی راکه میگوینداین یک چیزی است که کمپانی خالصه ادعا میکردوازبرای اینکه حساب دولت شایددرست شودچنانچه شاهزاده جهانسوزمیرزانماینده بلدیه ازطرف وزارت داخله مامورشدبرای رسیدگی فرمودند که درخیلی دهات این خسارت واردنشده واگرهم واردشده دربعضی ازدهات یک سنبل ودربعضی ازآنهانصف سنبل ده شده وخیلی کم است وعشراین مقدارهاواردنشده ولی ازآنچه که دربابعمل نان گفتگومیشودازبرای احتیاط است زمستان خواهدشدوراه هابندخواهدآمدواین گندم هارابرای احتیاط دولت بایددرانبارش داشته باشدکه دچاراشکالات نشودوالااینطورنیست خورده مالک‌ها بتجربه ثابت شده است که کجبورهستندبفروشندوهیچوقت بازارفروش رانمی گذارندوهمیشه معمول بودکه درمیدان درآن اوقاتی که وسائل حمل ونقل رافراهم می‌کردیم دوبرابر گندم دولت گندم وارد میکردندهمیشه وقتی که دولت درزمستان برای گندم فکرمیکردصدخروارازاطراف گندم واردمیکردندازامرنان بایدتااندازه مطمئن بود که تقریباًخوب است ولی اگرخبازباشی‌ها بگذارندوهمانطورکه ملاحظه فرمودیدازهزاروپانصدخرواریکه آمده اندبلدیه رامتقاعدکرده‌اند سیصدخروارش راتحقیقاًمیدانم همینطوریکه راپورت داده اندهنوزنگرفته اندپس ملاحظه بفرمائیددرصورتی که دررمضان این اشکالات را برای بلدیه تراشیدندواین مقدارگندم راگرفته اند باقی همه را خورده مالک‌ها واردکرده اند و امروز هم بهر ترتیبی باشداین نانواباشی‌ها میخواهندانباردولت راازحیث جنس کم بکنندومقداری به نرخ بیافزایند وآن وقت یک دوسه روزی کیسه خودشانراپرمیکنندپساگرهمین طوری که آقای ادیب التجاراظهارکرده اندولازم است که تصویب شودولی عرض می‌کنم اگر دولت یک ۴۶ هزارخروار گندم درانبارطهران حاضرداشته باشدبرای احتیاط است عمده اصلاحی که بایدکرد بایدترتیب خبازباشی‌ها رابرداشت که مردم آزادانه بتوانند گندم وارد کنند سایرین هم سهل تردسترسی داشته باشند وهمین طوری که عرض کردم بازهم مکررمیکنم که دولت این مقدار را باید برای احتیاط فراهم کند ولواینکه برای نان عسرتی فراهم نشود
رئیس_این جایک پیشنهادی شده است ازطرف آقای حاج عزالممالک بایددرآن خصوص رای بگیریم ولی عده برای اخذرای کافی نیست ومذاکره دراین باب هم فایده نداردوفعلاًاین مسئله رامی گذاریم جلسه آتیه که نتیجه آن معلوم شود
ادیب التجار_کمیسیون تفتیش فردابایدبروندومشغول کارباشندیاخیر.
رئیس_کمیسیون تفتیش وظیفه تفتیش خودرادارندولی برای اختیارت دیگرلازم است که مجلس رای بدهد.
آقای میرزاابراهیم خان_بنده تفتیش این کمیسیون راناقص میدانم وچندفقره تقاضا دارم اجازه بفرمائیدعرایض خودم راعرض کنم (جمعی نیزاجازه نطق خواستند)
رئیس_عجالتاوقت هم گذشته است دراین خصوص مذاکره نمیشودجلسه آتیه این مطلب موضوع مذاکره میشودآنوقت آقایان اظهارات خودشانرابفرمایندجلسه آتیه روزشنبه است دستورآن راپورت کمیسیون راجع ببودجه مجلس شوردربقیه قانون ثبت اسناد.
(مجلس یک ساعت ونیم ازشب گذشته ختم شد)