مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۷ بهمن ۱۳۴۳ نشست ۱۵۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و یکم | تصمیم‌های مجلس | قوانین انقلاب شاه و مردم |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه‌شنبه ۲۷ بهمن ۱۳۴۳ نشست ۱۵۲
مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۲۱
جلسه: ۱۵۲
فهرست مطالب:
۱ـ قرائت اسامی غایبین جلسه قبل.
۲ـ بیانات قبل از دستور آقایان: روحانی- کیهان یغمایی- مصطفوی‌نائینی- خواجه‌نوری.
۳ـ تصویب صورت‌جلسه قبل.
۴ـ شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون امور خارجه دائر به اجازه مبادله موافقتنامه فرهنگی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی اردن و ابلاغ به دولت.
۵ـ شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون قوانین دارایی راجع به اجازه پرداخت چهار میلیون دلار وام به شرکتهای ملی نفت ایران برای سرمایه‌گذاری در شرکت نفت ایران و ایتالیا و ارسال به مجلس سنا.
۶ـ شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون اقتصاد راجع‌به اصلاح ماده ۱۶ قانون معادن و ارسال به مجلس سنا.
۷ـ شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون قوانین دارایی راجع‌به اجازه خرید لوازم و قطعات یدکی ماشین‌آلات وزارت راه از نمایندگان کارخانه‌جات سازنده و ارسال به مجلس سنا.
۸ـ شور اول گزارش کمیسیون قوانین دارایی راجع‌به اخذ یک ریال از هر کیسه سیمان جهت انجمن آثار ملی.
۹ـ قرائت دستور و تعیین موقع جلسه بعد ـ ختم جلسه.
| مجلس ساعت نه و پنج دقیقه صبح بریاست آقای دکتر حسین خطیبی (نایب رئیس) تشکیل گردید. |
- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
نایب رئیس ـ اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
غائبین با اجاز:
- آقایان احتشامی ـ دکتر حکیم شوشتری ـ بوشهری ـ کورس ـ مهندس عطائی ـ مرتضوی ـ فیصلی ـ رضوی ـ طهماسبی ـ کیوان ـ البرزی ـ شاخوئی ـ کلانتر هرمزی ـ جهانشاهی ـ شیخ الاسلامی ـ مافی ـ دکتر رشتی ـ دکتر الموتی ـ دکتر معتمد وزیری ـ بانو نفیسی.
غائبین بی اجازه:
- آقایان موقر ـ جاوید ـ دکتر مصباح زاده.
غائبین مریض:
- آقایان ظفر بختیار ـ دکتر اسدی ـ پرویزی ـ دکتر ضیائی ـ سعید وزیری ـ مهرزاد.
- بیانات قبل از دستور آقایان: روحانی ـ کیهان یغمائی ـ مصطفوی نائینی ـ خواجه نوری
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: روحانی ـ کیهان یغمائی ـ مصطفوی نائینی ـ خواجه نوری
نایب رئیس ـ نطقهای قبل از دستور را شروع می‌کنیم. آقای روحانی بفرمائید.
روحانی ـ با اجازه مقام محترم ریاست و نمایندگان محترم بخاطر دارم در یکی از جراید یا مجلات موضوعی خواندم که چند نفر سرباز در یک نقطه مأمور خدمت بودند بواسطه بی خبری از خاتمه جنگ مدتها آنجا مانده بودند و باور نمی‌کردند که جنگ تمام شده بعضی نقاط هم هست در کشور ما که بواسطه دوری و فقدان وسایل مشمول چنین سرنوشتی هستند از آنجمله فردوس شهر بنده کنار کویر لوت است (مهندس صائبی ـ رادیو که دارند) بله بعضی اوقات برقشان طوری ضعیف است که از رادیو هم نمی‌توانند استفاده کنند بنده لازم نمی دانم که به جزئیات اشاره کنم گاهی اوقات مطالبی پیش می‌آید که بنده لازم میدانم مطرح کنم، دیروز به بنده نامه‌ای رسید از خدمتگزار جزء یکی از دبستانهای دهات فردوس که دو قطعه شعر گفته است بمناسبت روز تاریخی ۱۵ بهمن نهایت اینکه بواسطه خرابی راه و نبودن وسیله این نامه دیروز به بنده رسیده است و این نامه را بنده به اداره اطلاعات و به اداره فرمانداری فرستادم که به موقع تقدیم حضور اعلیحضرت همایونی بشود و چون از بنده خواسته بود که آنرا در مجلس بخوانم البته از آن جهت که احساسات یک فرد ایرانی از یک نقطه دور افتاده است بجاندیدیم که تقاضای او را انجام ندهم بخصوص که امروز شاهنشاه ما عازم مسافرت هستند اظهار دعای یک ایرانی که از صمیم قلب اظهار شده با دعای سایر هموطنان بدرقه راه شاهنشاه است که انشاءالله بسلامت و موفق باشند (انشاءالله) و بنده برای احتراز از تصدیع فقط مطلع آنرا عرض می‌کنم.
- یارب بشنو بهر دو جهان یار پهلوی
- باشد امام عصر نگهدار پهلوی
قطعه مفصلی است که با این بیت شروع شده است، قطعه مفصل دیگری هم هست که در مقابل تبلیغات ناروای رئیس جمهور مصر درباره ایران که احساسات خودش را بیان کرده و بنده باز برای احتراز از تصدیع نمی‌خوانم و تقدیم مقام ریاست می‌کنم. ما باید شاکر باشیم که اینگونه احساسات شاه پرستی و میهن دوستی در اقصی نقاط مملکت و بین طبقات مختلف کشور هست و انشاءالله که با این عقاید و اخلاص توفیق انجام کارهای زیادی حاصل کنیم، مطلب دیگری که می‌خواهم عرض کنم هفته گذشته با چند نفر از همکاران به مناطق جنوب و نفتی رفته بودیم که غالب آقایان هم تشریف برده‌اند و دراین باره هم صحبت هائی شده است و بنده زیاد تصدیع نمی‌دهم، چیزی که جلب توجه کرد و یاد آوریش را لازم می دانم کادر کامل و جامعی از ایرانیان هستند در این منطقه که طبق آماری که دارند از ۱۷ و خرده‌ای نفر کارمند و کارگر تنها ۱۶۰ و چند نفر آنها خارجی هستند که اینها هم در خدمات فرهنگی و در دانشکده نفت و کارهای بهداری هستند و تمام این صنعت عظیم بدست ایرانیها و طبقات مختلف مملکت انجام می‌شود و این جای کمال خوشوقتی است که در این مدت کوتاه که از قرار داد قبلی می‌گذرد به این مرحله رسیده است بخصو. ص اینکه مناطقی را که ما در بهترین فصل سال که حالا واقعا بهار آن منطقه است دیدیم که بسیار سبز و خرم بود ولی بنحوی که نشان می‌داد از نظر زندگی بسیار سخت و صعب است و آنها در این مناطق با یک زندگی محدودی مشغول خدمت هستند و واقعا اسباب خوشوقتی و افتخار است مطلب دیگری که ما در آنجا دیدیم سد دز بود که بسیار از نظر صنعت و از نظر اهمیت کار کشاورزی نوید آینده بسیار درخشانی را بملت ایران می‌دهد دیروز بنده در جمعی از هم ولایتی‌ها بودم که صحبت می‌کردند که این پولها و سرمایه‌های بزرگ که خرج می‌شود از آن پولها و سرمایه‌ها کنار کویر و ویرانه‌ها هم سهمی دارند حرف آنها صحیح است و واقعا بأید گفت که بمصداق یک روز خرج مطبخ تو خرج سال ما است. وقتیکه این کارهای وسیع اجرا می‌شود باید یک دستی هم به سر مردم فقیر و نادار و محروم آن نواحی کشیده بشود (دکتر اسفندیاری ـ عادت نکرده‌اند) بنده تأسف می‌خورم در مملکتی که این کارهای عظیم از نظر مالی و علمی انجام می‌شود چرا حفر یک چاه عمیق ده سال باید طول بکشد و تقاضا بشود برای رسیدن به یک آب باز هم شوری در یکی از دهات کوچک کنار کویر (شهر که نمی‌شود گفت) در برنامه اول در فردوس یک چاه حفر کردند ولی هنوز موفق به بیرون آوردن آب از این چاه نشدند (خواجه نوری ـ آب ندارد از آقای دکتر اسفندیاری یگانگی که اطلاع دارند بپرسید) خوب بقول حاج میرزا آقاسی لااقل برای آنهائیکه حفر کرده‌اند نان داشته است اگر برای ما آب ندارشته است است دو مطلب دیگر در این مسافرت جلب توجه بنده را کرد که به استحضار نمایندگان محترم میرسانم یکی اینکه ما در اینجا دیدیم غالب این مناطق غیر از یکی دو جا با وجود صنعت نفت صورت شهر پیدا کرده متأسفانه دستگاههای مسئول مملکتی شاید برای آغاز کار نمی دانسته‌اند و یا نمی‌خواستند و یا امکان نداشته است که توجه کنند بموازات آن پیشرفتهای شهری مناطق نفت خیز مناطقی که مردم عادی زندگی می‌کنند صورتی داشته باشد نه اینکه قسمتی از آن شهر صورت زننده‌ای داشته باشد و یک آئینه دقی درست باشد البته اسباب خوشوقتی است که بفکر افتاده‌اند و برنامه هائی دارند که این اشکالات را برطرف کنند و این خرابیها را از بین ببرند اما چون تشکیلات دنباله رو هستند بنده مطمئن نیستم که توفیق حاصل خواهد شد که این معایب را از بین ببرند یا نه؟ اما آنچه که پیشنهاد می‌کنم و تقاضا می‌کنم اینستکه مسئولین توجه کنند در جاهائی که تازه بکار نفت شروع می‌کنند یک برنامه‌های عمرانی بهتری داشته باشند یک مسئول یا یک مأمور اداره‌ای باشد که بموازاتیکه ادارات شرکت نفت مشغول کارهای خودشان شده‌اند هر فرد دیگری از کاسب از تاجر از مالک از کشاورز که می‌خواهد برود در آن مناطق اقامت کند و زندگی کند و لانه‌ای و خانه‌ای بسازد طبق برنامه معینی باشد مثل شهرهای دیگر باشد که بانک رهنی کمک می‌کند از اعتبارات شرکت نفت یا شرکتهای دیگر یا سازمان برنامه تربیتی داده شود که به اینها کمک شود و ساختمانهای شخصی که شروع می‌شود طیق برنامه صحیحی باشد و بعد کم کم این شهرها صورت بهتری پیدا کند و دیگر ساختمانهای کج و معوج و کثیف و حصیر آباد و حلبی آباد و منجلابهای دیگر وجود نداشته باشد مسئله دیگری که بنظرم رسید عرض کنم اینستکه اگر چه ممکن است تلقی شود که این پیشنهاد خرج است و باز یک خرج تراشی دیگر است اینستکه واقعا ما باید یک مسائلی را که بر مردم پوشیده است و نمی دانند و بواسطه نادانی ناراحت و نگرانند و بعضی مخالفین و معاندین هم از این موضوع سوء استفاده می‌کنند آنها را آگاه کنیم که بروند این ترقیات و پیشرفتها را ببینند بنظر بنده اینطور می‌رسد اگر سازمان برنامه و شرکت ملی نفت و سازمانهای دیگر بجای اینکه نمایندگان مجلس و یا عده معدودی از روزنامه نگاران را برایب بازدید این تأسیسات ببرند برنامه‌ای ترتیب بدهند که از غالب شهرها لااقل انجمن شهر را دعوت کنند و آنها را ببرند تا این صنایع عظیم را ببینند و ببینند آنطور که اعلیحضرت همایونی می‌فرمایند چند سال دیگر این مملکت چه جور آباد خواهد شد و چه جور گلستان خواهد شد و چقدر فقر و بدبختی از میان برداشته خواهد شد. بروند و ببینند وقتی سد دز بکار افتاد در یک منطقه ۱۵۰ هزار هکتار زمین آماده کشاورزی می‌شود آنهم این زمین‌ها و ما دیگر مانند گذشته محتاج نمی‌شویم که دائما دست بلند کنیم که باران بیاید و اگر نیامد مطمئنا به اندازه جمعیت خودمان گندم خواهیم داشت بنده این مطلب را هم یادآوری می‌کنم که انشاءالله مورد توجه دولت واقع شود، از تصدیعی که دادم معذرت می‌خواهم (احسنت).
نایب رئیس ـ آقای کیهان یغمائی تشریف بیاورید.
کیهان یغمائی ـ با کسب اجازه از مقام محترم ریاست و همکاران محترم قبل از شروع عرایضم بنده وظیفه دارم که بنام یک ایرانی و یک نماینده مشهد از اقدامات حضرت آیت الله کفائی حاج میرزا احمد خراسانی که در مقابل گفته‌های ناروا و غیر اصولی عبدالناصر اعلامیه‌ای از طرف حوزه علمیه منتشر کرده‌اند و در جراید هم ملاحظه فرموده‌اید تشکر کنم (خواجه نوری ـ آدم بسیار شریفی است و مورد احترام همه هستند) و چون آن اعلامیه را همه ملاحظه فرموده‌اید بنده از قرائتش خودداری می‌کنم، این مرجع روحانی در یک چنین موقعیت حساسی چنین اعلامیه‌ای صادر کرده و وظیفه بنده است که از ایشان که مورد احترام همه ماست تشکر کنم که در چنین موقع حساس وظیفه ملی و دینی خودش را بنحو احسن انجام داده است (صحیح است) مطلب دوم اینستکه امروز لایحه‌ای در مجلس مطرح خواهد شد بنام لایحه معادن، چون بسیار مهم بود بنده خواستم قبل از اینکه مطرح بشود از نطق قبل از دستور استفاده کنم و مطالبی در این مورد عرض کنم خیلی ساده ماده ۱۶ معادن را عوض کردند و مدتش را از ده سال به ۵۰ سال ترقی داده‌اند و گفتند شرایط اجرای این ماده را در کمیسیون اقتصاد مجلسین تصویب خواهم کرد (دکتر اسفندیاری ـ معادن را بطور اعم گفته‌اند، نفت هم معدن است و بهیچوجه مجزا نشده طلا هم مجزا نشده) (مهندس صائبی ـ لایحه علیحده أی می‌آورد) ممکن است سوء استفاده بشود بنده استدعایم این است چندین مرتبه هم استدعا کرده‌ام که بعرایضی که می‌کنم توجه بفرمایند این تریبون برای همه آقایان حاضر است بنظر بنده در همه مراحل مخصوصا در مورد معادن که یک درآمد ملی سرشار ماست نباید نباید برای ما قیم تعیین کنند، مجلسین خودشان هستند، مطلب به این مهمی لزومی ندارد که به قیومیت و بنمایندگی از مجلسین در کمسیون مشترک اقتصاد حل بشود این یک مطلب حیاتی و اصولی است برای مملکت و بنده استد عایم از مقام ریاست این است که اگر امکان دارد دستور بفرمایند این گزارش از دستور خارج بشود و اگر نشود توجه می‌دهم به آقایان محترم و بنام مخالف هم در کلیات و مواد اسم نویسی کرده‌ام، جزئیاتش را آنموقع عرض می‌کنم که در صلاح مملکت نیست بنده صریحا عرض می‌کنم که در این کار خدای نکرده سوء نظر هست مطلب سوم اگر خاطر نمایندگان محترم باشد چند روز قبل از طرف حزب محترم ایران نوین سرمقاله أی منتشر شد در روزنامه ناشر افکار حزب ایران نوین، حزب ایران نوین حزب بسیار متشکلی است مورد احترام ماست خیلی خوب رفتار کرده، وجودش مؤثر است خدمتگزار شاه و مملکت است خودش هم در این روزنامه ناشر افکارش منتشر کرده است که یک حزب کافی نیست برای مملکت، احزاب دیگر هم باید بوجود بیایند تا بشود کار مملکت بر روال صحیح گردش کند. بنده از این مقدمه در این سرمقاله استفاده کردم و خواستم جوابی به جناب آقای دکتر هدایتی وزیر آموزش و پرورش عرض کرده باشم که متأسفانه تشریف ندارند و معاون محترم وزارت خارجه که تشریف دارند بعرض دولت خواهند رساند با کمال تأسف نسنجیده و بدون مطالعه ایشان در یکی از نطق هایشان که وابستگی جامعه استادکاران به حزب ایران نوین بیاناتی فرموده‌اند که بنده بیانات آقای دکتر هدایتی را قرائت می‌کنم آقای دکتر هدایتی وزیر آموزش و پرورش اظهار داشته‌اند ((حزب ما در مدت کوتاه که از تشکیل آن ثمراتی از این موفقیت بدست آمده که در تاریخ مشروطیت ما بی سابقه بوده است)) بسیار صحیح است مورد احترام ما هم هستند ولی جان کلام اینجاست احزابی که قبل از حزب ما بوجود آمدند هیچکدام پایه و اساسی نداشتند (دکتر اسفندیاری ـ اشتباه کرده‌اند) زیرا متأثر از هوی و هوس‌های شخصی بودند و از همین رو عمر زیادی نکردند و از هم پاشیده شدند (حاذقی ـ مقصودشان بعضی از حزب‌ها بود) اجازه بفرمائید آقای حاذقی استاد محترم، احترام بیان همیشه محفوظ باشد نطق برای همه و تریبون برای جنابعالی هم هست، بنده خواستم به وزیر آموزش و پرورش عرض کنم احزابی که در گذشته بوجود آمدند اگر حزب مخرب بود که ایشان بهتر از بنده اطلاع دارند حق با ایشان است ولی اگر مقصود حزب ملیون و مردم بود در حال حاضر هم زنده‌اند و هم مورد اعتماد ملت هستند وزیر آموزش و پرورش شما که می‌آیند و در مجلس هنوز از لیدرهای حزب ملیون و مردم تقدیر می‌کنند، لیدر این دو حزب یکی جناب آقای دکتر منوچهر اقبال است که موجب افتخار این مملکت هستند (صحیح است) و دیگری آقای اسدالله علم است که موجب افتخار این مملکت است (صحیح است) و پروفسور عدل است که از هر انگشتش جواهر می‌بارد چرا باید بی انصافی کنید چرا باید بی لطفی بفرمائید چرا باید نسنجیده حرف بزنید در صورتیکه در مورد حزب در سرمقاله اش اینطور با کمال متانت و با کمال صمیمیت می‌نویسد که احزاب دیگر هم باید بوجود بیایند و شما با کمال بی انصافی می‌تازید بما. بنده چون هنوز افتخار عضویت حزب ملیون را دارم و به لیدری جناب آقای دکتر اقبال هم در خدمتگزاری برئیس مملکت افتخار می‌کنم بنابراین وظیفه خودم دانستم که بگویم آقای وزیر آموزش و پرورش ما هم خدمتگزار این مملکتیم خدمتگزاری به شاه و مملکت مونوپول شما نیست حق ندارید تخطئه کنید خدمتگزارن را بنده از روز اولی که این نطق در روزنامه منتشر شد (مهندس صائبی ـ جوابش را در روزنامه بدهید) جای جواب همین جا است افراد حزب ملیون و مردم در مجلس هستند توجه بفرمائید (یک نفر از نمایندگان ـ همیشه خدمت کرده‌اند) (دکتر رهنوردی ـ سوء تفاهم شده).
نایب رئیس ـ اجازه بفرمائید که ناطق صحبت خودش را بکند.
کیهان یغمائی ـ جناب آقای دکتر رهنوردی بنده عرض کردم که حزب ایران نوین موجب افتخار ما است خدمتگزار و متشکل است ما قبول داریم اما صحیح نیست که یک وزیر بما بتازد (بانو دکتر پارسای ـ شما آخر جمله را قرائت بفرمائید گفته‌اند آنها ئیکه از بین رفته‌اند) نوشته احزابی که در گذشته بودند بنده خواستم از جناب آقای نوری مخصوصا لیدر اکثریت که تشریف دارند با کمال صفا استدعا کنم همانطور که ملاحظه فرمودند در گذشته ما‌ها که در مجلس هستیم تا وقتیکه حزب متشکل ایران نوین و دولت که اکثریت دارد و در مملکت خدمتگزار است وظیفه خودمان را به وجه احسن انجام داده‌ایم جنابعالی بوزیر آموزش و پرورش تذکر بفرمائید که دیگر چنین مطالبی نسنجیده و مطالعه نکرده نفرمایند چه فرقی دارد ایشان بنام وزیر آموزش و پرورش حمله کردند ما هم وظیفه دفاع داریم مطلب دیگری که بنده می‌خواهم عرض کنم این است که در مسافرت جنوب همانطور که همکار محترم جناب آقای روحانی فرمودند آن قسمت که مربوط به شرکت نفت است باعث افتخار ما است که دیدیم اغلب کارمندان و مهندسین آن ایرانی هستند و خیلی خوب اداره می‌شود و باز بنده به جناب آقای دکتر اقبال تبریک می‌گویم که این دستگاه را در حال حاضر در زیر سایه بندگان اعلیحضرت همایونی خیلی خوب اداره می‌کنند و این موجب افتخار ما است اما راجع به قسمتی که بنده در طی سی سال کار کشاورزی در آن تخصص دارم سد دز یک سدی است که می‌تواند ۱۴۰ تا ۲۰۰ هزار هکتار را مشروب کند و در حال حاضر ۱۳۰ هکتار کیلو وات نیروی برق دارد که با کمال تأسف بواسطه نداشتن محل ۶۵ هزار کیلو وات بیشتر بهره برداری نمی‌شود نسبت به آبادی صدو چهل هزار هکتار که پروژه اش تهیه شده بیش از ۱۷ ـ ۱۸ هزار هکتار در دست اقدام هست که یک عده مهندسین با کمال فداکاری و از خود گذشتگی در بدترین آب و هوا با کمال فداکاری زحمت می‌کشند بسیار موجب تشکر و افتخار ما هستند اما بنده خواستم عرض کنم که این برنامه عظیم هر چه زودتر به برنامه‌های فرعی منظم و اجراء بشود یک روزی بنده خاطرم هست دولت کموسیونهائی داشت وارهارد متخصص اقتصادی دنیا که همه قبولش دارند وزیر اقتصاد آلمان بود آمد ایران و گفت آقا بجای این سدهای بزرگ ۱۰ هزار ۵ هزار سد کوچک بسازید که بتوانید با سرعت بهره برداری کنید بهره برداری از سدهای بزرگ یک مقداری ناراحت کننده است و تعلیق به محال است بنده این را به رأی العین در سد دز دیدم خیال نمی‌کنم تا ۲۰ سال آینده هم برنامه‌ها بتوانند از اینهمه آب و نیروی برق استفاده کرد مگر باز دستی از غیب بیرون آید یعنی همانطور که همیشه بندگان اعلیحضرت همایونی بداد ما می‌رسند در این مورد هم ارشاد بفرمایند یک برنامه‌های فرعی گذاشته بشود والا اگر به همین منوال بگذرد بنده با اطلاعی که از کشاورزی دارم خیال نمی‌کنم تا ۲۰ سال دیگر هم ما بتوانیم از نیروی آب و برق این سد آنطوریکه باید و شاید و لازم است استفاده کنیم بنده استدعا می‌کنم از دولت که در این مورد یک اقدام سریع و فوری بفرمایند با سرمایه این مملکت و قسمتی بصورت وام متأسفانه پنج سد ساخته شده و آبش دارد می‌ریزد بدریا این دور از انصاف و عدل است استدعای بنده این است که یک اقدامی در این امر بشود ولی البته آنهائیکه پروژه سد را تهیه کردند و این سد را ساخته‌اند و قابل تمجید هستند کاری است که در دنیا ضروری است اما متأسفانه سدی ساختیم و گذاشتیم پشت جعبه آئینه و این بصلاح مملکت نیست بنده استدعایم این است که دولت فکر عاجلی در این مورد بکند (احسنت).
نایب رئیس ـ آقای مصطفوی بفرمائید.
مصطفوی نائینی ـ قبل از شروع عرایضم. بطوریکه خاطر آقایان محترم مستحضر است امروز موکب مبارک بمدت کوتاهی برای سه هفته عازم اروپا شدند امیدوار هستم در این مسافرت اعلیحضرت همایون شاهنشاه محبوب و رهبر دانشمند و خردمند ما در کنف حمایت خدامند بسلامت باشند (نمایندگان ـ انشاءالله) اعلیحضرت همایون شاهنشاه بواسطه شخصیت بارز جهانی که دارند و احاطه کامل که بسایت جهانی دارند و مخصوصا افتخار ابتکار تز مبارزه جهانی با بی سوادی را دارند در تمام دنیا مورد احترام هستند ما تردید نداریم که در این مسافرت هر چند سفر غیر رسمی است مورد تجدید سران بزرگ اروپا واقع خواهد شد (صحیح است) کمااینکه در مسافرت سه روزه أی که باز بطور غیر رسمی بپاکستان فرمودند آنقدر ملت و دولت و رئیس کشور دوست و همسایه ما از شخصیت اعلیحضرت همایون شاهنشاه تجلیل کردند که سابقه ندارد و مذاکرات بسیار بسیار مؤثری برای نزدیکی هر چه بیشتر ملت ایران و پاکستان بعمل آوردند دعای خیر نمایندگان محترم مجلس و تمام ملت ایران بدرقه اعلیحضرت همایون شاهنشاهی است و همه می گوئیم هر کجا هست خدایا بسلامت دارش (صحیح است) مطلب دیگری که می‌خواستم بعرض برسانم شاید بهترین موقع است که این مطلب را عرض کنم در این نزدیکی عید مسأله گرانی روز افزون احتیاجات عمومی است آقایان توجه دارند که ما بواسطه سنتی که داریم در شب عید هر فرد ایرانی اعم از غنی و فقیر مصرف زیادتری دارند متأسفانه قیمت سرسام آور کالاها و ارزاق همه چیز طوری است که برای مردم خسته کننده است (صحیح است) هیچ گونه کنترل و نظارتی هم برای تعدیل قیمتها نمی‌شود و متأسفانه بعضی از پیشه وران بظاهر مسلمان و در حقیقت خدا ناشناس هم نه تنها در این موضوع کمکی به مردم نمی‌کنند بلکه از موقعیت سوء استفاده می‌کنند و هر چه بتوانند مردم را زیر فشار می‌گذارند (صحیح است) بنده نمی دانم که چه سری است در این کشور هر وقت به یک مناسبتی و پیش آمدی قیمت کالا بالا می‌رود بعد از اینکه علت از بین رفت معلول بجای خودش باقی می‌ماند یک روزی ملت ایران برای جهاد ملی مختصری بقیمت نفت اضافه کرد بعد از موقعیت‌های اخیر قیمت نفت را مجددا پایین آوردند معهذا افزایش قیمت کالاها که در روز اول پیدا شد در جای خودش مانده و مردم را بستوه آوردند (روستا ـ اینطور نیست کسبه همه اینطور نیستند علت را تحقیق بفرمائید) من برای احترام کسبه گفتم بعضی از کسبه خدا نا شناس و قبول بفرمائید که این بعضی اش خیلی زیاد هستند بنابراین بنده اینجا یک توقع دارم یک توقع از آن عده کسبه خدا شناس که موجود هستند از آنها توقع دارم که توجه به فلسفه عید بکنند فلسفه عید این است که در این موقع مردم به همدیگر نزدیک بشوند و ازدیاد محبت بشود یک خرده کمتر مردم را تحت فشار بگذارند از طبقه اغنیا هم بنده این تقاضا را دارم از کسانیکه در شب ژانویه و عید خا رجی‌ها بیست هزار تومان سی هزار تومان در این مملکت خرج می‌کنند این توقع را دارم هر کس بقدر امکانش بقدر قدرت مالیش از یک نفر دو نفر ده نفر فقیر دستگیری کند تا موجب نزدیک شدن این طبقه از مردم بسایر طبقات بشود (احسنت) ولی آنچه مجددا خواهان آن هستم و بنده فکر می‌کنم همه نمایندگان محترم با من همصدا باشند این است که از دولت بخواهیم با کسبه‌ای که رعایت اخلاق را نمی‌کنند رعایت وجدان را نمی‌کنند با آنهائیکه با هیچ وسیله اخلاقی قابل اصلاح نیستند مبارزه کنند جلوی گرانفروشی را بگیرد و از این تعدیات جلوگیری بکند بنده جدا از شهرداری تهران از وزارت اقتصاد و از هر مقامی که مسئول این کار است تقاضا دارم که به این نکته توجه کند مسئله دیگری که می‌خواهم عرض کنم راجع به اضافات فرهنگیان است آنچه که شنیدم این موضوع در کمیسیون بودجه تصویب شده می‌خواستم از هیئت رئیسه محترم خواهش بکنم که این راغ زودتر در دستور بگذارند و زودتر تصویب بشود این نباید قبای بعد از عید برای فرهنگیان باشد باید طوری تصویب و پرداخت بشود که شب عید بدرد فرهنگیان بخورد همچنین خواستم از سایر وزارتخانه‌ها بخواهم و این موضوع را عرض کنم که بعد از چند سال دولت یک اضافه‌ای با یک ترفیعی بکارمندان داده البته بیشتر از این مقدور نبود و قدرت مالی مملکت بیشتر از این نیست بیش از این نباید انتظار و توقع داشت اما لطف کار در این است که وقتی تصویب شد بموقع بهشان بدهند من استدعا می‌کنم که زودتر این لایحه فرهنگیان تصویب بشود (مهندس معینی ـ در دستور روز پنجشنبه است) طبقه شریف فرهنگی شب عید بمختصر کمکی که برایشان مقرر شده دلخوش هستند و به مختصر رفاهیتشان تأمین می‌شود بعضی وزارتخانه‌های دیگر را هم بنده شنیدم که اعتبار ندارند ضمنا می‌خواهم تقاضا کنم که یک قراری بگذارند که پاداشهای کلان داده نشود خوب است امسال دولت توجه به این مطلب بکند که کسانی که حقوقشان بالا است کسانی که حقوقشان از دو هزار تومان و سه هزار تومان بالا است آنها شب عید از پاداش استفاده نکنند و اعتباری را که برای پاداشهای ده هزار تومان و ۱۵ هزار تومان برای نورچشمی‌ها گذاشته‌اند این اعتبار را صرف پرداخت عیدی کارمندان کوچک بکنند و عیدی و اضافات کارمندان جزء و مستخدمین جزء را که واقعا بواسطه گرانی ارزاق در مضیقه شدید هستند زودتر پرداخت بکنند مسئله دیگری که بنده این روزها می‌شنوم مسئله جمع آوری اتومبیل‌های دولتی است این اقدامی را که دولت جناب آقای هویدا کرده است بسیار اقدام مفیدی است ولی بنده از خاطره‌ای که از این مطلب دارم نگرانم برای اینکه من الان وقتی فکر می‌کنم یادم می‌آید که چهار پنج مرتبه تا بحال این اقدام شده اتومبیل‌ها جمع آوری شده و فروخته شده به ثمن بخش مأمورین فروش با خریدارها ساخت و پاخت کرده‌اند و اتومبیل‌ها را به قیمت ارزان فروخته‌اند بعد از نو اتومبیل‌های آخرین سیستم خریده‌اند اگر این بار هم برنامه این است واقعا این برنامه برای مملکت خطر ناک است من از آقای هویدا خواهش می‌کنم که از اول فکر این مطلب را بکنند اگر بنا است در آینده باز اتومبیل بخرند خوب است که این اتومبیل هائی که هست زیر پای آقایان باشد و نفروشند (حاذقی ـ جایش نخرند) بنده هم عرض می‌کنم که حتما بفروشند ولی جایش نخرند این دیگر دست بنده نیست (حاذقی ـ بفروشند ولی جایش نخرند) آقای حاذقی شما بفرمائید که نخرند (دکتر کیان ـ برای این کار باید قانون بیاورند و شاغل اتومبیل دار با قانون معین شود) نکته دیگری که می‌خواستم بعرض برسانم ایت است که بنده عرض کردم در وزارت فرهنگ دیدم عده‌ای از فرهنگیان ما سال گذشته و دو سال پیش بموقع حقوقشان پرداخت نشده و این جزء تعهدات دولت است آقایان مستخضرید که در این مجلس چند مرتبه صحبت شده و آقای وزیر آموزش و پرورش اشکال پرداختشان را بواسطه تعداد زیاد کارمندان و فاصله‌ای که هست در شهرستانها اظهار کردند و بهر حال به این علل عده‌ای از کارمندان یک سال و دو سال حقوق دولت نکرده‌اند و طلب دارند و حقوق اینها جزء تعهدات درآمده اعتبار پرداخت تعهدات هم موجود است ولی چندی پیش دولت یک بخشنامه‌ای کرده است بمنظور صرفه جوئی در ماده ۱۳ این بخش نامه برای صرفه جوئی و جلوگیری از مخارج زائد گفته است که کلیه تعهدات را پرداخت نکنند بنده نمی دانم این چه جور صرفه جوئی است که اگر بنا باشد یک دستگاهی یک مقامی یک شخصیت حقوقی صرفه جوئی را در این بداند که بدهی را ندهد کار داد و ستد در این مملکت تقریبا تکلیفش یکسره می‌شود کارمند فرهنگ آموزگار یکسال حقوقش پرداخت نشده طلب دارد اعتبارش هم موجود است این چه صرفه جوئی است که حقوق کارمند را نپردازند بنده می دانم این حرفهائی که می‌زنم بیخودی است چون از مسئولین دولت در اینجا نیستند آقایانی هم که تشریف دارند مسلما یادداشت نخواهند کرد که به دولت بگویند که این حرفها جز گفتنش برای ما فایده دیگری ندارد بنده این را می دانم ولی فقط برای این عرض می‌کنم که از پشت تریبون مجلس این مطلب را عرض کنم که لااقل وجدانم آسوده باشد آموزگار در بنده لنگه حقوقش بموقع نرسیده جزء تعهدات شده و اعتبارش هم موجود است دستور دولت این است که دیون و تعهدات را پرداخت نکنند و صرفه جوئی بشود بنده قضاوت این مطلب را به مجلس محترم واگذار می‌کنم مطلب دیگری که اینجا جناب آقای کیهان یغمائی مطرح کردند بنده این روزنامه را نخوانده بودم بنده باید عرض کنم که عضو حزب هستم عضو حزب ایران نوین نیستم افتخار می‌کنم کماکان عضو حزب ملیون هستم (احسنت) ولی به حزب مترقی ایران نوین احترام می‌گذارم به افراد و جوانهای تحصیل کرده‌ای که در این حزب جمع شده‌اند و قصد خدمت به مملکت دارند احترام می‌گذارم ولی توقع واستدعا دارم برای اینکه در این مملکت تشتت و اختلاف پیش نیاید تشتت و اختلاف بس است و برای اینکه اینگونه اختلافات پیش نیاید وقتی که می‌خواهند صحبت بکنند و حرفی بزنند و مطالعه بکنند و بعد حرف بزنند معنی ندارد بگویند سایر احزاب تشکیلشان پایه و اساسی نداشته است بنده در اینجا به جرأت عرض می‌کنم که بغیر از حزب منحله توده که به دستور خارجیان در این مملکت تشکیل شد و ملت ایران آن را از بین برد و غیر قانونی اعلام کرد تمام احزابی که در این مملکت تشکیل شده است بقصد خدمتگزاری تشکیل شده است و همه خدمتگزاریم بنابراین این بی لطفی است که این حرف را بزنند و موجب بشود که این حرف دیگران را برنجاند (مهندس ارفع ـ ایشان گفته‌اند که احزب پاشیده شده حزب میلیون و مردم که پاشیده نشده است) قائده این است که بنده اصولا هم همینطور فکر می‌کنم آقای دکتر هدایتی مرد ناپخته‌ای نیست انتظار نداریم از ایشان که چنین حرفی بزنند بنده هم گمان می‌کنم همانطور که جناب آقاس مهندس ارفع فرمودند منظورشان احزاب دیگری غیر از حزب ملیون و مردم بوده است و بنده فکر می‌کنم بطور کلی احزابی که در مملکت تشکیل شده همه بموقع خودش خدمت کرده‌اند غیر از حزب منحله توده و در زمان قوام السلطنه حزب دمکرات ایران تشکیل شد همین حزب دمکرات ایران بزرگترین خدمتها را به نظر بنده به این مملکت کرد بنده عضو آن حزب نبودم ولی امروز پس از چند سال می‌بینیم که آن حزب خدمت کرد بنابراین خوب نیست که آدم با زبان یا با یک اشتباه در نوشتن و در گفتن موجبات رنجش دیگران را فراهم کند عرض دیگری ندارم (احسنت).
نایب رئیس ـ آقای خواجه نوری.
خواجه نوری ـ با اجازه مقام ریاست باید بعرض برسانم که همانطور که دوستان می دانم بنده حتی المقدور سعی می‌کنم که در کار مذاکرات قبل از دستور کمتر مداخله داشته باشم لیکن امروز چون جناب آقای کیهان یغمائی مطالبی فرمودند و با حرارت هم فرمودند و طرف خطاب هم فقیر بودم بنده ناچار شدم که از مقام ریاست استدعا کنم که چند کلمه‌ای بعرض برسانم اولا مقدمه راجع به بیانیه حضرت آیت الله کفائی مطلبی فرمودند که موجب تشکر همه ایرانیان است برای اینکه شخص ایشان و تمام روحانیون جلیل القدر این مملکت مورد احترام تمام اهالی ایران هستند و مسلما آنچه که بیان می‌فرمایند برای ایجاد وحدت ملی برای تقویت روح وطن پرستی و برای ایجاد ایمان بمذهب و دیانت و موجب تقویت روحیه ما است و موجب امتنان و تشکر همه ما است (صحیح است) بنده نسبت به سهم خودم و از طرف فراکسیون حزب ایران نوین خود را موظف می دانم که این مطالب را عرض کنم (صحیح است) همین بیانات و همین اقدامات نشان می‌دهد که ملت ایران یک جهت واقعی و یک برنامه کلی دارد و سمپاشی‌ها و اقدامات ناشیانه عناصر خارجی و خدای نکرده پاره‌ای از مزدوران داخلی بهیچوجه نمی‌توانند که این اتحاد و اتفاق مقدس را متزلزل کنند و اما راجع به لزوم احزاب متعدد بارها دولت در پشت همین تریبون از طرف اعضای حزب ایران نوین گفته و تأکید شده است خودم شخصا از اعضای محترم اقلیت استمداد کردم و استدعا کردم که ما را راهنمائی بکنند و اشتباهات ما را پدرانه و برادرانه به ما گوشزد بکنند (احسنت) و بهترین طریق اداره کردن مملکت با رژیم دموکراسی این است که انسان گوشش را بیشتر باز بکند بسوی اشخاصی که انتقاد می‌کنند و ایراد می‌گیرند (احسنت) و این انتقادات و ایرادات موجب می‌شود که اشتباهی را خدای نکرده انسان دو مرتبه تکرار نکند هر کس ممکن است اشتباه بکند (احسنت) و هیچکس هم نمی‌تواند مدعی باشد که من مرتکب خطا نمی‌شوم ولیکن اگر اقلیتی باشد و قدرت بیان داشته باشد و بدون نظر و غرض راهنمائی کند مسلم این است که اکثریت هم که بفرمایش جناب آقای کیهان یغمائی قدرت و حکومت را در دست دارند اگر هم خدای نکرده یک مرتبه اشتباهی کرده باشد دفعه دوم نظیر آن اشتباه را تکرار نکند و از این بابت ما ممنون هستیم و وجوب احزاب متعدد را نه تنها بین خودمان بیان می‌کنیم بلکه در مقامات و گفته هایمان همه جا تکرار می‌کنیم و از دوستانمان خواهش می‌کنیم که متشکل باشند و بیاناتشان را بطور منظم و مدون منتشر کنند اگر راه غلطی را در جلوی پای ما می‌بینند راه صحیحی که بنظرشان می‌رسد بطور صحیح و روشن بفرمایند و انتقادات جنبه منفی نداشته باشد بلکه جنبه سازندگی داشته باشد و آنچه که بنظرشان می‌رسد که ما بأید بکنیم آن را بما ارائه بدهند بگویند که شما فلان جا بد کردید و بگویند که اگر این کار را می‌کردید بهتر بود آنوقت بیشتر ممنون می‌شدیم (احسنت) (دکتر اسفندیاری ـ اینها تأیید فرمایشات گذشته است) عوض اینکه انتقاد منفی بکنند بگویند که بهتر بود اینکار را می‌کردید نتیجه این است که کارها خوب می‌شود و نظر شما را تأیید می‌کنیم تأیید هم بفرمائید ما را راهنمائی بفرمائید البته تأیید را ما بیشتر از دوستان خودمان می‌خواهیم نه مخالفین (دکتر اسفندیاری ـ ما مخالف نیستیم در موردی که عمل خوب می‌کنند تأیید می‌کنیم وظیفه خودمان هم هست).
نایب رئیس ـ آقای دکتر اسفندیاری جناب عالی نشسته نطق نفرنائید.
خواجه نوری ـ انتظار تایید مطلق از مخاطب نمی‌توان داشت ولیکن توقع راهنمائی را انسان از هر کسی می‌تواند داشته باشد بخصوص که ما مدعی نیستیم که تنها مردم روشنفکر این مملکت هستیم وتنها مردم وطن دوست وشاهد دوست این مملکت هستیم و این امید را داریم و این اطمینان را داریم که نودو نه ممیز نه درصد (۹|۹۹)مردم این مملکت همه شاهد دوست هستنند وطنپرست هستند همه می‌خواهند خدمت کنند ولی سلیقه‌ها فرق می‌کند اینستکه برای یکمرتبه برای همیشه می‌خواستم این مطالب را بعرض برسانم که ما در جهت اجرای نیات شاهانه ودر اجرای برنامه‌های مترقیانه این مملکت به کمکهای فکری تمام افراد این مملکت محتاج هستیم به همکاری همه افراد وطن پرست این مملکت محتاج هستیم (صحیح است) و در عمل هم نشان داده‌ایم که هر وقتیکه دستی بسوی ما دراز شده است نگاه نکردیم ببینیم این دست رویش نوشته است ایران نوین یا چیز دیگر هر دست محکم و قوی و سالمی که بطرف ما دراز شد ما آن دست را با صمیمیت فشار دادیم و در آتیه هم این رویه را ادامه خواهیم داد (احسنت) یک مطلبی را جناب آقای کیهان یغمائی تذکر دادند راجع ببهره داری بطور اتم و اکمل از سد دز و تأسیسات خوزستان اگر جناب آقای کیهان یغمائی بخاطر داشته باشند موقعیکه لوایح دولت راجع به گرفتن اعتبار برای ایجاد شبکه برق و تکمیل صنایع مملکت در دفعات مختلف بمجلس تقدیم شد و بتصویب رسید بعرض مجلس رساندین که دولت مصمم است که حداکثر استفاده را در مدت کوتاهی از سدهای موجود از لحاظ قدرت هیدروالکتریک از لحاظ ایجاد صنایع بنماید الان این برنامه که دولت دارد که شبکه برق سرتاسری از آستارا تا گرگان ایجاد بکند تمام روستاهای این منطقه را چه در شمال البرز و چه در جنوب البرز مجهز به نیروی برق بکند برای همین است که روستاهای این نواحی از برق ارزان مستفیض بشوند و در ضمن بتوانند صنایع روستائی ایجاد کنند و حتی از لحاظ کشاورزی هم بترقیات بزرگتری نایل بشوند نظیر همین برنامه در خوزستان هم هست در خوزستان ایجاد نیروی شبکه برق با سرعت پیشرفت می‌کند همین طور که اطلاع دارید اغلب شهرهای خوزستان الان از برق سد دز، استفاده می‌کنند و در آتیه هم در نظر هست با ایجاد صنایع پتروشیمی در بندر معشور و ایجاد صنایع آلومینیوم و صنایع دیگری که ماده اولیه اش در درجه اول نیروی برق است حداکثر استفاده را از نیروی برق بکند و بنده فکر می‌کنم که این برنامه ریزی به بهترین وجهی انجام شده و الان هم در حال اجرا است و اگر جناب آقای کیهان یغمائی دقت می‌فرمودند و به شرکت ملی نفت مراجعه می‌فرمودند الان اقداماتیکه شرکت ملی نفت در جهت ایجاد صنعت پتروشیمی در بندر معشور در دست دارد ملاحظه می‌فرمودند و سایر پروژه هائیکه در تحت مطالعه است و در دست اقدام است متوجه می‌شدند که انشاءالله در مدت معینی از تمام نیروی سد دز استفاده خواهد شد همچنین از لحاظ کشاورزی نمی‌شود مثل صنعت سریع پیشرفت کرد برای اینکه زمین را اول باید تسطیح کرد نهر کشی کرد زمین شوره را باید اول شیرین کرد و تمام اینکارها وقت می‌خواهد و تجهیزات می‌خواهد اما با در نظر گرفتن این مشکلات وقتی که ما می‌بینیم در عرض یکسال یک مرتبه توانسته‌اند ۲۵ الی ۳۵ هکتار زمین را به آن سیستمی که در خوزستان ملاحظه فرمودید که در واقع می‌شود گفت که از لحاظ کیفیت کار نمونه است و در ایران نظیر ندارد انجام شده است این قابل تقدیر است و ما امیدوار هستیم بهمین ترتیب تمام ظرفیت آب بمصرف برسد و بهترین کشاورزی در خوزستان ایجاد بشود بهمان ترتیب که ملاحظه میفرمائید در حال انجام است و آنچه که شده به بهترین وضع انجام شده بنده باز هم عرض می‌کنم که این تریبون مجلس محلی است که همه ما باید آزادانه در جهت مثبت و منفی با هم بحث کنیم همدیگر را راهنمائی کنیم و هر موقعی هم که فرمایشی بفرمایند مسلما مورد استفاده اکثریت و دولت قرار خواهد گرفت و خیلی هم متشکرم (احسنت).
نایب رئیس ـ آقایان توجه داشته باشند قبلا می‌خواستم خواهش کنم از نمایندگان محترم چون امروز یکی دو جلسه کمیسیونها تشکیل است موقعیکه می‌خواهند جلسه علنی را ترک بفرمایند به تابلو توجه بفرمایند که جلسه از اکثریت نیفتد تا ما بتوانیم کارمان را ادامه دهیم.
- تصویب صورت جلسه
۳- تصویب صورت جلسه
نایب رئیس ـ صورت جلسه روز یکشنبه مطرح است نظری هست؟ آقای مهندس ارفع.
مهندس ارفع- یک مختصر اصلاحی است که به تند نویسی می‌دهم.
نایب رئیس ـ اصلاح می‌شود. آقای مهندس اسدی سمیع.
مهندس اسدی سمیع ـ اشتباه مختصری در چاپ عرایض بنده شده به تند نویسی می‌دهم.
نایب رئیس ـ اصلاح می‌شود. آقای دکتر یزدان پناه.
دکتر یزدان پناه ـ در مطالب بنده چند اشتباهی شده بود که از اداره تند نویسی تقاضا کردم اصلاح نمایند.
نایب رئیس ـ بسیار خوب اصلاح می‌شود نظر دیگری نیست؟ (اظهاری نشد) بنابراین صورت جلسه قبل تصویب می‌شود. آقای معتمدی.
معتمدی ـ بطوریکه ملاحظه می‌فرمایند طومار بزرگی بعرض یه متر و بطول یک متر و ۲۰ سانتیمتر از طرف اهالی پیکان جرقویه در موضوع دهدار رسیده که از دولت خواهش می‌شود هر کس واجد شرایط است و در میان مردم اکثریت دارد بسمت دهدار محل انتخاب نمایند که اهالی ناچار نشوند این قبیل طومارها را تهیه و بمجلس و بتهران بفرستند.
نایب رئیس ـ آقای موسوی کبیری.
موسوی کبیری ـ چند فقره شکایت واصل گردیده است که بمنظور صدور اوامر مقتضی تقدیم مقام ریاست می‌گردد.
نایب رئیس ـ آقای دکتر رهنوردی.
دکتر رهنوردی ـ عریضه‌ای است از یکی از کشاورزان ساری تقدیم هیأت رئیسه کردم استدعا می‌کنم دستور بفرمائید رسیدگی بشود.
نایب رئیس ـ آقای پروین.
فضل الله پروین ـ تقاضائی از یک گروهبان رسیده تقدیم مقام ریاست می‌کنم.
- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون امور خارجه دائر به اجازه مبادله موافقت نامه فرهنگی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اردن و ابلاغ بدولت
۴- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون امور خارجه دائر به اجازه مبادله موافقت نامه فرهنگی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اردن و ابلاغ بدولت
نایب رئیس ـ وارد دستور می‌شویم شور دوم موافقت نامه فرهنگی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی اردن مطرح است قرائت می‌شود.
گزارش شور دوم از کمیسیون امور خارجه بمجلس شورای ملی
کمیسیون امور خارجه در جلسه یکشنبه ۱۸ بهمن ماه ۱۳۴۳ با حضور آقای میرفندرسکی معاون وزارت امور خارجه لایحه شماره ۲۴۰۹ ـ ۱۳۴۳/۹/۲۶ ارسالی از مجلس سنا راجع بموافقتنامه فرهنگی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی اردن را که گزارش شور اول آن بشماره ۱۲۳۲ چاپ شده است برای شور دوم مورد رسیدگی قرار داد و ماده واحده مصوبه شور اول و موافقتنامه منضم به آن را تصویب کرد. اینک گزارش آن بمجلس شورای ملی تقدیم می‌گردد.
ماده واحده ـ موافقت نامه فرهنگی منعقد بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی اردن هاشمی که شامل یک مقدمه و سیزده ماده است و در تاریخ ششم اردیبهشت ماه ۱۳۳۹ در تهران به امضای نمایندگان مختار طرفین رسیده است تصویب و بدولت اجازه داده می‌شود اسناد مصوب آنرا مبادله نماید.
مخبر کمیسیون امور خارجه ـ مافی.
گزارش شور دوم از کمیسیون فرهنگ بمجلس شورای ملی
کمیسیون فرهنگ در جلسه دوشنبه ۱۳۴۳/۱۱/۱۹ با حضور نماینده دولت لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به موافقتنامه فرهنگی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی اردن را برای شور دوم مورد رسیدگی قرار داد و مصوبه شور اول را تأیید و تصویب کرد. اینک گزارش آن تقدیم مجلس شورای ملی می‌گردد.
مخبر کمیسیون فرهنگ ـ صدری کیوان.
نایب رئیس ـ ماده واحده مطرح است نظری است؟ (اظهاری نشد) کلیات آخر ماده واحده مطرح است نظری هست؟ (اظهاری نشد) بماده واحده و کلیات آخر آن رأی می‌گیریم خانمها و آقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد بدولت ابلاغ می‌شود.
- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون قوانین دارائی راجع به اجازه پرداخت چهار میلیون دلار وام بشرکت ملی نفت ایران برای سرمایه گذاری در شرکت نفت ایران و ایتالیا و ارسال بمجلس سنا
۵- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون قوانین دارائی راجع به اجازه پرداخت چهار میلیون دلار وام بشرکت ملی نفت ایران برای سرمایه گذاری در شرکت نفت ایران و ایتالیا و ارسال بمجلس سنا
نایب رئیس ـ گزارش شور دوم راجع بپرداخت چهار میلیون دلار وام بشرکت ملی نفت ایران برای سرمایه گذاری در شرکت نفت ایران ایتالیا مطرح است قرائت می‌شود.
گزارش شور دوم از کمیسیون قوانین دارائی بمجلس شورای ملی
کمیسیون قوانین دارائی در جلسه ۲۱ بهمن ماه ۱۳۴۳ با حضور نماینده دولت لایحه شماره ۳۳۵۷/۲ ـ ۱۳۴۲/۱۰/۴ راجع به پرداخت چهار میلیون دلار وام بشرکت ملی نفت ایران برای سرمایه گذاری در شرکت نفت ایران ایتالیا (سیریپ) که گزارش شور اول آن بشماره ۱۲۱۸ چاپ گردیده برای شور دوم مورد رسیدگی قرار داده و گزارش شور اول را عینا تأیید و تصویب نمود.
اینک گزارش آنرا بمجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.
به استناد ماده واحده مصوب ۲۰ آذر ماه ۱۳۴۲ ماده واحده ذیل تصویب می‌شود.
ماده واحده ـ بوزارت دارائی اجازه داده می‌شود از محل حقوق دولتی و مالیاتهائی که از شرکت نفت ایران و ایتالیا (سیریپ) وصول می‌شود مبلغ چهار میلیون دلار بعنوان وام با بهره شش درصد برای باز پرداخت اعتباری که شرکت ملی نفت از بانک مرکزی ایران بمنظور سرمایه گذاری در شرکت سیریپ دریافت کرده است بشرح زیر در اختیار شرکت ملی نفت ایران بگذارد.
- ۱- مبلغ هفتصدو پنجاه هزار دلار در تاریخ هشتم مهرماه ۱۳۴۲.
- ۲- مبلغ یک میلیون و دویست و پنجاه هزار دلار در تاریخ دهم اردیبهشت ماه ۱۳۴۳.
- ۳- مبلغ دو میلیون دلار در تاریخ دهم اردیبهشت ماه ۱۳۴۴.
شرکت ملی نفت ایران مبلغ چهار میلیون دلار فوق الذکر و بهره متعلقه را از تاریخ ۸ مهرماه ۱۳۴۴ تا تاریخ دهم دیماه ۱۳۴۵ به اقساطی که بین وزارت دارائی و شرکت نامبرده توافق خواهد شد بوزارت دارائی مسترد خواهد کرد.
رئیس کمیسیون قوانین دارائی ـ خواجه نوری.
گزارش شور دوم از کمیسیون بودجه بمجلس شورای ملی
کمیسیون بودجه با حضور نمایندگان دولت لایحه شماره ۳۳۵۷/۲ ـ ۱۳۴۲/۱۰/۴ راجع به پرداخت چهار میلیون دلار وام بشرکت ملی نفت ایران برای سرمایه گذاری در شرکت نفت ایران ایتالیا (سیریپ) را برای شور دوم رسیدگی قرار داده و گزارش کمیسیون قوانین دارائی در اینمورد را عینا تأیید و تصویب نمود. اینک گزارش آنرا بمجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.
مخبر کمیسیون بودجه ـ کریم اهری.
نایب رئیس ـ ماده واحده مطرح است. مجددا خواستم از آقایان نمایندگان محترم تقاضا کنم به تابلو توجه کنند و بترتیبی از جلسه خارج بشوند که ما بتوانیم جلسه را ادامه بدهیم (صحیح است). آقای دکتر مبین.
دکتر مبین ـ بنده قبل از آنکه راجع به ماده واحده صحبت کنم اول ماده ۶ از قانون برنامه سوم را قرائت می‌کنم.
ماده ۶- سهمی از درآمد نفت که در هر سال (یا قسمتی از سال) طی دوره برنامه عاید دولت می‌شود بمحض وصول طبق جدول زیر در حساب مخصوصی بنام (حساب درآمد برنامه) در بانک مرکزی بریال سپرده خواهد شد.
- تبصره ـ درآمد نفت مذکور در این ماده عبارت است از جمع وجوهی که بموجب قرار داد نفت مصوب ۷ آبانماه ۱۳۳۳ پس از وضع قسط بدهی دولت بشرکت سابق نفت انگلیس و ایران عاید دولت ایران می‌شود و همچنین هر درآمد دیگری که دو لت ایران طبق قراردادهای موجود یا قراردادهائی که بعدا منعقد خواهد نمود بدست می‌آورد)).
بنابراین چون در این ماده واحده نوشته شد بوزارت دارائی اجازه داده می‌شود که از محل حقوق دولتی و مالیاتهائی که از شرکت نفت ایران و ایتالیائی می‌گردد این پول را بپردازد بنظر بنده این اشکال دارد و نمی‌تواند چون تمام این چهار میلیون سهم دولت نیست بلکه ۲ میلیون و نیم دلار آن سهم سازمان برنامه هیچ نوع نمی‌تواند وامی بشرکت ملی نفت ایران بپردازد و از این محل هیچ نوع خرجی نمی‌تواند بکند برای اینکه دو میلیون و نیم دلار از این چهار میلیون دلار مال سازمان برنامه است دولت از سهم خودش هر تصمیمی بخواهد می‌تواند بگیرد بنظر بنده برای اینکه اشکال رفع بشود چون در شور دوم است بنده پیشنهادی به امضای یکنفر نمی‌توانم بدهم اگر نماینده دولت موافق باشد بهترین راه اینست که در ماده واحده پس از عبارت بوزارت دارائی اجازه داده می‌شود اضافه شود از محل سهم دولت از حقوق دولتی و مالیاتهائی که وصول می‌نماید و این چهار میلیون دلار را منحصرا از محل سهم دولت بپردازد و از سهم سازمان برنامه دولت چنین پرداختی را نمی‌تواند بکند و مخالف قانون برنامه عمرانی سوم است ضمنا بنده می‌خواستم ببینم چه علت دارد که تبدیل تعهد بشود شرکت ملی نفت ایران یک یدهی ببانک مرکزی دارد دولت به چه عنوان این بدهی را قبول می‌کند و خودش را بدهکار می‌کند شرکت ملی نفت بدهکار است سرمایه گذاری هم در شرکت ایران ایتالیا کرده و بدهی اش هم به بانک محرز و مسلم است بموقع خودش همین پول را که می‌خواهد به دولت بپردازد به بانک مرکزی می‌پردازد دولت چه اصراری دارد که از محل پولی که مال خودش نیست بیاید اجازه بگیرد و این بدهی شرکت ملی نفت را به بانک مرکزی بپردازد و بعدا خودش از شرکت ملی نفت طلبکار بشود بهر حال بنظر بنده چنین پرداخت مغایر است با قانون برنامه عمرانی سوم و دولت چنین پرداختی را از این محل اگر اصلاح نکند نمی‌تواند بپردازد.
نایب رئیس ـ آقای قوام صدری.
قوام صدری ـ (معاون وزارت دارائی) ـ با اجازه مقام ریاست. قطعنا جناب آقای دکتر یک اصل کلی را توجه فرمودند و آن اینست که آقایان محترم در اینجا یک قانون تصویب می‌فرمایند و مسلم است بر فرض که اینطور که می فرمائید باشد وقتی که تصویب فرمودید وارد بر آن قانون است و این استثنائی است که اجرا می‌شود البته اگر ما خودمان می‌خواستیم اجرا کنیم مخالف قانون برنامه سوم بود اما توضیحا عرض می‌کنم چنین چیزی هم نیست عبارت قانون برنامه می‌نویسد از محل حقوق قانونی دولتی نفت نه از محل مالیات نفت مالیات نفت مال دولت است (دکتر مبین ـ تبصره ماده ۶ قانون برنامه سوم را ملاحظه بفرمائید) مالیات نفت منظور آن مالیاتی که بعنوان درآمد نفت که در قراردادها ملاحظه فرمودید و در قرار داد کنسرسیوم هم اشاره شده آنست که در واقع درآمد ما از نفت است و حال آنکه ما از نفت و بنزین هم مالیات می‌گیریم هیچ مربوط به آن نیست پیداست آنچه را که سهم سازمان برنامه است متعلق به سازمان برنامه است و آنچه در اینجا نوشته شده منظور از درآمدی است که خود دستگاه دولت از این محل خواهد داشت شما روی این مطلب اطمینان داشته باشید.
نایب رئیس ـ نظر دیگری نیست؟
دکتر مبین ـ قانع نشدم.
نایب رئیس ـ بفرمائید.
دکتر مبین ـ در این ماده واحده گفته شده از محل حقوق دولت و مالیاتهائی که از شرکت نفت ایران ایتالیا وصول می‌شود (یکی از نمایندگان ـ سهم خودشان را) مالیاتی که از شرکت ایران ایتالیا وصول شد بأید دو قسمت بشود ۶۵ درصدش مال سازمان برنامه است (معاون وزارت دارائی ـ امسال) سال گذشته ۶۰ درصد سال آینده ۷۰ درصد بنابراین مالیاتی که طبق قرارداد از شرکت ایران و ایتالیا وصول می‌شود بأید دو قسمت بشود و آن مالیاتی که وصول می‌شود که در قرارداد پیش بینی شده منحصرا مال دولت نیست ۶۵ درصد مال سازمان برنامه است ۳۵ درصد مال دولت است اگر شما قبول دارید که از محل ۳۵ درصد سهم دولت پرداخت می‌شود بنده عرضی ندارم پس بأید این ماده واحده را اصلاح کنید چون اینجا گفته شده از محل مالیاتی که از شرکت نفت ایران ایتالیا وصول می‌شود بنده عرض کردم اگر اضافه کنید از محل سهم دولت از حقوق دولتی و مالیاتها اشکال رفع می‌شود اگر این جمله را اضافه نکنید این اشکال هست که شما نباید از کل دریافتی این چهار میلیون دلار بپردازید اینکه جنابعالی ایراد کردید که این قانون وارد بر آن است بنده هم می دانم ولی نباید باشد چرا؟ برای اینکه شما در ماده ۶ تمام پول لازم تأمین نشد ۵۰ میلیارد ریال قرض بکنید شما هر میزان از محل ماده ۶ برداشت بکنید بالنتیجه اجازه استفاده از ماده ۷ را همیشه باقی گذاشته‌اید در مورد پذیره ۱۸۵ میلیون دلار هم بنده همین را عرض کردم شما درآمدهای سازمان برنامه را از ماده ۷ وقتی کم کردید بالنتیجه حقی را که بموجب ماده ۷ خواهید داشت که وام بگیرید همیشه پا برجا نگاه خواهد داشت این صحیح نیست و شما با این وام جدیدی که می‌دهید محلی باز می‌گذارید برای استفاده سازمان برنامه از ماده ۷ بنده منظورم این است که سازمان برنامه هر درآمدی که از محل ماده ۶ می‌تواند داشته باشد بهش بدهید شما درآمدش را ازش می‌گیرید و می گوئید بموجب قانون است امروز بنده هم عرضم همین است شما بچه مناسب اینکار را می‌کنید استفاده‌ای که دولت می‌خواهد بکند استفاده صحیحی نیست شما بدهی شرکت ملی نفت را قبول می‌کنید چه اصراری دارید که خودش به بانک مرکزی بدهی اش را می‌پردازد چرا شما آن را قبول می‌کنید که چند سال دیگر وصول کنید ولی غیر مستقیم سبب می‌شود که درآمد سازمان برنامه را از محل ماده ۶ کم می‌کنید وقتی کم کردید مجبور است از محل ماده ۷ استفاده کند و این صحیح نیست.
نایب رئیس ـ آقای قوام صدری توضیحی دارید بفرمائید.
قوام صدری ـ (معاون وزارت دارائی) ـ بنده خیال می‌کنم با تأییدی که کردم خدمتتان که منظور اینجا آن سهمی است که عاید وزارت دارائی می‌شود چون در آن تبصره صراحت دارد که عواید نفت به خودی خود انتقال داده می‌شود بحساب سازمان برنامه و وزارت دارائی در آن دخل و تصرف نمی‌تواند بکند و این پرداخت از محل عایداتی است که نصیب و سهم وزارت دارائی است و این پول را ازش استفاده می‌کند چرا؟ چون همانطور که اشاره آنجا فرمودید در آن ماده صریح است که بخودی خود این عایدات بر حسب آن تقسیم که برای هر سال در نظر گرفته شده قسمت می‌شود و سهم وزارت دارائی بعدا در اختیار وزارت دارائی گذاشته می‌شود بنابراین وزارت دارائی بالطبع در آن نمی‌تواند تصرف کند مگر بموجب یک اجازه خاصی.
نایب رئیس ـ در کلیات آخر نظری نیست؟ (اظهاری نشد) آقای دکتر اسفندیاری یک تذکری داده‌اند که کلمه ((می‌شود)) در سطر دوم ماده واحده بشود ((می‌کند)) برای اینکه دوبار کلمه (می‌شود) تکرار نشود بنظر بنده این یک اصلاح عبارتی است و اشکالی ندارد (صحیح است) به این لایحه با ورقه رأی می‌گیریم.
(اسامی خانمها و آقایان نمایندگان بترتیب آتی وسیله منشی اعلام و در محل نطق اخذ رأی بعمل آمد).
- خواجه نوری ـ دکتر کلالی ـ مهندس ریاحی ـ مهندس کمانگر ـ دکتر مبین ـ بانو ابتهاج سمیعی ـ بانو جهانبانی ـ بانو تربیت ـ محدث زاده ـ کیهان یغمائی ـ مهندس آصفی ـ موسوی ـ دکتر رهنوردی ـ مهندس پروشانی ـ دکتر کیان ـ مهندس ارفع ـ شکیبا ـ مافی ـ زند ـ دکتر یزدان پناه ـ دکتر حاتم ـ مهندس برومند ـ دکتر فربود ـ سرتیب پور ـ کسرائی ـ مهندس عدلی ـ مهندس مجتهدی ـ مهندس صدقیانی ـ مهندس جلالی ـ دکتر نجیمی ـ موسوی ماکوئی ـ مهندس زر آور ـ ثامنی ـ مهندس اخوان ـ مهندس اسدی سمیع ـ دکتر یگانگی ـ دکتر عدل ـ معتمدی ـ قراچورلو ـ پاک ذات ـ امیر احمدی ـ صائبی ـ پروین ـ نیاکان ـ بانو دکتر پارسای ـ دکتر سعید حکمت ـ میر هادی ـ دکتر سامی راد ـ اقبالی ـ کنگر لو ـ دکتر مدنی ـ امینی خراجی ـ حاذقی ـ حکیمیان ـ نکوزاد ـ کمالوند ـ فولادوند ـ نصیری ـ سعید وزیری ـ نیری ـ دکتر پورهاشمی ـ مهندس مالک ـ ابراهیمی ـ ملک زاده آملی ـ دکتر اسفندیاری ـ مصطفوی ـ دکتر رمضانی ـ امام مردوخ ـ خانم دکتر دولتشاهی ـ دکتر صاحبقلم ـ هیراد ـ دکتر قراگزلو ـ مهندس انصاری ـ بختیار بختیاریها ـ دکتر امینی ـ پژند ـ نوربخش ـ شفیعی پور کرمانی ـ مبارکی ـ ساگینیان ـ دکتر اسدی ـ صادق احمدی ـ دکتر زعفرانلو ـ قلعه جوقی ـ علی مرادی ـ حکمت یزدی ـ اولیاء ـ متولی باشی ـ ریگی ـ مجد ـ کلانتر هرمزی ـ دکتر سعید ـ میر افضل ـ موسوی کبیری ـ بهادری ـ قاسم مرادی ـ پزشکی ـ تبریزی ـ فهیمی ـ آموزگار ـ ادیب سمیعی ـ پور ادبی ـ توسلی ـ بدر صالحیان ـ رجائی ـ کاشانی ـ شیخ الاسلامی ـ ناروئی ـ ایلخان ـ دکتر صالحی ذبیحی سلطان احمدی ـ دکتر رضوانی ـ فخر طباطبائی ـ دکتر ضیائی ـ دکتر مهذب ـ جهانگیری ـ ارسنجانی ـ دکتر اعتمادی ـ دکتر خطیبی ـ اوزار ـ مهندس کیا ـ دکتر وحیدنیا ـ مهندس صائبی ـ جهانشاهی ـ زهتاب فرد ـ زرگرزاده ـ باغمیشه ـ صائب ـ سیفی ـ حقشناس ـ مهندس والا ـ مهندس معینی ـ محسنی ـ مهندس زنجانچی ـ تهرانی ـ اهری ـ لفوطی ـ ضابطی ـ دکتر امامی خوئی ـ روحانی ـ دیهیم.
(آراء مأخوذه شماره شد. نتیجه به قرار زیر اعلام گردید).
- آراء موافق ۱۳۱رأی.
- رأی مخالف یک رأی.
- ورقه سفید علامت امتناع ۶ رأی.
نایب رئیس ـ لایحه دولت با ۱۳۱ رأی موافق تصویب شد برای تصویب به مجلس سنا فرستاده می‌شود.
اسامی موافقین ـ
- آقایان کریم اهری ـ ارسنجانی ـ جهانگیری ـ دکتر اعتمادی ـ مهندس کیا ـ دکتر امین ـ کمالوند ـ مالک ـ دکتر عدل ـ دکتر حکمت ـ دکتر خطیبی ـ دیهیم ـ دکتر صاحبقلم ـ مهندس جلالی ـ صائبی ـ مهندس زرآور ـ ادیب سمیعی ـ بدر صالحیان ـ فلعه جوقی ـ علی مرادی ـ توسلی ـ میر افضل ـ مبارکی ـ معتمدی ـ فخر طباطبائی ـ مصطفوی ـ حکمت یزدی ـ کلانتر هرمزی ـ مهندس انصاری ـ پزشکی ـ متولی باشی ـ ریگی ـ ساگینیان ـ دکتر زعفرانلو ـ کنگر لو ـ رجائی ـ فهیمی ـ دکتر سعید ـ سیفی ـ آموزگار ـ قاسم مرادی ـ بهادری ـ اولیاء ـ دکتر رضوانی ـ مجد ـ لفوطی ـ سلیمانی کاشانی ـ ناروئی ـ دکتر عدل طباطبائی ـ پور ادبی ـ ذبیحی سلطان احمدی ـ دکتر مهذب ـ دکتر ضیائی ـ دکتر نجیمی ـ بانو دکتر پارسای ـ محدث زاده ـ مهندس مجتهدی ـ دکتر یگانگی ـ قراچورلو ـ فربود ـ روحانی ـ خواجه نوری ـ نیری ـ ایلخان ـ نیاکان ـ سعید وزیری ـ دکتر امامی خوئی ـ شفیعی پور کرمانی ـ تبریزی ـ اوزار ـ نوربخش ـ پژند ـ نصیری ـ محسنی ـ امام مردوخ ـ بانو تربیت ـ بانو جهانبانی ـ زند ـ دکتر کیان ـ یعقوب تهرانی ـ زهتاب فرد ـ دکتر کلالی ـ مهندس والا ـ دکتر سامی راد ـ محمد ثامنی ـ مهندس آصفی ـ میر هادی - دکتر مدنی ـ دکتر صالحی ـ اقبالی ـ امیر احمدی ـ پروین ـ سر لشگر نکوزاد ـ دکتر پورهاشمی ـ مهندس اسدی سمیع ـ سرتیب حکیمیان ـ پاک ذات ـ ضابطی ـ طرقی ـ دکتر قراگزلو ـ دکتر رمضانی ـ بانودکتر دولتشاهی ـ هیراد ـ مهندس ریاحی ـ حاذقی ـ دکتر اسفندیاری ـ ویلیام ابراهیمی ـ بختیار بختیاریها ـ مهندس کسرائی ـ مهندس برومند ـ دکتر حاتم ـ فولادوند ـ پاینده ـ سید علی صائب ـ امین خراجی ـ مهندس صدقیانی ـ مهندس معینی ـ ملک زاده آملی ـ زرگرزاده ـ باغمیشه ـ مهندس زیبانچی ـ مافی ـ مهندس عدلی ـ مهندس صائبی ـ موسوی ـ کمانگر ـ مهندس پروشانی ـ مهندس ارفع ـ بانو ابتهاج سمیعی ـ جهانشاهی ـ شکیبا ـ موسوی ماکوئی ـ کیهان یغمائی.
مخالف ـ آقای دکتر غلامرضا مبین.
ممتنعین ـ
- آقایان صادق احمدی ـ مهندس اخوان ـ دکتر اسدی ـ حق شناس ـ شیخ الاسلامی ـ کبیری ـ دکتر وحیدنیا.
نایب رئیس ـ قبل از اینکه لایحه دیگری را مطرح کنیم باز خواستم یک بار دیگر خواهش کنم به این تابلوی عده توجه بفرمایند و طوری از مجلس خارج بشوند که اکثریت همیشه باشد و وقت مجلس تلف نشود.
- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون اقتصاد راجع به اصلاح ماده ۱۶ قانون معادن و ارسال بمجلس سنا
۶- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون اقتصاد راجع به اصلاح ماده ۱۶ قانون معادن و ارسال بمجلس سنا
نایب رئیس ـ گزارش شور دوم لایحه راجع به اصلاح ماده ۱۶ قانون معادن مطرح است قرائت می‌شود.
گزارش شور دوم از کمیسیون اقتصاد و بازرگانی بمجلس شورای ملی
کمیسیون اقتصاد و بازرگانی در جلسه دوشنبه ۴۳/۱۱/۱۹ با حضور دکتر عالیخانی وزیر اقتصاد لایحه شماره ۱۷۹۵۵ ـ ۴۳/۴/۲۷ دولت راجع به اصلاح ماده ۱۶ قانون معادن را که گزارش شور اول آن بشماره ۱۱۶۸ بچاپ رسیده برای شور دوم با حضور آقایان پیشنهاددهندگان مورد رسیدگی قرار داد و مصوبه شور اول را با اصلاحاتی تصویب کرد. اینک گزارش آن بشرح ذیل تقدیم مجلس شورای ملی می‌گردد.
ماده واحده ـ ماده ۱۶ قانون معادن بشرح زیر اصلاح می‌گردد:
ماده ۱۶ ـ مدت اجازه یا پروانه بهره برداری معادن اعم از آنکه از طریق اکتشاف یا مالکیت یا مزایده باشد از ۱۰ سال تا ۵۰ سال خواهد بود. شرایط اجرای این ماده و تمدید اجازه‌ها یا پروانه‌های بهره برداری که تا کنون صادر شده تا حداکثر مدت مزبور طبق آئین نامه‌ای خواهد بود که از طرف وزارت اقتصاد تهیه و بتصویب کمیسیون مشترک اقتصاد مجلسین خواهد رسید.
مخبر کمیسیون اقتصاد و بازرگانی ـ دکتر رضوانی.
نایب رئیس ـ ماده واحده مطرح است، آقای کیهان یغمائی جنابعالی مخالف هستید؟
کیهان یغمائی ـ بله، مخالفم.
نایب رئیس ـ بفرمائید.
کیهان یغمائی ـ با کسب اجازه از مقام محترم ریاست همانطوریکه بنده در نطق قبل از دستور عرض کردم معادن کشور ما یکی از منابع سرشار ملی است و هرچقدر بیشتر بهش توجه بشود با ابتکار و تدبیر بندگان اعلیحضرت همایونی که در کشور بوجود آمد بایستی بیشتر مورد علاقه مجلس باشد و هرچه روی آن بحث و موشکافی بشود بهتر است. در گذشته معادن ما آنطوری که باید و شاید بهره برداری صحیح نشده و این درآمد ملی زیر خروارها خاک مدفون مانده است و حالا که دولت به این فکر افتاده است که از این منابع ملی خوب بهره برداری بکند مطلبی که برای بنده خیلی مبهم است اینست که یک ماده‌ای در یک قانون عوض می‌شود یعنی ماده ۱۶ و مدت آن تمدید می‌گردد از سی سال به پنجاه سال چه لزومی دارد که شرایط این قانون هم به این صورت عوض بشود اگرفقط منظور تمدید مدت بوده است مدت را می‌بایست زیاد کرد یعنی گفت از سی سال به ۵۰ سال افزایش می‌یابد بقیه شرایط ماده در خود قانون معادن وجود دارد اگر نظر بخصوصی در مجلسین باید رویش بشود بنده تقاضایم این بود در نطق قبل از دستور هم گفتم که مقام محترم ریاست اجازه بفرمایند این دو مرتبه برگردد به کمیسیون قسمت تبصره این ماده که به عنوان تبصره هم نیست اضافه شده است که شرایط اجرائی این ماده را راجع به آینده و نسبت به آن پروانه هائی که قبلا داده شده کمیسیون مشترک مجلسین و کمیسیون اقتصاد تصویب خواهد کرد چون مطلب مهم است چرا بمجلس نیاید؟ چرا به جلسه علنی نیاید؟ (صحیح است) اگر قرار باشد فقط نفس ماده ۱۶ از نظر مدت تغییر پیدا بکند بنده حرفی ندارم احتیاجی به تبصره ندارد که ذکر بشود که اگر مقصود این است که پروانه هائیکه در سال گذشته داده شده اجازه هائیکه در گذشته داده شده تا ۵۰ سال تمدید بشود بنظر بنده بمصلحت مملکت نیست باید بمزایده گذاشته بشود باید مقررات اجرا بشود بنده پیشنهادم اینست که قسمت اخیر ماده به این صورت حذف بشود و اگر لازم است باشد بیاید در خود جلسه علنی این شرایط را ما بفهمیم، ما که هستیم، ما که آماده‌ایم، مطلب خیلی طولانی نیست شاید سه چهار خط بیشتر نباشد بیاورید در جلسه علنی، مجلس شورای ملی بفهمد و بعد تصویب کند چون مطلب بسیار مهم است و حائز اهمیت است بستگی دارد بسرمایه ملی بمنافع ما استدعای من از همکاران محترم و دولت و مقام ریاست اینست که جناب آقای وزیر محترم اقتصاد که تشریف دارند اجازه بفرمایند قسمت اخیر ماده حذف بشود و یا برگردد بکمیسیون بهر حال چون مطلب خیلی حائز اهمیت است هر شرایطی هست به جلسه علنی بیاید ما وقت این کار را داریم و کار مجلس زیاد نیست لزومی ندارد که قیم برای خودمان بگیریم و کمیسیون مشترک تشکیل بدهیم ما که آماده خدمت هستیم، صبح، عصر جلسات ده ساعته، ۱۵ ساعته داشته‌ایم بیاید بمجلس و ما بفهمیم که این منابع ملی را در چه شرایطی می‌خواهند به اختیار افراد بگذارند شاید مصلحت نباشد (مهندس کمانگر ـ آقای وزیر اقتصاد تشریف دارند و توضیح خواهند داد) بسیار خوب، اجازه بفرمائید بنده عرایضم را بکنم ممکن است مدت پروانه‌ای که یکسال باقی مانده چهل و نه سال دیگر تمدید کنند و این به نفع مملکت نیست.
نایب رئیس ـ آقای خواجه نوری موافقید، بفرمائید.
(دکتر مهندس بهبودی ـ بنده بحث آئین نامه‌ای دارم).
خواجه نوری ـ امروز قسمت بنده این است که جوابگوی سخنان شیرین جناب آقای کیهان یغمائی باشم (کیهان یغمائی ـ افتخار بنده است) عرض کنم که اگر بخاطر دوستان محترم باشد موقعی که در شور اول این لایحه مطرح شد چنین تبصره‌ای ذیل این ماده نبود و ایت تبصره را بنده استدعا کردم از مقام ریاست که در شور دوم افزوده شود که در کمیسیون هم حاضر شدم و از نظر خودم دفاع کردم اولا فلسفه این امر که چرا تمدید و اجازه تمدید جوازهای استخراج را تا ۵۰ سال بوزارت اقتصاد بدهید این است که در امر بهره برداری آنچنان که باید و شاید در مملکت ما سرمایه گذاری نشده و آقایان باید مطلع باشند که تنها استخراج مواد خام از معادن و صدور آن بصورت سنگ معدن از مملکت از لحاظ اقتصادی برای مملکت مفید نیست و باید حتما در این امر سرمایه گذاریهای بیشتری بشود و مواد معدنی ما حتی المقدور بتدریج بصورت شمش صادر بشود بعد هم انشاءالله صنایعی در ایران توسعه پیدا می‌کند که از خود این مواد معدنی در مملکت ما به بهترین وجه استفاده بشود برای انجام یک چنین برنامه‌ای لازم است که سرمایه گذاری چه سرمایه گذاری خارجی و چه سرمایه گذاری داخلی تشویق بشود و یک تأمینی داشته باشد که این کار را انجام بدهد اگر سرمایه گذار یک محیط را امن تشخیص بدهد و یک کاری را مطمئن احساس بکند چه سرمایه گذار داخلی و چه سرمایه گذار خارجی به این محیط و آن رشته از فعالیت وارد می‌شود و اقدام می‌کند مدت سی سال برای این نوع اقدامات و برای سرمایه گذاریهای زیاد کافی نیست برای اینکه استهلاک ماشین آلات سنگین بخصوص وسایل ذوب و تقطیر در امر صنعت و در امر اقتصاد صنعتی استهلاکش را گاهی اوقات تا ۴۰ سال و ۵۰ سال منظور می‌کنند و این استهلاک اقتصادی است صرفه نظر از این موضوع باید سرمایه گذار اطمینان داشته باشد که بعد از این پریود و استهلاک باز هم می‌تواند از همان مابقی تأسیسات خودش برای و برای اقتصاد مملکت استفاده بکند (صحیح است) این بود فلسفه این کار که وزارت اقتصاد و دولت تصمیم گرفته که یک چنین پیشنهادی بمجلس شورای ملی بدهند و کسب اجازه بکنند که به معدن چیان مملکت اجازه بدهند که سرمایه گذاری صحیحی بکنند ولیکن بنده شخصا تمدید این مدت جواز به اصطلاح با یک مأخذ قانونی انجام بگیرد برای اینکه در لایحه اولیه این اجازه مطلقا در دست شورای عالی معادن بود البته شورای عالی معادن از شخصیتهای بارزی تشکیل شد و از متخصصین فن ونماینده دادستان و از وزارتخانه‌های مختلف تشکیل شده ولیکن یک مؤسسه عالی مقام باشد چون ثبات قطعی ندارد تصمیماتش نمی‌تواند تأمین کافی به سرمایه گذار بدهد اما اگر یک مقررات قطعی قانونی باشد آن مقررات قطعی قانونی تأمین بیشتری به سرمایه گذار می‌دهد (دکتر اسفندیاری ـ چرا بمجلس نیاید ؟) حالا بنده عرض می‌کنم که چرا بمجلس نیاید اولا ما نمی گوئیم که به مجلس نیاید این پیشنهادی است که بنده دادم که آئین نامه بیاید به کمیسیون اقتصاد مجلسین و در آن موقع مجال هست که هر یک از خانمها و آقایان نظری داشته باشند پیشنهاد خودشان را به این کمیسیون مرقوم بدارند و همینطور که تا بحال ثابت شده کارهای تخصصی و فنی در کمیسیونها بیشتر مورد مطالعه قرار می‌گیرد بخصوص در این امر هم اگر توجه بفرمائید و اگر قرار باشد یک چنین آئین نامه‌ای بصورت قانون بیاید و مشتمل بر ۶۰، ۷۰ ماده باشد و نکات فنی در آن نهفته باشد طرح آن در دو شور در مجلسین موجب می‌شود که یکسال طول بکشد (دکتر مهندس بهبودی ـ چه اشکالی دارد ؟) اشکالش در این است که ما نباید اقدامات اقتصادی مهم مملکت را با اتلاف وقت از بین ببریم (دکتر اسفندیاری ـ یک کار ۵۰ ساله فوریت ندارد) اجازه بدهید عرایضم را عرض کنم و جنابعالی هم اگر فرمایشی دارید بفرمائید پشت تریبون برای اینکه صحبت بین الثنین در شأن مجلس نیست خیلی معذرت می‌خواهم بنده می‌خواستم حضور محترمتان توضیح بدهم که این آئین نامه آئین نامه مفصل فنی خواهد بود مسلما ارباب فن می‌نشینند شرایط تمدید این پروانه‌ها را از لحاظ اینکه آن سرمایه گذار چه مقدار حداقل بأید سرمایه گذاری بکند و چه تعهداتی باید انجام بدهد و چه تأسیساتی جنب آن بوجود بیاورد اینها را در آن آئین نامه می گنجانند برای اینکه آئین نامه فنی صددرصد مفصلی خواهد بود بعلاوه تا بحال بارها مجلسین با این امر و با این اصل موافقت کرده و ما همین کار را در مورد قانون استخدام کردیم وراجع به لوایح فنی دیگری کرده‌ایم و هر جا که برخورده‌ایم به اینگونه امور در یک کمیسیون فنی رسیدگی بشود و به اصطلاح جنبه قانونی فرس قانونی بوسیله آن کمیسیون پیدا بکند البته اظهار نظر و کلای مجلس و آقایان سناتور هم مجاز است یعنی لازم است هر موقع که این آئین نامه را وزارت اقتصاد تقدیم مجلس بکند مجال این است که یک یک خانمها و آقایان هر نظری راجع به هر موضوعی داشته باشند بفرمایند و همین طوری که من رفتم در کمیسیون اقتصاد از تز خودم دفاع کردم و این تبصره را گنجانیدم و الان هم دارم اینجا دفاع می‌کنم آقایان و خانمها می‌توانند در همان کمیسیون پیشنهاداتشان را مطرح کنند و از آن دفاع کنند و مسلما هر پیشنهاد صوابی باشد مورد قبول قرار خواهد گرفت بنده برای اینکه نتیجه گیری کنم از این مذاکرات وطول می‌خواستم عرض کنم این مطلب یک مطلب بسیار اساسی است به اینکه سرمایه گذاری در این رشته بشود و باید این کار بشود رعایت احترام قانون گذاری هم در اضافه کردن این تبصره شده است و بالاخره قدرت قوه مقننه است که صحه قطعی را روی این آئین نامه خواهد گذاشت و مجلس شورای ملی مجلس سنا هم که نسبت به مواد این آئین نامه هر گونه نظر صوابی داشته باشند بیان کنند و به موقع اجرا هم بگذارند بنابراین استدعا می‌کنم که دوستان محترم با تصویب این ماده با همین تبصره موافقت بفرمایند مثل اینکه آقای کیهان یغمائی هم قانع شده‌اند.
نایب رئیس ـ آقای مهندس بهبودی بفرمائید.
دکتر مهندس بهبودی ـ در شور اولی که این لایحه مطرح شد من بعنوان مخالف صحبت کردم و از حضور جناب آقای وزیر استدعا کردم که تشریف بیاورند و بعرض مجلس شورای ملی برسانند که هر چه سرمایه گذاری عظیمی در این رشته از معدن خواهد شد که لازمه آن این است که ۵۰ سال یعنی معادن عمر دو نسل فعال امتیاز به یک شرکت خصوصی یا یک شخص داده شود متأسفانه بنده نتوانستم در آن جلسه فرمایشات جناب آقای وزیر را اصغاء کنم و امروز هم اگر امکان داشته باشد تشریف بیاورند و بعرض مجلس شورای ملی برسانند که چه واحد عظیم سرمایه در این راه بکار خواهد افتاد ما قرارداد نفت می‌نویسیم حداکثر برای مدت سی سال با آن سرمایه عظیمی که همه دوستان ارجمند و سروران گرام مجلس تشریف بردند بجنوب و از نزدیک دیدند (دکتر سعید ـ آن هم ۵ سال به ۵ سال قابل تمدید است) بقول جناب آقای دکتر سعید ۵ سال به ۵ سال قابل تمدید است ولی برای معادنیکه یک هزارم مقدار آن نیست اجازه داشته باشند ۵۰ سال بهره برداری کنند جناب آقای وزیر بنده بعرضتان برسانم این عرضی که می‌کنم برای این است که متأسفانه پرونده هائی در اداره معادن وجود دارد که انسان مشکوک می‌شود پرونده أی الان در دست مطالعه بنده است مالک معدن تقاضای تمدید پروانه را کرده شورای عالی معادن رأی می‌دهد که بموجب قانون این پرونده قابل تمدید نیست مالک معدن می‌آید سرمایه اش را بشخص دیگری واگذار می‌کند و آن شخص تقاضای تمدید می‌کند همان شورای عالی معادن رأی می‌دهد که پروانه را تمدید کنند پرونده موجود است برای اینکه جنابعالی وقت بیشتری برای مطالعه داشته باشید بعنوان سؤال در جلسه آینده تقدیم می‌کنم که جنابعالی ببینید چگونه ضد و نقیض رأی می‌دهند شورایعالی معادن مفسر قانون می‌شود جایگزین مجلس شورای ملی می‌شود و رأی می‌دهد که قائم مقام مالک می‌تواند تقاضای تمدید بکند در صورتیکه مالک حقیقی وقتی تقاضای تمدید کرده است صریحا رد کردند و گفتند بر خلاف قانون است (مهندس کمانگر ـ شاید صلاحیت نداشته) بله بعضی از صلاحیت‌ها را نداشتند صلاحیت مالی را داشتند ولی بعضی از صلاحیت‌ها را نداشتند و بهمین دلیل با تمدید موافقت نکرده‌اند و موقعی که شخص دیگری تقاضای تمدید کرده موافقت شده و بنده موقعی که سؤال کردم و سؤالم مطرح شد متن رأی شورای عالی معادن را در پشت این تریبون می‌خوانم تالیدر محترم اکثریت خودشان اعلام جرم بکنند برعلیه صادر کنندگان و کسانی که این رأی را صادر کرده‌اند و مفسر قانون شده‌اند بنده عرض دیگری ندارم و چون با پیشنهادی که سرور گرام و همکار ارجمندم دادند بنحوی اصلاح شده که نظریات خانمها و آقایان محترم مورد نظر قرار خواهد گرفت موافقت می‌کنم با این نظر فقط استدعایم این است که آن آئین نامه ایکه باید مطرح شود تقدیم مجلس بشود بعد در کمیسیون مطرح بشود.
نایب رئیس ـ آقای وزیر اقتصاد توضیحی دارید بفرمائید.
دکتر عالیخانی ـ (وزیر اقتصاد) ـ با عرض تشکر از مطالبی که از طرف نمایندگان محترم در اینجا مطرح شد لازم است چند کلمه را بعرضتان برسانم. اگر قانون فعلی معادن ما بصورتیکه جوابگوی احتیاجات اقتصادی ما باشد کامل بود بهیچوجه در فکر تغییرش نمی‌افتادیم. در بسیاری از موارد بأید اذعان داشت اختلافاتی اتفاق می‌افتد که احیانا ممکن است منجر به تردید درباره آراء صادره بشود ولی اگر تا این حدود جناب آقای مهندس بهبودی با بنده موافق باشند می‌بایست بعرضشان برسانم که کار شورای عالی معادن و کسانی را که در آنجا هستند نباید خیلی پیش پا افتاده تلقی کرد در آنجا نماینده دیوان عالی کشور هست (دکتر بهبودی ـ مقدمات کار را طوری فراهم می‌کنند که مجبور می‌شوند آنطور رأی بدهند جناب آقای وزیر) مشاور حقوقی از طرف هیئت وزیران تعیین می‌شود از دانشگاه هستند بنابراین شورای عالی معادن یک دستگاهی است محققا سالم و در کار خودش ورزیده که علیرغم مقدمات می‌تواند نظر صحیح بدهد ولی بهرحال این موردی که آقا فرمودید بنده از شما خیلی متشکرم بررسی می فرمائید برای اینکه اگر خدای نکرده معلوم شود اشتباهی شده در آینده بکار ما خواهد خورد و بنده جز تشکر چیزی ندارم بگویم (احسنت) و اما این مورد البته با ماده ۱۶ فرق دارد ممکن است گفته بشود که چرا ما ماده ۱۶ را زودتر تقدیم کردیم علت این است که در بسیاری از مواد دیگر قانون می‌بایست تغییراتی داد و ما این قسمت را هم تهیه کرده‌ایم و بمجلس شورای ملی تقدیم می‌کنیم ولی مطالعه درباره این مواد مختلف محققا مدت زیادی بطول خواهد انجامید بهترین دلیل عرض بنده این است که همین یک ماده مدت زیادی است مورد بررسی بسیار دقیق خانمها و آقایان قرار گرفته به این دلیل ما لازم می‌دانستیم که یک ماده‌ای که برای ما حساسیت داشت این را زودتر تقدیم کنیم حساسیت از چه نظر؟ به این دلیل که هر تصمیمی که از نظر تماس با معادن خودمان بگیریم یک نکته مسلم است که اگر بخواهیم سرمایه گذاری در رشته معدن تشویق بشود می‌بایست مدتش را طولانی بکنیم و اما این مدت طولانی بدون قید و شرط نیست در مرحله اول پیشنهاد ما که به مجلس شورای ملی تقدیم شد این بود که این اجازه را به ما بدهید که آئین نامه را بنویسیم و در آنجا سعی بکنیم شخص طبق برنامه ایکه به ما می‌دهد چه مدت با تمدید پروانه اش موافقت بکنیم (صحیح است) و احیانا اگر طبق برنامه‌ای که بما داده بود رفتار نکرد بتوانیم پروانه اش را لغو بکنیم، نظر مجلس و کمیسیون اقتصاد این بود که این اختیار را ما بشما نخواهیم داد و تذکار بسیار مهم جناب آقای خواجه نوری که فرمودند اگر شما بخواهید این ثبات را ایجاد بکنید در سرمایه گذارها بهتر است که بدانند خودتان نمی‌توانید تغییر بدهید ولی هر مورد منطقی که دارید آن آئین نامه را بیاورید در کمیسیون مشترک مجلس ما تصویب می‌کنیم. نظر ایشان بعقیده تمام اعضای کمیسیون بسیار پسندیده آمد و شخص بنده هم واقعا بسیار متشکر شدم از این تذکار مفیدی که ایشان دادند این است که در حقیقت این موادی که اضافه شد پیشنهاد خود آقایان نمایندگان هست که در کمیسیون اقتصاد اضافه شد و اگر بخواهیم این قسمت را حذف کنیم و فقط بگذاریم که می‌شود این مدت را تا پنجاه سال بالا برد، اتفاقا آن موضوع ایراد آقای کیهان یغمائی وارد است که اگر بخواهید این نکته را بگذارید که تمدید تا ۵۰ سال طبق آئین نامه‌ای خواهد بود که به چه کسی می‌دهیم و برابر چه سرمایه گذاری انجام نداد چه تضمینی از او می‌گیریم و چه ترتیبی می‌توانیم احیانا پروانه اش را لغو کنیم اگر اینها را نداشته باشد آنوقت ایراد جناب آقای کیهان یغمائی صد در صد وارد است و بنابراین ماده بهمین ترتیب که تهیه شده کاملا قابل توجیه است و باز هم حضورتان عرض می‌کنم در شور اول هم این مطلب را عرض کردم با نهایت تأسف معادن ما عقب مانده ترین بخشهای اقتصادی ماست و این معادن در نقاطی قرار گرفته که اگر ما نتوانیم فعالیت معدنی وسیعی بکنیم هیچ کار دیگر در آنجا وجود ندارد (مصطفوی ـ همینطور است) اگر بوضع مردم مناطق کویری ایران نمایندگان محترم توجه بفرمایند خواهند گفت که بنده حق دارم و اگر این مورد را بیاورم و یک هفته هم زودتر تصویب بشود از این یک هفته استفاده بکنیم این واقعا با توجه به این مطالب بوده است که ما ماده ۱۶ را تغییر دادیم و قسمت اعظم تغییری که الان در اینجا مطرح شده استفاده از نظر نمایندگان محترم مجلس شورا بوده است و از همکاریشان بنده بسیار متشکرم و با توضیحات مختصری که بعرضتان رساندم تصور می‌کنم صرفنظر از هر ایرادی که بمواد دیگر وارد باشد این ماده خود بخود قابل دفاع و قابل تصویب است.
نایب رئیس ـ آقای کیهان یغمائی.
کیهان یغمائی ـ فرمایشات جناب آقای خواجه نوری همکار محترم برای بنده بسیار ارزنده بود سلیقه و عقیده بنده هم با ایشان در اصل مطلب تفاوتی نداشت قبلا عرض کردم که با پنجاه سال موافقم علتش هم این بود که بنده خودم جزء پیشنهاد دهندگان بودم و در کمیسیون تفهیم شد که لازمه سرمایه گذاری بیشتر برای بهره برداری بیشتر برای کشور لازمه اش این است که مدت هم بیشتر باشد تا افراد و شرکت‌ها و اشخاص تشویق بشوند و این کار بوجه احسن انجام بشود. بنده فقط تقاضایم این است که اجازه نفرمائید اینقدر مد بشود در مجلس که کارهای حساس مملکت بکمیسیون مشترک برود می گوئیم برنامه اصلاحات ارضی کمیسیون مشترک، لایحه استخدام کمیسیون مشترک، معادن کمیسیون مشترک پس وجود مجلس چه ضرورتی دارد اگر لازم بود مشروطیت را می‌گفتند کمیسیون مشترک ما که همیشه آماده خدمت هستیم اینجا لایحه نفت می‌آید سه ساعت خواندن لایحه طول می‌کشد و بعد از یک ساعت هم چون بنفع مملکت است تصویب می‌شود اشکالی ندارد جناب آقای خواجه نوری اجازه بفرمائید هر عملی راجع به معادن راجع بماده ۱۶ قانون معادن می‌خواهد بشود بجلسه علنی مجلس بیاید برای اینکه ممکن است یک فرد از ما در عین بی اطلاعی از وضع معادن یک مطلبی عرض کنیم که بنفع کشور و بنفع مملکت باشد از بحث و شور هیچوقت در هیچ جا کسی زیان ندیده بنده خیال می‌کنم اگر جناب آقای وزیر محترم اقتصاد اجازه بدهند شرایط اجرائی این لایحه بجلسه علنی بیاید و بنده از طرف اقلیت تعهد می‌کنم بقید سه فوریت مطرح بشود و در یک ساعت هم بتصویب برسد، و اگر طول هم کشید هشت ساعت هم گرسنه مثل لوایح قبل می‌نشینیم اینجا در حضور مقام ریاست که این را بگذرانیم و علت اینکه بعضی از لوایح حساس در بعضی از مواقع بکمیسیون مشترک مجلس موکول می‌شود این برای بنده موجب تردید است و بنده نمی‌توانم این مطلب را نگویم ما هم حق داریم ما هم رأی داریم گاهی می‌شود بنده در مسافرت جنوب هستم که حسب الامر مقام ریاست بنا به دعوتی که شده است می‌روم و حق بنده ساقط می‌شود پس اجازه بفرمائید بیاید بمجلس و مطالب را اینجا بحث کنند و تصویب کنند و بنده با تمام مطالبی که آقای خواجه نوری فرمودند صددرصد موافقم، فرمایشات جناب آقای وزیر محترم اقتصاد بسیار صحیح و اصولی بود تقاضای بنده این است که هر شرایطی راجع به اجرای ماده ۱۶ می‌خواهید بگذارید ولی بیاید بجلسه علنی و ما بفهمیم که حقی از ما تضیع نمی‌شود در افکار و عقاید و نحوه عملی که باید روی معادن ایران بشود شاید اشخاص اطلاعاتی داشته باشند اگر بنده اطلاعاتی نداشته باشم از جناب آقای دکتر صالحی کسب می‌کنم و یا از اشخاص دیگری که متخصص این کار بوده و مفید باشد ای بسا این مطالب در جلسه علنی طوری گفته شود که جناب آقای وزیر اقتصاد بفرمایند که من استفاده کردم تقاضای بنده این است که این مدرا از روی جلسات علنی بردارید که بهر لایحه حساس که برسیم برود به کمیسیون مشترک مجلسین این کار صحیح نیست، در شأن مجلس و قانونگذاری نیست.
نایب رئیس ـ آقای مهندس والا بفرمائید.
مهندس والا ـ آقای مهندس بهبودی عوض بنده صحبت می‌کنند.
نایب رئیس ـ آقای مهندس بهبودی.
دکتر مهندس بهبودی ـ بنده می‌خواستم فقط تذکری عرض کرده باشم. در عرایضم قصد اهانتی به اعضای محترم شورای عالی معادن نداشتم. عرض کردم بطور کلی دستگاه بالاجتماع کارهائی می‌کنند که شورای عالی معادن در محظور قرار می‌گیرد ضمنا بعرض جناب آقای وزیر هم می رسانم مثل این است که نزدیک به دو سال است که دانشگاه نماینده أی در شورای عالی معادن ندارد.
نایب رئیس ـ آقای سرتیب پور بفرمائید.
سرتیب پور ـ بنده خیال می‌کنم احترام مجلسیان هم نسبت به اقتصاد مملکت موجب می‌شود که ایشان بیایند و بگوینده که آنچرا که خیال می‌کنند بنفع مملکت و موجب تسهیل کار پاسدار اقتصاد مملکت است. موضوعیکه وضع می‌شود مطلقا ناظر به اشخاص حاضر نیست، چون قوانین برای اشخاص حاضر وضع نمی‌شود (صحیح است) قوانین برای همیشه وضع می‌شود (صحیح است) یک وقت است که پاسدار اقتصاد مملکت جناب آقای دکتر عالیخانی هستند و یک وقت است که اوضاع و احوالی پیش می‌آید که اشخاص نظیر آقای دکتر عالیخوانی در صدر کار نباشند مملکت است فراز دارد، نشیب دارد دوره بحران دارد، دوره سختی دارد بنابراین قانونگذار باید قوانین را بصورتی تصویب کند که اگر خدای نا کرده یک کار بدست مردم ناباب بیفتد از قانون سوء استفاده نکنند (صحیح است) پس اگر دردسری داده می‌شود در اینگونه مباحث مطلقا دلیل اعتماد نسبت به شخص یا اشخاص حاضر نیست. زمان در اختیار نیست باید زمان‌های مقدر را با پیشنهاد‌های مقدر در نظر گرفت اینکه طرح این لایحه در مجلس مورد توجه اکثر آقایان قرار داشت این است که ما دم به دم آشنا می‌شویم با یک قسمت از مواد معدنی که فی المثل در سابق آنها را نمی‌شناختیم، ارزشش را نمی‌دانستیم ولی الان شناخته‌ایم و ارزشش را هم می دانیم اگر نمی‌خواستیم درباره آن بعدا فکری بکنیم ای بسا ضرری عاید مملکت می‌شد ما در گذشته شاید در همین سال ۱۳۳۶ اورانیوم را مثلا نمی‌شناختیم ولی حالا شناخته‌ایم نقش اورانیوم را در صنعت شاید در گذشته نمی‌شناختیم
Page 21 – 25 missing
که جناب آقای وزیر توضیح بدهند این معادن شامل چه نوع معادنی است چون نفت و طلا و اورانیوم هم جزومعادن است و این توضیح ثبت شود در صورت جلسه که باقی بماند.
نایب رئیس ـ اجازه بدهید یک پیشنهادی رسیده است که لایحه مسکوت بماند و مطابق آئین نامه مقدم است و قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌نمایم لایحه معادن که مورد مذاکره است فعلا مسکوت بماند تا وزارت اقتصاد فهرستی از معادن مکشوفه و معادنیکه تا بحال مورد بهره برداری واقع شده با تعیین میزان ماالاجاره که در سه سال اخیر به خزانه دولت پرداخت شده و مبالغی که از صدور مواد معدنی عاید تجار و مستأجرین معادن شده و همچنین مبالغ سرمایه گذاری تهیه و بمجلس تقدیم نمایند تا با اطلاع از وضع معادن و میزان درآمد حاصله و ارز وارده بخزانه دولت از صدور مواد معدنی نسبت به این لایحه تصمیم لازم اتخاذ شود.
با تقدیم احترامات ـ بالاخانلو.
نایب رئیس ـ آقای بالاخانلو بفرمائید توضیح بدهید.
بالاخانلو ـ این لایحه در کمیسیون اقتصاد و مرتبه مورد شور قرار گرفت و بنده این پیشنهاد را که الان تقدیم مجلس کردم این پیشنهاد را در جلسات کمیسیون هم تقدیم کردم ولی وزارت اقتصاد تصمیم نگرفت ما همه اش صحبت از توسعه اقتصادی و رونق اقتصادی و سرمایه گذاری می‌کنیم ولی آنچه که به چشم دیده نمی‌شود همان رونق اقتصادی و همان سرمایه گذاری است مسئله معادن یک مسئله پیش پا افتاده و ساده و کم ارزش نیست در حالیکه بندگان اعلیحضرت همایونی شاهنشاه به مناسبت ۶ بهمن در فرمایشاتشان اشاره می‌فرمایند که ما آبهای زیرزمینی را برای نسل آینده باید نگه داریم که آنها هم استفاده کنند معادن بطریق اولی بأید برای نسل آینده باقی بماند مسئله بیولوژی یک مسئله خیلی جالب توجه است بدلیل اینکه هر روز علم بجلو می‌رود و ممکن است از این معادن بهره برداریهای جالب و قالبی بکنیم بنابراین بناید همین طور دربسته بیائیم بگوئیم این ۳۰ سال کافی نیست برای معادن یا سرمایه گذاران و ۵۰ سال به آنها اجازه بدهیم باید اولا نمایندگان ملت مستحضر باشند که وضع معادن مملکت ما در چه حال است در مملکت ما چه نوع معادنی وجود دارد بهره برداری این معادن چه مقدار است و چه مقدار مازاد داریم که می‌توانیم صادر کنیم و چه مقدار مورد احتیاج خودماست چه نوع ارزی به مملکت ما وارد خواهد شد چه نوع ارزی بیشتر احتیاج داریم همه اش صحبت می‌کنیم در مسائلی که زودتر رأی بگیریم و زودتر نظر کمیسیون را تأیید بکنیم یا نکنیم جناب آقای کیهان یغمائی مطلبی را که فرمودند مورد تأیید اکثریت نمایندگان باید باشد زیرا می‌گویند این را چرا ما در یک جائی که ۱۸ نفر عضو دارد و با اکثریت ۹ یا ۱۰ نفر رسمی می‌شود این را اجازه بدهیم کمیسیون این کار را بکند و ما مطلع نباشیم چه مانعی دارد بارها دیده شده نمایندگان صرف وقت کرده‌اند مدتهای طولانی در مجلس نشسته‌اند و برای لوایح دولت صرف وقت کرده‌اند و با علاقمندی کامل رأی مثبت هم داده‌اند بگذارید این مسائلی که مربوط به ملت است و مربوط به نسل آینده است و ما مسئول هستیم در برابر نسل آینده و این معادن هم کگه می دانیم به چه کیفیت بهره برداری شده و چه سوء استفاده‌ها در این معادن شده پس بگذارید مطالعه بیشتر بشود و نمایندگان با اطمینان خاطر رأی بدهند.
نایب رئیس ـ آقای حاذقی مخالفید یا موافق؟
حاذقی ـ بنده با پیشنهاد مخالفم ـ مطالبی که امروز درباره این لایحه ایراد شد بنظر من خیلی مهم است و تأثیر در وضع اقتصادی دارد و متعلق به همه افراد ملت است و تمام افراد این مملکت درش شریک هستند هم بسیار جالب است و هم دلیل بر حسن توجه نمایندگان محترم به مسائل اساسی و مملکتی است در اینجا بنده می‌خواهم عرض کنم که موضوع مهم دیگری است که بعضی همکاران محترم مثل جناب آقای کیهان یغمائی یا پیشنهاد سکوت جناب آقای بالاخانلو تصور نفرمائید که با ایجاد حدود یا قیود بیشتر کار بهتر انجام می‌گیرد در صورتیکه اینطور نیست مسئله بجای دیگر متوجه است مجلس شورای ملی بأید توجه بکند کارهای مهم مملکتی را بدست اشخاص سالم، صحیح و با ایمان و فهمیده بدهند و از آنها مسئولیت بخواهند و کار بخوناهند و در کار آنها شک و تردید نداشته باشند (صحیح است) این شک و تردید‌ها متناسب با مقتضیات زمان حاضر نیست دسته هائیکه الان مسؤل کار مملکت هستند ما همه بدرستی آنها ایمان داریم و علاقه آنها اگر شاید بیشتر نباشد کمتر علاقمند به مصالح این مملکت نیستند (صحیح است) چرا سوء ظن داشته باشیم آن ۱۸ نفری که در کمیسیون هستند اگر آئین نامه را تصویب بکنند چه حقی از ما سلب شده است مگر اینکه وقتی آمد اینجا زیادتر صحبت می‌شود و وقت بیشتری را می‌گیرد بجای این سوء ظن‌ها باید حسن نظر، وحدت نظر و همکاری با یکدیگر داشته باشیم (صحیح است) اینجا مسئله سرعت و مسئله فوریت در کارهای عمرانی مملکت است و هیچ حقی هم از مجلس سلب نشده ما یک لایحه استخدامی که مربوط به سیصد هزار نفر کارمند دولت است اختیار داده‌ایم به کمیسیون مشترک حالا می‌خواهیم آئین نامه استخراج معادن را بدهین به یک کمیسیون این کجاش عیب دارد من عقیده‌ام این است که دوستان محترم سوء ظن را از بین ببرند و بدانند بهترین قوانین که هزار حدود و ثغور داشته باشد اگر بدست اشخاص نااهل بدهیم بد اجرا ء می‌کنند. آقایان، سنای یونان با اکثریت آراء سقراط را بجرم گمراه کردن مردم محکوم کرد و کشت برای اینکه عقیده بد داشت حالا ما چرا تکرار بکنیم ما باید توجه بکنیم دولتهائی که انتخاب می‌شوند از اشخاص درست و با ایمان باشند تا کارها بدرستی انجام بشود (احسنت).
نایب رئیس ـ آقای مخبر کمیسیون هم تقاضا کرده‌اند که صحبت بکنند.
(نمایندگان ـ رأی، رأی).
نایب رئیس ـ رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای بالاخانلو مبنی بر مسکوت ماندن لایحه خانمها و آقایانیکه موافقند لایحه مسکوت بماند خواهش می‌کنم قیام فرمایند. (عده کمی برخاستند) تصویب نشد.
نایب رئیس ـ پیشنهاد دیگری رسیده است مبنی بر حذف قسمت دوم ماده واحده قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌کنم قسمت اخیر ماده ۱۶ حذف شود.
دکتر اسفندیاری ـ کیهان یغمائی (چند نفر از نمایندگان شور دوم است پیشنهاد نمی‌شود کرد).
نایب رئیس ـ پیشنهاد حذف و تجزیه در شور دوم می‌توانند بدهند ولی توضیح ندارد قسمت اول ماده را اول قرائت می‌کنیم و رأی می‌گیریم و قسمت دوم را بعدا رأی می‌گیریم قسمت اول یکبار دیگر قرائت می‌شود.
ماده ۱۶ ـ مدت اجازه یا پروانه بهره برداری معادن اعم از اینکه از طریق اکتشاف یا مالکیت و یا مزایده باشد از ۱۰ سال تا ۵۰ سال خواهد بود.
نایب رئیس ـ به این قسمت رأی می‌گیریم خانمها و آقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد قسمت دوم قرائت می‌شود.
شرایط اجرای این ماده و تمدید اجازه‌ها یا پروانه‌های بهره برداری که تا کنون صادر شده تا حد حداکثر مدت مزبور طبق آئین نامه‌ای خواهد بود که از طرف وزارت اقتصاد تهیه و بتصویب کمیسیون مشترک اقتصاد مجلس خواهد رسید.
نایب رئیس ـ به این قسمت رأی می‌گیریم خانمها و آقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد حالا به مجموع دو قسمت رأی می‌گیریم خانمها و آقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. کلیات آخر مطرح است آقای سرتیب پور بفرمائید.
سرتیب پور ـ عرض کنم که لایحه به تصویب رسیده و آنهائیکه رأی داده‌اند قطعنا ناظر برقولی بوده‌اند که مخبر محترم کمیسیون اقتصاد در مورد آئین نامه و چاپ آن قبل از موقع و دادن آن به آقایان نمایندگان و مطالعه و شرکت آقایانیکه پیشنهاد به کمیسیون مشترک مجلسین داده‌اند که البته رأی اکثریت با توجه به این قول بوده است (صحیح است) (خواجه نوری ـ مسلما رعایت خواهد شد) قسمت دوم چون آئین نامه را وزارت اقتصاد تهیه می‌کند ضرری ندارد که از حالا مطلبی که بأید مورد نظر آئین نامه ایشان قرار بگیرد بعنوان تذکر گفته بشود تا در موقع نوشتن آئین نامه جهات نظر نمایندگان ذکر بشود که در کمیسیون زیاد معطل نشود آنچه که بنظر رسید این است که قسمتی از معادن ایران بطوریکه جناب آقای مصطفوی در طی توضیح خودشان فرمودند لازم است شناخته بشود که آیا تابع شرایطی است که در نفت رعایت می‌کنیم چون هر یک از اینها شأن بخصوصی دارد که در این آئین نامه اگر در نظر بگیرند مفید خواهد بود قسمت دوم مربوط می‌شود به سرمایه و سرمایه گذاری که در آئین نامه اگر رعایت بشود بسیار مفید خواهد بود نه اینکه هر کس بیاید دارای صلاحیت باشد اعم از داخلی و خارجی حق دارد پنجاه سال حاکم بر منابع ما باشد بلکه در نظر بگیرند هر کسی که صلاحیت دارد از نظر شرایط صلاحیت مشارکت ایرانیها باشد از جمله داشتن لااقل ۵۱ درصد سهم ایرانیها والا ممکن است یکمرتبه خبردار بشویم کلیه منابع و معادن ایران بدست صاحبان صلاحیتی غیر ایرانی که علمشان و سرمایه اشان از ایرانیها بیشتر خواهد بود خواهد افتاد و قطعنا یک اسارت اقتصادی پیش خواهد آمد قسمت سوم جناب آقای مخبر محترم اقتصاد در عرایض بنده بیشتر روی سخن با جنابعالی است عرض کردم قسمت دوم عرایض بنده مربوط است به سرمایه و سرمایه گذار که نه اینکه هر کسی داوطلب باشد و صلاحیت علمی داشته باشد اعم از داخلی و خارجی حق داشته باشد حکومت معادن ما را بدست بگیرد بلکه یکی از شرایط صلاحیت شریک بودن ایرانیها لااقل ۵۱ درصد که مبادا صاحبان صلاحیت و علم از خارج بیایند به استناد صلاحیت و علم بر معادن ما حاکم بشوند و معادن ما را در دست بگیرند و کار ما را مشکل کنند این یکی از چیزهائی است که باید در آن آئین نامه ملحوظ بشود قسمت سوم منابعی مانند آهن خواهد بود که وقتی ما آهن گدازی داشته باشیم و کارخانه ذوب آهن بیاوریم هر قدر شرایط عالی یک شخص دیگری پیشنهاد بکند نباید به او بدهند مگر موقعی که مقدار احتیاج کارخانه ذوب آهن ایران از هر جهت تأمین شده باشد (وزیر اقتصاد ـ تأمین شده است) یکی هم این مسئله بود که جناب آقای وزیر محترم اقتصاد می‌فرمایند در نظر گرفته شده البته این مجملی است از مفصل و بنده باز هم اعتماد به اینکه وزیر محترم اقتصاد و اعضاء محترم کابینه همانطوریکه دل ما برای مملکت و برای نسل آینده و برای منافع آنها می‌سوزد دل آنها هم می‌سوزد عرض کردم که انشاءالله آئین نامه طوری تنظیم بشود که حداکثر احتیاج چه در زمان صلح و چه در زمان جنگ و چه در زمان بحران و چه در امنیت کامل از هر جهت رعایت شده باشد با حفظ قول مخبر محترم کمیسیون اقتصاد.
نایب رئیس ـ آقای دکتر رضوانی توضیحی دارید بفرمائید.
دکتر رضوانی ـ بنده لازم است این توضیح را بدهم که معادن ایران شاید آقایان استحضار داشته باشند به سه درجه تقسیم می‌شود یکی درجه اول که آن معادن سطح الاراضی است درجه دوم که آن معادن فلزی است که ممکن است هم در سطح الارض باشد و هم در قسمت‌های پایین تر و قسمت سوم که اینجا جواب آقای مصطفوی است و آن مربوط به معادنی است که در اعماق زمین از قبیل نفت وجود دارد و جون نفت ما تابع قانون خاصی است و صنعت نفت اصولا ملی است و کسی دیگر می‌تواند در آن دخالت بکند و در این صورت باید بنده به عرضتان برسانم که نفت جزء این لایحه نیست و آن قانون خاصی دارد و تابع آن قانون خاص است و ارتباطی با این لایحه ندارد.
نایب رئیس ـ نظر دیگری در کلیات نیست. آقای مصطفوی.
مصطفوی ـ بنده می‌خواستم خواهش بکنم وزیر مربوطه را تأیید بکند.
نایب رئیس ـ آقای دکتر عالیخانی.
دکتر عالیخانی ـ (وزیر اقتصاد) ـ چون فرمودید عرض می‌کنم فرمایشات مخبر محترم کمیسیون را بنده تأیید می‌کنم نفت قانونی خاص دارد و با توجه به ملی بودن آن اصولا با شرائط دیگری از آن بهره برداری می‌شود (پروین ـ راجع به طلا و اورانیوم هم تأیید بفرمائید).
نایب رئیس ـ توجه بفرمائید بماده واحده و کلیات آخر آن یکجا رأی می‌گیریم خانمها و آقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد برای تصویب بمجلس سنا فرستاده می‌شود. آقای وزیر اقتصاد بفرمائید.
دکتر عالیخانی ـ (وزیر اقتصاد) ـ بنده از کلیه خانمها و آقایان نمایندگان محترم که وقت عزیز خودشان را گذاشتند که با نهایت دقت به این لایحه محققنا مهم رسیدگی بکنند تشکر می‌کنم و علاقه‌ای که در مورد بحث این ماده نشان دادید حضورتان اطمینان می‌دهم که باعث خواهد شد ما هم با دقت و پشتکار بیشتری در کار معادن کشور که باید توسعه پیدا بکند اقدام می‌کنیم (احسنت).
- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون دارائی راجع به اجازه خرید لوازم و قطعات یدکی ماشین آلات وزارت راه از نمایندگان کارخانجات سازنده و ارسال بمجلس سنا
۷- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون دارائی راجع به اجازه خرید لوازم و قطعات یدکی ماشین آلات وزارت راه از نمایندگان کارخانجات سازنده و ارسال بمجلس سنا
نایب رئیس ـ گزارش شور دوم راجع به اجازه مبادله قرارداد خرید لوازم و قطعات یدکی ماشین آلات وزارت راه از نمایندگان کارخانجات سازنده مطرح است قرائت می‌شود.
گزارش شور دوم از کمیسیون قوانین دارائی بمجلس شورای ملی
کمیسیون قوانین دارائی در جلسه ۲۱ بهمن ماه ۱۳۴۳ با حضور آقای دکتر گنجی معاون وزارت راه تصویب نامه شماره ۲۷۰۰۴ / ت ـ ۱۳۴۰/۶/۵ راجع به اجازه مبادله قرارداد خرید لوازم و قطعات یدکی ماشین آلات وزارت راه از نمایندگان کارخانجات سازنده را که گزارش شور اول آن بشماره ۷۷۲ چاپ شده برای شور دوم مورد رسیدگی قرار داد با توجه به پیشنهادات واصله گزارش شور اول را با اصلاحاتی تصویب نمود. اینک گزارش آنرا بشرح زیر تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
به استناد ماده واحده مصوب ۲۰ آذر ماه ۱۳۴۲ ماده واحده زیر تصویب می‌شود.
ماده واحده ـ وزارت راه مجاز است با رعایت قیمت هائی که در فهرست مصدق قیمت‌های کارخانه‌های سازنده تعیین گردیده قراردادهای خرید لوازم و قطعات یدکی ماشین آلات را با نمایندگان فروش کارخانه‌ها منعقد و بموقع اجرا بگذارد.
رئیس کمیسیون دارائی ـ خواجه نوری.
نایب رئیس ـ نظری نیست؟ آقای مهندس صائبی.
مهندس صائبی ـ توضیح بدهند این فهرست بوسیله چه مقامی تصدیق می‌شود چون اینجا تشخیص نشده و کلی نوشته شده است.
نایب رئیس ـ آقای معاون وزارت راه.
دکتر گنجی ـ (معاون وزارت راه) ـ با کسب اجازه از مقام ریاست بنده در شور اول که مطرح بود بتفصیل عرض کردم مقاماتی که قیمت کارخانه را گواهی می‌کنند در مرحله اول اطاق بازرگانی محل و در مرحله دوم نماینده کنسولگری دولت شاهنشاهی است و وقتیکه صحبت از فهرست مصدق می‌کنیم یعنی فهرست قیمت هائی که از طرف این نوع مقامات گواهی شده باشد.
نایب رئیس ـ نظر دیگری به ماده واحده و کلیات آخرش نیست؟ (اظهاری نشد) رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد برای تصویب بمجلس سنا فرستاده می‌شود.
- شور اول گزارش کمیسیون دارائی راجع به اخذ یک ریال عوارض از هر کیسه سیمان جهت انجمن آثار ملی
۸- شور اول گزارش کمیسیون دارائی راجع به اخذ یک ریال عوارض از هر کیسه سیمان جهت انجمن آثار ملی
نایب رئیس ـ گزارش شور اول راجع به اخذ یک ریال عوارض از هر کیسه سیمان جهت انجمن آثار ملی مطرح است قرائت می‌شود.
گزارش شور اول از کمیسیون قوانین دارائی بمجلس شورای ملی
کمیسیون قوانین دارائی در جلسه ۱۶ آذر ماه ۱۳۴۳ با حضور آقای معاون وزارت فرهنگ لایحه شماره ۳۲۹۶۳ ـ ۴۲/۱۰/۹ دولت راجع به اخذ یک ریال عوارض از هر کیسه سیمان جهت انجمن آثار ملی را که بشماره ۲۶۶ چاپ شده مورد رسیدگی قرار داد و با اصلاحاتی بشرح زیر تصویب نمود.
اینک گزارش آنرا بمجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
ماده واحده ـ وزارت دارائی مکلف است از اول شهریورماه ۱۳۴۰ از هر کیسه سیمان یک ریال عوارض اخذ و در اختیار انجمن آثار ملی بگذارد تا بمصرف هزینه و تعهدات مربوط به حفظ آثار ملی و تاریخی برسد.
رئیس کمیسیون قوانین دارائی ـ محسن خواجه نوری.
گزارش شور اول از کمیسیون فرهنگ بمجلس شورای ملی
کمیسیون فرهنگ در جلسه ۱۶ آذر ماه ۱۳۴۳ با حضور آقای معاون وزارت فرهنگ لایحه دولت راجع به اخذ یک ریال عوارض از هر کیسه سیمان جهت انجمن آثار ملی را مورد رسیدگی قرار داد و گزارش کمیسیون قوانین دارائی را در این مورد تأیید و تصویب نمود.
اینک گزارش آنرا بمجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون فرهنگ ـ صدری کیوان.
نایب رئیس ـ کلیات ماده واحده مطرح است آقای مهندس صائبی.
مهندس صائبی ـ توضیحی راجع بنحوه وصول این مالیات بدهند.
نایب رئیس ـ آقای معاون وزارت فرهنگ و هنر.
زمانی ـ (معاون وزارت فرهنگ و هنر) ـ بنده قبلا خواستم اظهار تشکری بکنم از آقایان نمایندگان محترم که نسبت به بنده در روز معرفی عنایت فرمودند و من خدمتگزارم و خدمتگزار هر جا باشد خدمت خودش را می‌کند بخصوص که وزارت فرهنگ و هنر از آموزش و پرورش جدا نیست (دکتر عدل ـ اسم به آن خوبی را چرا عوض کردید) بنده عرض می‌کنم یکی از جهت آموزش و پرورش قدم برمی دارد و یکی هم برای هنر و فرهنگ بهرحال آنچه بوده خودتان تصویب فرمودید بنده گناهی ندارم و اما عوارضی که فرمودید به چه نحو وصول می‌شود و مستقیما بحساب انجمن آثار ملی ریخته می‌شود مبلغش هم معلوم است (پروین ـ نحوه وصولش را بفرمائید) عرض کنم در کارخانه موقعیکه پول سیمان حساب می‌شود این مبلغ هم وصول می‌شود و این عوارض را جداگانه وصول می‌کنند مبلغش هم زیاد نیست زیرا آثار انجمن ملی با بار سنگینی که بعهده دارد و همه نمایندگان محترم از فعالیتهای انجمن آثار ملی بخصوص در خراسان، اصفهان، همدان و شیراز بخوبی واقف هستند و مبلغ عوارض را هم برای روشن شدن ذهن نمایندگان محترم عرض می‌کنم یک میلیون و دویست هزار تومان در سال ۴۳ بوده که نسبت بسالهای پیش هم زیاد نیست.
نایب رئیس ـ آقای سرتیب پور بفرمائید.
سرتیب پور ـ بنده نمیدانم انجمن آثار ملی ناظر بساختمانهای کهن است یا ناظر به کلیه آثاری است که از قدیم الایام بدست آمده اگر آثار ملی فقط ناظر به ساختمانهای قدیم باشد که بنده خیال می‌کنم این لایحه کافی فقط برای ارضای نمایندگان نباشد چون اصل بر این است که آنچه را که مربوط به تمدن گذشته این مملکت است و شاهد تمدن زیبائی و زیبا شناسی گذشته این کشور است محفوظ باشد و اینچنین چیزها فقط در ساختمان جمع نمی‌شود بلکه اسناد زرین تاریخ وجود دارد که متأسفانه تاکنون نسبت به آنها آنچنان که باید توجه نشده است بنده تخت جمشید رفته بودم در خدمت یکی از اعاظم مجلس دیدم که بسیاری از آثار هنری که در تخت جمشید هست در نتیجه تصرف باد و باران دچار فرسایش شده بصورتیکه اگر ادامه پیدا کند آن نقوشی که نشانه هنر و هنر شناسی ایرانیان و عظمت کار شاهنشاهان گذشته است از بین می‌رود، آیا انجمن آثار ملی به این چنین چیزها نظر دارد یا ندارد اگر ندارد چرا و اگر دارد چرا این لایحه به آن نگاه نمی‌کند و چرا نمی‌کند باید بکند، در قسمت دیگر در سال ۱۳۳۴ یعنی نه سال پیش بنده به قرائنی نقاطی از گیلان را معرفی کرده بودم که ممکن است شاهد تمدن گذشته ایران بخصوص شاهد تمدن ارمنه قبل از تاریخ ایران بوده باشد که پنج سال پیش به این مسئله توجه شد و آمدند و پاره‌ای از نقاط را حفاری کردند گمانه زنی کردند و رسیدند بسلسله‌ای از آثار تاریخ که حکایت داشت هزار سال قبل از میلاد در آنجا یک کانون تمدن و یک کانون صنعت و هنر وجود داشته است آثارش را بتهران آوردند و یک روز بخصوص هم در منظر و مرئای مردم گذاشتند و درباره آن در مجلات ایران، اروپا و امریکا مطالب بسیار شیرین نوشته شد حتی آن آثار را در نمایشگاه تمدن ۷۰۰۰ ساله که می‌خواستند ارائه کنند نشان دادند و بسیار مورد توجه قرار گرفت نشان به این نشان که از سال بعد که باید این اکتشافات تعطیل شد یعنی یکسال تمام و بعد از یکسال رفتند در محل ادامه بدهند ۷۰ حفره دزد‌ها در آن بوجود آورده بودند و چقدر از آثار زرین مملکت ما را دسبرد زده‌اند خدا می داند گناه با کیست، نمی دانم بنده می‌خواستم بدانم این مبالغی که وصول می‌شود برای حفظ چنین اسنادی هست یا ما برای پیدا کردن سند تمدن مملکت خودمان باید پولی بدهیم و طیاره سوار شویم و برویم در امریکا و اروپا و ببینیم اجداد ما در چه مرحله از تمدن بوده‌اند؟ بنده می‌خواستم در این قسمت معاون وزارت فرهنگ و هنر توضیح بدهند اگر از این عواید اینگونه مخارج هم می‌شود که بنده موافق خواهم بود و اگر صرفا برای پاره أی از ساختمانهاست که آن مسئله جدائی است که بسته بنظر اکثریت مجلس است.
نایب رئیس ـ آقای زمانی.
زمانی ـ (معاون وزارت فرهنگ و هنر) ـ انجمن آثار ملی بموجب یک اساسنامه ایکه در سال ۱۳۰۰ بتصویب رسیده بوجود آمده و اولین قدمیکه در راه ایفای آن وظایف برداشت ساختمان آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی بود (صحیح است) البته بعد از ساختمان این آرامگاه فعالیت انجمن آثار ملی متوقف شد تا سال ۱۳۲۳ اساسنامه دیگری بتصویب رسید بر روی همان وظایف و این انجمن آثار ملی شروع کرد به فعالیتهای خودش که در درجه اول فعالیتش را قرار داد روی بزرگداشت مفاخر ملی ایران، ساختمانهائی که از سال ۱۳۲۳ شد، آرامگاه نادر است، فریدالدین عطار است، و آرامگاه کمال الملک، درآمدی که انجمن آثار ملی می‌رسد دیناری بابت هزینه سفر و فوق العاده مصرف نمی‌شود و منحصرا در راه تکمیل آثار و ایجاد بناهای جدید است، البته یک وظایفی باستانشناسی که این دو وظیفه از هم جداست حفظ آثار گذشته ملی در درجه اول وظیفه باستانشناسی است که در حدود اعتباریکه تصویب می‌شود طبق یک برنامه‌ای که در درجه اول ضرورت باشد یا در درجه دوم ضرورت باشد این وظایف را انجام می‌دهد اعتبار باستانشناسی بنده با کمال صراحت حضور نمایندگان محترم عرض می‌کنم بقدری ناچیز است که در مقابل دریای آثار گذشته نمی‌شود اساسا برایش ارزشی قائل شد اعتبار باستانشناسی برای حفظ آثار تاریخی و میراث تاریخی در سال ۳۹ بمبلغ سه میلیون تومان بود متأسفانه بر اثر تجدید نظری که در بودجه کردند از سال ۴۰ به این طرف یک میلیون تومان اعتبار دارد امسال با مجاهدتی که بعمل آمد پانصد هزار تومان هم اعتبار برای بناهای تاریخی برای حفریات برای اعزام مأمور برای نگهداری موزه‌ها برای پرداخت حقوق کارمندان موزه‌های شهرها و از این قبیل امور اعتبار داده شد البته فرمایش جناب آقای سرتیب پور بسیار متین است مخصوصا نسبت به تپه مارلیک که به اسم اشاره نفرمودند ولی واقعا دریای بیکران آثار ملی و مفاخر تاریخی است نهایت سعی و کوشش را وزارت فرهنگ و هنر انشاءالله خواهد کرد که حفریات این محل ادامه داشته باشد و حفظ بشود و یک وسعت بیکرانی که استحضار دارید دارد که این را باید بوسایل مختلف یعنی با ایجاد پست‌های انتظامی نگاهداری کرد بنده قول می‌دهم که تا حدودی که مقدورات مالی ما اجازه بدهد در درجه اول تپه‌های مارلیک را از نظر دور نکنیم این مفاخری که در آمریکا نشان دادند تاریخ گذشته ما را زنده کرد اما انجمن آثار ملی که این لایحه مورد بحث است هیچ کس منعش نکرده که اعتبارات انجمن را به مصرف آثار گذشته دوره قبل از اسلام برساند منتهی تخت جمشید که اشاره فرمودید چون اعتبار خاصی برای برگزاری جشن ۲۵۰۰ ساله برایش در نظر گرفتند بنابراین کارهای تخت جمشید زیر نظر کارشناسان ایتالیائی و کارشناسان خودمان از محل اعتبارات مخصوص خودش تأمین خواهد شد ما همه توجهمان را معطوف داشتیم که اگر خودمان یا کمک بگیریم اداره کل باستان شناسی یا انجمن آثار ملی که آثار تاریخی بعد از اسلام را بخصوص در شهر اصفهان تعمیر بکنیم این امکان برای ما و برای انجمن آثار ملی هست و امسال انجمن آثار ملی به ما کمک کرد مقداری پول در اختیار ما گذاشت که بتوانیم آثار تاریخی اصفهان را زنده کنیم بنده در محضر نمایندگان محترم قول می‌دهم اساسا تفکیک وزارت فرهنگ و هنر و وزارت آموزش و پرورش برای همین منظور بود که یک قدری به آموزش غیر مدرسه‌ای توجه بشود و نسبت به احیای موزه‌ها و احیای آثار تاریخی و فرستادن اطفال مدارس برای دیدن این آثار تاریخی که حتما در تهییج غرورشان مؤثر است اقدام بشود بنده بیش از این عرضی ندارم.
نایب رئیس ـ نظر دیگری در کلیات نیست؟ آقای پروین.
پروین ـ تذکر مختصری دارم.
نایب رئیس ـ اگر صحبتی دارید بفرمائید پشت تریبون.
پروین ـ چون آئین نامه اجازه داده است که اگر تذکر خیلی مختصر باشد از همان جای خودمان بیان بکنیم و بیان بنده بقدری مختصر بود که بنده خواهش کردم از همانجا بگویم ولی چون مقام ریاست امر فرمودند اطاعت کردم در این ماده فقط یک چیزی برای بنده مبهم ماند و آن این بود که جناب آقای محترم وزارت فرهنگ و هنر فرمودند که ما در اینجا آرامگاهها برای فردوسی و خیام و اسم سایرین را هم بردند اقدام کردیم و وقتی بنده در لایحه سنا دقت کردم دیدم که این لایحه متنش مخالف آن نظر است زیرا که آن توضیحاتی که فرمودند ایجاد آثار تازه‌ای است ساختمانی است در صورتیکه اینجا نوشته شده است فقط برای حفظ آثار گذشته اگر که ما همین عبارت را که قانون است تصویب کنیم از این محل هیچ گاه نمی‌توانند بخرج ساختمانهای تازه‌ای برسانند و بکلی ممنوع است اینجا فقط این مطلب تصویب می‌شود که از این محل منحصرا برای حفظ آثار ملی که اکنون در دست داریم استفاده کنیم نه برای ایجاد ساختمان خواستم این را توضیح بفرمایند که آیا از این مبلغ فردا شروع به ساختمان خواهند کرد یا همینطور که قانون تصریح می‌کند برای حفظ آثار است نه برای ساختمانهای تاریخی (احسنت ـ بسیار خوب بود).
نایب رئیس ـ آقای زمانی.
زمانی ـ (معاون وزارت فرهنگ و هنر) ـ بنده حضور نمایندگان محترم عرض کردم که مانعی ندارد که انجمن آثار ملی هر دو وظیفه را انجام بدهد یعنی هم آرامگاه بسازد و هم آثار ملی را حفظ کند و همانطوریکه عمل کرده درآمد انجمن آثار ملی تنها از راه وضع عوارض سیمان نبوده از اعتبار دولت هم به او کمک شده بنابراین وقتی لایحه به همین ترتیب تصویب بشود البته انجمن آثار ملی توجه می‌کند طبق مفاد لایحه عمل کند آن اعتبار که از دولت می‌گیرد منعی ندارد آرامگاه می‌سازد و با آن اعتباری که از این راه وصول می‌شود آثار ملی را حفظ می‌کند اجازه بفرمائید دست انجمن آثار ملی باز باشد عرض کردم انجمن آثار ملی دیناری هزینه سفر و فوق العاده و پاداش و از این قبیل هزینه‌ها در بودجه اش نیست.
نایب رئیس ـ نظر دیگری در کلیات نیست؟ (اظهاری نشد) بورود در شور ماده واحده رأی می‌گیریم خانمها و آقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده واحده مطرح است قرائت می‌شود.
ماده واحده ـ وزارت دارائی مکلف است از اول شهریور ماه ۱۳۴۰ از هر کیسه سیمان یک ریال عوارض اخذ و در اختیار انجمن آثار ملی بگذارد تا بمصرف هزینه و تعهدات مربوط به حفظ آثار ملی و تاریخی برسد.
نایب رئیس ـ در ماده واحده نظری نیست؟ آقای روحانی.
روحانی ـ جناب آقای زمانی بنده یادم آمد و مناسب دیدم یک مطلبی را یادآوری کنم شاید اطلاع و نظر بنده ناقص باشد ولی آنچه که بنظر می‌آید باید گفته شود این نقشه هائی که برای ساختمانهای بزرگان طرح می‌شود در حقیقت چیزهای خیلی نا متناسبی است جمله‌ای نمی‌توانم برای آن پیدا کنم ای کاش همان ساختمان قدیم کوچک و محقر روی آرامگاه نادر بود و این بنائی که به هیچ چیز شبیه نیست و معلوم نیست به چه استیلی ساخته شده اگر سنگ بزرگی بیاورند و آنجا بگذارند آیا این عظمت نادر را نشان می‌دهد؟ حالا که وزارت فرهنگ و هنر تفکیک شده است و فراغت و فرصت است و اهل علم اطلاع و هنر هستند در این بناها مطالعه بشود تا طرحیکه داده می‌شود دقیق و صحیح باشد و چه بهتر این طرحهائی که بعضی مهندسین با فکر خودشان می‌سازند آنها را در معرض افکار عمومی قرار بدهند چون این مسئله ذوق و هنر است در مملکت ما اشخاصی که به مسافرت رفته‌اند گردش و سیاحت کرده‌اند و اهل مطالعه و تاریخند اطلاع و ذوق دارند یک موقع تذکراتی می‌دهند و چیزهائی بنظرشان می‌رسد که بموقع و درست است بنده قصدم یادآوری این مطلب بود که این دو سه بنائی که ساخته شده بسیار نا متناسب است و خرج زیادی کرده‌اند ولی آنطوریکه لازم است توفیقی در این کار حاصل نشده است.
نایب رئیس ـ نظر دیگری در ماده واحده نیست؟ اظهاری نشد پیشنهادی رسیده است که قرائت می‌شود.
راجع به لایحه اخذ هر ریال عوارض از هر کیسه سیمان چون وزن کیسه سیمان معلوم نشده پیشنهاد می‌کند در لایحه وزن هر کیسه سیمان ۵۰ کیلو معلوم شود.
مهندس عباس اخوان.
نایب رئیس ـ لایحه با این پیشنهاد بکمیسیونهای مربوط برای شور دوم ارسال می‌شود.
- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه بعد ـ ختم جلسه
۹- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه بعد ـ ختم جلسه
نایب رئیس ـ دستور جلسه بعد قرائت می‌شود.
- ۱- گزارش کمیسیون راجع بلایحه واگذاری سهام بنگاه مستقل آبیاری در شرکت آبیاری آذربایجان بشهرداری تبریز. شماره چاپ ۱۲۶۱.
- ۲- گزارش کمیسیون راجع به اجازه استخدام هفت نفر گوینده زبان عربی و اردو. شماره چاپ ۱۲۵۹.
- ۳- گزارش لایحه یک شوری تأمین اعتبار برای پرداخت ترفیعات کارمندان و کمک به صندوق بازنشستگی. شماره چاپ ۱۲۶۰.
- ۴- گزارش شور دوم لایحه صدور چک شماره چاپ ۱۲۶۳.
- ۵- گزارش شور دوم لایحه فروش ساختمان فعلی ژاندارمری خراسان و مصرف وجوه حاصله برای ساختمان جدید شماره چاپ ۱۲۵۸.
- ۶- گزارش شور دوم لایحه الحاق دو تبصره بماده ۸۸ قانون نظام وظیفه عمومی. شماره چاپ ۱۲۶۲.
نایب رئیس ـ جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز پنج شنبه ساعت ۹ صبح خواهد بود.
نایب رئیس مجلس شورای ملی ـ دکتر حسین خطیبی.