مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۷ بهمن ۱۳۰۸ نشست ۱۰۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هفتم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری هفتم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۰ آبان ۱۳۰۸ نشست ۸۰
صورت مجلس لیله یکشنبه ۲۰ بهمن‌ماه را آقای موید احمدی (منشی) قرائت نمودند .
رئیس ـ آقای فیروزآبادی
فیروز آبادی ـ قبل از دستور
رئیس - آقای فرخی
فرخی - قبل از دستور
رئیس ـ آقای یاسائی
یاسائی ـ قبل از دستور
رئیس ـ آقای روحی
روحی ـ قبل از دستور
رئیس ـ آقای حیدری
حیدری ـ قبل از دستور
رئیس ـ آقای طلوع
طلوع ـ قبل از دستور
رئیس ـ آقای زوار
آقای زوار ـ قبل از دستور
رئیس ـ درصورت مجلس ایرادی نیست ؟
آقا سید یعقوب ـ بنده عرض دارم .
طلوع ـ بنده قبل از همه اجازه خواستم.
آقا سید یعقوب ـ بگذارید بنده این حرفم را بزنم راجع بصورت مجلس است.
رئیس ـ بفرمائید.
آقا سید یعقوب ـ در ماده هفده قانون تامین مدعابه یک اشتباهی واقع شده که بنده برای اینکه در موقع قضاوت وزارت عدلیه اشتباهی نشود باید عرض کنم که کاملا در صورت مجلس نوشته شود آقای وزیر عدلیه یک بیانی کردند بعد در پشت تریبون که رفتند نسبت بان جائی که عین مدعی به تامین ضامن نسبت به عین مدعی به نیاشد و ضامن مطلق باشد جائی بود که تصدیق کردند که باید الزامی باضد و این هم از جهت تسهیلات نسبت بمتداعیین بود چون در اینجا بر سبیل مطلق نوشته شده است بنده باضطراب اینکه شاید در موقع رجوع کردن قضات بر ایشان اشتباه شود خواستم در اینجا توضیح داده شود که اشتباه نشود
رئیس ـ دیگر در صورت مجلس نظری نیست ؟
بعضی از نمایندگان ـ خیر
رئیس ـ صورت مجلس تصویب شد
جمعی از نمایندگان ـ دستور
طلوع ـ بنده مخالفم
رئیس ـ منحصراً در خصوص عدم ورود دستور حرف بزنید.
طلوع ـ حقیقت وضعیت غریبی است . چند جلسه است بنده اجازه خواسته‌ام که عرایضی در مجلس بکنم متأسفانه آقایان اجازه نمیدهند و بعضی از آقایان دیگر بعنی رفقای بنده هم اجازه خواسته‌اند باز هم مجلس اجازه نمیدهد بنده تعجب میکنم اگر ما نتوانیم در مجلس عرایض خود را بگوئیم پس در کجا باید گفت آقایان بالاخره اینجا مجلس شورای ملی است و ما مطالبق قانون اساسی همان قوانون اساسی که بهای خون پاک جوانان ایران است در مقابل ملت در پیشکاه ملت مسئول هستیم باید حقایق قضایا را عرض کنیم (فرخی ـ صحیح است) بنده چند روز است میخواهم بگویم فلان وزیر حق ندارد با اراده شخصی … صدای زنگ
رئیس ـ فقط در همین قسمت باری عدم ورود در دستور حرف بزنید
طلوع ـ استدعا میکنم بگذارید ما حقایق قضایا را در مجلس عرض کنیم و تا این اندازه ما را خفه نکنید (صدای زنگ رئیس) خوب حالا که اجازه نمیدهند حرفی نداریم
رئیس – رأی میگریم بورود در دستور آقایان موافقین قیام فرمایند
(اکثراً قیام نمودند )
رئیس ـ تصویب شد
فرخی ـ اوضاع شتر گاو پلنگ است اینجا
زوار ـ مزخرف نگو. اکثریت در همه جا حاکم است (صدای زنگ ممتد)
رئیس ـ آقایان را دعوت میکنم باینکه از نزاکت و حس رفتار منحرف نشوند
فرخی ـ چرا نمیگذارید حقایق گفته شود ؟ وزیر فوائد عامه آدم حبس میکند. چرا حق ملت را تضییع میکنید و مانع میشوید حقایق گفته شود. این چه مشروطه است ( با حرارت) ملت از میان رفت. ما بنام ملت میخواهیم صحبت کنیم …
یکی از نمایندگان ـ سئوال کنید. چه مانعی دارد ؟
نماینده دیگر ـ استیضاح کنید . این حرفها کدام است
فرخی ـ (در حین خروج از مجلس) سئوال میکنیم برای جواب حاضر نمیشوید
(همهمه نمایندگان)
زوار ـ این راهی است که شما میروید برای مملکت صلاح نیست ( زنگ رئیس ـ دعوت بسکوت)
[ ۲ـ توصیب دو فقره مرخصی ]
رئیس ـ دو فقره خبر از کمیسیون مرخصی رسیده است قرائت میشود
۱)خبر مرخصی آقای اقبال
آقای اقبال نماینده محترم تقاضای دوماه مرخصی از تاریخ حرکت برای معالجه و لزوم مسافرت باروپا نموده‌اند کمیسیون با تقاضای نماینده محترم موافق و اینک خبر آن را تقدیم میدارد در خاتمه برای مزید استحضار آقایان نمایندگان محترم توضیح مینماید که آقای اقبال از دو ماه مرخصی مصوبه سابق استفاده ننموده‌اند
رئیس ـ آقای زوار
زوار ـ موافقم
رئیس ـ آقای مهدوی
مهدوی ـ موافقم
رئیس ـ آقای حیدری
حیدری ـ موافقم
جمعی از نمایندگان ـ مخالفی ندارد آقا
رئیس ـ رای میگریم بمرخصی آقای اقبال آقایان موافقین قیام فرمایند
(اکثراً برخاستند)
رئیس ـ تصویب شد
۲)راپرت مرخصی آقای ناصری
آقای ناصری نماینده محترم برای مسافرت بخوزستان و رسیدگی بامور محلی تقاضای ۲۵ روز مرخصی از هشتم دی نموده‌اند کمیسیون با تقاضای نماینده محترم موفق و اینک خبر آن تقدیم میشود
رئیس ـ آقای اقبال
اقبال ـ موافقم
رئیس ـ آقای حیدری
آقای حیدری ـ موافقم
رئیس ـ رأی میگریم بمرخصی آقای ناصری آقایان موافقین قیام فرمایند
(اکثراً قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد
[ ۳ـ مذاکرات نسبت به پیشنهاد آقای عراقی راجع برفع بحران اقتصادی و تصویب آن]
عراقی ـ بنده در دستور عرض دارم
رئیس ـ بفرمائید
عراقی ـ قبلاً عرض میکنم که البته آقایان اجازه میدهند قبل از اینکه در باب دستور استدعائی بکنم بطور مقدمه چند کلمه بعرض آقایان برسانم بعد هم استداعای خودم را راجع بدستور عرض کنم مدتهاست وضع اقتصادی مملکت یک حالت مخوف و تأسف‌آوری بخود گرفته و همه آقایان هم دراین باب بقدری که باید صحبت کرده‌اند و البته این وضع مخوفی را که اقتصادیات مملکت بخود گرفته ناشی از چند قسمت میشود که در این مدت متمادی در این مملکت پیش آمد کرده بنده در اینکه سبب چه بوده که اینطور شده وارد نمیشوم ولی در هر صورت دو قسمت است که مبرهن و معلوم است یکی از آن دو سه قسمت کثرت
واردات و قلت صادرات است روز بروز واردات این مملکت زیادتر و خانمان سوزتر میشود بقدری هم ماها خودمان بی‌مبالاتی در این قسمت‌ها کرده‌ایم که هر روز احتیاجات ما زیادتر میشود و ثروتی هم هیچوقت تولید نمیشود آقایان تصدیق میفرمایند که ما محتاج بدیگران شده‌ایم حالا یک قسمتهائی است که کاملاً محتاجیم و ممکن نیست ازش صرف‌نظر کرد ولی قسمتهای دیگری هست که شاید تا اندازة بشود ازش جلوگیری کرد ولی چیزی که هست اساساً ما زندگانی را طوری گرفتیم که محتاج شده‌ایم و نمیتوانیم زندگانی‌های کوچک خودمان یعنی آن چیزهائی که اساس زندگانی ماست از خودمان داشته باشیم پس البته باید کاری کنیم که احتیاجاتمان کمتر باشد و البته این هم مسلم است که تجارت در هر جائی دو رکن عظیم دارد که یکی عبارت از عرضه و دیگری تقاضاست بنده همچو تصور میکنم و آقایان هم کمان میکنم سابقه داشته باشند که یک رکن از آن تجارت را ما نداریم و فاقدیم رکن دیگر را هم داریم روز بروز ازدیاد میکنیم البته وقتی که بنا شد تجارت دو رکن داشته باشد و ما بیش از یک رکنش را را نداشته باشیم البته فلج خواهیم شد شبهة درش نیست و خودمان هم بیشتر موجب شده‌ایم که آن رکن دیگرش را ترویج کنیم خسارتمان جبران ناپذیرتر خواهد شد تجار ما متصل تقاضا میکنند برای ورود اجناس که باید پول در مقابلش برود آنهم فعلا با وضعیتی که اسعار خارجی و پول خارجی تخودش گرفته معلوم است روز بروز خانمان سوزتر میشود تقاضاهای ما هم قسمت مهمش چیزهای غیر لازم است همه‌اش چیزهای لازم نیست و غیر لازم است هرچند هم که خودمان بطوری سهل انگاری کردیم که آنمقداری که داشتیم بکلی از بین رفت یکی از چیزهائی که خیلی بدرد ما میخورد و از جمله صادرات ما بود عبارت بود از قالی قالی هم یک حالیت بخود گرفته است در بازار دنیا که شاید کم‌کم بکلی از بین برود بنده تصور میکنم اینهائی را که بنده عرض میکنم دردهاست و راجع بعلاجش هم البته یک اقداماتی باید بشود که قسمت اعظمش راحع بتوجه مجلس شورای ملی و زمانداران مملکت است که باید در این باب علاجی فکر کنند بنده آنچه تصور میکنم و میتوانم عرض کنم و شاید هم مانع نباشد که اگر بخواهیم تولید ثروت کنیم منابع عایدی درست کنیم البته مانع از این نیست بعقیده بنده آن دو چیزی که میخواهم عرض کنم یکیش این است که ما بتوانیم احتیاجات خودمان بکاهیم و آنچه را که ممکن است از منابعی که خودمان را میتوانیم داشته باشیم رفع احتیاجات خودمان را بکنیم مثلا خوب حالا البته بنده نمیتوانم عرض کنم که تمام البسه ما از لباسهای وطنی خودمان باشد ولی جوری باشد که کلمه افراد مملکت تا هر قدر که بتوانند از آنقدری که احتیاجشان کمتر بشود زحمت بکشند و راجع بوطن خودشان باشد البته گمان میکنم بهتر باشد یکی دیگر باید در تحت نظر دولت باشد این است که بروات را کنترل کنند خود این شاید جلوگیری از بعضی واردات غیر لازم مینماید بنده خیال میکنم اینها یک چیزهائی است که من تصورمیکنم همه آقایان در نظر داشته باشند و اظهار بفرمایند و بنده نمیتوانم عرض کنم که جلب دقت آقایان را میکنم نه من خیال میکنم آقایان همچنانکه همیشه اظهار میکنند که مجلس شورای ملی هم متوجه این نکته شده است البته باید یکقدری توجهش بیشتر بشود و کاری بکنیم که یکقدری اقتصادیات از این وضعی که پیش آمد کرده جلوگیری شود بنابراین بنده با یکی دو نفر از رفقا یک چیزئی عرض کرده‌ایم و تقدیم مقام رئیس میکنم که قرائت شود
آقا سید یعقوب ـ این پیشنهاد است. طرح است ؟
عراقی ـ نخیر سابقه است
رئیس ـ قرائت میکنند. کمی حوصله
پیشنهاد آقای عراقی :
نظر بترق فاحش اسعار خارجه که مستلزم تضرر اقتصادی مملکت و باعث خسارت عظیم ملی است و نظر باینکه در معابل هر پیشآمدی که موجب خسارتهای ملی باشد اقدامات فوری برای جلوگیری از آن لازم میباشد بنابراین مجلس شورای ملی دولت را دعوت میکند که هر چه زودتر مطالعات خود را در اتخاذ تدابیر مفیده برای رفع این بحران اقتصادی خامه داده و لوایح مربوطه به آن را برای مداقه بمجلس شورای ملی پیشنهاد نماید
رئیس ـ آقای شریعت‌زاده نظر مخالفی دارید
شریعت‌زاده ـ بلی
آقا سید یعقوب ـ بنده اخطار دارم
آقا سید یعقوب ـ عرض میکنم آن چیزی که باید مطرح شود یا باید در جلسه سابق معین شده باشد یا اینکه یک طرحی باشد که پانزده نفر از آقایان امضا کرده باشند البته این یک چیزی است که همه موافق هستیم ولی بایستی پانزده نفر امضاء کرده باشند که مخالف با نظامنامه نباشد
کازرونی ـ بنده هم اخطار نظامنامة دارم
رئیس ـ بفرمائید
کازرونی ـ عرض میکنم این مطلب است و طرح قانونی نیست و در نظامنامة داخلی مجلس شورای ملی در این موضوع تذکری داده و معمولا باید بشعبه ارجاع شود و شعبه در اطرافش مذاکره بکنند در نظامنامه داخلی هم سصرح است سابقه هم دارد
رئیس ـ اما جواب آقای آقا سید یعقوب این است که این نه طرح است نه لایحه و تقاضای ابراز یک تصمیمی است از طرف مجلس شورای ملی و ابداً ضرورت ندارد که پانزده نفر امضاء کرده باشند و اما جواب اخطار آقای کازرونی نظائر بسیار در مجلس اینگونه مطالب مطرح شده است اگر هم میل دارند شماره کنم حافظه بنده این قسمت‌ها را فراموش نمیکند و بخاطر دارم (بعضی از نمایندگان صحیح است ) آقای شریعت‌زاده بفرمائید
شریعت‌زاده ـ البته مستبعد بنظر میاید که نسبت بمطلبی که پیشنهاد شده است با توضیحاتیکه نماینده محترم آقای عراقی بیان کردند بنده مخالفت کنم ولی توضیح میدهم که مخالفت بنده از نقطه نظر نواقصی است که در پیشنهاد هست و نواقصی است که متاسفانه در توضیحات مشاهده کردم بعقیده بنده باید با این اصل و باین طرز کار کردن در موقع حاضره مملکت باین کیفیت موافقت نکرد موافقت یکی از لوازمی دارد که در نتیجة مراعات آن لوزازم تاثیر موثری هم برای اصلاح و بهبودی وضعیت کنونی داشته باشد البته آقایان میدانند که ترقی فوق العاده اسعار خارجه در این مملکت و ملت را تهدید میکند بنابر این بنده معتقدم و چنانچه اطلاعات هم میرسد دولت هم مشغول مطالعه است ورد نتیجه توجه ماعی عظیمی بین ملت و مملکت و مجلس از این مضراتی که انی مملکت را تهدید میکند باید جلوگیری کرد بنده معتقد هستم نمایندگان محترم تصمیم بکنند که یک کمیسیونی از نمایندگان مجلس شورای ملی با تجویز حضور متخصیین مالی و اقتصادیات در مجلس تشکیل شود از دو نقطه نظر مطالعات کنند و نتیجه مطالعات خودشان را برای تصویب تقدیم مجلس کنند. قسمت اول از وظایف آنها این باشد که وسائل فوری و موثری برای اصلاح وضعیت کنونی اتخاذ و برای تصویب پیشنهاد کنند قسمت دوم تهیه نقشه و پرگرام وسیع اقتصادی
برای تقویت امور مالی مملکتی تهیه کنند که در یک مدت محدودی بموقع اجرا گذارده شود البته قسمت اول که بنظر بنده جنبه فوریت دارد وسائلش بنظر بده ممکن است اجمالا و بطور کلی بیان شود ولی چناچه عرض کردم وسائل فنی وقطعی وقتی بدست میاید که آن کمیسیون تشکیل شود و تا آن کمیسیون در خارج تشکیل نشود و در نتیجه مطالعات آقایان آن پیشنهادها نیاید نسبت بان قسمت بنده ضرور نمیدانم توضیحاتی بدهم برای این که اجمالا آقای نماینده محترم فرمودند خواستم عرض کنم یگانه مقصود از استقرار رژیم حکومت ملی این است که زندگانی ملت و مملکت همیشه توام با عوامل آسایش و ترقی و تعالی مادی و معنوی باشد هر جریانی که این وضعیت و این مقاصد را تأمین میکند باید ملت و مجلس و بالاخره تمام قوای مملکت برای رفع این مشگلات بحالت اجتماع انجام وظیفه کنند بنده و همچنین هیچیک از آقایان در هیچ تاریخی ندیده‌اند و هیچ خاطرة تاریخی نشنیده اند که درنتیجه سوء وضعیات اقتصادی و بالاخره ترقی اسعار به این درجه این اندازه انحطاط و بالاخره تنزل در اساس مالی مملکت و ملت پیدا شود الان آقایان توجه بفرمایند که اگر حساب شود در صد چهل ثروت ملت ایران در معرض مخاطره است با این مطلب نمیشود شوخی کرد بنابراین معتقدم که با فکر بنده آقایان موافقت بفرمایند راجع باقدام اساسی فوری برای تشکیل این کمیسیون عملا بحالت اجتماع اقدام کنند اگر چه بنظر بنده قسمت اخیر عقیده بنده یعنی تهیة یک پروگرام و نقشه وسیع اقتصادی برای تقویت بنیة مملکت مقابل این مشکلات دولت وملت بتوانند مبارزه کنند اساسی‌تر است اما برای اینکه باین مقصود برسیم با قید رفع احتیاج و ضرورت از اینجا میشود که به بینم آن اقدامات فوری چه قسم باید بعمل بیاید و هرچه هست بنده خیال میکنم که ما احتیاج نداریم زیاد در این باب صحبت کنیم برای اینکه بنده خودم از مسائل مالی و اقتصادی یک کلیاتی را میدانم و اطلاعات عمیق ندارم ولی همینقدر روی همرفته میدانم که باید مجلس شورای ملی بدولت و ملت اعلام کند که باید اصل صرفه‌جوئی و خودداری از افراط و تفریط یک اصلی باشد که همیشه نصب العین آنها باشد و همچنین باید فکر کنند که تا چه حد ممکن است صرفه‌جوئی کرد و احتراز کرد از زیاده‌روی …
آقای سید یعقوب ـ اتومبیل برود توی گاراژ
شریعت‌زاده ـ اگر یک همچو مطالعه بشود سرکار هم باید اطاعت کنید.
آقا سید یعقوب ـ بنده که اتومبیل ندارم
(صدای زنگ رئیس)
شریعت‌زاده ـ در هر صورت بنظر بنده یک کنترل موثر فوری از طرف دولت در معاملاتی که توسعة آن مؤثر در این وضعیت است لازم است و امیدوارم با توضیحاتی که بنده دادم و لابد آقایان دیگر نیات خودشان را بیان کردند و بالاخره مملکت و دولت و ملت وبرای انجام وظیفه در این وضعیت بحالت اجتماع قیام کنند و بدانند که اگر تأخیر شود ممکن است که عواقب وخیم بیشتر تهدید کند مملکت را
رئیس – آقای یاسائی
آقای یاسائی ـ بنده که این پیشنهاد را امضا کرده‌ام ناچار موافق هستم و از فرمایشات آقای شریعت‌زاده چندان مخالفتی در اساس این پیشنهادی که آقای عراقی تقدیم کردند استنباط نکردم فقط فرمایششان راجع‌به این بود که کمیسیونی در مجلس تشکیل شود و دعوت شود از متخصصین و با شرکت فکری آقایان نمایندگان مسائل مبتلا به امروزی و امور مربوطه به اقتصادیات را تحت مطالعه قرار بدهند بنده خیال میکنم که ملت و دولت و قوه مجریه که وارد در عمل و کار است مکلف هستند که هرچه زودتر نظریات خودشان را در ضمن یک لوایح
قانونی و یک پروژه‌های قانونی تقدیم مجلس کنند این تکلیف دولت است آنوقت ما هم در اطراف آن لوایح و آن طرحها مباحثه و مطالعه و دقت میکنیم و انشاءالله یک نتیجه مطلوبة در اینموقع حاصل شود بعقیده بنده این مسئله محتاج بتشکیل کمیسیون و دعوت کیمیسون نیست خیال میکنم دولت اگر دعوت بکنند از یک متخصصینی برای این کار انسب واولی است که ما آنها را در مجلس دعوت کنیم اما راجع به اصل اساس قضیه که موجب تقدیم این پیشنهاد هم شده است بنده میل دارم که یک قدری بیشتر مذاکره شود و میل دارم آقایان هم در مذاکرات شرکت کنند و هر کدام نظریات خودشانرا بیان کنند که دولت هم تکلیف خودش را و نظریه و تصمیم مجلس را بداند امروز ما واقعیم در برابر یک وضعیت خطرناک اقتصادی که جای شبهه و تردیدی نیست که اگر این وضعیت ادامه پیدا کند یک عاقبت وخیمی را در بردارد. ما در برابر ملت مسئول هستیم حقیقه و معنا برای اینکه مطابق اصل دوم قانون اساسی در امور سیاسی و وطنی و معاشی آنها هر چه بنظرمان میرسد در موقعش بگوئیم مخصوصاً در قانون اساسی این کلمة امور معاشی هم هست در اصل دوم و همینطور که مسئول حقیقی ملت هستیم ما باید خودمان را معنا و وجداناً مسئول یک شخصی مقدسی که خودش را اوقاتش را صرف و وقف اصلاحات این مملکت کرده است بدانیم (صحیح است) بنده حقیقه و معنا از نقطه نظر علاقه‌مندی مفرطی که شخص اعلیحضرت اقدس همایونی باصلاحات در این مملکت دارند و عشق سرشاری که در ترقی این ملت دارند خودم را مسئول ملت میدانم البته ملت در نتیجة مسؤلیت و طرز فکر و کار من در موقع انتخابات تکلیف مرا نفیاً و اثباتاً معلوم میکند نتیجة مسؤلیت ما در برابر ملت آنوقت معلوم میشود ما مکلف هستیم که هر چه بفکرمان میرسد بنظرمان میرسد در پشت این تربیون بعرض ملت برسانیم و بمردم تذکر بدهیم و در این قسمت خوشبختانه نمایندة محترم آقای فیروز آبادی همیشه انصافاً بر ما مقدم هستند همیشه ایشان داد و فریاد میزندند راجع بمسائل اقتصادی سایر آقایان نمایندگان هم البته همیشه متذکر بوده‌اند منتها کار باین درجه اهمیت نرسیده بوده است باصطلاح انحطاط اقتصادی این مملکت و روش معاملاتی و تجارتی ما و مخصوصاً آن قسمتهائی که مربوط باستعمال امتعه خارجه است باین حد نرسیده بوده است که همة ما ها بالعیان و بالحس مشاهده میکنیم و وخامت قضیه را تحت نظر میاوریم و متوجه میشویم. بنده اینطور فکر میکنم در وقتی که بخوش طالعی این مملکت در موقعیکه با قبال این مملکت کوکب اعلیحضرت همایونی طلوع کرد از نقطة نظر تاریخی یک فصل مشعشع دیگری و یک باب جدیدی بر تاریخ ایران افزوده میشود و بالاخره سرلوحة آن باب و آن فصل مشعشع هم باسم مقدس ایشان مزین است و البته قضاوت اینگونه مسائل را در قرون آتیه خواهند کرد و اگر یک اشخاصی در برابر و مقابل اصلاحاتیکه میشود کراهتی حس میکنند نظیر کراهتی است که مریضی در برابر طبیب نشان میدهد هر وقت که آن مریض صحت پیدا کرد از طبیب خودش تشکر میکند (صحیح است) و قضاوت اینگونه مسائل باتیه واگذار است از آن تاریخ که هفت هشت ده سال میگذرد اوضاع سیاسی ما طوری پیشرفت کرده و ترقی کرده است چه از نقطة نظر ارتباطات با خارجیها و چه از نقطة نظر داخلی که جای شبهه و تردیدی نیست و هیچکدام از آقایان نمیتوانند در این باب بی‌انصافی بکنند وضعیت گذشته را اگر ما در نظر بگیریم و مقایسه کنیم با وضعیت کنونی هیچطور متناسب نیست و تمام وضعیات کنونیکه دائر ببهبودی اوضاع مملکت است مرهون توجهات اعلیحضرت اقدس همایونی است و بالاخره دولت و مجلس در تحت مراقبت و نظر ایشان بالاشتراک و با توحید مساعی اگر یک کارهائی کرده‌اند بالاخره قائد و راهنما و هادی همه شخص ایشان بودند (صحیح است) و بعد هم خواهند بود و امیدواریم که در آتیه ترقیات و پیشرفت امور این مملکت بیش
از اینها باشد (نمایندگان ـ انشاء الله) در مسائل اقتصادی هم از تاریخی که اعلیحضرت اقدس همایونی زمامدار این مملکت شدند یک ترقیبات فوق‌العاده محسوس شده است از قبیل ایجاد راههائی که در این مملکت وجود نداشته. بنده چند روز قبل از تاجری شنیدم که کرایه مال‌التجاره از طهران برشت رسیده است بخرواری بیست و پنجقران و دو تومان بعضی اوقات هم هیجده قران و این خیلی مشکل است که باور کند انسان در مدت کمی اینقدر چرا تنزل کرده است و اینها دلیل است که ما در یک قسمتهای مقدماتی مربوط بامور اقتصادی قدمهای برجسته برداشته‌ایم و پیشرفتهائی کرده‌ایم و دولت و حکومت تا آن اندازه که بودجه عمومی اجاره میداده است و ماها تصویب میکردیم در قسمت مسائل اقتصادی کرده است ولی کوتاهی که شده است بیشتر از ناحیه خود مردم و ملت است مسائل اقتصادی با مسائل سیاسی یک فرقهائی دارد. مسائل سیاسی همانهائی است که ما گاهی تعبیر میکنیم بحق حاکمیت دولت و میگوئیم منحصر است بدولت، قضاوت، امنیت، عدالت اینجور چیزها حق حاکمیت دولت است و حق حاکمیت عبارت از آن حقی است که افراد شبیه آن نمیتوانند اقدام کنند اما مسائل اقتصادی غالباً از باب حق تصدی است یعنی همانطور که دولت میتواند کارهای اقتصادی بکند ملت هم میتواند کارهای اقتصادی بکند تفاوت حق حاکمیت و حق تصدی همین است ملت در آن چیزهائی که از نقطة نظر دولت بحق تصدی تعبیر میشود قضیه بطرز فکر مردم آنطور که باید عوض شود آنطور که باید حاضر و آماده شود برای اوضاع اقتصادی کنونی و امروزی دنیا آنطور حاضر نشده است و بالاخره ماها و دولت مکلف هستیم که تا آنجاهائی که فکرمان اجازه میدهد در این صراط یک سخنهائی بگوئیم یک حرفهائی بزنیم یک حرفهائی بشنویم ما قبل از عصر کنونی یعنی قبل از عصر اعلیحضرت همایونی به یک طرز زندگی آشنا بودیم که آن زندگی زندگی خمود و رکود بود زندگانی ما طوری بود که بالاخره با اصل بمن چه و بتوچه زندگی میکردیم در امور سیاسی و مسائل اقتصادی هم بالاخره منتظر فردا و پس‌فردا بودیم و میگفتیم چو فردا شود فکر فردا بکنیم. امروز روز سعی و عمل است زیرا ایشان یک دستورهای عملی داده‌اند در این زمستان در سرمای سخت از مرکز حرکت میفرمایند برای افتتاح راه‌آهن و نشان میدهند باین ملت که امروز روز عمل است روز سعی است در مسائل اقتصادی هم باید باز کرد ملتفت شد که بتدریج از زمان مشروطیت دنیای دیگری و چیزهای دیگری است در دنیا در نتیجه تماس و اصطکاک با سایر ملل دارای معلومات و چیزهای دیگری شده‌اند اشخاص و خرده خرده تمدن کنونی ولو روی کاغذ هم بود در برابر افراد این ملت جلوه‌گر شد خرده خرده آشنا شدیم ماها بوضعیت کنونی دنیا بجائی رسید کار که حق صورت ظاهرمان را هم خواستیم شبیه کنیم بسیار ممالک دنیا که مورد طعن و طرد آنها در موقع مراوده و حشر و نشر نشویم حق این اندازه ما برای پذیرائی تمدن اروپائی حاضر شدیم ولی انس با متعه خارجی و احتیاج باشیاء لوکس و تجملی خرده خرده توازن خرج و دخل عامه را از بین برد همینطوری که حکومت و دولت باید بودجه خرج و دخل مملکتی را از نقطه نظر خزانه خودش در تحت نظر بگیرد همانطور هم ما باید مراقب دخل و خرج دولتی باشیم این وظیفه را هم مطابق قانون اساسی داریم مطابق اصل دوم که در امور معاشی عمومی وارد شویم به بینیم بودجه عمومی مملکت از نظر خرج و دخل تکافو دارد یا ندارد وقتی مراجعه بارقام صادرات و واردات میکنیم می‌بینیم بکلی چندین سال است موازنه را از دست داده است بطوریکه در ۱۳۰۷ معاملات خارجی ما رسیده است به دویست و سی و سه میلیون و سیصد و هشتاد هزار تومان، دویست و
سی و سه میلیون و سیصد و هشتاد هزار تومان معامله خارجی ماست چه از صادر و چه از وارد و از این مبلغ هشتاد و یک میلیون و هفتصد و سی و چهار هزار تومان واردات این مملکت است در سنة ۱۳۰۷ و در برابر صدو پنجاه و سه میلیون صادرات است ولی این صادرات قسمت بیشترش شامل روغنهای معدنی کمپانی نفت جنوب است مربوط بما نیست از این مبلغ منها میشود آنچه که صادرات داخلی این مملکت است که بخارج رفته است چهل و هفت میلیون و هشتصد و نود و دو هزار تومان پس ما صادر کرده‌ایم چهل و هفت میلیون و هشتصد و نود و دو هزار تومان و بمملکت وارد شده هشتاد و یک ملیون و هفتصد و سی چهار هزار تومان تفاوت این مبلغ عبارت است از سی و سه میلیون و هشتصد و چهل ودو هزار تومان و بقول بعضی از رفقا هم لسان رقم فصیح‌ترین السنه است این ارقام صحیحی است که بنده بعرض آقایان رساندم بنابراین ما در ۳۰۷ سی و سه ملیون و هشتصاد و چهل و دو هزار تومان پول بخارج فرستاده‌ایم برای امتعه و اجناس خارجی در برابرش پولی نگرفته‌ایم مسلم است که اگر این وضعیت ادامه پیدا کند مردم را زندگانیشان را بکلی از بین خواهد برد شبهة نیست مسائل اقتصادی هم ترقی و تنزلش تدریجاً محسوس میشود بالاخره یکمرتبه که تمام افراد مردم بیپا نمیشوند سالی یکقدری از اغنیا و متمولین کاسته میشود و بر طبقة فقرا افزوده میشود بطور غیر محسوس سال دیگر هم همینطور چند سال که تکرار شد همة افراد ملت فقیر و پریشان میشوند حالا چه شده است ما اینطور شده‌ایم؟ ما انس گرفته‌ایم مأنوس شده‌ایم باستعمال امتعة خارجی یک چیزهائی جزء ضروریات زندگانی ماست که ما نمیتوانیم از آن صرف نظر کنیم مثل الکتریک و لوازمش که در دنیای کنونی ما نمیتوانین صرف نظر کنیم بنزین و نفت را هم بنده معتقدم که نمیتوانیم صرف نظر کنیم اتومبیل را هم نمیشود صرف‌نظر کرد (آقا سیدیعقوب‌ـ صحیح عطر هم که نمیشود صرف‌نظر کرد) ولی یک چیزهای غیر ضروری در این مملکت رایج شده است که فقط از نقطة نظر بوالهوسی ما معتاد کرده‌ایم خودمان را بآنها و آنها را ممکن است از نظر عدم اسعتمال و از نظر ترغیب استعمال امتعة وطنی یک قدری ترمیم کرد. بنده عرض نمیکنم که ما جلوی تجارت خارجی را بگیریم خیر تجارت در تمام دنیا آزاد است تجارت سایر ممالک هم در این مملکت آزاد است دروازه‌های مملکت ما بروی تمام دنیا باز است هیچ شبهة نیست ولی اگر ما یک قدری غیرت داشته باشیم قدری احساساتمان را کنار بگذاریم مرحلة وطن‌پرستی را در نظر بیاوریم خیال میکنم ممکن است قسمتی از احتیاجات خودمان را بقدری که ممکن است د داخلة مملکت تهیه کنیم و بتدریج قواء تولیدیة مملکت زیاد شود و بتوانیم خودمان را اداره کنیم و توازن حقیقی و معنوی بین صادره و وارده حاصل شود ما باید با شرکت افراد مردم جمعیت‌های اقتصادی تشکیل بدهیم مردم مجامع اقتصادی درست کنند بالاخره یک فکرهائی بکنند هر کس هر فکری بنظرش میرسد در این زمینه کار را پیدا کنیم البته در برابر این عرض بنده یک عدة قبلا دیدم میگویند که خوب ما در برابر پارچه‌های خارجی شاید قیمت و اصلا بهتر باشد و شلوارهامان چه میدانم اگر مال وطن باشد چوروک میشود و اطو بیشتر میخواهد بنده خیال میکنم که ذغال سنگ یا مثلا هر چیزی که اطو میکند مال مملکت خودمان است و بالاخره ما که زندگانیمان بتمام معنی اروپائی نشده که روی تختخواب و به نیمکت و صندلی مأنوس شده باشیم روی زمین هم اغلب مردم این مملکت که دارای لباس تازه شده‌اند هنوز نشست و برخاست میکنند و موجبی ندارد که با این بهانه‌هائیکه بعقیدة بنده خیلی اساس ندارد بیائیم و یک حرفهائی بگوئیم و بشنویم در اطراف امتعة داخلی ما باید این فرک درمان ایجاد شود که امتعة داخلی خودمان را از حیث استعمال در عمل ترجیح بدهیم ولو اینکه
خیلی گران یا پست باشد. اگر چندین سال است در اطراف اینموضوع مذاکره میشود یک وقتی هم دورة پنجم بود یا ششم لایحة از طرف دولت آمد ( یکی از نمایندگان دورة ششم) بمجلس راجع باشیاء تجملی و در اطرافش مذاکراتی شد و مسکوت عنه ماند قضیه اینطور محسوس نشده بود. ترقی اسعار خارجه تنزل نقره اینها هم ممکن است در این قضایا مدخلیتی داشته باشد ولی آنچه مدخلیت تامه دارد برای ما توازن صادرات و واردات است فرضاً اگر ما آمدیم و مقیاس پول خودمان را طلا قرار دادیم و پنجاه ملیون هم طلا تهیه کردیم و این طلا را وثیقه و ذخیرة پول رایج خودمان قرار دادیم و بالاخره واحد مقیاسمان طلا شد باز سال اولش که شد سی و سه میلیون را باید بدهیم بخارجیها. خوب پول طلا را هم باید بدهیم بخارجیها بالاخره وقتی پول مملکت شد برای داخلی و خارجی یکی است پس باید از جهت توازن صادرات و واردات فکر فوق‌العادة کرد قضیه هر چه سخت باشد هر چه مشقت داشته باشد هر چه طبقة ممتارة این مملکت را شاق بیاید باید کرد باید وارد عمل شد و این کار را بجائی رساند و الافنای اقتصادی این مملکت محرز و مسلم است مخصوصاً در یک قسمت بنده از اینجا تذکر میدهم و البته بگوششان میرسد در این مملکت طبقة نسوان بیشتر باشیاء بیچاره میکنند من در اینجا از پشت تریبون این مجلس از تمام خانمهای مملکت استدعاء تمناء تقاضا، میکنم که اینقدر فشار بشوهرهاشان نیاوردند یک قدری کمک کنند بمردهاشان در اینکه امتعة داخلی این مملکت را استعمال کنند آقا سید یعقوب راست میگوید حه عیب دارد آقای ضیاء بالاخره اگر ما بخواهیم طرق عملی برای این کار پیدا کنیم یکی از چیزهائی که بنظر میرسد این را آقای شریعت زاده یا آقای عراقی فرمودند آنقدر ترقی فاحش کرده است یا ترقیش داده‌اند در اینموقع حوالجات و برات صادر بخارج را تحت نظر بگیرد بالاخره از نظر توازن سایر ممالک هم این کار را کرده‌اند. یک ملتی وقتی بیچاره شده یک ملتی وقتی بیچارگی نزدیک خودش را در آتیه حس کرد هر اقدامی بکند که منافی با اصول بین‌المللی نباشد بعقیده بنده مباح و مجاز است و دولت باید اینکارها را بکند ما اگر یک قدری دقیق بشویم یک مرتبه هم در یک مجمع خصوصی‌تری این قسمت را عرض کردم که ما از طهران باید شروع کنیم برای اینکه بدبختی اقتصادی این مملکت هم از طهران شروع شده هیچ مذمت و ملامت هم نکنید بنده را و بنده هم تعنت و تعرضی به سکنه طهران ندارم زیرا ماها هم در این قسمت شریکیم وقتی که گفته میشود طهرانی یعنی نخبة سکنه این قضیه را شروع بکنند اگر چه شنیدم یک تلگرافاتی هم به مجلس رسیده است البته حضرت آقای رئیس مسبوقند یا بدولت رسیده است در ولایات هم شروع شده است و یک تلگرافات و تقاضاهائی میکنند و مردم ولایات هم متوجه شده‌اند باین قضیه و وضعیت اقتصادی امروزی و البته طهرانیها همانطوری که در تمام مسائل پیشقدم بوده‌اند در این قدم اقتصادی هم که ما میخواهیم برداریم آنها هم باید پیشقدم شوند و بالاخره فکرهای عملی که بنظرشان میرسد بکنند اینمکه بنده عرض میکنم باید از طهران شروع شود برای این است که اعتیاد و مأنوسیت باشیاء لوکس از طهران شروع شده است و باز بالاخص از تیپ مستخدم دولت شروع شده طهران یک وقت دیگر هم عرض کردم طهران خودش صادر ندارد طهران با پول مالیات اداره میشود صادارت ندارد برای اینکه محصول این مملکت آن چیزی که جزو عایدات این مملکت است عبارت است از اغنام و احشام و عبارت است از معادن خدا دادی که هنوز دست باستخراج آنها نرسیده است و عبارت است از یک ساختمانها و اثاثیه‌ها و مصنوعات بدی، قسمت عواید این مملکت عبارت است
از همان اغنام و محصولات زراعتی ثروت عمومی مملکت همین است طهران متاسفانه فاقد این دو قسمت است یعنی یک مواد خاصی محصولی از حوزه یا ولایت یا ایالت طهران خارج نمیشود که پول از سایر ولایات و یا از خارج مملکت وارد طهران شود و در مقابل آنها مصرف کند بعضی ولایات صادراتشان زیادتر است یعنی پول از خارج بیشتر بآن ولایت وارد میشود و بالعکس بعضی ولایات خیر ولی بالاخره مرکز مملکت و ولایات و ایالاتش همه در حکم واحد است و همه در حکم یک عائله و خانواده اند و از نقطه نظر دخل و خرج عمومی معناً تفاوت نیست. طهران چه شده است که اینطور زندگی میکند. همانطور که عرض کردم با پول مالیات سالهاست که طهران پایتخت است همیشه یک پول هائی از دروازه های طهران از خارج وارد میشده است ولی آمده است در این مملکت و باز بیک ترتیباتی بازگشت میکرده است بولایات چندین سال است متاًسفانه بواسطهُ آشنائی خود سکنهُ طهران از خارج وارد میشده است ولی آمده است در این مملکت و باز بیک ترتیباتی بازگشت میکرده است بولایات چندین سال است متاًسفانه بواسطهُ آشنائی خود سکنهُ طهران باشیاء لوکس و تجمع و آشنا کردن سایر مردم در ولایات کار ترویج امتعهُ خارجی بالا گرفته است و بیشتر مسبب این مسئله سکنه طهران شده اند باید در خود اینجا بماند یا بولایات برگردد یا دست بدست ما بین مردم دوران پیدا کند این پول ها متمرکز شده است در اطراف خیابان لاله زار و درست رفته است به جیب خارجی ها و از مملکت خارج شده است درست دقت کنید. مطلب همین است و ولایات هم تا حدی حق دارند و بتدریج این توانائی کاسته میشود و بر فقر آنها افزوده میشود….
(در اینموقع آقای کیای نوری اجازه خواستند) یاسائی- آقای کیای نوری هم اوقاتشان تلخ نشود بنده هم خودم جزو آن طهرانی ها هستم عرض کردم ما از نظر کلیات و اصول داریم صحبت میکنیم بالاخره شما نمیتوانید شبهه کنید که عوائدی که در طهران خرج میشود نتیجهُ دسترسی ولایات است که بنده و جنابعالی و وزیر و رئیس ادراه میکیریم و توی این ولایت خرج میکنیم و غالباً هم خرج چه میشود خرج اشیاء لوکس و اشیاء غیر ضروری ما میخواهیم بگوئیم از این ببعد اینگونه مخارج بوالهوسانه را نکنیم ….(نمایندگان – صحیح است)
کیا نوری – صادرات طهران هم خیلی زیاد است آقا آقا سید یعقوب - بله علم آقای ضیاء
یاسائی – خلاصهُ عرایض بنده این بود که عرض کردم و یک مطلبی را هم در خاتمه عرض میکنم و آقایان توجه بفرمائید و تصدیع را کمتر کنم و آن این است که یکی دو نفر از آقایان نمایندگان یکی دو جلسه است یک صحبت‌هائی میکنند و تعرض میکنند بما که اکثریت هستیم که چرا که نمیگذارند ما حرف بزنیم …
رئیس ـ آقای یاسائی خواهش میکنم خارج از موضوع حرف نزنید
یاسائی ـ عرض کردم که بنده خودم را مسئول ملت میدانم مسئول اعلیحضرت اقدس همایونی میدانم یکمرتبه عرض کردم و باز هم عرض میکنم خود اعلیحضرت اقدس ایشان کراراً بشما نمایندگان که بنده هم در خدمتتان بودم فرموده اند که مجلس هرگونه معایب در کار دولت می‌بیند باید تذکر بدهد البته ما هم متذکر هستیم و این عرایضی هم که الان میکنیم از مقام ریاست که حرف بزنیم و صحبت بکنیم و بعد یک تصویبنامه یک تصمیم نامة از مجلس بدولت ابلاغ بشود و تقاضایمان را هم پیشنهاد کردیم که دولت را مامور بکنند که زودتر در مسائل اقتصادی و مخصوصاً آنچه مربوط باسعار خارجی است یک فکرهائی بکند ویک قدمهائی بردارد و لوایح بیاورند بمجلس از این بابت است ما حق انتقاد بدولت البته داریم شبهة نیست ولی به شرطها و شروط‌ها که معلل بغرض نیاشد
رئیس‌ـ آقای دکتر طاهری مخالفند؟
دکتر طاهری ـ بله. عرض کنم این موضوعی را که مطرح فرمودند آقای عراقی و آقایان یاسائی و فهیمی هم امضاء کرده‌اند این مسئله اقتصادیات یکموضوعی نیست که در اصلش کسی مخالف باشد تمام ایرانیها مخصوصاً وکلاء و بلکه تمام اهالی ولایات بزبان حال و مقال این تقاضا و التماس را دارند و الا د راصل موضوع کسی مخالفتی ندارد و بنده هم که بعنوان مخالفت آمده‌ام اینجا نه اینکه در حقیقت موضوع چیزی هست که ممکن باشد درش مخالفت کرد عقیده بنده این است که در موضوع این مسئله اقتصادی و بحران اقتصادی که حالا پیش آمده است این است که با آن مطالبی که آقایان امضاء کرده اند و شرح‌هائی که داده‌اند اینمطلب د رحقیقت بالاتر از اینها هست و وظائف وکلاء و وزراء و تمام مردم بیش از اینها هست و رفع این موضوع تقاضائی که از مجلس کرده اند یک اقدام کافی و وافی بنظر من نمی‌آید و الا بعد از مدتها که مردم منتظر هستند که مجلس چه اقدامی میکند برای رفع بحران اقتصادی حالا تازه پیشنهاد بکنند که دولت را مکلف کنیم زودتر نظریه‌اش را بیاورد بمجلس بعقیدة بنده بهتر این است کع تلفن کنند و بدولت اطلاع بدهند که حاضر شوند در مجلس مجلس است شب جلسه است دولت حاضر شود جلسات فوق العاده ممکن است تشکیل شود برای اینموضوع مطلب مهمتر از این ها است که ما بمسامحه و مماطله بگذرانیم با آن مطالبی که مشروحاً بیان کردند بعقیده بنده این طرحی که پیشنهاد شده یا تصمیمی که میبایست گرفته شود هیچکس در این تصمیم مخالفتی ندارد و این آرزو و نظر همه است و باید بیشتر از این طرف مجلس جدیت بشود در انجام این مقصود و در رفع این مشکل که د رحقیقت همه مملکت را مستأصل کرده است بعقیده بنده اینموضوع بحران اقتصادی سالهای متمادی است شروع شده است ولی چون مثل امراض مزمن است متدرجاً خرابی وارد کرده است و شدت مرض کاملاً محسوس شده است قضیه رفعش مهمتر از آن چیزی است که ماها هنوز تصورش را نکرده‌ایم و ما باید دولت را دعوت کنیم که بیاید نظریه‌اش را اظهار کند بعقیدة بنده این حل نمیشود و رفع این مرض مزمن متمادی را هم نمیکند. امراض اقتصادی مثل امراض بدنی میماند یک مرض حادی است که یک دوا های برءاساعه دارد مثل وبا و چیزهای دیگر که با سرم رفع میشود بعضی امراض هست که امراض مزمن است امراض مزمن با معالجات برءالساعه ممکن نیست معالجه شود معالجه اساسی میخواهد و متمادی اگر چنانچه در بدن انسان بدل ما یتحلل کمتر از آنچه که باید در او باشد به بدن نرسد متدرجاً مزاج ضعیف میشود و قوه و بنیه بدنی کم میشود و شخص به فقر الدم مبتلا میشود که معالجه آن هم مدتها طول دارد مملکت هم همینطور است اگر حالت مزاجی اقتصادیش بهم بخورد یا بعلل های دیگری بنیة اقتصادیش کاسته شود و بیش از عایداتش خرج بکند این هم متدرجاً قوه و بنیه‌اش تحلیل میرود و مبتلا بفقر اقتصادی میشود همینطور که حالا شده است منتهی اینها یک چیزهائی است که کم‌کم احساس میشود تا کاملا قوا تحلیل نرفته است حس نمیشود اما حالا طوری شده است که محسوس عوام و خواص شده است بنا براین وقتی که باین حال فلاکت افتادیم یک توجهات فوق‌العاده جدی میخواهد و این توجهات را هم از یکطرف و از یکعده اشخاص نمیتوان متوقف بود. گذشته از اینکه وزراء مسئول مملکت هستند و باید در درجه اول پروژه‌هائی تهیه کنند برای اصلاح این قضایا ما وکلا هم همینطور و تمام عقلای مملکت هم همینطور موظفند و مار از دو راه میتوانیم این موضوع را جبران کنیم یکی این است که صادرات مملکت را که عبارت از پشم و پنبه و کتیرا و قالی و ابریشم و اینها است زیادتر کنیم بطوریکه در مقابل واردات بتوانیم این صادراتی را که داریم زیاد کنیم تا بتوانیم این وارداتی را که حالا داریم و لازم داریم
وارد کنیم این موضوعی یک اقدامی است که البته اساسی است و ناچار هستیم که این کار را بکنیم تا بالاخره از این فلاکت فعلی خلاصی پیدا کنیم اما یک کاری است که شالوده های محکمی لازم دارد چنانچه شخص اول مملکت که همیشه در فکر این چیزها هستند چند روز قبل فرمودند که صلاح این است که وزارت اقتصادیات تشکیل شود قسمت تجارت و اقتصادیات یک اساس و استحکامی پیدا کند و البته نظریه ایشان هم انشاءالله بموقع اجرا گذاشته میشود یکموضوع دیگر این است که ما از مصنوعات و منسوجاتی که در داخله مملکت خودمان داریم استفاده کنیم و آنها را استعمال کنیم تا کمتر محتاج شویم که از خارج تقاضا کنیم که موجب ترقی اسعار شود این کار تجارت و مسئله عرضه و تقاضا یک کار طبیعی است هر چه تقاضا بیشتر شد جنس ترقی میکند ما باید احتیاجاتمان را کمتر کنیم و بظاهر و جلا و زرق برق های امتعه خارجی خودمان را خانه خراب نکنیم. یکی از شعرای عرب میگوید:
اذا لمرء لم یدنس من اللوم عرضه فکل رداء یرتدیه جمیل اگر لباس شخص عاری از لکه عار وننگ باشد هر لباسی بقامت آن شخص زیبا است اگر ما لباس و منسوجات و پارچه های خودمان را استعمال کنیم اگر خشن هم باشد ترجیح دارد که دست بطرف دیگران دراز کنیم مصنوعات و منسوجات داخلی البته عاری از لطائف و جلاء و زرق وبرق های امتعه خارجی است ولی باز با این معایب چون مال خودمان است بهتر است زیرا تشویق میشوند و اسباب بهبودی است و دارد بهتر میشود و امیدواریم که بعد از این هم بهتر بشود در هر صورت اگر چنانچه منسوجات ما بدتر هم باشد پست تر هم باشد خشن تر هم باشد از مال دیگران چونکه مال خودمان است ترجیح دارد
کهن جامة خویش پیراستن به از جامة عاریت خواستن
ملک‌آرائی ـ آفرین
رئیس ـ آقای فهیمی
فهیمی ـ بنده خیلی متشکرم که آقایانی هم که در تحت عنوان مخالفت بیاناتی فرمودند بالاخره با اصل مطلب موافق بودند
روحی ـ اصلا مخالفت نداشت
یکنفر از نمایندگان ـ اصلاموضوع نداشت
دشتی ـ بگذارید صحبت کنند
فهیمی ـ نهایت در شدت و ضعف اجرای امر بیاناتی فرمودند اما علت اینکه این پیشنهاد را ما امضا کردیم و تقدیم مجلس کردیم این بود آقایان البته ملتفت هستند که الان چند ماه است در نتیجة ترقی اسعار خارجه دچار و ضعیاتی اسفناکی شنیده‌ایم و روز بروز تجار مستقیماً و سایر مردم بطور مستقیم دچار یک بدبختیها و یک فلاکت هائی میشوند. دولت و مجلس جداگانه افکاری در این باب داشته‌اند و در این ایام بر حسب تاکیدات اعلیحضرت هیئت دولت مأمور شد یک مطالعات بیشتری بکند و بفوریت نظریه خودشان را برای این کار پیشنهاد بکند و بفوریت نظریه خودشان را بری این کار پیشنهاد کنند قریب دو هفته است میگذرد جلسه آتیه ما هم شاید در ایام احیا خواهد بود و بالاخره میرود برای آخر ماه رمضان ما هم همین جا بسکوت میگذاریم و منتظر دولت هستیم و هفته یک جلسه تشکیل میدهیم آن هم قانون تأمین مدعی به را مطرح میکنیم در صورتی که با این وضع که پیش آمده قضیه معادلة سه مجهوله خواهد شد که عنقریب نه از مدعی و نه از مدعی علیه و نه از مدعی به اثری خواهد بود. پس باید اول فکر این کار را کرد این بود که این پیشنهاد بمجلس شد که استدعا کنیم از طرف مجلس تاکیدی بشود به هیئت دولت که آقایان زودتر نتیجه مطالعات خودشان را بیاورند به مجلس. البته اصلاح بحران اقتصادی فعلی نمیشود گفت کار خیلی فوری است که بیک یا دو لایحه اصلاح
خواهد شد این مسئله مستلزم یک مطالعات و قوانین زیادی است که هر کدام مولد‍ّفکری خواهد بود یک عملیات فوری و یک عملیات بالمال خواهد داشت عملیات فوری همین بیاناتی است که آقایان فرمودند یک قدری مراقبت در عدم استعمال امتعه خارجی و یک مراقبتی در برواتی که بخارج صادر میشود و یک عملیات دیگری که دولت تحت نظر دارد که عجالتاً وضعیات فعلی را اصلاح کند اما بر ما هیچکدام مجهول نیست که این عملیات موقتی است یک کارهای دیگری باید کرد که دوام پیدا کند برفرض که خروارها طلا وارد این مملکت شد و پول ما طلا شد باز به باد خواهد رفت و همین وضعیت را خواهیم داشت رویهمرفته این مسئله را باید عرض کنم بر خلاف استنباطات آقای فرخی که چند جلسه پیش اظهار کردند صادرات ما کمتر نشده است زیادتر هم شده مخصوصاً در قسمت اخیر ۱۳۰۵ میزان صادرات ما چهل و پنج میلیون بوده و در ۳۰۶ چهل وشش میلیون و در ۳۰۷ چهل و هشت میلیون پس روز بروز زیادتر میشود و این مبلغ غیر از مبالغی است که نفت خارج میکند که در سال اخیر یکصد وسه میلیون نفت خارج کرده است ..
کازرونی ـ صحیح است اغراق میگویند
فهیمی ـ در مقابل این یک اختلاف نظری با رفیق محترم خودم آقای یاسائی پیدا میکنم که فرمودند سی میلیون یا سی و سه ملیون اضافه واردات بر صادرات داریم اینطور نیست زیرا در جزو اضافه صادرات قریب پنج ملیون در ۳۰۷ شمش نقره و پول‌های مسکوک نقره بوده است که از خارج وارد شده است این را البته جزو واردات نمیشود حساب کرد جزو صادرات میشود حساب کرد پول است و تقریباً نه میلیون قسمت اثاثیه و ماشین آلاتی است که نفط جنوب وارد کرده است که در جزو واردات منظور است ولی جزو مال التجاره صادر و وارد که معامله میشود محسوب نمیشود و همینطور چیزهای دیگر رویهمرفته وضعیات تجارتی از سابق بهتر است مخصوصاً باز شدن راه جنوب یک خدمت بزرگی به تجارت کرده است چقدر مال التجاره هائی که سابقاً از بن النهرین می‌آمدند و در چند نقطه مختلف تحت کنترل و تفتیش و معاینه میرفتند و حالا یکمرتبه بیشتر معاینه نمیشوند و در ظرف چند روز میرسند پس ما از این حیثیت نگرانی نداریم چیزی که هست احتیاجات مملکت روز بروز زیادتر میشود بودجة مملکتی ما تا هفت هشت سال پیش هفده میلیون بود حالا از چهل میلیون تجاوز کرده احتیاجات افراد البته زیادتر میشود ما باید فکر کنیم دادو ستدمان را زیادتر کنیم فرض بفرمائید یک تاجری در سال ده هزار تومان معامله داشته باشد یک تاجری صد هزار تومان داشته باشد البته این دو تا نمیتواند با هم رقابت کنند در معاملات تجارتی البته این یکی هم باید سعی کند سرمایه و معاملاتش را بسط بدهد ما هم باید صادراتمان را توسعه بدهیم و زیاد بکنیم مملکت ایران اگر در قسمت مصنوعات نمتواند با خارجه رقابت کند اما از حیث مواد اولیه کاملا صادرات دارد معدن ما تا بحال دست نخورده است امور فلاحتی ما هیچ فرق نکرده است همچنین مسائل دیگر البته اینها مسائلی نیست که ما خیال کنیم که دولت یک لایحه بیاورد که از اول سال ۳۰۹ نتیجه بگیریم اما باید یک روزی هم شروع شود که بعد از مدتی نتیجه بگیریم ما نظرمان این بود که این پیشنهاد را امروز بدهیم و دولت را مکلف کنیم که زودتر هر چه فکر کرده برای رفع بحران فعلی پیشنهاد کند که در دنبالة او ممکن است منتهی شود بنظر آقای شریعت زاده که فرمودند کمیسیونی تشکیل شود شاید هم این کار بشود. یا نظر آقای طاهری یا سایر آقایان البته مطلب وقتی تحت شور آمد و تاکید کردیم میشود ما باید این وضع امروز را از خاطر محو نکنیم اگر هم یک عملیاتی میشود یک تصمیماتی هم گرفته میشود ساکت ننشینیم ما بهمین حال باید باشیم و دنبال کنیم با یک
عملیات مؤثری که دنباله داشته باشد. بنده یقین دارم که با علاقة مفرطی که اعلیحضرت همایونی راجع براه آهن داشته و دارند راه آهن تمام خواهد شد اما از آنطرف فکر کنیم وقتی که تمام شد ما چه داریم حمل کنیم…
آقا سید یعقوب ـ هیچی هوا
فهیمی ـ پس باید سعی کنیم که تا وقتی که راه آهن پیش می‌آید ما هم وسائلی تهیه کنیم که محمولهائی برای راه آهن خودمان تهیه کنیم تا بمقصود برسیم. این است که آقایان اگر ملاحظه دارند از اینکه این پیشنهاد ما ناقص است نواقص او را ما خودمان میدانیم اما باید شروع کرد تا این نواقص رفع و تکمیل شود یا نه؟ و این چیز زیادی هم لازم ندارد آقایان هم البته همه موافقند که دولت نتیجه مطالعات خودش را بمجلس بگوید ما هم حاضریم پیش از احیاها فردا شب پس فردا شب هر شب که دولت میخواهد جلسه تشکیل بدهیم کمیسیون میخواهد تشکیل بدهیم روز میخواهند جلسه تشکیل بدهیم حاضریم ما که از کار شانه خالی نمی‌کنیم بعد هم در دنباله آن هر قدر کار بخواهند بیاورند حاضریم بگذرانیم که بیک جائی برسانیم زیرا این وضعیات از برای عموم مردم غیر قابل تحمل است چیزی نیست که ما بسرسری بگذرانیم و بخواهیم اتلاف وقت کنیم حالا اگر آقایان موافقند این قسمت را رأی بدهند تا بدولت هم تذکر داده شود
بعضی از نمایندگان ـ رای بگیرید
آقا سید یعقوب ـ رای نمی‌خواهد
روحی ـ پیشنهاد که نکرده‌اند
افسر ـ بنده مخالفم
رئیس ـ بفرمائید
افسر ـ البته خاطر آقایان مسبوق است وقتی که ترقی لیره محسوس شد سه چهار ماه قبل بود وتمام آقایان نمایندگان و همینطور تمام حساسین ملّت در این فکر افتادند و هر کدام یک نظریاتی اتخاذ کردند چنانچه نمایندگان هم در فراکسیون این مذاکرات را کرده‌اند و آقایان هم همه مسبوقند ولی چون قرار نبود که در مجلس صحبت بشود آقایان دقتی نکرده‌اند و حالا که باید مذاکره شود و اینها از اقسام نظری است ما بقدری خیال میکردیم بدیهی است یعنی محتاج بتذکر نیست همانطور که دولت مشغول اقدامات است یک لایحه میآورد و ما هم رأی میدهیم نسبت باینکه تصمیم مجلس را اطلاع بدهند بدولت. آقایان دیگری هم هستند که نظریاتی در این خصوص دارند خوب است اجازه داده شود که حرف بزنند که منحصر به آقایان محترمی که فرمایشاتی
فرموده‌اند نباشد.
رئیس ـ یعنی میفرمائید که مذاکرات دوام داشته باشد. آقای روحی
یکی از نمایندگان ـ مخالفید
روحی ـ نه خیر میخواهم حرف بزنم. عرض کنم بنده تصور میکنم این موضوع مخالفی ندارد و یک موضوعی است که همه باید درش اظهار عقیده بکنند مسئله آنقدر بدیهی است که یکنفر مخالف ندارد. اصلا مخالف با اقتصادیات ایرانی نیست. محال است که یک نفر ایرانی باشد و مخالف باشد یا اینکه اقتصادیات مملکتش اصلاح شود. این یک چیز مسلمی است. پس همه ما ها در این مسئله موافقیم اما مسئله بقدری واضح و بدیهی است که اگر آقایان ثلاثه محترم قدری ارفاق کرده بودند عطوفت کرده بودند که بما هم میدادند این را امضا کنیم شاید موضوع پخته تر و بهتری بمجلس می‌آمد و بنده در اینجا بنوبه خودم تشکرات خود را واقعاً از روی قلب تقدیم یک مقام با عظمتی میکنم که الان بامر او بالغ بر یک ماه است که دولت بدون اینکه یک دقیقه وقتش را تضییع بکند حتی جمعه‌ها هم مشغول کار است که باقتصادیات مملکت یک سرو صورتی بدهد ولی البته ما ها هم بنوبه
خودمان هرچه ازدستمان می‌آید باید بکنیم بنده اینجابدون رودربایستی میگویم و با صراحت لهجه که بآن عادت کرده‌ام عرض که ماها هیچکدام متخصص در این امر نیستیم. یعنی فینانسیه تا برای توازن صادرات و واردات بتوانیم یک نظری بگیریم آقایان هم نمیتوانند، این کار را باید متخصص بکند و دولت باید در خارج از اشخاص مطلع دعوت کند که آنها بیایند و یک نظری بگیرند و یک تصمیمی اتخاذ کنند چنانچه الان بنده بنوبه خودم مسبوقم غالب آقایان هم شاید میدانند که الان دولت از خارج و داخل هر کسی را که مطلع بوده آورده ولی بنده خودم یک نظری دارم که آن کار را میتوانیم بکنیم آن کار، کار بودجه مملکت است که کار ما نمایندگان است و از وظائف حتمی ما است. بنده عقیده‌ام این است که نمایندة اگر در تمام جزئیات کارهایش غفلت کند چندان معاقب نیست فقط در مورد بودجه است که باید کاملا نظر کند و به‌بیند آنچه که در مملکت بمصرف میرسد چیست؟ و کاری که ما میتوانیم در این جا بکنیم این است که از سنه ۳۰۹ که شروع میشود ما بیائیم و حقوق خودمان را بدویست تومان تنزل دهیم (آقا سید یعقوب ـ صحیح است) آنوقت مدیر کل یک وزارت خانه را هم مکلف کنیم که دویست و پنجاه تومان بگیرد و یک وزیر را هم مجبور کنیم چهارصدو پنجاه تومان بگیرد و یک وزیر را هم مجبور کنیم چهارصد و پنجاه تومان بگیرد آنوقت ما که این تنزل حقوق را قائل شدیم قهراً نمیتوانند یکقران بیمصرف خرج کنند چرا؟ برای اینکه شما یک مرتبه صدتومان از حقوق من پائین آورده‌اید آنوقت من نمیتوانم به عطر و پودر و چیزهای تجملی به پردازم و عطر و پودر استعمال کنم و جوراب ابریشمی بپوشم. و این یک حقوقی است که من مجبورم با آن اعاشه کنم و برای آنهائی هم که متعین هستند ممکن است یک فکرهائی بکنیم. کاریکه ما میتوانیم بکنیم تقلیل بودجه است و بس. ما در امور اقتصادی کاری نمیتوانیم بکنیم برای این که اطلاعی نداریم. اما تذکر اینکه به مملکت بگوید و ملت بداند در آتیه تکلیفش این است که سعی کند صرفه‌جو شود و از واردات بکاهد و بر صادرات اضافه کند آنها البته خیلی بموقع و بجا است اما اینکه ما چه باید بکنیم بنده عقیده‌ام این است که دولت را دعوت کنیم که باهل خبره و اطلاع واگذار کند بنده حالا پیشنهاد کرده‌ام که شب سه‌شنبه آتیه از دولت دعوت کنیم تشریف بیاورند هیئت دولت اینجا (پس فردا شب) موضوع هم فقط و فقط مطالعه در وضعیت اقتصادی باشد دولت هم اقداماتی که کرده است بما بگوید آنچه هم از ما خواسته است از ما تقاضا بکند آنوقت ما با حضور دولت یک مذاکراتی میکنیم و یک قدری هم آقایان بیشتر مطالعه میکنند تا بلکه بتوانیم یک اقدامات سودمند و جامع‌تری بکنیم این است پیشنهاد بنده که در موقع قرائت پیشنهادات استدعا میکنم حضرت آقای رئیس مقرر بفرمایند قرائت شود و از آقای همکاران خودم استدعا میکنم که موافقت بفرمایند دولت بیاید و اقدامات خودش را بگوید و آنچه از ما بتواند مساعدت بخواهد البته هرچه را که بتوانیم بکنیم میکنیم ولی باز در پایان عرایض خودم عرض میکنم که کار ما تقلیل حقوق و بودجه است. شما آنقدر پول بدهید که نتوانند خرج زیادی بکنند و صرف تجمل بکنند بلکه فقط بتواند اعاشه کند.
رئیس ـ آقای فیروزآبادی موافقید؟
فیروزآبادی ـ در همین زمینه عرضی دارم
رئیس ـ موافقید؟
فیروزآبادی ـ بلی
رئیس ـ بفرمائید
فیروزآبادی ـ بنده اولا میخواهم تشکر کنم نمیدانم چه شده است که مجلس امشب درصدد اصلاح حقیقی کار برآمده است (بعضی از نمایندگان باهمهمه ـ همه وقت بوده است) چنانچه آقایان نظرشان هست که بنده در چند جلسه قبل در این زمینه عرایضی میکردم و آقای قائم مقام تبریزی یک فرمایشات و حرفهائی به بنده میزدند
( صحیح است ) نظر مبارک آقایان هست . حالا نمیدانم چه شده است همة آقایان اینطور بفکر افتاده‌اند و بنده امشب را شب عید میدانم . بجهت اینکه مجلس در صدد اصلاح مفاسد کلی اقتصادی برآمده . سابق هم بود اما مثل امشب بروز وظهور نداشت بعقیده بنده البته این یک راهی بود که آقایان فرمودند ولی بنده شخصاً عقیدة دارم که عملی تر است واصلاح دائمی این کار است و مملکت باید در صدد ایجاد کارخانجات و استخراج معادن و تشویق فلاحت براید . البته چیزهائی هم که فرمودند خوب و صحیح بود اما از آنها بهتر واساسی تر این سه امر است که یکی ایجاد کارخانجات و دیگری استخراج معادن و سومی تشویق فلاحین است . اگر این سه چیز در مملکت درست شود سایر چیزها هم درست می شود واهمیت ندارد اما اگر نشد به عقیده بنده اقدامات دیگر نقش بر روی آب می ماند و موقتی است و زود از بین میرود و همین ترتیبی که آقایان فرمودند وبنده خودم هم عقیده دارم همه را موقتی میدانم . اگر ما واقعاً در صدد عملی شدن و اصلاح این کار هستیم باید عملی باشد و لفظ نباشد خود ما باید از فردا لباس وطنی بپوشیم (ملک آرائی – فردا نمیشود باید بدوزیم) وهر کس لباس وطمنی تنش نیست با وجود اینکه از مجلس در این خصوص قانون گذشته باید سعی کنیم که بپوشند از اجزای ادارات و هیئت دولت همه باید بپوشند حرف زدن عمل یدی نیست زبان است که زده میشود هر کس هر چیزی که گفت هر وقت دید خودش هم عمل کرد بدانید راست است ولی اگر حرف زد و عمل نکرد فرمالیته است ( خنده نمایندگان ) اگر عمل کرد بدانید راست میگوید واگر دیدید کـه حرف زد و خودش عمل نکرد وعملش بر خلاف آن بود بدانید که آن چیز دیگری است حالا از شخص اول گرفته تا بنده که پست ترین اشخاص هستم اگر دیددید که خودم و خانواده ام همه وطنی پوشیدیم که راست است واگر گفتیم و نه پوشیدیم بانید یک مطلب دیگری است که باین صورت در آمده وحقیقت ندارد و اگر مابخواهیم این مطلب را حقیقت بدهیم بهتر این است که از فردا آقایان وکلاء هر کدام که از خانشان بیرون میایند لباس وطنی بپوشند (ملک‌آرائی ـ فردا نمیشود) و همین طور وزراء و همین جور شخص اعلیحضرت و همین جور اعضای ادارات اگر اینجور شد آنوقت میدانیم که در حرفهای خودمان صادقیم والا اگرغیر از این باشد بنده هیچ عقیده ندارم و این حرفها را هم بجز تضیع وقت چیز دیگری نمیدانم
رئیس ـ آقای زوار
زوار ـ بحران اقتصادی مملکت بر هیچکس پوشیده نیست و بالاخره تمام ایران معتقدند که این بحران بایستی هرچه زودتر رفع شود. بنابراین با این طرحی هم که از طرف آقایان نمایندگان آمده است بمجلس همین طوری که گفته شد هیچکس نمیتواند مخالفت کند و همه موافقند منتهی در مضمون و در طرز عمل یک نظریاتی هر یک از آقایان دارند نظریات من این است ایران بیک مرحله از مراحل رسیده است که در تمام دنیا مشهور بایران عملی شده است ایران امروز داخل مرحله عمل شده و عملا هم در سایه یک قائد توانا بدنیا فهمانده است که امروز من دارم راه عمل را می‌پیمایم و حرف نمیزنم مجلس شورای ملی ایران هم مرکز ثقل مملکت یعنی سعادت مملکت را مجلس شورای ملی معین میکند استاد میفرماید: پیکان به تیر جا کند آنگاه بر نشان‌ها بحمدلله چه در ادوار گذشته و چه در این دوره چون در تحت اوامر یک قائد توانائی داریم به مملکت خدمت میکنیم لذا عملمان زیادتر میشود. یعنی عملا هم ثابت کرده‌ایم که ما عملی هستیم بنده در این پیشنهادی که فرموده‌اند کاملا مطالعه میکردم چیزی که در دسترس ما بود و می‌توانستیم که به پیشگاه ملت ایران عرضه بداریم این است که ما نمایندگان شما
هستیم و از مجلس شورای ملی امشب باقتصادیات شما این هدیه را میفرستیم که بدانید ما وقتی که میگوئیم میخواهیم باقتصادیات مملکت خدمت کنیم اول خودمان شروع میکنیم فرمایش نماینده محترم حضرت آقای فیروزآبادی خیلی خیلی متین و با موقع بود و در دسترس امشب ما بود تا بگوئیم: کردار بیار و گرد گفتار مگرد. چون کرده شود کار بگویند که کرد! در این وقت شب بنام مملکت، بنام شاه بالاخره برای رضای خدا و برای رضای شخص شاه که قائد توانای مملکت است تقاضا میکنم که از تاریخ امشب این هدیه را بملت بدهیم و ملتزم و متعهد شرعیه بشویم که از اینجا که بیرون رفتیم بفاصله ده روز خود و تمام خانواده‌مان لباس وطنی استعمال کنیم. و از این تجملات او کسی که ما را بیک پرتگاه عمیقی سوق میدهد صرف نظر کنیم اگر عمل است که این است. ما باید بداخله مملکت خودمان ثابت کنیم یعنی مجلس شورای ملی باید بداخل مملکت خودش یعنی به موکلین خودش ثابت کند که همیشه مواظب اقتصادیات است و مراقب سعادت آنها است. و بالاخره سرمشق است برای آنها.
و بخارجیها هم باید ثابت کنیم (کما اینکه ثابت هم کرده‌ایم) که ما را آنطور که بوده‌ایم بشناسند و بدانند که ما این کرباس دوقرانی خودمان را ترجیح میدهیم به فاستونی‌های ده‌تومانی و پانزده تومانی. وطن پرستیم و بهیچ جای ما هم ضرری وارد نمیآورد. نمایندة محترم آقای فیروزآبادی خیلی مدت را کم کردند و بمجرد این که فرمودند از امشب دیدم که اختلالی پیدا شد در کار. بنده خواهش میکنم که ایشان هم موافقت بفرمایند از حالا تا ده شب باشد….
فیروزآبادی ـ بسیار خوب موافقت میکنم.
زوار ـ یعنی از حالا تا ده شب دیگر ملتزم و متعهد وجدانی شویم و خدا را حاضر و ناظر بگیریم که خودمان و خانواده‌مان کرباس بپوشیم. تا از این راه باقتصادیات مملکت خدمت بکنیم. این هدیه ما بود که در دسترس امشب ما است. بیائیم با صدای بلند محض رضای خدا و اولیای دین و اولیای مملکت بنام سعادت موکلین خودمان امشب این تصمیم را بگیریم که تا ده روز دیگر خود و خانواده‌مان کرباس بپوشیم و بدنیا بفهمانیم که ما وطن پرست هستیم
بعضی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است.
رئیس ـ آقای رفیع
حاج آقا رضا رفیع ـ اهمیت مسئله ایجاب کرد که آقایان نمایندگان هم مثل سایر مردم و مثل ملت و دولت مشغول مذاکره و فکر باشند دولت در این چند روزه مشغول مذاکره بوده و ما منتظر بودیم به‌بینیم چه نظری از طرف دولت اتخاذ شده و بالاخره بچه نتیجه میرسد. تقریباً امشب صبر آقایان گمان میکنم لبریز شده با هم مذکره کردند که خوبست بالاخره بدولت تذکری داده شود که داخل عمل شود و این طرح را پیشنهاد کردند اگربخواهند اجازه بدهند که فردفرد آقایان در این باب مذاکره کنندگان میکنم عملی نباشد. برای اینکه کار باین مهمی نظر آقایان این است که هرچه زودتر خاتمه پیدا کند و اگر فردفرد آقایان بخواهند مذاکره کنند چندین ماه طول خواهد کشید بالاخره عموما موافقند که این عمل زودتر نتیجة بدهد و خوبست آقایان اجازه بدهند مذاکرات کافی باشد و در روی این طرح که پیشنهاد با متخصصین مذاکره و مشاوره کرده بمجلس عرضه بدارد تا داخل عمل شود و موافقت بفرمایند. دولت لایحه خودش را میاورد به مجلس آنوقت در روی لایحه دولت خودش را میاورد به مجلس آنوقت در روی لایحه دولت آقایان هر نظری که دارند ممکن است بفرمایند و نظریه اتخاذ کنیم.
جمعی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است.
مهدوی ـ بنده مخالفم.
رئیس ـ بفرمائید
مهدوی ـ مجلس سابقه بمذاکرات امشب نداشت بجهت اینکه اکثریت مجلس یک فراکسیونی دارد که در فراکسیون مذاکرات خودش را میکند. و عنوان این مسئله امشب در مجلس مثل این بود که سایر وکلاء و نمایندگان بکلی بی‌خبر بودند و در این سه چهار ماه که مسئله اقتصادیات مطرح بود هیچ صحبت و مذاکرة نکرده‌اند و حال آنکه مطلب کاملاً برخلاف این است و در این مدت چهار ماه دولت یک اقداماتی کرده است و مخصوصا اوامر از خوزستان صادر شد بآقای وزیر دربار و آقای رئیس الوزراء که بنشینند و نظریه متخصصین را بخواهند. و از آن روزی هم که تشریف آورده‌اند طهران مشغولند. و شخص شما حضرت اشرف آقای رئیس مجلس در دو جلسه قبل از طرف هیئت دولت اهتمام فرمودید که هر یک از نمایندگان اگر نظریاتی دارند اظهار کنند دولت هم آن نظریات را در نظر میگیرد و مشغول بود و در جراید و همینطور تنهاتنها افراد نمایندگان با دولت مذاکره کردند و نظریات دولت بیاید. و بنده شنیده‌ام که در این دو سه شب نظریات دولت تمام شده و لوایحی حاضر کرده‌اند که به مجلس بیاورند و ما باید منتظر باشیم که در جلسه که می‌آورند آنوقت داخل مذاکره شویم و از این کنفرانس‌ها که بعقیده بنده بیشتر به کنفرانس شبیه بود هیچیک از رفقای فراکسیونی خبر نداشتند…
یاسائی ـ فرمایش شما هم کنفرانس است (همهمه نمایندگان)
مهدوی ـ خوب. بنده عقاید خودم را عرض کردم هیچ نگفتم که کسی کنفرانس داده و چه گفته‌اند. عقاید خودم بود که عرض کردم.. (همهمه)
امیر تیمور کلالی ـ بگذارید حرفشان را بزنند.
مهدوی ـ نه تنها متخصصین باید بنشینند بلکه متخصصین خیلی عالی‌مقام آمدند و مذاکره کردند. صادرات و واردات مملکت را بهمین آسانی نمیشود تشخیص داد علت العلل اصلیش بهمین زودی معلوم نمیشود باین جهت است که عرض میکنم بایستی بهمه اجازه داده شود که صحبت کنند
رئیس ـ بنده لازم است یک توضیح بخصوصی را عرض کنم
مهدوی ـ بحضرت اشرف اعتراض نکردم
رئیس ـ در نتیجه بیان آقا نیست. و آن توضیح این است که ما استحضار داریم جراید همه روزه مینویسند اعلیحضرت همایونی هم در خارج و دربیانات ملوکانه خودشان فرموده‌اند و خلاصه این است که همه کار میکنند ولی ما نعت الجمع نیست که مجلس هم بنوبه خودش ابراز نظر کند و اراده ملت را بدولت تحمیل و تکلیف نماید این است که از طرف آقایان درتحت این عنوان پیشنهاد شده است که در مجلس بدولت یادآوری شود که بمذاکرات خودشان که تصور میرود کمی طولانی شده است خاتمه بدهند و معجلا به تناسب آنچه که گفته شده لوایح بمجلس بیاورند لذا اگر آقایان مذاکرات را کافی میدانند رأی بگیریم آقایانی که تصویب میکنند مدلول این پیشنهاد بدولت ابلاغ شود قیام فرمایند.
(عده زیادی قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد
[۴ـ موقع و دستور جلسه پنجشنبه، ۱۹ جون، ۱۹۹۷ختم جلسه]
رئیس ـ از طرف عده از آقایان پیشنهاد شده است جلسه ختم شود (صحیح است) جلسه آتیه شب پنجشنبه اول اسفند ماه ساعت هفت و نیم دستور لایحه کارل و لوایح موجوده دیگر
(مجلس مقارن ساعت یازده ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی ـ دادگر