مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۷ آذر ۱۳۳۷ نشست ۲۴۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۷
سال چهاردهم
شماره مسلسل
دوره نوزدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۹
جلسه: ۲۴۹
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه بیست و هفتم آذر ماه ۱۳۳۷
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت‌مجلس
۲- سؤال آقای پروفسور اعلم راجع به نقص تبلیغات در خارج جهت جلب سرمایه و سیاحان خارجی و جواب آقای ذوالفقاری معاون نخست‌وزیر
۳- سؤال آقای دکتر بینا راجع به فروش لاستیک‌های مستعمل اداره باربری وزارت گمرکات و جواب آقای معاون وزارت گمرکات
۴- سؤال آقای فخر طباطبایی راجع به سد کرج و سفیدرود و جواب آقای مهندس هدایت معاون نخست‌وزیر.
۵- مذاکره در گزارش کمیسیون فرهنگ راجع به استخدام استاد جهت دانشکده‌های شهرستان‌ها و تکمیل کادر آموزشی
۶- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس دو ساعت پیش از ظهر به ریاست آقای عماد تربتی (نائب رئیس) تشکیل گردید.
۱- تصویب صورت‌مجلس
نائب رئیس- غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غائبین بااجازه- آقایان:
دادگر، صادق بوشهری، دکتر فریدون افشار، فرود، مسعودی، مجید ابراهیمی، تیمورتاش، مهندس فروغی، ساگینیان، اکبر، ذوالفقاری، اورنگ، دکتر سعید حکمت، دکتر ضیایی، ثقةالاسلامی، پردلی، امامی خوئی، خرازی، محمودی، دکتر عمید.
غائبین بی‌اجازه- آقایان:
کورس، عبدالحمید بختیار، عامری، دکتر طاهری، دکتر اصلان افشار، اریه، قرشی، مشار، دکتر حسن افشار، اخوان، قراگزلو.
دیرآمدگان و زودرفتگان بااجازه- آقایان:
شادمان، هدی، خلعت‌بری.
نائب رئیس- نظری به صورت‌جلسه نیست؟ آقای دکتر امین.
دکتر شفیع امین- در عرایض پریروز بنده یک اشتباه مختصر چاپی هست که تصحیح می‌کنم و به تندنویسی می‌دهم.
نائب رئیس- به تندنویسی مرحمت بفرمایید اصلاح می‌شود نظر دیگری نیست؟ (اظهاری نشد) تصویب صورت‌جلسه اعلام می‌شود.
۲- سؤال آقای پروفسور اعلم راجع به نقص تبلیغات در خارجه جهت جلب سرمایه و سیاحان خارجی
نائب رئیس- سؤالات مطرح است آقای پروفسور اعلم سؤال جنابعالی مطرح است.
پروفسور اعلم- سؤال بنده از دولت راجع به تبلیغاتی است که در خارج برای جلب سیاحان و شناساندن ترقیات نوینی که در ایران نوین در تحت رهبری شاهنشاه انجام شده و می‌شود می‌خواهم بدانم دولت چه اقدامی برای این کار کرده حالا آقای ذوالفقاری در این قسمت توضیح بفرمایید تا بعد عرایضم را عرض کنم.
نائب رئیس- آقای معاون نخست‌وزیر.
معاون نخست‌وزیر (ذوالفقاری)- بسیار خوشوقتم که طرح این سؤال فرصتی داد تا درباره یکی از نعمت‌هایی که امروز ملت ایران از آن برخوردار است صحبت کنم و آن نعمت امنیت و ثبات و آرامش است که در سایه توجهات و فداکاری‌ها و از خودگذشتگی‌های کم‌نظیر اعلیحضرت همایون شاهنشاهی و متانت و هوشیاری ملت ایران به دست آمده است.
مملکت ما پس از شهریور ۲۰ دو دوره متمایز را طی کرده است یکی دوران جنگ و اشغال و تزلزل ناشی از آن و بحران‌های سه سال قبل از مرداد ۱۳۳۲ است که ایران در نظر جهانیان به یک کانون آتش تبدیل شده بود (صحیح است) تزلزل دولت‌ها با تحریکات دشمنان استقلال ایران و عدم ثبات و آرامش سرمایه خارجی و سیاح را از ایران فراری می‌ساخت آقایان خوب می‌دانند که ناامنی و عدم ثبات و آرامش دشمن جلب سرمایه و سیاح خارجی است اکنون به چشم می‌بینیم که بعضی از کشورهای خاورمیانه که بزرگ‌ترین ثروت آنها جریان سرمایه‌های خارجی و سیاحان بود پس از چند ماه ناامنی و آشوب و هرج ومرج و اغتشاش حاصل سال‌ها تلاش خود را از دست دادند و چنان ضرباتی بر پیکر اقتصاد آنان وارد آمد که جبران آن در دوران آرامش نیز مدت‌ها وقت می‌خواهد وضع کشور ما قبل از مرداد ۱۳۳۲ بهتر از این نبود شاید در آن زمان هر روز ده‌ها خبر درباره ایران در روزنامه‌ها و رادیوهای جهان منتشر می‌شد نام ایران پیوسته بر سر زبان‌ها بود اما این نام همراه با آشوب و ناامنی و هرج و مرج و ترور و وحشت بود به موجب آماری که در دست است سه سال قبل از مرداد ۱۳۳۲ حتی یک شرکت معتبر خارجی در ایران سرمایه‌گذاری نکرده بسیاری از سرمایه داخلی نیز از کشور خارج شد.
بیان این مطلب در پاسخ نماینده محترم است که بزرگ‌ترین تبلیغ برای جلب سرمایه به یک کشور این است که در وهله اول دنیا بداند آن کشور مرکز فعالیت است و در وهله دوم این که سرمایه و کار در اثر عدم ثبات از بین نمی‌رود. دنیا اکنون به ثبات اوضاع ایران در شرق پی برده است و نیز از طریق دولت نمایندگان مطبوعات خارجی به ایران و نشان دادن حقایق اوضاع به آنان و نشر مطالب و مقالات کوشش کرده است که این ثبات و استحکام را به دنیا نشان دهد.
خوشبختانه تدابیر حکیمانه شاهنشاه موجب شده است که در سال‌های اخیر سرمایه‌های هنگفتی در ایران به کار افتد که در هیچ عمر و زمانی نظیر آن در این کشور به کار نیفتاده است بزرگ‌ترین نمونه موفقیت‌های ما قرارداد نفت با مزایای ۷۵ درصد درآمد با شرکت ایتالیایی است که هم اکنون سرمایه این شرکت با شرایط بسیار مفیدی در جریان است و به زودی نتایج آن آشکار خواهد شد (انشاءالله) قرار دوم نفت مربوط به شرکت آمریکایی است که علاوه بر مزایای قرارداد شرکت ایتالیایی ۲۵ میلیون دلار نیز حق پذیره همراه داشت چنین قراردادی تا کنون با هیچ کشوری بسته نشده و اینها نیست مگر این که دنیا دانسته است که ایران سرمایه خارجی را به شرط این که متضمن منافع کشور ما باشد می‌پذیرد و از همکاری در این زمینه استقبال می‌کند تصویب قانون جلب سرمایه‌های خارجی که به رهبری شاهنشاه انجام شد و انتشار آن به چند زبان به وسیله تمام نمایندگی‌های سیاسی در مطبوعات بزرگ‌ترین فعالیتی بود که در این زمینه از نظر تبلیغاتی انجام شده است نتیجه این اقدامات این است که طی دو سال تعداد زیادی امتیاز انتقال سرمایه به هیئت مربوطه در وزارتین بازرگانی و صنایع و معادن رسید و با عده‌ای از آنها که با شرایط قانونی تطبیق می‌کرد موافقت شد صورت اسامی شرکت‌های خارجی که طی یک سال اخیر در ایران سرمایه‌گذاری کرده‌اند در ۵ صفحه مجله بازرگانی و اقتصاد (ماه مرداد) و همچنین گزارش شش ماهه وام‌های صنعتی و تولیدی وزارت صنایع و معادن چاپ شده است که در دسترس عموم است بزرگ‌ترین رقم آن غیر از شرکت‌های نفت سرمایه شرکت آمریکایی لاستیک‌سازی گودریچ و کارخانه کود شیمیایی و کارخانه مونتاژ اتومبیل است و این سرمایه‌گذاری همچنان ادامه دارد.
ثبات و استقرار و منعکس ساختن این وضع مساعد در دنیا با کلیه وسایل انجام شده و آثار و نتایج آن نمایان است البته شکی نیست که ما دراین زمینه به اقدامات تبلیغاتی بیشتری در خارج نیازمندیم و به تدریج که اعتبارات تبلیغاتی و وسایل در دسترس سفارتخانه‌ها گذاشته شود نتایج بهتری به دست خواهد آمد.
در مورد جلب سیاحان نیز کارهای تبلیغاتی قابل ملاحظه‌ای انجام شده امور جلب سیاحان در وزارت کشور با شرکت سازمان‌های اداری پیوسته طرح‌هایی برای راهنمای سیاحان در ایران تنظیم می‌کند که قسمت عمده آن اجرا شده است.
نکته قابل توجه در مورد فعالیت‌های تبلیغاتی برای جلب سیاحان این است که ما باید تبلیغات خود را طوری انجام دهیم که متناسب با ایجاد وسایل حمل‌ونقل راحت و راهنمایی خوب و ایجاد هتل و آسایشگاه در مراکز مختلف کشور باشد اگر قبل از این که برنامه‌های آبادانی و راه‌سازی و ساختمان هتل‌ها و مراکز توریستی به ثمر برسد تبلیغات وسیعی برای جلب سیاحان به عمل آوریم ممکن است در یک دوره توریستی نتایجی بگیریم اما بعداً مواجه با عدم موفقیت خواهیم شد معهذا در کنار فعالیت‌هایی که برای راهنمایی و هدایت سیاحان و جهانگردان و ساختمان هتل‌های مناسب در نقاط مختلف کشور انجام می‌گیرد اداره کل انتشارات و رادیو نیز که وظیفه راهنمایی روزنامه‌نگاران و نویسندگان خارجی را دارد طرح‌هایی به این شرح اجرا کرده است.
۱- تهیه و ارسال نسخه‌های متعدد از عکس‌های آثار تاریخی و نقاط دیدنی ایران باری سفارتخانه‌ها و نمایندگان سیاسی ایران در خارج از کشور
۲- نشر یک مجله انگلیسی هر سه ماه یک بار حاوی فعالیت‌های اقتصادی و فرهنگی اجتماعی و آثار تاریخی کشور این مجله با استقبال فراوان روبرو شده است.
۳- اخیراً اقدامات لازم به عمل آمده که از طریق اداره هنرهای زیبا فیلم‌های مناسبی برای تأمین این منظور جهت تمام سفارتخانه‌های ایران در خارج ارسال شود.
۴- انتشار یک جزوه راهنما برای شهر تهران فوق‌العاده مورد توجه خارجیان واقع شده است.
۵- تهیه راهنمای شهر تاریخی اصفهان که به صورت یک اثر هنری بدیع آماده شده و در آینده نزدیک منتشر خواهد شد.
۶- حوزه‌های راهنمایی برای تخت جمشید و شهر مشهد در دست تهیه است که تا پایان امسال به چاپ خواهد رسید.
۷- اکنون سه ماه است که بنابه تقاضای کلیه سفارتخانه‌های ایران در خارج اداره انتشارات و رادیو هر هفته یک نشریه به زبان انگلیسی به نام (حقایق درباره ایران) انتشار می‌دهد در این نشریه جزییات فعالیت‌های بازرگانی، اقتصادی، سرمایه‌گذاری، فرهنگی و آبادانی درج می‌گردد و مطابق اطلاعات رسیده در خارج از کشور فوق‌العاده از آن استقبال شده است مسلماً هر گاه اعتبارات بیشتری برای تبلیغات خارجی در اختیار اداه کل انتشارات و رادیو گذارده شود در این زمینه فعالیت‌های خود را توسعه خواهد داد و امید است در سال آینده این فعالیت‌ها همچنان توسعه یابد.
نکته‌ای که قابل تردید نیست این است که اکنون تهران و بسیاری از شهرهای ایران به مناطق توریستی تبدیل شده و هر عابری در خیابان‌ها هر روز به عده زیادی سیاح و جهانگرد برخورد می‌کند و این خود دلیل روشنی بر توجه جهانگردان به ایران است.
خلاصه کارهایی که از اداره جلب سیاحان وزارت کشور در مدت یک سالی که تشکیل شده انجام گرفته است:
۱- چاپ نشریه
چون تاکنون برای معرفی ایران به خارجیان و جلب سیاحان خارجی به ایران و راهنمایی خارجیانی که به ایران وارد می‌شوند اقدامی به عمل نیامده بود وزارت کشور اعتبار برای چاپ نشریاتی نداشت لذا ابتدا نشریه‌ای از بودجه اتحادیه شهرداری‌ها منتشر گردید و سپس از طرف شهرداری‌های اصفهان و همدان و کرمانشاه اقدام به چاپ راهنمایی شهرستان‌های مزبور گردید و موافقت گردید از طرف شهرداری‌های دیگر هم بودجه‌ای برای این کار اختصاص دهند در اداره امور شهرداری‌ها بودجه مزبور جمع‌آوری شده و پس از جمع‌آوری شروع به چاپ راهنمای ایران گردد.
۲- مسافرین ترانزیت
چون بعضی از سیاحان خارجی از شهرهایی حرکت می‌نمایند که دولت شاهنشاهی در آنجا نمایندگی ندارد و یا مسافرین بعضی از هواپیماهایی که از خاوردور حرکت می‌نمایند و مدتی در ایران توقف می‌نمایند فاقد روادید می‌باشند.
لذا موافقت گردید که به این مسافرین از طرف مأمورین فرودگاه اجازه ۴۸ ساعت توقف در ایران داده شود و در صورت اضطرار ۲۴ ساعت دیگر تمدید شود.
۳- اصلاح قانون گذرنامه
چون بر طبق قانون اقامت اتباع خارجی نمایندگی‌های دولت شاهنشاهی در خارج کشور حق نداشتند بیش از یک ماه به کسانی که از آنان تقاضای روادید می‌نمایند اجازه اقامت در ایران را بدهند و از طرفی این مدت هم برای دیدن آثار تاریخی و متناظر تماشایی ایران کافی نبود لذا لایحه‌ای تهیه و به تصویب مجلسین رسید که مدت توقف نامبردگان از یک ماه به سه ماه ترقی داده شود و ضمناً موافقت شد به سیاحانی که بیش از سه ماه در ایران توقف ننموده باشند می‌توانند بدون کسب اجازه خروج از کشور خارج شده و فقط اعلامیه خروج را در مرز به مأمورین مرزی تسلیم نمایند.
۴- ارز مسافرین خارجی
یکی از مشکلاتی که خارجیان پس از ورود به ایران با آن مواجه می‌شوند موضوع تبدیل چک‌های مسافرتی و ارز خارجی به ریال چون فقط بانک ملی و بعضی شعبات آن می‌توانستند ارز خارجی را به ریال تبدیل نمایند و آنهم به علت تعطیل بودن بانک در بعد از ظهرها و روز جمعه مشکل مهمی برای آنان فراهم می‌شود لذا در اثر مذاکرات و اقداماتی که به عمل آمد بانک ملی ایران موافقت نمود که از طرف بانک به تمام شرکت‌های هواپیمایی و هتل‌های درجه یک اجازه داده شود که چک‌های مسافرتی و ارز خارجی را به مسئولیت خود به ریال تبدیل نمایند.
۵- ماشین جهانگردان
چون اداره راهنمایی و رانندگی بر طبق معمول نمره بین‌المللی ماشین‌های سیاحان خارجی را با نمره فارسی تعویض می‌نمود، چون علاوه بر آن که این عمل بر خلاف مقررات بین‌المللی بود موجب شکایت و ناراحتی سیاحان بود لذا در اثر مذاکره با ادارات کل گمرک و رانندگی و راهنمایی موافقت گردید که شماره‌های مزبور برداشته نشود تا سیاحان بتوانند با شماره ماشین بین‌المللی در ایران هم رفت و آمد نمایند.
۶- تابلو راهنما در جاده‌ها
چون جاده‌های کشور عموماً فاقد تابلو و علامت راهنمایی می‌باشد لذا در اثر مذاکره با وزارت راه مقرر گردید در جاده‌هایی که بیشتر مورد احتیاج سیاحان است تابلوی که اسم جاده‌ها روی آن نوشته شده باشد نصب گردد و نیز به فرمانداری‌ها و شهرداری‌ها دستور داده شود که در داخل شهر و مدخل و محل خروج شهر تابلوهایی نصب نمایند و در این مورد از طرف غالب شهرداری‌ها و وزارت راه اقداماتی گردیده است.
۷- تهیه اطاق در فرودگاه مهر آباد
به منظور راهنمایی و دادن اطلاعات به سیاحان و مسافرین خارجی که با هواپیما به ایران وارد می‌شوند پس از مذاکرات لازم به اداره گل هواپیمایی کشوری اخیراً گیشه‌ای در سالن جدید فرودگاه مهرآباد برای انجام منظور فوق به اختیار این اداره گذارده شد.
۸- فراهم نمودن تسهیلات برای مسافرین کویتی
چون وزرات امور خارجه در کویت مأمور دائم ندارد لذا به منظور فراهم نمودن تسهیلات بیشتری جهت مسافرت آنان به ایران ضمن مذاکره با مقامات مربوطه و جلب موافقت آنان مقرر گردید که در فرودگاه مهرآباد و آبادان از طرف مأمورین پلیس و گمرک به این اشخاص ویزا داده شود.
۹- ایجاد تسهیلات برای ورود و خروج مسافرین
چون برای ورود و خروج سیاحان و مسافرین خارجی مشکلاتی در کار بود و مسافرین مزبور می‌بایستی فقط از مرز تعیین شده در گذرنامه وارد کشور شاهنشاهی شوند لذا به منظور ایجاد تسهیلات برای کار مسافرین مزبور پس از اقداماتی که از طرف این اداره به عمل آمد مقرر گردید برای ورود این قبیل مسافرین از طرف نمایندگان دولت شاهنشاهی در مرز روادید ذکر شود تا مسافر به راحتی بتواند از هر کدام از دو مرزی که قید شده است به ایران وارد شود و نیز از برای خروج آنان هم موافقت گردید که از هر مرزی که مایل باشند بتوانند خارج شوند.
۱۰- رسیدگی به وضع هتل‌ها
چون بعضی از سیاحان و مسافرین خارجی از وضع کثیف و زننده بعضی از هتل‌ها ناراضی بودند لذا به منظور رسیدگی به این موضوع کمیسیونی مرکب از نمایندگان شهربانی و شهرداری در وزارت کشور تشکیل و مقرر گردید نمایندگانی از طرف اداره اماکن شهربانی کل و بهداری و شهرداری تهران و اداره جلب سیاحان تعیین گردیده و به این کارها رسیدگی نمایند. اکنون مأمورین مزبور تعیین ومشغول رسیدگی می‌باشند.
۱۱- اعلامیه ورود
چون فعلاً از طرف هر یک از مأمورین مرزی (گمرک، شهربانی، مرزبانی) اوراق بزرگی برای تکمیل به مسافرین داده می‌شود که بیشتر متن آنها یکی و در آن بعضی سؤالاتی شده بود علاوه بر آن که مورد احتیاج نبوده بلکه موجب ناراحتی سیاحان می‌شد لذا موافقت گردید که از طرف تمام ادارات برگ واحدی به قطع کوچک (مانند کشورهای دیگر) تهیه گردید که مسافر موقع خروج و ورود کارت مزبور را که به نام اعلامیه ورود و خروج باشد تکمیل می‌نماید.
۱۲- مقررات عکاسی
به موجب تصویب‌نامه هیئت وزیران بنابه پیشنهاد شورای عالی جهانگردی مقرر گردیده است که عکاسی و طراحی و نقاشی و فیلمبرداری در داخل کشور به استثنای مناطق ممنوعه آزاد باشد و مقررات قبلی مربوط به این امرلغو گردید.
۱۳- تعهدات ارزی
بر طبق تصویب‌نامه هیئت وزیران به موجب پیشنهاد شورای عالی جهانگردی موافقت گردیده است اتباع خارجی که با روادید موقت وارد ایران می‌شوند از تاریخ ورود به کشور تا سه ماه در کشور شاهنشاهی اقامت می‌نمایند هنگام خروج از ایران از تحصیل و ارائه گواهینامه تعهدات مالیاتی و پیمان ارزی معاف گردند (احسنت- احسنت).
نائب رئیس- آقای پروفسور اعلم توضیحی دارید؟
پروفسور اعلم- بلی.
نائب رئیس- بفرمایید.
پروفسور اعلم- عرض کنم باب بر این شده که هر وقت سؤال از وزیر می‌شود سؤالی که حق مسلم نماینده مجلس است در جواب به یک جایی برمی‌خورد من امیدوارم که این عرایض من به تریج قبای کسی برنخورد خدا را شکر می‌کنم که من این سؤال را کردم که آقای ذوالفقاری فرصت پیدا کردند پروپاگاندی برای خودشان بکنند، در تمام مسافرت‌هایی که آقایان برای اروپا کرده‌اید یکی از این حرف‌ها را شنیدید؟ در تمام سفارتخانه‌های ما همه نمایندگی‌های ما در خارجه با عکس دیدند راجع به ایران؟ اگر دیدند من عرضی ندارم عرایض بنده جنبه تنقید ندارد اتفاقاً من می‌خواهم آقای ذوالفقاری از شما تعریف هم بکنم رادیوتان خیلی خوب شده آن ساعت پنجش که خواسته‌های مردم است خیلی خوب است قسمت اخبار خوب شده ولی در قسمت خارجی خوب اقدام نمی‌کنید (دکتر شفیع امین- آن هم اقدام می‌کنند) مرحمت آقا زیاد معلوم شد که شما بلندگوی دولتید (دکتر شفیع امین- وعده داده‌اند که اصلاح کنند) آقا وعده که همه‌اش دعوای وعده است عرض من در قسمت خارجی رادیوی شما بود شما رادیو را تقویت کردید برای چه؟ برای این که صدای رادیوی ایران رسا بشود و به همه جای عالم برسد و همه‌اش اخبار حسن زد توی گوش حسین، حسین زد توی گوش تقی نباشد آقا یک تبلیغی هم برای کارهایی که انجام می‌دهید بکنید بگویید چه شده‌اید بنده در اروپا بودم یکی از بهترین فرودگاه‌های دنیا را ایران ساخت و خدا می‌داند آن‌وقت که نساخته بود چقدر تنقید می‌کردند حالا که ساخت حالا که پرداخت حالا که تحویل داد کی فهمید؟ باور بفرمایید بنده معتقدم و رفقای ما هم که در اروپا بودند می‌دانند یک چنین فرودگاه زیبایی که ساخته شد کسی نفهمید یک ماکت در روزنامه‌های خارجه چاپ کردند؟ (حشمتی- راجع به قالیش خیلی صحبت شد که از انگلستان آوردند) بله راجع به قالیش خیلی صحبت شد اما راجع به خودش یک کلمه که مردم دنیا بفهمند چه ساخته شده ابداً انتشار نیافت مثل‌این که اصلاً حرفی نیست آب از آب تکان نخورده آقا من می‌دانم که شما جزوه دارید این جزوه را برای چی درست می‌کنید؟ این جزوه را برای من درست می‌کنید یا برای خارجی؟ اگر برای خارجی است که یکی از سفارتخانه‌هایتان را نشان بدهید که این جزوه‌ها را گذاشته‌اند من دیگر حرفی ندارم جزوه درست کردید که در صندوق ادارات کشور یا صندوق اداره تبلیغات قایم کنید این نقض غرض است فایده‌اش چیست؟ اشاره فرمودید به همین قرارداد نفت بنده هم معتقدم که کار عجیبی کردید پروپاگاندی که در اطرافش کردید چه بود امروز دنیا با پروپاگاند زندگی می‌کنند یک سدی می‌خواهند ۲۰ سال بسازند دیگر ماکتش الآن در اکسیزسیون بروکسل است. لوله نفت کشیدیم از آبادان به تهران شاهکاری است هم از نظر زمان و هم از نظر عمل یک کلمه در همین اکسیزیون بروکسل نبود آقای وزیر فرهنگ که‌این همه زحمت کشیده‌اند برای باسواد کردن مردم مگر غیر از این است الآن آقای وزیر فرهنگ چند تا شاگرد دارند که شب‌ها به دبستان می‌روند (وزیر فرهنگ- قریب ۴۰۰ هزار نفر) یک کلمه در اکسیزسیون بروکسل نگفتید که ما بی‌سوادها را باسواد کردیم از همین لوله‌کشی آب تهران چیزی در این اکسیزسیون بروکسل نبود اگر این اکسیزسیون بروکسل را دو هزار سال پیش افتتاح می‌کردند همین چیزهایی که امروز ما آنجا گذاشتیم همین چیزها را می‌گذاشتیم (صحیح است) آن گلابی مقواییش... شاید گلابی مقواییش نمی‌شد ولی چیزهای دیگرش می‌شد (مهدوی- غرفه ما مدال طلا گرفت آن را هم بفرمایید) مدال طلا برای فراورده‌های ایران دادند نه برای ابتکار ایران در اکسیزیون چه عیب داشت به جای گلابی مقوایی گلابی آنجا می‌گذاشتند از برزیل انگور می‌آورند برای اکسیزسیون این را می‌گویند تبلیغات شما می‌فرمایید هتل ندارید آقا احتیاج است که همه چیز را درست می‌کند همین چهار سال به این طرف چند تا هتل درست شده در اثر احتیاج آمدند احتیاج بود درست کردند این را باید بفرمایید شما باید از ساعت ده شب تا ۱۲ راجع به ایران و کارهای ایران صحبت کنید همین سدی که در همدان می‌خواهند بسازند دو کلمه مطبوعات نوشتند اما پیدا شدن موجود عجیب‌الخلقه چند صفحه روزنامه را سیاه می‌کنند که موجودی پیدا شده با چهار سر و گوش این درست است؟ این که درست نیست راجع به همین اسکی این کوه‌های پربرف ایران این آقای آقایان کجا است؟ (فلیکس آقایان- بنده اینجا هستم) پروپاگاند کردید که مردم بیایند اسکی کنند در اروپا مردم هزارها کیلومتر می‌روند که به برف برسند اینجا برف هست کوهستان هست در کوه‌های ما یک نفر مسابقه اسکی می‌کند خلاصه ما در ایران چه از نقطه نظر تمدن قدیم و چه از نقطه نظر تمدن جدید این قدر چیزها داریم که پروپاگاند کنیم و به مردم نشان بدهیم که حد ندارد یکی از کارها همین ناسیونالیزم مثبت شاه است شما در بروکسل می‌خواستید راجع به این کارها پروپاگاند بکنید نمی‌دانم چه کردید هیچ این خوب نیست که کسی زحمت بکشد و چیزی در اطرافش نگوید و دیگران هم نفهمند چرا؟ غرض بنده این است که آنچه دیدم آقای ذوالفقاری در خارجه هیچ کس به فکر شما نیست در نمایندگی‌هایتان هم در سفارتخانه‌های شما در خارجه خبری که استشمام نمی‌شود بوی ایران است با یک مسجد شاه اصفهان را بگذارید یک جعبه خاتم ایران را بگذارید که مردم ببینند همین سفارتخانه‌هایی که دراینجا هستند ببینند دم درشان هر هفته یک عکس بزرگ می‌گذارند که‌این را ما ساختیم اما ما هزارها از اینها را ساختیم و چیزی نگفتیم این گناه است بنده به همین اندازه اکتفا می‌کنم و امیدوارم تغییری در این وضع داده شود امیدوارم در سفرهایی که بعد به خارج می‌کنیم ببینیم که نتیجه‌ای گرفته شده و اگر نشده باشد دوباره سؤال می‌کنم که شما هر دو مرتبه یک پروپاگاندی برای خودتان بفرمایید.
۳- سؤال آقای دکتر بینا راجع به فروش لاستیک‌های مستعمل اداره باربری وزارت گمرکات و جواب آقای معاون وزارت گمرکات
نائب رئیس- سؤال آقای دکتر بینا مطرح است. آقای دکتر بینا.
دکتر بینا- سؤالم را قرائت می‌کنم بعد توضیح می‌دهم «تمنا دارم مقرر فرمایید به جناب آقای وزیر گمرکات و انحصارات اطلاع داده شود در مجلس شورای ملی حاضر شده جریان فروش لاستیک‌های مستعمل اداره باربری را که در تاریخ ۹/۷/۳۶ به عمل آمده و بدون رعایت مقررات و تشریفات انجام شده به عرض مجلس شورای ملی برسانند در ضمن بیلان دخل و خرج مؤسسه باربری آن وزارتخانه را به اطلاع نمایندگان مجلس شورای ملی برسانند و مقرر فرمایند طبق اصول حسابداری هزینه باربری هر تن برای دولت به چه مبلغ تمام می‌شود توضیح دهند» همان‌طور که گفته شد سؤال حق نماینده است دستگاه‌های مملکت بزرگ است و وزارتخانه وسیع است گاهی در یک دستگاه دولت در وزارتخانه اتفاقاتی می‌افتد که وزیر اطلاع ندارد و اگر اینجا سؤال می‌شود منظور تنقید و خرده‌گیری نیست بلکه هدایت و راهنمایی و ارشاد دولت است و دولت باید ازاین حرف‌ها استفاده کند این سؤالی را که من کردم از این جهت که می‌گویند یعنی آن شخص مدعی است که خواسته‌اند لاستیک نو را به جای کهنه بفروشند و نماینده بازرس اموال دولتی حاضر نشده است ذیل آن صورت‌مجلس را امضا کند مدعی است که بالاخره با وضعی که پیش آمده ایشان امضا کرده‌اند شکایت کرده‌اند وقتی شکایت ایشان طی نامه شماره ۱۴۸۷۱ از طرف نخست‌وزیری به دادگستری ارجاع شده که در شعبه ۲۷ بازپرسی پیش آقای بیگدلی بکلاسه ۶۳۴-۲۷/۷/۳۶ مضبوط است به جای این که رئیس اداره باربری را که در این نامه از طرف بازرسی نخست‌وزیری دستور داده شده است تعقیب کنند از کار برکنار کنند آن شخص رئیس تدارکات وزارت گمرکات و انحصارات شده است می‌خواهم آقا توضیح بدهند ببینم که جریان چه بوده است؟
نائب رئیس- آقای معاون وزارت گمرکات
معاون وزارت گمرکات و انحصارات (خطاطان)- همان طور که آقای نماینده محترم فرمودند سؤال حق مسلم آقایان نمایندگان محترم است و با این حسن نیتی که بنده احساس می‌کنم و خود آقای دکتر بینا هم تذکر فرمودند وقتی حسن نیت در کار باشد این سؤالات باعث می‌شود توجه وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های دولتی به طرز کار خودشان بیشتر بشود و در حقیقت آقایان نمایندگان وزارتخانه‌ها را ارشاد می‌فرمایند واین کمال خوشوقتی برای ما است (احسنت) و در هر مورد که سؤال می‌شود ما به سوابق کار خودمان نگاه می‌کنیم بیشتر مفتخر می‌شویم که در انجام مقررات و تشریفات قانونی ساعی و کوشا بوده‌ایم درباره سؤال جناب آقای دکتر بینا بنده به دو طریق
می‌توانم جواب عرض کنم که یک خلاصه‌ای در یک خط می‌توانم بگویم جناب آقای دکتر بینا آن شخص که این گزارش را به جنابعالی تقدیم کرده مرد مغرض بوده و در تاریخ ۹/۷/۳۶ به‌هیچ‌وجه معامله لاستیک نشده است این یک طریق. نوع دیگر جواب این است که اداره باربری یک دستگاه اقتصادی است همان‌طور که در یک مؤسسه معمول است وقتی لاستیک فرسوده آنجا بود هیچ وقت آنها را نباید روی هم انباشته بکنند و استفاده نکنند و تبدیل نکنند به وسایل تازه در اردیبهشت سال گذشته که بنابه قانون مصوبه مجلس شورای ملی اداره باربری کل گمرک از دستگاه‌های وزارت دارایی منتزع شد وارث وضعی بود که کامیون‌های فرسوده و مستعملی را به ارث برده بود و تعداد زیادی لاستیک‌های فرسوده و غیرقابل استفاده نه تنها انبارهای اداره باربری کل گمرک را پر کرده بود بلکه تمام عمارت ۷ طبقه که محل گذاشتن شکر است و بایستی برای این کار استفاده بشود اشغال کرده بودند برای جا دادن این لاستیک‌های مستعمل چهار هزار و کسری لاستیک کامیون در انبارها موجود بود آقایان مجسم بفرمایند که لاستیک آن هم لاستیک کامیون چه حجمی را اشغال می‌کند چهار هزار و کسری لاستیک چه فضایی را اشغال کرده بود در آنجا ما جز این که عین قانون و نص قانون را رعایت کردیم هیچ نظری در کار نبود (احسنت) آئین‌نامه معاملات دولتی به ما اجازه می‌دهد که اول از طریق حراج آنها را بفروشیم و اگر از حراج نتیجه گرفته نشد از طریق مزایده این کار را بکنیم تمام این تشریفات هم در اردیبهشت ماه انجام گرفته تا آن که شروع کردند به فروش لاستیک‌ها و به این ترتیب لاستیک‌هایی که فروخته شده اولاً برای لاستیک‌های مستعمل حداکثر نرخی که به دست آمده ۴۰۰ ریال بود این بود که اداره باربری از اداره حراج گمرک که مجهز به وسایل هستند و نمایندگان دادستان و فرمانداری در بنگاه گمرک هستند تقاضا کرد که به وسیله آنها این کار انجام شود و اداره حراج گمرک تمام این تشریفات را انجام داد و در روزنامه‌های کثیرالانتشار کیهان و روزنامه‌های رسمی تعداد لاستیک‌هایی که باید فروخته شود و مشخصات لاستیک‌ها را اعلام کردند و به اطلاع عامه رساندند و پارتی‌های فروخته شده از تاریخ ۹/۶ تا ۱۹/۶ بیست و پنج حلقه به قرار حلقه‌ای ۶۰۵ ریال در صورتی که نتیجه مناقصه ۴۰۰ ریال بود ۲۵ حلقه دیگر به قرار حلقه‌ای ۶۷۵ ریال بعد ادامه پیدا کرد چون آقایان توجه می‌فرمایند اگر بخواهند تمام آنها را در یک جلسه بفروشند به یک ثمن بخثی خواهند فروخت ناچار در پارتی‌های کوچک فروش ادامه پیدا کرد در تاریخ ۲۶/۶ دویست حلقه از قرار هر حلقه ۴۳۶ ریال در تاریخ ۲/۷- ۴۰۰ حلقه از قرار هر حلقه ۴۱۰ ریال در تاریخ ۱۶/۷- ۲۱۶ حلقه یک مرتبه ۴۶۰ ریال بعد در همان تاریخ ۲۶۰ حلقه فروخته شده هر حلقه ۴۸۰ ریال و اما راجع به آن روزی که جناب آقای دکتر بینا نماینده محترم فرمودند بنده ناچارم عین گزارشی را که در همان تاریخ تنظیم شده و این آقایان نمایندگان دادستانی، فرمانداری و تمام مراجع صلاحیت‌دار که دعوت شده بودند صورت‌مجلس را امضا کردند عین گزارش را برای آقای دکتر بینا بخوانم این صورت‌جلسه ۹/۷/۳۶ است یعنی همان تاریخی که جناب آقای دکتر استناد می‌فرمایند.
صورت‌مجلس
«امضا کنندگان نامبرده در پایین روز ۹/۷/۳۶ با اطلاع قبلی از ساعت حراج در ساختمان هفت طبقه به منظور حراج لاستیک‌های فرسوده اداره کل باربری حضور یافته از ساعت هشت صبح تا ساعت ۵/۱۱ صبح در انتظار حضور آقای دوراندیش نماینده و ارزیاب اداره کل اموال دولتی و شهرداری‌ها بودیم چون نامبرده با علم از ساعت و محل حراج حضور نداشت اتومبیل اداره کل باربری برای آوردن ایشان اعزام گردید لکن آقای دوراندیش از حضور در جلسه امتناع نمود نامه ۲/۴۱۸۶- ۹/۷/۳۶ را تحویل راننده داده بودند. چون وقت منقضی شده و نماینده اداره کل اموال حضور نداشت ناچار جلسه حراج تعطیل و به هفته بعد طرف صبح و همین روز موکول گردید»
این صورت‌جلسه‌ای است که ده نفر امضا کرده‌اند نماینده فرمانداری، نماینده دادستانی هم این صورت‌جلسه را امضا کرده بنابراین ملاحظه بفرمایید جناب آقای دکتر که در آن روز به خصوص که به جنابعالی گزارش داده شده عملی نشده و در روزهایی که گفته شد این لاستیک‌ها را حراج کرده‌اند و حداکثر کوشش شده که منافع دولت محفوظ بماند و این که فرمودید به وزارت دادگستری این موضوع سرایت داده شده صحیح است و خوشبختانه جوابی که از طرف دادگستری داده شده با اعاده پرونده آن را هم چون چند سطر بیشتر نیست قرائت می‌کنم می‌نویسد:
«ریاست اداره کل بازرسی وزارت گمرکات و انحصارات»
عطف به نامه شماره ۹۸۲- ۱۴/۳/۳۷ از دوازده برگ اوراق و اسناد مربوطه به حراج لاستیک‌های اداره کل باربری وزارت گمرکات ارسالی از آن اداره رفع نیاز شد عیناً به این وسیله اعاده می‌گردد دستور فرمایند وصول آن را اعلام دارند. ضمناً اضافه می‌نماید که نسبت به اتهام مدیرکل باربری و حسابداری و رئیس اداره حراج و سایر اعضای کمیسیون حراج قرار منع تعقیب صادر شد.
این هم جوابی است که وزارت دادگستری داده که به این پرونده رسیدگی گردید و تشخیص داده شد که به‌هیچ‌وجه سوء نیتی در بین نبوده ولی راجع به بیلان دخل و خرج سؤال فرمودید جناب آقای دکتر عرض می‌کنم یکی از اقدامات بسیار مؤثر اداره گمرکات همین ایجاد دستگاه باربری است همان‌طور که اداره غله وظیفه‌دار است که با نگاهداری غله در انبارها وضع غله را در تمام مملکت تثبیت بکند اولاً باربری گمرک هم همین رل و همین وظیفه را بازی می‌کند اگر به قدر کافی کامیون و وسیله نقلیه نداشته باشد متأسفانه وسایل حمل‌ونقلی که در خارج کار می‌کند یک قدری بی‌انصافی می‌کنند اداره باربری کل گمرک برای تثبیت نرخ باربری یک وظیفه اساسی را انجام می‌دهد (صحیح است) برای استحضار آقا عرض می‌کنم قبل از تشکیل اداره باربری در آن تاریخ نرخ معمولی کرایه در هر تن کیلومتر در مناقصه‌هایی که به دست آمده دو قران و ۱۵ شاهی است و حد متوسط کرایه این البته نرخی است که برای شکر و دخانیات است حد متوسط نرخ کرایه برای غله ۲۵/۲ ریال بود ولی اداره باربری وزارت گمرکات با نرخ نازل‌تری یعنی در هر تن کیلومتر یک قران کمتر کرایه گرفته است با این که در هر تن کیلومتر یک قران کمتر گرفته معذلک این صورت دخل و خرجی است که بنده عرض می‌کنم در ۹ ماهه ۳۶- ۶۳۷۱۷۴۳۷ تومان مبلغ درآمد نه ماهه بود در مقابل هزینه‌ای که داشته است ۲/۵۵۱۵۱۷۸۴ تومان (ابتهاج- برای استهلاک ماشین‌ها چقدر در نظر گرفتید؟) عرض می‌کنم بنابراین مازاد درآمد بر هزینه ۸۵۳۹۰۱ تومان است اما راجع به استهلاک باید حضور آقایان عرض کنم که این کامیون‌ها در سه سال بیش ازاین مستهلک شده بود بعضی کامیون‌ها در سال ۱۳۳۱ و ۱۳۳۲ خریداری شده و هیچ وسیله نقلیه‌ای بیشتر از چهار سال وقت برای استهلاک ندارد معذلک بنده می‌توانم صورتی خدمت آقایان تقدیم کنم که از وقتی این کامیون‌ها را خریداری کردند یک قسمت در ۶ ماه و یک قسمت در ۸ ماه مستهلک شده و قیمت خودشان را درآوردند و این جای خوشوقتی است و به این جهت بنده می‌خواهم مژده بدهم که وقتی یک دستگاهی تا این اندازه برای اقتصاد مملکت مفید است و می‌بینیم همان‌طور که عرض کردم در ظرف ۶ یا ۸ ماه قیمت خودش را مستهلک می‌کند الآن از همین لحاظ است که برای پیشرفت باربری و تسریع بیشتر وسایل از راه باربری اقدام شده و الآن ۲۰۰ دستگاه کامیون با ترایلر با اقساط دو ساله و سه ساله از خارج خریداری شده و تصور بفرمایید وقتی این ۲۰۰ دستگاه کامیون با ترایلر کار بکنند تا چه اندازه مأموریتی که وظیفه‌دار هستند که کالاهای انحصاری را به نحو احسن به تمام نقاط دورافتاده ارسال کنند چقدر در کار خود موفق می‌شوند (پروفسور اعلم- به چه مبلغ خریداری شده؟) قیمت کامیون‌ها هر دستگاه ۷۶۰۰۰ تومان است و با ترایلر در حدود ۱۱۰۰۰۰ تومان و یک کامیون ۲۰ تنی با ترایلر تمام شده (اعظم زنگنه- مارکش چی است؟) بنز است تصور می‌کنم عرایض بنده جناب آقای دکتر بینا را قانع کرده است و اگر باز فرمایشی داشته باشند حاضرم که جواب عرض کنم.
نائب رئیس- آقای دکتر بینا توضیح دیگری دارید؟
دکتر بینا- اگر چنانچه از این فرمایشات باطناً و وجداناً خودشان قانع شده باشند که بعضی از حقایق را نگفتند بنده هم قانع شدم.
۴- سؤال آقای فخر طباطبایی راجع به ساختمان سد کرج و سفیدرود و جواب آقای مهندس هدایت معاون نخست‌وزیر
نائب رئیس- سؤال دیگر مطرح است. آقای فخر طباطبایی.
فخر طباطبایی- سؤال بنده از دولت راجع به هزینه سد کرج و سفیدرود است و میزان قدرت تولیدی هر کدام از آن دو سدی که ساخته شده است و یااین که برای قسمت‌های دیگر مملکت هم که دارای موقعیت‌های مناسب برای سدسازی است فکر و اقدامی شده است یا خیر؟ این البته به حکم ثبات و امنیتی است که ظرف چند سال اخیر در اثر توجه و مساعی شخص اعلیحضرت همایونی نصیب دولت و مملکت ایران گردیده است و به ما فرصت می‌دهد که بیشتر و بهتر در کار آبادانی مملکت فکر و کوشش بکنیم و به همین جهت اجرای سریع و صحیح کارهای سازمان برنامه از مسایلی است که مورد کمال توجه و علاقه شدید ملت ایران است و این به طور خلاصه انگیزه و محرک بنده در تقدیم این سؤال است که ببینیم این دو سدی که در دست ساختمان است چه مقدار هزینه آنها شده و میزان قدرت تولیدی آنها چطور است به کیفیتی که سؤال را تقدیم کردم و منتظرم ببینم جناب آقای مهندس هدایت در این باره چه می‌گویند.
نائب رئیس- آقای مهندس هدایت معاون نخست‌وزیر.
مهندس خسرو هدایت- سد سفیدرود پروژه اولیش در ۱/۱۲/۳۳ تهیه شده است تقریباً ۴ سال پیش و در آن برآورد اولی که در آن تاریخ شده بود پیش‌بینی کرده بودند که سد سفیدرود یک میلیون ۵۲۹ هزار تومان تمام می‌شود این را در سال ۳۳ خیال می‌کردند تمام بشود (نمایندگان- گویا در بودن رقم اشتباه فرمودید) بلی ببخشید اشتباه شد ۱۵۲ میلیون و نهصد هزار تومان ولی آنچه که امروز عملاً تمام خواهد
شد ۴۴۵ میلیون و کسری تومان است (یک نفر از نمایندگان- این با کانال‌های فرعی است) خیر شبکه آبیاری جدا است در شبکه آبیاری سفیدرود فقط یک تونلی است که چندین کیلومتر طول دارد (مهندس جفرودی- بسیار اثر مفیدی است) حالا علت این اختلاف را جنابعالی سئوال فرمودید که چرا اول ۱۵۹ میلیون کسری بود و حالا ۴۴۵ میلیون و کسری شده است یکی از آن علت‌ها این بود که دلار را در آن تاریخ یعنی در سال ۳۳ هر دلار ۵/۳۲ ریال حساب کرده بودند و حال این که حالا دلار معادل ۷۵ ریال است و یکی دیگر از علل این است که این کالری‌هایی که برای تخلیه آب است خیال کرده بودند برای ۲۵۰۰ مترمکعب در ثانیه کافی است در حالی که بر اثر سیل‌هایی که پیدا شد ترجیح داده شد که‌این کالری‌ها با ظرفیت تخلیه‌ای ۴۵۰۰ مترمکعب در ثانیه باشد و البته نسبت این تناسب در قیمت مؤثر است و همچنین در مورد پی آن حسابی که به دست آوردند میزان آنچه که نشست می‌کرد یعنی آنچه ته‌نشین می‌شد این را که حساب کردند پی را پایین‌تر بردند. بنابراین مخارج پی‌کنی بیشتر شد از تاریخ ۳۳ تا کنون نرخ حمل‌ونقل فرق کرده و دلیلش هم معلوم بود وضع کانال در این امر مؤثر بود و منجر به این شد که حمل‌ونقل مشکل بشود در طرح سال ۳۳ این موضوع پیش‌بینی نشده بود که ماشین‌آلاتی را که می‌آورند برای ساختمان چه سنگ‌شکنی و چه بتن‌سازی و غیره اینها متعلق به مقاطعه‌کار است در طرح فعلی اینها مربوط به سازمان برنامه خواهد بود و پس ازاین که سد تمام شد تمام این ماشین‌آلات متعلق به سازمان برنامه است و اینها را در جای دیگر به کار خواهد برد جمع قیمت این ماشین‌آلات در حدود ۲۰ میلیون تومان است یک چیزی که در قرارداد ۳۳ نبود تأسیسات برق یعنی توربین‌ها بود در پروژه فعلی این تأسیسات برق هم هست جمیع نکاتی که عرض کردم منجر به این شد که برآورد ابتدایی در سال ۳۳ غیرکافی بود و برآورد صحیح در حدودی است که عرض کردم اما فواید ساختمان سد سفیدرود را سؤال فرموده بودند این آبی که از سد سفیدرود در حال حاضر هست برای مشروب کردن ۱۳۳ هزار هکتار زمین است که بعضی اوقات در خود حوضه سفیدرود که مشروب می‌شود آب سفیدرود کافی نیست و در فومنات هم غالباً آب کافی نیست با این سد ۷۶ هزار هکتار بر سطح کشت فعلی اضافه می‌شود به نحوی که در نتیجه ساختمان سد سطح کشت در سفیدرود و فومنات جمعاً به ۲۱۰ هزار هکتار می‌رسد و آنچه را که برق از این سد خواهیم داشت سیصد میلیون کیلووات در ساعت است که برای رشت و پهلوی و شهرهای کوچک مجاور به کار خواهد رفت آن مقدار برقی که در آنجا نصب می‌شود ۶۴ هزار کیلووات است. اما راجع به سد کرج مطالعه ابتدایی سد کرج در سال ۲۸ شروع شد و شرکت فرانسوی متروپولیتن و و کلنیال مأمور مطالعه سد کرج شد در سال ۳۰ پروژه‌اش را داد تین شرکت متروپولیتن و کلنیال پیش‌بینی کرده بودند که ۷۱۵ میلیون ریال خرج این سد خواهد شد این پروژه‌ای که فرانسوی‌ها داده بودند برای این که دقت بیشتری بشود که آیا واقعاً حائز تمام شرایط هست دادند به اداره‌ای که می‌شود آن را ترجمه کرد دفتر عمران امریکا و آن هم یک پروژه‌ای تهیه کرد و داد و یک نظریاتی داشت که کاملاً تطبیق نمی‌کرد با آن نظری که ابتدا فرانسوی‌ها داده بودند و در این موقع این طور تصمیم گرفته شد که سه نفر متخصص عالی‌مقام یک فرانسوی یک انگلیسی و یک امریکایی دعوت بشوند که پروژه فرانسوی‌ها و امریکایی‌ها را ببینند و یک نظر نهایی نسبت به پروژه سد کرج بدهند و یک مؤسسه مهندسین مشاور هارزا هم تعیین شد برای این که عملیات سدسازی را طبق نقشه‌ای که تعیین خواهد شد نظارت کند و این سه نفر آمدند و به اتفاق متخصصین خود ایران جناب آقای مهندس طالقانی و آقای مهندس اصفیا این پروژه‌ها را بررسی کردند و تصمیم این طور اتخاذ کردند که سد مطابق نظری که فرانسوی‌ها دادند از بتن باشد و مطابق نظری که امریکایی‌ها دادند ۱۵ متر مرتفع‌تر باشد به طوری که بر اثر افزایش این ۱۵ متر ارتفاع هم مقدار آب ذخیره بیشتر شد و هم مقدار برقی که به دست می‌آید به علاوه آنچه که از لحاظ فنی می‌گویند سد تعدیلی و مخزن تعدیل که در پروژه اولی نبود در نظر گرفته شد یعنی همان‌طور که استحضار دارید از لحاظ برق سر شب از برق بیشتر استفاده می‌شود بنابراین آب زیادی که به توربین‌ها وارد می‌شود مخزنی ساخته‌اند که این آب زیاد آنجا می‌ماند و به مصرف زراعت می‌رسد این هم در پروژه اول نبود و بعد علاوه شد تولید برق سد کرج که اول ۱۱۳ میلیون کیلووات ساعت در سال بود به این ترتیب ۱۵۰ میلیون کیلووات ساعت بالغ شد و آن میزان آبی که وارد موضع کرج بود ۱۵۰ میلیون مترمکعب بود در اثراین افزایش ارتفاع به ۲۰۵ میلیون مترمکعب رسید البته عرض جاده انحرافی زیاد شد وسیع‌تر و مفصل‌تر و به نحوی که با کلیه این تشکیلاتی که داده شد جمع کل هزینه سد کرج رسید به ۴۳۰ میلیون تومان و تا کنون دویست میلیون و ۷۸ هزار تومان خرج شد فوایدی که از سد کرج به دست می‌آید در درجه اول تأمین آب تهران است که مقدار آبی که به تهران برای آبیاری می‌دهد و آبی که برای زراعت می‌دهد جمعاً در سال ۳۴۹ میلیون مترمکعب است فایده دیگر سد کرج برق تهران است که در طی مدتی که سر شب مصرف برق بیش از ساعات دیگر است مصرف برق تهران پیش‌بینی شده است که ۴۰۰/۱۸۵ هزار کیلووات یعنی بیش از دو برابر برق روز خواهد بود و در روزهایی که مصرف زیاد است جمع مصرف شب و روز دو میلیون و ۱۴۰ هزار کیلووات است ساعت برق مصرف خواهد شد و حالا با احداث و تولید این برق کرج چهل درصد از حاجت برق تهران را در ساعات سر شب خواهد داد که عبارت از ۷۵ هزار کیلووات باشد (یک نفر از نمایندگان- قیمتش هم حساب شده؟) بنده خیال می‌کنم که این قیمت تمام شده نسبت به هر کیلوواتی که در کرج به دست می‌آید بسیار ارزان خواهد بود برای این که به طور کلی کیلووات حاصل از تأسیسات آبی ارزان‌تر است از تأسیسات سوختی ولی این که آیا کیلووات‌هایی که به این ترتیب درکرج به دست می‌آید برای شهرستان تهران چند برابر می‌شود و چقدر تمام می‌شود باید حساب بشود پس فایده سد کرج آب بود و برق برای شهر تهران و تا یک حدی هم نسبت به زراعت کمک می‌شود که برای چند هزار هکتار استفاده خواهد شد که می‌شود زمین‌های زیر کرج را آباد کرد ولی فایده اساسی سد کرج همان تأمین آب آشامیدنی است که جناب نماینده محترم سؤال کردید اما این که سؤال فرمودند در سایر نقاط ایران هم از لحاظ سدسازی مطالعه‌ای به عمل آمده است یا نه، باید عرض کنم آنجاهایی که ما مطالعاتی کردیم آذربایجان، گیلان، مازندران، گرگان، خراسان، فارس، خوزستان، قم، اصفهان و سرحدات شوروی در ارس در آذربایجان و اترک در خراسان است که این مطالعات را خود سازمان برنامه کرده و یک قسمت را بنگاه آبیاری قراردادهایی هم از طرف بنگاه‌های آبیاری در خراسان و فارس و اصفهان امضا گردیده و به هزینه سازمان برنامه پرداخت شده است در یک قسمت از آذربایجان یعنی زرینه‌رود قرارداد مطالعه از طرف بنگاه مستقل آبیاری امضا شده ولی هزینه آن را سازمان برنامه پرداخته است اما در سایر نقاط مذکور قرارداد مطالعه رأساً از طرف سازمان برنامه امضا شده است وضع کنونی این مطالعات اجمالاً به قرار ذیل است:
۱- در خوزستان پروژه فعلی سد دز در شرف اتمام است و عملیات مقدماتی مانند جاده انحرافی شروع شده است با ساختمان این سد در حدود ۱۴۵۰۰۰ هکتار آبیاری خواهد شد و مقدار ۵۲۰۰۰۰ کیلووات برق تولید خواهد گردید.
۲- مطالعات آجی‌چای در آذربایجان در مرحله سوم یعنی مرحله تهیه پروژه قطعی است پروژه سد زرینه‌رود تمام شده شبکه آبیاری آن مطالعه نگردیده است.
۳- مطالعات شبکه سفیدرود و فومنات در گیلان در مرحله سوم است ولی برنامه کار طوری در نظر گرفته شده است که قسمتی از کارهای مرحله اجرایی به موازات مرحله سوم مطالعات انجام گردد.
۴- مطالعات مازندران در مرحله سوم است بدین معنی که فعلاً مقاطعه‌کاران حفاری و گمانه‌زنی در محل تنگ سلیمان روی رودخانه تجن مشغول جمع‌آوری اطلاعات لازم برای اجرای پروژه هستند.
۵- مطالعات گرگان در مرحله سوم است و فعلاً مهندسین مشغول پروژه قطعی سدهای سنگر سوار و سارلی می‌باشند.
۶- مطالعات خراسان به این نتیجه رسید که در آن ناحیه سدی که از نظر اقتصادی قابل استفاده باشد نمی‌توان ساخت.
۷- در فارس مطالعات درودزن تمام شده است و پروژه اصولی شبکه آبیاری آن اخیراً به اتمام رسید.
۸- در قم مطالعات سد عباس‌آباد قم در شرف اتمام است.
۹- در اصفهان گزارش اصولی سد کیساداش روی زاینده‌رود اخیراً رسیده است بنگاه مستقل آبیاری مشغول مطالعه این گزارش می‌باشد. (دولت‌آبادی- که وعده اتمامش را پارسال دادند)
۱۰- در سرحدات شوروی روی رودخانه‌های ارس و اترک مرحله معاینات اکتشافی خاتمه یافته است و فعلاً مهندسین مشاور مشغول تهیه پروژه مقدماتی تأسیسات آبیاری آن حدودند که باید بر طبق مقررات موافقت‌نامه دولتین ایران و شوروی نسبت به آنها اقدام شود.
۱۱- در مغان تا به حال بیش از ۱۸۰۰۰ هکتار شبکه آبیاری احداث شده به علاوه در مساحتی که اخیراً حدود آن به سبب تثبیت سرحدات شمال معین گردیده است مهندسین مشاور سازمان برنامه مشغول تهیه پروژه آبیاری هستند.
سؤال جناب آقای نماینده محترم راجع به سد سفیدرود و کرج بود و کارهایی که انجام شده است و بنده خیال می‌کنم آن نکات مورد علاقه نماینده محترم به استحضارشان رسید برآورد نهایی و مقدار انتفاعی که خواهد شد و اقداماتی که در سایر نقاط هست منتهی این اقدامات سایر نقاط را ما فعلاًپروژه‌هایش را تهیه می‌کنیم ولی ساختمانش موکول به اعتبار است که به‌هیچ‌وجه الآن پیش‌بینی نمی‌شود.
نائب رئیس- آقای فخر طباطبایی توضیح دارید؟ بفرمایید
فخر طباطبایی- یک عرض مختصری
دارم بنده خیلی متشکرم که این اطلاعات را جناب آقای مهندس هدایت در جواب سؤال بنده فرمودند و من یک نتیجه‌ای گرفتم ازاین اظهاراتی که فرمودند و آن این است که هر چه ما این کارهای عمرانی را زودتر انجام بدهیم صرفه و صلاح ما است به همین دلیل که فرمودند در ظرف این مدت‌این اختلاف فاحش در قیمت پیدا شده (صدرزاده- این از طول مدت است) بنده هم عرض کردم که از طول مدت است و هر چه زودتر به هر کیفیت و به هر ترتیبی که شده این کارهای عمرانی انجام بشود به صرف و صلاح ما است و این موجب کمال خوشوقتی است ما است که در این دنیای متلاطم و خاورمیانه‌ای که این کیفیت است مسائل زندگی ما وضعی پیدا کرده که این قبیل مسائل مطرح می‌شود چند سال قبل شاید موضوع نان مسئله روز ما بود حتی در برنامه‌های دولت منعکس می‌شد تأمین نان تهران حالا خیلی موجب خوشوقتی ما است که داریم راجع به کارهای عمرانی و تولیدی و طرح‌های بزرگ فکر می‌کنیم البته جناب آقای مهندس هدایت در موضوع ساختمان سد هم متوجه هستیم که این یک کاری نیست که فوری انجام بشود مدت لازم دارد و سرمایه لازم دارد و کارگر لازم دارد ولی این کارها هر چه زودتر و سریع‌تر حتی‌الامکان انجام بشود به خیر و صلاح است و همین دو سدی که فرمودید گمان می‌کنم اهمیتش کمتر از اهمیت اتصال راه‌آهن تهران و مشهد و تبریز نیست و از کارهای بزرگی است که در این دوره سلطنت اعلیحضرت همایونی دارد انجام می‌شود و تقاضای ما این است که این کارها به سرعت انجام بشود و ضمناً از فرصت استفاده می‌کنم یکی از موضوع‌هایی که در بهداشت عمومی مردم اثر دارد موضوع لوله‌کشی آب شهرستان‌ها است که در بهداشت مردم فوق‌العاده مؤثر است (صحیح است) هر قدر این کار پیشرفت بکند از جمع مرضی و مراجعین به بیمارستان‌ها به طور محسوسی کاسته می‌شود و من تقاضا می‌کنم به شهرستان‌هایی که تعهدات خودشان را مرتباً انجام داده‌اند اقساط و آن ۵۰ درصدشان را مرتب داده‌اند یک توجهی بفرمایید اعتبارشان را در نظر بگیرید که زودتر کارشان به سامان برسد (احسنت).
نائب رئیس- آقای مهندس هدایت بفرمایید.
مهندس هدایت- بنده خیلی متشکرم از حسن توجه جناب آقای نماینده محترم بروجرد و استفاده می‌کنم از این تذکری که فرمودند و در این خصوص بنده از آقایان نمایندگان محترم کمک می‌طلبم و آن این است که ما در تمام استان‌ها و تمام شهرداری‌ها و قراردادهایی که منعقد کرده‌ایم متأسفانه هستند شهرداری‌ها که تعهدشان را نمی‌پردازند و منجر به این خواهد شد که کار در آن شهرستان متوقف بشود بنده خواهش می‌کنم آقایان از هر اقدامی برای این که شهرداری‌ها در پرداخت سهمشان تعلل نکنند فروگذار نکنند برای این که این عدم پرداخت سهم منجر به تعطیل او می‌شود و تعطیل کار منجر به توقف کار از طرف مقاطعه‌کار می‌شود صرف‌نظر از این که وقتش می‌گذرد ولی همان‌طور که فرمودید نسبت به شهرستان‌هایی که سهمشان را می‌دهند کار با کمال سرعت و خوبی پیشرفت خواهد کرد و انجام خواهد شد (فضائلی- برای شهر شاهی که جلوتر هم داده است اقدام بفرمایید).
۵- مذاکره در گزارش کمیسیون راجع به استخدام استاد جهت دانشکده‌های شهرستان‌ها و تکمیل کادر آموزشی
نائب رئیس- بقیه شور دوم لایحه مربوط به استخدام استادان خارجی مطرح است به طوری که آقایان سابقه دارند پیشنهادی از طرف آقای عمیدی نوری رسیده بود بر اثر تقاضای مخبر کمیسیون خارجه قرار شد که به کمیسیون ارجاع شده و در ظرف پنج روز از طرف کمیسیون رسیدگی بشود ولی آقای عمیدی نروی نظر به علاقه‌ای که به تسریع در کار داشته آن پیشنهاد خودشان را مسترد فرمودند و پیشنهاد دیگری با نظر جناب آقای وزیر فرهنگ تنظیم کردند پیشنهاد ایشان عیناً قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
پیشنهاد می‌نمایم تبصره ذیل به ماده اول اضافه شود.
تبصره- ایرانیانی که واجد صلاحیت کافی باشند با تساوی شرایط از لحاظ استخدام در دانشکده‌های شهرستان‌ها حق تقدم دارند. - عمیدی نوری
نائب رئیس- آقای وزیر فرهنگ
وزیر فرهنگ (دکتر مهران)- البته همان‌طور که در جلسه گذشته هم عرض کردم اگر ایرانیانی باشند که دارای همان صلاحیت علمی و تخصصی که مورد حاجت دانشکده‌ها است باشند حق تقدم خواهند داشت از لحاظ استخدام البته منظور جناب آقای عمیدی نوری از لحاظ اتسخدام بر طبق قوانین مربوطه است (صحیح است) بنده این طور استنباط می‌کنم (عمیدی نوری- این معنی از آن مستفاد می‌شود).
نائب رئیس- چون موافقت آقای وزیر فرهنگ با همین جمله است اجازه بفرمایید اضافه شود طبق قوانین مربوطه و چون مخالفی نیست اعلام رأی می‌شود با این اصلاحی که شد دو مرتبه قرائت می‌شود آقایان توجه بفرمایند.
(به شرح زیر خوانده شد)
تبصره- ایرانیانی که واجد صلاحیت کافی باشند با تساوی شرایط طبق قوانین مربوطه از لحاظ استخدام در دانشکده‌های شهرستان‌ها حق تقدم خواهند داشت.
نائب رئیس- رأی گرفته می‌شود به این پیشنهاد آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
مقام ریاست مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌نمایم که به ماده اول لایحه استخدام استادان خارجی دانشکده‌های شهرستان‌ها تبصره زیر اضافه شود.
تبصره- استادان و متخصصین ایرانی (به جز استادان و متخصصینی که در دانشکده‌های ایران مشغول خدمت می‌باشند) که حاضر باشند با دوسوم حقوق و مزایایی که طبق ماده فوق برای استادان و متخصصین خارجی در نظر گرفته شده انجام خدمت نمایند حق تقدم خواهند داشت. - مهندس هدایت
نائب رئیس- این پیشنهاد گمان می‌کنم با پیشنهاد قبلی به تصویب رسید مغایر باشد. آقای مهندس هدایت بفرمایید توضیح بفرمایید.
مهندس هدایت- بنده همان موقعی که راجع به تقدم استخدام ایرانیانی که واجد شرایط مساوی باشند برای دانشکده شهرستان‌ها عرایضی کردم پیشنهادی هم همان موقع تقدیم کردم و آن پیشنهاد به این صورت است.
«تبصره- استادان و متخصصین ایرانی بجز استادان و متخصصینی که در دانشگاه‌های ایران مشغول به خدمت می‌باشند که حاضر باشند با دوسوم حقوق و مزایایی که طبق ماده فوق برای استادان و متخصصین خارجی در نظر گرفته شده انجام خدمت نمایند حق تقدم خواهند داشت.»
آقایان ملاحظه بفرمایند که این یک استخدام موقتی است برای ۵ سال اگر به ماده اول لایحه مراجعه فرموده باشید می‌گوید برای تکمیل کادر برای پنج سال از متخصصین و استادان خارجی استفاده می‌کنیم. استخدام دایم البته شرایطی دارد که با استخدام موقت متفاوت است بنده این را می‌خواستم عرض کنم که اگر در ایران اشخاصی پیدا بشوند که حاضر بشوند در شهرستان‌ها برای مدت پنج سال به صورت قرارداد به استخدام دولت در بیایند و خدمت بکنند و کادر را تکمیل بکنند و واجد شرایط هم باشند با دوسوم آن حقوق و مزایایی که به خارجی می‌دهید به این قبیل اشخاص حقوق بدهید و علت این که بنده دوسوم گذاشتم برای این است که طبیعی است که یک نفر خارجی که از مملکت خودش به ایران می‌آید و از وطنش دور می‌ماند باید در اینجا دارای یک مزایای بیشتری باشد ولی آن پیشنهادی که قبل از پیشنهاد بنده تصویب شد تعلیق به محال است یعنی اگر یک نفر متخصص ایرانی پیدا شود که دارای همان شرایط استاد خارجی باشد چون طبق قانون فعلی یعنی به رتبه ۵ دانشیاری باید استخدام شود به‌هیچ‌وجه حاضر نیست به شهرستان‌ها برود و این پیشنهاد گرچه تصویب شده است ولی بنده مطمئنم عملی نخواهد شد در حالی که پیشنهاد بنده دوسوم حقوق است استادان فعلی دانشگاه هم مستثنی شده‌اند و این دوسوم حقوق کاملاً تطبیق می‌کند با مقرراتی که جدیداً در دانشگاه برای استادان فول‌تایم در نظر گرفته‌اند و قانونش قریباً به مجلس خواهد آمد. بنده می‌گویم آقا یک قدم جلوتر بگذارید اگر یک ایرانی پیدا شد که واجد شرایط بود (اردلان- بیاید خدمت کند) مثل اولادهای شما که آمدند آقای اردلان (اردلان- خود شما) حضرتعالی خوب می‌دانید که خدمت شرایطی دارد با شکم گرسنه خدمت نمی‌شود کرد (اردلان- استادان حالا چه می‌کنند؟) ما می‌آییم صحبت می‌کنیم استاد باید حقوقش بالا برود، کارمند حقوقش تأمین بشود تا تأمین نکنید توقع خدمت هم نداشته باشید (اردلان- مالیات هم ندهند؟) مالیات خیلی آسان است جناب آقای اردلان شما آخر سال یک صورتی چاپ کنید از کسانی که مالیات به این مملکت داده‌اند آن‌وقت معلوم می‌شود که کی‌ها مالیات به این مملکت داده‌اند و کی‌ها نداده‌اند (صحیح است) هر روز که می‌آییم در مجلس یک ورقه، یک کتابچه چاپی دست ما می‌دهند. یک دفتر هم چاپ کنید کی چقدر مالیات داده است سعید هدایت چقدر مالیات داده است، عمرو چقدر مالیات داده است، زید چقدر مالیات داده است آن‌وقت خواهید دید که در این مملکت چه اشخاصی مالیات نمی‌دهند و سال دیگر خواهند داد برای این که نمی‌توانند در مقابل افکار عمومی مقاومت کنند (اردلان- ما هم می‌گوییم بدهند) من جناب آقای اردلان نظر خاصی ندارم نظر من حمایت از ایرانی است با شرایط مساوی در مقابل خارجی (صحیح است) من هیچ نظر دیگری ندارم.
نائب رئیس- آقای وزیر فرهنگ بفرمایید.
وزیر فرهنگ- من لازم می‌دانم که اولاً از این توجهی که همه آقایان نسبت به جوانان تحصیل‌کرده دارند برای این که آنها علاقه‌مندی بیشتر به مملکت پیدا بکنند اظهار تشکر کنم ولی یک مطلبی است که شاید پیش آقایان روشن نیست و مهم است و آن این است که یک نفر متخصص ایرانی اگر بیاید در این مملکت با چه شرایطی می‌توانیم استخدام کنیم و الآن در حال حاضر چقدر به او حقوق می‌دهیم این قسمت را اگر عرض کنم گمان می‌کنم جناب آقای مهندس هدایت قانع بشوند که پیشنهادشان را مسترد بدارند ما طبق قوانینی که داریم با رتبه ۵ دانشیاری استخدام می‌کنیم، اصل
حقوقش تقریباً هشتصد نهصد تومان می‌شود، بعد به شهرستان می‌فرستیم غیر از مزایایی که دارد معادل همین حقوق هم به عنوان خدمت در شهرستان می‌دهیم. اگر تمام وقتش را به ما بدهد معادل همان حقوق هم به عنوان فول‌تایم می‌دهیم بنابراین سه برابر حقوقش به علاوه یک پورسانتاژی که به عنوان خارج از مرکز داده می‌شود می‌دهیم بنابراین حقوقی که در ابتدای خدمت به یک همچو افراد متخصص می‌دهیم این حقوق به اندازه کافی هست (صحیح است) و اگر هم احیاناً به نظر آقایان می‌رسد که این حقوق اول خدمت کافی نیست این احتیاج به یک مطالعه‌ای است که ما قانون دانشیاران و استادان را عوض کنیم تجدید نظر کنیم و به یک صورت بهتری در بیاوریم اگر بنا باشد که ما بخواهیم یک قانونی بگذرانیم برای آنهایی که از حالا می‌آیند یک نوع قانون بگذرانیم و آنها را هم که جنابعالی می‌فرمایید به صورت موقت و اینها باشد ممکن نیست برای این که، در عمل دیده‌ایم که دستگاه‌های مملکت به وجود اشخاص احتیاج دارد اگر به عنوان پیمانی هم استخدام بشود بعد از یک مدتی قانون می‌گذرانند رسمی می‌شود برای آن که دستگاه مملکت به اینها احتیاج دارد. الآن قانونی به مجلس تقدیم شده که تمام پیمانی‌ها رسمی بشوند خود ما قانونی آوردیم که پیمانی‌ها رسمی کنیم آن‌وقت هم نمی‌شود از حقوق اینها کم کرد و نتیجه‌اش این خواهد شد که یک عده‌ای که در گذشته آمده‌اند و با یک علاقه زیادی به این مملکت خدمت کرده‌اند آنها از حیث حقوق و مزایا و رتبه عقب می‌مانند و یک اشخاصی که تازه می‌آیند بر آنها حق تقدم پیدا می‌کنند و این کار هم به عقیده مصلحت نیست ما نباید به یک طبقه‌ای مساعدت کنیم و این امر به ضرر طبقات دیگری از خود آنها در بیاید و ایجاد تبعض بشود این است که با این توضیحاتی که عرض کردم تصور می‌کنم این پیشنهادی که تصویب شد با پیشنهاد جنابعالی مغایرت دارد و نمی‌شود هر دو در یک قانون باشد (صحیح است) اصلاً دو موضوع مغایر با همدیگر است در قانون حق تقدم داده شده است و قانون نوشته‌ایم برای استخدام مطابق آن تبصره‌ای که آقای عمیدی نوری پیشنهاد کردند مطابق شرایط و مقررات موجود حالا اگر بگوییم نخیر این طور باشد دو ثلث حقوق، درست در نمی‌آید شاید این تفاوت فاحش نباشد با این توضیحاتی که عرض کردم واقعاً اگر یک معلمی بیاید برود در شیراز یا در اهواز درس بدهد سه برابر رتبه ۵ دانشیاری بگیرد و در حدود دو هزار و چهارصد پانصد تومان می‌شود فوق‌العاده دیگری هم که علاوه شود در حدود سه هزار تومان می‌شود و به عقیده بنده در بدو ورود به خدمت کافی است.
نائب رئیس- آقای مهندس هدایت.
مهندس هدایت- با حسابی که جناب آقای وزیر فرهنگ فرمودند مثل این که درست تطبیق می‌کند با پیشنهاد بنده و بنده دو ثلث پیشنهاد کرده بودم و چون تطبیق می‌کند پیشنهادم را پس می‌گیرم (احسنت).
نائب رئیس- چون پیشنهاد دیگری نیست و مذاکره در اطراف ماده اول تمام شده است لذا رأی می‌گیریم به ماده اول. آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده دوم قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
ماده ۲- وزارت فرهنگ می‌تواند در صورت ضرورت برای هر یک از استادان خارجی دانشکده‌های شهرستان‌ها یک نفر متصدی آزمایشگاه که تحصیلات او کمتر از لیسانس نباشد بنابه پیشنهاد استاد مزبور و موافقت شورای دانشکده مربوط از اتباع کشورهای فوق‌الذکر استخدام نماید حداکثر حقوق هر یک از متصدیان آموزشگاه در ماه از سی هزار ریال که نصف آن قابل پرداخت به ارز است تجاوز نخواهد نمود، هزینه رفت‌وآمد متصدی آموزشگاه و زن و فرزندان کمتر از ۱۸ سال که تحت تکفل او باشند به عهده وزارت فرهنگ و در هر سال حق استفاده یک ماه مرخصی با حقوق را خواهند داشت.
نائب رئیس- چون اظهار نظری نسبت به ماده ۲ نشده و پیشنهادی هم نرسیده است لذا رأی می‌گیریم به ماده ۲ آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد ماده سوم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۳- استادان خارجی و متصدیان آموزشگاهی که به ترتیب مواد فوق استخدام می‌شوند حق اشتغال به کار دیگر ندارند و مکلفند در مدت خدمت خود دانشیاران و دستیارانی که از طریق دانشکده به آنها معرفی می‌شوند برای خدمات تخصصی مربوط تربیت نمایند.
نائب رئیس- آقای دکتر شاهکار.
دکتر شاهکار- با تبصرة پیشنهادی آقای عمیدی نوری ممکن است ایرانیانی باشند که به این ترتیب که بفرمایید استخدام شوند بنابراین اینجا دیگر کلمه خارجی را خط بزنید تا استادان ایرانی هم بتوانند خدمت کنند و اگر مرقوم بفرمایید استادانی که به این ترتیب استخدام می‌شوند بهتر است (صحیح است).
نائب رئیس- چون دیگر نظری نیست و پیشنهادی هم نرسیده است با حذف کلمه خارجی که مورد موافقت آقای وزیر فرهنگ هم هست رأی می‌گیریم به ماده سوم آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد ماده چهارم قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
ماده ۴- وزارت فرهنگ می‌تواند قرار مخصوص با دانشگاه‌های کشورهای فوق یا مؤسسات بین‌المللی برای تأمین دروس مورد احتیاج دانشکده‌های مرکز و شهرستان‌ها منعقد نماید.
نائب رئیس- چون نظری نسبت به این ماده نیست و پیشنهادی هم نرسیده لذا رأی می‌گیریم به ماده ۴ آقایانی که با ماده چهارم موافقند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد ماده پنجم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۵- وزارت فرهنگ می‌تواند حقوق استادان خارجی دانشکده‌های شهرستان‌ها را که قبلاً استخدام شده‌اند از اول مهر ۱۳۳۶ طبق این قانون پرداخت نماید.
نائب رئیس- آقای دکتر رضایی مخالفید بفرمایید.
دکتر رضایی- مخالفت بنده با این ماده از این نقطه نظر است که بنده می‌بینم باز در اینجا طبق یک رویه غلطی که چند بار در بعضی از قوانین مشاهده شده است می‌خواهیم عطف به ماسبق بکنیم چرا؟ و یک مجوز قانع‌کننده‌ای بنده در اینجا نمی‌بینم تا اقدام به تصویب این ماده بکنیم و این کار به عقیده بنده صحیح نیست.
نائب رئیس- آقای مخبر بفرمایید.
مهندس جفرودی (مخبر کمیسیون فرهنگ)- ایراد اصولی آقایان در مورد این قبیل استخدام‌ها وارد است ولی در این مورد مصداق پیدا نمی‌کند به این دلیل که اولاً این استادان با اجازه مجلس شورای ملی و مجلس سنا استخدام شده‌اند ثانیاً این مابه‌التفاوت حقوق است از نظر تبدیل نرخ ارز ملاحظه بفرمایید در آن موقع تسعیر به ۵/۳۲ ریال بوده و حالا چاره‌ای نیست. وزارت فرهنگ باید مابه‌التفاوت را تأمین کند بنابراین هیچ عمل خلافی در اینجا نشده است.
نائب رئیس- آقای وزیر فرهنگ.
وزیر فرهنگ- توضیح این مطلب همان است که جناب آقای مهندس جفرودی فرمودند و حالا بنده یک قدری روشن‌تر عرض می‌کنم. این آقایانی که ما استخدام کردیم با ماهی سه هزار تومان استخدام کردیم ولی در قانون استخدام آنها قید شده یود که ماهی سه هزار تومان نصف به ارز دولتی داده می‌شود یعنی ۱۵۰۰ تومان از این حقوق را به دلاری ۵/۳۲ ریال می‌گرفتند یعنی ۵۰۰ دلار به اضافه ۱۵۰۰ تومان و اگر ۵۰۰ دلار را به نرخ امروز تسعیر کنیم می‌شود ۳۵۰۰ و ۱۵۰۰ تومان هم که بقیه یعنی نصف حقوق را به آن اضافه کنیم می‌شود ۵ هزار تومان بنابراین در حقوق آنها عملاً تغییری داده نمی‌شود.
نائب رئیس- آقای دولت‌آبادی.
دولت‌آبادی- بنده هم با این توضیحات موافقم.
نائب رئیس- چون دیگر اظهار نظری نشده است رأی می‌گیریم به ماده ۵ آقایانی که با ماده ۵ موافقند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ششم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۶- سایر شرایط استخدامی استادان و متصدیان آزمایشگاه‌های خارجی فوق طبق قانون استخدام اتباع خارجی مصوب عقرب ۱۳۰۱ خواهد بود.
نائب رئیس- چون اظهار نظری نسبت به این ماده نشده است و پیشنهادی هم نرسیده لذا رأی می‌گیریم به ماده ششم آقایانی که با ماده ششم موافقند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد ماده هفتم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۷- تا موقعی که عده معلمین هر یک از دانشکده‌های شهرستان‌ها تکمیل نشده وزارت فرهنگ می‌تواند استادان و دانشیاران دانشگاه تهران و پزشکان یا مهندسین عالی‌مقام وزارت کشاورزی را صلاحیت آنان مورد تأیید وزارت فرهنگ باشد در هر حال حداکثر برای مدت سه ماه برای تدریس به دانشکده‌های شهرستان‌ها اعزام بدارد و علاوه بر هزینه سفر رفت‌وآمد فوق‌العاده روزانه آنها را معادل سه برابر فوق‌العاده مقرر در آئین‌نامه مزایا پرداخت نماید و نیز وزارت فرهنگ می‌تواند در صورت احتیاج به استادان و دانشیاران دانشکده‌های شهرستان‌ها با رعایت همین ماده برای تدریس در سایر دانشکده‌های شهرستان‌ها مأموریت بدهد. چنانچه ضرورت ایجاب نماید که به استاد خارجی یک دانشکده مأموریت داده شود که در دانشکده شهرستان دیگر موقتاً تدریس نماید هزینة مسافرت طبق مقررات از بودجه دانشکده‌ای که در آن به تدریس مشغول شده پرداخت خواهد شد.
نائب رئیس- آقای مهندس هدایت مخالف هستید بفرمایید.
مهندس هدایت- اینجا به نظر بنده یک اشتباهی آمد استدعا می‌کنم جناب آقای وزیر فرهنگ توجه بفرمایند و آن این است که ذکر شده است که تا موقعی که عده معلمین هر یک از دانشکده‌های شهرستان‌ها تکمیل نشده است وزارت فرهنگ می‌تواند استادان و دانشیارن دانشگاه تهران و پزشکان یا مهندسین عالی‌مقام وزارت کشاوزی را مأموریت بدهد آیا این تباینی ندارد با مأموریتی که استادان و دانشیاران در دانشگاه دارند چون مأموریت دارند باید لااقل با موافقت دانشگاه باشد و اگر پزشک یا مأمور وزارت کشاورزی
باشد باید با موافقت وزارتخانه مربوط یک حکمی صادر بفرمایند یا برای یک استاد دانشگاه تهران اولاً باید دید آن شخص حاضر است برود یا نیست دوم این که دانشگاه تهران موافق است که در این مورد استاد برود یا نرود این است که تمنی می‌کنم توضیح بفرمایید که روشن بشود والا علاوه بفرمایید با موافقت وزارتخانه‌ها و دانشگاه تهران.
نائب رئیس- آقای وزیر فرهنگ بفرمایید.
وزیر فرهنگ- این اشخاصی که به آنها مأموریت داده می‌شود برای تدریس در دانشکده‌های شهرستان‌ها البته ترتیبی داده شده و خواهد شد که مغایرتی با کارشان نداشته باشد به این معنی که ما با دانشگاه تهران ترتیب ساعات دروس را طوری می‌دهیم تا یک استادی که مورد احتیاج است در دانشکده‌های شهرستان‌ها تدریس نماید مثلاً در ۶ ماه اول سال که در دانشگاه تدریس می‌کند سه ماه یا چهار ماه از بقیه سال تحصیلی را در شهرستان‌ها انجام وظبفه می‌کند البته این طرز عمل در دانشگاه‌های همه جا معمول و مرسوم است که دروس را برای مدتی متراکم می‌کند و پس از این که معلمین ساعات خود را تدریس کردند آزاد می‌شوند همین الآن قرار ما با استادان خارجی روی همین اساس است آنها درسشان را در اول سال می‌دهند و آزاد می‌شوند و بعد ظرف سه ماه در اختیار ما قرار می‌گیرند البته این نوع کار مغایرتی با کار آنها در خارج نخواهد داشت اما این که فرمودند با موافقت دانشکده‌های مربوطه باشد این طبیعی است ما فکر نمی‌کنیم که یک شخصی را مأموریت بدهیم فرض بفرمایید یک مهندس کشاورزی را بدون اطلاع دستگاه خودش و بدون اطلاع آقای وزیر کشاورزی مأموریت نمی‌دهیم ولی اگر ایشان میل دارند بنویسند با موافقت دستگاه مربوطه، بنده اشکالی نمی‌بینم.
نائب رئیس- آقای مهندس جفرودی بفرمایید.
مخبر کمیسیون فرهنگ (مهندس جفرودی)- بنده فکر می‌کنم که جناب آقای وزیر فرهنگ با توضیحاتی که دادند جناب آقای مهندس هدایت را روشن کردند بنابراین ابهامی باقی نمی‌ماند.
نائب رئیس- چون دیگر نظری نیست پیشنهادات قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
ریاست معظم مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌نماید که در ماده ۷ جمله مهندسین عالی‌مقام وزارت کشاورزی حذف و به جای آن جمله «مهندسین کارمند دولت که دارای مقام عالی علمی بوده الخ.»- مهندس بهبودی
نائب رئیس- آقای مهندس بهبودی بفرمایید.
مهندس بهبودی- در ماده اول این لایحه پیش‌بینی شده که برای تکمیل دانشکده‌های شهرستان‌ها در رشته‌های پزشکی و فنی و علوم و کشاورزی و در ماده ۷ فقط آمده‌اند برای آقایان مهندسین کشاورزی اجازه خواسته‌اند در صورتی که به عقیده من باید دست دولت باز باشد و بتواند از هر مهندسی که خواست استفاده کند و این کلمه مهندس عالی‌مقام که در این ماده قید شده بنده آن را تبدیل به مقام علمی کردم چون ممکن است در عمل سوء تعبیر بشود (صحیح است).
بعضی از نمایندگان- بسیار خوب است.
نائب رئیس- آقای وزیر فرهنگ بفرمایید.
وزیر فرهنگ- بنده موافقت دارم با این پیشنهاد.
نائب رئیس- مهندسین کارمند دولت که دارای مقام علمی باشند با همین قید.
وزیر فرهنگ- از لحاظ صلاحیت تدریس از نظر علمی دارای مقام علمی کافی برای تدریس در دانشکده‌ها باشند.
نائب رئیس- پس آقای مهندس بهبودی با توافق خودتان کلمه مهندسین با قید «مقام علمی عالی» باشد اضافه شود.
مهندس بهبودی- عیناً قید شده است.
نائب رئیس- آنجا قید کارمند دولت است.
صارمی- قید کارمند دولت نمی‌خواهد.
نائب رئیس- چون جناب آقای وزیر فرهنگ با قید مهندسین عالی‌مقام موافقت فرمودند.
صدرزاده- بفرمایید دو مرتبه قرائت بشود.
نائب رئیس- آقای وزیر فرهنگ توضیحی دارید بفرمایید.
وزیر فرهنگ- اگر اجازه بفرمایید نوشته شود مهندسینی که در خدمت دولت هستند و دارای مقام علمی کافی باشند و صلاحیت آنان مورد تأیید باشد، بنابراین جمله عالی‌مقام از وزارت کشاورزی حذف می‌شود.
نائب رئیس- مجدداً با اصلاحی که با نظر آقای وزیر فرهنگ شده قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
ماده ۷- تا موقعی که عده معلمین هر یک از دانشکده‌های شهرستان‌ها تکمیل نشده وزرات فرهنگ مجاز است استادان و دانشیاران دانشگاه تهران و پزشکان یا مهندسین کارمند دولت که دارای مقام عالی علمی بوده و صلاحیت آنان مورد تأیید شورای عالی فرهنگ باشد در هر سال تحصیلی حداکثر برای مدت سه ماه الخ...
نائب رئیس- آقای وزیر فرهنگ بفرمایید.
وزیر فرهنگ- غرض از سه ماه مقصود سه ماه در یک سال است بنده می‌خواستم این توضیح را عرض کنم چون منظور این است که در فوق‌العاده‌ای که داده می‌شود طوری نشود که سوء استفاده شود و مأموریت طوری داده نشود که زیاد از این مدت باشد.
صدرزاده- در هر حال را به در هر سال اصلاح بفرمایید.
وزیر فرهنگ- همین‌طور هم بوده است در چاپ اشتباه شده است.
نائب رئیس- آقای دولت‌آبادی بفرمایید.
دولت‌آبادی- در قوانینی که تصویب می‌شود کلمه می‌تواند کافی نیست، شأن مجلس هم نیست. کلمه می‌تواند تکلیف ایجاد نمی‌کند بنابراین این کلمه می‌تواند را اصلاح بفرمایید به مجاز است که هم برای آقای وزیر کافی باشد و هم نقصی در تصویب قانون نباشد (صحیح است).
نائب رئیس- آقای دکتر بینا بفرمایید.
دکتر بینا- وقتی که این پیشنهاد را قبول کنیم باید مدتش معین باشد سال تحصیلی یا سال معمولی و این دو تا با هم فرق دارند وانگهی اگر بخواهید سه ماه بگذارید دست وزارت فرهنگ بسته است شما باید این اجازه را بدهید که اگر سه ماه و ده روز شد برای ده روز دیگر در سال بعد برگردد شما که به او اجازه می‌دهید چرا سه ماه محدود بشود و نیز سال تحصیلی را هم باید قید کنید چون کلمه سال مطلق است.
نائب رئیس- آقای وزیر فرهنگ بفرمایید.
وزیر فرهنگ- عرض کنم با تبدیل آن جمله می‌تواند به مجاز است بنده موافقم و راجع به کلمه «در هر حال» هم همان طور که عرض کردم غلط مطبعه‌ای است و هر سال صحیح است ولی راجع به این که این سه ماه در هر سال باشد البته منظور از هر سال، سال تحصیلی است هر سال تحصیلی هم ممکن است علاوه شود اما این که ما سه ماه را قرار دادیم از نظر پرداخت فوق‌العاده است البته اگر یک استادی بعد از سه ماه که تدریس کرد خواست ۵ روز دیگر هم بماند منعی برای ماندنش نیست، می‌تواند بماند ولی ممنوعیت برای دریافت فوق‌العاده است و بهتر هم این است که ما این ممنوعیت را در این ماده بگذاریم برای جلوگیری از سوء استفاده‌ای که احیاناً ممکن است بکند، یا معلم یا وزارت فرهنگ (صحیح است).
نائب رئیس- با اصلاحاتی که در ماده ۷ به عمل آمد رأی می‌گیریم، آقایانی که با ماده ۷ با اصلاحاتی که شده موافقند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد ماده هشتم قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
ماده ۸- به وزارت فرهنگ اجازه داده می‌شود که آقای سعید نفیسی استاد دانشگاه تهران را که به تقاضای خودشان بازنشسته شده‌اند و دانشگاه تهران به وجود ایشان نیازمند است مجدداً به خدمت دعوت نماید.
نائب رئیس- آقای صارمی مخالفید بفرمایید.
صارمی- ما در اجرای قانون بازنشستگی نهایت دقت را کردیم که بدون هیچ‌گونه تبعیضی هر فردی که به سن بازنشستگی رسیده است بازنشسته شود. افراد بسیاری در این کشور بودند که مورد احتیاج بودند از لحاظ صلاحیت و اطلاعات فنی و علمی ما گفتیم قانون را بدون استثنا اجرا می‌کنیم واین کار برای بعضی‌ها خوب شد یا بد این کار را کردند و این نظر هم نظر شخص اول مملکت بود و اجرا شد در این موقع ما یک لایحه‌ای تصویب کنیم که دولت به یک فرد خاصی برخلاف آن تصمیم کلی‌تان نظر داشته باشد و استثنا کنیم اصولاً دور از شأن قوه مقننه کشوری است که قانونی را برای فرد خاصی وضع کند و تعیین تکلیف کند. (صحیح است) در ادوار پارلمانی رد شدن این موضوع نظایر فراوانی دارد من یادم می‌آید دوره ۱۸ با این که هیئت رئیسه مجلس مورد احترام کلیه نمایندگان مجلس شورای ملی بودند خواستند یک نفر بازنشسته مجلس شورای ملی را به موجب قانون بودجه دوباره دعوت به خدمت کند اینجا به یک چنین پیشنهادی که از طرف هیئت رئیسه مجلس شد مورد مخالفت واقع گردید و آقایان نمایندگان رد کردند در آن روز که افراد بازنشسته را به خدمت دعوت می‌کردند، حالا ما بیاییم بر خلاف یک اصل کلی برای یک فردی قانون خاص وضع کنیم که ایشان بیایند و مجدداً مشغول خدمت بشوند برای چه؟ که مثلا تاریخ تحول ادبیات ایران را تدریس کنند در صورتی که ممکن است افراد دیگر باشند که این وظیفه را به خوبی انجام دهند و ما هم عملی برخلاف اصول کلی انجام نداده باشیم خاصه در این موقع به خصوص آقایان فرض کنیم که مخترع بمب اتم هم بود مخترع راکت هم بود مخترع رفتن به کره مریخ هم که بود ممکن بود به عناوین دیگر از او استفاده کنند و مناسبت ندارد که مجلس باید یک قانون خاصی وضع کند که یک فرد بازنشسته‌ای را دعوت به کار نماید به علاوه مگر ما در این مملکت مجبوریم که مطیع امیال اشخاص باشیم یک روزی این مرد صلاحش در این بوده است که بازنشسته بشود، شده و رفته حالا من دلم می‌خواهد به خدمت برگردم،
یک ماده قانون بگذرانید و به آقایان رأی بدهید مجلس نمی‌تواند مطیع امیال آقایان باشد این معنی ندارد ازاین جهت بنده پیشنهاد کردم به جای ماده ۸ دعوت بازنشستگان به خدمت به هیچ عنوان مقدور نباشد و ممنوع باشد به خلاف این ماده حالا اگر جناب آقای وزیر فرهنگ این ماده را مسترد می‌فرمایند بنده هم آن پیشنهادم را مسترد می‌کنم که یک چنین چیز اضافی در قانون نباشد والا اگر چنانچه این ماده باید وجود داشته باشد من پیشنهاد کرده‌ام و تمنی دارم که آقایان نمایندگان محترم مورد توجه قرار بدهند و همین‌طوری که آقای عمیدی نوری در کلیات فرمودند یک عمل بر خلاف اصل درباره یک فردی استثنا در این موقع که عده زیادی باز نشسته می‌شوند انجام ندهیم.
نائب رئیس- آقای وزیر فرهنگ بفرمایید.
وزیر فرهنگ- یک سوء تفاهمی پیدا شده است جناب آقای صارمی تصور فرمودند که اعاده به خدمت ایشان با این قانون بازنشستگی که اخیراً تصویب شده و به موقع اجرا گذارده شده مغایرتی دارد در صورتی که بنده باید با کمال خرسندی خدمت آقایان عرض کنم که این قانون بدون هیچ‌گونه استثنایی اجرا شد (احسنت) و همه کارمندان با این که بعضی از آنها ممکن بود ناراضی باشند از این که از خدمت برکنار می‌شوند ولی هیچ‌گونه شکایتی از این کار نشده همه راضی بودند و هیچ‌گونه استثنایی نبود اما اعاده به خدمت ایشان با این قانون ارتباط ندارد (صارمی- قانون خاصی برای شخص خاصی است) در قانون بازنشستگی قید شده است به استثنای استادان دانشگاه که برای آنها قوانین خاصی هست، قانون استادان دانشگاه‌این است که تا سن ۷۵ سالگی می‌توانند خدمت کنند و احیاناً هم اگر قوای جسمانی آنها خوب باشد می‌توانند تا ۸۰ سالگی هم خدمت کنند این قسمت اول و بعد هم باید عرض کنم که آقای سعید نفیسی به میل خودشان بازنشسته شدند ولی ما هم نمی‌خواهیم که ایشان به میل خودشان بروند و این تقاضای دانشگاه تهران است با ایشان مذاکره کردند و وجود ایشان را ضروری دانسته‌اند برای دانشگاه و تشخیص دادند و بنده هم تأیید می‌کنم زیرا که آقای سعید نفیسی یکی از دانشمندان بزرگ این مملکت هستند در ادبیات فارسی و در نتیجه تحقیقات و تتبعاتی که کرده‌اند واقعاً درخور همه گونه تجلیل و احترام هستند و باید از وجودشان استفاده کرد. اما این که می‌فرمایند چرا به نام به خصوصی یک قانون می‌آورند اتفاقاً بنده بر خلاف آن فکر می‌کنم، اگر ما یک فرمولی می‌نوشتیم مثل بعضی قوانین که تصویب شده برای کمک به یک یا دو نفر یا ده نفر کارمندی که استحقاق داشته باشند و بعد برابر آن قانون هزاران هزار نفر افرادی که لایق نیستند و استحقاق ندارند از آن قانون استفاده کنند آن قانون صحیح نیست بر خلاف، باید برای یک کسی قانون آورد و بنده موقعی که برای آقای بهزاد قانون آوردم و تصویب فرمودید یک اثر فوق‌العاده‌ای در میان تمام هنرمندان کشور کرد که یک نفر هنرمند را مجلس شورای ملی تشویق کرده و حقوق کافی داده، به نظر بنده ایراد به قانون نیست اگر یک نفر را به پاس خدماتی که به علم و دانش و فرهنگ این مملکت کرده و با خدمتی که در آینده خواهد کرد بیاورید و آن قانون تصویب شود این کار به نظر بنده قابل ایراد نیست.
نائب رئیس- آقای دکتر بینا موافقید یا مخالفید؟ (دکتر بینا- موافقم) بفرمایید.
دکتر بینا- توضیحاتی که جناب آقای وزیر فرهنگ دادند اگر مجلس را قانع کرد که هیچ والا بنده عرایضی بکنم (همهمه نمایندگان) برای مجلس شورای ملی بسی افتخار است اگر یک دانشمند خودش را که احتیاج به او دارد یک قانون به خصوصی هم برای اعاده خدمت او بیاورد و اگر تمام باز نشستگانی که به آن مقام می‌رسند در دانشگاه‌های دیگر از وجود آنان استفاده کنند همچنان که در هندوستان و افغانستان از ایشان دعوت می‌کنند و ایشان دائماً در آن ممالک به خدمت اشتغال دارند و الآن دانشگاه تهران احتیاج به وجود ایشان پیدا کرده است و او را دعوت به خدمت می‌کند و با قانون بازنشستگی دانشگاه هم از ۷۵ تا هشتاد هم می‌تواند خدمت کنند این استثنا نیست هر وقت چنین هنرمندان و ادبا و فضلایی بخواهند در مجلس چنین قانونی برای آنها بگذرانند گمان نمی‌کنم مجلس شورای ملی مخالفت بکند.
نائب رئیس- آقای دکتر رضایی.
دکتر رضایی- به عقیده بنده یکی از اشخاصی که همیشه به فرهنگ این کشور خدمت کرده است آقای سعید نفیسی است و ما بایستی همگی ممنون باشیم که‌ایشان این خدمت را به این کشور کرده‌اند ولی آقایان خدمت به این کشور نبایستی ما را بر این بدارد که بیاییم این اصل کلی را زیر پا بگذاریم و قانون را به اسم اشخاص بکنیم. باور بفرمایید این صحیح نیست. درست است می‌فرمایید که یک وضع خاصی پیش آمده است و ایشان استعفا داده‌اند و تشریف برده‌اند و حالا به وجودشان احتیاج پیدا شده. آقا این کشور ما به وجود مهندس میکده احتیاج داشت. کشور ما به وجود آقای مصطفوی احتیاج داشت. ولی بنده معتقدم که قانون را درست باید اجرا کرد و تبعیض قائل نشد باور بفرمایید جناب آقای دکتر مهران اگر در قانون بازنشستگی یک تبعیض قائل می‌شدید حقیقتاً عدم رضایت به حداکثر می‌رسید ولی خوشبختانه یک تبعیض هم قائل نشدید و نتیجه‌اش این شد که با وجودی که قبول کردن بازنشستگی برای عده زیادی از کارمندان دولت بسیار بسیار شاق بود معهذا با طیب خاطر قبول کردند و هیچ‌گونه اعتراضی هم نکردند برای برقراری این اصل است که بنده مخالفت می‌کنم ولی همان‌طوری که بنده عرض کردم جناب آقای سعید نفیسی حقیقتاً به کشور خدمت کرده‌اند ولی ما بایستی اصولاً دستگاهمان طوری باشد که وجود یک شخص اجتناب‌ناپذیر نباشد. ما نباید بگوییم که اگر آقای ایکس نباشد دانشگاه نمی‌گردد، خیر دانشگاه بایستی اشخاصی را تربیت کند که لازم نباشد قانون خاصی بیاورند (صحیح است) لذا بنده استدعا می‌کنم نمایندگان محترم برای این که این اصل کلی قانون رعایت شود و بیخود مردم باز فردا نروند و نگویند باز رفتند برای اشخاص خاصی برای آنهایی که مورد نظرشان بود قانون خاصی آوردند، برای این که این ایراد بر قوه مقننه و بر قوه مجریه وارد نشود استدعا می‌کنم اجازه بفرمایید این ماده ازاین لایحه حذف شود.
نائب رئیس- آقای مهندس جفرودی مخبر کمیسیون.
مهندس جفرودی- بنده اطمینان دارم که بزرگان و دانشمندان افتخارت مملکت هستند و مورد احترام و مجلس شورای ملی بوده‌اند (صحیح است) به خصوص دانشمندان ایران که گذشته ایران را با زحمت، با مطالعه و قلم احیا کرده‌اند و بنده اطمینان دارم آقای دکتر رضایی که مردی تحصیل‌کرده و عالم هستند ممکن نیست آن هم از پشت تریبون مقدس مجلس شورای ملی دانشمند ایرانی را مورد بی‌مهری قرار بدهند (دکتر رضایی- بنده حقیقت را عرض کردم) عرض کنم که بنده اطمینان دارم (صارمی- روی خصوصیات اشخاص صحبت نمی‌کنیم والا اگر روی خصوصیات بخواهیم صحبت کنیم خیلی حرف‌ها پیش می‌آید) (زنگ رئیس).
مهندس جفرودی- بنده مخلص شما هستم ولی اجازه بفرمایید وظیفه مخبری را نسبت به عده‌ای از همکاران شما در کمیسیون فرهنگ انجام دهم چرا بعد از صدها سال ایران بیاید برای بزرگانش جشن بگیرد؟ آقایان این جشن را این تشویق را در زمان حیات آنها برپا کنید. این قانون خاصی که ماده خاصی برای برگردانیدن استاد سعید نفیسی که وجودش، عملش تحقیقاتش، تتبعاتش، مایه افتخار این مملکت است این ماده خاص دیگران را تشویق می‌کند سعی کنند به پایه سعید نفیسی برسند و برای این کشور مایه افتخار بشوند (صحیح است) اگر این ماده با قانون بازنشستگی منافات داشت بنده یقین دارم کمیسیون فرهنگ مجلس آن را تصویب نمی‌کرد. (صارمی- نظایر زیادی دارد، در حدود دویست نفر در این مملکت هستند).
وزیر فرهنگ- نظری ندارد.
مهندس جفرودی- این که یک دانشمندی را با یک کارمندی مقایسه کنید قیاس مع‌الفارق است بنده خیلی خوشم آمد وقتی که جناب آقای عمیدی نوری و آقایان دیگر در ماده اول پیشنهاد کردند که حقوق ایرانیان واجد صلاحیت به پایه استادان خارجی برسد، خیلی خوشم آمد. این تعصب عرق ملی واقعاً انسان را تحریک و تشویق می‌کند آقایان، دوستان عزیز، می‌خواهند یک استاد واجد شرایط بیاورند برای این که مجبور نشوند به موجب قانون یک بیگانه را بیاورند برای آنجا (صحیح است) استاد سعید نفیسی در کشورهای همسایه همیشه معرف ادبیات ایران است بنده اطمینان دارم اگر از نظر قانون بازنشستگی برگشتن ایشان مورد ایراد بعضی از همکاران محترم قرار گرفته است وجود ایشان و شخصیت علمی و دانش ایشان مسلماً مورد علاقه و احترام همة آقایان است. بنده اطمینان دارم با تصویب این ماده در مجلس شورای ملی آقایان را تشویق خواهند فرمود (دکتر دادفر- که استعفا بدهند) که به این مقام علمی، به این مقام استثنایی علمی برسند (احسنت- صحیح است).
نائب رئیس- آقای دکتر شاهکار موافقید؟
دکتر شاهکار- بله.
نائب رئیس- بفرمایید.
دکتر مشیر فاطمی- بنده یک پیشنهادی کردم برای رفع اختلاف.
نائب رئیس- هنوز مذاکرات موافق و مخالف تمام نشده است که پیشنهادها مطرح شود.
دکتر شاهکار- جناب آقای دکتر صارمی نظر کلی آقا، یعنی نظر اصولی است، و به‌هیچ‌وجه نمی‌شود در اطرافش بحث کرد یا ایرادی کرد، که قانون نباید استثنا داشته باشد ولیکن علم و هنر و ملیت محل و مکان ندارد (صحیح است) زکریای رازی، ادیسون، حافظ، گوته، مال دنیا هستند و مال یک جای به خصوص نیستند، بنده خیال می‌کنم اگر از مجلس شورای ملی این مطلب رد شود که وزارت فرهنگ بنابه پیشنهاد دانشگاه که می‌گوید یک شخصی پس از سال‌ها تحقیق و تتبع که خودش بازنشسته شده است من دانشگاه و مرجع و صلاحیت‌دار تشخیص می‌دهم که به وجود او احتیاج دارم از نظر استفاده بیشتری مجلس شورای ملی بگوید نه. شأن مجلس شورای ملی نیست (احسنت) ملاک تشخیص، جناب آقای اردلان فرمودند چرا متقاعد شد، چرا استعفا داد همین دلیل این می‌شود که این شخص، این مرد محترم، از نظر خودش گفت من خسته شده‌ام، من فرسوده شده‌ام، و ولعی هم ندارم، این نظر جناب آقای سعید نفیسی بود. دانشگاه تهران می‌گوید
آقا من عوض این که بروم عقب کریستن‌سن که یکی از افتخارات ادبیات شرق است ما در مملکت خودمان داریم از استاد نفیسی استفاده می‌کنیم آن‌وقت مطلبی که بسیار برای من قابل تعجب بود، جناب آقای صارمی فرمودند که تاریخ تحول ادبیات ایران این مطلب خیلی مهم است (صارمی- خیلی‌ها هستند) هستند بله- کسی هست که قبول دارم ولی مطلب بسیار مهم است اگر ما ایرانی‌ها به تاریخ ادبیاتمان و فرهنگمان آشنایی داشته باشیم هیچ وقت سرمان را به پایین نمی‌اندازیم امثال سعید نفیسی شخص را عرض نمی‌کنم اشخاصی که به دنبال این کار هستند این آقایان از میراث‌های ملی ما هستند سعی نکنید که بعد از مرگشان به طیب خاطر بگوییم که مرد بزرگی بود در حیاتشان از آنها استفاده کنیم. آقای سعید نفیسی و امثال این اشخاص به دنبال دویست سیصد تومان پول درشکه یا حق‌الزحمه که به آنها بدهند نیستند من از بابت این مطلب در برابر دانشگاه و وزیر فرهنگ تعظیم می‌کنم و مطمئنم که مجلس شورای ملی مافوق تمام مطالب به‌این ماده اهمیت می‌دهد و این ماده را که از بهترین مواد این قانون است تصویب می‌کند (صحیح است).
نائب رئیس- پیشنهاد کفایت مذاکرات در ماده هشت رسیده است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
مقام محترم ریاست پیشنهاد می‌کند که در ماده هشت کفایت مذاکرات اعلام شود. - شمس قنات‌آبادی
نائب رئیس- آقای قنات‌آبادی.
قنات‌آبادی- با توجه به‌این لایحه‌ای که وزارت فرهنگ تقدیم مجلس شورای ملی کرده است برای استخدام شش نفر استاد خارجی (صدرزاده- سی نفر آقا) دیگر بدتر، آقای دکتر رضایی با احترام به شخصیت استاد سعید نفیسی گفتند که احترام این مرد به جا اصل باید محفوظ بماند اصلی که به آن استناد کردند این بود که وقتی بنا شد قانون بازنشستگی باشد باید همه بازنشسته شوند اما یک اصلی من سراغ دارم که بالاتر از این اصل است و آن اصل ترویج علم و دانش و فرهنگ در مملکت است (صحیح است) وقتی پای این اصل بزرگ در کار می‌آید اصل‌های کوچک به جای خودشان می‌روند. بعضی از آقایان فرمودند که مهندس میکده و دیگران هم طبق اصل بازنشستگی بازنشسته شده است این صحیح است که آقای مهندس میکده بازنشسته شده‌اند و از رأس اداره کل لوله‌کشی کنار رفته‌اند الحمدالله وطن ما داشت جوان‌های خوب و فعال و مطلع که جای آنها آمدند (ارباب- خیلی بهتر) آقایان همین آقای مهندس میکده را اگر وزارت فرهنگ لایحه بیاورد که می‌خواهیم از او برای تعلیم و تربیت استفاده کنیم بلافاصله مجلس شورای ملی رأی خواهد داد ما می‌خواهیم این منبع‌های علم و دانش که در مملکت ما وجود دارند به جای این که بیاییم ماهی پنج شش هزار ده هزار تومان پول بدهیم و برویم از خارج معلم بیاوریم برای تعلیم وتربیت ما می‌خواهیم از وجود این دانشمندان و این بزرگان علم و دانش که در مملکتمان وجود دارد برای تعلیم و تربیت فرزندانمان استفاده کنیم. این بزرگ‌ترین اصل قابل احترام است بنابراین من به عنوان این اصل بزرگ قابل احترام تقاضا می‌کنم به کفایت مذاکرات رأی بدهید و این را تصویب بفرمایید (احسنت).
نائب رئیس- آقای صارمی مخالفند با کفایت مذاکرات؟ (بزرگ ابراهیمی- بنده مخالف بودم) بفرمایید.
بزرگ ابراهیمی- یک اصل مسلم فرمودید که آن اصل علم است که خیلی قابل تعظیم است ولی یک اصل مهم‌تری وجود دارد که آن اصل وطن‌پرستی است بد نیست که مقاله نی و بلوط را و آن خانه صلح آقای سعید نفیسی را... (زنگ رئیس)
نائب رئیس- آقای بزرگ ابراهیمی در باب کفایت مذاکرات باید مذاکره شود وارد اصل مطلب نشوید.
بزرگ ابراهیمی- آنها که مرقوم فرمودند نی و بلوط و مملکت را به آتش کشاندند همان کافی نیست؟ اگر کافی نیست باز بیایید رأی بدهید، بروید نی و بلوط را بخوانید.
نائب رئیس- رأی می‌گیریم به پیشنهاد کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام فرمایند (عده‌ای برخاستند) تصویب نشد مذاکرات ادامه پیدا می‌کند.
اردلان- جناب آقای وزیر تقاضا کنید این ماده برود به کمیسیون لایحه را تمام کنید.
نائب رئیس- آقای دکتر مشیر فاطمی.
دکتر مشیر فاطمی- عرض کنم که امروز متأسفانه مجلس شورای ملی در عقیده مختلف که هر دو هم قابل تحسین است و مجلس شورای ملی اصولاً باید جای بحث و مذاکره باشد گیر افتاده است بنده شخصاً به خاندان نفیسی ارادت می‌ورزم و مخصوصاً به شخص پدر همین آقای سعید نفیسی و یا برادرشان مؤدب‌الدوله که خیلی نسبت به من حق دارد و من شایسته نمی‌دانم که امروز در مجلس شورای ملی این ماده نسبت به ایشان رد شود ولی از طرفی هم بعضی از آقایان محترم عقایدی اظهار فرمودند که دراین موقعی که عده‌ای را بازنشسته می‌کنند شاید تصویب یک چنین ماده یک عده‌ای را دلتنگ کند این است که بنده راه حلی را پیشنهاد کرده‌ام که هم به مقام شامخ علمی و ادبی آقای سعید نفیسی خدای ناکرده در این ماده برنخورد و هم نظر آن آقایان که خلاف قانون نشده باشد تأمین شود حالا آقایان موافقت بکنند و چند تا پیشنهادی که رسیده قرائت شود شاید یکی از آنها مورد توجه واقع شود.
نائب رئیس- آقای صدرزاده مخالف هستید؟ (صدرزاده- با ماده هشت موافقم) بفرمایید.
صدرزاده- من امیدوارم که در باب این ماده هشت و صحبتی که می‌خواهم در اطراف آن بکنم خالی از هر گونه تعصبی باشد این ماده در کمیسیون فرهنگ مورد رسیدگی واقع شده اولین کسی که در این خصوص صحبت کرد بنده بودم شاید جناب آقای علامه در نظر داشته باشند که پرسیده شد که‌این شخص به چه نحو بازنشسته شده است آیا مطابق قانون به سن بازنشستگی رسیده است یا این که خودش تقاضا کرد که بازنشسته شود؟ جناب آقای وزیر فرهنگ در جلسه کمیسیون توضیح دادند خودش تقاضای بازنشستگی کرده است ولی مطابق قانونی که برای اساتید دانشگاه است به سن بازنشستگی نرسیده است و به همین مناسبت این توضیح در این ماده ذکر شده و نوشته شده است که آقای سعید نفیسی استاد دانشگاه تهران را که به تقاضای خودشان بازنشسته شده‌اند و دانشگاه به وجود ایشان نیازمند است مجدداً به خدمت برگرداند بنابراین مطلبی که مورد نظر بعضی از آقایان بود که نباید لطمه به قانون بازنشستگی وارد شود این طور نیست و این لطمه‌ای به آن قانونی که دولت اجرا می‌کند وارد نمی‌سازد برای این که خود او تقاضای بازنشستگی کرده است و به سن بازنشستگی نرسیده است نکته دیگری در اینجا ذکر شد به این که برای فرد به خصوص مصلحت نیست قانون از مجلس بگذرانند، صحیح است، قانون باید عمومیت داشته باشد اما در مقامات علمی و هنری مجلس شورای ملی غالباً استثنا قائل شده است. همین چند ماه قبل از این بود که درباره استاد صبا اینجا یک مزایایی تحت عناوین و قانون خاصی در مجلس شورای ملی تصویب شد حالا در صورتی که در دانشگاه و وزارت فرهنگ استفاده از وجود یک شخصی را که دارای معلومات ریادی هست و کم‌نظیر است لازم بدانند به نظر می‌رسد اگر مجلس شورای ملی هم موافقت بکند مورد ملامت قرار نخواهد گرفت.
نائب رئیس- پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد کفایت مذاکرات دارم. - دکتر شاهکار
عده‌ای از نمایندگان- رد شده است.
نائب رئیس- پیشنهاد کفایت مذاکرات قبلاً درمورد دیگری شده بود و در ماده ۸۳ آئین‌نامه مطرح است که دوباره در همان مورد اگر پیشنهاد کفایت مذاکرات رسید بدون هیچ بحثی رأی گرفته می‌شود بنابراین بدون هیچ بحثی از طرف موافق و مخالف حالا رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام فرمایند (عده‌ای برخاستند) رد شد بنابراین مذاکرات ادامه دارد. آقای ارباب مخالف هستید بفرمایید.
ارباب- آقایان محترم امروز در ماده ۸ خیلی مخلوط صحبت می‌شود مقام علمی و فضلی و هنری و قانون بازنشستگی همه را مخلوط می‌کنند. صحبت از یک اصلی است اصل قانون بازنشستگی که در این کشور اجرا شده و در حال اجرا است هنوز شاید صدی شصت اجرا شده باشد ولی صدی چهل اجرا نشده است (صحیح است) در چنین موقعی تصویب این تبصره ولو این که شخص خاصی باشد ولو این که دانشمند باشد، که بنده منکر دانش کسی نیستم و به تمام دانشمندان عالم حس احترام دارم خاصه دانشمندان ایرانی که محترم‌تر از دیگران هستند، مسئله دانش و فضل یک فصلی است جدا، مسئله بازنشستگی یک فصلی است جدا آقایان در تمام دستگاه‌های دولت اشخاص ورزیده مجرب بسیار داشته‌ایم که بازنشسته شده‌اند و می‌خواهم عرض کنم که کسی به جایشان نیست ولی یک اصل اصلاحی موجب این بازنشستگی شد این تبصره ممکن است به حال دانشگاه فرض کنید مفید باشد ولی برای کشور مفید نیست برای اصل اجرا شده مفید نیست شما می‌توانید دانشمند محترم را به عناوین دیگری به حساب‌های دیگری پاداش بدهید و از علم و فضل او استفاده بکنید کسی نمی‌گوید استفاده بکنند کسی نمی‌گوید استفاده نکند ولی اصل قانون بازنشستگی با این تبصره متزلزل و به اصطلاح عمومی لق خواهد شد و این به صلاح مملکت نیست (صحیح است).
۶- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
نائب رئیس- عده‌ای از آقایان نام‌نویسی کرده‌اند و پیشنهادهای زیادی رسیده و چون وقت منقضی است بنابراین تتمه شود این لایحه موکول می‌شود به بعد (یکی از نمایندگان- بنده پیشنهادی داده بودم) پیشنهاد زیاد شده ضبط می‌شود بایگانی می‌شود و به نوبت مطرح می‌شود چون وقت منقضی شده است لذا جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز سه‌شنبه دستور تتمه همین لایحه خواهد بود.
(مجلس نیم ساعت بعد از ظهر ختم شد)
نائب رئیس مجلس شورای ملی- عماد تربتی