مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۶ شهریور ۲۵۳۷ شاهنشاهی نشست ۱۸۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و چهارم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۶ شهریور ۲۵۳۷ شاهنشاهی نشست ۱۸۶
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۲۴
جلسه: ۱۸۶
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه ۲۶ شهریورماه ۱۳۵۷
جلسه فوق‌العاده ساعت نه صبح به ریاست آقای عبدالله ریاضی تشکیل شد.
فهرست مطالب:
- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
۱ - قرائت اسامی غائبین جلسه قبل.
رئیس ـ اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
غائبین بااجازه
خانم‌ها و آقایان آصف - ابطحی - دكتر ابوالهدی - دكتر اربابی - دكتر اعتمادی - جهانشاه افشار - اهری - باركزهی - دكتر بقایی - بنی‌احمد - بهره‌مند - بهنیا - بیات - پیرزاده - جاف - جباری - جعفری - جوادی - چلاجور - حریری - حیدرزاده - خزیمه - خسروی - دلخوش فومنی - رهبر - دكتر رحمانی - دكتر رشید یاسمی - رضوی‌نژاد - دكتر ستوده - سعیدی - رحیمی لاریجانی - سلیمانی - شهبازی - شهرستانی - منصور صادقی - صدر - دكتر صدیق اسفندیاری - صدیق‌زاده - دكتر ضیایی - دكتر عادلی - عطارد - دكتر فروزین - دادفر - قائمی - قرائی - دكتر كیان - لیقوانی - لیوانی - دكتر محققی - مهرزاد میرزالو - میرلاشاری - نوربخش - وكیل گیلانی - اباصلتی - داودی - جهانبانی - عدیلی - زاهدی - كمالی‌آزاد.
- طرح پیشنهاد دولت درباره برقراری حكومت نظامی در تهران و یازده شهر دیگر
۲ - طرح پیشنهاد دولت درباره برقراری حكومت نظامی در تهران و یازده شهر دیگر.
رئیس - وارد دستور می‌شویم پیشنهاد دولت درباره برقراری حكومت نظامی مطرح است. همان‌طوری كه در یكی از جلسات قبل هم به عرض همكاران محترم رساندم در آئین‌نامه داخلی مجلس راجع‌به این موضوع چیز به‌خصوصی وجود ندارد. دفعه پیش كه پیشنهاد حكومت نظامی مطرح بود پیشنهاد شد كه یك نفر موافق و یك نفر مخالف صحبت كنند ولی بعد عده‌ای از همكاران معتقد بودند كه چرا فقط یك نفر موافق و یك نفر مخالف صحبت كنند ولی بعد عده‌ای از همكاران معتقد بودند كه چرا فقط یك نفر موافق و یك نفر مخالف صحبت كند؟ در این جلسه نیز تعداد زیادی تقاضای صحبت دارند چه به عنوان موافق و چه به عنوان مخالف. این است كه چون در آئین‌نامه در این مورد چیزی ذكر نشده و رأی، رأی مجلس است و الآن هم متأسفانه اكثریت نداریم اجازه بفرمایید یك نفر به عنوان مخالف، اول صحبت كند بعد آن وقت راجع‌به این موضوع تصمیم می‌گیریم.
- اخطار نظامنامهای به وسیله آقای محسن پزشكپور
۳ - اخطار نظامنامهای به وسیله آقای محسن پزشكپور.
پزشكپور - من طبق ماده ۱۳۱ آئین‌نامه مجلس، اخطار نظامنامهای دارم.
رئیس - آقای پزشكپور بفرمایید.
پزشكپور - مقام ریاست فرمودند كه تعداد كافی در جلسه حضور ندارند تا رأی بگیریم. وقتی تعداد كافی نباشد پس اصولاً رسیدگی به این مورد مهم ممكن نخواهد بود. بنابراین این جلسه مجلس نمی‌تواند تشكیل بشود. و اما اعتراض من این است كه فرمودند در آئین‌نامه داخلی مجلس مطلبی در این مورد نداریم. ما در قانون اساسی و همچنین در آئین‌نامه موارد متعددی را داریم كه در ساحت مقدس مجلس شورای ملی پیشنهادات به دو صورت فقط می‌تواند مطرح شود: یا به صورت لایحه كه از طرف دولت عنوان می‌شود یا به صورت طرح كه از طرف نمایندگان محترم تقدیم می‌شود من نظر نمایندگان محترم را به اصل ۱۵ قانون اساسی و نیز به اصول ۱۶ و ۱۷ و ۳۳ قانون اساسی جلب می‌كنم كه تصریح شده است كه دولت، قوه مجریه، هر یك از مواردی را كه به نظرش می‌رسد باید به مجلس پیشنهاد كند و بعد از آنكه به تصویب مجلس رسید به توشیح ملوكانه برسد تا به صورت قانون درآید و به مورد اجرا گذاشته شود. مفاد این اصول در آئین‌نامه مجلس شورای ملی پیش‌بینی شده است و در نتیجه در آئین‌نامه مجلس صرفاً دو موضوع موردنظر قرار گرفته است یا لایحه است كه دولت تقدیم می‌كند یا طرحی است كه نمایندگان می‌دهند. استدلال شد كه در قانون حكومت نظامی گفته شده كه دولت هرگاه بخواهد حكومت نظامی برقرار كند به مجلس پیشنهاد می‌كند و ذكری از لایحه نشده است. اصولاً چنین ذكری لازم نداشت چون هر پیشنهادی كه دولت بدهد لایحه است. این پیشنهاد ممكن است نسبت به مسائل مالی ممكلت باشد، این پیشنهاد ممكن است نسبت به مسائل قضایی مملكت باشد، این پیشنهاد ممكن است نسبت به مسائل سیاسی مملكت باشد اما پیشنهادی كه دولت به مجلس تقدیم می‌كند در قالب چه لباسی می‌تواند قرار بگیرد؟ لایحه است و بس. این پیشنهادات آقایان نمایندگان گاهی ممكن است از طرف نمایندگان داده شود كه آن هم پیشنهاد است. اما این پیشنهاد به چه صورت می‌تواند ارائه شود؟ به این صورت كه لااقل پانزده نفر ذیل آن‌را امضا كرده باشند كه چنین پیشنهادی به عنوان طرح نامیده می‌شود. بنابراین ما در قانون اساسی و همچنین در آئین‌نامه داخلی مجلس شورای ملی، یا لایحه داریم یا طرح (صحیح است) و لایحه یا طرح هم مدارجی را می‌گذراند و وقتی این مدارج و مراحل را گذراند به صورت قانون درمی‌آید. ما در نظام قانون و نظام قضایی ایران چیزی به عنوان تصمیم قانونی نداریم، آنچه كه در مجلسین ایران و نظام قانونی ایران وجود دارد قانون است، چیزی به عنوان تصمیم قانونی در نظام مجلس، موضع قانونی ندارد. مهمترین و بارزترین موضع آن همان چیزی بود كه به عنوان تصمیم قانونی مجلسین ایران تغییر تاریخ رسمی ایران را اعلام كردند كه همین دولت جناب شریف‌امامی آمد به عنوان تصویب‌نامه آن تصمیم عبث را كان‌لم‌یكن اعلام كرد و اقدام صحیحی هم بود. اگر آنچه كه به عنوان تصمیم قانونی اعلام شده بود قوت قانونی داشت آن وقت دولت جناب شریف‌امامی با یك تصویب‌نامه نمی‌توانست آن‌را لغو كند و كان‌لم‌یكن اعلام نماید. بنابراین از آنجا كه آن قانون نبود و اعتبار قانونی نداشت و چون اعتبار قانونی نبود امر عبثی بود، پس دولت می‌توانست و صحیح هم عمل كرد كه با صدور یك بخشنامه اعلام كند كه همان قانون رسمی ایران كه تاریخ هجری شمسی بوده است باید در همه سازمان‌های مملكتی و در تمام مملكت اجرا شود بنابراین در هیچ مورد ما چیزی به عنوان تصمیم قانونی نداریم. ما هرگز هیچ نوع امری را سوای لایحه در مجلس شورای ملی نمی‌توانیم بپذیریم و نمی‌توانیم مورد رسیدگی قرار دهیم لوایح هم در آئین‌نامه وضع مشخصی دارد. آن كه در قانون حكومت نظامی پیش‌بینی شده است دولت می‌تواند برقراری حكومت نظامی كند و ظرف یك هفته پیشنهاد آن‌را به مجلس تقدیم كند یعنی دولت را مختار كرده است بر اینكه دیگر لایحه‌ای تقدیم نكند بلكه گاهی ایجاب می‌كرده كه قبل از اینكه قانونی از مجلس بگذرد دولت در منطقه‌ای حكومت نظامی اعلام كند بنابر یك ضرورت و موقعیت‌های خاص، ولی حتماً دولت را مكلف كرده كه ظرف یك هفته پیشنهاد حكومت نظامی را به مجلس تقدیم كند. منظور از ذكر پیشنهاد این نیست كه لایحه به مجلس تقدیم كند.
ادیب مجلسی - چرا پیشنهاد نوشته است؟
پزشكپور - می‌دانم پیشنهاد نوشته است هر لایحه‌ای كه دولت به مجلس بدهد پیشنهاد است دولت لایحه به مجلس می‌دهد كه مثلاً دولت خانه جنابعالی را مصادره كند و بدهد به من كه خانه‌ای ندارم این هم پیشنهاد است دولت لایحه‌ای كه به مجلس می‌دهد كه نسبت به اموال مردم به این كیفیت عمل شود این هم پیشنهاد است كه در لباس لایحه داده می‌شود به هر حال ما در قانون اساسی، ما در آئین‌نامه مجلس، چیزی به عنوان غیرلایحه نداریم.
دكتر عدل - اخطار نظامنامه‌ای‌اش كجاست؟
پزشكپور - ماده ۱۳۱، بنابراین هرگاه برخلاف تصویب مجلس شورای ملی كه غالباً بحث شده بخواهد چنین تصمیمی اتخاذ كند چون این تصمیم را من و دیگر دوستان اقلیت مغایر با اصول منجز قانون اساسی و مغایر با آئین‌نامه مجلس و مآلا با مصلحت كلی مملكت می‌دانیم من و آقای مظهری و آقای پارسای مطلق و آقای دكتر جزایری و آقای اخلاقپور و آقای نواب‌صفا و آقای اسحقی‌نژاد و آقای فرمان و آقای دكتر طبیب و آقای یزدی و آقای دكتر مشیر و آقای بنی‌احمد كه تشریف آوردند و آقای دكتر شیروانی به عنوان اعتراض به همین اقدام هرگاه مجلس بخواهد چنین تصمیمی بگیرد به عنوان اعتراض به چنین اقدامی جلسه مجلس را تا لحظه اخذ رأی ترك خواهیم كرد و هرگاه فرصت به سخنی رسید آقای دكتر مشیر از طرف اقلیت تشریف دارند كه نظریات خود را بیان خواهند كرد.
رئیس - عرض كنم این مطلب اتفاقاً در جلسه ماقبل كه چنین موضوعی مطرح بود اینجا بحث شد قانون حكومت نظامی كه از مجلس شورای ملی گذشته اینجا قرائت شد و گفته شد كه چون آئین‌نامه مجلس درباره این موضوع ساكت است ما به سنت پارلمانی و به دوره‌های گذشته رجوع كرده‌ایم. در دوره‌های ۱۵ - ۱۶ - ۱۷ مجلس غیر از این عمل نكرده است در خود این قانون كه خواهش می‌كنم خوانده شود هم اسم لایحه برده شده هم اسم پیشنهاد دولت در لایحه‌ای كه به مجلس تقدیم كرده هم اسم لایحه برده و هم گفته است پیشنهاد و تا به حال در دوره‌های گذشته هم كه یقیناً اشخاص حقوقدانی در مجلس وجود داشته‌اند به همین ترتیب عمل كرده‌اند یعنی موافقت مجلس شورای ملی را با پیشنهاد دولت به اطلاع او رسانده‌اند خواهش می‌كنم قانون حكومت نظامی خوانده شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
قانون مربوط به مقررات اعلان حكومت نظامی مصوب ۳ بهمن‌ماه ۱۳۲۹
ماده واحده - دولت نمی‌تواند جز در مواقع فوق‌العاده كه ضرورت ایجاب می‌كند اعلان حكومت نظامی بدهد و آن هم باید با تصویب مجلس شورای ملی و مجلس سنا باشد اگر وقتی در جایی ضرورت فوری ایجاب كرد دولت می‌تواند آن‌را اعلام كند ولی باید در ظرف یك هفته پیشنهاد آن‌را با ذكر علت به مجلس شورای ملی و مجلس سنا بدهد و موافقت آنان را بخواهد. مجلسین به محض پیشنهاد دولت هر یك جلسه فوق‌العاده تشكیل و تصمیم خود را اعلام می‌دارند. مدت حكومت نظامی نیز باید در اعلان معین گردد و تمدید آن اگر لازم شود محتاج به اجازه جدید است.
تبصره - اعلام حكومت نظامی در مدت انتخابات اكیداً ممنوع است.
- اخطار نظامنامهای به وسیله آقای احمد بنی‌احمد
۴ - اخطار نظامنامهای به وسیله آقای احمد بنی‌احمد.
رئیس - آقای بنی‌احمد هم باز از همین ماده ۱۳۱ آئین‌نامه می‌خواهند استفاده كنند بفرمایید.
احمد بنی‌احمد - عرض كنم كه این ایرادی كه ما در مجلس شورای ملی داریم و راهنمای ماست آن آئین‌نامه داخل مجلس شورای ملی است و تمام قوانینی كه به صورت اجرا درآمده به فرم لایحه یا طرح تقدیم شده نشأت گرفته از آئین‌نامه داخلی مجلس. پس آنچه كه حاكم بر تصمیمات مجلس است آئین‌نامه داخلی آن است و ما در آئین‌نامه داخلی مجلس شورای ملی دو مورد بیشتر نداریم یا لایحه داریم كه دولت تقدیم می‌كند یا طرح داریم كه نمایندگان تقدیم می‌كنند. ولی استناد شد در این جلسه و جلسات قبل به سنت پارلمانی كه این سنت پارلمانی جز در یكی دو مورد در مجلس تكرار نشده است و همكاران محترم تصدیق می‌فرمایند كه اگر عملی یكی دوبار در پارلمان تكرار شود از نظر قانونی و از نظر رویه این عمل نمی‌تواند سنت پارلمانی تلقی گردد (صحیح است) اولاً سنت و رویه باید منشا اصولی و قانونی داشته باشد كه ما می‌دانیم بسیاری از سنت‌های پسندیده فراموش شده ولی سنتی كه به زیان مصالح جامعه است نباید اجازه بدهیم طرح شود. اما پیشنهادی كه بنده دارم این است كه دولت حال كه تحمل فضای مخالف مجلس را كرده است موافقت كند كه به صورت یك لایحه در اطراف این لایحه بحث شود و نمایندگان نظر خودشان را بدهند چون یك مسئله كوچكی نیست. شما می‌خواهید در ۱۲ شهر مملكت آن هم به مدت ۶ ماه حكومت نظامی اعلام كنید و ما می‌خواهیم تصویب كنیم. حال چه عوارضی بر این حكومت نظامی متصور خواهد بود ولی همان‌طوری كه به نظر بنده این لایحه را نخست‌وزیر و وزرا مسئول كه در تمام لوایح معمول است امضا كرده‌اند و از طرف دیگر آنچه كه در قانون به عنوان پیشنهاد آمده یك مسامحه در عبارت است و حاكم بر تصمیماتی كه در مجلس گرفته می‌شود تنها آئین‌نامه داخلی است و ما در آئین‌نامه داخلی چیز دیگری جز طرح یا لایحه نداریم (صحیح است) به هر صورت اگر واقعاً به این مشكل عمل نشود و دولت به عنوان لایحه تلقی نكند ما به عنوان اعتراض جلسه را ترك می‌كنیم مضافاً به اینكه در همین مدت ۹ ـ۸ روز كه اعلام حكومت نظامی شده اعمالی برخلاف قانون اساسی و حتی برخلاف قانون حكومت نظامی، و مواد ۵ و ۱۰ آن صورت گرفته كه بنده تشریح نمی‌كنم و با اجازه حاصله از بند یك ماده ۲ قانون مصوب ۱۳۰۷ كه جناب آقای مهندس شریف‌امامی مواردی را از نظر ارتكاب جرایم در ۵ مورد اعمال كرده‌اند تقاضای تعقیب ایشان را از طریق مجلس شورای ملی دارم و متن اعلام جرم را تقدیم مقام ریاست می‌كنم.
رئیس - در هر صورت اگر واقعاً برای مجلس مسئله روشن است كه روشن است و اگر روشن نیست راه دیگری را اتخاذ می‌كنیم. جناب دكتر یزدان‌پناه بفرمایید.
دكتر یزدان‌پناه (وزیر مشاور در امور پارلمانی) - با اجازه مقام ریاست چون جناب بنی‌احمد نظر دولت را خواسته بودند بنده عرض می‌كنم كه نظر، نظر مجلس شورای ملی است و اتخاذ تصمیم با مجلس خواهد بود ولی آنچه كه دولت انجام داده است مطابق با اصولی است كه تا به حال در مجلس شورای ملی ایران انجام گرفته است. هیچ وقت دولت نظرش این نیست كه پیشنهاد یا نظر یا تقاضایی بدهد كه خلاف اصول باشد. همان‌طور كه ملاحظه فرمودید قانونی كه در سال ۱۳۲۹ به تصویب رسیده است صراحت دارد كه در مورد حكومت نظامی به چه كیفیت باید عمل شود البته این بحث را جناب بنی‌احمد عنوان كردند كه در آئین‌نامه یا پیشنهاد است یا طرح، اما اینجا ما قانون خاص و نظر خاصی داریم و چون این امر، امر خاصی بوده است برایش قانون خاصی آمده است. سه نكته در این قانون هست كه من استدعا می‌كنم عنایت بفرمایید تا در اتخاذ تصمیم به هم صورت كه مصلحت است عمل شود. در ماده واحده یك جا گفته است آنچه را كه دولت تقدیم می‌كند پیشنهاد است در سطر بعد می‌گوید وقتی این پیشنهاد را دولت داد موافقت مجلسین را می‌خواهد. و بحث تصویب نیست. در سطر آخر یا ماقبل آخر می‌گوید مجلسین تصمیم خود را اعلام می‌كند، نه تصویب آن‌را. عنایت می‌فرمایید كه در این موارد قانونگذار در موضع خودش همه را سبك، سنگین كرده است. یك ماه قبل هم یعنی مجلس در زمینه استدعای دولت برای استقرار حكومت نظامی در اصفهان تصویب‌نامه‌ای را به دولت ابلاغ كرد.
دكتر طبیب - همان موقع هم ما به این مسئله اعتراض كردیم.
دكتر یزدان‌پناه - دولت با توجه به چنین سوابق این استدعا را كرده است تصمیم قانونی مصوب ۱۳۳۰ می‌خوانم:
تصمیم قانونی دایر به اجازه اجرای مقررات حكومت نظامی درباره‌ای از نقاط جنوب.
مجلس شورای ملی در جلسه شب یكشنبه ۲۵/۱/۳۰ در نقاط آبادان - گچساران - آغاجاری - لالی - بندر معشور - هفتگل و مسجد سلیمان از تاریخ پنجم فروردین‌ماه ۱۳۳۰ برای مدت دو ماه اجرای مقررات حكومت نظامی را تصویب نموده است. تصمیم قانونی بالا در جلسه شب یكشنبه بیست و پنجم فروردین‌ماه یك‌هزار و سیصد و سی از طرف مجلس شورای ملی اتخاذ گردید.
رئیس مجلس شورای ملی - رضا حكمت.
پس همان‌طوری كه اشاره شد نشان می‌دهد كه در گذشته هم چنین چیزی نبود و مجلس شورای ملی عیناً همان ترتیبی كه در مورد اصفهان عمل شده است تصمیم قانونی بوده است پس ملاحظه می‌فرمایید آنچه كه خدمتتان تقدیم شده است تقاضای دولت است برای اجرای قانونی كه به اسم قانون حكومت نظامی به تصویب رسیده است ولاغیر و البته اتخاذ تصمیم با مجلس شورای ملی است. و دولت هیچ عملی انجام نداده است كه قبلاً نظیرش انجام نشده باشد.
رئیس - آقای دكتر تجدد فرمایشی دارید بفرمایید؟
دكتر تجدد - من همین مطلبی را كه جناب دكتر یزدان‌پناه فرمودند می‌خواستم عرض كنم.
رئیس - به نظر من یك راه دیگر هم می‌رسد اگر واقعاً علمای حقوق امروز مطلبی را به صورت دیگری غیر از آنچه قبلاً بوده است تلقی می‌كنند ممكن است پیشنهاد كنم به كمیسیون دادگستری ارجاع شود.
دكتر طبیب - بفرمایید به صورت لایحه به كمیسیون دادگستری برود.
عباس میرزایی - چرا مثل دفعه گذشته عمل نشود؟ ما قبلاً هم تصویب كرده‌ایم و كار خلافی نكرده‌ایم.
عده‌ای از نمایندگان - این موضوع به كمیسیون دادگستری رجوع شود تا هر طور مصلحت دیدند عمل شود.
- بیانات آقایان - جعفر منصوریان - ادیب‌مجلسی - مظهری - سوادكوهی - مهدی شیخ‌الاسلامی - محمود شریفی - محمد پارسا - نواب صفا - دكتر مشیر - نورعلی شهابی - محمدصادق افتخار - اعظمی باوندپور - دكتر حسین تجدد - خانم ملك‌تاج برومند - دكتر باهری (وزیر دادگستری) پیرامون پیشنهاد برقراری حكومت نظامی
۵ - بیانات آقایان - جعفر منصوریان - ادیب‌مجلسی - مظهری - سوادكوهی - مهدی شیخ‌الاسلامی - محمود شریفی - محمد پارسا - نواب صفا - دكتر مشیر - نورعلی شهابی - محمدصادق افتخار - اعظمی باوندپور - دكتر حسین تجدد - خانم ملك‌تاج برومند - دكتر باهری (وزیر دادگستری) پیرامون پیشنهاد برقراری حكومت نظامی.
رئیس - آقای منصوریان توضیحی دارید بفرمایید تا لااقل تكلیف بنده روشن بشود.
منصوریان - این توضیح دفعه قبل هم داده شد و آقای رئیس كمیسیون دادگستری هم در این مورد توضیح دادند. دوستان توجه بفرمایید در جلسه‌ای كه مربوط به پیشنهاد دولت راجع‌به اعلام حكومت نطامی در اصفهان بود این بحث حقوقی نیز باز مطرح بود كه توجه داشته باشید كه اساس موضوع در این است كه پیشنهاد دولت براساس یك قانون است قانونی داریم كه در سال ۱۳۲۹ به تصویب قوه مقننه رسیده و طبق آن قانون عمل می‌شود طبق آن قانون به دولت اجازه داده شده كه اگر در موارد فوری و ضروری نیاز به اعلام حكومت نظامی در نقاطی را لازم و ضروری دانست اعلام كند منتها ظرف یك هفته پیشنهاد آن‌را به مجلس بدهد من نمی‌دانم مگر ممكن است با كلمات بازی كنیم از لحاظ قانونی هر لغت معنی و مفهوم خودش را دارد قانونگذار در لغاتی كه به كار می‌برد به نحوی واقف است كه چه لغتی را در چه نقطه‌ای و در چه مكانی به كار برد در آنجا كه لازم است گفته شده، طرح در آنجا كه لازم است نوشته شده لایحه در آنجایی كه در قانون به صراحت نوشته شده پیشنهاد و تصمیم، بنده استدعا می‌كنم به این قانون و لغاتی كه در اینجا به كار رفته توجه بفرمایید قانون را به من لطف كنید.
اسحقی‌نژاد - قبلاً خواندید دوباره برای چه بخوانید؟ ما می‌خواهیم این لایحه تلقی شود و در مقابل این همه كشت و كشتار بتوانیم بحث كنیم.
منصوریان - از آنجا چرا داد می‌زنید مگر عرض ما را نباید گوش كنید ما فرمایش آقایان را گوش می‌كنیم هر نماینده‌ای حق دارد نظر خودش را بگوید موضوعی كه مطرح است دو نفر از آقایان نظراتی را فرمودند بعد مجلس است كه تصمیم می‌گیرید این یك ماده واحده است كه به تصویب رسیده یعنی چیزی فی‌البداهه است كه دولت به عنوان ماده واحده یا به عنوان یك لایحه تقدیم مجلس می‌كند براساس این مجوز قانونی كه از طرف قوه مقننه به او داده شده یك پیشنهادی كه در این ماده واحده قید شده كه اگر ضرورت ایجاب می‌كند اعلام می‌كند ولی باید ظرف یك هفته پیشنهاد آن‌را با ذكر علت به مجلس شورای ملی و مجلس سنا بدهد و موافقت مجلسین را بخواهد بعد باز تكرار می‌شود مجلسین به محض پیشنهاد دولت جلسه تشكیل می‌دهد و تصمیم خود را ارائه می‌دهند البته تصمیم مجلس تصمیم قانونی است.
اخلاقپور - تصمیم یكی است احتیاج به رأی دارد.
منصوریان - آقای اخلاقپور ما هم به اندازه خودمان حقوق می‌دانیم با لغات بازی نكنید این ماده واحده به تصویب قوه مققنه رسیده براساس این ماده واحده تا كنون به كرات عمل شده است یعنی این عمل پیشنهاد شده و مجلس بررسی كرده و تصمیم خودش را بر تأیید و یا در آن اعلام كرده بنابراین آنچه كه تاكنون مذاكرات مجلس حاكی است نشان می‌دهد بر این نحو عمل شده اگر مجلس خلاف آنچه كه تاكنون عمل شده براساس این قانون باید صورت بگیرد ولی آنچه كه تاكنون عمل شده این بوده آنچنان كه شما یك ماه قبل چنین عملی را انجام داده‌اید.
اخلاقپور - ماده دوم با قسمت ...
منصوریان - آقای اخلاقپور یک حقوقدان و نماینده محترم مجلس این اجازه را می‌دهد و این صبر و شکیبایی را باید داشته باشد.
اخلاقپور - صبر و تحمل برای چه؟
منصوریان - خلاف این را که می‌فرمایند در اینجا است که باز گفته شده و مجلس نظر و تصمیم خودش را اعلام می‌کند.
ادیب‌مجلسی - ما هم می‌خواهیم روشن بشویم.
منصوریان - این قانون است این قانون صراحت دارد پیشنهاد دولی براساس قانون است بعد هم تصمیمی که مجلسی اتخاذ می‌کند، اما موضوعی که مورد بحث بوده و جناب رئیس فرمودند عبارت از این است که این چنین موارد چون در آئین‌نامه مسخص نیست که نمایندگان موافق و مخالف به چه مدت و به چه نحو صحبت کنند. در سابق سنتی که عرض کردم به این نحو بود که موافق و مخالف هر کدام ۵ دقیقه صحبت می‌کردند در جلسه قبل گفته شد۵ دقیقه کافی نیست. بهتر است اگر مجلس اجازه بفرمایند به جای چندتا نماینده که ۵ دقیقه صحبت کنند یک موافق و یک مخالف هر کدام نیم ساعت صحبت کنند مجلس تصویب فرمودند و به همین نحو عمل شد حالا برای این کار تصمیم دیگری که جناب رئیس داشتند اعلام می‌کردند و پیشنهاد می‌فرمایند که مجلس تصویب کند موافقین و مخالفین به چه مدت باید صحبت کنند ده دقیقه یک ربع هر تعداد که مجلس می‌خواهد تصمیم بگیرد.
چند نفر از نمایندگان - یک ربع کافی است.
رئیس - آقای مظهری فرمایشی دارید بفرمایید.
مظهری - قربان چون مسئله از مسئله اخطار نظامنامهای خارج شد و به صورت بحث پیش آمد، جناب رئیس ما پیشنهادی داریم که این پیشنهاد لایحه تلقی شود بنده فرمایشان آقای منصوریان را شنیدم ولی به هر حال اگر آن قانون و آن آئین‌نامه تصمیم مجلس است تصمیم مجلس قانونی می‌شود و اگر شما تصویب بفرمایید که لایحه تلقی شود لایحه خواهد شد بنده هم تا آنجا که به خاطر دارم و سوابق را خوانده‌ام موردی هم هست که به صورت لایحه آورده و موردی هست که دولت پیشنهاد کردهولی مجلس لایحه تلقی کرده پرونده هست ما همه پرونده‌ها را مطالعه کردیم بحثم بر سر این است که اگر یک کار فوریت داشت می‌کنیم که در این کار این مسئله فوریت دارد من گفتم که تأخیرش مصلحت نیست واقعیت امر این است که حکومت نظامی اعلام شده و براساس مقررات حکومت نظامی هر کار دلشان می‌خواهد می‌کنند اگر امروز تصویب نشد مشکلی پیش نمی‌آورد ۶ ماه مهلت حکومت نظامی است چه اشکالی دارد که مجلس تصمیم بگیرد گه این را لایحه تلقی کنید برود به کمیسیون مراحل آن طی شود و به تصویب مجلس برسد و بشود قانون، ممکن است مورد مخالفت مجلس قرار بگیرد و رد شود ولی این که چون در گذشته این کار را می‌کردیم باز هم تکرار کنیم امیدواریم روی این تعصب به خرج ندهیم صحبت بر سر این است که مجلس آگاهانه عمل کند و کار اصولی انجام بگیرد و الا این که یک نفر چند دقیقه صحبت کند یک چهار دقیقه یکی پنج دقیقه در کار نیست ما تصمیم گرفتیم که یک نفر از سوی همه ما صحبت کند ولی بحث بر سر این است که لایحه وقتی به کمیسیون می‌رود در این کمیسیون گفتگو و تبادل نظر بشود به طور تخصصی رویش بحث شود دو تا پیشنهاد روی این لایحه می‌شود ممکن است نظراتی بدهند مطالب آن پیشنهادات را اگر کمیسیون صلاح بداند به اضافه کند. درست است که آن قانون سال ۲۹ به تصویب رسیده و همچنین ممکن مجلس قانونی بگذراند در تکذیب و تأیید آن، به هر حال قانون است چه اشکالی دارد که به کمیسیون‌ها برود مراحلش را طی کند و به جلسه علنی بیاید پیشنهاد ما در این است و تکرار می‌کنم که تکرار نطق یک نفر یا دو نفر این جا مطرح نیست هدف ما این است که وقتی لایحه مطرح است لایحه قانونی تلقی شود و مراحل قانونی خود را طی کند من استدعا می‌کنم از جناب مقام ریاست در این پیشنهاد موافق و مخالف صحبت کنند و بعد اعلام رأی کنند.
رئیس - آقای سوادکوهی فرمایشی دارید بفرمایید.
سلیمانی سوادکوهی - جناب رئیس، همکاران گرامی بنده قصد صحبت نداشتم ولی از مذاکراتی که شد دیدم گناه است که ائم نظر خودش را نگوید دوستانی که می‌خواهند این موضوع به صورت لایحه درآید باید توجه داشته باشند که عملاً به ضرر است. (عده‌ای از نمایندگان - چرا آقا؟) وقتی دولت حکومت نظامی اعلام می‌کند طبق قانون سال ۱۳۲۹ که قبلاض نبوده آن کسانی که در آن دوره بوده‌اند و مردم وطن‌پرست هم بوده‌اند فکر کردند که دست دولت باز نباشد که در دوره‌های بعدی برود در مدت‌های مدید سر خود حکومت نظامی اعلام کند بنابراین دولت را ملزم کرده‌اند که به محض این که اعلام حکومت نظامی شد موضوع را در مجلس شورای ملی مطرح کند مجلس شورای ملی اگر صلاح ندید فی‌المجلس لغو کند و دولت را منع کند (صحیح است) اما اگر ما بیاییم بدعت بگذاریم و این را به صورت لایحه در آوریم.
دو شوری کنیم برود به کمیسیون، بیاید اینجا، برود به سنا ماه‌ها طول می‌کشد هیچ مجوزی برای دولت نیست که از ان کاری که کرده دست بکشد، ما اگر موافقیم در همین جلسه اعلام می‌کنیم و اگر مخالفیم در همین جلسه اعلام می‌کنیم دوست وطن‌پرست من توجه داشته باشند برای کاری که امروز پیش آمده، سالیان دراز دست دولت را باز بگذاریم که مدت‌ها لایحه حکومت نظامی برقرار باشد.
رئیس - آقای مهدوی شیخ‌الاسلامی بفرمایید.
مهدوی شیخ‌الاسلامی - همکاران گرامی در جلسه‌ای که بحث راجع به اعلام حکومت نظامی در اصفهان در مجلس مطرح بود توضیحاتی عرض کردم در همین زمینه که دوستان ایراد کرده بودند رویه‌ای که در سابق در مجلس به صورت سنت پارلمانی عمل شده این جا باز لازم دیدم که این بحثی که پیش آمده توضیحی عرض کنم آنچه که من مطالعه کردم در تمام موارد گذشته مسئله حکومت نظامی و پیشنهاد دولت مطرح بوده هیچ وقت مجلس این مسئله را به عنوان لایحه به مفهومی که در آیین‌نامه داخلی مجلس مطرح است تلقی نکرده به این معنی که لایحه یا باید به کمیسیون‌ها ارجاع شود یا باید فوریت‌هایش مطرح و فی‌المجلس طرح شود از این دو حالت نمی‌تواند خارج شود هیچ موردی هیچ وقت پیشنهاد حکومت نظامی و حتی در موردی که خود دولت به عنوان لایحه به مجلس داد باز مجلس آن طور تلقی نکرد که آن را به کمیسیون ارجاع کند یا فوریت‌هایش را مطرح کند بلکه رویه مجلس همیشه این بوده که طبع و توزیع شده و در جلسه بعد مطرح شده بنابراین مسئله ارجاع به کمیسیون از نظر سنت پارلمانی عملی است که آنچه که تا به حال عمل شده جای شک و تردیدی باقی نمی‌گذارد مسئله دیگر برداشت مجلس در همان جلسه است که مثل امروز این پیشنهاد مطرح می‌شود که آیا پیشنهاد به معنای پیشنهاد نمایندگان مجلس تلقی شود ۵ دقیقه موافق یا ۵ دقیقه مخالف یا به صورتی که در آن جلسه رأی دادید یک موافق و یک مخالف نیم ساعت صحبت کنند ولی عقیده من این است که با این پیشنهاد که پیشنهاد نماینده مجلس است ۵ دقیقه موافق و ۵ دقیقه مخالف، موافق نیستم و آن را توصیه نمی‌کنم مسئله این است که اگر ما امروز به این صورتی که در گذشته عمل شده بخواهیم عمل کنیم با پیشنهادی که داده شده چگونه عمل کنیم. می‌شود در مدتی که درباره این لایحه هر موافق و مخالف صحبت می‌کند بحث کرد که آیا هر موافق یا مخالفی نیم ساعت صحبت کند یا یک ربع که همه کنند بر سر این است که این امکان را باید به همه داد یا نه ولی این که به ان صورت که آقای مظهری پیشنهاد کردند که لایحه تلقی شود مسئله به این صورت نیست که این مطلب لایحه تلقی شود و به کمیسیون برود چنین چیزی سابقه ندارد اگر این مطلب شما را قانع می‌کند مسئله دوم این است که در این جلسه چطور موافق و مخالف صحبت کنند همه‌شان یک ربع یا نیم ساعت صحبت کنند و جناب آقای رئیس هم این طور اعلام فرمودند که نمی‌خواهند آن تصمیمی که دو جلسه گذشته اعلام شد که یک موافق و یک مخالف صحبت کند اعمال کنند و می‌خواهند این امکان را بدهند که همه صحبت کنند و این بستگی به نظر مجلس دارد.
رئیس - بنده خیال می‌کنم مسئله به اندازه کافی روشن شد و اشخاصی که در مسائل حقوقی وارد بودند نظر خودشان را گفتند بنابراین معلوم می‌شود اخطار نظامنامهای درست نبوده و اعلام حکومت نظامی به همان صورت پیشنهاد است و بنده نسبت به این که پیشنهاد تلقی شود یا نه رأی می‌گیرم از خانم‌ها و آقایانی که با این نظر موافقند که اعلام حکومت نظامی پیشنهاد تلقی شود خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد حالا صحبت بر سر این است که موافق و مخالف چه مدت صحبت کنند.
عده‌ای از نمایندگان - یک ربع هر موافق و مخالف صحبت کنند.
رئیس - از خانم‌ها و آقایانی که موافق‌اند موافقین و مخالفین هر کدام یک ربع صحبت کنند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
(در این موقع نمایندگان اقلیت به عنوان اعتراض جلسه علنی را ترک کردند) آقای شریفی بفرمایید.
محمود شریفی - با شما، نمایندگان شریف و آزاده مجلس شورای ملی و نمایندگان محترم دولت که در این مکان مقدس گرد آمده‌اید و با شما ملت خداپرست و روشنفکر و حق‌شناس ایران زینت‌بخش گفتارم را پس از توکل به عنایات خداوند قادر متعال که جز او هیچکس و هیچ چیز سزاوار پرستش نیست آیات ۱۵۰ تا ۱۵۲ سوره مبارکه بقره از کلام‌الله مجید را قرار می‌دهم، آنجا که خدای عالمیان و آدمیان می‌فرماید: و لنبلونکم بشی من الخوف و الجوع و نقص من‌الاموال و الانفس والثمرات و بشر الصابرین. الذین اذا اصابتهم مصیبة قالوا انالله وانا الیه راجعون. اولئک علیهم صلوات من ربهم و رحمة و اولئک هم المهتدون.
اگر در طول تاریخ ۲۵۰۰ ساله ایران كه شاهنشاهان این مرز و بوم تكیه‌گاه ملی بوده‌اند. به حیات اساسی و اجتماعی ملت ایران نظر افكنیم. درمی‌یابیم كه ایرانیان از دوران باستان مردمی نجیب و شریف و آزاده و بافرهنگ‌اند ملتی كه در تنگنای تاریخ، بارها در مواقع حساس به مدد همان خصال ذاتی، از خلال حوادث و رویدادها سرافراز بیرون آمده و آنجا كه پای مصالح ملی به میان آمده است، تا پای جان ایستادگی كرده و از شرف و ناموس و قومیت و استقلال وطن خود دفاع نموده‌اند لذا نه چنین ملتی را با این پشتوانه معنوی دست‌كم باید گرفت و نه اینكه به خواسته‌های مشروع او توجه نكرد و نه اینكه نسبت به فقدان فرزندانش بی‌تفاوت بود.
از چهارده قرن پیش كه ایرانیان، دین مبین اسلام را پذیرا شدند دیدند كه این آئین پاك مرامش مساوات و برادری و برابری است. دینی است كه در آن بین سید قرشی و عبدحبشی فرقی نیست و خواندند كه از نظر قرآن مجید آنكه از همه ثروتمندتر است یا زورمندتر است، شایسته‌تر نیست بلكه خداوند فرموده است ان اكرمكم عندالله اتقیكم و از این‌رو تقوی را سرمایه معنوی قرار دادند و به حبل‌المتین ایمان گرویدند و چون ایرانیان ملتی باهوش‌اند كوشش خود را در راه اعتلای مذهب تشیع به كار بردند چون رادمردی همچون شاه مردان علی علیه‌السلام در مقام پیشوایی داشت آنكه در خانه خدا چشم به جهان گشود و هم در خانه خدا چشم از جهان فرو بست و ابرمرد نامتناهی زمان قلب گرفت. آئینی كه به آزادمردی همچون حضرت حسین‌بن‌علی سیدالشهدا علیه‌السلام افتخار كرد كه در تنگنای معركه ظهر عاشورا فرمود الموت احلی من ركوب العاروالعار اولی من دخول النار پس چنین ملتی كه دورنمای شكوه ملیت را ترسیم كند و بر پشتوانه معنوی روحانیت متكی باشد در زندگی سیاسی و اجتماعی خود نه به غیر موحد توجه خواهد كرد و نه دین را به دنیای مادی‌پرستی خواهد فروخت و نه از ملیت دیرپای تاریخی خود دست خواهد كشید و این همان احترامی است كه دولت‌ها در ایران باید به ملت ایران بنمایند و با ابراز حق‌شناسی پاس خاطر او را بدارند. از دیرباز كه شالوده و بنیان سیاست ایران بر دو قوه مذهب و ملیت استوار شد تا به امروز، همه رهبرانی كه به موفقیت‌های عظیم اجتماعی دست یافته‌اند، این پیروزی را در سایه اتفاق و اتحاد روحانیت و مقام سلطنت به دست آورده‌اند و اینك نیز امام وطن با صدای رسا از زمامداران و مجریان امور می‌خواهد كه با همه ناملایمات و صدماتی كه مقام شامخ روحانیت از سوی تدبیر دست‌اندركاران سیاست‌های روز دیده است، كابینه آشتی ملی، دست رهبران بزرگ روحانی كشور را برای ایجاد روح اتحاد و اتفاق ملی صمیمانه بفشارد و این یك خواست و ضرورت ملی است. زیرا مقتدای جامعه تشیع و جانشین مهدی این است امام زمان علیه‌السلام هرگز به هیچ آشوب طلب و مخربی اجازه آتش‌سوزی یا اتلاف اموال عمومی را نمی‌دهد و این گونه اعمال خلاف انسانی را حرام و مردود می‌شمارد و اعمال هر فرصت‌طلبی را در راه برهم زدن نظم و امنیت عمومی محكوم می‌سازد.
سخن از آتش‌سوزی رفت و بار دیگر پس از چند روز چشمم را گریان و دلم را بریان ساخت. همان گونه كه استحضار دارید در شنبه شب بیست و هشتم مرداد، مطابق با شب نیمه ماه رمضان، آتش‌سوزی مهیبی در شهر صنعتی و بندر مرزی آبادان رخ داد كه لهیب آن دامان بسیاری از مردم بی‌گناه به خصوص جوانان را گرفت و شهری فعال را به ماتمكده مبدل ساخت. حادثه‌ای هولناك ك بنا بر اخبار منتشره جان ۳۷۷ تن از عزیزان ما را گرفت و نه تنها چشم‌های مردم آبادان و خوزستان را گریان كرد بلكه ملت ایران را در عزای عمومی فرو برد و به مفهوم «بنی آدم اعضای یك پیكرند» یك فاجعه جهانی تلقی شد.
- آه از آن غم، آن غم سنگین كه بر دل‌ها گذشت
- وه چه رنجی در پی آن شب بر انسان‌ها گذشت
- ملتی را كرد آن طوفان آتش داغدار
- وز پی آن سوگ عالمگیر بر دنیا گذشت
- نیش خاری نیست كز خون نگاری رنگ نیست
- آفتی بود آن شكارافكن كز این صحرا گذشت
اهمیت آن فاجعه به قدری است كه قلم از شرح و زبان از بیان آن عاجز است، تنها چیزی كه از آن حادثه به جای مانده است بار سنگین غمی است كه بر دل‌ها نشسته، غمی كه زدودن آن به آسانی امكان‌پذیر نیست اتفاقی كه آن شب هولناك برای صدها تن از فرزندان و عزیزان وطن ما از زن و مرد و پیر و جوان و دانشجو و دانش‌آموز و ورزشكار و كودك و نوزاد به وقوع پیوست كاری بود كه نمی‌بایست اتفاق بیفتد ولی متأسفانه اتفاق افتاد.
مسلم است كه قصور در پاسداری از مراكز اجتماعی و عدم آمادگی شهر در مقابل حوادثی مانند آتش‌سوزی و عدم رعایت اصول ایمنی در ساختمان مراكز اجتماعی و عدم احساس مسئولیت در قبال حوادث احتمالی دیر یا زود چنین حوادثی را به بار می‌آورد اما نه با این همه تلفات.
از دولت جناب آقای شریف‌امامی به نام مردم آبادان مصراً تقاضا دارم مسببان این حادثه را شدیداً تنبیه نمایند تا هم عبرت دیگران شود و هم تشفی‌خاطری برای بازماندگان گردد. اگر مسببان آتش‌سوزی تاكنون گرفتار آمده‌اند از رسانه‌های گروهی هر چه زودتر به مردم معرفی شوند و اگر مسئله از نظر قضایی هنوز تحت پیگرد است در دستگیری دیگر خاطیان و سپردن همه آنها به دست قانون تسریع كنند كه این یك خواست ملی است. به همان گونه كه كیفر و عذاب الهی نیز هیچ جنایتكاری را بركنار نخواهد داشت. همچنین از این به بعد باید در ایجاد ضوابط ایمنی در مراكز اجتماعی از قبیل سینماها، كتابخانه‌ها، ورزشگاه‌ها، هتل‌ها و نظایر آن كوشش و اهتمام شود تا از بروز حوادثی اینچنین هولناك جلوگیری شود چون اگر خدای نكرده حادثه آتش‌سوزی در سینما ركس آبادان در جای دیگری تكرار شود و معلوم شود كه در انجام وظیفه در قبال تهیه وسایل ایمنی یا احتیاطان پاسداری، سهل‌انگاری و قصور شده است مردم ایران این قصور را نخواهند بخشید همان گونه كه مسببان حادثه آتش‌سوزی در آبادان را ملت ایران هرگز نخواهد بخشید. با تشكر از احساس همدردی و ابراز تسلیت عمیق عموم طبقات ملت شریف ایران و سپس از همدردی كلیه مردم آزاده جهان و دولت‌ها، با بازماندگان حادثه آتش‌سوزی در سینما ركس آبادان، بی‌شك این احساس كه احترام به افكار عمومی بود در قلوب عموم بازماندگان این حادثه اثری عمیق به جای خواهد گذاشت و بر صبر و شكیبایی آنها در تحمل این بلیه عظیم خواهد افزود، اینجانب از نخستین لحظه كه خبر این آتش‌سوزی را در تهران شنیدم و به آبادان سفر كردم - همه جا چه در گورستان شهر و چه در مجالس ترحیم، پای‌پا و دوش به دوش مردم داغدیده شریك غم و اندوه آنها بودم و اینك در این محضر مقدس با قلبی اندوهبار مراتب تسلیت عمیق خود و دیگر نمایندگان محترم آبادان را از این حادثه هولناك ابراز داشته برای بازماندگان محترم صبر و شكیبایی و برای عزیزان درگذشته آمرزش از خدای بزرگ طلب می‌كنم ضمن عرض تسلیت به بازماندگان فاجعه آتش‌سوزی در سینما ركس آبادان و دادن اطمینان به اینكه زبان گویای آنان در پیگیری تحقیقات و قصاص مسببان فاجعه خواهم بود آیه كریمه‌ای را كه در مقدمه عرایضم تلاوت كردم برای آنان بازگو می‌نمایم كه خداوند متعال در قرآن مجید می‌فرماید ما درجه ایمان مردم مؤمن و با تقوی را با مسائلی كه در دنیا مورد علاقه آنهاست آزمایش می‌كنیم تا ببینیم چه كسانی از عهده این امتحان كه ایمان قوی می‌خواهد برخواهند آمد تا به مقام عالی صبر و شكیبایی كه شایسته پیامبران است نائل آیند. آزمایش را با ابتلا به ترس به گرسنگی به از دست دادن مال، به از دست دادن عزیزان و بستگان و روزی‌ها و ثمرات. ای پیامبر بشارت ده شكیبایان را آنان‌كه اگر به مصائبی گرفتار آمدند به جای ناشكیبایی و از دست دادن دامان صبر گفتند ما از خدا آمده‌ایم و بازگشت ما هم به سوی خداست، بر این گروه باد رحمت الهی و درود او، به درستی كه این گروه رستگارانند. هم زمان باد درود خداوند و فرشتگان رحمت الهی، درود بر تو باد ای زن و مرد شریف آبادانی كه در آن روزهای حساس، به پیروی از كلام‌الله مجید و وحی‌الهی، دامان صبر و شكیب از دست ندادی و به مرام پیغمبران و اولیا خدا پیوستی، آرامش و خونسردی را در برابر آن فاجعه حفظ كردی و در آن منطقه حساس كه در برابر دید بیگانگان قرار دارد و احساس شماتت می‌رود تنها بر دستگیری و مجازات مسببان تكیه كردی و این حق مسلم تو بود و اگر در آن چنان آتش‌سوزی در پاره‌ای از نقاط شهر رویداد یا مقاومت‌هایی در برابر پلیس صورت گرفت مسبب آن، تو نبودی، زیرا كه هر خانواده داغدار در تمام طول مدت سرگرم به عزارداری بود. من و اجتماع ایران این حقیقت مسلم را از تو آبادانی باشرف می‌پذیریم كه ایرانی اگر هم قربانی بدهد هرگز راضی به محو استقلال میهنش نیست بلكه هر ایرانی پاك نهاد خود سرباز محافظ این مملكت است و به شهادت تاریخ آبادانی به خوبی می‌داند كه شهر آبادان مهد صنعت نفت ایران است و به یك ملت تعلق دارد. آبادانی می‌داند كه نفت و فرآورده‌های آن به مردم وطن ما حرارت و روشنایی و به قسمتی از جهان تمدن، انرژی و حركت می‌دهد قسمتی از اقتصاد ایران را تأمین می‌كند و چرخ‌های صنعت نوپای ایران را به گردش درمی‌آورد. آبادانی شریف به خوبی می‌داند كه پالایشگاه آبادان یك ودیعه ملی و میراث گرانبهایی است كه خداوند برای بهبود زندگی انسان‌ها در نزد او به ودیعت نهاده است تا فرزندان امروز ایران پاسدار آن باشند و این میراث كهن را سالم به آیندگان بسپارند چون اگر ما برویم مملكت باید بماند و تاریخ بماند و قضاوت نهایی با اوست و از آنجا كه حب‌الوطن از ایمان است حفظ ثبات و امنیت مملكت امری است واجب آبادانی به خوبی می‌داند كه كاركنان شریف و فداكار شركت ملی نفت ایران كه پالایشگاه آبادان نیز جزیی از آن است و شركت‌های وابسته نفتی انجام وظیفه را در آن محیط و شرایط سخت و توانفرسا یك وظیفه و امر ملی می‌دانند. لذا در آن روزهای حساس مردم آبادان، خود در پاسداری از حریم صنعت و قانون یك وظیفه ملی به عهده داشتند و به همین دلیل است كه من با برقراری حكومت نظامی مخالف هستم زیرا صفت ایرانی را برای شما بازگو كردم كه با چنین هموطنی با آن خصوصیات بارز اخلاقی و فرهنگی رفتاری مطابق با شئونات او باید داشت و دولت می‌بایست با شناسایی كه از خصوصیات همگان در وقایع روز جمعه هفدهم شهریورماه تهران در دست داشت پیش‌بینی لازم را می‌كرد كه آزادی فدیه‌ای اینچنین گران ندهد و شهری به عزای از دست‌رفتگان ننشیند.
ضمن جلب توجه دولت، برای كمك مؤثر به خانواده‌های بازمانده از فاجعه آتش‌سوزی در آبادان خاصه آنان كه از این راه سرپرست و نان‌آور خود را از دست داده‌اند و دیگر امیدی به ادامه زندگی ندارند و نیز جبران ضرر و زیانی كه در پی‌آمد آن حادثه به اموال عمومی و كسبه و تجار و بانك‌ها و مؤسسات وارد شده است، از كلیه اقداماتی كه تاكنون از طرف كلیه مراجع مملكتی و مسئولان امور در انجام این امر انسانی و حیاتی به عمل آمده است به نام مردم آبادان تشكر می‌كنم از درگاه خداوند متعال آرزو دارم كشور مسلمان ما را از گزند دوران و فتنه زمان و دسائس دشمنان مصون و محفوظ فرماید و با نظر مرحمت خویش كه بارها در مواقع حساس تاریخ، استقلال و تمامیت این كشور اسلامی را از استیلای اجانب حفظ فرموده است در این برهه از زمان نیز به مدد رجال لایق و فداكار و صمیمی، ریشه‌های نارضایتی عمومی را از سوءرفتار و تدبیر سیاست‌های گذشته از بین ببرد.
از صمیم قلب به روان پاك همه شهدای بی‌گناه این مرز و بوم درود می‌فرستم و از بارگاه قدس الهی برای روح پرفتوحشان آمرزش و برای بازماندگان‌شان صبر و شكیبایی آرزو می‌كنم. در خاتمه عرایضم درباره حادثه آتش‌سوزی در سینما ركس آبادان سؤالی از دولت كرده‌ام كه به این وسیله توسط مقام منبع ریاست تقدیم می‌كنم. متشكرم.
رئیس - آقای محمد پارسا تشریف بیاورند.
محمد پارسا - جناب آقای رئیس خانم‌ها و آقایان همكاران ارجمند.
به نام پروردگار یكتا و به نام حضرت محمدبن عبدالله پیامبر بزرگوار اسلام و به نام نامی شاهنشاه آریامهر ظل‌الله مظهر ملیت و قومیت ایران (احسنت) سخن خود را آغاز می‌كنم و در آغاز سخن سی و هشتمین سال سلطنت شاهنشاه آریامهر را صمیمانه و خالصانه تبریك عرض نموده از خداوند متعال بقا عمر و دوام سلطنتش را خواستارم. (آفرین - احسنت).
و نیز خدای بزرگ را كه در طول تاریخ چند هزار ساله ایران زمین همواره پاسدار این كشور كهنسال و ملتی كه به خاطر ایران قلب‌هایشان در تپش بوده است سپاس می‌گویم.
ملتی را ارج می‌نهم كه فرمان جان مطاع رهبر بزرگمان شاهنشاه آریامهر را فرمان‌بر است - شاهنشاه بزرگ و مدبری كه در عنفوان جوانی یعنی روزهای سیاه و تار جنگ دوم جهانی كه دشمن بی‌رحم بدون رعایت موازین انسانی و اصول بین‌المللی كشور ما را از چهار سو زیر مهمیز خود درآورد و پهنه گسترده ایران زمین را طعمه آماج خودخواهی‌ها و ویرانگری‌های خویش نمود و پس از پیروزی نهاد سكان این كشور جنگ‌زده را به دست كفایت خویش سپرد.
بدون شك اكثر ماها این جنگ و اثرات ناشی از آن‌را به یاد داریم و در پی آن واقعه آذربایجان را به یاد می‌آوریم و سرانجام روزهای گرم و تب‌دار قبل از قیام ملی ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ را به یاد می‌آوریم روزهای سیاهی را كه ملت گرسنه بود و عقب افتاده، روزی كه هیچ نداشتیم و كشور ما پهنه تاخت و تاز سیاست‌های استعماری چپ و راست و مرتجعین سرخ و سیاه بود چپاول بود و ناامنی بود - چپاول فئودالیته اجتماعی.
همكاران ارجمند - در بازگویی و مروز بر گذشته اسف‌بار ایران اغماض كرده‌اند ما كه گواه آن رویدادهای سهمگین بوده‌ایم دور از میهن‌پرستی است و دور از رسالتی كه پاسداری از میراث‌های كهن ایران كه پیوسته به مدد عاشقان میهن تا به امروز زنده مانده است - چرا ساكت نشسته‌ایم و این حقیقت را نمی‌گوییم كه از جنگ دوم جهانی كه شاهنشاه آریامهر رهبری به ملت را دادند حتی در تاریك‌ترین روزهای تاریخ دست مهربان و چاره‌اندیش شاهنشاه آریامهر را كه با ایمان به خداوند و ارادت به خاندان نبوت و طهارت بر روی سر خویش حس كردیم دستی كه گرمی می‌بخشد و نوید به آینده درخشان ایران می‌داد و ملت نیز با درك این واقعیت یكپارچه و متحد پشت سر رهبر خویش استادند و مردانه نگذاشتند كه ایران ویران شود و در سایه پیوند با شاهنشاه توانستیم از هیچ به امروز برسیم و در ردیف كشورهای پیشرفته و رو به ترقی و تعالی كه شایسته قوم ایرانی است برسیم.
ایرانی كه همواره تمدن و فرهنگ و پاسداری آن از نظام شكوهمند شاهنشاهی چون گوهری درخشان در تاریخ جهان می‌درخشد دراز پایه‌داری ملتی جاودان را بازگو می‌كند كه به افسانه شبیه است.
تاریخ را نمی‌توان فراموش كرد و باید از گذشته عبرت گرفت. عبرت از آنچه كه از نشیب و سقوط و اضمحلال آغاز می‌گردد و بر فرازش آزادگی و افتخار موج می‌زند.
و امروز می‌بینیم كه در راه فراز این پیروزی‌ها در عهد سلطنت پرافتخار شاهنشاه بزرگوارمان حسدها و عقده‌های ویران‌كننده استعمار كه نمی‌تواند پیشرفت‌های امروز كشورمان را كه در سایه انقلاب شاه و ملت دلبستگی ملی به وجود آمده است ببیند به لحظاتی حساس از تاریخ خود رسیده‌ایم كه باید از استقلال و موجودیت خویش هوشیارانه حراست كنیم حراست از نظام شاهنشاهی قانون اساسی - انقلاب شاه و ملت كه بر پایه‌های معنوی فرهنگ و تمدن ایرانی زیر چتر دین مبین اسلام و تعالیم قرآن كریم ملتی كهن را در ادامه تاریخ حیات خود رهنمون است در این لحظات حساس تاریخی با توجه به رویدادهای اخیر كشور كه زنگ خطر به گوشمان می‌رسد و دشمن بدكین قصد از هم گسیختن پیوند ما ملت را دارد و تلاش مذبوحانه و خرابكارانه در روند مطلوب ما به سوی ترقی و تعالی می‌نماید و به فرموده شاهنشاه آریامهر قصد دارد ایران یكپارچه را به ایرانستان تبدیل كند. چه پاسخی برای او داریم؟!
برای استعمار كه همواره كوشیده است به اشكال گوناگون چهره خویش را نمایان سازد و از آن سو و این سوی مرزها كوششی مبذول داشته تا به طریق ممكن با اغفال گروهی از جوانان ما كه از گذشته مملكت اطلاعی ندارند آشفتگی ایجاد كند و از آب گل‌آلود ماهی بگیرد بیندیشیم، ما ملت مسلمان ما ملت زنده كه تا به امروز در راه اصولی و منطقی رژیم شاهنشاهی گام برداشته‌ایم ایرانی بوده‌ایم و به ایران اندیشه كرده‌ایم و جان شیرین خود را به راه ایران داده‌ایم آیا می‌توانیم تابع سیاست‌هایی كه خود منكر وجود خدای یگانه و یكتاپرستی را نفی می‌كنند باشیم حتماً شما هم می‌گویید خیر. حقیقت آن است كه ما نمی‌توانیم راهی را جز در سایه رژیم شاهنشاهی و وحدت ملی و در پناه قرآن داشته باشیم.
من به عنوان نماینده مردم در مجلس شورای ملی با اعتقاد به سوگندی كه در راه خدمت به مردم و در خانه ملت یاد كرده‌ام به عنوان یك مسلمان معتقد با تعظیم به جامعه مقدس روحانیت علما اسلام و آیات عظام و مراجع تقلید شیعیان جهان عرض كنم شما استادان شریف مذهبی اقدامی بفرمایید چون همیشه كه در حفاظ استقلال كشور ایران به ما ملت نیروی معنوی درس ایمان و وطن‌پرستی و شاهدوستی و فداكاری آموخته‌اید برای استحكام هرچه بیشتر دین و مذهب و تحكیم مبانی معنوی و انسانی دین مقدس اسلام كوشش كنیم تا پیوندهای معنوی ملت ایارن كه با نیروی اسلام شكل گرفته است به طریق كه همواره كشور ما به عنوان سمبل كشورهای اسلام بوده است بتوانیم تحت رهبری پادشاه عالی‌مقام مملكت كه رئیس كشور مسلمان و رهبری است كه خداوند یكتا وجود مباركشان را در مقابل خطرات برای ما حفظ كرده است در این فضای سیاسی كه آزادانه می‌توانیم در اعتلای ایران درمی یا قلمی یا قدمی بكوشیم همه ما ملت ایران تلاش نماییم و در مقابل شاه و ملت احساس وظیفه و خطر نماییم و پیوند مستحكم ببندیم و نگذاریم كه از بیان عقیده از حركت قلم و در تلاش سازنده‌ای كه می‌توانیم به خاطر سعادت خویش داشته باشیم آنهایی كه می‌توانیم به خاطر سعادت خویش داشته باشیم آنهایی كه چشم دیدن زنده بودن ایرانی را ندارند سوءاستفاده كنند و ملتی زنده را ملعبه مقاصد شوم خود نمایند همان‌طوری كه می‌بینیم به خوبی تلاش‌شان قابل لمس است و سعی می‌كنند شاید بتوانند مانع حركت بركت‌بار ما شوند در این هنگام كه كشور ما بیش از هر مسئله‌ای نیاز به وحدت دارد و این وحدت را به هر قیمت یا وسیله‌ای شده است باید به دست آورد و كاملاً حفظ كند.
جناب آقای مهندس شریف‌امامی نخست‌وزیر محترم مطئمناً خاطر مبارك آگاه است كه در سال ۱۳۳۴ بود كه بین حضرت آیت‌الله العظمی حاج‌آقا حسین بروجردی علیه‌الرحمه پیشوای عالیقدر شیعیان جهان و هیئت حاكمه سوءتفاهمی به وجود آمده بود كه خوشبختانه با وساطت و تلاش فوق‌العاده مرحوم آیت‌الله العظمی حاج‌آقا شیخ روح‌الله كمالوند علیه‌الرحمه كه یكی از مجتهدین عالیقدر زمان خود بودند كدورت برطرف و سوءتفاهم رفع و توفیق كامل حاصل گردید گرچه آقای یزدی همكار محترم در سخنرانی خود اظهار می‌داشت كه برای آشتی دیر شده ولی جنانب آقای نخست‌وزیر این گفته به هیچ وجه قابل قبول نیست و جنابعلی كه برای ایجاد امنیت در مملكت تلاش می‌فرمایید چون برای سرنوشت مملكت حائز كمال اهمیت است توفیقشان را از خداوند خواهانم.
جناب رئیس، همكاران ارجمند، بدواً از خداوند متعال برای كسانی كه اغفال عوامل خانمان برانداز شده و جان عزیز خود را از دست داده‌اند طلب مغفرت می‌نمایم و به بستگان محترم آنان تسلیت می‌گویم و به هموطنان عزیزم به نام نماینده ملت هشدار داده و البته كه به فرزندان و بستگان خود تذكر بدهند كه اغفال این عوامل براندازی نشوند و اینك به بحث در مورد پیشنهاد دولت كه برای استقرار حكومت نظامی در تهران و ۱۱ شهر دیگر به مجلس شورای ملی تقدیم شده است می‌پردازم.
به‌طوری كه خاطر همكاران ارجمند مستحضر است مدت ۲۵ سال مملكت ما در اثر رهبری شاهنشاه عالیقدر مملكت در نهایت آرامش و امنیت به سر می‌برد و از نظر ثبات سیاسی و امنیت در جهان امروزی مقام والایی داشت و همین امر باعث رشك و حسد و غبطه اكثر كشورها كه قلباً میل نداشتند این مملكت باستانی با ناز و نعمت در سایه امنیت زندگی بكند بعضی از كشورها به انواع و اقسام حیل متشبث می‌شدند تا این نعمت را از ما سلب كند چون آنان رمز موفقیت ملت‌ها و گروه‌ها را در اتحاد و همبستگی می‌دانستند و می‌دانند آنقدر تلاش كردند كه در این رمز رخنه نموده و نفاق بیاندازند و به آرزوی خود برسند و به قول معروف نفاق بیانداز و حكومت كن اقداماتی به عمل آوردند كه با كمال تأسف و تأثر برای ملت ایران گران تمام شد.
همین عوامل از خدا بی‌خبر و شیطان‌صفت با اخذ پول و گرفتن دستور از جانب دشمنان وطن با اغفال گروهی از جوانان و نوجوانان ما كه اغلب سن آنها بین ۱۶ و ۱۸ سال پایین‌تر بود با ایجاد وحشتی بزرگ باوقاحت كامل در اكثر شهرهای این مملكت دست به آشوب و جار و جنجال زده و با ایجاد هرج و مرج و ناامنی با برادركشی و ویران نمودن اماكن عمومی و شكستن شیشه‌ها و حمله و غارت بانك‌ها و آتش‌زدن اموال مردم و ضرر رساندن به آنان و از بین بردن سرمایه‌ها از هیچ نوع عمل شیطانی دریغ نداشتند - آنان لطمات فراوانی بر پیكر اجتماع فرود آوردند كه فراموش شدنی نیست.
نشر اكاذیب ـ شایع‌سازی - دروغ‌پردازی - خرابكاری - هرج و مرج - و براندازی غیرانسانی این عده ماجراجو بود.
تظاهرات چند روز گذشته آن عده كه در خیابان‌ها حركت كردند و با دسایس استعمار و یا بهتر است بگویم عوامل ضدایرانی هدایت می‌شدند نقشه خطرناك و بسیار شومی كه در آن تغییر رژیم را در بر داشت در نظر داشتند.
این گروه‌های بزرگ وسیله عده قلیلی كه در ستاد براندازی پنهان هدایت می‌شدند - این گروه عظیم اغفال شده، شعارهای ضد ایرانی - مخالف قانونی اساسی - حمله می‌كردند و به شدیدترین و زننده‌ترین و چه شعار ضدملی می‌دادند و با غارت و چپاول و به آتش كشیدن اموال عمومی - و از بین بردن بانك‌ها و سازمان‌های فرهنگی و بی‌نظمی امنیت ملی را به خطر انداختند و علی‌رغم تحمل ملت دیده شد كه آنان چه تقاضاهای شومی داشتند - بله تقاضای تغییر رژیم از سلطنت مشروطه به جمهوری دموكراتیك خلق ایران! جناب آقای رئیس - خانم‌ها و آقایان نمایندگان محترم ملت به كمال تأسف و تأثر باید به استحضار همگان برسانم:
در تظاهرات روزهایی كه گذشت - در پلاكارت‌ها و شعارها همه چیز بود غیر از نام مقدس ایران استقلال ایران نظام شاهنشاهی ایران توهین بود - شعارهای ركیك بود تغییر رژیم بود - و خلاصه آنچه كه نبود - نام ایران و به آنچه كه توجه نشد استقلال و عظمت میهن ما بود چرا؟!
همكاران ارجمنت در نابسامانی‌های اخیر كه می‌رفت اساس وحدت و موجودیت مملكت وسیله آن عده كه در پس پرده شورش و براندازی را رهبری می‌كردند به خطر افتند و زمانی كه دولت جناب آقای مهندس شریف‌امامی حكومت نظامی را اعلام نمود چاره‌ای جز این نداشت زیرا عوامل مخرب و براندازی جوانان كشور ما را به عناوین مختلف اغفال نموده بودند اگر این اقدام به موقع دولت نبود بدبختی‌ها و زیان‌های فلاكت‌بار و جبران‌ناپذیری به بار می‌آورد كه امكان داشت نام و ناشنی از ایران كنونی به جای نماند و باید به عرض نمایندگان ملت همكاران ارجمند برسانم اعلام حكومت نظامی برای مردم داروی مسكنی بود كه می‌بایستی انجام بگیرد به نظر اینجانبت اگر قبلاً جلوی تظاهرات عده‌ای خرابكار گرفته می‌شد و عوامل براندازی را تنبیه می‌كردند هرگز این خسارت به بار نمی‌آمد همكاران ارجمند - نمایندگان ملت.
آیا تجاوز به اموال مردم - تجاوز به جان مردم تجاوز به اموال عمومی و مؤسسات عام‌المنفعه و ایجاد ترس و وحشت بین مردم را باید آزادی تلقی نمود؟! و آیا باید این تجاوزات را قیام ملی مردم نام نهاد تنها جلوگیری از این اغتشاشات حساب شده كه گردانندگان آن نیز شناخته شده هستند باید با حكومت نظامی فرونشاند كه در سایه برقراری امنیت مردم به زندگی عادی و روزمره خود ادامه دهند اقدامات دولت در این مورد، مورد تأیید است.
حال روی سخنم با همكاران محترمی است كه با اعلام حكومت نظامی مخالف هستند و متأسفانه آنها از جلسه خارج شدند همكاران محترم شما چطور و چگونه در این موقع حساس كه مردم در وحشت و اضطراب به سر می‌بردند با استقرار حكومت نظامی و برقراری امنیت كه در حاف حاضر فقط در پناه آن آزادی فردی - اجتماعی و سیاسی میسر است و مردم بدون دغدغه به كار روزمره خود ادامه می‌دهند مخالف هستید. شما كه دم از میهن‌پرستی می‌زنید چرا برای رسیدن مقام می‌خواهید با تحریك و عصیان نظرات خصوصی خود را اعمال كنید. و با سخنرانی‌های تن و ژست‌های مخصوص كه می‌توان گفت یك نوع فن سخنوری است فقط خود را میهن‌پرست به حساب می‌آورید و به مردم معرفی می‌كنید شما چطور می‌توانید منكر احساسات وطن‌پرستانه و شاهدوستانه قاطبه ملت ایران كه فقط به ایران فكر می‌كند باشید.
شما آقایان مخالفین كه از جلسه خارج شدید با حكومت نظامی مخالف هستید آیا به فكر آتیه مملكت نیستید به فكر اكثریت قریب به اتفاق مردم كه در وحشت و اضطراب و دلهره به سر می‌بردند نبودید؟ شما آیا به فكر مردم كه اموالشان را می‌سوزانیدند و یا غارت می‌كردند نبودید؟
جناب آقای پزشكپور كه از جلسه خارج شدید جنابعالی در سخنرانی‌های اخیرتان اظهار داشتید كه فقط مدت ۳۰ سال است درس وطن‌پرستی را به مردم داده‌ام آیا می‌دانید در این مملكت وطن‌پرست زیاد است و همین میهن‌پرستان هستند كه مملكت را در مواقع لزوم حفظ و حراست می‌كنند.
حیدری - شما هم وطن‌پرست هستید.
پارسا - شما چطور می‌توانید منكر احساسات وطن‌پرستانه و شاهدوستانه قاطبه ملت ایران كه فقط به ایران فكر می‌كنند باشید.
جناب پزشكپور كه از جلسه خارج شدید در همین چند روز گذشته مردم غیور و عشایر میهن‌پرست لرستان كه از تحمل دولت در مقابل دسائس ضد ملی گروهی فریب خورده و كارگزار استعمار و همچنین آشوب‌ها و سیاست‌های استعماری و هرج و مرج ناراحت شده و به ستوه آمده بودند در رژه عظیم و با شكوهی كه از ده‌ها هزار نفر تشكیل می‌شد و در پیشاپیش آنان همین همكار محترم جناب آقای محمدحسین غضنفری هم بود با فریاد ـ جاوید شاه - جاوید شاه - كه از دل برمی‌آمد و بر دل‌ها می‌نشست احساسات پرشوری نشان دادند كه حتی كوه‌های سر به فلك كشیده سلسله جبال زاگرس به فرزندان راستین میهن مباهات می‌كردند و مطمئناً در همه نقاط مملكت مردم میهن‌پرست و شاهدوست و متدین برای حفظ استقلال كشور از هیچ نوع فداكاری دریغ نخواهند داشت.
آقایان مخالفین - به خدا قسم آن عده عوامل براندازی كه عناصری خطرناك می‌باشند جوانان پاك و میهن‌پرست و شاهدوست و بی‌آلایش ما را گول می‌زنند و از احساسات پاك آنان بهره‌برداری نموده - اغفال نموده - گمراه نموده و در سایه پاك این جوانان برنامه‌های شوم و ایران‌برانداز را شروع حال خطاب به شما جوانان عزیز ایرانی نور چشمان مملكت - نور چشمان شاه - نور چشمان - حضرات علما اعلام و آیات عظام و مراجع تقلید می‌گویم دشمن قومیت - مذهب - ملیت - دشمن مملكت - دشمن دین كه همان عوامل براندازی می‌باشند در كمین است كه با زبان چرب و نرم از احساسات پاك شما كه سرمایه اصلی مملكت هستید سوءاستفاده نماید و به دست شما مملكت را ضعیف و براندازی را شروع و از آب گل‌آلوده ماهی بگیرد و آن وقت است كه فردا پشیمان می‌شوید و پشیمانی فردا هم سودی نخواهد داشت.
جناب آقای ظفری كه جلسه را ترك كردید شما كه یكی از مالكین درجه اول نهاوند بودید و از محترمین آن شهرستان هستید هیچ می‌دانید شایعه‌سازان و مخالفان قانون اساسی و بهتر بگویم عوامل ضد ایرانی چه انتشار داده‌اند؟ بله اینطور آنها انتشار داده‌اند كه قریباً حكومت ایران ساقط و اصول شش‌گانه انقلاب هم كه شاه اصل آن الغای رژیم ارباب و رعیتی بود ملغی خواهد شد و مالكین زمینهای خود را مجدداً در اختیار خواهند گرفت و سایر اصل‌ها هم ملغی و بی‌اثر خواهد شد، همكاران ارجمند جناب اسحقی‌نژاد نماینده محترم تبریز - آیا جراید دیروز عصر و امروز صبح كشور را مطالعه فرموده‌اید و این هم جریده شریفه كیهان است كه نمایندگان محترم ملاحظه می‌فرمایند كه در تبریز چه واقعه اسفناكی رخ داده كه منجر به از بین رفتن چند نفر از مأموران انتظامی شده است آیا باز با استقرار حكومت نظامی مخالف هستید؟
رئیس - آقای پارسا وقت شما تمام شده است.
پارسا - یك دقیقه اجازه بفرمایید مهم است راجع‌به روحانیت می‌باشد آقایان مخالفین چگونه شما احساسات میهن‌پرستانه ملت را نسبت به نظام شاهنشاهی قانون اساسی و انقلاب شاه و ملت نادیده می‌گیرید؟!
در آن لحظات حساس كه فریب‌خوردگان به تحریك عوامل براندازی و عوامل ضد ملی در خیابان‌ها به راه افتاده بودند و هر كدام شعار و پلاكانی را حمل می‌كردند و از نام مقدس ایرانی - استقلال ایرانی و عظمت ایران نام و نشانی نداشتند چطور دفاع می‌كنید - و اما نامی از غارت اموال - آتش زدن بانك‌ها وحشت و ترس مردم و بر خورد لرزیدن اطفال كوچك و پیرمردها و پیرزن‌ها كه منتظر عواقب بسیار خطرناك و وخیمی بودند نمی‌برید.
همكاران مخالف - با توجه به اعلامیه‌ای كه اخیراً از طرف سازمان حزب توده منتشر شد اعتراف گردیده است كه رهبری تظاهرات براندازی اخیر را آنها رهبری كرده پس چرا شما كه با توده‌ای‌ها شدیداً مخالف هستم با پیشنهاد دولت در مورد استقرار حكومت نظامی مخالفت می‌كنید.
همكاران ارجمند به خدای متعال قسم - نیروهای برانداز و عوامل مخرب برای اینكه عقیده‌شان را تحمیل كنند می‌كوشند كه محیط اجتماعی ما را تیره و تار كرده و به روز سیاه كشانده و ناامن بكنند و همان‌طوری كه عرض شد از طریق آتش‌زدن بانك‌ها و سینماها تأسیسات و اموال مردم و چپاول و غارت كه آن هم نابودی مملكت است موفق گردند.
بار دیگر بر این نكته تكیه می‌كنم كه تمام ملت ایران كه خون شرف - خون پاك ایرانی در رگ‌هایشان جریان دارد از تحمل دولت به خشم آمده بودند و خود درصدد دفاع از مال و ناموس خود گشته بودند همكاران ارجمند - مردم ایران هیچ وقت اجازه نمی‌دهند كه خدای نخواسته به ثبات سیاسی و امنیت كشور كه برای ما مقدس خواهد بود لطمه‌ای وارد شود و باید بگویم كه اكثریت قریب به اتفاق جامعه مردم كه می‌خواهند در پناه امنیت به كسب و كار خود مشغول شوند با ایجاد حكومت نظامی در حال حاضر كاملاً موافق هستند چون آشوبگران در مدتی كه به آنان اجازه داده شده بود از فضای باز سیاسی استفاده كنند از مردم سلب امنیت كرده بودند و جان و مال و حتی ناموس مردم در خطر بود و روی این اصل مصرانه از دولت كه مسئول تأمین رفاه حال مردم است می‌خواهیم آنها را از لجام گسیختگی و بی‌ایمانی نجات دهد و نگذاریم زیر عنوان شعارهای بی‌ایمانی به دین و مذهب و شعاهای ضد ملی - ضد میهنی - و مخالفت با رژیم سلطنت و مخالفت با قانون اساسی اقدامات مضرانه‌ای انجام بدهند.
در خاتمه با اینكه پیشنهاد دولت در مورد حكومت مطرح است ولی از فرصت استفاده می‌كنم و از جناب آقای نخست‌وزیر تقاضا دارم برای رفع قسمتی از نارضایی عده‌ای مردم لرستان دستور بفرمایند به مواردی كه فهرست‌وار به استحضار می‌رسد توجه بشود باید عرض شود بنده جزء نمایندگانی هستم كه زیاد در مجلس به عنوان نطق قبل از دستور صحبت كردم و در این مدت سه سال ۲۵ دفعه صحبت كرده‌ام و یك دفعه هم سؤالی از دولت در مورد زمین‌خواران خرم‌آباد نمودن البته این سخنرانی‌ها بیشتر در مورد نیازمندی‌های حوزه انتخابیه است و خواستار برقراری نظم شده و چون به استقلال و استمرار نظام شاهنشاهی معتقدند یا برقراری حكومت نظامی كاملاً موافق هستند.
جناب آقای نخست‌وزیر - تلاش برای ایجاد تفاهم كامل بین جامعه مقدس روحانیت كه مورد احترام خاص قاطبه ملت ایران می‌باشد و دولت جنابعالی همان‌طوری كه فرمودید این امر مهم در رأس اقداماتی است كه برای خوشبختی ملت ایران انشاالله باید انجام شود زیرا همیشه مقام سلطنت و مقام روحانیت با همبستگی كامل داشته و دارند نیز ملتمسانه از حضرات علما اعلام و آیات عظام - بزرگان دین پیشوایان عالیقدر اسلام مراجع معظم تقلید استدعا دارم كه اگر دولت گذشته قصوری در مورد آشتی ملی نموده است گذشت نموده و با ایجاد تفاهم با هیئت حاكمه اقدامی معمول فرمایند كشور ما را به تعالیم قرآن مجید و دستورات مقدس اسلامی آشنا ساخته و نگذارند آنها به گمراهی كشانده بودند و آنها را مردمانی با ایمان - میهن‌پرست - شاهدوست - منصف بااخلاق پسندیده و اوصاف حمیده بار بیاورند.
لذا تقاضا دارم دستور بفرمایند در مورد زمین‌خواران بی‌انصاف شهر خرم‌آباد كه با كمك بعضی از مسئولان سازمان‌های اداری زمینهای كشاورزی خلد برین - كیوآب - و باغ ره و سایر زمینهای كشاورزی اطراف شهر را كه از دست زارعین به قیمت متری ۵۰ ریال گرفتند و بعد متری تا یك‌هزار تومان فروختند و از پول آن در كالیفرنیا باغ‌ها و ساختمان‌ها خریداری نموده و از تتمه قیمت آپارتمان‌های بی‌شماری ساخته كه به زیبایی شهر مصنوعی كیوآب صدمه كلی زدند ضمن بررسی كامل اقداماتی در جهت رضایت مردم معمول البته در این مورد هم مطالبی خدمت جناب آقای دكتر باهری وزیر محترم دادگستری در لرستان و عدم رضایت مردم در این شهر دستور بررسی بفرمایند و نیز خانه‌سازی در روستاها برای جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهر پس از بررسی اقداماتی به عمل آید. و این موضوع هم نباید ناگفته بماند سال گذشته علیاحضرت شهبانو گرامی در مسافرت به لرستان مقرر فرمودند پس از شش سال كه اهالی نوژیان به علت آبخیزداری و منع كشت و زرع و دامداری برای اینكه سد محمدرضاشاه پر نشود بهای زمینهای آنها را بدهند و پس از اینكه جلسات متعدد تشكیل گردید و از زمینهای آنها طبق صورت‌جلسات متعدد مساعی لازم به عمل آمد با اینكه از طرف وزارت كشاورزی و عمران روستایی اعتبار مربوطه حواله شده است متأسفانه به علت مشكلاتی كه اداره ثبت اسناد لرستان به وجود آورده است هنوز نتوانسته‌اند بهای زمین خود را دریافت دارند.
ضمناً مردم بخش‌های حومه شهر - سلسله دالغان استدعا دارند پس از چند سال انتظار وزارت راه دستور بفرمایند جاده خرم‌آباد به كرمانشاهان كه از این بخش‌ها می‌گذرد و قدیمی‌ترین جاده‌ای است كه در زمان اعلیحضرت رضاشاه كبیر ساخته شده است اسفالت گردد تا از ناراحتی نجات یابند.
و ضمناً در این چند روزه اغلب كاركنان دولت هم طی تلفن‌های متعدد خواستار شده‌اند كه پایه‌های كسر شده آنان مسترد شود چه سازمان امور اداری و استخدامی كشور اصل تجربه را نادیه گرفته. و با ارتقا به گروه‌های بالا پایه‌های زیادی از آنان كسر نموده‌اند - بیش از این تصدیع نمی‌دهم توفیق دولت جناب آقای مهندس شریف‌امامی را در راه خدمت به مردم از خداوند متعال آرزومندم.
رئیس - آقای نواب صفا فرمایشی دارید بفرمایید.
نواب صفا - خواستم به عرض مجلس شورای ملی برسانم كه بنده جزء اقلیت هستم ولی با هیچ حزب و دستهای بستگی ندارم.
رئیس - آقای اسحقی‌نژاد بفرمایید.
دكتر مشیر - نمایندگان اقلیت از جمله آقای اسحقی‌نژاد به اینجانب مأموریت دادند كه از طرف ایشان و سایرین مطالبی را به عرض مجلس برسانم.
چند نفر از نمایندگان - وكیل در توكیل یعنی چه؟
رئیس - آقای دكتر مشیر بفرمایید.
دكتر مشیر - همان‌طور كه آقای نواب صفا فرمودند من هم جزء هیچ گروه و دسته خاصی نیستم حتی بنده عضو پان ایرانیست هم نیستم ولی در اقلیتی كه تشكیل شده در بعضی موارد توافق دارم و در این مورد به‌خصوص هم با دوستانمان اینطور به توافق رسیدیم كه من از طرف اقلیتی كه با حكومت نظامی موافق نیستند بیاناتی به عرض برسانم البته وظیفه من در برابر ملت ایران و در برابر قانون اساسی بسیار سنگین است و آنچه را كه عرض می‌كنم از صمیم قلب است و آرزومندم كه معضلات مملكت به بهترین وضع حل و فصل شود اما دلایل بنده كه چرا با حكومت نظامی مخالفم ضمناً بعضی از دوستان مطالبی ارائه دادند كه من مخصوصاً از ارباب مطبوعات خواهش می‌كنم موقع انعكاس آن در جراید به‌طور جداگانه درج بفرمایند همچنین از تندنویسان هم همین تقاضا را دارم.
وقتی كه دولت دكتر آموزگار ساقط و آقای مهندس شریف‌امامی به نخست‌وزیری منصوب شد من كه برای دیدن فرزندم به امریكا سفر كرده بودم و مطلع شدم كه آقای مهندس شریف‌امامی برنامه حكومت خود را براساس حكومت آشتی ملی و تعظیم به شعائر مذهبی و احترام قاطع به جامعه روحانیت و احكام اسلامی كه قانون اساسی ملهم از آن و پاسدار آن است قرار داده‌اند بنابراین خوشحال گردیدم كه بالاخره شخصیتی استخواندار و تجربه‌دار در این موقع خطیر قبول مسئولیت نموده است تا مشكلات مملكتی را برطرف سازد و با اعلام آزادی فعالیت احزاب قانونی و آمادگی برای برگزاری انتخابات آزاد آینده و مبارزه با فساد خواسته‌اند به جبران اعمال نابخردانه گذشتگان صلح و صفا را جانشین وضع متشنج كنونی سازند ولی افسوس كه پس از انجام یكی دو قدم مفید مقدماتی آقای مهندس شریف‌امامی نتوانستند و یا نخواستند كه چنین امر ایده‌آلی را تحقق بخشند و بالاخره در برابر فعالیت احزاب جدید و تظاهرات مخالفین متوسل به اعلان حكومت نظامی در ۱۲ نقطه ایران گردیدند.
حق این بود وقتی دولت ایشان در انجام برنامه‌اش با ناكامی مواجه می‌شد و تلاشش به جایی نمی‌رسید كناره‌گیری می‌كردند ولی بدبختانه آقای مهندس شریف‌امامی در حكومت باقی ماندند و برای ادامه حكومتشان دست نیاز به سوی حكومت نظامی دراز كردند. البته اگر حكومتی به عنوان مبشر صلح و آشتی برنامه خود را اعلام نمی‌نمود و بعد تشخیص می‌داد كه توسل به خشونت برای برقراری نظم لازم است تا این حد ایرادی بر وی وارد نبود، اما با كمال تأسف آقای مهندس شریف‌امامی نه تنها اعتماد عمومی را به قول و فعل دولتیان سلب ساختند بلكه با اعمال خشونت و كشتار بی‌رحمانه گروه كثیری مردم بی‌سلاح اعم از زن و مرد و پیر و جوان و حتی بچه بدترین خاطره‌ها را از حكومت خویش به جای گذاشتند تا آنجا كه جراید خارجی تعداد تلفات را زائد بر چندین هزار نفر قلمداد و روز حادثه را جمعه سیاه نامگذاری كردند.
آقای دكتر امینی نخست‌وزیر اسبق نیز در مصاحبه با خبرنگار روزنامه لوموند كه در تاریخ ۱۲ دسامبر (۲۱/۶/۱۳۵۷) منتشر گردیده عده كشته‌شدگان را زائد بر دوهزار نفر اعلام داشته‌اند. (همهمه نمایندگان) این را بدانید كه اگر آقای دكتر امینی هم یك روز نخست‌وزیر شدند و خلاف رفتار كردند بنده جلوی خلافكاری ایشان را خواهم گرفت من از دولت سؤال می‌كنم كه تیراندازی و قتل عام مردم بی‌گناه كه از اعلان حكومت نظامی در روز جمعه بی‌خبر بوده‌اند به استناد كدام ماده از قانون مورد بحث صورت گرفته؟ زیرا اگر كسانی مرتكب جرائمی شده‌اند تكلیف قضیه در ماده ۱۰ به این شرح:
- «اجتماعات و انجمن‌ها در مدت حكومت نظامی باید به كلی موقوف و متروك باشد اگر اجتماعی منعقد شود به مجرد اخطار اولی پلیس باید متفرق شوند. در صورت مقاومت یا مخالفت مقاوم یا مخالف جلب به محكمه نظامی و محكوم به مجازات خواهد شد هرگاه اجتماعات مذكور كلاً یا بعضاً مسلح باشند مقارن همان اخطار اولی حاملین اسلحه توقیف و موافق حكم محكمه نظامی مجازات می‌شوند.»
پیش‌بینی گردیده و به هر حال تحت هیچ شرایطی بدون محاكمه و محكومیت حتی یك نفر هم نباید معدوم می‌شد. وقتی دولت اعلام آزادی مطلق می‌كند و مردم مسلمان و طبقات مختلفه تظاهراتی انجام می‌دهند آیا اگر به زعم دولت اخلال‌گران دست چپی در بین جمعیت باشند و شعارهای زننده‌ای بدهند كدام منطق و قانون ایجاب می‌كند كه به جای یافتن خطار و تسلیم به محاكمه صالحه باید رگبار مسلسل را متوجه همه مردم نموده از كشته پشته فراهم ساخت.
این امر ممكن است چند صباحی به حكومت فعلی كمك نماید لیكن كسانی كه داغدار شده‌اند آرام نخواهند نشست و كینه و بغض شخصی را به صورتی دیگر ظاهر خواهند ساخت.
علی‌ای‌حال عمل دولت قابل بازخواست و سرزنش بوده و مغایر با اصول انسانی است.
آقایان شاید شما اطلاع نداشته باشید كه در چه شرایطی این قانون شدید و غلیظ در تاریخ ۲۷ سرطان ۱۲۹۰ شمسی برابر با ۲۲ رجب ۱۳۲۹ در دوره دوم مجلس شورای ملی به تصویب رسیده است ولی من توضیح می‌دهم.
پس از آنكه محمدعلی‌شاه مجلس را بمباران نمود و از سلطنت خلع و به خارج از كشور تبعید گردید بنابر وسوسه عده‌ای مستبد و متعدی وزیر حمایت دولت روسیه تزاری درصدد برآمد كه به كمك برادران و فامیل خود به ایران لشكركشی و بساط حكومت گذشته را تجدید نماید لذا در این زمان بود كه مجلس دوره دوم قانون مورد استناد فعلی را تصویب نمود تا بتواند هم‌دستان محمدعلی‌شاه را توقیف و تحت تعقیب قرار دهد و حتی چند روز بعد پا را فراتر گذاشت و در سوم شعبان ۱۳۲۹ قانون ذیل را تصویب كرد:
ماده اول - چون محمدعلی میرزای مخلوع مفسد فی‌الارض و دفع آن واجب است هیئت دولت مجاز است یكصد هزار تومان به اعدام‌كننده یا دستگیركننده محمدعلی میرزا و یا ورثه آنان بپردازد.
ماده دوم - وزارت جنگ مجاز است مبلغ بیست و پنج هزار تومان به خود و یا وراث دستگیركننده و یا اعدام‌كننده سالارالدوله و مبلغ بیست و پنج هزار تومان به خود یا وراث دستگیركننده و یا اعدام‌كننده شعاع‌السلطنه بپردازد. و به این ترتیب بود كه محمدعلی میرزا بر اثر ترس و وحشت از چنین جایزه گزافی كه برای مرگش در نظر گرفته شده بود مرعوب گردید و قوای مجهزش منهدم گشت و خاك ایران را برای همیشه ترك گفت. بدون شك در طول تاریخ ۶۷ سالهای كه از عمر این قانون می‌گذرد به جز حادثه غم‌انگیز روز جمعه ۱۷ شهریور ماه سال جاری هرگز در دوران مشروطیت ایران چنین كشتار ظالمانه‌ای حتی در ابعاد خیلی خیلی ضعیف‌تر هم سابقه ندارد.
با عنایت به مراتب معروضه امیدوارم نمایندگان محترم مجلس شورای ملی به خصوص نمایندگان شهرهایی كه مقررات حكومت نظامی در آن اجرا می‌شود قبل از دادن رأی وجدان خود را حكم قرار دهند و سپس تصمیم لازم اتخاذ نمایند.
در خاتمه باید به استحضار مجلس شورای ملی برسانم كه آقای اسحقی‌نژاد خواسته‌اند در مورد وقایع اخیر تبریز اظهار تأسف‌شان را اعلام دارم و نیز آقای دكتر شیروانی نماینده تهران خواسته‌اند اطلاع دهم كه ایشان با برقراری حكومت نظامی مخالفند. ضمناً از آقای وزیر مشاور و وزیر دادگستری خواهش دارم اگر واقعاً قصد مبارزه با فساد در پیش می‌باشد فعلاً به یك مورد اشاره می‌كنم و آن این است كه ببیند در واگذاری زمینهای اوقافی به اشخاص چه كسانی سوءاستفاده نموده و چگونه درصدد تعقیب آنان هستند، یقیناً اگر به همین قسمت توجه دقیق به عمل آید قسمتی از نگرانی‌های علما و روحانیون محترم كه به اعتراضشان ترتیب اثر داده نشده برطرف خواهدشد در هر حال مملكت وقتی در آسایش به سر خواهد برد كه دزدها و فاسدها تعقیب شوند و از وجود صلحا و افراد مؤمن و مورد اعتماد جامعه در دستگاه‌های مملكتی و اجتماعی به نحو مطلوب استفاده گردد بدیهی است تعقیب افراد فاسد باید از مقامات بالا یعنی از وزرا و استانداران و سایر برجستگان شروع گردد و در مرحله آخر به حساب آفتابه دزدها رسیدگی شود.
رئیس - آقای شهابی بفرمایید.
نورعلی شهابی - جناب آقای رئیس، همكاران گرامی دیروز دولت جناب شریف‌امامی با اكثریتی چشمگیر از مجلس شورای ملی رأی اعتماد گرفت بنده بسیار مشتاق بودم پیرامون برنامه تقدیمی معظم‌له صحبت كنم كه متأسفانه فرصت به دست نیامد لذا در این موقع كه موضوع موافقت مجلس با پیشنهاد دولت مبنی بر اعلام حكومت نظامی در تهران و یازده شهر دیگر مطرح است از آنچه مربوط به این مطلب می‌باشد، یادآوری و اظهارنظر می‌نمایم.
امنیت نعمتی است ذی‌قیمت و تنها در محیط امن، آزادی تجلی خواهد كرد. آن آزادی كه محیط را برای تلاش بیشتر آماده سازد و آن آزادی كه محیط را برای در حد خود برخوردار از تمام مزایای ناشی از آن باشد. تمام جنبش‌ها و جهش‌ها در طول تاریخ برای تحصیل آزادی بوده است اما این نعمت آن اندازه آسان به دست نمی‌آید كه بتوان به آسانی هم از دست داد.
كشور ایران در پهنه گیتی ساحل امن لقب گرفته و در سایه امنیت راه دشوار وصول به مقصود را می‌سپردیم كه جسته و گریخته شاهد مظاهری از بی‌نظمی و عدم رضایت‌ها و نارسایی‌ها بدیم وقتی فضای باز سیاسی كه اعلام شد. ایجاب كرد كه دسته‌ها - جمعیت‌ها - و گروه‌ها - همه و همه با استفاده از آزادی و به مدد امنیت خواست‌های خود را عنوان كنند - با كمال تأسف دیدیم عده‌ای در صفوف فشرده آنها افرادی رخنه می‌كنند كه علی‌رغم سنن و آداب و رسوم آئین و دین - از راه مستقیم منحرف شده برخلاف همیشه كه شعارهای دلنشین از سینه‌ها بیرون می‌آمد شعله‌های آتش كینه از سینه‌ها زبانه می‌كشد و شعارها برخلاف نیات ملت ایران و مخالف با قانون اساسی و مغایر با شئون دینی و مذهبی و ملی عنوان می‌شود و با اینكه جسته و گریخته از وضع نابسامانی كه به وجود آورده بودند و صحنه‌سازی‌های آشوب‌طلبان كم و بیش اطلاع داشتیم دیروز جناب آقای نخست‌وزیر كمی پرده‌ها را بالا زدند و مداركی ارائه داشتند كه مجموع آنها نمایانگر نقشه‌های شیطانی دشمنان ملك و ملت و آزادی و دین و قرآن بود. چرا كه در گزارش ایشان استماع فرمودید كه مسئولین طراز اول احزاب كمونیست در كشورهای فرانسه، ایتالیا، یونان و دیگر كشورهای اروپایی تا چه حد با تعزیه‌گردان‌های حوادث چند هفته اخیر ایران علیه مصالح عالیه و امنیت كشور و رژیم مملكت هم‌فكری و همكاری می‌كنند كه شرح مفصل آن همراه با تصاویر مربوطه در مجلات و جراید اروپایی درج است اینجانبت در اینجا از دولت تقاضا دارم در این مورد با توجه به روابطی كه كشور ایران با كشورهای مذكور دارند در طریق جلوگیری از تجدید این گونه تحریكات مذاكره فرمایند كه مبادا به روابط حسنه موجود بین ما و آنها خللی وارد شود و تزلزلی ایجاد گردد.
دیدیم كه آتش‌افروزان ماركسیسم و آنها كه هنوز به عنوان عضو حزب منحله توده در داخل و خارج و به مناسبت هر واقعه و حادثه در ایجاد فتنه و آشوب قیام و اقدام می‌كنند تا از آب گل‌آلود ماهی مراد بگیرند این بار نیز در مایه دین و سوءاستفاده از عقاید مذهبی مردم در مقام آن برآمدند كه نقشه ویران‌گر خود را به مرحله اجرا درآورند و استقلال مملكت ما را مختلف سازند با اینكه جامعه محترم روحانیت كه همواره مورد تكریم و تجلیل و تعظیم هستند مردم را به رعایت آرامش دعوت می‌كردند و دولت نیز طی بیانیه‌ها به مردم هشدار می‌داد معهذا نتیجه معكوس بود - دامنه اغتشاش وسعت می‌گرفت تخریب و آتش‌سوزی نگرانی عجیبی در مردم ایجاد كرد - هرج و مرج و بی‌نظمی موجب شد تا از هم بپرسند - چه شده - چه می‌خواهند - و به كجا می‌روند - خلاصه حوادث ناگوار تبریز - سپس اصفهان و بعداً آبادان و بعد تهران - كار را به جایی كشانید كه دولت ناچار به اتخاذ تصمیم مبنی بر جلوگیری از بی‌نظمی و سوءاستفاده از آزادی و حفظ مال و جان و نوامیس مردم گردد - چرا كه در درجه اول باید مملكتی باشد تا مردمی در آن سكونت كنند و امنیتی وجود داشته باشد تا ساكنین در منطقه با خیال راحت یا برخورداری از نعمت آزادی پایه‌های كاخ موجودیت و عظمت و استقلال كشور را قویم سازند و قوام دهند. به هنگامی كه جمعی از هموطنان برای اظهار گلایه خود دسته جمعی به راه افتادند اعضا حزب منحله توده و ماركسیست‌ها با رخنه در صفوف آنها علیه ایران و حكومت و رژیم ایران سمپاشی می‌كردند.
چرا كه از شهریور شوم ۱۳۲۰ هر چه تلاش كردند و كوشیدند نتیجه‌ای عایدشان نشد و نقشه‌های آنها نقش بر آب گردید. زیرا ملت ایران با یك هویت مشخص و موقعیتی ممتاز در جمع كشورها و میان ملل براساس رژیم مشروطه پارلمانی سلطنتی اداره می‌شود و در مسیر تاریخ همواره محور پیشرفت و مدار پایداری جاویدان شاهنشاهی بوده است. خاطرات حكومت چكمه‌پوشان فرقه دمكرات آذربایجان خود یادآور اعمال و افعال مخرب و ویران‌گر آنها می‌باشد - در یكی دو ماهه اخیر كه زمزمه‌ها شنیده شد - جمعیت‌ها به وجود آمد - احزاب موجودیت خود را اعلام كردند مطالبی ضد و نقیض شنیده شد شعارهای زننده و دور از ادب و معارض با قومیت و ملیت و مغایر با دین و آئین ما شنیده شد - بی‌شك با یك مرور اجمالی و مقایسه فشرده به خوبی معلوم می‌شود چه بوده‌ایم، چه شده‌ایم - در كجا بوده‌ایم - و اكنون به كجا رسیده‌ایم - چه می‌خواهیم و به كجا می‌رویم و بعد از آگاهی كامل باید دست به دست هم دهیم و پایه‌های وحدت فكری و سیاست مستقل ملی را تحكیم سازیم تا زمینه بلوا و آشوب مساعد نشود. پس به این نتیجه می‌رسیم ما كه راه خود می‌سپاریم و من جمیع جهات پیش می‌رویم چه شد كه از هر گوشه و كناری به پا خواسته همراه ندایی هدفی را اعلام و خواستار انجام آن حتی اگر مخالف با قانون باشد می‌شوند. جناب شریف‌امامی مأمور تشكیل دولت شد و ایشان هم دولت را تشكیل دادند و نام آن‌را دولت آشتی گذاشتند تا تمام طبقات بدانند كه این دولت راه و رسمش تفاهم و آشتی است و از طرق مختلف در ایجاد بهبود كوشا و ساعی خواهد بود اما باز هم مشاهده شد ناآرامی وجود دارد - لذا اگر عده‌ای بخواهند با سوءاستفاده از فضای باز سیاسی و حسن‌نیت مردم آزاده ایمان و عقیدت خالص مذهبی آشوب و بلوا به راه اندازند چاره جز این نیست كه دست قدرت قانون از آستین دولت مسئول بیرون آید و به این نابسامانی‌ها خاتمه دهد.
من هم مانند همه با كشت و كشتار و برادركشی موافق نبوده و نیستم ولی امنیت را هم نمی‌توان از دست داد نمی‌توان دست روی دست گذاشت و اجازه داد تا دستهای ناپاك رشته‌های اتحاد و وحدت فكری ما را پاره كنند. ما معتقدیم از حكومت نظامی برای اعاده امنیت باید استفاده شود، برای استقرار نظم و امنیت مورد بهره‌برداری قرار گیرد، چرا كه نه تنها پیشرفت ما دستخوش ویرانی خواهد شد بلكه برنامه‌های عمرانی كشور به عهده تعویق و حتی تعطیل درخواهد آمد. پس با وضعی كه دورنمایی از آن‌را در ماه‌های گذشته در خیلی از شهرها دیدیم و آقای نخست‌وزیر هم به هنگام پاسخگویی به مطالب عنوان شده همكاران محترم گزارش‌های سازمان‌های انتظامی كشور را قرائت و تصاویری كه ارائه فرمودند به حكم ضرورت برای اعاده نظم و حفظ امنیت و اشاعه آزادی در نهران و یازده شهر دیگر حكومت نظامی اعلام كردند كه امیدوارم هر چه زودتر پایان پذیرد. پس آنها كه بی‌نظمی ایجاد كرده‌اند و خانه‌ها و دكاكین و بانك‌ها را تخریب و به آتش كشیده‌اند و به اقتصاد كشور لطمه فراوانی وارد ساخته‌اند باید بدانند كه پهنه ایران زمین صحنه یكه تازی آنها نیست و به مدد همكاری مردم با دولت و دولت در حمایت از مردم، معارضه خواهند كرد زیرا همه به بقا این مملكت علاقه‌مندیم و به امنیت و آبادانی آن دل بسته‌ایم و می‌خواهیم در این كشور آباد با آزادی زندگی كنیم بنابراین لازمه توفیق جز این نخواهد بود كه همه با هم، دولت در كنار ملت و ملت در كنار دولت با استظهار به قرآن مجید و عنایات ائمه طاهرین و همت والای زنان و مردان آزاده پیش رویم باشد كه به فضل خدا و توجهات شاهنشاه هر چه زودتر به ساحل مقصود و تمدن بزرگ برسیم (احسنت).
رئیس - آقای محمدصادق افتخار بفرمایید.
محمدصادق افتخار - به نام خدا، اینجانب به نام یك فرد ایرانی وطنخواه و مسلمان معتقد كه به هیچ دسته و جمعیت مخالف وابستگی ندارم و در همه عمر خود به صورت یك فرهنگی شرافتمند زندگی كرده‌ام صحبت می‌نمایم (یك‌نفر از نمایندگان - همه نمایندگان شرافتمند زندگی كرده‌اند).
جناب آقای شریف‌امامی نخست‌وزیر شما یكی از برنامه‌های خود را صلح و آشتی ملی اعلام نمودند و من از این موضوع بسیار خوشحال بودم اكنون نیز امیدوارم دولت شما با صداقت و با اجرای سریع و به موقع وعده‌هایی كه به مردم داده‌اید در این مرحله حساس از حیات سیاسی كشور در اجرای مسئولیت سنگینی كه به عهده گرفته‌اید توفیق یابید. مسلم است اگر با مردم با صراحت و صداقت كنار بیایید، همان‌طور كه خود معتقد هستید به افكار و اندیشه‌های مردم وطنخواه و قدرشناس ایران احترام بگذارید از پشتیبانی همه ملت برخوردار خواهید شد هر قدر در كارتان توفیق یابید ملت ایران توفیق یافته است - باید از صورت حرف و برنامه خارج شده وارد عمل شوید انتقادهای سازنده را بپذیرید. توجه به خواست‌های منطقی مردم و امكان بحث و گفتگوی آزاد برای بازشناسی مشكلات كشور و پیدا كردن راه‌حل‌های مناسب با استفاده از افكار عمومی در میان گذاشتن مشكلات و تنگناها به همان صورتی كه هست موجب مشاركت به معنای وسیع كلمه در امور سیاسی كشور خواهد شد. از صمیم قلب آرزو دارم دولت در كارهای خود توفیق یابد و زیر بنای استوار برای پیشرفت ایران متحد را فراهم سازد.
اما جناب آقای شریف‌امامی اگر اینك به عنوان مخالف صحبت می‌نمایم باید بگویم كه شما كابینه خود را دولت صلح و آشتی نامیدید و تمام آزادی‌ها را به ملت وعده دادید شما خودتان در مردم شوق آزادگی و آزادی به وجود آوردید و آنها را به خیابان‌ها كشانیدید شما فضای باز سیاسی به وجود آوردید تا مردم اظهار نظر و عقیده كنند. نه من و نه هیچ رد مسلمان وطن‌پرست دیگر طالب هرج و مرج و آشوب نیست همه كس می‌دانند كه آزادی و پیشرفت مملكت در سایه اغتشاش و ناامنی میسر نیست هیچ ایرانی آزادی‌خواه معتقد نیست كه باید جلو تخریب و آتش‌زدن را باز گذارد. من و همه مردم مسلمان و معتقد مملكت قبول داریم كه برای سالم ماندن كشور باید عده‌ای را فدا كرد. من به شهادت بسیاری از همكاران بعد از تغییر كابینه جناب آقای هویدا در همین سرسرای مجلس شورای ملی اعلام كردم برای سلامت جامعه و فرونشستن خشم و نارضایی مردم باید چپاول‌كنندگان و غراتگران بیت‌المال مملكت تسلیم عدالت شوند و با صداقت و نه به صورت حربه‌ای برای تسویه حساب‌های شخصی پس از محاكمه و ثبوت جرم با آنان به شدت رفتار شود جناب آقای دكتر رئیسی همكار گرامی متهم قبول می‌كنم پا كه تكیه‌گاه بدن است اگر گندیده شد و باعث گندیدگی سایر قسمت‌های بدن شد باید قطع شود ولی آیا چه كسانی باید فدا شوند خائنین به وطن متجاوزین به حقوق عمومی یا مردم بی‌گناه؟ اینهایی كه در خیابان‌ها به راه افتادند اكثریت قریب به اتفاق آنان بی‌وطن و بی‌ایمان نبودند بلكه افراد وطنخواه، مسلمان، مؤمن به مقدسات ملی و قانون اساسی بودند كه می‌خواستند عدم رضایت و عصیان خود را اعلام نمایند نمایندگان مردم در برنامه دولت علل این نارضایی‌ها را تشریح نمودند خود اینجانب و سایر نمایندگان محترم بسیاری از این نارسایی‌ها را قبلاً به مسئولین امور گوشزد نموده بودیم حتی خود آن جناب در برنامه دولت به نابسامانی‌ها و عدم رضایت مردم اعتراف كردید.
درست است كه عده‌ای آشوبگر می‌خواستند از احساسات پاك مردم معصوم و بی‌گناه استفاده كنند ولی ملت مسلمان ایران نشان داد شایسته آزادی است و عظیم‌ترین راه‌پیمایی مسالمت‌آمیز روز عید فطر را بدون كوچك‌ترین برخورد و ناراحتی برگزار كرد اگر شما از اقدامات پشت پرده عده‌ای قلیل خبر داشتید چرا قبل از تجمع مردم در روز جمعه این عده را دستگیر نكردید شما كه در تظاهرات آرام روز پنج‌شنبه دیدید عده‌ای از موقعیت سوءاستفاده كرده شعارهای ضدملی وارد صفوف مردم ناراضی كرده‌اند چرا این شعارها را جمع‌آوری و عاملین آنها را تعقیب ننمودید. شما كه می‌خواستید حكومت نظامی برقرار كنید چرا لااقل شب جمعه از رادیو و تلویزیون اعلام نكردید تا بسیاری از پدر و مادرها به فرزندان خود اجازه ندهند صبح جمعه از خانه خارج شوند هیچ یك از این كارها را نكردند و روز جمعه سیل جمعیت را به رگبار مسلسل بستند و عده‌ای زیاد از برادران و خواهران بی‌گناه ایرانی ما را كشتند مرجع تقلید شیعیان جهان حضرت آیت‌الله شریعتمداری این فاجعه را عزای عمومی نامیدند مردم ایران به این كشتار دسته‌جمعی اعتراض دارند و برای اعتراض به این خشونت بود كه در تهران و شهرهای دیگر ایران بازار و محل كسب خود را تعطیل كردند من به عنوان یك مسلمان معتقد نمی‌توانم به استقرار حكومت نظامی كه در اولین ساعات برقراری خود موج خون به راه انداخت رأی مثبت بدهم (احسنت).
رئیس - آقای اعظمی باوندپور بفرمایید.
اعظمی باوندپور - به نام خداوند بخشنده مهربان آغاز سی و هشتمین سال سلطنت پرافتخار شاهشاه آریامهر را به عموم هم‌میهنان عزیز و نمایندگان محترم ملت تبریك و تهنیت عرض می‌نمایم.
جناب آقای رئیس، همكاران ارجمند، با توجه به تاریخ خواهیم دید كه این مرز و بوم كهنسال بارها در مسیر حوادث قرار گرفته و بحران‌های سختی را پشت سر نهاده ولی ثابت و پا بر جا مانده است آیا دلیلی برای این ثبات و دوام غیر از همبستگی و یگانگی در لوای یكتاپرستی و نظام شاهنشاهی سراغ دارید؟
دو نیروی لایزال دین و سلطنت در ایران همه وقت در كنار همدیگر بوده و بسیار والا و اعلا و مبراتر از آن هستند كه سفسطه كمونیست و ماركسیست و مخالن دین و نظام شاهنشاهی بتوانند در این دو قطب مقدس رخنه نمایند قبل از شروع سلطنت اعلیحضرت رضاشاه كبیر این كشور باستانی رسماً بین روس و انگلیس تقسیم شده بود و هیچ كس را یارای این نبود كه بتواند به آشوب‌ها و بلواها خاتمه دهد و یك مملكت متلاشی شده را سر و سامان دهد سردار بزرگ تاریخ ایران (رضاشاه كبیر) با كمك و همكاری وطن‌پرستان واقعی با فداكاری و از خود گذشتگی و با دادن قربانی توانست این مملكت را از شر اجنبی و اجنبی‌پرست نجات دهد و امنیت و آزادی را جانشین هرج و مرج و آشفتگی نماید و ایران را در چنان آرامشی قرار دهد كه در همه جا سرود آزادی رضاشاه خوانده شود.
ایران و ایرانی از این موهبت و استقلال به بهره كافی نرسیده بود كه در سپیده‌دم سوم شهریور ۱۳۲۰ مطابق با سال ۲۵۰۰ شاهنشاهی كشور نوساخته ایران مورد هجوم و یورش ناجوانمردانه متفقین قرار گرفت و چنان ضربه‌ای بر پیكر این كشور باستانی زدند كه نه تنها اثرات شوم آن هنوز باقی است بلكه عناصر دست نشانده آنها در هر موقعیت حساسی سوءاستفاده نموده و مسبب آشوب و بلوا می‌شوند.
بر هیچ عاقل و بالغی پوشیده نیست این عناصر ماجراجو در چه وقتی می‌خواهند از آب گل‌آلود ماهی بگیرند. و چنان وضعی پیش می‌آورند كه عده‌ای از خواهران و برادران عزیز ما برای پیشرفت مقاصد شوم آنها بسوزند و كشته شوند و ماها را متألم و داغدار نمایند. این دفعه اول نیست كه این بازی‌ها را راه می‌اندازند بلكه بارها این خیمه‌شب‌بازی‌ها را نشان داده و عده‌ای ماجراجو و فرصت‌طلب نیز همه وقت آماده سمپاشی بوده و به محض اینكه صدایی بلند شد فوراً نغمه وطن‌پرستی را ساز نموده و به نشر و پخش اعلامیه می‌پردازند و آهنگ‌های شوم و خانمان بر باد ده را كه بارها سروده‌اند باز هم تكرار می‌كنند غافل از اینكه حنای این چهره‌های منحوس دیگر رنگی ندارد و در پیشگاه مردم وطن‌پرست ایران مطرود و محكوم هستند. خیلی جای تعجب است كه این دایه‌های مهربان‌تر از مادر در وقتی كه آذربایجان عزیز داشت می‌رفت كجا بودند در مبارزه برای حكومت مطلق ایرانی بر نفت كجا بودند در باز به دست آوردن جزایر تنب و ابوموسی كجا بودند حالا كه این كشور در مرز پیشرفت و ترقی كامل قرار گرفته می‌خواهند ایران را به لبنان مبدل نماینده‌ای شناخته‌شده‌های خائن این آرزو را به گور خواهید برد از آنجایی كه می‌بینیم برادران عزیز ما در لباس سربازی برای حفظ جان و مال و شرف مردم از شراین اراذل و اوباش به پاسداری و مراقبت مشغول هستند هیچ وقت به روی برادران ایرانی خود اسلحه نمی‌كشند بلكه مسبب این اسلحه‌كشی توده‌ای‌ها و ماركسیست‌ها می‌باشند كه با ارائه مدرك و اعلامیه دخالت خودشان را در این ماجراها ثابت نموده‌اند.
ایرانی قبل از طلوع ستاره درخشان اسلام یكتاپرست بوده چهارده قرن است كه پرچم اسلام با پرچم شاهنشاهی كه بیش از بیست و پنج قرن است در اهتزاز می‌باشد توأماً بر سر ملت ایران سایه افكنده و پاسداران این پرچم‌های پرافتخار و مقدس نیاكان و پدران ماها بوده و الحال خود ماها هستیم همان‌طور كه همكار ارجمند جناب آقای قاضی بیان داشتند دین و سلطنت از هم جدا نبوده و نیستند.
با توجه به اوضاع آشفته جهان تنها كشور عزیز ما ایران است كه در سایه تدبیر خردمندانه شهریار توانای ایران زمین در چنان ثباتی از ترقی و پیشرفت قرار گرفته كه باعث نگرانی توده‌ای و ماركسیستی شده زیرا این عناصر ماجراجو هدفی غیر از برانداختن این كشور كهنسال ندارند حال باید به خود آییم كه در چنین موقعیت حساسی كه مملكت نیاز مبرمی به فداكاری و از خود گذشتگی دارد به عناصر فرصت‌طلب مجال عرض اندام ندهیم و بی‌تفاوت تماشا كن نباشیم زیرا پیروزی آنها یعنی فنای كامل ایران امروز است كه روح پدران ما نگران رفتار و اعمال ماها می‌باشد كه آیا فرزندان آنها می‌توانند این میراث گرانبها را حفظ نمایند یا آن‌را فدای لجاجت و هوا و هوس خود می‌نمایند.
بیایید نظرهای شخصی خود را كنار گذاشته مثفقاً یكدل و یك زبان و با كمال صداقت دست به دست هم داده و به یاری امام میهن بشتابیم. غارتگران بیت‌المال را به عدالت بسپاریم آشوبگران و محركین آنها را برای همیشه از این مرز و بوم برانیم انشاالله خدا دین و رژیم سلطنت یار و یاور ملت وطن‌پرست خواهد بود اینجانب نیز مثل سایر همكاران ارجمند از مأموریان وظیفه ناشناس ناراحتی و گله دارم كه خصوصاً از وزارت سابق راه و مدیر كل راه كرمانشاه به نام طلایی كه در مدت سه سال به كوچك‌ترین خواسته اینجانب و مردم حوزه انتخابیه‌ام توجه نداشت ولی این دلیل نمی‌شود كه وظیفه وطن‌پرستی خود را فراموش نمایم و دیگر ترقیات و پیشرفت‌های مملكت را نادیده بگیرم.
مرزداران و مرزنشینان و ایلات و عشایر ایران زمین عموماً و ما مرزداران و مرزنشینان و ایلات و عشایر غرب كه خصوصاً با توجه به سوگندی كه ما برادران و نمایندگان آنها برای حفظ رژیم سلطنت در پشت این تریبون و با حضور كلام‌الله مجید یاد نموده بار دیگر میثاق خود را با شاهنشاه معظم و مفخم خود تجدید نموده و با ایثار آخرین قطره خون خود برای حفظ این رژیم مقدس در مقابل متجاوزین ایستادگی نموده و عاشقانه جان خود را نثار می‌كنیم ولی وطن را نگه می‌داریم و وفاداری خود را به نحو احسن به رژیم سلطنت به اثبات می‌رسانیم.
توفیق دولت جدید كه در وطن‌پرستی و شاهدوستی مشهور است و همكارانش را از خداوند مسئلت دارم.
جاوید شاه - پاینده ایران (احسنت).
رئیس - آقای دكتر تجدد بفرمایید.
دكتر تجدد - جناب آقای رئیس - همكاران گرامی، من در برنامه دولت جناب آقای شریف‌امامی فرصتی به دست نیاوردم كه سخن بگویم و اظهارنظر بكنم ولی در این زمان حساس و پرمخاطره كه میهن و موجودیت ملی ما را در خطر است وظیفه خود دانستم كه به دولت ایشان رأی موافق بدهم ولی این رأی موافق من را به عنوان موافق مشروط تلقی بفرمایید یعنی موافقت من با دولت، به شرطی ادامه خواهد یافت كه دولت به وعده‌هایی كه به مردم داده است عمل كند و به آنچه در برنامه دولت آمده است تحقق ببخشد در غیر این صورت من به عنوان مخالف سرسخت این دولت به وظایف ملی و نمایندگی خود عمل خواهم كرد.
اما درباره پیشنهاد دولتی مبنی بر برقراری حكومت نظامی در تهران و یازده شهر دیگر نظر خود را به عرض می‌رسانم.
قانون مربوط به مقررات اعلام حكومت نظامی مصوب بهمن ۱۳۲۹.
ماده واحده - دولت نمی‌تواند جز در مواقع فوق‌العاده كه ضرورت ایجاب كند اعلام حكومت نظامی بدهد و آن هم باید با تصویب مجلس شورا و مجلس سنا باشد.
اگر وقتی در جایی ضرورت فوری ایجاب كرد دولت می‌تواند آن‌را اعلام كند ولی باید در ظرف یك هفته پیشنهاد آن‌را با ذكر علت به مجلس شورای ملی و مجلس سنا بدهد و موافقت آن‌را بخواهد مجلسین به محض پیشنهاد دولت هر یك جلسه فوق‌العاده تشكیل و تصمیم خود را اعلام می‌دارند و مدت حكومت نظامی نیز باید در اعلان معین گردد و تمدید آن اگر لازم باشد محتاج به اجازه جدید است. بنابراین ملاحظه می‌شود یك فلسفه‌ای وجود داشته كه قانون گفته برای برقراری حكومت نظامی باید مجلسین شورای ملی و سنا موافقت كنند. این موافقت بیشتر به این خاطر ضرورت دارد كه نمایندگان دقیقاً از علت برقراری حكومت نظامی مسبوق و مطلع باشند و مدت آن هم مشخص باشد. گزارشی كه جناب آقای نخست‌وزیر درباره وقایع و حوادث اخیر دیروز مشروحاً در مجلس شورای ملی بیان كردند بسیار اسفناك و تكان‌دهنده بود و حكایت از توطئه‌های عظیم ضدملی می‌كرد ولی این نقشه‌ها و این توطئه‌ها كه اخیراً منجر به ویرانگری‌های وسیع شد چیزی نیست كه مربوط به یك ماه و دو ماه اخیر باشد. بدون تردید این تحریكات وسیع ضدملی نتیجه ماه‌ها برنامه‌ریزی و سازماندهی دشمنان ایران است. همكاران عزیز شما اگر بخواهید یك اجتماع پنجاه نفری را برگزار كنید می‌باید اقلاً از یك هفته پیش ترتیب كارها را بدهید كه آن اجتماع از روی نظم و ترتیب برگزار شود و نتیجه مطلوب عاید گردد بنابراین سازماندهی آن اجتماعات عظیم احتیاج به زمان بسیار و تفكر و برنامه‌ریزی بسیار صحیح و حساب شده داشته است.
بیانات مشروح رئیس دولت در جلسه دیروز مجلس شورای ملی حكایت می‌كند كه كمونیست‌ها مدت‌ها قبل یك دستورالعمل شامل ۹ ماده تهیه كردند و در آن آموزش خرابكاری و مقاومت ملی مسلحانه ارائه داده‌اند همچنین یك گروه تروریست كمونیست در اردیبهشت ۱۳۵۷ تحت عنوان وظایف هواداران جنبش انقلابی در مرحله كنونی اعلامیه‌ای منتشر كرده و با صراحت نقش افراد را در سازماندهی مورد تأكید قرار داده است. اكنون سؤال اول من این است مگر دستگاه‌های مسئول مملكت در خواب بودند. مگر هیچ گونه كنترل و شناسایی وجود نداشته است كه این چنین عناصر ضد ملی و مخالفین رژیم و قانون اساسی مملكت از مدت‌ها پیش نقشه بكشند و تعلیمات بدهند و این چنین در صفوف میهن‌پرستان ناراضی رخنه كنند و آنها را به سمت مقصد شوم و ضد انسانی خود سوق دهند.
سؤال دوم این است كه برای گزارش رئیس دولت مخالفین با انواع سلاح‌های گرم و مواد آتش‌زا مجهز بودند. در كشوری كه حمل اسلحه غیرمجاز جرم است و مجازات دارد. این همه اسلحه از كجا وارد مملكت شده كه در اختیار مخالفین استقلال و موجودیت ملی ایران قرار گرفته است. مگر مرزهای مملكت باز است؟ مگر مرزداران مملكت خواب‌اند؟ آیا با این همه اسلحه‌ای كه بین خرابكاران و گروه‌های مختلف پخش شده است دولت چه خواهد كرد.
چرا مقامات مسئول مملكت مردم را در جریان قدم به قدم و مرحله به مرحله این توطئه‌ها و تحریكات سازمان یافته از ماه‌ها پیش نگذاشتند تا مردم آگاه و بیدار باشند و نگذارند كه عوامل ضدملی و وطن‌فروش و نوكر بیگانه در صفوف آنها رخنه نمایند.
بنابراین اگر دولت آنچه را كه در گزارش خود به مجلس شورای ملی داده است صحیح بداند می‌باید با تلاش و كوشش وسیع و همه جانبه‌ای برای ریشه‌كن كردن این توطئه‌های عمیق اقدام كند و این كاری نیست كه با برقراری حكومت نظامی و سلب آزادی‌های فردی و اجتماعی در مدتی كم یا زیاد انجام شود.
قبل از گزارش اخیر رئیس دولت فقط با اعلام حكومت نظامی به مردم اطلاع داده شد كه این حوادث با پول و نقشه خارجی در مملكت به وجود آمده است.
ما نمایندگان مجلس شورای ملی از دولت می‌خواهیم كه همواره اطلاعات دقیقی از چگونگی اوضاع مملكت به ما بدهند اگر قرار باشد ما نمایندگان در جریان این اطلاعات و خبرها نباشیم چه كسی می‌باید در جریان باشد حتی اگر لازم باشد جلسه خصوصی تشكیل بدهید و نمایندگان را به موقع از حقایق مطلع سازید.
وزارت اطلاعات و جهانگردی و سخنگوی دولت می‌باید مردم را در جریان لحظه به لحظه مسائل و مشكلات مملكتی بگذارند و آنچه را كه مردم با (پچ‌پچ) و درگوشی از این و آن می‌شنوند مسئولان مملكت بگویند تا مردم ناگهانی از شنیدن مسئله‌ای شوكه نشوند و قدرت مقابله و آمادگی روبه‌رو شدن با حوادث را داشته باشند.
همكاران ارجمند، دولتی كه مدعی آشتی ملی و انجام تحولات عمیق اجتماعی است صحیح نیست كه آغاز كارش با برقراری حكومت نظامی باشد. دولت قبل از اینكه رأی اعتماد مجلس را بگیرد حكومت نظامی را برقرار كرده است. برقراری حكومت نظامی مغایر با نظام ملی و مغایر با هدف مردمی كردن حكومت و گامی در راه تحكیم مبانی دیوان سالاری است كه همیشه از آن انتقاد می‌شود.
وقتی كه صحبت از حكومت قانون می‌كنیم جلوه‌های گوناگون دموكراسی و عدالت اجتماعی در نظر ما مجسم می‌شود و برعكس هنگامی كه صحبت از حكومت نظامی به میان می‌آید جلوه‌های خشونت و بی‌عدالتی و محو مظاهر دموكراسی در نظر ما جلوه‌گر می‌گردد.
اعلام حكومت نظامی در تهران و یازده شهر دیگر از ساعت شش بامداد روز جمعه هفدهم شهریورماه مردم را غافلگیر كرد و در نتیجه درگیری مأمورین حكومت نظامی و مردم صدها نفر كشته و زخمی شدند و فاجعه‌ای عظیم به بار آمد كه خود دولت آن‌را مصیبتی بزرگ تلقی كرد و به مردم ایران تسلیت گفت و اگر پیش‌بینی‌های لازم می‌شد و در فرصت مناسبی این اعلام شده بود شاید این فاجعه بزرگ به وجود نمی‌آمد.
از سوی دیگر دولت كه با ایجاد فضای باز سیاسی و گسترش روزافزون آزادی‌های فردی و اجتماعی ناظر صحنه‌ها و تظاهرات بسیار بود و هر روز ابعاد این تظاهرات گسترده‌تر می‌شد چرا پیش‌بینی این وقایع را نكرد ولی یك باره تصمیم گرفت با برقراری حكومت نظامی تظاهرات و اجتماعات را خاموش كند و متأسفانه در اولین ساعات برقراری حكومت نظامی حوادث وحشتناك خونینی به وقوع پیوست آیا در حالی كه دولت ماه‌ها از فضای باز سیاسی سخن می‌گفت و مطبوعات و گویندگان در سراسر كشور همه چیز می‌نوشتند و همه چیز می‌گفتند با برقراری ناگهانی حكومت نظامی كه همه این نهادهای دموكراسی را از بین می‌برد در میان آزادی‌خواهان و آزادگان كشور خودمان و سایر كشورهایی كه مهد دموكراسی هستند این اقدام چگونه تلقی خواهد شد.
اعمال مقررات حكومت نظامی برای مردم مشكلات اقتصادی و اجتماعی زیادی را به وجود می‌آورد و مردم نمی‌توانند این مشكلات را به خصوص برای مدت طولانی تحمل كنند. بنابراین من با پیشنهاد شش ماه حكومت نظامی در نقاط تعیین شده مخالف هستم و به علت وضع خاص مملكت و دلایلی كه دولت اقامه كرده است پیشنهاد می‌كنم این مدت به دو ماه كاهش یابد و در مورد ابراز این مخالفت با گروه و دسته خاصی بستگی ندارم و شخصاً اظهارنظر می‌كنم دولت قوانین و مقررات مختلفی دارد كه می‌تواند به موجب آنها مقدمین علیه امنیت و نظم كشور و توهین‌كنندگان به مقدسات ملی و رژیم مملكت را توقیف و محاكمه كند و به مجازات برساند.
آن كس كه كمونیست است و افكار ضدملی دارد یا آن كس كه میهن‌پرست و مسلمان و متدین است ولی از نابسامانی‌های مملكت ناراضی است فرق دارد. می‌باید از رخنه عوامل بیگانه كمونیست و ضد ملی به صف میهن‌پرستان جلوگیری كنیم و افراد مخربی را كه قصد دارند احساسات و عواطف ملی و مذهبی مردم را به بازی بگیرند به مجازات برسانیم دولتی كه در برنامه خودش هدف‌های مهم و برنامه‌های طلایی بسیاری را مطرح كرده است هنگامی می‌تواند این برنامه‌ها و هدف‌ها را انجام دهد كه از پشتیبانی و حمایت گروه‌های مردم برخوردار باشد و مردم با خوش‌بینی به كار دولت بنگرند ولی هنگامی كه برقراری حكومت نظامی با بدبینی و نوعی ابراز خشونت و اعمال سیاست فشار از سوی دولت تلقی شود دولت نمی‌باید در برقراری آن به خصوص برای مدت زیاد سماجت به خرج دهد. مهم‌تر اینكه آغاز این حكومت نظامی با كشت و كشتار بسیار همراه بود و خاطره غم‌انگیز آن در دل و اعماق وجود ملت ایران اثرات سوئی بر جای گذاشت هنوز در بسیاری از شهرها و روستاهای ایران به خاطر كشته‌شدگان زنان و مردان بی‌دفاع ایرانی در حادثه ۱۷ شهریور مجالس سوگواری برپا می‌كنند.
اعمال خشونت در حوزه انتخابیه خود من حوادثی به بار آورد:
چندی قبل همكار گرامی آقای مظهری ضمن گفتگوی با اینجانبت با نگرانی اشاراتی به وقایع اخیر رفسنجان كردند من اظهار داشتم در رفسنجان خبری كه نگران‌كننده باشد وجود ندارد اجتماعاتی كه در رفسنجان تشكیل شده بمانند بسیاری از نقاط مملكت در چهارچوب قانون اساسی بوده است و من كسی را در رفسنجان نمی‌شناسم كه تمایلات كمونیستی داشته باشد و یا معتقد به ماركسیسم اسلامی باشد و هرگونه برداشت دیگری كه از اجتماعات و جریانات رفسنجان بشود ممكن است منجر به اعزام نیروهای مسلح و یا برقراری حكومت نظامی در آن محل گردد و اصولاً مردم رفسنجان بمانند همه مردم مسلمان ایران سخت پایبند معتقدات مذهبی و مقدسات ملی هستند و هیچ گاه نخواهند گذاشت عوامل ضد ملی در صفوف آنها رخنه كنند متأسفانه در حوزه انتخابیه اینجانب آنچه كه نمی‌بایست بشود شد و از درگیری نیروهای مسلح دولتی با مردم خاطرات تلخی بر جای ماند. در منطقه كشكوئیه رفسنجان كه مردمی مسلمان و میهن‌پرست دارد و ما در پرتو هدف‌های انقلاب ایران بیشترین خدمات عمرانی را در آنجا انجام داده‌ایم به علت ورود اشخاصی كه از خارج به این منطقه آمده بودند تشنجات و اختلالاتی روی داد كه به‌طور قطع ما می‌توانستیم آنها را تدبیر و درایت برطرف سازیم ولی متأسفانه با اعمال خشونت و بی‌تدبیری معاون پایگاه ژاندارمری آنجا كشته شد و عده‌ای مضروب و زخمی شدند و همچنین در شهر رفسنجان به علت درگیری دیگری جوان بی‌گناه ۱۷ سالهای به خاك و خون غلطیده و عده‌ای مجروح شدند كه عوارض آن همچنان در منطقه رفسنجان بر جای مانده و من به عنوان نماینده مردم این شهرستان از این وقایع سخت ملول و متأثرم و از دولت می‌خواهم كه از مصیبت‌دیدگان دلجویی به عمل آید و زندانیان این حوادث آزاد شوند به هر حال دولت می‌باید مسائل و مشكلات جامعه ایرانی را به‌طور بنیادی و اساسی حل كند.
سال‌هاست كه ملت ایران را با وعده و وعیدهای پوچ و بی‌اساس سرگرم كرده‌اند و سازمان‌های اداری مملكت جوابگوی نیازها و خواسته‌های مردم نیستند و انقلاب اداری تحقق نیافته است. اگر برای تحقق انقلاب اداری همكاری و احساس مسئولیت مردم لازم است، لزوم دگرگونی و تحول در سازمان‌های اداری اصلاح روش‌های اداری. طرد خائنین و متجاوزین به حقوق و اموال عمومی لازم‌تر است. بارها دیده‌ایم كه فلان مسئول و یا فلان كارمند عالی‌رتبه مملكت به علت عدم انجام وظیفه و یا سوءاستفاده و رشوه‌خواری از كارش بركنار شده و شرح خیانت‌ها و اعمالش هم به وسیله وسایل ارتباط جمعی به آگاهی همه رسیده است ولی پس از مدتی كوتاه و یا طولانی به همان كارمند سمت دیگری حتی بالاتر و مهم‌تر از سمت قبلی داده شده است جناب آقای نخست‌وزیر... شما اگر واقعاً بخواهید در انجام برنامه‌هایتان موفق شوید می‌باید خانه‌تكانی كنید، می‌باید در سازمان‌های اداری تصفیه كامل به عمل آورید، می‌باید از وجود افراد شایسته و پاك و راست و وطن‌پرستی كه در همین سازمان‌های اداری هستند و یا كنج خانه‌هایشان نشسته‌اند ولی به سبب اینكه با عوامل فاسد همكاری نكرده‌اند كنار زده شده‌اند آنها را به كار دعوت كنید و از وجودشان در سازمان‌های اداری مملكت استفاده نمایید.
جناب آقای نخست‌وزیر... تا زمانی كه شما بخواهید از این ماشین هیئت حاكمه كه اكثر پیچ و مهره‌هایش زنگ خورده و فرسوده هستند استفاده بكنید همین آش است و همین كاسه.
در سالهای اخیر به بسیاری از مسائل مهم مملكتی بی‌توجهی و بی‌اعتنایی شده است.
كشاورزی مملكت به كلی تعطیل شده. طرح‌ها و برنامه‌های كشاورزی غالباً با شكست مواجه شده‌اند وام‌های بزرگ كشاورزی را به اشخاص با نفوذ می‌دهند و غالباً هم به مصرف كار كشاورزی نمی‌رسد و در امور دیگر خرج می‌شود. برعكس كشاورزان خورده‌پا برای اخذ وام‌های كوچك با انواع تضییقات و اشكالات روبه‌رو هستند. دولت مواد غذایی را از خارج وارد می‌كند. خیلی مواقع محصولات كشاورزی روی دست كشاورزان می‌ماند و فاسد می‌شود و یا كشاورزان ناگزیر می‌شوند آنها را با بهایی كمتر از آنچه كه تولید شده بفروشند. در سالهای اخیر آن‌طور كه لازم بوده دولت از مصرف‌كننده حمایت نكرده روز به روز نرخ كالاها بالا رفته و تولیدكنندگان داخلی هم از كیفیت كالاهای خود كاسته‌اند.
در سالهای اخیر غالب افراد و صاحبان شركت‌ها و صنایع مالیات واقعی خود را نپرداخته‌اند. قانون مالیات‌های مستقیم در مورد همه یكسان اجرا نشده. آنهایی كه درآمدهای بیشتر داشته‌اند كمتر مالیات پرداخته‌اند می‌باید عدالت اجتماعی اجرا شود. اگر دولت واقعاً می‌خواهد عدالت اجتماعی را مستقر كند یكی از راه‌های اساسی آن اجرای عدالت مالیاتی است. اكنون بیشتر فشار بر حقوق‌بگیران است و آنهایی كه درآمدهای هنگفت دارند از ثمرات كار و كوشش افراد این ملت بیشترین بهره را می‌گیرند به عناوین گوناگون از پرداخت مالیات حقه خود شانه خالی می‌كنند. مشكل مسكن همچنان یكی از مشكلات حاد جامعه محسوب می‌شد و دخالت سازمان‌های مختلف دولتی در این امر ناهماهنگی زیادی را به وجود آورده است. شركت‌های تعاونی مسكن در كارشان موفقیت به دست نیاوردند. دولت‌های گذشته بارها قول دادند به آنها كمك كنند ولی متأسفانه این كار را نكردند.
جناب آقای دكتر باهری وزیر محترم دادگستری درباره قوه قضاییه مملكت روی مسائل مهمی انگشت گذاشتند كه اساس اشكال دادگستری در مملكت است ایشان به هنگام جلسه معارفه و تودیع با قضات و رؤسای هیئت عمومی دیوان عالی كشور گفتند (در گذشته دادستان‌ها مقداری از بازپرس‌ها را دست‌نشانده خود می‌كردند كه هر چه می‌خواهند آنها انجام دهند. یك دندان می‌كشند جرم را جنایی می‌دانند اما در مورد ۱۱ نفر كه در جریان خراب شدن قسمتی از ساختمان بیمارستان سینا كشته شده‌اند جرم را جنحه تشخیص می‌دهند مجرمان كوچك زندانی ولی مجرمان بزرگ آزادند).
همكاران گرامی اگر قانون اساسی مملكت دقیقاً به مرحله اجرا درآید. اگر دادگستری بتواند با بهره‌گیری از استقلال و قدرت خود متجاوزین به حقوق اساسی مردم و متجاوزین به بیت‌المال و دزدان و فاسدان و رشوه‌خواران و رشوه‌گیران را تحت تعقیب قرار دهد و محیط ناسالم مملكت را به محیطی سالم تبدیل سازد آن موقع همه حساب خود را می‌كنند و بسیاری از نابسامانی‌ها و نارضایی‌ها كه علت اصلی بحران‌ها و سر و صداهای اخیر است از بین خواهد رفت.
دوستان و همكاران عزیز من اعم از مخالف و موافق در برنامه دولت از نارسایی‌ها و نابسامانی‌ها و غارت‌ها و فساد در سازمان‌های اداری سخن گفتند و آنچه كه من دقت كردم مرز معین و مشخص بین صحبت‌های موافق و مخالف وجود نداشت. بعضی‌ها بلندتر و رساتر و بعضی‌ها آهسته‌تر و ملایم‌تر سخن می‌گفتند و همه مجازات خائنین و دزدان بیت‌المال مملكت را خواستار بودند.
اكنون دوران عمل و دوران تصمیم‌گیری قاطع و اساسی است. دوران بازی با الفاظ و دوران سخنرانی‌های تند كه فقط یك اثر تبلیغاتی زودگذر داشته باشد سپری شده است. دولت می‌باید در اولین گام‌هایی كه برمی‌دارد اعتماد و اطمینان مردم را به خود جلب كند.
دولت می‌باید در اولین فرصت و قبل از هر اقدامی نقار و كدورتی را كه بین جامعه روحانیت و دستگاه حكومت به وجود آمده است برطرف سازد و تقاضاهای مشروع و منطقی و اصولی روحانیون را عملی سازد...
آنچه كه ما به نام ملیت ایرانی می‌گوییم در یك شناخت وسیع و همه جانبه دین و شاه دوركن اساسی این ملیت است. بنابراین هر ایرانی می‌باید برای حفظ و بقای این هر دو از جان و دل بكوشد. تاروپود ملت ایران با آئین دین و آئین شاه تنیده شده است و آنهایی كه با این دو آئین بستیزند تاروپود ملت ایران را از هم می‌گسلند و به نیستی و نابودی ملت ایران و سرزمین كهنسال ایران كمك می‌كنند ما می‌باید عوامل و عناصری را كه درصدد تضعیف دینی و مذهبی ما هستند بازشناسیم به آنها مجال خرابكاری و تفرقه‌اندازی در اركان ملیت خود ندهیم. آن زمان كه شاه و دین نباشد دیگر نه ایران است و نه ایرانی و نه موافق و نه مخالف، نه اقلیت و نه اكثریت... اینطور نیست آقای پزشكپور... ما مذهب اسلام و طریقه حقه جعفریه اثنی‌عشریه را به عنوان یكی از اركان اساسی ملیت و بقای قوم ایرانی پذیرفتیم و آن‌را اصل اول قانون اساسی قرار دادیم و امروز رهبران و پیشوایان این طریقه حقه مردم میهن ما را به سوی حق و حقیقت ارشاد می‌نمایند و پادشاه ایران تنها پادشاه جهان است كه مروج این مذهب می‌باشد و ما موارد گوناگون تلاش و كوشش شاهنشاه ایران را در راه شروع تعلیمات دینی و مذهبی و تحكیم مبانی تقوی و فضیلت به چشم دیده‌ایم ملت ایران در راه حفظ مبانی استقلال و نظام شاهنشاهی و تعظیم شعائر مذهبی طی سده‌های بسیار كوشیده است و در آینده نیز خواهد كوشید.
شاهنشاه آریامهر به عنوان یك مسلمان معتقد در كتاب به سوی تمدن بزرگ فرموده‌اند: من به عنوان رهبر این ملت در دوران سرنوشت‌ساز امروز جهان مأمور ایفای این رسالت فرموده است و تا وقتی كه او بخواهد هیچ نیروی سیاسی یا عامل اقتصادی بلكه هیچ عامل قابل پیش‌بینی فردی و خصوصی نیز نخواهد توانست مانع انجام این رسالت بشود.
در خاتمه عرایض خود ما نمایندگان مجلس شورای ملی به جهانیان اعلام می‌كنیم تا هنگامی كه جان در بدن داریم. تا هنگامی كه خون در رگ‌هایمان می‌جوشد، تا هنگامی كه قلب در سینه‌هایمان می‌تپد. در راه پاسداری از نظام شاهنشاهی و حفظ مبانی دین مقدس اسلام و حراست از سرزمین و نیا خاك خود می‌كوشیم و از هیچ مانع و رادعی نمی‌هراسیم و اجازه نخواهیم داد كه استعمارگران بر ما مسلط شوند. ما به سرزمین و ملت و شاهنشاه خود عشق می‌ورزیم و عشق ما جاودانه است.
- هرگز نمیرد آنكه دلش زنده شد به عشق
- ثبت است بر جریده عالم دوام ما
(احسنت).
رئیس - خانم برومند تشریف بیاورید.
بانو ملك‌تاج برومند - جناب آقای رئیس، همكاران محترم من با اظهار تأسف و تأثری عمیق در مورد وقایعی كه در این چند ماه اخیر در تهران و چندین شهر دیگر مملكت من‌جمله شهر اصفهان كه حوزه انتخابیه اینجانب است روی داد و منجر به كشته شدن عده‌ای از خواهران و برادران هم‌كیش و هموطن ما گشت و با ابراز همدردی صمیمانه به بازماندگان و خانواده‌های آنان سخنم را آغاز می‌كنم.
در این چند روز كه برنامه دولت در مجلس شورای ملی مطرح بود عده‌ای از نمایندگان مردم به عنوان موافق و مخالف این برنامه صحبت كردند و طی گفتارهای طولانی همه مسائل مملكت و ریشه‌های نارضایی مردم و علل و عوامل آن‌را به تفصیل مورد بحث و گفتگو قرار دادند و در این زمینه موافق و مخالف كه همه مورد احترام ما هستند و به صداقت و وطن‌پرستی آنان معتقد هستیم با هم هم‌صدا بودند و این خود نمایانگر این حقیقت است كه ایرادات، اعتراضات و خواسته‌های این تعداد از همكاران ما ایرادات و خواسته‌های اكثریت قریب به اتفاق مردم ایران است.
به هر صورت دیروز مجلس شورای ملی به دولت جدید رأی اعتماد داد و من خود یكی از نمایندگانی هستم كه به دولت جناب شریف‌امامی رأی موافق دادم زیرا معتقدم كه در این موقعیت كه میهن عزیز ما یك دوره از حساس‌ترین و خطرناك‌ترین ادوار حیات سیاسی و اجتماعی خود را می‌گذارند و كوچك‌ترین خطایی ممكن است وطن ما را به ورطه فنا و نیستی بكشاند باید اداره امور مملكت به دست كسی سپرده شود كه با تجربه، سرد و گرم چشیده و آشنا با سیاست دنیا و مملكت باشد.
و من این خصوصیات را در شخص آقای شریف‌امامی سراغ داشتم و بیانات صادقانه ایشان در جلسه دیروز كه حاكی از طرز تفكر روشن و حسن‌نیت ایشان بود مرا در عقیده خود راسخ‌تر ساخت. البته نمی‌توانم از ابراز تأسف مجدد در مورد واقعه ناگواری كه در روزهای اول تصدی دولت در تهران رخ داد خودداری كنم زیرا اگر این فاجعه اتفاق نیفتاده بود مسلماً با وجدانی آسوده‌تر و قلبی مطمئن‌تر به این دولت رأی می‌دادم به هر تقدیر اكنون از خدای بزرگ می‌خواهم كه به دولت جدید توفیق عنایت فرماید تا به تمام وعده‌هایی كه به ملت ایران و نمایندگان آنان داده‌اند جامه عمل بپوشانند.
اما امروز پیشنهاد دولت برای استقرار حكومت نظامی در تهران در ۱۱ شهر دیگر ایران مطرح است در حدود یك ماه پیش نیز پیشنهاد دولت سابق در مورد برقراری حكومت نظامی در اصفهان اینجا مطرح بود. البته شك نیست كه همه كس خواستار برقراری نظم و امنیت در مملكت است - هر فرد آزاده مسلمان و شرافتمندی طالب محیطی است كه نظم و امنیت و عدالت در آن حكمفرما باشد تا بتواند در چنین محیطی به زندگی شرافتمندانه خود ادامه دهد. همه ادیان الهی و بیشتر از همه دین مبین اسلام مردم را به رعایت نظم و عدالت در جامعه و پرهیز از تجاوز و دست‌اندازی به جان و مال و ناموس یكدیگر حكم می‌كند گواه صادق این مدعا اعلامیه‌ها و دستورهای مكرر و متعددی است كه از طرف حضرت آیت‌الله العظمی آقای شریعتمداری مرجع تقلید شیعیان جهان كه اینجانب خود افتخار تقلید از مكتبشان را دارم خطاب به مردم مسلمان ایران صادر شد و طی آن مردم را به آرامش و برپایی تظاهرات آرام دعوت فرموده‌اند و همواره این نكته را یادآور شده‌اند كه تخریب و به آتش كشیدن مال مردم و اعمالی نظیر آنكه باعث ایجاد اغتشاش و هرج و مرج و بالنتیجه كشته شدن مردم بی‌گناه گردد خلاف مسلمانی است. همكاران محترم ما خود نیز در مكان مقدس دین و ملی و قانون اساسی مملكت را محترم بداریم بی‌نظمی و هرج و مرج نه تنها مسئله‌ای را حل نكرده و مشكلی را برطرف نمی‌كند بلكه به فرصت‌طلبان و عناصر فاسد و منحرف كه همواره مترصدند كه از آب گل‌آلود ماهی بگیرند و تیشه به ریشه استقلال و حاكمیت ملی ما بزنند فرصت می‌دهند تا به هدف‌های پلید خود دست یابند. پس در اینكه ما و همه مردم خواستار برقراری نظم و امنیت در جامعه هستیم تردیدی نیست ولی آیا این نظم و امنیتی كه مردم خواستار آن هستند با برقراری حكومت نظامی تأمین می‌شود آیا حكومت نظامی می‌تواند ضامن نظم و امنیتی عمیق و واقعی كه مردم بتوانند در سایه آن با فراغ بال و راحتی خیال زندگی كنند باشد؟ مسلماً نه از این نوع حكومت فقط می‌توان به عنوان یك مسكن آن هم مسكنی زیانبخش كه ضرر آن از سودش به مراتب بیشتر است استفاده كرد. پس باید تدبیری اندیشید تا علل و عوامل نارضایی مردم را كه آنها را به كوچه و خیابان كشیده شناخت و در ریشه‌كن كردن آن كوشید تا منحرفان بی‌وطن و از خدا بی‌خبر نتوانند از تظاهرات ساده مردم سوءاستفاده كنند و مرتكب اعمال وحشیانه و غیرانسانی شده و به این وسیله ایجاد رعب و وحشت در بین جامعه بنمایند و وضعی به وجود آورند كه برقراری حكومت نظامی تنها راه علاج آن باشد.
جناب آقای وزیر كشور وقایع اسف‌انگیزی كه در حدود یك ماه پیش در اصفهان اتفاق افتاد و منجر به استقرار حكومت نظامی در این شهر شد مطمئناً قابل پیشگیری بود نطفه این وقایع در برخورد توهین‌آمیز یكی از مدیران كل اصفهان با چند نفر از روحانیون مورد احترام مردم بسته شد. این برخورد باعث شد كه جناب مدیر كل كه مدت ده یا دوازده سال در این سمت باقی مانده بود و هر چه مردم از او به مقامات والای سازمانش شكایت كرده بودند كسی به حرفشان ترتیب اثری نداده بود و از این بابت خیالش به كلی راحت بود به خود اجازه دهد طی نامه‌ای تند و توهین‌آمیز یكی از آیات عظام را كه مورد احترام مردم اصفهان می‌باشد، مورد اهانت قرار داده و به اصطلاح ضم امین كند و همین اقدام جسورانه و توهین‌آمیز باعث آزردگی‌خاطر روحانیون اصفهان و مآلاً خشم و عصبانیت مردمی كه برای جامعه روحانیت احترام قائلند و به آن ارج می‌نهند گردید. این مسئله به تهران و سازمان اوقاف گزارش شد عده‌ای از روحانیون شكایت و اعتراض كردند كسی به اعتراضشان توجهی نكرد این اعتراضات را به نمایندگان اصفهان در مجلس شورای ملی منعكس كردند ما با اولیا امور صحبت كردیم و از آنان خواستیم كه به هر صورت كه امكان دارد این آزردگی و رنجش را جبران كنید متأسفانه مؤثر واقع نشد تا اینكه مسئله به وسیله خود آقایان به اطلاع حضرت آیت‌الله گلپایگانی در قم رسید و ایشان هم توسط حضرت آیت‌الله شهرستانی و جناب آقای محمد شهرستانی نماینده محترم مجلس شورای ملی با نمایندگان اصفهان مذاكره كردند ولی از دست ما كاری ساخته نبود در همین ایام عده زیادی از مردم به عنوان اعتراض در حدود ۴ هزار نفر كه در هر چند ساعت یك بار جای خود را به عده زیاد دیگری می‌دادند در منزل همان آیت‌الله تحصن اختیار كرده بودند البته ظاهراً تحصن علت دیگری داشت ولی علت اصلی همین مسئله و مسائل دیگری بود كه موجب ناراحتی و نارضایی مردم شده بود كه به نظر اینجانب همه آنها قابل حل بود زیرا مردم توقع زیادی نداشتند - در آن موقع من در اصفهان بودم با مردم تماس داشتم و از جریاناتی كه می‌گذشت اطلاع پیدا كردم احساس كردم كه اصفهان آبستن حوادثی است كه ثمره آن مسلماً چیزی جز ندامت و تأسف نخواهد بود به همین جهت به تهران آمدم و مراتب را به اطلاع وزیر مشاور وقت رساندم تذكر دادم اعلام خطر كردم و صریحاً گفتم كه اگر اقدامی سریع در جهت تأمین رضایت مردم و رفع شكایت و ناراحتی آنان نكنید فاجعه تبریز در اصفهان تكرار خواهد شد ایشان از من تشكر كردند كه آگاهشان كرده‌ام من به اصفهان مراجعت كردم و منتظر اقدامات دولت در جهت رفع نگرانی مردم شدم ولی با كمال تأسف باید به عرض برسانم كه هیچ‌گونه اقدامی نشد تا آن حادثه دردناك در اصفهان به وقوع پیوست و بلافاصله برای جلوگیری از پیشامدهای سوء دیگر حكومت نظامی در این شهر اعلام شد در این موقع باز تلگرافی از جناب آقای دكتر آموزگار وقت ملاقات خواستم تا جریان وقایع و علل وقوع آن‌را به اطلاع ایشان برسانم كه برای بار دیگر آن وضع تكرار نشود متأسفانه ایشان وقتی قرار ملاقات گذاشتند كه سه روز قبل از آن دولتشان استعفا داد این مشتی بود نمونه خروار و موردی بود از موارد بسیار كه ذكر آنها در اینجا میسر نیست همین قدر عرض می‌كنم كه در هر فرصتی چه در مجلس و كمیسیون‌های آن هنگام طرح لوایح و چه در ملاقات با اولیا دولت در طی این چند سال به كرات علل نارضایی مردم را تذكر دادیم. از آنها خواستیم كه از مأمورین خود در استان‌ها بخواهند كه با مردم قهر نباشند به كار مردم برسند در میان مردم بروند و از گرفتاری‌هایشان باخبر شوند و با كمك خود آنها كه همیشه آماده برای این همكاری هستند این گرفتاری‌ها و مشكلات را برطرف سازند و اگر از عهه این كار برنمی‌آیند برای رضای خدا معذورشان بدارید و كسی را بفرستید كه بتوانید موجبات رضایت مردم را فراهم كند ولی افسوس كه دم ما در آهن سردشان اثر نكرد و كار به جایی كشید كه نباید بكشد.
آقای وزیر كشور، مردم خوب را از بد تشخیص می‌دهند و منصفانه قضاوت می‌كنند و اگر مأموری با ایمان و وظیفه‌شناس است توانست از بسیاری از جریانات سوء در این شهر جلوگیری كند و این اتفاقات ناگوار در غیبت دو روزه او كه به علت درگذشت یكی از بستگانش پیش آمده بود اتفاق افتاد.
جنابان آقایان وزرا منظور من از بیان این مطالب فقط ذكر مصیبت نیست من و همه نمایندگان مردم از شما می‌خواهم كه اجازه ندهید این اشتباهات تكرار شود شما را به خدا كسانی را به استان‌ها و شهرستان‌ها بفرستید و حاكم به سرنوشت مردم كنید كه مردمی باشند و مردمی فكر كنند - در این كمیسیون‌های متعدد طولانی و بی‌نتیجه را كه فقط با شركت رؤسای خود نشكیل می‌دهند تخته كنند و بیشتر با مردم و نمایندگان آنها در انجمن‌های ملی و محلی در مساجد، در منازل و حتی در كوی و برزن بنشینند و به درد دل مردم برسند و عملاً گره از كار بسته آنان بگشایند نه با حرف و وعده و وعید. امروز به خصوص چند خواهش از جناب آقای نخست‌وزیر دارم كه از آقای دكتر یزدان‌پناه خواهش می‌كنم خواسته‌های مرا به اطلاع ایشان برسانند اول اینكه در اسرع وقت یك هیئتی به اصفهان اعزام فرمایند تا علت یا عللی را كه موجب وقوع این حوادث شده دقیقاً رسیدگی كنند و هر كس كه در این ماجرا به شكلی مقصر بوده شدیداً مورد رسیدگی و چنانچه مأمورینی از موقعیت خود سوءاستفاده نموده و موجب نارضایتی مردم شده و در نتیجه زمینهای فراهم آوردند كه چنین اتفاقاتی رخ دهد معلوم و مورد مؤاخذه قرار گیرند خواسته سوم من كه از همه مهم‌تر است این است كه یك هیئتی دلسوز و خداشناس زیر نظر مستقیم شخص آقای نخست‌وزیر مأمور شناسایی خانواده‌هایی بشود كه در وقایع اخیر تهران، اصفهان و شهرهای دیگر عزیزان خود را از دست داده‌اند. خانواده‌هایی كه سرپرست خود را كودكانی كه مادران خود را و یا سالخوردگانی كه غمخوار و تیماردار خود را از دست داده‌اند دقیقاً شناسایی شوند و دولت چه از نظر مادی و چه از نظر معنوی و عاطفی به وضع آنان رسیدگی كرده و دلجویی نمایند شاید از این رهگذر بتوان مرهمی بر دل ریش آنان گذارد و اندكی از غم جانكاهشان كاست.
به دلایلی كه عرض كردم امروز به این پیشنهاد رأی ممتنع خواهم داد امیدوارم در مورد انجام خواسته‌های من مخصوصاً ۴ مورد اخیرالذكر كه خواسته همه نمایندگان اصفهان می‌باشد سریعاً امر به اقدام فرمایند و اطمینان دارم كه اقدام خواهند فرمود در خاتمه لازم می‌دانم كه از بذل توجه و دستور سریع آقای نخست‌وزیر كه در مورد جلوگیری از لغو پروانه كسب عده‌ای از كسبه اصفهان بنا به خواسته نمایندگان این شهرستان در مجلس شورای ملی فرمودند سپاسگزاری نمایم. متشكرم (احسنت - احسنت).
رئیس - چون مخالف دیگری نیست، پیشنهادی رسیده است كه نسبت به پیشنهاد برقراری حكومت نظامی با ورقه اخذ رأی بشود پیشنهاد رسیده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
چون از طرف دولت جهت تهران و یازده شهر دیگر ایران اعلام حكومت نظامی گردیده است امضاكنندگان زیرا مستنداً به بند ۴ از ماده ۱۳۵ آئین‌نامه داخلی مجلس شورای ملی تقاضا می‌نماییم كه به جای اخذ رأی با قیام و قعود با ورقه اخذ رأی به عمل آید.
غلامرضا اخلاقپور - منوچهر یزدی - پرویز ظفری - علی‌اصغر مظهری - دكتر شیروانی - دكتر حسین طبیب - دكتر سیدمرتضی مشیر - بنی‌احمد - اسحقی‌نژاد - محمدكاظم جزایری - دكتر سیدمحمد جزایری - محسن پزشكپور.
رئیس - آقای دكتر باهری بفرمایید.
دكتر باهری (وزیر دادگستری) - جناب آقای رئیس نمایندگان محترم برای دولت مذاكراتی كه در این جلسه انجام یافت مثل مذاكراتی كه در جلسات قبل انجام شد آموزنده بود و از نظر مملكت هم قابل توجه و اهمیت بود، برای اینكه نمایندگان محترم مجلس چه در صف مخالف و چه در صف موافق تأیید و تأكید داشتند بر ارزش‌هایی كه در اجتماع ما واجد كمال اهمیت است بنابراین مذاكراتی كه در اینجا انجام گرفت دولت از آن بهره می‌گیرد كه چه مسائلی مورد توجه مردم و نمایندگان محترم هست، این است كه باید توجه بیشتری به آن شود و در جلسه امروز در واقع مقابله مخالف و موافق مربوط بر تعیین اولویت نسبت به دو ارزش یكی ارزش محدودیت‌های آزادی و یكی هم مربوط به ارزش امنیت است موافقین در عین حالی كه ارزش آزادی را به هیچ وجه انكار نمی‌كردند بلكه تأكید می‌كردند و ضروری می‌دانستند كه مقدمتاً به مسئله امنیت توجه بشود برای اینكه حكومت نظامی فقط برای استقرار امنیت و مقابله با هرج و مرج و بلوا و آشوب انجام گرفته و نهایتاً برای استقرار آزادی‌هایی كه مورد توجه هست كه دولت ناچار شده است به آن تن بدهد و من بایستی خدمت خانم‌ها و آقایان نمایندگان تأكید كنم كه بیش از همه طبقات در برقراری حكومت نظامی دولت و هیئت دولت متضرر است. در ابتدای كار دولت مواجه به یك وضع آشفته‌ای از لحاظ امنیت بود و از همان ابتدا احساس می‌كردیم آنچه می‌بایستی زودتر از هر چیز مورد توجه دولت قرار بگیرد استقرار و امنیت و آرامش مملكت است كه واقعاً جامعه مردم و قاطبه مردم نگران و مضطرب بودند و آثار اضطرابی كه در میان تمام مردم بود و در تمام شئون اجتماعی ما منعكس بود و متأسفانه هنوز هم منعكس است بنابراین دولت وظیفه اصلی خودش را بلافاصله استقرار امنیت و تحكیم امنیت قرار داد، فراموش نمی‌كنم اولین توصیه نخست‌وزیر برای تنظیم برنامه‌ها به وزرای دولت این بود: برنامه‌ای كه تنظیم می‌كنید هدف اول باید استقرار امنیت باشد برای اینكه نخست‌زیر با تجارب پنجاه‌ساله‌ای كه دارند، پیداست و می‌فهمند كه امنیت چطور در مخاطره افتاده و اهمیتش را برای جامعه می‌دانند منتها ما كوشش می‌كردیم و رئیس دولت كوشش می‌كرد كه از طریق مماشات و مدارا و از نزدیك‌شدن به اشخاص مخصوصاً توسل به مقامات روحانی بتواند امنیت و آرامش و آسایش را كه مورد توجه همه است برقرار كند و همه گونه مسالمت شد، فكر كردیم كه بالاخره مردم ناراضی هستند و خرسند از بعضی پیشامدها نیستند بنابراین حق دارند كه خشمناك شوند و حق دارند كه اوقاتشان نسبت به هیئت حاكمه تلخ بشود، همه اینها را می‌دانستیم و فكر می‌كردیم این عبوسی‌ها را كه در قیافه مردم به چشم می‌خورد برطرف بكنیم و تحمل بكنیم فكر می‌كردیم در نتیجه اصلاحات تدریجی و در نتیجه قدم‌هایی كه برای اصلاح امور برداشته می‌شود یواش یواش و رفته رفته در دل ملت و مردم می‌توانند رخنه بكنیم و این اوقات تلخی را مرتفع بكنیم البته توفیق بسیاری هم به دست آوردیم همان چند روز اول كه دولت آمد حكایت از آن می‌كرد كه مردم خشمشان و غضبشان موقتی بوده و با ما دارند تفاهم پیدا می‌كنند و دارند خرده خرده توجه می‌كنند كه دولت خدمتگزاری است و اگر اشتباهاتی در بعضی از قسمت‌ها شده و اگر مدیر كلی و مأموری اشتباهی كرده هر چند آثارش همچنین شدید و بد بود، معذلك این نباید بهانه اعتراض و ادامه خشم و غضب قرار گیرد، این بود كه داشتند با ما می‌ساختند، اما متأسفانه پیشامدهایی شد كه با وجود اینكه دولت خواهش كرد كه در تظاهرات و اجتماعات رعایت قوانین و مقررات و مقامات انتظامی را بكنند و اگر می‌خواهند اجتماع كنند اطلاع دهند كه لااقل از ورود اشخاص مزاحم در این صفوف جلوگیری شود معذلك دست‌هایی می‌خواستند عدم رضایت و حركت سازنده مردم به طریق دیگری سوق بدهند و سوق دادند و به جایی رسید كه هم مملكت در مخاطره افتاد و جامعه و آسایش عمومی و همان آزادی كه مخالفین می‌گویند و از آن دفاع می‌كنند دارد از بین می‌رود ما كاملاً برایمان محسوس بود كه اگر یك اقدام فوری نكنیم فرصتی برای این گونه گفتگوها كه این چند روز انجام گرفت به هیچ وجه باقی نخواهد ماند با در نظر گرفتن این اوضاع و احوال دولت با اكراه تمام، خدا می‌داند «با اكراه تمام» با صداقت تمام عرض می‌كنم و خواهش می‌كنم با صداقت تمام بپذیرید دولت «با اكراه تمام» ناچار شد كه در آخرین لحظه برقراری حكومت نظامی را قبول كند و بپذیرد و می‌گویم اول از همه خودش ضرر كرد، در تاریخ این خوشنامی برای دولت نیست كه حكومت نظامی دایر كند اما موقعی كه وطن در خطر است خوشنامی و بدنامی و نام و ننگ مطرح نیست والا صحبت از آزادی كردن بسیار خوب است، بسیار عالی و صحیح است ولی آدم بایستی در مواجهه با خطرات از بزرگ‌ترین ارزش‌ها بگذرد بزرگ‌ترین ارزش‌ها برای مردان سیاسی و اجتماعی حیثیت و آبرو است همان قدر كه خون برای سربازها مهم است برای مردان سیاسی هم حیثیت و آبرو اهمیت دارد ما برای حفظ وطن، حفظ شاهنشاهی ایران، حفظ قومیت خودمان، عواقبش را شما احساس می‌كنید چون شما مردانی هستید سنجیده و فهمیده وارد عرصه سیاست، تاریخ خوانده‌اید اگر این موج و طوفانی كه ساخته بودند به نتیجه می‌رسید می‌دانید چه می‌شد؟ اسم ایران فقط در تاریخ گذشته قرار می‌گرفت در این موقع ما مسئله خوشنامی و بدنامی بر ایمان به هیچ وجه اهمیت ندارد، البته خودش كه اتفاق نیفتاده آدم با پیش‌بینی صحبت می‌كند ولی اگر خدای نكرده اتفاق می‌افتاد آن وقت آدم رنج و مرارت و آثار شومش را درك می‌كرد، اما ما كه در عمل بودیم و مقامات انتظامی كه گزارش می‌كردند ما واقعیت عمل را لمس می‌كردیم آیا اعتراض و نارضایتی از جریانات مملكتی بایستی ملازم با آتش‌سوزی باشد؟ آیا بایستی ملازم با شعارهایی باشد كه ضد تاریخ ایران است؟ شاهنشاهی ایران واقعیت تاریخ و هستی ماست این آقای پزشكپور مدت‌ها راجع‌به این موضوع صحبت می‌كرد جانفشانی می‌كرد (رفعتی - پزشكپور مرد وطن‌پرستی است) و یقیناً حالا هم می‌كند، تردیدی نیست من چند ماه پیش با او همكاری داشتم و افتخار می‌كنم، شاهنشاهی ایرانی كه قوام تاریخ ایران است حقیقت موجودیت ماست تاریخ ایران را بخوانید ما این واقعیت زنده هستیم و خواهیم بود اگر این واقعیت را ازش صرف‌نظر كنیم ایران و جامعه ایرنی موجودیت نخواهد داشت (صحیح است) شعارهایی برخلاف واقعیت تاریخ ما در این تظاهرات منعكس بود این شعارها در یك مركزهایی تهیه و تنظیم می‌شد. این وسایل آتش‌سوزی یك مركز و یك ستاد داشت، این اخباری كه در روزنامه‌های خارجی منعكس شد باید توجه داشته باشید بك یك شبكه‌ای كه همه‌اش را اداره می‌كرد ارتباط داشت.
جعفر حیدری - شعارها را به زبان بیگانه نوشته بودند.
دكتر باهری - مطالبی كه در روزنامه‌های خارجی می‌نوشتند، من دو ماه خارج بودم، مطالبی می‌دیدم كه برایم بهت‌آور و وحشتناك بود از آدم‌هایی نبودم كه همكار دولت‌های سابق باشم ولی اوضاع را می‌دانستم و عیب‌هایی در دستگاه‌ها می‌دیدم نمایندگان محترم استحضار دارند من كسی بودم كه به امر شاهنشاه ۸ سال نواقص كار دستگاه‌ها را بررسی می‌كردم و جزئیات آن‌را بی‌پروا در حضور همه به پیشگاه مباركشان عرض می‌كردم و بعد هم متوجه شدند كه من بدون غرض‌ورزی مسائل را بیان می‌كردم اما باید به عرضتان برسانم آنچه از لحاظ تبلیغات در خارج و داخل علیه ما انجام می‌گیرید با حوادثی كه اینجا رخ می‌دهد با هم در ارتباط است و اینها حكایت از یك مركز ضد ملی می‌كند، به این مطلب توجه داشته باشید بنابراین در مقابل این ضرورت‌ها كه ما لمس می‌كردیم ناچار شدیم با كمال اكراه به حكومت نظامی تن بدهیم اما اینكه سركار خانم برومند فرمودند كه حكومت نظامی یك مسكن است بله مسكن است حكومت نظامی را فقط ممكن است به عنوان یك فرصت از آن استفاده كنیم فرصتی در اختیارمان می‌گذارد كه بتوانیم به درددل مردم برسیم والا چه مسكنی؟ حكومت نظامی كه این همه مورد اعتراض شما هست آیا مسكن است؟ همان‌طور كه عرض كردم یك فرصتی است كه بتوانیم با نظر همه شما نمایندگان محترم به درددل مردم برسیم و فقط از شما خواهش می‌كنم به ما فرصت بدهید ما تمام وقتمان را صرف می‌كنیم و با شما هستیم به مال مجال بدهید عده‌ای از دوستان من كه در صف مخالفین قرار گرفته‌اند می‌دانند قسمت من با چه ضعفی روبه‌رو است ضعف مادی و ضعف معنوی و من با این دستگاهی كه از لحاظ روح و ماده ضعیف است باید كار كنم (یك نفر از نمایندگان - قوه قضاییه را تقویت كنید) بعضی اولویت‌ها با حرف درست نمی‌شود باید زمان باشد باید فرصت باشد باید اعتقاد متقابل باشد باید اخلاص متقابل باشد و اینها زمان می‌خواهد باید قاضی بفهمد كه من اخلاص دارم دیروز یك قاضی به من گفت با تو آشنا شدم امیدوارم چند روز دیگر هم ارادت پیدا كنم به هر حال من خوشم می‌آید از چنین آدمی و من دلم می‌خواهد كه این قاضی و سایر قضات اعتقاد پیدا كنند كه من به اصول معتقد هستم البته من قابلیت آن‌را ندارم كه مردم به من معتقد شوند ولی دلم می‌خواهد همه بدانند آنچه درباره استقلال قوه قضاییه آموخته‌ام به آن پایبندم به هر حال ما از حكومت نظامی خانم‌ها و آقایان فقط فرصت می‌طلبیم به عنوان یك وسیله‌ای كه به درد مردم برسیم و كارهایی كه مردم از ما انتظار دارند در حدود مقدوراتمان انجام دهید در مورد مدتش هم كه خانم‌ها و آقایان نگران بودند كه زیاد است باید عرض كنم كه در دولت هم صحبت شد بالاخره بعد از بحث زیاد قبول شد كه مدت را برای ۶ ماه قبول كنیم اما قول می‌دهیم به محض اینكه موجبات حكومت نظامی در هر یك از نقاط منتفی شد حكومت نظامی را لغو كنیم و تاكنون هم به‌طوری كه احساس می‌كنید رفته رفته محدودیت‌های آن كم شده است و الان هم اطلاع رسید كه ساعت رفت و آمد در تهران كه تا حالا ده شب تا ۵ صبح بود به یازده شب تا چهار و نیم صبح تقلیل پیدا كرد به خصوص چهار و نیم صبح شد تا برای نمازگذاران جماعت وسیله فراهم باشد بنده آنچه توضیح به خاطرم می‌رسید با بیان قاصرم توانستم به عرض خانم‌ها و آقایان محترم برسانم و دلم می‌خواهد اقلیت هم لوطی‌گری كند و به ما رأی بدهد (احسنت).
رئیس - خانم برومند فرمایشی دارید می‌فرمایید.
بانو برومند - من عرض كردم حكومت نظامی را یك مسكن ولی مسكنی بسیار زیانبخش می‌دانم كه ضررش خیلی بیشتر از نفعش هست به همین دلیل هم به آن رأی ممتنع می‌دهم.
- اخذ رأی نسبت به پیشنهاد برقراری حكومت نظامی
۶- اخذ رأی نسبت به پیشنهاد برقراری حكومت نظامی.
رئیس - حالا نسبت به پیشنهاد دولت درباره برقراری حكومت نظامی با ورقه اخذ رأی می‌كنیم.
(اسامی نمایندگان به ترتیب آتی وسیله منشی‌ها آقایان مهندس صائبی و دكتر رئیسی اعلام و در محل نطق اخذ رأی به عمل آمد).
خانم‌ها و آقایان دكتر رئیسی - سعادت قدس‌نیا - جلالیان - دكتر سعید - سید محمدكاظم جزایری - دكتر رحمانی - جندقی - خلیل‌زاده شیرازی - رحیم‌زاده خویی - سلیمی - سعید جوادی - پروین‌دخت سلیلی - جوكار - دانشمند - رضوانی - سعادت‌فر - قدس منیر جهانبانی - دانشی - جهانشاهی - دكتر رفعت - سرهنگ‌زاده - درودی - رفعتی - شادلو - حاتمی - دلخوش فومنی - سترك دره‌شوری - دولتی - ریاضی - دكتر ستاری - شادمان ولوی - دهقان - ریگی - ساگینیان - دهقان‌نژاد - زرگرزاده - حاج باغلویی - حیدری - ذوالفقاری - راشدی - ساری اصلانی - آزموده - مهین افشار جعفری - بنكدارپور - اردلان - الداغی - بنی‌احمد - تقوی لاریجانی - آشوریان - اسحقی كاهكش - بهادری - تقی‌زاده منظری - اسحقی‌نژاد - امیر عشایری - بهار - توتونچی افشار - محمد اسدی - اوحدی - بهارلو - عبدالهادی آقایان - طلعت اسدی - بهبهانی - آلتی جعفربای - ایلخانی - آموزگار - اسكندری - فرخ‌لقا بابان - پارسا - پری اباصلتی - اسكویی - پارسا مطلق - نیره ابتهاج سمیعی - اشرفی - پردلی - ابطحی فهلیانی - باقری - پزشكپور - اعظمی باوندپور - دكتر برومند - تدین - اجاق - افتخار - ملك‌تاج برومند - پزشكی - اخباری - افتخاری - بزرگ‌زاده - پور بردباری - تژده - اخلاقپور - دكتر تجدد - ادیب مجلسی - سیف‌الله افشار - تولایی‌زاده - دكتر چهرازی - سید محمد جزایری - قراچورلو - میرعرب رضی - وشمگیر - قراگزلو - شجاعی - لطیفه وحیدی - قربانی نسب - ماحوزی - معینی چاغروند - مافی - ناظمی - وزیری - قوامی - مانی - فاطمه نجیمی نائینی - معینی قراگزلو - یگانه - متولی - مهرزاد - مظهری - كاشفی - مجتبایی - نصیری‌زاده - ملكشاهی - كاظمی - نظمی - دكتر مهر - فریده هاشمی - كبیری - نواب صفا - موسوی ماكویی - معتضدی - یزدی - مجتبی نوری - كمیلی‌زاده - محمدی كوشكی - محمد نوری - منصوریان - كهن - محمودیان - دكتر منصور - عصمت مشایی - پروفسور یغمایی - كیوان - مشیر - نوری اسفندیاری - معززی - سیفی اینانلو - صائبی - ژاله ضرابی - محمدحسین غضنفری - سیدی - نوذر صادقی - دكتر طبیب - علی طباطبایی - فرمان - سلیمانی سوادكوهی - طرفی - عالمی - فرزان امیری - عابدی - غضنفری لرستانی - شریفی - ظفری - شهابی - طغیانی دولت‌آبادی - فلاح‌مقدم - عاملی - فرهنگ بیگوند - شهرستانی - صدیق‌زاده - قدمی - عبدالطیف شیخ‌الاسلامی - عباس عطایی - مهدی شیخ‌الاسلامی - عباس میرزایی - شیخ‌الاسلامی بانه - دكتر عدل - دكتر فیروزآبادی - قاسم‌زاده - دكتر شیروانی - صفری‌پور - قاضی - صائب - مهین‌دخت صنیع - قادری.
موافقین
خانم‌ها و آقایان سعادت قدس‌نیا - جلالیان - دكتر سعید - جندقی - خلیل‌زاده شیرازی - رحیم‌زاده خویی - سلیمی - سعید جوادی - جوكار - پروین‌دخت سلیلی - دانشمند - رضوانی - سعادت‌فر - قدس منیر جهانبانی - دانشی - جهانشاهی - دكتر رفعت - درودی - رفعتی - شادلو - حاتمی - دلخوش فومنی - سترك دره‌شوری - دولتی - ریاضی - شادمان - ولوی - دهقان - ریگی - ساگینیان - دهقان‌نژاد - زرگرزاده حاج باغلویی - حیدری - ذوالفقاری - راشدی - آزموده - مهین افشار جعفری - بنكدارپور - الداغی - تقوی لاریجانی - آشوریان - اسحقی كاهكش - بهادری - امیر عشایری - بهار - توتونچی افشار - اوحدی - بهارلو - عبدالهادی آقایان - بهبهانی - طلعت اسدی - آلتی جعفربای - ایلخانی - آموزگار - اسكندری - فرخ‌لقا بابان - پارسا - پری اباصلتی - اسكویی - اشرفی - ابطحی فهلیانی - باقری - اعظمی باوندپور - دكتر برومند - تدین - اجاق - پزشكی - اخباری - افتخاری - بزرگ‌زاده - پوربردباری - تژده - ادیب مجلسی - سیف‌الله افشار - تولایی‌زاده - قراچورلو - میرعرب رضی - وشمگیر - قراگزلو شجاعی - لطیفه وحیدی - قربانی‌نسب - ماحوزی - معینی چاغروند - مافی - ناظمی - وزیری - قوامی - مانی - فاطمه نجیمی نائینی - معینی قراگزلو - یگانه - مهرزاد - كاشفی - مجتبایی - نصیری‌زاده - ملكشاهی - كاظمی - نظمی - دكتر مهر - فریده هاشمی - كبیری - موسوی ماكویی - معتضدی - مجتبی نوری - كمیلی‌زاده - محمد نوری - منصوریان - كهن - محمودیان - دكتر منصور - عصمت مشائی - دكتر كیوان - پروفسور یغمایی - نوری اسفندیاری - معززی - سیفی - صائبی - ژاله ضرابی - محمدحسین غضنفری - سیدی - نوذر صادقی - علی طباطبایی - سلیمانی سوادكوهی - طرفی - عالمی - فرزان امیری - عابدی - غضنفری لرستانی - شهابی - طغیانی دولت‌آبادی - فلاح‌مقدم - عاملی - فرهنگ بیگوند - صدیق‌زاده - قدمی - عبداللطیف شیخ‌الاسلامی - عباس عطایی - مهدی شیخ‌الاسلامی - عباس میرزایی - شیخ‌الاسلامی بانه - قاسم‌زاده - صفری‌پور - قاضی - مهین‌دخت صنیع - قادری - دكتر عدل.
ممتنعین
خانم‌ها و آقایان ملك‌تاج برومند - نیره ابتهاج سمیعی - سیدعلی صائب - دكتر فیروزآبادی - دكتر حسین تجدد - دكتر لطف‌الله رئیسی - محمد شهرستانی - ساری اصلانی - سرهنگ‌زاده.
غائبین
آقایان محمدحسین اسحقی‌نژاد - اسماعیل نواب صفا - محمود شریفی - محسن پزشكپور - پرویز ظفری - منوچهر یزدی - دكتر حسین طبیب - احمد بنی‌احمد - علی‌اصغر مظهری - سیدمحمد جزایری - دكتر داریوش شیروانی - ابراهیم پردلی - سید محمد كاظم جزایری - دكتر سید مرتضی مشیر - غلامرضا اخلاقپور - صادق فرمان - محمدرضا افتخار - حسن متولی - محمود تقی‌زاده منظری - جلال پارسا مطلق - دكتر كاظم رحمانی - دكتر غلامعلی محمدی كوشكی.
رئیس - مجلس درباره برقراری حكومت نظامی از تاریخ ۱۷ شهریورماه به مدت ۶ ماه با ۱۴۷ رأی موافق ۲۲ رأی مخالف و ۹ رأی ممتنع موافقت كرد به دولت ابلاغ می‌شود. جناب آقای وزیر دادگستری فرمایشی دارید بفرمایید.
دكتر باهری (وزیر دادگستری) - بنده خیلی متشكر هستم اما اجازه بفرمایید تشكر و تمجیدم را اول به اكثریت تقدیم كنم كه رشادت كردند و به مطلبی رأی دادند كه ظاهرش كریه است ولی باطنش برای امنیت و استقلال مملكت ضروری است و به اقلیت هم اطمینان می‌دهم كه نگرانی‌شان بی‌جا است و كوشش می‌كنیم با اقداماتی كه انجام می‌دهیم اولاً روز به روز محدودیت‌های حكومت نظامی را كم كنیم ثانیاً بتوانیم انشاالله به حكومت نظامی برای همیشه خاتمه بدهیم و هر چه زودتر هم به این عدم رضایت‌ها و شكایات مردم هم رسیدگی كنیم و این نگرانی عمیق را هرچه زودتر مرتفع كنیم (احسنت).
- تقدیم سؤال از وزارت كشور به وسیله آقای محمود شریفی
۷ - تقدیم سؤال از وزارت كشور به وسیله آقای محمود شریفی.
رئیس - آقای شریفی فرمایشی دارید بفرمایید.
محمود شریفی - سؤالی است در مورد آتش‌سوزی سینما ركس آبادان كه تقدیم می‌كنم.
رئیس - سؤال به دولت ابلاغ می‌شود.
- تقدیم سه سؤال از وزارت راه و ترابری و وزارت بهداری و بهزیستی و وزارت كار و امور اجتماعی به وسیله آقای اسحقی‌نژاد
۸ - تقدیم سه سؤال از وزارت راه و ترابری و وزارت بهداری و بهزیستی و وزارت كار و امور اجتماعی به وسیله آقای اسحقی‌نژاد.
رئیس - آقای اسحقی‌نژاد فرمایشی دارید بفرمایید.
اسحقی‌نژاد - سه سؤال است كه تقدیم می‌كنم.
رئیس - سؤال‌ها به دولت ابلاغ می‌شود.
- پایان جلسه
۹ - پایان جلسه.
رئیس ـ با اجازه خانم‌ها و آقایان این جلسه را ختم می‌كنیم.
(جلسه در ساعت دوازده و بیست دقیقه پایان یافت)
رئیس مجلس شورای ملی - عبدالله ریاضی.