مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۶ شهریور ۱۳۱۲ نشست ۳۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نهم |
دوره نهم تقنینیه
مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۶ شهریور ۱۳۱۲ نشست ۳۴
صورت مشروح مجلس روز یکشنبه ۲۶ شهریور ماه ۱۳۱۲(۲۶ جمادی الاولی ۱۳۵۲)
فهرست مذاکرات:
۱) تصویب صورت مجلس.
۲) معرفی هیئت وزراء وتقدیم پرگرام.
۳) شور و تصویب پرگرام هیئت دولت.
۴) طرح و تصویب لایحه تعریف متجاوز.
۵) شور اول لایحه دیوان شکوی.
۶) موقع ودستور جلسه بعد – ختم جلسه.
مجلس یک ساعت و ربع قبل از ظهر بریاست آقای دادگر تشکیل گردید).
صورت مجلس پنجشنبه ۲۳ شهریور ماه را آقای مؤید احمدی (منشی) قرائت نمودند.
- تصویب صورت مجلس
[۱-تصویب صورت مجلس ]
رئیس- در صورت مجلس نظری نیست
(گفته شد: خیر)
صورت مجلس تصویب شد. آقای رئیس‌الوزراء فرمایشی دارند؟
- معرفی هیئت وزراء و تقدیم پرگرام
[۲-معرفی هیئت وزراء و تقدیم پرگرام ]
رئیس الوزراء (آقای فروغی)- بر حسب اراده مقدس اعلیحضرت اقدس شاهنشاهی شرافت تشکیل هیئت وزراء و مأموریت معرفی آن به مجلس شورای ملی به بنده محول شد بنابراین افتخار دارم هیئت وزراء را بطریق ذیل بمجلس محترم شورای ملی معرفی کنم وزارت جنگ با آقای اسعد، وزارت مالیه با آقای داور، وزارت طرق با آقای منصور، وزارت داخله با آقای جم، وزارت عدلیه با آقای صدر، وزارت پست و تلگراف با آقای دولتشاهی، ریاست کل صناعت و فلاحت با آقای بیات، ریاست اداره کل تجارت آقای بهمن دو نفر از اعضاء هیئت دولت هم هستند که مرفی می‌کنم حضور آقایان که الان اینجا حاضر نیستند باقی آقایان که معرفی کردم همه حاضرند وزیر امور خارجه آقای کاظمی است که احضار شده‌اند و عنقریب به مجلس شورای ملی حاضر خواهند شد و کفالت وزارت معارف با آقای میرزا علی اصغر خان حکمت است که ایشان هم چون حاضر نیستند احضار شده‌اند و عنقریب خواهند رسید وبه مجلس حاضر خواهند شد
(صحیح است)
مختصری هم در باب پرگرام هیئت دولت عرض کرده‌ام که تقدیم می‌کنم.
(بشرح ذیل قرائت شد.)
ساحت محترم مجلس شورای ملی:
خاطر آقایان محترم مستحضر است که درموقع افتتاح دوره نهم تقنینیه اعلیحضرت اقدس شاهنشاهی ارادده و منظورات مقدس خود را نسبت به روش و سیاست دولت دراین دوره در ضمن نطق افتتاحیه ابراز فرمودند ودولت وقت هم بر طبق اصول مذکوره در بیانات ملوکانه پرگرام عملی خود راتنظیم و به مجلس شورای ملی تقدیم نموده ومورد تصویب نمایندگان محترم واقع گردیده است نظر باینکه هیئت حالیه که امروز به مجلس شورای ملی معرفی می‌شوند تعقیب همان نیات عالیه و اجرای پرگرام مصوب را وظیفه خود میدانند پرگرام جدیدی پیشنهاد مجلس شورای ملی ننموده و از نمایندگان محترم متمنی هستند با تصدیق ثانوی آن پرگرام اعتماد خود را نسبت به هیئت دولت ابراز فرمایند.
- شور و تصویب پرگرام هیئت دولت
[۳-شور و تصویب پرگرام هیئت دولت]
رئیس- عادتاً این پرگرام طبع و توزیع می‌شد ودر جلسه بعد مطرح می‌شد ولی فعلا تحصیل حاصل است قبلا پرگرام طبع و توزیع شده و تمام آقایان استحضار دارند (صحیح است) اگر اجازه می‌فرمایید فعلا مطرح باشد
(صحیح است)
آقای مؤید احمدی.
مؤید احمدی – چون هیئت دولت جدید تقریباً همان پرگرام هیئت دولت سابق را پرگرام خود قرار داده‌اند از این جهت تصور می‌کنم دراطراف آن بحثی نباشد فقط بنده یک نکته را در نظر گرفتم تذکر بدهم و آن این است که در بیانات اعلیحضرت ملوکانه که دروقت افتتاح مجلس فرمودند و طبع و توزیع شد و هم مطلع شدیم پرگرام دولت هم ناظر بود بهمان بیانات ملوکانه لکن یک نکته هم در فرمایشات اعلیحضرت هایونی بود و هم در پرگرام دولت که بعقیده بنده تا امروز توجهی بآن نشده وما از هیئت دولت جدید استدعا می‌کنیم که توجه بیشتری در آن موضوع بکنند و آن موضوع صحیه است بعلت این که صحیه ما امروز بمعنای صحیه تشکیل نشده است یک اداره شده است که طبیب معین می‌کند و بولایات می‌فرستد در حالی که کراراً عرض شده است که وظیفه صحیه این نیست وظیفه صحیه این است که امروز در مرکز یا در ولایات ببیند چه مرضی زیاد تولید شده آن را دفع کند و درصدد مدافعه با آن مرض برآید و یا در سرحدات قرانطینه‌ها بگذارد و جلوگیری از ورود امراض بکند امروز ملاحظه می‌فرمایید حقیقةً بنده در روزنامه‌ها عده متوفیات طهران را در امرداد دیدم هفتصد وچهل نفر خیلی ببنده اثر کرد و مخصوصاً عده زیادی از مالاریا بود ودر یک شهر طهران در یک ماه هفتصد و چند نفر بعقیده بنده خیلی عده بزرگی است و بعقیده بنده تا مجاری آب ما در طهران اصلاح نشود هر چه هم زحمت برای صحیه بکشیم فایده ندارد
(صحیح است)
این آبهای کثیف واین آبی که دراین مجاری جریان دارد تولید امراض زیاد میکندوهر چه طبیب و دوا تهیه شود وقتی که اصل خراب شد قابل جلوگیری و دفاع نیست بعقیده بنده هیئت دولت در نظر بگیرند در قدم اول که اقدام می‌فرمایند در اجرای نیات مقدس اعلیحضرت همایونی ودر اجرای پرگرامی که الان آن را قبول فرمودند اول امور صحیه را در نظر بگیرند که نفوس مردم محفوظ بماند بعد از اینکه نفوس مردم محفوظ شد آن وقت ما می‌توانیم بطرف ترقی و تعالی برویم لکن با این مردم مریض مردمی که از این آبهای کثیف استعمال می‌کنند تولید هزار جور امراض درآنها می‌شود بنظر بنده هر اقدامی که راجع باصلاحات مملکتی می‌کنیم مادامی که این اصلاح اساسی نشود و ما وجوهای سالم نداشته باشیم چندان مؤثر نیست این است که بر حسب تذکر لازم دانستم که هم بیانات مقدس اعلیحضرت همایونی را تذکر بدهم وهم ماده پرگرام هیئت دولت سابق را که آنهم اصلاح صحیه درش بود وهیئت دولت جدید در نظر بگیرند که انشاءالله یک اقدام اساسی برای صحیه مملکت ولوله‌کشی شهر طهران بکنند.
رئیس الوزراء – در جواب نماینده محرتم و بیاناتی که فرمودند بنده محتاج نیستم که شرح و تفصیلی زیادی بدهم اهمیت صیحه را همانطوری که ایشان در نظر دارند اطمینان می‌دهم که یکی از مهمترین واولین نکاتی است که نظر مبارک اعلیحضرت همایونی متوجه او است و مکرر هم بمتصیدان امور تذکر داده‌اند این مسئله را وعلاقه خودشان را ابراز فرموده‌اند دراین باب و هیچ جای شبهه نیست که یکی از اولین وظیفه هیئت دولت سابق بوده است واین هیئتی که امروز معین شده می‌توانند اطمینان بدهند که این مسئله را کاملا در نظر دارند و امیدوارند که بتوانند در اسرع اوقات ممکنه این مسئله صحیه را که واقعاً حیات مردم است و مقدم بر هر چیز است مورد توجه قرار بدهند و منظورات ملوکانه که کاملا مطابق بانیات مجلس شورای ملی است بموقع اجرا بگذارد بنابراین همینقدر بطور اختصار عرض می‌کنم که آقایان مطمئن باشند که این مسئله راما یکی از اولین وظایف خودمان میدانیم وکاملا باهمیت او توجه داریم و توفیق می‌خواهیم باجرای نیات مقدسه موفق بشویم.
رئیس- آقای رهنما.
رهنما- اگر چه در موضوع این پرگرام بحث و مذاکره مفصلی لازم نیست زیرا پرگرامی است که از طرف همین مجلس بتصویب رسیده و موادی هم از آن تغییری نکرده یا یک مقتضیات جدیدی پیدا نشده است که مواد جدیدی ایجاب کند از طرف دیگر مخصوصاً آقای رئیس الوزراء وعده از آقایان وزراء که درکابینه قبل و طرف اعتماد مجلس هم بوده‌اند بنابراین یک مذاکرات مفصلی ایجاب نمی‌کند در پرگرام فقط چیزی که می‌خواهم عرض کنم این است که تنها مورد و تنها وقتی که می‌شود مجلس با دولت در یک تبادل نظر و یک توافق نظر و شوری قرار بگیرد در مسائل کلی واز فکر هم مسبوق بشوند تنها موقعی است که پرگرام مطرح می‌شود لوایحی که مطرح می‌شود البته جنبه اختصاصی همان رادارد و در همان مورد خودش می‌شود صحبت کرد ولی در پرگرام البته نظریات کلی تر و اساسی تری را می‌شود صحبت کرد و در این مورد البته وقتی که هیئت دولت از نظریات وکلا مسبوق میشوندو نمایندگان به نظریات دولت سابقه پیدا می‌کنند تسریع بکنند در کارها. بنده در موضوعی که می‌خواستم عرض بکنم و حقیقةً خیال می‌کنم تمام اشخاص علاقمند به آن مسئله متوجه هستند مسئله معارف است مسئله معارف البته بنده در خود این کلمه زیاد نمیخواهم صحبت کنم وخیلی راجع باین کلمه بحث کنم ولی بیشتر بنده متوجه هستم بمعنی حقیقی این موضوع معارف از نقطه نظر تأسیسات مدرسه و از نظر طرز تربیت برای اینکه چیزی که امروز در درجه اول ما باید متوجه آن بشویم در درجه اول همین است که افرادی را تربیت کنیم که همانطور که در این سیزده، چهارده ساله حقیقةً یک اقدامات اساسی در عمران وآبادی ودر مؤسسات اقتصادی و در فلاحت بعمل آمده یک قدم اساسی تری باید در معارف برداشته شود برای اینکه این اساس کار است طرز فکر طرز زندگی و تربیت افراد و تهیه کردن مردمان لایق برای فردای این مملکت همان مملکتی را که اعلیحضرت همایونی چه در قسمتهای اقتصادی وچه در قسمتهای دیگر ترقی داده‌اند معارف از نقطه‌نظر تأسیسات مدرسه در تمام این قسمتها قابل ملاحظه است از نقطه نظر تأسیس مدارس ابتدائی و توسعه این موضوع و اینکه تنها مدرسه برای یک طبقه مخصوص نباشد و برای همه باشد و برای اشخاصی که مستطیع هم نیستند باشد این یک موضوع بسیار اساسی است در قسمت مدارس یکمرتبه این است که ما بگوییم مدارس ابتدائی درست بشود ولی البته مدارس ابتدائی محدود ولی خیر این نباید باشد مدارس ابتدائی باید عمومیت داشته باشد وبرای همه جا باشد بعقیده بنده هر چقدر به قسمت تعلیمات عالی بپردازیم وجدیت بکنیم البته مفید است ولی قسمت تعلیمات ابتدائی خیلی اهمیتش بیشتر است بنده خواستم این موضوع را که هیئت دولت خیلی اهمیت داده‌اند بیشتر اهمیت بدهند و بنده خواستم فقط تذکری بدهم والبته این شخصی را هم که انتخاب کرده‌اند اتفاقاً بنده ایشان را می‌شناسم و شخص بسیار لایق محصل خوبی بوده‌اند و در این اواخر هم تحصیلات خودشان را کامل کرده‌اند وتقریباً آن تز خودشان را هم تهیه کرده‌اند واساسا در معارف هم خدمت کرده‌اند بنده سابقه فکری با ایشان دارم ولی می‌خواستم تذکر بدهم بآقایان که برای وزارت معارف وبرای مردمانی که فردای این مملکت را باید تشکیل بدهند یک قدری فکر بیشتری و عمیق تری بشود.
وزیر مالیه (آقای داور)- بطوری که نماینده محترم فرمودند البته در موقع طرح پرگرام می‌شود مسائل کلی را طرح کرد و بحث کرد و خیلی هم بایستی بنده تشکر بکنم از این تذکری که راجع بمعارف فرمودند برای اینکه تصور نمی‌کنم محتاج بهیچگونه بحث و مذاکره و حرفی باشد که معارف از هر چیزی بهتر است و وقتی که حساب کنیم می‌بینیم آن قدم اول است برای اینکه آدم باید ساخت و باید اشخاصی تربیت کند تا اینکه بتوانند در جامعه منظم زندگانی بکنندولیاقت این را داشته باشد که در جامعه بطور منظم خودش را اداره بکند و بدبختیها از اینجا ناشی می‌شود که یک اشخاصی ساخته نشده‌اند که در یک جامعه منظمی زندگانی مرتب کنند واز راه لیاقت پیش بروند آنوقت هم خودش دچار زحمت است وهم دیگران همینطور در ادارات وقتی که کارها بیک مشکلاتی برمیخورد از کجا ناشی می‌شود از اینجا که این از برای کاری که باو سپرده شده است ساخته نشده است از این جهت یک چیزی است که همه بآن ایمان داریم وهمین هم که در تحت توجهات عالیه که میدانید تا بحال شده است دراین اواخر از حیث کمکی که دولت می‌بایستی بکند یعنی پولی که خرج می‌کند واعتباری که می‌دهد آن هم در این چند سال اخیر خیلی زیاد شده است مخارجی که امروز برای معارف می‌شود ملاحظه کنید با چند سال قبل خواهید دید که یک قدمهای بلندی برداشته شده است صحبت همیشه دراین نیست که پول داده نشود بایستی پول را آدم بداند چه جور خرج کند خوب خرج کند بموقع خرج کند تاخوب ازش نتیجه بگیرد حالا چون تذکر بود بنده هم بیش از این لازم نیست چیزی عرض کنم والبته کسی که معین شده است خواهد آمد و همانطور که گفتند کسی است که در وزارت معارف از درجات کوچک همینطور آمده است تا بالا زحمت کشیده است وکار کرده است ویک معلوماتی دارد امیدوارم که با کمک آقایان بتواند منظورات آقایان را بعمل بیاورد.
جمعی از نمایندگان – مذاکرات کافی است.
فهیمی – کافی نیست.
دکتر ملک زاده – بنده مخالفم.
رئیس- آقای فهیمی می‌گویید کافی نیست؟ راجع بکفایت مذاکرات بفرمایید.
فهیمی – بنده گمان می‌کنم با معرفی کابینه جدید که البته طرف اعتماد و اطمینان آقایان هست اگر قدری در کلیات ولو بطور تذکر هم باشد مذاکراتی بشود عیبی ندارد
(دشتی: صحیح است)
بنده مهمتر ازهمه بعد از عرض تبریک بکابینه آقای فروغی لازم میدانم خاطر مبارکشان را متوجه وضعیات اقتصادی بکنم. بطور کلی اوضاع اقتصادی عمومی اگرچه در نتیجه بحران دنیاست اما هنوز یک حال امید بخشی نیست و در پرگرام دولت در اول تشکیل مجلس نهم این مطلب ذکر شده بود عملیاتی هم شده است ولیکن هنوز بجایی نرسیده است که اسباب امیدواری بشودو بحران دوام دارد وضعیات تجارت از یک طرف و مخصوصاً وضعیات مصرف کننده را البته ملاحظه فرموده‌اید که بی اندازه در مضیقه است و روز بروز زندگانی گرانتر می‌شود وعوایدشان کمتر وهنوز معلوم نیست که ما چه راهی داریم می‌رویم ما نباید اکتفا کنیم باینکه بودجه مملکتیمان خوب است بلی بودجه مملکتی خوب است اما منبعی که باید این بودجه از آنجا استفاده کند آن منبع عوائد افراد است که روز بروز کسر می‌شود در ابتدای خبر تشکیل این کابینه که هنوز تکمیل نشده بود بنده یک تأسفی پیدا کرده بودم وآن این بود که شنیدم آقای داور از عدلیه خارج می‌شوند لکن بعد دو خوشوقتی جبران کرد این تأسف بنده را یکی اینکه قائم مقام ایشان آقای صدرالاشراف شدند که طرف اطمینان همه هستند وامیدواری کامل که همان رویه رضایت بخش آقای داور بطور خوب تعقیب خواهد شد و یکی هم انتخاب خود آقای داوربمقام وزارت مالیه
(صحیح است)
که بنده امیدوارم ایشان همان رویه را که در عدلیه پیش گرفته بودند برای مالیه هم پیش بگیرند بطوریکه تمام قسمتهای امور مالی مملکت تابع قواعد مرکز باشند و یک صورت بهتری بدهند وآن مطلبی را که اول عرض کردم مورد توجه قرار بدهند که مالیه مملکت باید از مالیه افراد استفاده کنند خزانه مملکت ما سرچشمه و منبع ومحل اساسیش عبارت از عایدات افراد است و اگر آن مبع نباشد برایشان پیشرفت نخواهد شد پس با این امیدواری بنده خیلی هم تشکر می‌کنم که هم انتصاب ایشان وهم انتخاب قائم مقامشان طوری است که همه را به آتیه امیدوار می‌کند یکی از مسائلی که در پرگرام دولت در ابتدای مجلس مذاکره بود راجع بقسمت خالصجات و فروش اراضی خالصه بافراد بودولی در این زمینه دراین مدت عملیاتی نشده است و یکی از مسائلی که وزارت مالیه را همیشه در اشکال داشته است و برای مأمورین وسیله تجاوز و تعدی بوده است همین مسئله خالصه بوده است که یکی از مسائلی است که آقای وزیر مالیه (بطور خلاصه عرض می‌کنم نمیخواهم تصدیع بدهم) باید مورد توجهشان قرار بدهند که زحمت خودشان وزحمت مردم را از بین بردارند اگر انشاءالله این چیزها را همینطوری که عرض شد مورد توجه قرار دادند و با همان نظری که در وزارت عدلیه شروع بکار کردند و روز بروز در تکمیل آن اقدام می‌کردند در وزارت مالیه هم همین عمل را تعقیب بفرمایند امیدواری کامل داریم که موفقیت برای ایشان حاصل خواهد شد.
وزیر مالیه – بنده اینجا بهتر میدانم که اول از آخر شروع کنم یعنی تشکر بکنم در آن قسمتی که راجع بشخص بنده وآقای وزیر عدلیه فعلی مذاکره کردند دو راجع بتذکر اجمالی که در موضوع بودجه عمومی ومالیه مملکت فرمودند البته همه ادارات ما محتاج باصلاح است وما در یک دوره تحولی هستیم و طبیعی است که در هر جا یک نقصهایی است ممکن است در مالیه هم باشد ولی چون هنوز وارد در کار نیستم مسلم است نمی‌توانم بی اطلاع اظهار عقیده قطعی کنم ولی با منتهای مراقبت سعی خواهد شد اگر نواقصی باشد رفع شود ولی برای اینکه هیچگونه سوء تفاهی هم نشود آقایان باید بدانند که طرز کارهای مالیه غیر از طرز کار عدلیه است وبنده اینجا عرض می‌کنم که تمام اعضاء مالیه در تمام نقاط مملکت منتهی درجه اطمینان را می‌توانند داشته باشند که اگر بنا شد کارشان را بترتیب بکنند هیچگونه تزلزلی از برایشان نخواهد بود واما راجع بمطلب قسمت اول البته خیال می‌کنم که منتهی درجه علاقه نماینده محترم باوضاع اقتصادی بوده که ایشان را وادار بیک بیانی کردکه آن بیان را بنده با اطلاعی که قطعاً ایشان امروز از اوضاع ممالک دارند با اطلاعی که قطعاً ایشان از ارتباط اوضاع اقتصادی دنیا و ممالک مختلفه دارند انتظار نداشتم و تصور نمی‌کردم که ایشان مثل یکنفر کسی که اطلاع نداشته باشد از اوضاع دنیا خیال کنند تصور بفرمایند که ممکن است در تمام دنیا طوفان اقتصادی بحران اقتصادی بمنتهی درجه شدت رسیده باشد بطوریکه در جرائد آثارش را می‌بینید عکس گرسنه‌هایی را که پلیس با سرنیزه آنها را می‌زند می‌بینید و آنوقت یک بیانی بفرمایند که آنکسی که هیچ اطلاعی از اوضاع دنیا ندارد خیال بکند که ما در اینجا در یک اوضاع اقتصادی بدی هستیم که روز بروز چیزها گرانتر می‌شود وضعیات بدتر می‌شود و کسی بفکر ما نیست اینرا البته ایشان قصد نداشتند
(فهیمی: صحیح است)
ولی قصد اشخاص البته مؤثر درامور نیست باید تأثیر را نگاه کرد در بیان که چیست وقتی که ایشان می‌فرمایند اوضاع اقتصادی روزبروز بدتر است اجنای روز بروز گران شده عایدی روز بروز کمتر است اشخاصی که نمیدانند بشنوند خیال می‌کنند هیچکس نیست که بفکر این باشدکه این اوضاع را بهتر کند اطلاع ندارند ممکن نیست، اصول امروزه دنیا اجازه نمی‌دهد که تمام دنیا درآتش بحران بسوزند و یک مملکت دیگر بکلی فارغ‌البال بنشیند و آب خنک بخورد نمیشود وبنده خیال می‌کنم که اگر اقداماتی که در این سنوات اخیر شده است تا آن اندازه که ممکن بودو ممکن است ما را حفظ نکرده بود این طوفان بیک شدت فوق العاده در این مملکت می‌آمد وآنوقت آقای فهیمی و بنده معلوم نبود چه می‌کنیم وچه می‌گوییم ولی خوشبختانه تمام اینها طرف توجه بوده است اقدام شده است ولی زمان می‌خواهد وقتی شما می‌خواهید یک مملکتی که تمام احتشاجات خودش را غیر ازمحصولات اولیه و مواد اولیه از خارج وارد می‌کند این مملکت اولیه ومواد اولیه از خارج وارد می‌کند این مملکت را برگردانید اقلاً یک چیزهایی که در درجه اول است از حیث احتیاجات اینها را خودش تهیه کند تا بتواند از او استفاده کند وبرای مردمش کار پیدا کند این یک مدتی زمان می‌خواهد نمیشود بیک کلمه و یا یک حرکت اراده بتواند تمام مملکت را کاری بکند که دارای کارخانه شود وآن مواد اولیه را ببرد در کارخانجات وتبدیل بمصنوعات بکند و ارزان هم بفروشد و کار هم پیدا شود و همه بتوانند با کمال راحتی زندگانی کنند این نمیشود این زمان می‌خواهد وبعلاوه مخصوصاً طرز فکر مردم عوض کردنش خودش زمان می‌خواهد و ممکن نیست تا آن طرز فکر عوض نشود اقتصادیات خوب بشود امروز آقا میدانید در دنیای فعلی محال است که افراد بتوانند کارهای بزرگ اقتصادی بکنند کارهای بزرگ اقتصادی نتیجه تجمع سرمایه‌های کوچک افراد خیلی خیلی زیاد است باید اینطور بشود شرکتها تشکیل بشود تا وقتیکه کار پیش برود همین قدمهایی که برداشته شده است جزء اعظمش رادولت کرده افراد باین خیال نیفتاده‌اند اگر هم افتاده‌اند ولی آنطوری که باید نتوانسته‌اند (نمیخواهم حق ناشناسی بکنم) کرده‌اند. ولی نتوانسته‌اند برای اینکه اصول را رعایت نکرده‌اند برای اینکه سرمایه را اول احداث نکرده‌اند آنطوری که لازمست، کارخانه را آورده‌اند مخارج جاری را ندارند حالا از این قبیل یکی و دو تا و ده تا نیست حالا چرا برای اینکه اینها عادت نکرده‌اند بکارهای جمعی با اینکه سعی کرده‌اند در این چند سال اخیر از حیث قانون شرکتها مجازاتهایی که لازم بود شدیدتر کردیم برای اینکه اطمینان باشد و بدانند اگر کسی تقلب کرد دولت اینجا حاضر است ومیگیرد آنشخصی را که برخلاف ترتیب عمل کرده است مجازات می‌کند ولی هنوز آنطوری که باید اینفکر بجریان نیفتاده است پس باید یکقدری هم جریان فکر مردم عوض بشود آنوقت شما می‌خواهید که در یکسال و دو سال دولت موفق بشود طرز فکر مردم را عوض کند و تا فکر مردم عوض نشود و مردم نیایند یک شرکتهای بزرگ تشکیل ندهند و شرکتهای بزرگ کارهای بزرگ نکنند این نمیشود بنابراین بنده همینقدر می‌خواستم عرض کنم مشکلات کار این است ولی با وجود این حال امیدواریم که دولت بآن اندازه که عملی است بآن اندازه سعی بکند و اقدام بکند و تذکرات آقا و نیتی که درباطن داشتند عملی بشود.
جمعی از نمایندگان – مذاکرات کافی است.
رئیس- کافی است؟
(گفته شد: خیر)
آقای احتشام زاده آقای اعتبار آقای ملک مدنی و چند نفر دیگر تقاضا کرده‌اند که در پروگرام رأی با ورقه گرفته شود.
دکتر طاهری – همیشه معمول اینطور بود.
رئیس- پیشنهاد قرائت می‌شود: پیشنهاد می‌کنیم نسبت بپرگرام دولت با ورقه رأی گرفته شود.
رئیس- باین پرگرام رأی داده شده است، در پرگرام جدیدی که آقای رئیس الوزراء دادند تکرار رأی است و حالا ما بمنطق اینکه بدولت جدید رأی اعتماد داده باشیم
رأی جدید می‌گیریم بنابراین رأی بورقه گرفته می‌شود عده حاضر در موقع اعلام رأی ۱۱۵ نفر.
(اخذ و شماره آراء بعمل آمده ۱۱۳ ورقه سفید بود).
رئیس- در شماره عده اشتباهی شده بود عده حاضر ۱۱۴ نفر بود ما رأی ممتنع نداریم یک نفر بنده هستم که عادةً رأی نمی‌دهم بنابراین پرگرام هیئت دولت باتفاق آراء تصویب شد.
رئیس الوزراء – بنده از این حسن توجه آقایان محترم کمال تشکر را دارم امیدوارم که موفق بشویم موافق با منظورات همه آقایان این هیئت دولت همانطور که مذاکره شد بتواند خدمت کند ومیخواستم از آقایان استدعا کنم اقدامی بفرمایند یک لایحه قبلاً بنده در موقع وزارت خارجه خودم که پیشنهاد کرده بودم بمجلس شورای ملی یک شورش هم شده بود و آن لایحه تعریف متجاوز است امروز آنرا تصویب بفرمایند
(صحیح است).
- شور ثانی و تصویب لایحه قرارداد تعریف متجاوز
[۴-شور ثانی و تصویب لایحه قرارداد تعریف متجاوز]
رئیس- خبر کمیسیون امور خارجه راجع بشور ثانی تعریف متجاوز.
کمیسیون خارجه در جلسه ۲۶ شهریور ماه ۱۳۱۲ شور ثانی لایحه نمره ۱۷۲۳۵ دولت را مطرح و کمافی السابق خبر اولیه را تأیید می‌نماید.
رئیس- عین ماده واحده پیشنهادی دولت:
ماده واحده – مجلس شورای ملی قرارداد تعریف تجاوز را که مشتمل بر پنجماده می‌باشد بانضمام ضمیمه ماده ۲ و پروتکل امضاء که در تاریخ ۳ ژویه ۱۹۳۳ مطابق ۱۲ تیر ۱۳۱۲ در لندن بین دولت شاهنشاهی ودول افغانستان و استونی وترکیه و رومانی و اتحاد جماهیر شوروی اجتماعی و لهستان و لتونی منعقد گردیده تصویب و بدولت اجازه می‌دهد سند تصویب آنرا بدولت اتحادجماهیر شوروی اجتماعی تسلیم نماید.
رئیس- ماده واحده مطرح است اشکالی نیست؟ اعتراضی نرسیده است. آقایانی که با ماده واحده موافقت دارند قیام فرمایند
(اکثر قیام نمودند)
تصویب شد.
رئیس- آقای وزیر مالیه در لوایح کدام یکی را ترجیح می‌دهید؟
- شور لایحه دیوان شکوی
[۵-شور لایحه دیوان شکوی]
وزیر مالیه – بنده تصور می‌کنم اگر آقایان اجازه بفرمایند آن لایحه وزارت عدلیه که آقای وزیر عدلیه هم آن را تأیید می‌کند راجع بدیوان شکور مطرح بشود:
خبر کمیسیون:
کمیسیون قوانین عدلیه لایحه نمره ۱۵۸۱۱ وزارت عدلیه راجع بطرز رسیدگی بشکایات از قضاة و مأمورین وزارت عدلیه و طرز تشکیل دیوان شکوی را مطرح و مورد مداقه قرار داده با توضیحاتی که آقای وزیر عدلیه بیان نمودند کمیسیون با اساس لایحه پیشنهادی مواقت و با جزئی اصلاحی شور اول آنرا خاتمه واینک برای تصویب مجلس مقدس شورای ملی خبر آنرا تقدیم می‌دارد.
ماده اول – در موارد ذیل می‌توان از قضاة، صاحبمنصبان ادارات مدعی عمومی، مأمورین صلح و مأمورین دیگر دولت که بسمت نمایندگی مدعی العموم عمل کرده‌اند عرضحال شکوی داده تقاضای جبران خسارت کرد:
۱- در هر مورد که عامداً قرار یا حکمی برخلاف قانون بناحق صادر شده ویا عمل دیگر بناحقی برخلاف قانون عامداً شده باشد.
۲- در مورد هر تخلفی که قانون صریحاً متخلف را بجبران خسارت ملزم می‌کند.
۳- در مورد استنکاف از احقاق حق و یا تأخیر در انجام وظیفه.
تبصره ۱- اگر مشتکی عنه مدعی باشد که در صدور قراریا حکم یا در عمل بناحق اشتباه یا غفلت کرده و چنین اشتباه یا غفلتی را از او نتوان باور کرد عمل مشتکی عنه عمد محسوب می‌شود.
تبصره ۲- عدم صدور حکم یا قرار به بهانه سکوت یا نقص یا تناقض قوانین و بطور کلی بلاتکلیف گذاردن تقاضاهایی که از طرف اصحاب دعوی می‌شود استنکاف از احقاق حق است.
ماده دوم – مدت مرور زمان سه سال است مگر درصورتی که عمل موضوع شکوی جرم باشد که در آن حال مرور زمان حقوقی ده سال خواهد بود.
ماده سوم – عرضحال شکوی بدواً درهیئتی که تحت ریاست وزیر عدلیه تشکیل می‌شود و مرکب است از رئیس اداره کل تهیه قوانین – مدعی العموم دیوان عالی تمیز – رئیس محکمه انتظامی و مقدم ترین رئیس شعبه تمیز از حیث سابقه خدمت در دیوان تمیز مورد رسیدگی مقدماتی شده قرار قطعی رد یا قبول آن با ذکر دلایل صادر می‌گردد. بعرض حال شکوی باید قبض ودیعه معادل صدی یک خسارت مورد مطالبه ضمیمه شود – این ودیعه کمتر از ده ریال و بیش از هزار ریال نخواهد بود و در صورت وارد نبودن شکایت ودیعه بنفع دولت ضبط والا بشاکی مسترد می‌گردد. سایر مقررات مربوط بتقدیم عرضحال و طرز رسیدگی در هیئت فوق الذکر بموجب نظامنامه‌های وزارت عدلیه معین می‌شود.
ماده چهارم – رسیدگی ماهیتی بعرضحال شکوی در دیوان شکوی بعمل خواهد آمد – دیوان شکوی در موردی که طرف دعوی از اعضاء یا رؤسای دیوان تمیز یا پارکه دیوان عالی باشد از هیئت عمومی دیوان تمیز باستثنای شخص یا اشخاص طرف دعوی تشکیل میشودودر غیر اینمورد از پنج نفر قاضی شاغل در مرکز که رتبه آنها از هیئت قضائی کمتر نباشد. در صورتیکه یکی از اعضاء دیوان شکوی طرف دعوی باشد یکی از مستشاران دیوان تمیز به تعیین رؤسای دیوان مزبور بجای آن عضو معین خواهد شد.
ماده پنجم – رسیدگی در دیوان شکوی مطابق اصول محاکمات عادی بعمل خواهد آمد. از حکم دیوان شکوی می‌توان تمیز داد مگردر موردیکه دیوان مزبور از هیئت عمومی دیوان عالی تمیز تشکیل شده باشد رسیدگی تمیزی در هیئتی بعمل خواهد آمد مرکب از رئیس اول و چهار رئیس شعبه دیوان تمیز.
ماده ششم – از تاریخ ابلاغ قرار قبول عرضحال شکوی تا حکم نهایی کسی که طرف شکوی است نه در دعوایی که باعث شکایت شده و نه در هیچ دعوی دیگر مدعی یا اقربای نسبی یا سببی تا درجه سوم او مداخله نخواهد کرد. تخلف از این ماده علاوه بر مسئولیت انتظامی والزام بجبران خسارت موجب نقض در دیوان عالی تمیز خواهد شد.
ماده هفتم – این قانون از اول مهر ماه ۱۳۱۲ بموقع اجری گذارده خواهد شد.
رئیس- مذاکره در کلیات است. آقای روحی.
روحی – بنده در قسمت اول از ماده اول مختصر تذکری داشتم خواستم سئوال کنم اینجا میگوید در هر مورد که عامداً قرار یا حکمی برخلاف قانون بناحق صادر شده ویا عمل دیگر بناحقی برخلاف قانون عامداً شده باشد. صحیح است اگر برخلاف قانون حکمی صادر شده باشد باید قاضی را تعقیب کنند همینطور عامداً حقی را ناحق کند باید او راهم مجازات کنندولی مسئله ناحق تشخیصش خیلی مشکل است برای اینکه هر مدعی خودش را بر مدعی علیه ذی حق میداند وهر مدعی علیه هم مدعی خودش را ناحق میداند و این تشخیصش مشکل است و اینجا هم نوشته است ناحق هر کس می‌رود شکایت می‌کند مدتی هم محکمه رابزحمت می‌اندازد که بناحق مرا محکوم کرده و بعلاوه در بعضی موارد عرض می‌کنم دیده می‌شود مثلا حق وناحق بین مثلا یک نفر یک سند از کسی دارد قاضی از اوضاع واحوال اطلاع دارد که این سند خالی از وجه است ولی بحکم قانون در مقابل سند مکلف است او رامحکوم بکند به تأدیه یک نوبت دیگر خوب این را می‌گوییم که حق داشته است وناحق حکم داده است من این را نمی‌فهمم موضوع ناحق یک موضوع کش داری است که همیشه برای قضات تولید اشکال می‌کند واین را خوب است با یک بیان سلیس‌تر و روانتر تأیید کنند که اشکال تولید نکند یا توضیح بدهند که بنده رفع اشکالم بشود برای رفع این سوء تفاهم عرض کردم.
وزیر مالیه – وقتی بنده تقاضا کردم این لایحه جزء دستور باشد البته یکی از دلایلم این بود که وقت باقی است والبته آقایان هم مایل هستندکه کاری شده باشد ویکی دیگر هم اینکه بنده بتوانم بطور کلی راجع باین لایحه یک توضیحات کلی داده باشم بعد در جزئیات و عباراتش که خوب است اینطور باشد یا طور دیگر بنده همیشه حرفی ندارم آنها را صحبت می‌کنیم آقای وزیر عدلیه بعد خودشان در کمیسیون در جلسات توضیح خواهند داد اول بنده خواستم راجع باصل این لایحه درست توضیح بدهم برای اینکه وقتی این لایحه به مجلس آمد یک عده از آقایان نمایندگان بخود بنده مراجعه کردند پرسیدند توضیح خواستند و تصور می‌کردند مبادا این لایحه زحمتی برای دستگاه قضائی و قضات تولید بکند وباین جهت بنده (برای آخرین دفعه که نمیخواهم عرض کنم برای این که هر وقت در مجلس باشم برای کار عدلیه یا کار هر وزارتخانه که باشد البته بهم کمک می‌کنیم و توضیح می‌دهیم و لکن البته بیشتر احتمال دارد که موفق نشوم دیگر از لوایح عدلیه دفاع کنم) برای آخرین دفعه خواستم در این موضوع مخصوصاً یک توضیحی داده باشم زیرا یک عده از آقایان شاید همان اشکالاتی را که آن اشخاصی که به بنده مراجعه کردند داشتند داشته باشند وبخواهند بعد بگویند و بنده جواب سؤلات نگفته رامیخواهم عرض کرده باشم. اساس این لایحه بر روی یک فکری است بر روی یک اصلی است که در همه جای عالم این فکر هست شما ممکن است که در عالم فرض، اینطور فرض کنید که یک قاضی کاری را می‌کند شما هم البته یک مرجع دیگری دارید حسن کار عدلیه همین است دیگر. اگر در ابتدائی محکوم شد استیناف می‌دهد تمیز می‌دهد و لکن مواردی می‌شود که قاضی حکم بناحق می‌دهد حالا بعد تشخیص اینکه بناحق است یا نه این یک موضوعی است ودر هر موردی این محکمه که قضاوت می‌کند باید تشخیص بدهد که این بناحق صادر شده یا نه ممکن است که ناحق باشد ولی موافق قانون باشد یعنی اگر بنده شخصاً علم داشتم که جناب مستطابعالی پرداخته‌اید وجه آن سندی را که در دست طرف است و لکن هیچ سندی ندارید ناحق است پرداختن این وجه گاهی ممکن است بناحق حکمی داد یا خسارتی وارد آورد برخلاف قانون هم باشد خوب رأیش چیست چه جور می‌گویید استیناف بده می‌دهم و حقاً هم باید بدهم حتما می‌دهم ولی مواردی است که شما خساراتی به من وارد کرده‌اید همینکه استیناف بدهم میدانند چقدر شما خسارت به من وارد آورده‌اید شما عامداً کار من را عقب انداخته‌اید خوب باید یک مرجعی برای اینکار باشد البته تابحال هم یک مراجعی بود منتها بیک شکل دیگری از یکطرف اگر در یک مواردی خدای نخواسته نظر بدی در کار باشد مسلم است قانون مجازات هست این یک صورتی دارد ممکن است نظر مادی نباشد آنوقت چه کنیم ممکن است نظر مادی باشد و من نتوانم ثابت کنم آن را چه باید کرد البته باز عرض می‌کنم یک راه دیگر راه انتظامی بود وقتی یک قاضی یک تخلفاتی می‌کرد حالا این چطور است البته تحقیق می‌کنند تفتیش می‌کنند محکمه انتظامی رسیدگی می‌کند آن قاضی را محکوم می‌کند مسلم است اینها می‌شود ولی این کافی نیست برای اینکه اگر برای یک قاضی محکومیت انتظامی پیش آمد البته کافی نیست که فقط عشر حقوق او در سه ماه کسر شود این در مقابل خسارت بنده چه تأثیری خواهد کرد چرا این است که روی این فکر باید در تشکیلات عدلیه این کار هم باشد منتها ممکن است آقایان بفرمایند چرا تا بحال نیاوردید. بله خود آقایان هم تصدیق می‌فرمایند که آن روزی که این لایحه را بنده تهیه کردم نمی‌دانستم که وزیر عدلیه نخواهم بود. آنروز این قصد ونظر نبود. بنده ابتدای تشکیلات باین فکر بودم ولی بعد منصرف شدم برای اینکه بنده دیدم یک تشکیلات جدیدی است و اگر در ابتدای کار می‌خواستیم این قانون را بگذرانیم با اخلاقی که در عموم و با هیجانی که در اطراف عدلیه آنوقت بود قضات متصل باید مورد دعوی رمردم باشند بنده پیش خود این طور فکر کرده بودم که بگذاریم برای سال پنجم خوب آقایان ممکن است بفرمایند چطور می‌شود یک کسی امیدوار باشد که تا پنج سال دیگر بماند. بلی. بنده اینطور امیدواری داشتم که وقتی کار خودم را بکنم آقا وشاه من، من رانگه خواهند داشت ودوام خواهم داشت واقعاً بعضی چیزها بود که لازم بود ادامه داده شودوخیال کردیم بگذاریم پنجسال که گذشت این دستگاه خودش را بگیرد آنوقت ما بیاییم یک چرخی که برای حسن جریان لازم است بکار بیندازیم ولی بواسطه یک پیش‌آمدهایی که در اول کار ممکن است پیش بیاید از سال پنجم هم یکسال ونیم عقب افتاده واگر لازم است. این هم که آقا فرمودند ممکن است یک اشخاصی بخواهند تولید زحمتی بکنند باید عرض بکنم که دراین لایحه بنده خیلی دقت کردم. این لایحه ترجمه نیست اغلب لوایحی که بنده میاورم درعین این که اقتباس شده است از خارج ترجمه نیست دیگران هم بشکل دیگری همین کار را کرده‌اند از برای اینکه در آنجا قسمت ابتدائی در هر حوزه استینافی اگر کسی شکایتی از قضاة داشته باشد می‌دهد بهمان محکمه استیناف و محکمه استیناف رسیدگی می‌کند. بنده این ترتیب را برای این مملکت صلاح ندانستم و یک دستگاه دقیق تری تهیه کردم برای اینکه بطوری که ملاحظه می‌فرمایید در ماده سوم نوشته شده که عرضحال شکوی بدواً در هیئتی که تحت ریاست وزیر عدلیه تشکیل می‌شود و مرکب است از رئیس اداره کل تهیه قوانین و مدعی العموم دیوان عالی تمیز و رئیس محکمه انتظامی و مقدم ترین رئیس شعبه تمیز از حیث سابقه خدمت در دیوان تمیز مورد رسیدگی مقدماتی شده قرار قطعی رد یا قبول آن با ذکر وسایل صادر می‌گردد ما خواستیم خیلی محکم باشد و یک اشخاصی باشند که اهل اطلاع بوده و بشود از آنها مطمئن بود که می‌فهمد واز نقطه نظر غرض نمیایند یک کاری بکنند و نوشتیم محکمه استیناف خوش‌مزه‌تر این بود که این لایحه تازه در جراید منتشر شده بود و وقتی که بنده مسافرت بهمدان کرده بودم یک کسی عرض حالی داده بود بمن و خسارت خواسته بود بنده که رسیدگی کردم دیدم هیچ تقصیری متوجه قاضی نیست. او عرضحال داده بود مستقیماً به بنده. حالا با این توضیحاتی که این جا گفته شد بنده خیال می‌کنم نگرانی که آقا دارند رفع شود و با وجود این بنده خیال می‌کنم الان ضرورت نداشته باشد صحبت کنیم بنده همینقدر می‌خواستم بطور کلی راجع باین لایحه صحبتی کرده باشم و قطع دارم این لایحه لازم است واین ترتیب فعلی خوب نیست و بالاخره آقایان هم موافقت خواهند کرد اگر در جزئیاتش مطالبی باشد آقایان پیشنهاد می‌کنند چون شور اول است می‌رود در کمیسیون و در آن جا حلاجی شده و تنقیح می‌شود و می‌آید بمجلس
(صحیح است)
رئیس- آقایانیکه بورود درمواد موافقت دارند قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
تصویب شد ماده اول قرائت می‌شود:
ماده اول – در موارد ذیل می‌توان از قضاة، صاحبمنصبان ادارات مدعی عمومی، مأمورین صلح و مأمورین دیگر دولت که بسمت نمایندگی مدعی العموم عمل کرده‌اند عرضحال شکوی داده تقاضای جبران خسارت کرد:
۱- در هر مورد که عامداً قرار یا حکمی برخلاف قانون بناحق صادر شده ویا عمل دیگر بناحقی برخلاف قانون عامداً شده باشد.
۲- در مورد هر تخلفی که قانون صریحاً متخلف را بجبران خسارت ملزم می‌کند.
۳- در مورد استنکاف از احقاق حق و یا تأخیر در انجام وظیفه.
تبصره ۱- اگر مشتکی عنه مدعی باشد که در صدور قراریا حکم یا در عمل بناحق اشتباه یا غفلت کرده و چنین اشتباه یا غفلتی را از او نتوان باور کرد عمل مشتکی عنه عمد محسوب می‌شود.
تبصره ۲- عدم صدور حکم یا قرار به بهانه سکوت یا نقص یا تناقض قوانین و بطور کلی بلاتکلیف گذاردن تقاضاهایی که از طرف اصحاب دعوی می‌شود استنکاف از احقاق حق است.
رئیس – آقای طباطبائی دیبا.
طباطبائی دیبا- توضیحی را که آقای وزیر مالیه راجع باین لایحه دادند این توضیحات رادر کمیسیون عدلیه هم دادند بلکه مفصل تر. از این جهت بنده در کلی لایحه موافقم بلکه خیلی لازم است ولی این جا بنده یک اشکالی داشتم وخواستم بعرض برسانم که یک توضیحی داده شود در ماده اول که میگوید در موارد ذیل می‌توان از قضاة صاحبمنصبان ادارات مدعی عمومی ومأمورین صلح وغیره عرضحال شکوی داد. ظاهر ماده این است که این عرضحال شکوی را درهر مرحله از مراحل دعوی می‌تواند بدهد. اگر کسی در بدایت محکوم شده است می‌تواند عرضحال شکوی بدهد واگر در استیناف محکوم شده باز می‌تواند واگر هم در تمیز محکوم شده باز می‌تواند عرضحال شکوی بدهد. بنده عقیده‌ام این است که این ترتیب صحیح نیست برای اینکه برای یک طرف ممکن است خوب باشد ولی برای طرف دیگر خوب نباشد. فرض بفرمایید بنده مدعی علیه هستم یک مدعی دارم و در بدایت محکوم شده‌ام برای اینکه محاکمه را بنده طول بدهم وعقب بیندازم عرضحال شکوی بدهد. بنده عقیده‌ام این است که این ترتیب صحیح نیست برای اینکه برای یک طرف ممکن است خوب باشد ولی برای طرف دیگر خوب نباشد. فرض بفرمایید بنده مدعی علیه هستم یک مدعی دارم ودر بدایت محکوم شده‌ام برای اینکه محاکمه را بنده طول بدهم وعقب بیندازم عرضحال شکوی می‌دهم یک ماده دیگری هم هست. ماده ششم: از تاریخ ابلاغ قرار قبول عرضحال شکوی تا حکم نهایی کسی که طرف شکوی است نه در دعوایی که باعث شکایت شده و نه در هیچ دعوی دیگر مدعی یا اقربای نسبی یا سببی تا درجه سوم او مداخله نخواهد کرد، این ماده صریح است که وقتی من عرضحال شکوی دادم آنوقت آن قاضی که بر علیه من حکم داده حق مداخله نخواهد داشت و معلوم است محاکمه توقیف خواهد شد. اگر در بدایت محکوم شد و رفت عرضحال شکوی داد قاضی که بر علیه او عرضحال شکوی داده شده است نمی‌تواند مداخله کند اگر مقصوداین است که قاضی دیگری قائم مقام او شده و در محاکمه مداخله میکندعرضی ندارم زیرا محاکمه موقوف نمیشودولی اگر مقصود این است که محاکمه توقیف می‌شود و آن قاضی مداخله نکند تا وقتی که حکم از دیوانعالی شکوی صادر شود این ترتیب برای یک طرف اگر نفعی دارد برای طرف دیگر ضرر دارد اساساً بنده عقیده‌ام این است این لایحه برای جلوگیری از تعلل ومسامحه قضاة ادارات مدعی العمومی است از احقاق حق. خوب بود بعد از آنکه حکم نهائی صادر شد و معلوم شد که یک قاضی برخلاف قانون حکم داده آنوقت عرضحال شکوی بشود داد والا در هر مرحله از دعوی اگر هر کسی بخواهد شکایت کند این اسباب تأخیر محاکمه است و بنظر بنده صحیح نیست. یکی هم این است خواستم توضیح بخواهم که عرضحال شکوی بکجا باید تقدیم کرد ومرجعی برای تقدیم عرضحال شکوی باید معین کرد.
وزیر مالیه (آقای داور)- این که باید عرضحال شکوی را در هر مرحله از مراحل دعوی داد در این محل تردید نیست. برای اینکه اگر بمن یک خساراتی امروز وارد آمد شما نمی‌توانید بگویید تأمل کن تا از تمام مراحل بگذرد آنوقت تعقیب کن اینکه فرمودید اسباب بطوء و طول و توقیف دعوی می‌شود این طور نیست. درماده ۶ آنچه که میگوید ملاحظه بفرمایید میگوید از تاریخ ابلاغ قرار قبول عرضحال شکوی تا حکم نهایی کسی که طرف شکوی است نمی‌تواند رسیدگی کند. ولی موضوع رسیدگی می‌شود. این عیناً مثل موارد رد است. و در واقع یکی از موارد رد قاضی است. اگر در یک دعوائی قاضی نسبتی با یکی از اصحاب دعوی پیدا کند آن قاضی که تا دیروز رسیدگی می‌کرد حالا در آن حدودی که قانون منع کرده دیگر نمی‌تواند رسیدگی و مداخله کند خوب. آنوقت چه می‌شود؟ او رسدیگی نمی‌کند اما دیگری رسیدگی می‌کند پس رفع نگرانی آقا در این موضوع شد. اما راجع باینکه عرضحال شکوی بکجاباید داده شود. اینجا محکمه است معین شده است والبته در نظامنامه داخلی واداری یک جایی رامعین خواهد کرد که عریضه را بفلان دفتر باید داد.
رئیس- آقای عراقی.
عراقی – موافقم.
رئیس- آقای دکتر طاهری.
دکتر طاهری – عرض بنده این است که در ماده اول می‌نویسد: «در هر مورد که عامداً قرار یا حکمی بر خلاف قانون بناحق صادر شده ویا عمل دیگر بناحقی برخلاف قانون عامداً شده باشد» بعقیده بنده اگر عالماً قاضی برخلاف قانون حکم بدهد و باعث خسارت شود بایستی جبران کند اعم از اینکه بناحق حکم داده شود یا بحق زیرا وظیفه قاضی اینستکه مطابق قانون حکم بدهد. و مسئله حق و ناحق یک موضوع دیگری است. و اگر بخواهد احراز حق کند شاید ممکن نشود و نتواند. همان مثالی که آقای وزیر مالیه (وزیر عدلیه سابق) خودشان زدند کسی قبض دارد از کسی قبض رسمی قاضی میداند خالی از وجه است ولی مطابق قانون باید حکم بدهد که طرف بپردازد. پس حکم قاضی باید مطابق مقررات باشد اگر برخلاف مقررات حکم داد بایستی رسیدگی شودوخسارات را تأمین کند بعقیده بنده این دو کلمه که در آخر قسمت دوم نوشته شده و یاعمل دیگر بناحقی برخلاف قانون عامداً شده باشد این لزومی ندارد و خود این اسباب اشکال و زحمت می‌شود. این یکی دیگر این که کلیةً تشخیص اینماده اگر عالماً نباشد این تخلف قاضی در حقیقت نبایستی مجازات شود. اگر عالماً باشد البته بایستی مجازات شود. ولی تشخیص این مسئله کار مشکلی است در مراحل اولیه یعنی در محاکم صلح وبدایت اساساً بواسطه اینکه دو محکمه دیگر بالاتر هست قضات در مراحل بدوی چندان توجه زیادی نمی‌کنند وقتیکه خیلی تظلم می‌کنند که آقا خوب رسیدگی کن میگوید آقا من حکم می‌دهم برو استیناف. در صورتیکه از احکام قضاة صلح وبدایت صد پنجاه ممکن است نقض شوددراستیناف. محکمه صلح یا می‌تواند میگوید آنطور که من می‌فهمم همین است تو برو محکمه بالاتر. خوب اینرا چه جور باید جبران کند اینرا عمد حساب می‌کنند. یعنی مسامحه در تشخیص وعدم دقت و مواظبت در موضوع را عمد باید حساب کرد با اینکه مراحل دیگری هم هست. یا اینکه این را عمد حساب نمی‌کنند. بنده خواستم عرض کنم در اینموضوع بیشتر باید مذاکره شود اینقانون از نقطه نظر تئوری واصول کلی قانون خوبی است ولی درعمل اشکال دارد البته این قانون قضات را مجبور می‌کند که بیشتر رعایت کنند و بهتر قضاوت کنندولی اگر درست هم عمل کنند باز مشکلاتی ایجاد می‌کند واگر خیلی ملاحظه و احتیاط درش بشود بلانتیجه می‌ماند. زیرا یک فاصله دارد لایحه دو دنده و دو طرف دارد کلماتش طوری است که اگر خیلی توجه کنند باینکه قاضی خطا کرده و عامد بوده واحکامش نقض شود آنوقت دست و پای قضات بسته می‌شود ولی اگر حالا بفرمایید که آنکسی که اینطور حکم داده اینطور فهمیده سوء نیت نداشته. خوب در اینصورت مثل حالا فرقی نمی‌کند وکسی محکومت نمیشود. بنظر بنده خوب است در این موضوع توجهی بشود.
وزیر مالیه – چون از طرف مقام ریاست به بنده اطلاع داده شد که پیشنهاد ختم جلسه شده باین مناسبت نمیخواهم امروز در این موضوع دیگر بحث شود اگر آقایان نظریاتی دارید ممکن است پیشنهاد بدهید در کمیسیون صحبت می‌شود.
جمعی از نمایندگان – مذاکرات کافی است.
- موقع ودستور جلسه بعد – ختم جلسه
[۶-موقع ودستور جلسه بعد – ختم جلسه ]
رئیس- ماده اول مذاکراتش خاتمه یافت. در دفعه دیگر که شروع می‌کنیم در ماده دوم است. آقای اورنگ اعظم زنگنه و محسن قراگزلو و جماعتی دیگر پیشنهاد کرده‌اند جلسه ختم شود
(صحیح است)
بنابراین جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده پنجشنبه ۳۰ شهریور سه ساعت قبل از ظهر دستور تکمیل و ختم این لایحه
(مجلس بیست دقیقه بعد از ظهر ختم شد.)
رئیس مجلس شورای ملی – دادگر
تصمیم جلسه ۲۶ شهریور ماه ۱۳۱۲ راجع به کابینه آقای فروغی.
مجلس شورای ملی درجلسه بیست وششم شهریور ماه یکهزار و سیصد ودوازده شمسی پرگرام مورخه ۲۶ شهریور ماه کابینه آقای فروغی را که متضمن تقاضای رأی اعتماد نیز بود باتفاق آراء عده حاضره ۱۱۳ رأی تصویب نمود.
رئیس مجلس شورای ملی – دادگر
قانون
تصویب قرارداد تعریف تجاوز
ماده واحده – مجلس شورای ملی قرارداد تعریف تجاوز را که مشتمل بر پنجماده می‌باشد بانضمام ضمیمه ماده ۲ و پروتکل امضاء که در تاریخ ۳ ژویه ۱۹۳۳ مطابق ۱۲ تیر ۱۳۱۲ در لندن بین دولت شاهنشاهی ودول افغانستان و استونی وترکیه و رومانی و اتحاد جماهیر شوروی اجتماعی و لهستان و لتونی منعقد گردیده تصویب و بدولت اجازه می‌دهد سند تصویب آنرا بدولت اتحادجماهیر شوروی اجتماعی تسلیم نماید.
اینقانون که مشتمل بر یک ماده است در جلسه بیست وششم شهریور ماه یکهزار و سیصد ودوازده شمسی بتصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی – دادگر