مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۶ اسفند ۱۲۸۶ نشست ۲۵۱
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه و متمم آن |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۶ اسفند ۱۲۸۶ نشست ۲۵۱
مذاکرات روز ۳ شنبه جهاردهم شهر صفرالمظفر ۱۳۲۶ دارالشورای ملی
خلاصه مذاکرات روز شنبه یازدهم را آقا میرزا مرتضی قلیخان قرائت کردند.
(اسامی اعضاء کمیسیون جنگ که قبلا باکثریت آراءانتخاب شده بودند قرائت شد از قرار ذیل:)
- امان الله میرزا
- لسان الحکما
- هدایت الله میرزا
- خیاط باشی
- امجدالسلطان
- مبشرالسلطان
رئیس- حضرت والا وزیر جنگ بمجلس آمده و توضیحی می‌خواهند بدهند.
وزیر جنگ – البته بطوریکه آن روز عرض شد باید یک تغییری درحالت حالیه قشون داده شود تا یک ترتیبی بتدریج در نظم قشون حاصل گردد و کتابچه که سابق در این باب نوشته شده و بمجلس فرستاده شد خلاصه آن این است که قشون باید کلیتاً پنج تقسیم بشود باین معنی که پنج اردو در پنج نقطه تشکیل داده شود یکی در طهران و یکی در آذربایجان و همچنین مثلا در نقاط دیگر که مهم است تشکیل بدهیم و ترتیب آن را هم اینطور قرار دادیم که از همان افواج سابق از هر فوجی یک ثلث آنرا بحکم قرعه انتخاب نماییم و دو ثلث دیگر مرخص شوندو حقوق یک فوج را بمصرف تکمیلات همان یک ثلث برسانیم واین یک اردو را بترتبب نظام خارجه منظم نموده بعد بواسطه همین یک شعبه سایر شعبات نظامی هم منظم و مرتب شوند چون یکدفعه ممکن نیست قرار شد بدواً از طهران شروع بشود یعنی یک اردو را در اینجا معین وتشکیل نماییم و محض نمونه تا بعد سایر جاها هم مرتب شود و ترتیب آن هم با مخارج آن نوشته شده است حال در کمیسیون جنگ یادر کمیسیون دیگر هر طور که مجلس صلاح بداند رجوع شده در جزئیات آن دقت نظر کرده ونظریات خودرا بنویسند تا شروع بکار شود ومحل مخارج آن هم معین شود که باین ترتیب باید ماه بماه بقشون پول داده شود.
وکیل التجار – آیا وزارت جنگ همان عده قشونی را که در سابق بوده و در دفتر ثبت است می‌خواهند که پنج قسمت نمایند یا آنها را تغییر و تخفیف خواهند داد و مخارجی که دادند از همان مبلغی که در بودجه هست می‌دهند یا اضافه خواهد شد.
وزیر جنگ – البته همان عده نمی‌شود لابد از آن عده کم می‌شود که همان میزان که در بودجه معین شده مخارج آنها را کفاف بنماید مثلا ازبرای طهران تمام نظام طهران را معین کرده یک ثلث ازآنها را بقرعه انتخاب می‌کنیم و بآنها مواجب می‌دهیم سایرین راهم از برای بعد نگاه می‌داریم.
وکیل التجار – بنابراین اضافه خرج لازم نیست.
مستشارالدوله – اینطور که وزارت جنگ فرمودند بعد از تشکیل کمیسیون البته در جزییات آن گفتگو می‌شود و داخل در جزئیات نمی‌شویم فقط عرض بنده در باب سرحدات است که امروز با این وضع قشون لازم دارند خوب است این نمونه را که فرمودند در یکی از سرحدات شروع فرمایند مثلا در آذربایجان یا کردستان زیرا که امروزه تشکیل اردو در مرکز فائده بحال سرحدات ندارد حال خوب است که این نمونه و تشکیل اردو را در سرحد قرار بدهند و بعقیده بنده این ترتیب بهتر است.
وزیر جنگ – در سرحدات شما محتاج به قشونی هستید که امروز باید حاضر باشد واین ترتیب که حالیه قصد داریم بتدریج منظم و حاضر خواهد شد و گذشته از این عقیده بنده اینست که این مسئله در مرکز شروع شود که بقوه آنها درسایر جاها هم مرتب نماییم.
مستشارالدوله – با نفوذ وزارت جنگ ملاحظه نزدیک ودور را نباید داشته باشند.
آقا میرزا آقامجاهد- فرمایشی که جناب مستشارالدوله فرمودند که در جزئیات داخل نشویم صحیح است ولی نظم اردو و تشکیل آن باید بدواً در مرکز شروع بشود بعد از اینجا بجای دیگر سرایت کرده و شروع شود.
امان الله میرزا- به آنطور که فرمودند باید اول از مرکز شروع بشود و علمای اهل فن هم در مرکز هستند و ترتیب و تنظیم قشون و اردو را میدانند و اگر برای سرحدی قشون لازم شود از همان سربازها که از سابق داریم یکعده روانه دارند.
رئیس- در پیش یک ترتیبی در باره قشون مذاکره شد و فراموش شده دیگر تعقیب نشد و آن قشون گرفته شود خوب بود که اقدام در این ترتیب بشود و اتاماژوری از علماء این فن تشکیل داده شود و مشغول ترتیب دادن آن شوند.
امان الله میرزا – این ترتیب صحیح است اما در صورتی که شما تعداد نفوس نداشته باشید نمی‌توانید این ترتیب را اجرا بدارید اول باید تعداد نفوس را معین نمود بعد از آن این ترتیب را شروع نمایند.
رئیس- شما گمان می‌کنید که تعداد نفوس خیلی طول دارد.
امان الله میرزا – لااقل یکسال طول دارد.
رئیس- ما عجالتا نمی‌خواهیم در تمام ممالک ایران این ترتیب معمول باشد عجالتا در همین طهران شروع شود و بلدیه هم حاضر است فوراً ممکن است تعداد نفوس نمایند.
امان الله میرزا – قانون وقتی که وضع گردید باید یک دفعه در حق همه مجری شود این ترتیب که اول از طهران شروع بشود آنوقت جمعی ازحالا مشغول خدمت می‌شود و شاید سایر جاها پنج سال دیگر طول بکشد واین صحیح نیست.
مستشارالدوله – در آن ترتیب بنده حرفی ندارم زیرا که جزئیات آن در کمیسیون گفتگو خواهدشد ولی بر حسب وکالت خود بنده ابداً تصوب نمی‌نمایم یک دینار بمصرف اردوئی که علاوه از این قشونی که در فعلا اینجا هستند چقدر ما را دچار اشکالات می‌نمایند چنانچه برای قزاق و قشونی که بورامین حرکت کردند تا شش هزار تومان نگرفتند حرکت نکردند و همچنین فوج سیلاخور و کشیک خانه وغیره و علاوه خبط است که قشون سرحدات و نقاط دیگر را با این حال حالیه در اینجا جمع کرد و مبلغی خرج کرد و آنوقت از اینجا بسرحدات فرستاد من هرگز چنین رأیی را تصویب نمی‌نمایم.
امان الله میرزا – قبل از اینکه شرح این مطلب راندانید بدو خوب آنرا ملتفت نشوید نمی‌توانید رأی بدهید پس از اینکه معلوم شد آنوقت باید رأی بدهید بعلاوه این اردو مثل آن اردوهای سابق نیست که بیست هزار نفر را اینجا جمع کنند واسباب دخل خود قرار دهند این اردوی نظامی علمی خواهدشد.
وزیر جنگ – قشون از سرحدات باینجا نمیاوریم بلکه قشونی هم که از نقاط دیگر در اینجا هستند می‌فرستیم بروند فقط قشون طهران واطراف آنرا درتحت نظم میاوریم دراینصورت گمان نمی‌کنم باین ترتیب ضرری داشته باشد.
صدرالعلمای نطنزی- این ترتیب که حضرت والا وزیر جنگ گفتند خیلی خوب است ولی قشونی که بتواند حفظ ملیت وقومیت ما را بنماید این قشون حاضر نیست پس باید طوری شود که تمام افراد ملت حاضر بشوند که سرباز بشوندو حفظ مملکت را بنمایند.
آقا میرزاآقا مجاهد- بموجب قانون اساسی حق حضرت ریاست است که بتوسط منشیان رسیدگی در صورت مذاکرات مجلس وخلاصه آن و لوایح شده در روزنامه‌ها درج شود آیا این رسیدگی می‌شود یاخیر؟
رئیس- هنوز که رسیدگی نشده ولی انشاءالله بزودی در اینخصوص اقدام خواهدشد.
آقامیرزا آقا مجاهد- مطلب دیگر اینکه تعیین موضوع مذاکرات مجلس بعد است که باید در مجلس قبل اطلاع داده شود تا وکلا بدانند و این مطلب کراراً مذاکره شد و صورت داده نشد باید بفرمایید تا چندروز دیگر در این دو مطلب اقدام می‌شود.
رئیس- انشاءالله از روز شنبه اقدام می‌شود.
آقا میرزا آقا مجاهد- مطلب دیگر اینکه مجالسی که سراً تشکیل می‌شود برای این است که مطلب در خارج بروز نکند وما می‌بینیم در غالب مجالس سری بعضی تماشاچیهای محترم حاضر می‌شوند و می‌نشینند در این صورت معلوم نیست که مطلب که در خارج نشر می‌کند از طرف وکلاء است یا ا ز طرف تماشاچیها مطلقاً هیچیک حاضر نشوند آیا این مطلب صحیح است یا خیر؟ گفتند (بلی صحیح است.)
آقا میرزا آقا مجاهد – مثلا روز جمعه بنده در خصوص احضار آن شش نفر از فارس بوزیر داخله گفتم که شما از حدود خود تجاوزکرده وبرخلاف قانون اساسی رفتار کرده‌اید شنیدم که گفتند انجمنها از تو دل‌سرد و مکدر شده‌اند و شما توهین بانجمنها کرده‌اید. بنده امروز می‌خواهم حدود خودمان وانجمنها را معلوم و معین کنم این مجلس بواسطه مشین ازلیه احداث شده وبمنزله مشیت ازلیه است نسبت بانجمنها وانجمنها از اشعه وتراوش او می‌باشند واین مجلس بمنزله دریا است وانجمنها بمنزله قطره نسبت باین دریا پس این مجلس و انجمنها لازم وملزوم یکدیگرند و انجمنها باید نظارت در اجرای قوانین موضوعه از مجلس داشته باشند و در صورتیکه مجلس با یک وزیر مسئولی گفتگو می‌کنند بر وفق قانون کسی حق ایراد و تعرض ندارد زیرا که آن وزیر مسئول اجرای قانون است و بنده بموجب قانون اساسی بوزیر داخله گفتم که بی جهت نمی‌توان کسی را از وطن و خانه خود تبعید کرد واین حرف بنده از روی غرض وبی جهة نبوده وباید انجمنها حق وحدود خود را بدانند و بفهمند و بحرف مردمان مغرض کار نکنند و وظیفه خود و مجلس را از هم دیگر تمیز دهند و امیدوارم که تا در این مجس هستم از وظیفه وکالت خود کوتاهی و مسامحه نداشته باشم واز روی هوا و هوس وغرض نفسانی کار نکنم اقوال و عرایض بنده را کسی حمل بر غرض نکند و مادام که در این مجلس هستم با کمال قوت قلب وحسن نیت حفظ حقوق ملت را خواهم نمود.
در این موقع شروع بقرائت قانون متوفیات شد. پس از مذاکرات زیاد در مواد راجعه به تعیین ورثه که آیا منحصر باولاد بلاواسطه باشد یا باواسطه و در ترتیب تقسیم وظیفه در بین ورثه اخذ رأی شده باکثریت آراء اولا با واسطه که شامل اولاد وعیال مطلقا و پدر و مادر که در کفاف شخص متوفی باشد و همچنین نواده که پدر یا مادر آن مرحوم شده در کفالت متوفی باشد تصویب گردید و در ترتیبی تقسیم ام للذکر مثل حفظ الانثییین تصویب شده و پدر سهم پسری و مادر سهم دختری و عیال در صورت انحصار سهم یک دختر و در صورت تعدد هم همان یک سهم تقسیم دربین آنها شود و نواده پسری هم در حکم پسر و نواده دختری در حکم دختر خواهد بود و در صورت تعدد نواده همان یک سهم در بین آنها تقسیم خواهد شد.
مجدداً شروع به مذاکره شده در باب بی ترتیبی دفتر مذاکره بمیان آمد و اظهار شد که صدیق حضرت در خصوص حقوق خود گفتگویی دارد بعد از مذاکرات در این باب بالاخره قرار این شد که صدیق حضرت اظهارات خود را بطوری که دفتر منظم نگاه بدارد کتباً بهیئت رئیسه اظهار نماید تا قراری داده شود.
آقا سید مهدی – آن قسم نامه خوانین لرستان را خوب است مقرر شود قرائت نمایند که خالی از اهمیت نیست ونیز باید جواب داده شود.
(قسم نامه مزبوره بمضمون ذیل قرائت شد.)
(صورت قسم نامه خوانین لرستان):
- چون حکام سلف و حالیه عموم لرستان رادر انظار اولیای دولت وملت وحشی جلوه داده‌اند بلکه تمام را خائن شمرده این فدویان لرستانی برای رفع اشتباه و بروز صداقت خودمان در حضور مراحم ظهور مبارک وکلای محترم مجلس مقدس شورایملی شیدالله ارکانه این ورقه قسم نامه را که بمنزله تجدید عهد است تقدیم می‌داریم که این عهد ومیثاق برای خود و اولادمان تا ظهور قائم آل محمد (ص) بیادگار بماند تا اینکه اولیای دولت وملت اطمینان از فدویان لرستان حاصل نمایند.
(بسم الله الرحمن الرحیم.)
(یا عدل ویا حکیم یا احکم الحاکمین).
- این فدائیان خوانین لرستان با تبعه والوار خداوند عالم را شاهد و گواه می‌گیریم که بار خدایا کریما بحق ذات پاکت قسم و بحق کلام الله حمید مجید سوگند و بهر چه در نزد تو محترم است ما خوانین لرستان با تبعه و الوار تمام مشروطه طلب هستیم با جان ومال در تقویت و همراهی مجلس مقدس شورایملی حاضریم هر کس مخل مشروطه باشد و در تخریب مجلس مقدس بکوشد باجازه وکلای محترم نابود نماییم از اطاعت او امر مجلس مقدس و قانون اساسی تجاوز ننماییم بحق کلام الله مجید قسم است برای جهاد متعهدیم هر کدام از دول اجانب طمع خاک پاک ایران را بنمایند تا آخرین قطره خون خود نمی‌گذاریم یکوجب از خاک ایران را تصرف نمایند و در نظم خاک لرستان از طرق و شوارع غفلت نداریم و بحق آیات قرآن از وصول مالیات و پرداختن بحکومت مضایقه نخواهیم نمود در آبادی مملکت و رعیت و آسودگی اهالی لرستان ساعی و جاهد می‌باشیم بشرط اینکه دولت و ملت از روی عدالت موافق قانون رسیدگی واحقاق حق ما را بفرمایند یکنفر حاکم مشروطه طلب با اجزاء مختصری با کتابچه قانون بلرستان بفرستند تمام مطیع و فرمان برداریم و دفعه دیگر زیر بار حکومت مستبد نخواهیم رفت بلکه تمام جلای وطن می‌نماییم حکومت مستبد را قبول نداریم خون دویست هزار نفر را نمی‌توان بیک نفر بفروشند انصاف می‌خواهیم وجود یکنفر برای دولت و ملت مفیدتر است یا اینکه دویست هزار رعیت بهتر است درصورتیکه مملکت آباد گردد وظلم واستبداد سابق متروک گردد هر زمان مجلس مقدس قشون از لرستان بخواهد مملکتی است پنجاه هزار سواره و تفنگچی شجاع و رشید جان رادرراه ملت فدا نمایند بهر کجا که امر شود حاضر خواهند شد شجاعت و رشادت لرستانی اظهر من الشمس است کلیه مقصود حکام بفتنه واغتشاش داخلی است هر کس که مشروطه طلب باشد او را از بین ببرند ولی چون حق بجانب مشورطه است اهل استبداد همه مغلوب می‌شوند و بمقصود نمی‌رسند همچنانکه انجمن ملی خرم آباد دایر شد اعلان بتمام ماها دادند همگی خوش وقت شدیم بوسیله عریضه تبریک عرض نمودیم جناب سردار مکرم تصور نمود تمام خوانین مشروطه طلب شده‌ایم دیگر نمی‌تواند ظلم و تعدی نماید در صدد تخریب انجمن افتاده مشغول تفتین گردید بعضی از ملاها را برشوه فریب داده و بعضی از گماشکان خود را بلباس مشروطه داخل انجمن نموده عاقبت کار شهر بنزاع کشیده با خودش طرف شدند دعوای سختی شده از عهده جنگ ملت برنیامد شکست خورده به این اکتفا نکرده باز تفتین کرد شهری را با الوار طرف نمود چون ماها خوانین قسم خورده بودیم همراهی از مجلس بنماییم ابداً با آنها طرف نشده هر کدام بمحل خودمان رفته و از روی حقیقت پناه بمجلس مقدس آورده و عقاید خودمان را بعرض میرسانم جانا ومالا مطیع وفرمانبرداریم آنچه را که وکلای محترم صلاح بدانند اطاعت خواهیم کرد عرض دیگر چون عمل طوایف لرستان برای وکالت در مجلس مقدس لازم داریم که دفع عیوبات را بنماید و در آنجا حاضر باشد استدعا چنان است اجازه بفرمایید یکنفر امین و بصیر از لرستان بسمت وکالت انتخاب نموده روانه نماییم عرض دیگر چشم ما اهالی لرستان بلوای مجلس مقدس است شعبه آن در تمام بلاد است الا لرستان از طوایف و شهری از این نعمت عظمی محروم هستیم وهر گاه در خرم آباد انجمن تأسیس نشود اسباب تفتین و خرابی دراین نقطه فراهم است استدعا چنان داریم که مرحمت فرموده امر بانعقاد انجمن ایالتی بفرمایند و یکنفر هم مصدق روانه شود بلرستان بیاید از روی بصیرت وکلا انجمن را برقرار نموده و منظم بدارد و تحقیق احوال مغرضین راهم بنماید که از چه طبقه محزب این قانون مقدس هستند که وضع عیوبات را بای نحو کان بنماید که موجب آسایش فراهم گردد.
- مهدی (رئیس‌العشایر)
- حسن (ایل بیگی )
- فاصل (ایلخانی اسکوند)
- نظر علی (سردار کرم)
- جعفر قلی (ایرائی)
- تقی (دلقان)
- جهان شاه
- حبیب الله
- محمد رحیم
- رحمت الله
- یا ابا عبدالله
- عبدالحسین
- محمود یا احمد
- سهراب
- حیات قلی
- حسین
- هاشم
- عبدالله
- محمد هادی
- سیف الله
- صمدعلی
آقا شیخ محمد علی – اولا از خوانین لرستان خصوصا واز تمام ایلات عموماً از طرف خودو مجلس اظهار تشکر و امتنان می‌نماییم که اظهار وطن پرستی ومساعدت خودرا با مجلس شورای ملی نمودند و ثانیا عرض می‌کنم که مجلس همین طور که خوانین در آن قسم نامه استدعا کرده‌اند که وکیلی از آنها خواسته شود خوب است تصویب شود که تمام ایلات وکلای خود را انتخاب نموده روانه نمایند.
آقا سید حسین – این خوانین یک تلگرافی بتوسط بنده از کرمانشاه بمجلس مقدس و حجج اسلام نموده‌اند خوب است جوابی بآنها مخابره شود که بمنازل خود رفته و بعددر باب حکومت آنجا با وزیر داخله گفتگو شده و موجب آسایش آنها فراهم گردد.
آقا میرزا آقا مجاهد- بنده از احساسات وطن پرستی این خوانین که اینطور اظهار قومیت کرده‌اند خیلی تشکر می‌نمایم ولی خوب است این تشکر فعلی باشد که با وزارت داخله درخصوص حکومت آنجا گفتگو شده واسباب آسایش خاطر آنها فراهم شود.
مجلس ختم شد.