مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۶ اردیبهشت ۱۳۳۶ نشست ۸۷
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیونها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۵
سال دوازدهم
شماره مسلسل
دوره نوزدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
جلسه
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز ۲۶ اردیبهشت ۱۳۳۶ نشست ۸۷
فهرست مطالب:
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۹
جلسه: ۸۷
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه ۲۶ اردیبهشت‌ماه ۱۳۳۶
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- طرح و تصویب گزارش کمیسیون دارایی راجع به تأسیس وزارت گمرکات و انحصارات و ارجاع به مجلس سنا
۳- تقدیم لایحه نفت به وسیله آقای نخست‌وزیر
۴- بیانات آقای نخست‌وزیر در باب امور جاری کشور
۵- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنج شنبه ۲۶ اردیبهشت ماه ۱۳۳۶
مجلس یک ساعت چهل و پنج دقیقه پیش از ظهر بریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
۱. تصویب صورت مجلس
رئیس ـ اسامی غائبین جلسه قبل قرائت میشود (بشرح زیر خوانده شد)
غائبین با اجازه ـ آقایان: صفاری. دکتر آهی. قرشی. کدیور. مرتضی حکمت. بزرگ ابراهیمی. محمودی. اکبر. عامری. پردلی. سنندجی. اورنگ. ساگینیان. دکتر امیر اصلان افشار. مهندس بهبودی. اریه.
غائبین بی اجازه ـ آقایان: اقبال ـ دکتر نفیسی. دکتر عدل. اخوان.
رئیس ـ نسبت بصورت مجلس نظری نیست؟ آقای عماد تربتی.
عمادتربتی ـ عرض کنم جلسة اسبق که بوسیلة بنده اداره می‌شد تمام مقررات و تشریفات مربوط به قانون گذاری انجام شد معذالک ملاحظه شد که دیروز در مجلس سنا یکی از آقایان سناتورها اینطور اظهار داشته‌اند که رأی نهائی نسبت بلایحه تثبیت پشتوانه گرفته نشده است و بطور ناقص بمجلس سنا ارسال شده است این معنی صحیح نبوده است آقایان همه تشریف داشتند که جمیع مقررات رعایت شد و رأی نهائی هم بمجموع مواد مواد گرفته شد (صحیح است) و اگر نظری نسبت بسست کردن لایحه دولت باشد اشخاص نبایستی ارکان قانون گذاری را سست کنند و مطالب خلاف واقعی بمجلس شورای ملی نسبت بدهند (صحیح است)
رئیس ـ طبیعی است اگر لایحه جریانات قانونی را طی نمی‌کرد جنابعالی که مجلس را اداره می‌کردید بصدور نامه و ابلاغ آن بمجلس سنا اقدام نمی‌کردید بدیهی است که تمام جهات مراعات ده و این بیانات هم مورد ندارد امروز سؤالات مطرح است که برای بعد از دستور می‌گذاریم.
۲- طرح و تصویب گزارش کمیسیون دارائی راجع بتأسیس وزارت گمرکات و انحصارات و ارجاع بمجلس سنا
رئیس ـ لایحه تأسیس وزارت گمرکات و انحصارات مطرح است که گزارش کمیسیون دارائی قرائت میشود
(بشرح زیر خوانده شد)
گزارش از کمیسیون دارائی به مجلس شورای ملی
کمیسیون دارائی لایحه شماره ۱۴۵۴ دولت در مورد تأسیس وزارت گمرکات و انحصارات را در جلسه هفتم اردیبهشت ماه ۳۶ با حضور آقا وزیر گمرکات و انحصارات و نمانده وزارت دارائی مورد رسیدگی و شور قرار داده و در نتیجه با اصلاحاتی بشرح زیر تصویب و اینکه گزارش آنرا تقدیم می‌دارد.
ماده واحده ـ بموجب این قانون اجازه داده میشود که ادارات وصول عایدات انحصاری (غله ـ دخانیات ـ قند و شکر ـ تصفیه تریاک) واداره کل گمرکات از وزارت دارائی منتزع و تحت نظر وزارت خانه‌ای بنامه وزارت گمرکات و انحصارات انجام وظیفه نماید.
تبصره ۱- بودجه‌های اداری و انتفاعی و انتظامی ادارات مزبور و بودجه حوزه وزارتی و ادارات کل مربوط بحوزه وزارتی که طبق تبصره ۲ این قانون بعداُ پیشنهاد خواهد شد جمعاُ بودجه وزارت گمرکات و انحصارات را تشکیل می‌دهد.
تبصره ۲- دولت مکلف است سازمان و بودجه وزارت گمرکات و انحصارات را تا پایان اردیبهشت ماه ۱۳۳۶ تنظیم و بمجلس شورای ملی تقدیم نماید از تاریخ تشکیل وزارت مزبور تا تاریخ که بودجه تفصیلی و سازمان مزبور به تصویب برسد وزارت نامبرده مجاز است در مورد هزینه‌های پرسنلی و اداری حوزه وزارتی و ادارات کل تابعه حوزه وزارتی از اعتبارات مندرج در بودجه وزارت دارائی استفاده نماید.
تبصره ۳- کلیه اختیارات و مسئولیت‌های قانونی مربوط بادارات فوق ـ الذکر که تا بحال بعهده وزارت دارائی بوده بوزارت گمرکات و انحصارات واگذار میشود.
مخبر کمیسیون دارائی ـ مشایخی.
عمیدی نوری ـ از دولت کسی نیست.
رئیس ـ عده‌ای از آقایان وزراء در مجلس هستند الان فرستادم که بیایند کلیات مطرح است. آقای خلعتبری.
خلعتبری ـ حقیقت این است که بنده هیچ میل نداشتم بعنوان مخالفت نسبت بلایحه دولتی که چند روز پیش رأی اعتماد دادیم صحبت کنم ولی این مخالفت برای تذکراتی است که گمان می‌کنم سالیان متمادی باشد که هم دولت متوجه است هم آقایان نمایندگان محترم توجه دارند این تغییراتی که باین نحو و این قبیل داده میشود بنظر بنده باید چند نتیجه داشته باشد نتیجه اول اصلاح وضع اداری این دستگاهی که بوجود میآید بنده می‌خواهم آقایان محترم را برگردانم بسوابق این کار یعنی ما چند مرتبه که وزارت خانه‌ها را اسمش را عوض کردیم تشکیلاتش را تغییر دادیم مثل وزارت بازرگانی اول اداره بازرگانی بود بعد شد اقتصاد و بعد پیشه و هنر دو مرتبه بازرگانی و معادن و دو مرتبه اقتصاد ملی بعد اقتصاد بعد بازرگانی و معادن نتیجه این تغییرات در این ۱۵ سال چه شد؟ صفر، و اشکالات بیشتر شد مقررات زیادتر زحمت بیشتر و نتیجه کمتر (صحیح است) و وسایل
Page 2 missing
و الا سر قفلی ندارد ده هزار تومان و بیست هزار تومان و سی هزار تومان این دادن بار سوء استفاده است گرفتند آنهم تشویق سوءاستفاده است جلوی اینکار را باید گرفت دولت رقم خرجش را خودش سنگین کرده دولت از شکر کیلوئی ۱۱ ریال میگرد سال گذشته ۲۴۰ هزار تن شکر وارد کرده اگر موسسه‌ای نداشت اگر شرکتی نبود اگر مخارجی نبود ۲۴۰ میلیون تومان عایدات بدون دردسر در بوجه دولت پیش بینی شده بود حالا اگر ما بتوانیم با این حساب ۲۰۰ میلیون تومان در گمرکاتمان از قند و شکر پول نقد بگیریم و یکشاهی خرج نداشته باشیم چه ضرر دارد پس این چه بساطی است که شما درست کردید این چه دستمالی است که بسری که درد نمی‌کند می‌بندید این چه وضعی است باید کاری کرد که جلوی این مخارج گرفته شود چند سال پیش رفتند و چهار صد تا کامیون خریدند گفتند راه آهن قبول نمی‌کند این ور و آن ور کردند و چهار صد کامیون خریدند .. بنده خودم در نهاوند و تویسرگان دیدم کامیونها قند و شکر بسلامتی رئیس اداره وقت که تیمسار نبودند خربوزه حمل می‌کردند گندم حمل می‌کردند (مهندس اردبیلی ـ چوبهای جنگل را حمل می‌کردند) آقا اینکه نشد کار مردم زحمتکشی که کامیون دارند وقتی که این ماشین‌ها آمد رقابت کرد کار از دست آنها گرفته میشود و حتی گفتم چرا رقابت می‌کند گفتند که گندم دولت را حمل می‌کنیم بشما چه مربوط است؟ این اداره کار مردم کرایه چی و کامیونچی را از دستشان گرفت برای چهار صد تا کامیون خدا عالم است که تا حالا چند ده میلیون تومان خرج شده باشد فوق العاده‌ها خرج سفر‌ها پاداشها اینها را بحساب بیاورید وقتی این ارقام را جلو آدم می‌گذارند خدا شاهد است که مغز آدم داغ میشود یک مملکتی که وضع اقتصادیش اینطور است آنوقت اینطور خودش را گرفتار این تشکیلات می‌کند بنابراین باید این را حذف کرد نباید تشویق کرد که برود جزو یک وزارت خانه‌ای چون وقتی جزء یک وزارت خانه شد بعد دیگر ممکن نیست جدا بشود الان چندین سال است عقیده بعضی‌ها این است که باید اختیارات مأمورین محلی را زیاد کرد اما وزارء و بعضی از آقایان زیر بار نمی‌روند خیال می‌کنند که اگر اختیار یک فرماندار یا استاندار یا پیشکار دارائی زیاد شد سلب اختیار از خودش شده است از خودشان شده است پس فردا این اداره قند و شکر و ادارات دیگر را وزیر را اگر بکشی حاضر نیست که از وزارت خانه او منتزع بکنند بنده پیشنهاد می‌کنم که این اداره قند و شکر را بسلامتی منحل بفرمائید طبق قانون حق انحصاری که می‌گیرید در گمرک بگیرید و در هر استانی چند شرکت برای یک شرکت خصوصی درست کنید این مستخدمینی که الان در قند و شکر هستند عده‌ای از اینها را بشرکتهای خصوصی درست کنید این مستخدمینی که الان در قند و شکر هستند عده‌ای از اینها را بشرکتهای خصوصی واگذار کنید مجبورشان کنید بموسسات بفرستید ملزم کنید مؤسساتی را که دولت کار واگذار می‌کند اینها را ببرند و کار بهشان بدهند مثلا بجان مولم کار می‌دهید به کوکس آلمانی کار می‌دهید همه این شرکتها را ملزم کنید که هر کدام ۳۰ تا ۴۰ تا ۵۰ تا از این مستخدمین را ببرند و کار بهشان بدهند خلاصه رقم خرج چرا از دستگاهها و دفاتر دولت بردارید این یک پیشنهادی است که بنده می‌کنم اگر شما اداره قند و شکر را منحل کنید و شرکت‌های خصوصی را در ولایات تشویق کنید که تشکیل بشوند بدون اینکه دولت خرجی بکند و قند و شکر مردم را بدهد فقط نظارت بکند مبالغ عمده‌ای از خرج کم میشود بنده که با این لایحه مخالفم از این جهت است که این لایحه با موضوع خرج ارتباط دارد باید رقم خرج در مملکت کم بشود عرض دوم بنده راجع بدخانیات است خواهش می‌کنم از آقای رئیس الوزراء خودشان تا یکی دو ماه در کار دخانیات مطالعه کنند یا یکی دو نفر از آقایان وزراء را مأمور کنند مطالعه کنند و این وضع دخانیات ایران را مقایصه بفرمایند با وضع دخانیات ترکیه بنده در سال ۱۳۳۰ استاندار گیلان بودم تحقیق کردم یک زارع حد وسط در یک هکتار یا یک هکتار و نیم توتوم می‌کارد در هر هکتار ۸۰ تومان می‌گیرد خیلی چیز کمی است اما در آذربایجان در گیلان و مازندران آنجاهائی که مرکز توتونکاری است تشریف ببرید تحقیق کنید زارع بیچاره تمام سال زحمت می‌کشد و در آمدش را باداره کل دخانیات تحویل می‌دهد و از دسترنجش باندازه یک بیستم قیمت محصول باو نمی‌دهند و البته این پولی که بزارع می‌دهند کفاف زندگی فقیرانه زارع را نمی‌دهد و اگر این زارعین توتونکار ما یک وسیله دیگری برای زراعت داشتند دیگر ممکن نبود باینکار ادامه بدهند (صحیح است) خدا شاهد است ادامه این رویه سبب خواهد شد که تا سه سال دیگر سطح کشت توتون در مملکت ما بقدری پائین بیاید که از بین برود چون کشت توتون هیچ فایده‌ای برای زارع ندارد روی همین اصل در نقاط مختلف مملکت سطح کشت توتون تنزل کرده است الان یک ثلث سطح کشت تنزل کرده است در صورتی که در ترکیه ۸۰ هزار تن در دو سال پیش صادر شده ولی ما دیگر توتون صادراتی نداریم خواهش می‌کنم پولی که دولت بابت قیمت بزارعین توتونکار می‌دهد یک طرف حساب بفرمائید که چقدر است و پولی را که دولت بعنوان مستخدم خرج اداری بازرس فوق العاده، پاداش پول جیب می‌دهد اینها را هم حساب بفرمائید که چقدر است و اینها را که با هم مقایسه بفرمائید چیزی برای زارع و برای دولت نمی‌ماند این دستگاه باید عظمت تمام در آمدش خرج تشریفات اداری است از آن طرف الان ۱۵ سال بیست سال است که تمام دنیا وضع سیگارش بهتر شده تمام مردم خود ما میل می‌کنیم سیگار خارجی را با رغبت بکشیم این همه خرج شد این همه زارع بدبخت برای کشت توتون بیچاره میشود آنوقت سیگار ما در مقابل سیگار خارجی چه عرض کنم خود آقایان میدانند چرا برای اینکه ۲۰ سال است دولت خرج می‌کند از عهده بر نیامده و بر نخواهد آمد اما ۲۰ سال پیش در ایران مردم خودشان با توتون سیگار درست می‌کردند و مردم با کمال رغبت آن سیگار را می‌کشیدند ببینید ترکیه چکار می‌کند؟ ترکیه می‌گوید هر کس توتون می‌تواند بکارد و اگر خواست صادر کند بکند اجازه صدور آن را هم می‌دهیم خود دولت هم می‌گوید من هم نمی‌خرم تا مبادا زارع ارزان بفروشد ترکیه توتون را بقیمت حسابی از زارع می‌خرد و بتاجر هم اجازه یدهد که بخرد و صادر کند منتهی اگر تاجر خواست کم بخرد آنوقت نرخ زیادتری می‌دهد یعنی زارع را تشویق می‌کند که ضرر نکند در حالیکه ما این تشویق را نداریم و اگر بهمین رویه پیش برویم تا دو سه سال دیگر توتون ما از بین می‌رود در صورتی که باید دولت فکر کند که چه باید بکند که در ایران مردم خودشان توتون تولید کنند، سیگار بسازند ده شکرت ۵۰ شرکت درست بشود دولت از در آمد آنها مالیات بگیرد بدون اینکه یکشاهی خرج کند بنده مطالبی که می‌خواستم خدمت آقایان عرض کنم در حدود این مسائل است مثلا غله این چه خرج بیهوده‌ای است که دولت می‌کند تمام ولایات مساوی هستند غله را باید آزاد بگذارید و تولید آن را در همه جا مساوی حمایت کنید رقم خرج را بزنید بدهید بخود مردم ببانک کشاورزی بدهید بتولید کننده بدهید شرکت شیار درست کنید می‌خواستم عرض کنم که این مخارجی را که دولت تا بحال برای این چند مؤسسه کرده است وجود این موسسات و این خرجها تماماُ برخلاف مصلحت اقتصادی و مصلحت اداری مملکت بوده و بنده آنچه که میدانم این است که این لایحه لایحه‌ای است که دولت سابق تهیه کرده بود است (نخست وزیر ـ نخیر) خود آقا تهیه کرده‌اید (نخست وزیر ـ بلی) حالا بنده می‌خواهم توضیحات جناب آقا وزیر جدید گمرکات و و انحصارات را بشنوم و معتقدم بشوم این مطالبی که گفتم چرا صحیح نیست و رقم خرج را همیشه در مملکت در نظر دارند یک نفر از آقایان همکارها تذکر داده‌اند برای غله قانون انحصاری وجود ندارد که بنده اینجا تذکر دادم این موضوع را خواستم تذکر بدهم خلاصه اینکه بنده این وزارت خانه را لازم نمیدانم چون برنامه دولت هم اینست که خرج کمتر کند و تولید بدست خود مردم بشود امیدوارم یک ترتیبی بدهید که این ادارات لااقل اگر ضمیمه وزارت گمرکات بشود اداره قند و شکر بتدریج بصورت شرکت و بدست خود مردم داده بشود چون بنده معتقد هستم که کارها باید بدست مردم داده شود و در غیر این صورت هیچکاری از لحاظ اقتصادی ممکن نیست (احسنت)
رئیس ـ آقا مهدی ارباب بفرمائید.
مهدی ارباب ـ در عین حالیکه فرمایشات جناب آقا خلعتبری از روی سوابق و تجار بی بود که نمی‌توان خیلی از آن را منکر شد مع الوصف آنچه که ما تجربه کرده‌ایم خیلی جریاناتت هست که نمی‌توان گفت که شبیه و مثل همدیگر است البته تغییرات در دستگاههای دولت زیاد شده خیلی هم بضرر مملکت تمام شده جزو کارهائی است که نتایج بهتری خواهد داشت بطوری که مکرر در اینجا عرض کردم حسن جریان کارها در دستگاهها قائم بوجود اشخاص است صرفاُ در این کشور مقررات تا بحال حفظ نظم جریان را نکرده یک شخص لایقی بی نظری سر یک کاری قرار گرفته همان قانون و مقرراتی را آقایان وضع کردند خوب اجرا کرده یکی هم آمده همان قانون و مقررات را بطوری بد اجرا کرده که بضرر مملکت تمام شده این دو وزارت خانه‌ای که تشکیل شده من بدون تعارف و بدون اینکه خلاف عقیده‌ام عرضی کرده باشم می‌گویم که دو نفر در رأس این دو قسمت قرار گرفته‌اند که هر دو آزمایش شده‌اند. در دستگاههای ما غالباُ اشخاصی کره آزمایش نشده‌اند سر یک کارهائی گذاشته می‌شوند تا بعد آزمایش بشوند (مهندس جفرودی ـ مثل استاندار گیلان) مثلا یا همین طور فرضاُ مهندسی برای کاری مفید است می‌آیند مثلا مهندس شیشه را می‌گذارند سر کار ساختمان (مهندس اردبیلی ـ مهندس شیشه چیست ؟(بطور مثال گفتم آقا ضرغام آزمایش شده هستند و امتحانات کافی داده‌اند آقا ناصر فکر می‌کنم بی نظر تر و بی طمع تر از این شخص در رأس امور دارائی تا بحال که بینظری ایشان بر مشکلات فائق خواهد آمد آن دو قسمت که از هم جدا شده انشاء الله موفق می‌شوند مطمئن باشید هیچکدام از آقایان وزراء بیکار نخواهند ماند اینقدر کار دارند و خیلی بهتر هم اداره خواهند فرمود همین جناب آقا ضرغام از
روزی که مدیر کل گمرک بوده‌اند تا بحال وزیر هستند دائماً در سر حدات و در آن هواهای سوزان سر حدات مراقبت می‌کردند یک عواملی هست که تأثیر بد داشته در جمع آوری در آمدهای گرمکی که امیدوارم آن عوامل از بین برود و مسئولیت حفظ وضعیت از لحاظ جمع آوری در آمدها به عهده خود این وزارت خانه جدید التأسیس باشد خود این وزارت خانه و سایل و عوامل خود را تهیه خواهد کرد. اما اگر از دستگاه دیگری را هم اطلاع داشته باشند آن بصورتی است که حالا بنده نمی‌توانم اینجا توضیح بدهم و حالا از موقع استفاده می‌کنم و عرض می‌کنم یک قسمتی است نزدیک میناب بنام بیابان مشرف بدریاست در آنا وسایلی برا حمل و نقل قاچاق وجود دارد که نه تنها کالا قاچاق می‌کنند افراد انسان گوسفند، گاو همهة اینها را قاچاق می‌کنند و همان عوامل کمک می‌کنند و مطمئن هستم که اگر جلوگیری از این جریانات بار عهده همین وزارت خانه جدید التأسیس قرار بدهید مسلماُ باین صورت حاضر باقی نخواهد بود موضوع دیگر که در حسن جریان امور بسیار مؤثر است تثبیت اوضاع است اگر معاونین و مدیر کل‌های سنجیده و شناخته که کار بدی نکرده‌اند و گناهی مرتکب نشده‌اند بطور ثابت سر کار بگذارید که کار خودشان را در تغییر دولتها هم ادامه بدهند وضع ما باین صورتهائی که قبلا در آمده در نخواهد آمد جناب آقای خلعتبری راجع به هزینه‌های اداری در اثر تقسیم آن وزارت خانه تذکر فرمودند بنده فکر می‌کنم بما مراقبتی که بعداُ خواهد شد اگر جزئی هزینه‌ای اضافه بشود تأثیری در در آمدهائی که فکر می‌کنیم بیشتر خواهد شد نخواهد داشت و مضافاُ باینکه آنچه که ما در روزنامه‌ها می‌بینیم این است که قسمتی از اعضاء همان وزارت دارائی انحصارات اتفاقاُ از افراد نخبه آن وزارت خانه هم منتقل میشود که دارای حسن سابقه و پاکدامنی هستند وزارت دارائی هم اخیراُ شاخ و برگ‌های زیادی پیدا کرده بود توسعه زیاد پیدا کرده بود و دیدیم که یک وزیر نمی‌توانست بطور کلی باطراف و جوانب کار خوب دقت کند حق هم داشتند نمی‌رسند امیدواریم با وضع حاضر و با انتصاب دو شخصیت ممتازی که از لحاظ بی نظری و بی طمعی و فعالیت امتحانشان را داده‌اند این دو وزارتخانه یک صورت بهتری بخود بگیرد مملکت هم بیشتر استفاده کند از توضیحات بیشتری هم در این باره صرفنظر می‌کنم و موافقت خود را با این لایحه اعلام می‌دارم.
رئیس ـ چون در کلیات دیگر کسی اجازه نخواسته است رأی می‌گیریم بورود در ماده واحده آقایانی که با ورود در مادة واحده موافقند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد ماده واحده مطرح است آقای فضائلی بفرمائید.
فضائلی ـ علت اینکه بنده بعنوان مخالف در بحث این ماده اسم نوشتم این نیست که با تشکیل این وزارت خانه جدید و تجزیه این ادارات از وزارت دارائی مخالف باشم (شمس قنات آبادی ـ تجزیه طلب که نیستند) و اتفاقاُ باستناد بسیاری از دلایلی که جناب آقای خلعتبری ایراد فرمودند معتقد هستم که باید این وزارتخانه تجزیه می‌شد اگر ما بخواهیم که سیستم مالیاتی خود را مرتب کنیم تصحیح کنیم و بآن بنیان قوی بدهیم و اگر بخواهیم که بودجه مملکت یک سرو سامان قوی پیدا کند تا در راه همان کسر مخارج که جناب آقا خلعتبری اشاره فرمودند قدم مؤثرتری برداریم لازم است که این قسمتها و قسمتهای دیگر مخصوصاُ گمرکات و انحصارات را از وزارت دارائی جدا کنیم تا واقعاٌ وزارت دارائی و دستگاه وزارت دارائی بتواند بکار اصلاح مالیات و سر و سامان دادن بودجه مملکت توجه بیشتری بکند و توفیق پیدا نماید اما علت مخالفت من در واقع راجع باین قسمت است که بنده معتقد هستم لازم بود یک اداره دیگری هم جزء وزارت گمرکات و انحصارات قرار می‌گرفت تا یک منقصب مهمی که در کار آن اداره هست بر طرف بشود و آن اداره کل بنادر است (مرآت اسفندیاری ـ سواحل را هم بفرمائید) الان اداره بنادر جزو وزارت راه است و بواسطه نداشتند بودجه کافی و تصور می‌کنم تا اندازه‌ای دور بودن از حوزه نظارت قویه وزارت راه نتوانسته است آنطور که احتیاج مملکت اینجانب می‌کند راه تکمیل و اصلاح به پیماید (صحیح است) یک نگاه بوضع بندر خرمشهر و یک نگاه بوضع بندر پهلوی و همینطور بندر شاه و سایر بنادر نشان می‌دهد که ادارات بنادر ما یک ادارات بسیار غیر فعالی است (قنات آبادی ـ بیاورید تهران درست میشود) و بعکس در کنار همان اداره بندر یک اداره قوی بنام گمرک هست که این اداره دارای وسایل کافی و حتی عایدات خوبی است که اگر این دو اداره را بهم بیامیزید و با توجه باین که وظایف این دو تا اداره هم نزدیک بهمدیگر است آن یکی فرض کنید کشتی‌ها را هدایت می‌کند این یکی باید بار گیری کند قطعاُ وضع اداره بندر آنجا را دیدم که چند تا اطاق مربوط باداره گمرک نشسته بودند مثلا حتی برای راه انداختن آن کشتی لای روبی که از چند سال پیش خریده بودند و پمپش در جای دیگر گیر کرده بود در مانده بودند واقعاُ متعجب و متأسف شدم صورتی که در حاشیه همان اداره بندر که آنوقت وزارت خانه هم نبود یک اداره گمرکی است که مسلماُ فعال است و وسایل در اختیار دارد ولی بعلت بعضی از مقررات جاری خودشان نمی‌توانستند وسایل در اختیار اداره بندر بگذارند تا بتوانند کار خودشان را پیش ببرند مثلا به آنها اجازه نمی‌داد که این کمک را بآنها بکنند حالا که احساس میشود روی ضرورت یک وزارتخانه‌ای بنام گمرکات و انحصارات ایجاد بشود البته قسمت مهم این وزاتخانه همان گمرکات خواهد بود بنظر من بسیار بموقع است که این موضوع مطالعه بشود که اداره کل بنادر هم از وزارت راه منتزع بشود و یکی از قسمتهای مهم این وزارت خانه بشود (مهندس هدایت ـ صحیح نیست) البته بنده در این عرضی که می‌کنم نظیر بافرادی که اداره کل بنادر را اداره می‌کنند ندارم آنها را تا جائی که من می‌شناسم مردمان مطلع و محترمی هستند مخصوصاُ در وضع اداره کل بنادر ولی صحبت صحبت بودجه و صحبت اعتبارات و صحبت این است که کارهائی که شبیه بهمدیگر است و در کنار همدیگر است اگر با یک سازمان اداره بشود توفیق بیشتر خواهد شد از این جهت است که بنده خواستم نظر دولت را نسبت باین موضوع جلب کنم و هم استدعا از نمایندگان محترم بکنم که در این باب مطالعه بفرمایند.
رئیس ـ آقا مخبر بفرمائید.
مشایخی (مخبر کمیسیون دارائی)ـ وزارت گمرکات و انحصارات که لایحه آن مطرح شده است و در دستور است بنابر تشخیص دولت باین که وزارت دارائی تفکیک بشود و هر قسمت مستقلا زیر نظر وزیر مربوطه انجام وظیفه کند جزو کارهای مملکت تشخیص شده که مفیدتر خواهد بود و امیدواریم که این قسمت از نقطه نظر در آمدهای کشور و بهبود اوضاع عمومی منشاء اثر واقع بشود آنچه را که آقایان محترم فرمودند و مربوط باین لایحه است بایستی توضیح داده شود که اولا اداره کل گمرک در بدو تأسیس زیر نظر بلژیکی‌ها اداره میشده و تقریباُ همان سیره و اصولی که از بدو تأسیس در دست اجرا بوده است تعقیب شده و در واقع یک اداره کل در ادارات وزارت دارائی بوده است که مستقلا انجام وظیفه کرده است و خود وزارت دارائی در دستگاه گمرک اختیاراتش را بمدیر کل گمرک تفویض کرده بود و با توجه باین که کارهای گمرکی کارهای فنی است عملا هم بصورت تفکیک اداره میشده است انتزاع فعلی آن از وزارت دارائی امر تازه‌ای بنظر نمی‌رسد اینکه جناب آقای خلعتبری فرمودند که در آمد گمرک با مقایسه بدر آمدی که در سال ۱۷داشته است در آمد قابل توجهی نیست خواستم بعرضشان برسانم که در این سه چهار سال اخیر در آمدهای حاصله از گمرکات ترقی کرده تا آنجا که در سال گذشته در حدود ۵۶۰ میلیون تومان در آمد گمرک بوده و اگر مقایسه کنیم با در آمدهای سه چهار سال قبل بلکه بیشتر در ظرف این سه چهار سال در آمد گمرک ترقی کرده است و امسال م در بودجه ۶۵۰ میلیون تومان در آمد برای کل گمرک پیش بینی شده و آقای وزیر گمرکات الان فرمودند که این مبالغ قطعاُ بحیطة وصول در خواهد آمد بنابراین از لحاظ در آمد می‌توانم بگویم که کمک مؤثری بر بودجه کشور شده و در آمد گمرکات نسبتاُ خوب است.
مطالب دیگری فرمودند راجع باین که خوبست بتدریج ادارات انحصاری و انحصارات ملغی شده و آزادی بازرگانی در این قسمتها اعمال بشود خواستم بگویم در مورد قند و شکر در حال حاضر اگر چنانچه از صورت انحصار ارج بشود و بازرگانان بخواهند ورود قند و شکر را در دست بگیرند بنفع طبقه مصرف کننده نیست (خرازی ـ بازرگانان حاضر نیستند قند و شکر را در دست بگیرند) زیرا قیمت شکر در حال حاضر تنی ۱۸۰ دلار است در واقع کیلوئی ۱۴ قران وارد میشود، ۴ قران گمرک می‌گیرد میشود ۱۸ قران ۶ قران سود بازرگانی داده میشود ۲۴ قران و فعلا کیلوئی ۱۸ ریال بمصرف کننده می‌فروشند بنابراین از لحاظ مردم از لحاظ مصرف کننده تصدی دولت علاء مفید است و قیمت قند بقیمت نازلتری فروخته می‌شد اگر واردات آن را آزاد کنیم و دیگران مداخله کنند مسلماُ بضرر مصرف کننده خواهد بود و این نقض غرض است و ضمناُ جناب آقای خلعتبری هم علاقه مند هستند که مردم احتیاجات اولیه شان را بقیمت نازل بخرند اما راجع باین که جناب آقا فضائلی فرمودند که خوبست اداره بنادر ضمیمه این سازمان بشود خواستم بعرضشان برسانم دولت چندی قبل لایحه‌ای تقدیم مجلس کرده که در کمیسیون راه و دارائی تصویب شده و قریباُ گزارش آن تقدیم خواهد شد بر اساس آن لایحه ادارات بنادر مملکت بصورت موسساتی که زیر نظر هیأت مدیره انجام وظیفه بکند اداره خواهد شد در این لایحه‌ای که دولت داده است کلیه اعتباراتی که در بودجه کشور است و دخلا و خرجاُ در بودجه کشور است پیش بینی شده است عبارت خواهد شد از سرمایة آن موسسه و در آمدهائی که بموجب قانون وصول می‌کنند بر سرمایه آن اضافه خواهد شد و در لایحه دولت در نظر گفته است که اداره بنادر به بهترین وسیله روز مجهز بشوند از نظر بار گیری و تخلیه و سازمان آن بنحوی که در دنیا بنادر را اداره می‌کنند تشکیل بشود و چون اصولا ارتباطات در کشور اعم از زمینی و هوائی و دریائی جزو کار وزارت راه است (فضائلی ـ با این ترتیب وزارت پست و تلگراف هم جزو وزارت راه است بنابراین اینکه اداره بنادر
جزو وزارت راه بوده است صحیح تر است و تصدیق می‌کنم باید همکاری بیشتری بمن وزارت راه و وزارت گمرکات برای بهبود اوضاع برقرار باشد و بر اساس این لایحه که داده شده و مخصوصاُ گزارش آن به مجلس تقدیم خواهد شد این مسائل پیش بینی شده با یاین شرایط وضع ادارات گمرک و بنادر بهتر خواهد شد علیهذا تأسیس وزارت گمرکات بنحوی که دولت تشخیص داده و دو کمیسیون هم تصویب شده امیدواریم که با تفکیک این دو قسمت در آمدهای مربوطه بخوبی بحیطه وصول در بیاید.
رئیس ـ آقای مهندس اردبیلی موافقید بفرمائید.
مهندس اردبیلی ـ بنده موافق مشروط هستم بنده راجع باین لایحه یاد داشت‌های خیلی خوبی داشتم متأسفانه نمی‌دانستم که امروز این لایحه مطرح میشود آنها را نیاوردم که تذکر بدهم آقای وزیر گمرکات و انحصارات بدقت گوش کنند البته ناچارم همان یادداشتهای خود را بصورت یک نامه‌ای خدمت آقا وزیر گمرکات بفرستم در زیر عنوان وزارت انحصارات چهار اداره بسیار مهمی که عبارت از گمرکات دخانیات غله و قند و شکر است اگر واقعاُ این سه اداره که الان عنوان وزارت انحصارات را بخود گرفته درست اداره بشود یعنی مأمورین دزد و خائن از این ادارات رانده بشوند و مأمورین درستکار و سالم تشویق و تقویت بشوند در اینصورت این وزارت خانه بودجه مملکتی را تأمین می‌کند و علاوه بر تأمین بوجه مملکتی باید ذخیره مملکتی را هم داشته باشد (یکی از نمایندگان ـ انشاء‌الله می‌کند) انشاء الله من باغلب این ادارات می‌روم در درجه اول اداره گمرکات اداره گمرکات که آقایان میدانند دارای عایدی بسیار زیادی است که متأسفانه بواسطه بد اداره شدن و عدم جلوگیری از قاچاق یک وضع بسیار اسف انگیزی بخود گرفته است (بهادری ـ حالا خوب اداره میشود) مخصوصاُ که الان گارد مرزی گمرکات هم بدست وزارت گمرکات سپرده شده انتظار داریم که جلو قاچاق کاملا گرفته بشود این قاچاق ضررهای بسیار مهمی باین مملکت زده است طوری شده بود که تجار فارس آمده بودند در مجلس متحصن بشوند از دست قاچاق طوری شده بود که قاچاق تا پایتخت رسیده بود طوری شده بود که ورود اجناس شاید موجب تعطیل کارخانجات مملکتی شده بود (بهبهانی) مگر حالا نیست ؟) تا اندازه‌ای جلوگیری شده البته ما از جناب آقای وزیر انحصارات و گمرکات انتظار داریم که توجه بیشتر و دقت بیشتر در تقویت مأمورین سالم و صالح و راندن مأمورین خاطی و دزد بکنند بلکه بتوانیم از این راه عایدات مملکت را زیادتر کنیم اما سه رشته مهم دیگر که عبارت است از دخانیات غله و قند و شکر این سه رشته اقتصادیات این مملکت را اداره می‌کند اگر درست باین ۳ رشته توجه بشود دو کار مهم و اساسی در این مملکت انجام خواهد شد اول اینکه ثروت مملکت بیشتر خواهد شد یعنی اگر وزارت انحصارات بتواند اداره غله و دخانیات و قند و شکر را اداره کند علاوه بر اینکه ثروت مملکت بیشتر خواهد شد زارعین هم یعنی آنهائی که زراعت می‌کنند آنها هم پایدار خواهند ماند مثلا جناب آقای وزیر انحصارات در دخانیات شما هر کیلو توتون را سه تومان تا شش تومان از زارعین می‌خرید البته با چه وضعی این مأمریون کمیسیون‌های خرید البته با چه وضعی این مأمورین کمیسیون‌های خرید شما کیلیوئی سه تومان می‌خرند خودتان میدانید از این توتون شما از هر کیلو هزار دانه سیگار بدست می‌آورید اگر ما روی هم رفته اشنو و هما و گرگان را دانه دهشاهی حساب بکنیم شما بزارعین سه تا شش تومان داده‌اید و پنجاه تومان وصول کرده‌اید این خوب نیست البته این زارعین پایدار نخواهند بود بایستی شما این را در نظر بگیرید شما که از زارع می‌خرید اقلا انصاف هم در بین باشد همین طوری شما سه تومان شش تومان هر کیلو توتون را می‌خرید آنوقت ۵۰ تومان وصول می‌کنید این تناسب ندارد باید باین قسمت بیشتر توجه بفرمائید (قنات آبادی ـ توتونکارها مالک ندارند) بمالک هر هکتار ۸۰ تومان می‌دهند.
رئیس ـ آقا مهندس اردبیلی صحبت خودتان بکنید
مهندس اردبیلی ـ اداره غله وضع غله ایران طوری شده که دولت را مجبور کرده غله از خارج وارد ایران کند در صورتی که قبل از جریان شهریور از همین ایران غله صادر می‌شد (صحیح است علت معلوم است اولا این زارعی که غله می‌کارد از هر هکتار زمین یک تن و نیم این بدبخت زارع محصور بر می‌دارد این یک تن و نیم را شما بقیمتی از زارع می‌خرید که زارع دست از این زحمت از این رنج بر می‌دارد میآید مرکز پرتقال می‌فروشد که ملاحظه میفرمائید باید قیمت غله طوری باشد که زارعین دست بر ندارند از شهرستانها بپایتخت بیایند و بالنتیجه زارعت غله باین وضع بیفتد (صحیح است) مخصوصاُ خواهش می‌کنم در این قسمت مطالعه دقیق بکنید از متخصصین استعداد بکنید همین طوری عده‌ای که متخصص نیستند قیمت معین نکنند قیمت را روی اصل در آمد زارع معین کنند شما هر تن غله را هزار تومان از آمریکا غله وارد می‌کنید بایران در صورتی که از زارع تنی ۴۵۰ یا ۵۰۰ تومان می‌خرید این هیچوقت تناسب ندارد باید این امر را رعایت کنید موضوع سوم موضوع سوم موضوع قند و شکر این موضوع قند و شکر هم آنموقع که آقا یوزیر کار و انحصارات رئیس قند و شکر بودند البته دو نوع میشود اینجا صحبت کرد بگوید وضع اداری قند و شکر است یکی زراعت قند و شکر است وضع اداره قند و شکر البته از مدتی که جناب عالی آنجا بودید زحمت کشیدید واقعاُ آن اداره را درست کردید ولی زراعت چغندر آن زراعتی که ما انتظار داریم زراعت چغندر هم عیناُ مثل زراعت گندم است اولا اینکه در قسمت بذر گیری چغندر دقت نمی‌شود آن قسمتی که دولت بدست آورده تمام دژنره شده تمام از بین رفته آن محصولی که باید در هکتار زمین عایدی بگیرند نمی‌گیرند شما اگر درست زراعت چغندر را بکنید و مردم بذر مرغوب و خوب داشته باشند از هر هکتار چهل، پنجاه تن چغندر باید بردارید. در صورتی که زارعین شما پنج، شش، هفت الی هشت تن چغندر بر می‌دارند این هیچوقت خوب نیست بایستی توجه کنید چون تخم گیری بذر چغندر دست خود دولت است دولت بایستی در این قسمت توجه کند بسیار دقت کند بلکه زارعین بتوانند عایدی زیادتر بردارند و تشویق شوند عوض اینکه محصول کارخانه قند میاند و آب شما ۲۵ هزار تن ،۳۰ هزار تن، چهل هزار تن باشد بیشتر باشد لااقل باید ۱۵۰ هزار تن باشد، البته این تذکراتی است که بنده از پشت تریبون دادم و امیدوارم آقایان توجه بکنند و این موضوع موضوع بسیار مهمی است مخصوصاُ موضوع کشاورزی که آنچه بدست شماست و همچنین دخانیات است غله و قند و شکر خواهشمندم در این قسمتها توجه بیشتری بفرمائید (صحیح است)
رئیس ـ آقای دکتر رضائی.
دکتر رضائی ـ بنده بعنوان مخالف نام ننویسی کردم شاید بتوانم در این جا یک تذکر مختصری بعرض آقایان محترم برسانم دوست گرامی آقای مهدی ارباب در بیان خودشان از فضائلی و درایت و فراست آقایان سر تیپ ضرغام و ناصر فرمودند که البته مورد تصدیق تمام نمایندگان می‌باشد (صحیح است) و همانطوری که اینشان فرمودند آقایان آزامایش خودشان را داده‌اند ولی آقایان محترم در یک وزارت خانه در یک عامل دائمی است در صورتی که اشخاص ممکن است بیایند و بروند پس آنچه بایستی در وزارت جدید مورد توجه ما قرار بگیرد سازمان ایران وزارت خانه است هر آینه این وزارت خانه یک سازمان صحیحی داشته باشد بدون شک با موفقیت روبرو خواهد شد ولی هر آینه این وزارت خانه یک سازمان نامرتبی داشته باشد شکست این وزارت محقق است منظور بنده از این مطلب این است که حال که این وزارت جدید را می‌خواهیم تأسیس بکنیم بایستی دقت کامل بشود که یک سازمان مرتبی برای این وزارت خانه در نظر گرفته بشود الان بهترین وقت است یک نوزادیست و ترتیب دادن یک سازمان برای این نوزاد امکانش بمراتب بیشتر از تجدید نظر در سازمان فعلی ما است از هم اکنون ما باید سازمان را طوری ترتیب بدهیم که در آتیه باشکالاتی که مؤسسات اداری ما امروز با آن روبرو هستند مواجه شود مخصوصاُ جناب آقای ضرغام توجه داشته باشند ه در این وزارت جدید اصل تعویض اختیارات که جناب آقای خلعتبری هم بآن اشاره فرمودند مورد توجه جنابعالی قرار بگیرد چند روز قبل در یکی از روزنامه‌ها خواندم که جناب آقای دکتر اقبال در ده، پانزده روز الو زمامداری خودشان شخصاُ به ۷۰۰ شکایت رسیدگی فرموده‌اند البته برای ما جای بسیار خوشوقتی است که یک نخست وزیر فعالی داریم که تمام هم خودش را صرف رسیدگی بشکایات و رفاه جان مردم می‌کند ولی آقایان محترم بعقیده بنده وقت یکنخست وزیر مهمتر از آنست که خود شخصاُ بشکایات رسیدگی کند، بعقیده بنده وقت یک نخست وزیر مهمتر از آنست که خود شخصاُ بشکایات رسیدگی کند بعقیده بنده باید ما یک سازمان صحیحی داشته باشیم که باین شکایات در مواقع مناسب خودش رسیدگی بشود و نخست وزیر کشور وقتش صرف مسائل کلی و امور کلی مملکت بشود وقت ایشان باید صرف اتخاذ تصمیم در باره امور کلی مملکت بشود نه صرف رسیدگی بشکایات متعدد که در این کشور البته زیاد است، من امیدوارم که جناب آقای ضرغام برای این وزارت جدید سازمانی در نظر خواهند گرفت که در آتیه یک سازمان نمونه‌ای باشد نمونه‌ای باشد که ما همه افتخار کنیم که یک وزارت جدید تأسیس شده است که این وزارت اصول اداری را مورد توجه قرار داده است و امور از طرق مناسب انجام می‌یابد، اگر شما موفق بشوید این کار را بکنید وزارت خانه‌ها دیگر هم از شما سرمشق خواهند گرفت و همانطوری که اعلیحضرت همایون شاهنشاه بارها تأکید فرموده‌اند سازمان وزارت خانه‌ای دیگر هم بهبود خواهد یافت (احسنت)۰
رئیس ـ آقای مهندس هدایت.
مهندس هدایت ـ بنده از موقع استفاده می‌کنم چون آن مطالبی که جناب آقای فضائلی فرمودند اگر بایشان جواب گفته نشود تصور خواهند فرمود راه حل همین بوده است در حالیکه بنظر بنده بر عکس اگر بخواهید یک سازمان بنادر حسابی داشته باشید که بتواند وظایف خودش را صحیحاُ انجام بدهد لازمه اش این است که ما همانطوری که تمام ممالک دنیا عمل می‌کنند عمل بکنیم الساعه وزارت راه چون سازمان بنادر تحت نظر وزارت راه است ولی یک سازمانی است که نمی‌تواند بوظایف خودش عمل بکند برای این که این سازمان آنطوری که شما
می‌خواهید وظایف خودش عمل بکند بایستی که قسمتی از ادارات گمرک همانطوری که در تمام دنیا معمول است در اختیار این سازمان قرار بگیرد جاب آقای وزیر راه بخوبی میدانند لایحه سازمان بنادر و کشتیرانی در موقعی که در کمیسیون راه مطرح بود ما به این لایحه ایران گرفتیم و گفتیم که آقا این چه سازمان بنادر و کشتی رانی است که نمی‌تواند و اختیار ندارد بار و از این کشتی بگذارد پائین در بندر نگاهداری بکند بعد در گمرک تحویل گمرک بدهد و گمرک گمرکش را نگیرد و مرخصش بکند ایشان بزبان بی زبانی فرمودند که وزارت دارائی با اینکار موافقت نمی‌کند و وزارت دارائی علت اینکه با این کار موافقت نمی‌کند علل بسیار دارد که بنده نمی‌خواهم اینجا بطور واضح عرض کنم تمام این قاچاق هائی که در این مملکت میشود تمام این بی ترتیبی هائی که در این مملکت میشود ناشی از این است که اداره گمرک سابق دخالت می‌کرد و امیدواریم که انشاء الله وزارت گمرکات دیگر دخالتی در کار بنادر و کشتی رانی کند. اداره گمرک وظیفه اش این است که گمرک بگیرد دیگر وظیفه تخلیه بار ندارد تخلیه بار که دیگر بعهده وزارت گمرکات نمباید باشد بنده از این موقع استفاده کردم که این مطلب را عرض کنم مخصوصاَ تیمسار ضرغام که حالا وظایف مهم وزارت گمرکات و انحصارات بعهده ایشان است مطالعه بفرمایند راه حل اصلاح گمرکات و بنادر ما این است که اداره گمرکات و بنادر از این انبار داری صرفنظر بکنند، انبار داری کار اداره گمرکات و بنادر نیست شما یا مقلدید یا مخترع، مخترع که الحمدالله هنوز بین ما پیدا نشده ولی البته باید تقلید کنیم در تمام دنیا سازمان بنادر و کشتیرانی یک سازمان مستقلی است و کلیه انبارها در اختیار سازمان بنادر و کشتیرانی است و لاغیر و هیچوقت شما ندیده‌اید در هیچ کجای دنیا که گمرک بیایند بار تخلیه بکند گمرک فقط گمرکش را می‌گیرد بنده این مطلب را عرض کردم مخصوصاُ حالا که این وزارت خانه تشکیل میشود و آن آقایان دارائی‌ها دیگر با وجود آمدن این سازمان دندان طمعشان انشاء الله در این قسمت کنده شده است انشاء الله کاری بکنند با وزارت راه توافق بکنند که این سازمان که تشکیل میشود سازمان بنادر و کشتی رانی یک صورتی داشته باشد مثل صورت تمام دنیا نه یک چیز قاطی و شلم و شور با که در این صورت منظور نظر دولت حاصل منظور نظر دولت حاصل نخواهد شد این عرض بنده بود.
رئیس ـ دیگر کسی اجازه نخواسته آقای خلعتبری مخالفید ؟(خلعتبری ـ بلی) شما که در کلیات صحبت کردید.
خلعتبری ـ یک تذکری می‌خواهم بدهم.
رئیس ـ بفرمائید.
خلعتبری ـ همکار محترم آقای مشایخی مطلبی فرمودند که بنده دولتها باید با کمال شهامت در خیلی از مسائل خودشان مسئولیت قبول کنند مثلا همین مسأله گوشت و شهرداری که شرکت تأسیس شده انجمن نیست انتخاباتی نشده فحشش را باید دولت بخورد و نمایندگان شورا و سنا و منفعتش را دو سه نفر بکنند این را بایستی یک مرتبه حل کرد دولت چرا خودش را در مظان حمله و تهمت کارهائی قرار بدهد که بگویم ترتیبی برای این قضیه گوشت بدهید امر بفرمائید این شرکت را بم بزنند و منحل کنند و بدهید بدست مرد، مردم خودشان اداره می‌کنند باید انجمن شهر قبول مسئولیت بکند چرا همه خانم خانه مان هم بگوید که عرضه ندارید گوشت را ارزان بکنید بما چه مربوط است راجع بقضیه قند و شکر خواستم عرض کنم که ما چه مسئولیتی داریم که قند و شکر ارزان بمردم بدهیم، شما اگر صد میلیون تومان ضرر در بودجه گذاشتید این ضرر مملکت است، دویست میلیون تومان ضرر در بودجه درست کردن این ضرر مملکت است پس باید جلوی این را گرفت برای چه ضرر قند را بدهیم قند اگر در دنیا گران است و بهمین دلیل نباید ضررش را شما بدهید بنده می‌گویم این ضرر را ندهید گمرک ۲۴۰ میلیون تومان حق انحصار می‌گیرد ۲۴۰هزار تن میشود ۲۴۰ میلیون تومان سالی ۲۴۰ میلیون تومان می‌گیرد این را کارخانه قند سازی در مملکت درست بکنید که بعد از ۵ سال بی نیاز از قند بشوید آنوقت این خدمت بمردم است والا مردم را عادت دادن بجنس ارزان ما که مأمور ارزان دادن بمردم نیستیم کار را بمردم واگذار کنید خودشان بهتر اداره می‌کنند این کمک بمردم است مگر همه جای دنیا چه کار می‌کنند حمایت از محصولات غیر از این کارهاست حمایت از چغندر، چای، توتون، خرما کمک بتولید است، آن حمایت است ارز مملکت هم بیرون نمبرود جایش در آمد مردم بیشتر میشود دولت مالیاتش زیاد میشود در آمد مملکت بجیب اجانب نمی‌رود عوض پنج میلیون، ده میلیون پنجاه میلیون بر می‌دارند و بشما مالیات زیادتر می‌دهند برای اینکه تولید مملکت زیادتر میشود بنده معذرت می‌خواهم که وقت آقایان را گرفتم اینجا آمدم صادقانه عرض کردم خدا شاهد است از هر فرصتی که بتوانم برای اقتصاد مملکت استفاده بکنم بعرض نخست وزیر و بعرض آقایان محترم و بعرض مملکت میرسانم همین شرت اتوبوسرانی بخدا ما از عهده بر نمیآئیم این را از سرما بردارید (صحیح است) ما که سهل است دولت فرانسه آقایان تمام پولهائی که از آمریکا گرفتند نصف بیشترش را دولت فرانسه خر سرویسهای عمومی ـ برق و اتوبوس و حمل و نقل و راه آهن کرد نصف بیشتر پولی که گرفتند صرف ابتکارها شد ما نمی‌توانیم از عهده اداره کردن گوشت قند و شکر، اتوبوس و اینکار‌ها بر بیائیم بنده خدا شاهد است با نهایت صداقت این عرض را کردم یک رئیس الوزرای با شهامتی باید اینکار‌ها را انجام بدهد.
رئیس ـ دیگر کسی اجازه صحبت نخواسته پیشنهاداتی که رسیده قرائت میشود
(بشرح زیر قرائت شد)
اینجانب پیشنهاد می‌نمایم در تبصره ۲ این اصلاح بعمل آید:
تبصره ۲- دولت مکلف است سازمان و بوجه وزارت گمرکات و انحصارات را تا ۱۵ خرداد ۳۶ تنظیم و بمجلس شورای ملی تقدیم نماید عمیدی نوری.
رئیس ـ آقای عمیدی نوری.
عمیدی نوری ـ بعقیده بنده این پیشنهاد ضروری است برای این که موقعی که این لایحه تقدیم شد یک ماه قبل بود (نخست وزیر ـ حاضر است) اجازه بفرمائید بعرض آقایان برسانم و از آنطرف هم بایستی وقتی بودجه یک وزارت خانه‌ای بمجلس تقدیم بشود که قانونش تصویب شده باشد الان ما در ۲۶ اردیبهشت ماه هستیم پایان هم دو سه روز دیگر است این تا برود بسنا تمام بوشد آنجا هم ده پانزده روز طول می‌کشد آن وقت یک تکلیفی شده است برای دولت که آن تکلیف انجام پذیر نیست و صحیح نیست که در قانون یک تکلیف غیر مقدوری شده باشد به این جهت بود که بنده پیشنهاد کردم پایان اردیبهشت بشد ۱۵ خرداد که هم یک تکلیف قانونی صحیح از طرف مجلس شده باشد و هم دولت که می‌خواهد اینکار را بکند در محظور نباشد.
نخست وزیر ـ دولت قبول کنید.
رئیس ـ پیشنهاد آقای عمیدی نوری مجدداُ قرائت میشود.
(پیشنهاد مجدداُ بشرح سابق قرائت شد)
رئیس ـ بجای آخر اردیبهشت میشود ۱۵ خرداد، آقاانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهاد دیگری قرائت میشود.
به شرح زیر قرائت شد
پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل بماده واحده اضافه شود.
تبصره ـ جزیره قشم بندر آزاد اعلام میشود و مقررات بندر آزاد در آن جزیره اجرا میشود. مهدی ارباب.
(همهه نمایندگان) (عده‌ای از نمایندگان وارد نیست)(یکی از نمایندگان ـ جزیره که بندر نیست)
رئیس ـ آقا ارباب.
ارباب ـ آقایان مجلس یک رئیس دارد و هیئت رئیسه دارد بنده هم حق درام عقیده‌ام را اظهار کنم بخصوص در این جور مواردی که وظیفه قطعی و مسلم بنده است آقایان همه اروپا رفته‌اند امریکا تشریف برده‌اند در تمام کشورهای مترقی جهان بندر آزاد وجود دارد این بندر آزاد کمک می‌کند بجلوگیری قاچاق و کمک می‌کند بترویج بازرگانی الان در تمام بنادر آزاد هر کجا هر نوع مال التجاره‌ای که بخواهیم وجود دارد با یک سود کمی مقدار کم یا زیاد می‌خرند کشورهای محلور هم استفاده می‌کنند فرش‌های ایران اکثراُ در بنادر آزاد در انبار هست و استفاده می‌کنند مضافاُ باینکه این کارهائی که بکویت می‌رود به دوبی می‌رود تمام این جزایر می‌رود و متمرکز میشود و تجارت ایران را گرفته تمام در بندر آزاد جنوب متمرکز خواهد شد. دولت استفاده می‌کند. کشور هم استفاده می‌کند، قاچاق هم نمی‌شود بعلاوه آقایان جزیره قشم که یکروزی یکی از بازارهای مهم جنوب بوده است مثل یکی از بازارهای هند بوده است بسیار متأسفم موقعی که جناب آقای نخست وزیر امروز و وزیر دربار آنروز تشریف آوردند وضع دریا ایجاب نکرد که تشریف بیاورند و بچشم ببینند یک جزیره‌ای که ۱۵۰ کیلو متر طول دارد و قریب پنجاه کیلو متر عرض دارد بصورت یک ویرانه‌ای در آمده است. با تأسف و تشکیل بندر آزاد در آنجا این جزیره آباد میشود و صدها هزار نفر مردمی که هجرت کرده‌اند بر می‌گردند و استفاده هائی که در کویت و دوبی و بحرین میشود در جزایر جنوب ایران خواهند کرد بنابراین استدعا می‌کنم مفهوم پیشنهاد اینجانب توجه بفرمایند و مخصوصاُ تصدیق کنند برای کشور ایران و جنوب ایران یک بندر آزاد لازم و واجب است برای گمرکات ما هم لازمست برای بازرگانی ما هم لازم است.
رئیس ـ آقا صارمی مخالفید ؟(صارمی ـ بلی) بفرمائید در پیشنهادها پنجدقیقه می‌توانید صحبت کنید.
صارمی ـ بنده نسبت باصل پیشنهاد که مفید است و یا غیر مفید است و آیا باید بنادر آزادی در ایران باشد یا نباشد و جزیره قشم جزیره آزادی باید باشد یا نه عرضی نمی‌کنم منتهی موضوعی که قابل توجه است جناب آقای ارباب این است که در مواقع لازم صحبت متناسب و بموقع خود باید گفته شود این لایحه هیچ ارتباطی باین کار ندارد (ارباب ـ پس در لایحه پنبه بگویم ؟) لایحه بنادر تهیه شده است قانون تأسیس بنگاه بنادر در دست تهیه است یعنی از طرف دولت بمجلس تقدیم شده است و در آن قانون پیش بینی شده که بنادر آزادی تهیه شود اگر نظری داشته باشید ممکن است در آن قانون بفرمائید که جزیره قشم و کیش بندر عباس بآن
اضافه شود چون در آن قانون نادری در نظر گرفته شده است که آزاد باشد و ذکری در این قانون نشود بهتر است.
رئیس ـ بهتر است که در این مورد دولت خودش مطالعاتی بکند و بعد نظر خودش را بدهد.
ارباب ـ پس گرفتم.
رئیس ـ پیشنهاد دیگری هست که قرائت میشود.
(بشرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌نماید در تبصره ۲ بعد از جمله ۱۵ خرداد ۳۶ بشرح زیر اضافه شود:
بطوری که هیچ نوع استخدام جدیدی در آن ملحوظ نشده باشد و همچنین بدون اینکه مبالغ هزینه وزارت دارائی و وزارت گمرکات و انحصارات از میزانی که در لایحه قانون بودجه ۳۶ کشور برای وزارت دارائی تصویب شده تجاوز ننماید الی آخر. رامبد.
رئیس ـ این توضیحش را بدهید ولی جایش مال وقتی است که سازمان وزارت خانه‌های را بمجلس می‌آورند، حالا برای اینکه متذکر بشوند توضیحش عیبی ندارد، بفرمائید.
رامبد ـ بنده تصور می‌کنم که در زیادی تعداد کارمندان دولت همه متفق القول باشیم همچنین نسبت بعواید که این مملکت دارد آنچه را که به عنوان هزینه‌های وزارت خانه‌ها پرداخت میشود همه معتقدیم که خیلی زیاد است بنابراین اگر این قضیه تفکیک وزارت خانه‌ها که پیش آمده است برای بهبود وضع است نه از آنجهت بود که بنده این پیشنهاد را تقدیم کردم و چون در این مورد از شامخ ترین مقامات تا کوچکترین مقامات بحثهای زیادی شده بنده وقت مجلس محترم را نمی‌گیرم بطوری که مقام ریاست فرمودند در سازمان قطعاُ مراعات خواهد شد (قنات آبادی ـ پس بنابراین پس گرفتید) آقا رئیس قبلا پس گرفته بودند.
رئیس ـ دیگر پیشنهادی نیست کلیات آخر مطرح است آقای خرازی مخالفید بفرمائید.
خرازی ـ همکاران محترم در این لایحه تفکیک وزارت دارائی بوزارت دارائی و وزارت انحصارات و گمرکات تذکراتی دادند که بعقیده بنده تا ما برنامه اقتصادی نداریم باید از این مطالب گفته شود و دولت از آن استفاده کند مخصوصاُ تذکرات مفید جناب آقا خلعتبری اینکه اینجا مذاکره میشود که کارها را بمردم بدهند بنده حاضر هستم بدولت ثابت کنم که صدی هفتاد کارهای مملکت دست دولت است و صدی سی دست مردم.
نخست وزیر (دکتر اقبال) همه اش بدست مردم داده خواهد شد.
خرازی ـ انشاء الله امیدوارم که جناب آقای دکتر اقبال باین موضوع توجه کنند حالا یک مقایسه کوچکی می‌کنم بین کارهائی که دست دولت است و کارهائی که دست مردم است آقایان استحضار دارند که غله اطلاق میشود بگندم و جو و برنج گندم و نجو دست دولت است اعلیحضرت فقیر از روی حسن نیت آمدند یک اداره تثبیت نرخ غله درست کردند که آن جاهائی که غله صرف نمی‌کند بقیمت گرانتری بخرند حالا این آمده شده اداره کل غله و نان همان طوری که در اینجا آقای مهندس اردبیلی تذکر دادند قبل از شهریور ۲۰ ما یکی از صادر کنندگان گندم و جو بودیم و حتی این قدر این محصول را زیاد داشتیم که بموجب قانون انحصار تجارت خارجی دولت استفاده می‌کرد و تصویبنامه می‌گذارند که اشیاء لوکس خارجی و حتی کالاهای ممنوعه را در مقابل صادرات گندم و جو اجازه ورود می‌دادند حالا ما علاوه بر اینکه صادر کننده غلات نیستیم ملاحظه بفرمائید سالی هشتاد هزار تن صد هزار تن و سال گذشته ۱۳۰ هزار تن غله وارد کردیم ولی برنج دست مردم است آقایان علاوه بر اینکه مصرف داخلی تأمین است سالی هم بین پنجاه الی شصت هزار تن برنج از مملکت صادر میشود بعلاوه همه این محصول که مردم می‌خرند در صورتی که در وزارت دارائی سابقه دارد که گندم را تنی ۳۵۰ الی ۵۵۰ تومان می‌خرند ولی حداقل قیمت گندمی که از امریکا وارد می‌کنند تنی ۸۵۰ تومان است (مهندس اردبیلی ـ هزار تومان) بنده حداقل را عرض کردم اینجا صحبت شد راجع بقاچاق کار مملکت دو رد آمد دولت را فلج کرده و در شهریور ماه ۱۳۱۴ زمان اعلیحضرت فقید یک قانونی گذشت باسم قانون تمرکز اجناس ممنوعه و انحصاری دولت هر جنسی را ممنوع می‌کرد اگر در دست کسی برای روش بود نه اینکه بعضی وقتها مأمورین گمرک بروند در مغازه‌ها و مزاحم مردم بشوند ما قانونی داریم طبق آن دولت می‌تواند هر جنسی را که ممنوع کرد فروشش را بیک مراکز خاصی تمرکز بدهد و در غیر آن مراکز اگر کسی برای فروش عرضه کرد آ“را ممنوعه و قاچاق تلفی کرند و مطابق قانون مرتکبین قاچاق آنرا تعقیب کند اینجا صحبت از قند و شکر شد امروز نان و قند و شکر قوت غالب اهالی ایرانست و دو ثلث مردم ایران نان و چای می‌خرند و نان و چای درست هم گیرشان نمی‌آید دولت ضرر نان طهران را می‌دهد بنده نماینده طهران هستم ولی هیچ انتظار ندارم که دولت از جاهای دیگر مالیات بگیرد و ضرر نان طهران را بدهد (صحیح است، احسنت) و این مردم از شهرستانها اول از جهت نان ارزان می‌آیند بتهران و همچنین برای مزایای دیگر ـ اینها موضوعاتی است که باید دولت توجه کند یک قسمت هم آقای خلعتبری فرمودند راجع به کارخانه‌ها آقایان امور اقتصادی همه اش حل شده است منتهی ما مرجعی نداریم و و یا گوششان بدهکار نیست ما کارخانه جات قند که داریم بین ۴۵ روز الی سه ماه حداکثر در سال کار می‌کند ولی بودجه پرسنل آن برای تمام سال است علتش این است که هر جا کارخانه قند است از نظر گرانی حمل و کرایه بشعاع صد کیلومتر کشت چغندر قند صرف نمی‌کند اینها را دولت باید مطالعه کند همین کارخانجات موجود اگر مسأله کرایه حل بشود مطمئن باشید که ما علاوه بر اینکه سیصد هزار تن مصرف داخلی را خواهیم داشت مقادیر زیادی هم می‌توانیم با قیمت ارزان صادر کنیم این است که ما از دولت جناب آقای دکتر اقبال تقاضا داریم نسبت به این موضوع مطالعه بیشتری بکنند و کارها را بدست مردم بدهند، نتیجه این میشود که اولا بیکاری از بین می‌رود و بعد هم مردم کارها را بهتر از دولت اداره خواهند کرد.
رئیس ـ دیگر پیشنهادی نیست و کسی هم اجازه صحبت نخواسته است رأی گرفته میشود بماده واحده آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. به مجلس سنا فرستاده میشود.
۳- تقدیم لایحه نفت بوسیله آقا نخست وزیر
رئیس ـ آقای نخست وزیر فرمایشی دارید بفرمائید.
نخست وزیر (دکتر اقبال) ـ بنده اولا وظیفه خودم میدانم که از حسن توجه آقایان نمایندگان محترم نسبت به دولت اینجانب سپاسگزاری کنم از اینکه این لایحه را تصویب فرمودید در برنامه دولت که تقدیم مجلسین کردیم و مورد تأیید واقع شد در قسمت آخر آن برنامه تذکر داده بودیم که یکی از وظایف دولت و تصمیمی که دارد این است که از منابع سرشار زیر زمینی بنفع این مملکت استفاده شود از این جهت دولت مطالعات کاملی کرده است و امروز یک لایحه‌ای راجع به نفت تقدیم مجلس شورای ملی می‌کند این لایحه البته لایحه عادی است که در کمیسیون مطرح خواهد شد و بعد در مجلس تصویب خواهد شد (احسنت)
نظر بوضع قابل ملاحظه‌ای که بفضل و عنایت خداوند متعال برای استفاده از منابع نفتی برای کشور عزیز ما فراهم می‌باشد و نظر بر اینکه اقدام عملی در بهبود و رفاه حال اهالی این کشور مستلزم استفاده از این ثروت عظیم خداداد است و چون دولت در مذاکرات و اقداماتی که مقتضی میداند محتاج بمجوز قانونی است لایحه پیوست را که با مطالعه و دقت بسیار و با ملاحظه کامل همه اطراف و جوانب امر تنظیم گردیده است تقدیم و تقاضای تصویب آن را می‌نماید.
رئیس ـ بکمیسیون‌های مربوطه فرستاده میشود.
۴- بیانات آقای نخست وزیر در باب امور جاری کشور
نخست وزیر ـ بنده از وقت استفاده می‌کنم و راجع بدو سه موضوع که جنبه عمومی دارد عرایضی خواهم کرد. در ضمن اینکه لایحه گمرک مطرح بود بعضی از آقایان نمایندگان محترم تذکراتی دادند آقای رضائی اینجا فرمودند که یکی از روزنامه‌ها اینطور اطلاع پیدا کرده‌اند که بنده بیش از ۱۵۰۰ یا ۱۸۰۰ شکایت را شخصاُ خوانده‌ام خواستم باستحضارشان برسانم که خیلی بیشتر از اینها بوده است شاید شش هفت هزار نامه است. البته تصدیق می‌کنم که کار نخست وزیر مملکتی با همه گرفتاری هائی که هست خواندن نامه‌ها نیست خود بنده اذعان دارم و تصمیم هم ندارم که با اینکار ادامه بدهم ولی چون روزهای اول یک مقدار زیادی شکایات میآید بنخست وزیر بنده خواستم استحضار پیدا کنم که ببینم گرفتاری مردم چیست ؟(صحیح است) و از همین جهت بود که بنده بخودم زحمت دادم و شاید روزی ۷ یا هشت ساعت نامه‌های اشخاص را خوانده‌ام و در حاشیه اش دستوراتی داده‌ام تا بدانم گرفتاری هایشان چیست؟ حالا که بنده این گرفتاریها را اطلاع پیدا کردم دستگاهی در نخست وزیری از دیروز تشکیل شده بنام دستگاه بازرسی کل که با یک تشکیلات خیلی منظمی باین شکایات رسیدگی خواهد کرد و اقدام برای رفع شکایت مردم خواهند کرد (احسنت) موضوع دیگر که اینجا باز تذکر فرمودند راجع بسازمانهای وزارت خانه بود که فرمودند اگر سازمانهای وزارتخانه‌ها مرتب باشد اشکالات کار مرتفع میشود این فرمایش ایشان مورد تأیید کامل دولت است از همین جهت هم ما در سازمان وزارت خانه‌ها مشغول هستیم که تجدید نظر بکنیم و امیدوارم که سازمانهاثی وزارت خانه‌ها ما طوری منظم شود که رفع این اشکالاتی که تمام مردم گرفتار هستند و گرفتار این کارغذ بازی هستند رفع شود و برای اینکه آقایان وزراء بکارهای اساسی وزارت خانه برسند بهمان کارهای اساسی و تصمیمات مهمی که آقای دکتر رضائی اینجا اضافه فرمودند آقایان نمایندگان محترم برای همین آقایان معاونین دائمی وزارتخانه‌ها و رفع شکایات تهیه شده بود این لایحه مورد تأیید دولت هست با اصلاحاتی که بنظر خودمان رسیده است تقدیم کردیم
در کمیسیونها مطرح میشود و این کارهای جاری و عادی را آقایان معاونین انجام خواهند داد. برای اینکه آقایان وزراء برسند بکارهای اساسی، یک موضوع دیگری که بنده در ضمن نامه‌ها دیدم ـ دیدم که این اموری است که اصلا ربطی بمرکز ندارد و استاندارها و فرماندار‌ها می‌توانند در محل انجام بدهند ولی متأسفانه در این مملکت کمتر اشخاص حاضر شده‌اند مسئولیت قبول کنند و برای اینکه شانه از زیر بار مسئولیت خالی کنند هی تلگراف می‌زنند بمرکز و برای یک کار بسیار جزئی وقت مرکز را تلف می‌کنند از این جهت بنده از روزی که سر کار آمده‌ام تلگراف کردم بتمام آقایان استاندارها که آقایان گرفتاریتان چیست؟ چاه اختیارات قانونی می‌خواهید که ما بشما بدهیم که دیگر بمرکز مراجعه نکنید جواب از تمام آقایان استاندارها رسیده است و در یک کمیسیونی که در نخست وزیری تحت نظر معاون نخست وزیر و معاونین وزارت خانه‌ها تشکیل شده لایحة آن در دست تهیه و اقدام است و نتیجه اش را بنظر آقایان میرسانیم و در مجلس مطرح خواهد شد و از این حیث هم خاطر آقایان راحت خواهد بود این چند روزه موضوعاتی در روزنامه‌ها می‌بینیم که بعضی از روزنامه‌ها مخصوصاُ از نظر اقتصادی ما را تنقید می‌کنند و ما هم از تنقید خیلی متشکر هستم. روز اول بنده عرض کردم که ما از تنقید چه بجا و چه بی جا اصلا اوقاتمان تلخ نمی‌شود برای اینکه دولتی که می‌خواهد کار اساسی بکند باید اینقدر قدرت و صبر و تحمل و بردباری داشته باشد که تمام تنقیدات را گوش بدهد و اگر صحیح است بکار ببرد و اگر صحیح نیست ترتیب اثر ندهد با آن مسئولیتی که البته داریم آن روزی که برنامه دولت در حضور آقایان مطرح بود یکی از موضوعاتی که بنده مطرح کردم به آقایان عرض کردم که ما تصمیم داریم این سهمیه بازی و جواز بازی را از بین ببریم (احسنت) این کار را ما کردیم البته بعضی از آقایانی که منافع شخصی دارند چون منافع شخصی و فردی را ما نگاه نمی‌کنیم ما نافع عمومی را نگاه می‌کنیم ممکن است خیلی‌ها بما بد بگویند ناسزا بگویند ما اگر در مقابل وجدان و در مقابل مجلسین مسئول هستیم وظیفه خودمان را انجام می‌دهیم و بهیچوجه من الوجوه از این حرفها از میدان در نمی‌روم (احسنت) یکی از روزنامه‌ها تنقید کرده بود که این سهمیه‌ها را که آزاد کرده‌اند باعث این میشود که محصولات داخلی از بین برود بنده خیال نمی‌کنم هیچ دولتی هر قدر هم که بیکاره باشد بیاید در سر کار و بخواهد که نسبت بکارهای هموطنان خودش یک عملیاتی انجام بدهد که بضرر آنها تمام شود در هر صورت اگر اشخاصی هستند آن اشخاص ما نیستیم بعد از اینکه این سهمیه بیرون آمد طبق اطلاعاتی که آقایان دارید در روزنامه‌ها هم منعکس شده مقدار زیادی از اجناس مورد احتیاج مردم قیمت‌هایش آمد پائین هیچ تردیدی ما ندایم این موضوع مورد تأیید اطاق بازرگانی هم قرار گرفته و من خیلی خوشوقت هستم و یا اجازه آقایان هم چند در روزنامه‌ها خوانده‌اید ولی بنده معتقد هستم مطلب رسمی که می‌گویم متکی بگزارشات رسمی قابل توجهی است اینست که اظهار نظری که اطاق بازرگانی تهران در جلسه سه شنبه ۲۴ کرده است قرائت می‌کنم ‹‹ جلسه فوق العاده اطاق بازرگانی از ساعت ۵ تا ۸ بعد از ظهر روز سه شنبه ۲۴ اردیبهشت بریاست آقای ابوالحسن صادقی تشکیل گردید در این جلسه که مخصوصاُ برای مطالعه مقررات جدید سهمیه تشکیل شده بود اکثر اعضای اطاق عقاید و نظریات خود را مشروحاُ بیان و کلیه جهات قضیه اعم از موافق و مخالف مورد بحث و بررسی قرار گرفت و در نتیجه چنین اظهار نظر شد که اطاق با اصل آزادی تجارت و اصل حمایت محصولات و مصنوعات داخلی مخصوصاُ مصنوعاتی که دارای سابقه طولانی و با جنس مرغوب و قیمت مناسب در داخله تهیه میشود از طریق تعرفه گمرکی که روش عمومی و بین المللی است موافقت دارد و چون لایحه آزادی تجارت که با جلب نظر اطاق بمجلس سنا پیشنهاد و بتصویب رسیده است متضمن مصالح کلی اقتصاد کشور می‌باشد و مقررات جدید سهمیه هم دارای همان روح لایحه آزادی تجارت است اطاق بطور کلی با آن موافقت دارد. مخصوصاُ پس از انتشار فهرست سود بازرگانی که باضافه تعرفه گمرکی موجب محدودیت ورود کاراهای غیر ضروری خواهد شد نگرانیهای کلی بر طرف شده است.
عقیده کلی اطاق این بود که لایحه آزادی تجارت که طی ۷ ماده بتصویب مجلس سنا رسیده می‌تواند بمبنای اساسی برای تنظیم امور بازرگانی کشور و طرز حمایت از محصولات و مصنوعات داخلی باشد زیرا در این لایحه کلیه نکات اصلی مطلب روشن و تکلیف آن معین شد و احتیاط‌های لازم منظور گردیده است.
دبیر کل اطاق بازرگانی ـ رئیس اطاق بازرگانی تهران.
پس آقایان ملاحظه میفرمائید که اگر دولت یک تصمیماتی گرفته این تصمیمات را با مطالعه انجام داده و اطاق بازرگانی طهران که خیال می‌کنم از همه حیث صلاحیت دارد که در این موضوع اظهار نظر کند عمل دولت را تأیید کرده البته ممکن است اشخاصی منافع داشته باشند و یک صحبت هائی بکنند و حق هم دارند برای اینکه منافع شخصی شان کم میشود ولی همانطوری که عرض کردم نافع عمومی برای ما مهمتر است تا منافع شخصی اشخاص (احسنت).
۵- تعیین موقع و دستور جلسه بعد ـ ختم جلسه
رئیس ـ دستور جلسه آینده انتخاب نظار بانک است که تأخیر هم شده بعد هم دنبال لایحه فرهنگ جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز یکشنبه.
(مجلس پنجدقیقه بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی ـ رضا حکمت