مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۶ آبان ۱۳۳۶ نشست ۱۳۳
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۵
سال دوازدهم
شماره مسلسل
دوره نوزدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۹
جلسه: ۱۳۳
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه بیست و ششم آبان‌ماه ۱۳۳۶
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- سؤال آقای پردلی راجع به اجرای قانون تقسیم خالصجات و جواب آقای معاون نخست‌وزیر
۳- سؤال آقای عمیدی نوری راجع به سربازگیری و جواب آقای معاون نخست‌وزیر
۴- سؤال آقای خرازی راجع به عدم تشکیل انجمن شهر تهران و جواب آقای معاون وزارت کشور
۵- طرح گزارش کمیسیون گمرکات و انحصارات راجع به اصلاح قانون تعرفه گمرکی و ارجاع به کمیسیون‌های مربوطه
۶- بیانات بعد از دستور آقای دکتر بینا
۷- تعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس چهل دقیقه پیش ازظهر به ریاست آقای اردلان (نایب‌رئیس) تشکیل گردید.
۱- تصویب صورت مجلس
نایب‌رئیس - صورت غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه - آقایان: دکتر امید حکمت. کورس دکتر اصلان افشار. دکتر جهانشاهی. اعظم زنگنه. دکتر نفیسی. قبادیان. عبدالحمید بختیار. اسفندیاری. ذوالفقاری. مجید ابراهیمی. عامری. یارافشار. اکبر. صراف‌زاده. مهندس ظفر. دکتر وکیل. دکتر پیرنیا. شادمان. بوربور. محمودی. افخمی. اقبال. معین‌زاده. سالار بهزادی. صادق بوشهری. کاظم شیبانی. مشار. تیمور تاش. هدی. امامی خویی. دکتر شاهکار. اورنگ.
غائبین بی‌اجازه - آقایان: دکتر طاهری. اریه. سنندجی. سعیدی. دکتر فریدون افشار. کشکولی. قراگزلو.
دیرآمدگان و زودرفتگان با اجازه - آقایان: موسوی. پرفسور اعلم. طباطبایی. قمی. فرود. عرب شیبانی. عمیدی نوری. مهدوی. اخوان. مهندس شیبانی. مرتضی حکمت. خزیمه علم. مسعودی.
نایب‌رئیس - در صورت مجلس اعتراضی نیست؟ (اظهاری نشد) صورت مجلس تصویب می‌شود.
۲- سؤال آقای پردلی راجع به اجرای قانون تقسیم خالصجات و جواب آقای معاون نخست‌وزیر
نایب‌رئیس - سؤالات مطرح است آقای پردلی بفرمائید.
امید سالار - اجازه می‌فرمائید.
نایب‌رئیس - بفرمائید.
امید سالار - یک عریضه شکوائیه‌ای است از کارمندان دون پایه رسیده که تقدیم مقام ریاست می‌کنم و تا به حال هیچ‌گونه عنایتی نسبت به آنها نشده است.
نایب‌رئیس – به کمیسیون استخدام ارجاع می‌شود. آقای پردلی.
پردلی - سؤال من از وزارت کشاورزی در خصوص تقسیم اراضی خالصه است بین کشاورزان خواستم ببینم کی عمل خواهد شد؟
نایب‌رئیس - آقای وزیر کشاورزی آمدند از بنده اجازه خواستند که یک کار واجبی دارند بروند و آقای معاون نخست‌وزیر جواب خواهند داد.
معاون نخست‌وزیر (ناصر ذوالفقاری) - جواب نماینده محترم آقای پردلی خیلی ساده است آئین‌نامه این کار تا چند روز پیش گذشت و البته دولت عنقریب اقدام خواهد کرد.
نایب‌رئیس - آقای پردلی بفرمائید.
پردلی - گویا دخل و خرج خالصه‌جات خیلی با هم فرق ندارد. یعنی آنچه عواید وصول می‌کند خالصجات، تقریباً همان را خرج می‌کند (مهندس اردبیلی - خرجشان بیشتر است). بله شاید بیشتر است. پس به این ترتیب عوایدی برای خزانه عمومی نیست پس باید قانون تقسیم خالصجات اجرا شود و اراضی خالصه بین کشاورزان تقسیم بشود هیچ مانعی نیست تا همین منافعی که به جیب یک عده خالصه‌چی کشاورزی می‌رود به جیب ملت برود مثلاً در سیستان اراضی خالصه صدها هکتار آن در دست یک عده‌ای است که باخالصه ساخته‌اند و منافع آن را می‌برند در سیستان اراضی مسطح است یک دلتایی است که یک فلاش برای نشان دادن شمالی و جنوبی شرقی غربی لازم دارد و این کافی است صد هکتار به دویست نفر زارع داده شود که این اراضی را بدهند به دست کشاورزان و تا موقعی که این قانون عملی نشده و به همین کیفیت دست به کشاورزان داده نمی‌شود عرض کردم منافعی که از این خالصجات برای خزانه عمومی نیست پس چرا جلو منافع آنهایی که در ادارات خالصه هستند گرفته نشود و آنها ببینند منافعی ندارند و روی این کار عمل کنند. منافع آن را کشاورزان ببرند. سابقاً چهار صد هزار نفر جمعیت سیستان بوده است و الان ۱۵۰ هزار نفر بیشتر نمانده است شاید ۱۵۰ هزار نفر هم نباشد یک عملی بایستی نشان داده شود تا اینها امیدوار بشوند. وزیر کشاورزی بیاید بگوید کدام عمل در سیستان برای مردم آنجا انجام شده بگوید که مردم بفهمند سؤالی بنده کرده‌ام می‌گویند مصلحت نیست جنبه سیاسی دارد آقایان مردم دارند از آنجا می‌روند و از تقسیم اراضی به مردم که یک عمل ساده‌ای است خودداری می‌کنند مردم هیچ عملی نمی‌بینند زارعین و خرده مالکین کاری که به نفع آنها باشد نمی‌بینند انجام شود اینکه جنبه سیاسی ندارد این خدمتی نیست مدعیان خدمت به مملکت می‌کنند در صورتی که شاید این بهترین کمک باشد اگر این کار نشود اهالی سیستان بروند به خودی خود موضوع سیستان منتفی است کشاورزی می‌گوید ما وسیله نداریم برای تقسیم، در بیست و شش سال پیش به امر اعلیحضرت فقید سیستان تقسیم شد بین خرده مالکین به هر نفر ۵/۳ هکتار رسید امروز خالصه چه می‌کند؟
خاصه هر ۵/۳ هکتار که دست زارع است می‌گوید چهار هکتار و پنج هکتار است و عمل یک هکتار را در نظر می‌گیرد و از آن میزان درآمد را معین می‌کند. می‌گوید سالیانه یک هکتار را می‌بخشیم و پول نمی‌گیریم سال دیگر هکتار دیگری را حزاری می‌کنیم و به همین ترتیب باید عواید دولت را بدهید حتماً یک پرونده هم برای او تشکیل می‌دهند تمام باغاتی که مردم دارند می‌گویند خالصه است این ترتیب نگهداری کشاورز است در بمپور آقایان سه ده است کشاورزان آنجا آمده‌اند اینجا سند مالکیت هم اغلشان دارند اما کشاورزی چه اقدامی برای آنها کرده است الان هم تهران هستند به این ترتیب می‌خواهند اراضی سیستان را تقسیم کنند آقایان سیستان خرجی برایش نمی‌شد و این همه تشکیلات و ادارت برایش نمود و سالی هزارها تن غله می‌داد به این مملکت الان به اسم ادارت کشاورزی خالصه آبیاری این همه خرج می‌شود و مردم دارند از آنجا می‌روند موضوع شوخی نیست مردم دارند می‌روند برای چی می‌روند برای اینکه دو اصل نیست اولاً آنهایی که مقدرات مردم دستشان است مسئول نیستند هر عملی بکنند ضرر به مردم بزنند خرابی وارد می‌شود اینها مسئول نیستند دیگر اینکه برای دزدها مجازات نیست دزدهایی که در کشاورزی و خالصه هستند سال‌ها است که آنجا هستند و همه هم پرونده در دادگستری دارند و رؤسای ادارات به دست آنها دزدی می‌کنند آقایان اینها پرونده دارند اما آقای وزیر رفت و یک دزد پیدا نشد. مأمورین خالصه می‌گفتند که خوب شد وزیر آمد برای اینکه ماحکم بی‌تقصیری گرفتیم و تبرئه شدیم راست هم می‌گویند چه مجازات کوچکی درباره آنها شد کی عوض شد و تحت تعقیب قرار گرفت؟ اینها همه‌شان پرونده دارند در دادگستری اما سال‌ها طول می‌کشد و عمر یک زارع کفاف نمی‌دهد که این پرونده برو دادگاه و رسیدگی شود اینست که مردم دارند می‌روند از دست اداره کشاورزی دارند می‌روند (صحیح است، احسنت).
نایب‌رئیس - آقای عمیدی نوری.
عمیدی نوری - سؤال بنده که چند ماه قبل تقدیم شد و نوبت وقت آن به امروز موکول گردید راجع به روش سربازگیری است یعنی امر بسیار مهمی که در حیات مردم مخصوصاً در مردم پشت کوه و شهرستان‌ها و قصبات تأثیر فاحشی دارد (صحیح است) اطلاعاتی که رسیده حاکی از اینست که در بعضی از این نقاط مخصوصاً در مواقع کشت و مواقع درو که دو موقع مؤثر زندگی مردم کشاورز ماست بعضی از کمیسیون‌ها برای امر سربازگیری مراجعه می‌کنند و اغلب هم یک جهاتی پیش می‌آید تا اینکه گاهی مؤثر می‌شود در مهاجرت بعضی از کشاورزن ما به مرکز دولت هم تصمیم گرفته است که در موضوع یک مطالعه‌ای بکند و جلو این مهاجرت مردم را به مرکز بگیرد برای اینکه این امر بیش از این ادامه نداشته باشد خود دولت دو سال پیش مطالعه کرد و روش سربازگیری را تغییر داد، یعنی قانون معین خاصی را در فروردین سال ۳۵ که یک سال و نیم قبل باشد آورد و از مجلس گذراند که طبق آن قانون یک روش بسیار عملی‌تری در نظر گرفته شد که تا حدی تماس بین مأمورین سربازگیری و مردم کمتر شده باشد و در این امر خودشان هم دخالتی داشته باشند تا بهتر این امر مهم اجتماعی و وظیفه مقدس سربازی انجام بشود این قانون که حتی اجرای آن به عهده وزارت کشور گذارده شد از مجلس شورای ملی دوره ۱۸ گذشت و امیدواری می‌داد با اجرای این قانون بتوانیم یک قدری این امر را به وضع بهتری به اجرا برسانیم و بعد هم شروع به اجرا شد در یکی دو نقطه که البته خیلی جریان سربازگیری با سابق فرق داشت بعد از شش ماه یک قانونی آوردند از مجلس گذراندند که اجرای این قانون یک سال عقب بیفتد به عنوان اینکه در بعضی از قسمت‌های این کشور آمادگی هست برای اجرای این قانون و در بعضی از قسمت‌ها این آمادگی نیست بنده آن روز هم با آن قانون مخالف بودم و معتقد بودم که اجرای آن را اگر دولت خودش فکری برای آن نمی‌کرد یک چنین قانونی نمی‌آورد بعد هم چطور تمام تقسیمات کشور در وزارت کشور ما اجرا می‌شود و آماده هست ولی از لحاظ سربازگیری با روش جدید آماده نیست. اگر بگوئیم تقسیمات کشور در کشور ما نیست که هست همانطوری که تمام امور شهرداری‌ها و ژاندارمری‌ها در استان‌ها انجام می‌شود این هم باید انجام بشود به همین جهت بنده آن روز هم معتقد بودم که این قانون مترقی جدید که روش سربازگیری را به وضع بهتری انجام می‌دهد این باید اجرا بشود البته مجلس شورای ملی تصویب فرمودند یک سال هم در شرف انقضاء بود که بنده سؤال کردم که یک سال در شرف انقضاست تکلیف خواهد بود؟ آیا ما باید این قانون مصوب فروردین ماه ۳۵ را جرا کنیم یا خیر بعد از چندی شنیدم که دو مرتبه دولت در مقام تمدید آن یک سال تا یک سال دیگر برآمد و یک لایحه‌ای هم داده است به مجلس شورای ملی و البته این بعد از آن سؤالی بود که بنده کرده بودم و مدت آن طولانی شد و البته بنده معتقد هستم که به هر حال یک قانونی یا خوبست یا نیست اگر این قانون خوبست خود دولت آورده و قوه مقننه هم تصویب کرده است این قانون را اجرا کنید اگر هم خوب نیست این عنوان تمدید یک سال یک سال که اسمش را هم گذاشته‌اند اجرای آن قانون و حتی لایحه‌ای را که دولت آورده است وقتی که عبارت آن را می‌خوانم می‌بینم که نوشته است مدت تمدید اجرای قانون نظام وظیفه مصوب ۱۶ فروردین ۳۵ در صورتی که مدت تمدید اجرا نیست مدت تمدید عدم اجراست این صحیح نیست که ما قانون داشته باشیم هی عدم اجرایش را تمدید کنیم یک سال اول بگذرد یک سال هم بشود یک سال دیگر و این وضع به نظر بنده هم از نظر اصول قانون‌نویسی و هم از نظرشان دولت و قوه مقننه صحیح نیست و بایستی این قانون روش صحیح جدید سربازگیری اجرا شود و دولت هم که خودش معتقد به این کار است وسایل اجرایش را فراهم کند و مردم بدانند تکلیفشان چیست و بیشتر در رفاه و آسایش باشند.
نایب‌رئیس - آقای معاون نخست‌وزیر بفرمائید.
معاون نخست‌وزیر (ناصر ذوالفقاری) - به موجب قانون متمم قانون نظام وظیفه که سال ۱۳۳۵ به تصویب رسید مقرر گردید که از ۱۵ آبان ۱۳۳۶ امر سربازگیری به عهده وزارت کشور باشد. برای اینکار وزارت کشور می‌بایست سازمان خود را در شهرستان‌ها و بخش‌ها آماده برای انجام این وظیفه جدید نماید و اعتبار کافی هم تحصیل شود. متأسفانه در سال جاری به علت ضیق بودجه تهیه این اعتبار میسر نگشت و از طرف دیگر قانون جدید تقسیمات کشور هم که در انجام این امر بی‌اثر نیست در دست تهیه بود بنابراین چون مهلت قانونی به اتمام می‌رسید تقاضا گردید که مهلت مندرج در قانون مزبور یک سال تمدید شود تا وزارت کشور بتواند اولاً اعتبار لازم را در بودجه سال ۱۳۳۷ خود تأمین نماید و از طرف دیگر سازمان خود را در شهرستان‌ها و بخش‌ها با توجه به قانون جدید تقسیمات کشور تکمیل و آماده نماید. قانون مزبور عنقریب تقدیم مجلس محترم خواهد گردید. در خصوص اعتبار هم همانطور که در متن لایحه ملاحظه فرموده‌اند وزارت دارایی مکلف شده است که اعتبار لازم را در بودجه سال آتیه وزارت کشور تأمین کند. در حال حاضر به علت گذشتن مهلت قانونی که ۱۵ آبان بود بعضی از امور مربوط به سربازگیری معوق و بلاتکلیف مانده است و به این جهت امیدواریم هر چه زودتر مجلس محترم لایحه تمدید پیشنهاد شده را تصویب بفرمایند تا امور مجدداً طبق رویه سابق تا ۱۵ آبان ۱۳۳۷ ادامه یابد و البته از آن به بعد طرز جدید سربازگیری به وسیله وزارت کشور عملی خواهد گردید.
نایب‌رئیس - آقای عمیدی نوری بفرمائید.
عمیدی نوری - بنده عرض جدیدی ندارم فقط امیدوارم که در ۱۵ آبان سال آینده دو مرتبه تمدید نشود و لااقل این قانون اجرا بشود.
۴- سؤال آقای خرازی راجع به عدم تشکیل انجمن شهر تهران و جواب آقای معاون وزارت کشور
نایب‌رئیس - آقای خرازی بفرمائید.
خرازی - آقایان محترم استحضار دارند که سؤال بنده راجع به عدم تشکیل انجمن شهر تهران است و مدت ۱۲ سال و سه ماه است که تهران انجمن شهر ندارد (صدرزاده - در صورتی که بخش‌های مملکت دارد) و همه شهرستان‌ها هم حسرت شهر تهران را می‌خورند و بعد هم آقایان نمایندگان شهرستان‌ها که بنده بهشان حق می‌دهم می‌گویند همه چیز مال تهران است تهرانی که خود آقایان مقیم هستند. ۱۲ سال و سه ماه است انجمن شهر ندارد (دکتر عدل - راحتید آقا) عرض کنم آقایان استحضار دارند در دنیا هر سیستم حکومتی که هست دولت‌ها دو کار مثبت دارند یکی تأمین امنیت عمومی یکی هم تهیه کارونان برای مردم و متأسفانه در مملکت ما هفتاد درصد کارها دست دولت است و سی درصد دست مردم ما الان قانونی داریم که لغو نشده است ما می‌گوئیم مطابق همین قانون انجمن شهر تهران را تشکیل بدهید چون این قانون که دیروز در کمیسیون مجلس سنا گذشته است تا در مجلس علنی سنا بگذرد تا بیاید اینجا جریان خودش را در کمیسیون‌های مجلس شورای ملی طی کند و در مجلس تصویب شد مدت‌ها به طول می‌انجامد با همین قانونی که هست انتخابات انجمن شهر را بکنیم و بعد هم اگر قانون اصلاح شد آن مواد اصلاحیه را انجمن شهر تهران مکلف است اجرا کند ملاحظه بفرمائید یکی از موضوعات عدم رضایت‌های مردم در شهرستان‌ها از شهرداری است (صحیح است) و مردم تهران هم این شکایت را دارند دولت اگر حقیقتاً نظر دارد که کارهای مردم را همانطور که اعلیحضرت همایونی فرمودند به خود مردم واگذار کنند باید این موضوع انتخابات انجمن شهر تهران را عملی کند و مردم وکلای شهرداریشان طرف باشند راجع به امور
شهریشان نه اینکه با دولت طرف باشند البته بنده این سؤال را به عرض رسانیدم حالا نماینده محترم دولت میاید جواب می‌دهد بعد هم البته عریضی دارم که به عرض آقایان می‌رسانم.
نایب‌رئیس - آقای معاون وزارت کشور بفرمائید.
معاون وزارت کشور (دکتر صدر) - در هفتة گذشته به مناسبت دیگری خدمت آقایان عرض کردم انجمن شهر تهران عنقریب به موجب قانون جدیدی انتخاب خواهند شد اینکه فرمودید قانوی وجود دارد و دولت نباید منتظر قانون جدیدی باشد حرف صحیحی است ولی شهر تهران الان یک شهری است که وضعیت خاصی دارد هم از لحاظ سیاسی و اقتصادی که مرکز کشور است و هم از نظر جمعیت یک شکل خاصی دارد که شهرداری آن با شهرداری ولایات بایستی تفاوت داشته باشد در قانون جدید یک فصل مخصوصی برای شهرداری ایران گذاشته شده و یک سازمان خاصی است که در ولایات نیست وزارت کشور و این دولت بی‌نهایت علاقمند است که کارهای مردم به خودشان واگذار بشود و به تمام شهرها هم دستور داده شده است که انجمن‌های شهر را انتخاب بکنند و فقط برای شهر تهران است که برحسب وضع خاصی که دارد منتظر شدیم که قانون جدید تصویب بشود همانطوری که استحضار دارید شور دومش در کمیسیون مجلس سنا تمام شده عنقریب در جلسة علنی مجلس سنا مطرح خواهد شد و بعد هم اینجا خدمت آقایان خواهد آمد. بنده تصور می‌کنم همانطوری که فرمودند ۱۲ سال و سه ماه است که انجمن شهر تهران تشکیل نشده اگر قدری دیگر صبر کنیم و یک انجمن کامل و بهتری داشته باشیم به نظر بنده خیلی بهتر خواهد بود.
نایب‌رئیس - آقای خرازی بفرمائید.
خرازی - بنده مجبور هستم حقایقی در اینجا به عرض آقایان محترم برسانم که به چه علت نمی‌خواهند در شهر تهران انجمن داشته باشند. بنده یک موقعی در خدمت جناب آقای فرود در انجمن شهر تهران بودیم ایشان رئیس انجمن بودند بنده هم نایب‌رئیس انجمن در یکی از روزهای سلام ایشان کسالت داشتند. بنده در رأس انجمن ایستاده بودم و پیشگاه مبارک ملوکانه تبریک عرض کردم اعلیحضرت همایونی فرمودند که انجمن شهر چکار می‌کند؟ عرض کردم که هیچ چیز و بعد هم فرمودند شما همه‌اش ادعا می‌کنید، عرض کردم قربان انجمن شهری که مصوباتش بستگی دارد به حسن تفاهم یا سوء‌تفاهم شهردار تهران یا یک منشی رتبه ۴ اداره امور شهرداری‌ها برای این که آن روز یعنی در سال ۲۲ و ۲۳ رتبه ۴ ارزش داشت فرمودند چطور؟ عرض کردم قربان ما هر چه تصویب کنیم باید برود اداره امور شهرداری‌ها تصویب بکنند بعد هم برود به هیئت وزراء تصویب‌نامه صادر کنند و اگر آن منشی رتبه ۴ اداره امور شهرداری‌ها حسن تفاهم داشه باشد، شهردار تهران تصویب می‌کند وگرنه تصویب نمی‌کند، همان روز سلام به شهادت آقایانی که حاضر بودند اعلیحضرت همایونی جناب آقای ساعد را که آن وقت نخست‌وزیر بودند و خدا رحمت کند منصورالسلطنه عدل را که وزیر مشاور بودند احضار فرمودند و فرمودند بروید و با آقایان بنشینید و یک قانون جدیدی برای شهرداری‌ها وضع بکنید که مردم در امور اداره شهرشان مختار باشند و دیگر دولت در اداره امور شهرداری‌ها مداخله نکند رفتیم و نشستیم آن قانون هم تنظیم شد ولی تا سال ۲۵ و ۲۶ به مناسباتی که در آذربایجان و خراسان و مازندران بود و همه آقایان می‌دانند عملی نشد. بنده عرض می‌کنم این دولت نباید برای چند نفر که توی وزارت کشور نشسته‌اند قائم مقام انجمن شهر هستند انتخابات انجمن شهر را به تأخیر بیندازد بدون رو دربایستی آنهایی که نشسته‌اند شهردار تهران را یکی از ادارات تابعه خودشان می‌دانند و انجمن شهر را هووی خودشان می‌دانند، آقایان قبول بفرمائید انجمن شهر را هووی خودشان می‌دانند برای اینکه ما انجمن شهر داشتیم آمارش را رسیدگی بفرمائید، وقتی ما آمدیم در شهرداری هفت میلیون و ششصد هزار تومان شهرداری تهران مقروض بود پنج هزار تومان سفته‌اش را هیچ مقامی برنمی‌داشت. وقتی رفتیم ملاحظه فرمودید علاوه بر این که تمام قروضش پرداخته شد ۵۰۰ هزار تومان هم همیشه در صندوقش پول بود، این آقایان نشسته‌اند آنجاهی به هم نان قرض می‌دهند یک پیشنهاد شهرداری می‌کند. آنها به عنوان قائم مقام انجمن شهر تصویب می‌کننند مطمئن باشید ۱۲ سال وسه ماه که هیچ ۲۰ سال دیگر هم که بگذرد آنها نخواهند گذاشت انجمن شهر برای تهران تشکیل بشود برای اینکه آن چند نفری که در وزارت کشور نشسته‌اند آنها از آقایی می‌افتند، آقایان اینجا پایتخت کشور شاهنشاهی است در جوار اینجا این شهر ری است، شما ملاحظه بفرمائید اغلب به آنجا تشریف برده‌اید به نسبت اهمیت بودجه می‌بینید اصلاحاتی که در شهر ری شده است و این آقای مشایخی مسببش بوده است و در تهران به نسبت اهمیتش هیچ کاری نشده است. ما در کمیسیون سازمان برنامه بودیم جناب آقای دکتر بینا و جناب آقای مهندس فروغی پیشنهاد کردند که مهندس برای زیبایی شهر بیاوریم. آقایان محترم خجالت‌آور است هفت ماه است دو تا خیابان تهران را کنده‌اند و هنوز نتوانسته‌اند زیرسازی خیابان را درست کنند. آقای دکتر بینا ما زیبایی شهر را می‌خواهیم چه بکنیم ملاحظه می‌کنید شهرداری باید تشکیل بشود و از اداره بهداشت تا بهداری و ساختمان تمام قسمت‌ها باید در پرتو آن باشد. وضع خواربار مردم اینطور است که ملاحظه می‌فرمائید کسی مؤاخذه می‌کند. بنده مخصوصاً از جناب آقای ذوالفقاری و جناب آقای دکتر صدر می‌خواهم توجه بفرمایند کمیسیون خوار و بار و انجمن خواربار شهرداری تصویب کرده که از اول مهر گوشت را کیلویی ۳۵ ریال بفروشند و هنوز دارند ۴۸ ریال می‌فروشند.
(مهندس فروهر - ما که کیلویی ۷۰ ریال می‌خریم). یک انجمنی می‌خواهد که بگوید چرا این کار را می‌کنید هیچ نمی‌توانند شهر را نظیف کنند. نمی‌توانند برق این شهر آسفالت این شهر را اداره کنند. آقایان نمایندگان محترم تهران تشریف دارند اغلب این انجمن‌های محلی دعوت می‌کنند پانصد نفر جمع می‌شوند به سلامتی اعلیحضرت همایونی هورا می‌کشند وقتی که می‌گویند چی می‌خواهید می‌گویند دو تا شیر آب می‌خواهیم هفت تا شعله چراغ و صد متر آسفالت در ۱۸ روز قبل بود که یکی از بازرگانان به نام حاج محمد عاصمی یک دبستانی به ۳۳۵ هزار تومان مدرن ساخت و به وزارت فرهنگ هدیه کرد، وقف کرد و هدیه کرد به وزارت فرهنگ آقای وزیر فرهنگ آقای شهردار هم تشریف داشتند. رئیس انجمن محلی بی‌سیم نجف‌آباد وقتی رفت پشت تریبون نطق کرد و تشکر کرد از آن آقای عاصمی و وزیر فرهنگ گفت این سه تا تقاضا را ما داریم شهردار تهران هم گفت آقایان انجام می‌شود یکی باشد گفت آقای شهردار دو سال است این مدرسه ساختمانش طول کشیده است می‌خواستید شما بدهید صد متر جلوی این مدرسه را آسفالت کنند که اگر روز بارندگی بود مردم تو گل و شل نباشند، آقایان تاکی صبر کنیم تا کی دولت می‌خواهد برای خاطر چند نفر در وزارت کشور وزارت کشور را قائم مقام انجمن شهر بکند؟
باید ما از راه‌های دیگر اقدام کنیم اعلیحضرت همایون شاهنشاهی روزی که سناتورها شرفیاب بودند فرمودند باید انتخابات انجمن شهر تهران انجام بشود کارهای مردم به دست مردم به دست خود مردم سپرده شود آیا این صحیح است یانه؟ آیا دولت مجری نیات اعلیحضرت همایونی هست یا نه؟ تا کی ما بنشینیم و این چیزها را به بینیم آن بهداشتمان، آن آبمان، آن برقمان، آن آسفالتمان، آن نظافتمان، آن اماکن عمومیان تا کی ما می‌توانیم تحمل بکنیم یک عده زیادی از مردم همین طور شکایت می‌کنند و عدم رضایت از دولت دارند. دولت باید تصمیم بگیرد این وزارت کشور را که قائم مقام انجمن شهر است منحل بکند کار مردم را بدهد به دست خود مردم (احسنت، احسنت).
۵- طرح گزارش کمیسون گمرکات و انحصارات راجع به اصلاح قانون تعرفه گمرکی
نایب‌رئیس - گزارش کمیسیون گمرکات و انحصارت راجع به اصلاح قانون تعرفه گمرکی مطرح است قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد).
گزاش از کمیسیون گمرکات و انحصارات
لایحه شماره ۳۴۳۵ مورخ ۳۰/ ۲/ ۳۶ دولت راجع به اصلاح قانون تعرفه گمرکی (مصوب تیرماه ۳۶ کمیسیون‌های مشترک) که شامل بعضی از مواد و تعرفه گمرکی است در جلسات متمادی با حضور تیمسار سرتیپ ضرغام وزیر گمرکات و انحصارات مورد رسیدگی قرار داده و با اصلاحاتی که در آن به عمل آورد تصویب و اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌دارد مخبر کمیسیون گمرکات و انحصارات دادگر.
نایب‌رئیس - گزارش کمیسیون دادگستری هم قرائت می‌شود
(به شرح ذیل خوانده شد).
گزارش از کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی
کمیسیون دادگستری در جلسه ۲۶ تیرماه ۱۳۳۶ با حضور آقای معاون وزارت گمرکات و انحصارات به لایحه اصلاح قانون تعرفه گمرکی رسیدگی و مواد جزایی آن را با اصلاحاتی تصویب و اینک گزارش آن را ضمن تأیید کمیسیون گمرکات و انحصارات تقدیم می‌دارد.
موادی که در کمیسیون دادگستری رسیدگی شده به شرح زیر می‌باشد: مواد: ۱۶ ۱۲ ۱۷ ۱۸ ۳۶ ۳۰ مخبر کمیسیون دادگستری عمیدی نوری مشایخی مواد قرائت نمی‌شود؟
نایب‌رئیس - در موقع طرح هر ماده بعد خوانده می‌شود.
عمیدی نوری - آئین‌نامه است، آئین‌نامه اینطور می‌گوید که باید یکجا خوانده شود.
نایب‌رئیس - ماده به ماده می‌خوانیم، طبع و توزیع شده است، کلیات مطرح است آقای ارسلان خلعتبری.
ارسلان خلعتبری - امروز یک لایحه مهمی مطرح است و بنده نمی‌دانم آقای وزیر گمرکات در تهران هستند و نیامده‌اند یا نیستند (چند نفر از نمایندگان - معاونشان هستند) البته، معاونشان هستند ولی بعضی اظهارات در حضور وزیر مربوطه تأثیرش بیشتر است تا آقای معاون (خرازی - آقای خلعتبری وزراء نمی‌آیند مجلس) نخیر می‌آیند
مخصوصاً دلم می‌خواست امروز وزیر می‌بود و راجع به مطالبی که گفته می‌شد خودشان هم می‌توانستند بشنوند. مخصوصاً حالا که خود وزیر نیامده بنده آن مقدمه‌ای که می‌خواستم عرض کنم، نمی‌گویم چون آن مقدمه مربوط به خود ایشان است، اگر می‌بودند آن مقدمه بنده بنفعشان بود برای این که به عقیده بنده همانطور که انتقاد و عیبجویی لازم است تشویق هم لازم است بنده طبق تحقیقاتی که در خوزستان با نهایت بی‌طرفی کرده‌ام این آقای وزیر گمرکات از لحاظ اصلاح وضع داخلی گمرک و مرخص شدن اجناس از گمرک خدمت کرده و موجب رضایت قسمت عمده مردم شده است، این را چون بنده خودم دیده‌ام خواستم عرض کنم (حشمتی - اگر هیچ چیز را معاونشان به ایشان نگویند این را خواهند گفت).
(صدرزاده - در جلوگیری قاچاق توفیق پیدا کرده‌اند) اما در خرمشهر که مهم‌ترین بندر اقتصادی ما است معذلک هنوز هیچ تغییری از لحاظ ساختن اسکله و توسعه و احداث اسکله‌های جدید ندیدم کشتی‌های زیادی در انتظار بار هستند و همین بهانه شده است برای شرکت‌های حمل و نقل خارجی که قیمت کرایه را بالا ببرند به عنوان اینکه باید چندین روز در بندر برای بارگیری بماند. بنابراین می‌خواستم خود آقای وزیر گمرکات باشند و بشنوند و بیایند اینجا جواب بدهند که چطور شد در مورد توسعه و اقدامات برای تکمیل توسعه اسکله بندر مهم خرمشهر تاکنون هیچ‌گونه اقدامی نشده است و مسئول اقدام نکردن کیست؟
آقای وزیر گمرکات است یا کس دیگری است؟ مطلب دوم که مربوط است به گمرک و باز بنده باید تذکر بدهم این است که رفتم بندر شاهپور را دیدم بندر شاهپور هم یک بندر مهم تجارتی ما است با کمال تأسف وضعی دارد که نه فقط قابل دیدن نیست بلکه واقعاً خجلت‌آور است، یک کشوری یک بندری دارد این بندر را در ۲۵ سال پیش، سی سال پیش یک شاهی آمد ساخت همت کرد آن قسمت را آباد کرد و فعلاً این بندر به صورت یک زباله‌دانی افتاده است، البته این تقصیر وزیر گمرکات نیست برای اینکه او معجزه نمی‌تواند بکند، این بندر باید توسعه پیدا کند و باید بندر مدرن باشد، انواع و اقسام مال‌التجاره در بیابان ریخته است اتومبیل، دوا هر چیزی تصور کنید. این کار قرار بود جزء کارهای مهم آبادی و تجارتی باشد بنده رفتم راهی که بندر شاهپور را در ۱۲ کیلومتر به بالا متصل می‌کند آن راه را کامپساکس ساخته است و در شرف تمام شدن است ولی خود بندر شاهپور دست بهش نخورده است و هنوز هیچ اقدامی نکرده‌اند و بنده می‌خواستم بدانم که مسئول این کیست با کی قرارداد بسته‌اند؟
آیا قرارداد را نجام داده؟ و اگر انجام نداده چه بازخواست و مؤاخذه‌ای از او شده است؟ و تاکی باید بندر شاهپور به این صورت باقی بماند که اسباب خجلت و شرمندگی باشد؟ مسئله سوم مسئله درآمد گمرکی است بنده برای آقایان یک مثال می‌آورم بیان یک حقیقتی است در زمان شاه فقید درآمد گمرک ۷۰ میلیون تومان بود از آن وقت به این طرف حساب بفرمائید قیمت اجناس چند برابر شده است؟ بعضی اجناس شاید ۲۰ برابر ترقی کرده باشد، حساب بفرمائید که تعرفه چند برابر شده است در مورد خیلی از اجناس، یک حساب هم بفرمائید که مقدار واردات چقدر زیادتر شده است، اینها را با هم ضرب بفرمائید یک حساب تخمینی اگر به دست بیاید باید گمرک ما حداقل دو هزار میلیون تومان درآمد داشته باشد، یعنی قسمت عمده، بلکه تمام بودجه کشور ما را گمرک می‌تواند بپردازد به شرط اینکه این برنامه در نظر باشد و بدانند که عیب کار و نقص کار در کجاست و آن نقص را اصلاح کنند، بنده برای رفع نقص درآمد گمرکی چند چیز به نظرم رسید که تذکر می‌دهم که اصلاح کنند، اولاً از همه مهم‌تر قضیه قاچاق است با اینکه اقدامات مختصری شده است در این قسمت، ولی برای جلوگیری از قاچاق هنوز هم اقدام مؤثر و مهمی نشده است، چون راه نداشتن بی‌راهه بودن، کنار دریا واقع بودن، موقعیت طوریست که این مسائل تسهیل می‌کند قاچاق را، بنابراین باید در مقابل آن هم اقداماتی کرد که تا حدی مؤثر باشد. شما اگر تمام قشون را هم بفرستید در سواحل خلیج فارس معذلک باز از عهده جلوگیری حمل قاچاق بر نخواهید آمد. دولت شوروی در سال ۱۹۲۳ تا ۲۸ پنج سال تمام چندین لشگر قشون آورد در بین سرحد از بکستان ترکستان و بخارا و آنجاها که یک دسته قاچاق چی بودند که پنج، شش سال دولت شوروی با اینها مبارزه کرد و شاید هزارها نفر دولت شوروی تلفات ارتش داد. معذلک باز قاچاق می‌شد خواستم عرض کنم این کارها را باید اقدام مؤثر کرد و این قاچاق علاوه بر اینکه درآمد گمرک را کم می‌کند تجارت را هم مختل کرده تجاری که قاچاق نمی‌کنند جنسشان در دستشان می‌ماند آنهایی که قاچاق می‌کنند جنس ارزان‌تر به بازار عرضه می‌کنند بنابراین دو نوع جنس در بازار عرضه می‌شود نمی‌دانم آقای خرازی این قسمت را تصدیق می‌کنند؟ (خرازی- کاملاً صحیح است).
جنس که قاچاق وارد می‌شود و گمرک نمی‌دهد ارزانست خریدار هم زیاد دارد محرمانه هم می‌فروشند آنکه گمرک می‌دهد نمی‌تواند با آن رقابت کند چاره این چیست؟ چاره‌اش اینست که برود قاچاق بکند یا از قاچاقچی جنس بخرد بنابراین بنده در شرایط فعلی به نظرم یک راه مؤثر برای جلوگیری از قاچاق می‌رسد که این راه بزرگترین خدمت است برای امنیت کشور و همین‌طور برای آبادی کشور و خرجش هم مهم نیست و آن هم احداث یک خط کناره سرتاسری است در تمام طول خلیج فارس مخصوصاً از آقایان نمایندگان و معاون وزارت کشور تقاضا دارم که این قسمت را مطالعه بفرمایند که اگر فرض بفرمائید خرج این راه هزار میلیون تومان باشد به نظر بنده جلوگیری از قاچاق خواهد شد در ظرف چند سال درآمد گمرک را اینقدر بالا می‌برد که جبران این خرج خواهد شد حالا نمی‌دانم در برنامه دولت هست چنین ساختمانی یا نه؟ (یک نفر از نمایندگان - نیست).
اگر نیست باید این کار جزو برنامه باشد. عرض کنم از جمله چیزهایی را که درآمد گمرک را کم می‌کند و هیچ جهتی نمی‌بینم اینجا تذکر داده نشود مسئله معافیت‌های بی‌خودی است که نسبت به پاره‌ای اجناس و در مورد پاره‌ای اشخاص و مؤسسات داده می‌شود پارسال یا دو سال پیش قانونی به مجلس آمد که شرکت تعاونی ارتش را از پرداخت گمرک معاف کنند ما هم تصویب کردیم آن روز هم عده‌ای از آقایان تذکراتی دادند ولی کار به جایی رسیده که حالا تذکرات این افراد و اشخاص بی‌طرف را مقامات صالح تصدیق می‌کند یعنی اگر قرار شد برای مؤسسات بدون جهت معافیت داده بشود چون ثابت شده است که نظارت بر قوانین در مملکت خیلی مشگلست بنابراین سوء‌استفاده می‌شود همانطوری که در مورد شرکت تعاونی ارتش شده شنیدم از افراد موثقی و حتی از مقامات دولتی که سوء‌استفاده شده است بنابراین یک مثال خوبی است که در آینده به عقیده بنده کلیه مؤسساتی که از خودشان بودجه و درآمد دارند نباید بدون استثناء معاف شوند (صحیح است) و معافیت از عوارض گمرکی منحصر باید باشد به اداراتی که کارهای ضروری درجه اول عمومی مملکت را انجام می‌دهند حالا بنده مواردش را می‌خواهم ذکر کنم این مسئله معافیت از گمرک آنقدر رایج شده که هفته گذشته در کمیسیون دارایی لایحه آوردند که یک فرد به خصوصی از دادن عوارض گمرکی معاف بشود برای اینکه دستگاه تلویزیون وارد می‌کند دستگاه تلویزیون که برای طبقات بالاتر کشور است خوب خرجش را بدهند و بیشتر بگیرند فرض بفرمائید که مورد استفاده مردمست و به تدریج رواج پیدا می‌کند مردم هم استفاده می‌کنند اما جهت ندارد که دستگاه واردکننده تلویزیون از پرداخت عوارض گمرکی معاف بشود به عقیده بنده این چیزها باید حسابش بسته بشود اینجا بود که این تذکر را لازم می‌دانستم به گمرک بدهم و در این لایحه هم موارد زیادی بنده دیدم که لااقل چند مورد آن را که بی‌جهت معاف کرده‌اند عرض می‌کنم. مثلاً فرض بفرمائید اداره کل بنادر را از دادن گمرک معاف کرده‌اند اداره کل بنادر چرا باید معاف باشد در اداره بنادر یک وقتی عده‌ای از این معافیت سوء‌استفاده کردند بنابراین وقتی که معلوم شد از این قبیل مؤسسات مردم سوء‌استفاده می‌کنند هم مصلحت اشخاص است و هم مصلحت خود دولت و وزارت‌خانه‌ها است که جلوگیری بکنند برای اینکه اگر خدای نکرده اجازه دادند به همه مؤسسات و به همه اشخاص و بعد اگر قاچاق آمد و جنس غیر لازم آمد آن وقت پای نام دیگران به میان می‌آید مردم وقتی که ببینند فلان شرکت فلان مؤسسه یا فلان اداره بنادر قاچاق جنس وارد می‌کند و استفاده را اشخاص پلید و پست می‌برند بدنامی مال اشخاصی است که روحشان هم خبر ندارد به همه دستگاه ظنین می‌شوند اینست که بنده خواستم عرض کنم که در این قسمت لایحه در مورد معافیت‌ها و این قسمت‌هایی که ذکر شده است به نظر بنده بدون استثناء این معافیت باید حذف بشود. عرض دیگر بنده مزاحمت اشخاص است در داخله مملکت اگر جنس از خارج مملکت وارد کشور شد دیگر در ایستگاه راه‌آهن کیف خانم‌ها را باز کردن و چمدان اشخاص را باز کردن مورد ندارد آخر توی این افراد خارجی هست و غیرخارجی هست و آدم‌های حسابی هستند اینها یک کارهای زننده ایست که به هیچ‌وجه جلوگیری از قاچاق نمی‌کند. قاچاق را باید در مرز جلوش را گرفت نه اینکه توی چمدان اشخاص را بگردند و توی مغازه اشخاص را بگردند این را خواستم تذکر بدهم که دقت بکنند و دستور بدهند این قبیل مزاحمت‌ها در مورد مردم نشود. عرض آخرم اینست که برای ازدیاد درآمد وزارت گمرکات باید مخارج را حذف کرد آقایان این موضوع حذف مخارج باید یک روزی عملی بشود ما هی می‌گوئیم تذکر می‌دهیم توجه نمی‌کنند این وزارت گمرکات یکی از ادارات تابعه‌اش اداره قند و شکر است شما از این قند و شکری که وارد مملکت می‌شود در گمرک اگر فقط حق انحصار بگیرید سالی ۲۴۵ تا ۲۵۰ میلیون تومان عایدی خالص دولت دارد و شما که ۲۵۰ میلیون تومان عایدات خالص دارید و از این طریق می‌توانید استفاده کنید چرا دیگر اداره قند و شکر درست می‌کنید اگر می‌گوئید ممکن است یک وقتی قند و شکر احتکار بشود و به مردم ضرر برسد والله از آقایانی که اطلاعات تجارتی دارند بپرسید در دنیا آنقدر قند وشکر برای عرضه فراوانست که هیچ وقت گران و محدود نخواهد شد.
این عرایضی بود از لحاظ کلیات لایحه که بنده خواستم عرض کنم.
نایب‌رئیس - آقای صفاری صفاری بنده خواستم توضیحاتی به عرض مجلس برسانم که موضوع درآمد گمرکی که ازنظر عایدی مملکت مهم است به کمیسیون دارایی که موظف به رسیدگی است نیامده است.
عمیدی نوری - به کمیسیون بازرگانی هم نرفته است.
نایب‌رئیس - این نظر تیمسار صحیح است یعنی کمیسیون‌های اختصاصی از جهت فنی حق دارند نسبت به هر لایحه‌ای نظر بدهند ولی امور مالی به طور کلی باید به کمیسیون دارایی برود بنابراین از دستور خارج می‌شود و به کمیسیون دارایی فرستاده می‌شود.
عمیدی نوری - به کمیسیون بازرگانی هم باید بیاید برای اینکه در سرنوشت بازرگانی مملکت مؤثر است از لحاظ اقلام.
نایب‌رئیس - فرستاده می‌شود. چون در دستور دیگر چیزی نداریم مطابق تبصره ۲ ماده ۶۶ آئین‌نامه آقای دکتر بینا ده دقیقه می‌توانند صحبت کنند. بفرمائید.
۶- بیانات بعد از دستور آقای دکتر بینا
دکتر بینا - بنده پنج دقیقه عرض دارم و ابتدا از مقام ریاست تشکر می‌کنم که برای اجرای آئین‌نامه مجلس اینقدر دقت می‌فرمایند و لوایح را از دستور خارج می‌کنند و به کمیسیون‌هایی که باید این قبیل مسائل را مورد رسیدگی قرار بدهند می‌فرستند این جای کمال تشکر است از طرف تمام آقایان نمایندگان مجلس و الان هم که به بنده اجازه فرمودند که مطابق آئین‌نامه نمایندگان در بعضی موارد می‌توانند مسائل اساسی را به عرض آقایان برسانند باز هم به نوبه خود تشکر می‌کنم. به طوری که آقایان اطلاع دارند تاکنون حزب مردم کمتر خواسته است از تریبون مجلس شورای ملی استفاده کند و هیچ وقت در مسائل حزبی و خصوصی و این قسمت‌ها در پشت تریبون صحبتی نکرده است آقایان ما یک بار به دنیا اعلام کردیم یکبار در اینجا گفته شد که توده و کمونیزم از کشور ما رخت بربست (صحیح است) ما تمام این بدبختی‌هایی را که ما را دامنگیر کرده بود نشان دادیم و گفتیم که اینها ما را به چه راهی بردند. ما تمام تشکیلاتشان را به هم زدیم و از بین بردیم در ایران تشکیلاتی به نام توده موجود نیست و وجود ندارد آقایان تصدیق می‌فرمایند؟ (صحیح است). در اینجا موضوع حزب و شخص اکثریت و اقلیت نیست بنده بارها از پشت تریبون مجلس عرض کردم ملت ایران نمایندگان مردم مجلس شورای ملی در مسائل اساسی مملکتی همیشه با همدیگر متحد و متحدالقول هستند و هیچ نوع اختلافی با هم ندارند (صحیح است) در جلسه گذشته جناب آقای خلعتبری و جناب آقای عمیدی نوری راجع به بحرین تذکرات بسیار مفیدی دادند و این هم از مسائل اساسی مملکتی است که در اینجا تمام نمایندگان هم آواز هستند و بنده امیدوارم که مجلس نوزدهم این بزرگترین شاهکارش باشد که بحرین را به ما در وطن برگرداند و امیدوارم در این قسمت موفقیتی حاصل شود (انشاءالله). بنده از طرف حزب مردم و فراکسیون حزب مردم به عرض نمایندگان محترم می‌رسانم که حزب مردم در این کار به خصوص دولت که به رهبری اعلیحضرت همایون شاهنشاهی دست زده‌اند با جان و دل موافق هستیم و قبول خواهیم کرد و نشان خواهیم داد که در مملکت ایران برای وحدت ایران هیچ نوع اختلاف و تشتت بر سر کارهای اساسی وجود ندارد به نام فراکسیون حزب مردم و حزب مردم بنده این اخطار را کردم و در آینده هم راجع به این موضوع با اجازه آقایان نمایندگان محترم به اسناد و مدارک تاریخی مطالبی عرض خواهد شد (صحیح است احسنت).
۷- تعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه.
نایب‌رئیس - جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز سه‌شنبه ساعت ۹ صبح خواهد بود.
(مجلس یک ربع ساعت بعد از ظهر ختم شد)
نایب‌رئیس مجلس شورای - ملی اردلان