مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۵ امرداد ۱۳۲۶ نشست ۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پانزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پانزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: متن قوانین - تصویب‌نامه‌ها - صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی - سوالات - اخبار رسمی - فرامین - انتصابات - آیین‌نامه‌ها - بخش‌نامه‌ها - آگهی‌های رسمی
شماره تلفن: اداره ۵۴۴۸ - اطاق رئیس ۹۴۴۱
مدیر سید محمد هاشمی
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره۱۵
جلسه: ۶
صورت مشروح مجلس روز یکشنبه ۲۵ مرداد ماه ۱۳۲۶
فهرست مطالب:
۱-تصویب صورت جلسات چهارم و پنجم
۲- مذاکره نسبت به تعیین دستور
۳- انتخاب رئیس
۴- بیانات آقای رئیس
۵- طرح پیشنهاد راجع به تغییر دستور
۶- طرح اعتبارنامه آقای مشایخی
۷- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس چهل و پنج دقیقه قبل از ظهر به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
[۱- تصویب صورت جلسات چهارم و پنجم.]
رئیس- جلسه چهارم مجلس دو مرتبه تشکیل شد و به عنوان تنفس ختم شد و جلسه قبل برای این که عده برای رأی کافی نبود صورت جلسه تصویب نشد. اعتراضاتی هم شد که اصلاح خواهد شد.
امیرتیمور- بنده هم اعتراض دارم به صورت جلسه.
رئیس- نسبت به صورت جلسه اعتراض دارید؟
امیرتیمور- بلی صورت جلسه‌ای که امروز قرائت شد بنده اعتراض دارم.
رئیس- نسبت به صورت جلسه چهارم که قرائت شد؟
امیرتیمور- بلی آقا نسبت به همین صورت جلسه دیروز.
رئیس- بسیار خوب شما چون غایب بودید بفرمایید.
امیرتیمور- بنده خیلی معذرت می‌خواهم که در جلسه قبل چون اجازه گرفته بودم و کسالت داشتم موقع قرائت صور جلسه نبودم که اعتراضم را عرض کنم. اعتراض بنده نسبت به صورت جلسه دو قسمت است یک قسمت در عرایضی که بنده در جلسه هشتم مرداد کردم اشتباهی روی داده و از آقای دکتر متین دفتری بسیار بسیار ممنون شدم که بنده را همان جلسه متوجه اشتباه فرمودند و از نظر اهمیتی که موضوع دارد اجازه می‌خواهم که آن اشتباه را تصحیح کنم و حالا تصحیح می‌کنم. پس از این که دولت ایران امتیاز دارسی را الغاء کرد و ابلاغ الغای امتیاز دارسی به کمپانی رسید البته کمپانی مایل بود که زیر بار نرود تشبثاتی کرد حکومت انگلستان هم به کمک کمپانی اقداماتی کرد و مراسلاتی بین دولت ایران، وزارت امور خارجه ما یعنی سفارت انگلیس با وزارت خارجه رد و بدل شد ابتدا دولت انگلستان مایل بود که این قضیه به دیوان داوری لاهه مراجعه شود و دولت ایران تشخیص داد که چنین حقی طبق مقررات برای دیوان داوری لاهه نخواهد بود. زیرا دیوان داوری لاهه ممکن است فقط به اختلافات بین دو دولت رسیدگی کند پس از این موضوع را دولت انگلستان به مجمع ملل مراجعه کرد و آنچه به خاطر دارم یکی از وزرای انگلستان ...
رئیس- اینها نسبت به صورت جلسه است که می‌فرمایید آقا؟
امیرتیمور- بلی آقا این مربوط به تصحیح عرایض بنده است. آنچه که به خاطر دارم یکی از وزرای انگلستان که گویا مرحوم سیرجان سایمون بود به مجمع ملل رفت برای توضیحات خودشان و از طرف دولت ایران هم یک هیئتی تحت ریاست مرحوم داور رفتند در آنجا ابتداء مجمع ملل یکی از اعضای خود را به عنوان راپورتور معرفی کردو آنها هم آقای دکتر بنش را معرفی کردند. آقای دکتر بنش بعد از آن که وارد شد به طرفین توصیه کرد که با مذاکرات مستقیم قضیه را حل کنند و آن وقت به توصیه ایشان از طرف دولت انگلستان نماینده مخصوصی به تهران
آمد که گویا مرحوم سرجان کدمن بود از طرف دولت ایران هم یک هیئتی معین شدند که جناب آقای تقی‌زاده بودند، مرحوم فروغی بودند، مرحوم داور بودند و بالاخره.
رئیس- این منظور از نطق آن روزتان است؟
امیرتیمور- و قرارداد در مجلس تصویب شد و همه آقایان هم ملاحظه فرموده‌اند و خوانده‌اند این یک قسمتی است از عرایض بنده که چون اشتباه شده بود عرض کردم. عرض دیگر بنده قسمت دوم عرایض بنده است که بنده قبلاً باید ماده ۱۰۸ را قرائت کنم.
ماده صد و هشتم- در مباحثات ناطقین باید متناوباً به ترتیب مخالف و موافق نطق نمایند در باره وزرا یا معاونین آنها و یا مخبرین کمسیون‌ها که مأمور تأیید و دفاع لوایح یا طرح قانونی هستند لازم به ثبت اسم نیست و هر وقتی که اجازه نطق بخواهند اجازه به آنها داده می‌شود به استناد این ماده در جلسه دوم یعنی در تنفس دوم بنده تقاضا کردم که مجدداً در جواب فرمایشات آقای اسکندری که آن روز اول آماده نبودم و جواب فرمایشاتشان راحاضر کرده بودم که توضیحاتی عرض کنم به بنده اجازه داده نشده در صورتی که بنده جواب تمام فرمایشات ایشان را جزء به جزء حاضر کرده بودم خیلی لازم بود که به من اجازه داده می‌شد تا نکته مهمی باقی نماند و از اعتراضاتی که فرموده بودند رفع اشتباه بشود متأسفانه مقام ریاست به من اجازه ندادند عرض نمی‌کنم که عمداً به بنده اجازه ندادند ولی اشتباه شده بود.
رئیس- نخیر آقا، بر طبق نظامنامه اجازه داده نشد.
امیرتیمور- ولی بر اثر این اشتباه یک حقی از من فوت شد که اگر من توضیح می‌دادم به اعتبارنامه آقای تقی‌زاده با قید و شرط رأی گرفته نمی‌شد و به طوری که یکی از جراید هم نوشته بود چنین شائبه‌ای ایجاد نمی‌شد. در هر حال بنده این جا خیلی متأسف هستم که یک حقی از من فوت شد یعنی حقی از دیگری فوت شد و طبق ماده ۱۰۸ چون بنده مخبر بودم و مکلف به دفاع بودم موقعی که تقاضا کردیم به من اجازه داده شود حتماً باید به من اجازه داده شود گرچه از جناب آقای مسعودی متشکرم که دفاعشان بی‌اندازه کامل بود و یک مقداری از اذهان ساده رفع اشتباه کرد ولی اگر به من اجازه داده بودند جواب فرمایشات حضرت والا را جزء به جزء و کلمه به کلمه حاضر کرده بودم و اینجا مسلم و مدلل می‌شد که نماینده محترم اشتباه فرموده‌اند و از خودشان هم رفع اشتباه می‌کردم.
رئیس- به طوری که خاطر آقایان مسبوق است پس از این که آقای اسکندری صحبت کردند آقای تیمور به عنوان مخبر و مخالفت با بیانات آقای اسکندری صحبت‌هایی کردند و ایشان گفتند که بیاناتشان روی پرونده نیست بلکه در صلاحیت شخصی صحبت می‌کنند در این موقع پیشنهاد کفایت مذاکرات شده بود آقای مکی وآقای اردلان پیشنهادهایی دادند که بعداً استرداد شد و پس از استرداد دیگر جای مذاکره نبود معهذا بنده به آقای مسعودی اجازه دادم صحبت کنند و این طور نبود که فرمودید. دو موافق هم حق صحبت نداشتند و موقع رأی هم رسیده بودیم آن را هم برای خاطر این که چیزی گفته نشود مثل اینکه سرکار می‌فرمایید اجازه استثنایی به آقای مسعودی دادم (صحیح است) صورت جلسه چهارم تصویب می‌شود حالا صورت جلسه پریروز قرائت می‌شود.
(صورت جلسه روز پنجشنبه ۲۲ امرداد ماه به وسیله آقای محمدعلی مسعودی (منشی) قرائت گردید).
یک ساعت ونیم به ظهر روز پنجشنه ۲۲ امرداد مجلس به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید و صورت مجلس چهار جلسه که به عنوان تنفس خاتمه یافته بود قرائت شد.
اسامی غائبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شد:
غائب با اجازه: آقای شریعت‌زاده مشاور.
غائبین بی‌اجازه، آقایان: هدایت‌الله پالیزی، قوامی، علی وکیلی، تقی‌زاده، لیقوانی.
دیرآمده با اجازه: آقای امیرتیمور. دیرآمدگان بی اجازه: آقایان: غضنفری، نراقی، دکتر راجی، آقاخان بختیاری، فولادوند، ناصرالدین ناصری.
آقای یمیناسفندیاری به عنوان اعتراض به صورت مجلس اظهار نمودند که خروج ایشان از جلسه اسبق به خاطر اهالی آذربایجان بود و نیز برای استرداد اعتراض نسبت به اعتبارنامه خود به کسی متوسل نشده‌اند.
آقای رضوی بیان داشتند که در تقدم طرح اعتبارنامه آقای تقی‌زاده گفته بودند که برخلاف نظامنامه است و مجلس وقتی می‌تواند دستور خود را عوض کند که نظامنامه حاکم نباشد و نیز گفتگو در شخصت نمایندگان همیشه از وظایف مجلس است و این حق نباید از مجلس سلب شود.
آقای دکتر شفق اظهار نمودند بعضی صورت مجلس‌ها بیش از لزوم مفصل است و معنی مجمل نیز این نیست که مطالب مهم متروک و مکررات فرعی وارد صورت مجلس شود از جمله پیشنهادی که در قایم با سکوت به احترام شعائر مشروطیت داده‌اند حتی یک جمله از توضیحات ایشان ذکر نشده ولی ضمن مخالفت آقای اسکندری موضوع محاسبه ایشان راجع به ضرر کشور از تمدید قرارداد نفت ارقام فرعی هم آمده است همچنین نسبت به نطق یکی از نمایندگان در صورت مجلس اظهار نظر شده در حالی که صورت مجلس باید انعکاس مذاکرات باشد.
آقای رئیس بیان داشتند که تمام نطق شما و دیگران در صورت مشروح ذکر شده در صورت مختصر هم بعد از این دقت می‌شود.
آقای اسکندری اظهار نمودند اگر خلاصه اعتراضاتشان که طی هفت ماده در خاتمه ادعانامه به عرض مجلس رسیده ذکر شده بود بهتر بود و نیز ضمن همان مذاکرات تذکر داده‌اند که در جامعه ملل هیچ قسمت حکمیتی از طرف دکتر بنش راجع به قرارداد نفت نشده است همچنین اشاره نمودند که وقتی گفتند تمدید قرارداد مطابق مصلحت ملت و کشور نبود اکثریت نظر ایشان را قبول و تحسین نموده است و در صورت مجلس ذکر نشده و نیز لازم دانستند که متن پیبشنهاد آقای دکتر شفق در صورت مجلس قید شود.
در این موقع عده برای تصویب صورت مجلس کافی نبود آقای دکتر مصباح‌زاده از این که برای تشکیل وزارت کار و تبلیغات در نامه قرائت شده از طرف آقای امینی تصویبنامه قائم مقام قانون ذکر شده اعتراض نمودند.
آقای اردلان با توضیحات در اطراف عدم شرکت بعضی از نمایندگان در جلسه رسمی تعطیل جلسات و قرار جلسه خصوصی در اخذ رأی مخفی به پیشنهاد آقایان دکتر راجی و صادقی و هدایت و باز عدم حضور آقایان در جلسه اظهار نمودند در این موقع تشنج مجلس و بحران مملکت مصلحت کشور نیست و معقتد بودند که آقایان نمایندگان با شکت در مجلس وحل و عقد مشکلات اصول دموکراسی را محفوظ دارند.
آقای محمدعلی مسعودی توضیح دادند چون در جلسه خصوصی قرار شد رأی مخفی نسبت به پیشنهاد تقدیم شده مورد قبول اکثریت واقع شد ولی جلسه بدون اخذ نتیجه بر هم خورد در جلسه رسمی حضور نیافته‌اند و نیز به مناسبت مندرجات روزنامه کیهان تذکر دادند که طرفداران تقی‌زاده طرفداران سیاست جنوبی نیستند. آقای فرامرزی توضیح دادند که در نگارشات روزنامه کیهان نسبت به شخص معینی اظهار نظر نشده است و معتقد بودند که اقلیت وقتی عمل اشتباهی به ضرر مملکت از ناحیه اکثریت دید ممکن است ابستروکسیون کندولی در انتخاب هیئت رئیسه یا تصویب اعتبارنامه‌ها به هیچ نحو صلاح نیست و اگر مجلس نتواند از این دو راهی به طرفی رود که مقوی اصول دموکراسی شود هر قوه کوچکی می‌تواند قدرت را از دست مجلس بگیرد و این موجب ضعف عدالت و آزادی خواهد شد و معتقد بودند که هر دو دسته با وضع فعلی که گفته شده وکیل بالقوه هستند بهانه‌هایی برای ایجاد تشنج به دست می‌دهند بهتر است که حل این اختلافات را به اصول پارلمانی که درتمام دنیا معمول است معمول کنیم.
آقای آصف با اشاره به وضع فعلی کشور و انتظارات مردم و ذکر مسائلی چند از دوره چهاردهم چنین بیان نتیجه نمودند که هر یک از نمایندگان وکیل تمام کشور وپانزده میلیون ایرانی هستند و باید دور از نظریات شخصی به نفع جامعه خدمت کنند همان گونه که در اینجا مکرر به کلام الله مجید قسم یاد کرده‌ایم و در اساسی که خدمت به جامعه است اختلافی نیست باید این تشنج را از بین برداریم و از فروغ صرف‌نظر کنیم و به اصول بپردازیم. و مردمی که در انتظار ما هستند قدم‌های سریعی برای اصلاح حال آنها برداریم.
درینموقع آقای مکی ازطرف اقلیت خواستند صحبت کنندولی عده برای مذاکره کافی نبود.
مجلس یک ربع بعد از ظهر خاتمه یافت و جلسه آینده روز یکشنبه ۲۵ محول گردید.
رئیس- نسبت به صورت جلسه اعراض نیست؟
ملک‌مدنی- بنده عرضی دارم.
رئیس- بفرمایید.
ملک‌مدنی- آنچه که بنده استنباط کرده‌ام حضرت عالی فرمودید که صورت جلسات تصویب شد
و این صورت جلسه پریروز را یک جلسه خاص و مشکلی صورت دادید یا اگر بنده اشتباه کرده‌ام در این صورت مقام ریاست توضیح بفرمایند که رفع اشتباه بشود وگرنه این جلسه پریروز هم به طور تنفس بوده است و حالا که اکثریت پیدا شده است برای تصویب صورت جلسات همه اینها به صورت یک جلسه است و جلسه پریروز یک جلسه خاص نبوده است خواستم این تذکر را بدهم که مطابق سابقه و آئین‌نامه این طور نبوده و نباید این طور عمل بشود اگر این طور است که هیچ و اگر غیر از این است بنده خیال می‌کنم هم اداره تقنینیه می‌داند و هم سابقه هست و هم آقایانی که در مجلس بوده‌اند اطلاع دارند که مکرر این طور شده است که ۵- ۶ جلسه به عنوان تنفس ختم شده و بعد مقام ریاست اظهار کرده‌اند مخالفی هست گفته شده است خیر و بعد فرموده‌اند صورت جلسه تصویب می‌شود. در واقع این چهار پنج جلسه به طور تنفس هم یک جلسه می‌شود.
رئیس- سه جلسه از جلسه‌های پیش به عنوان تنفس ختم شد جلسه چهارم پیشنهاد ختم جلسه از طرف آقای دکتر معظمی رسیده بود و جلسه را ختم کردیم (صحیح است) بنابراین رأی به تصویب ماند به این جلسه که اکثریت حاصل است و تصویب شد حالا این صورت جلسه هم خوانده شد هر کس به این صورت جلسه معترض است اعتراض کند معترضی نیست؟
فرامرزی- بنده معترضم.
رئیس- بفرمایید.
فرامرزی- عرض کنم آنجا که نوشته شده از قول بنده راجع به مسئله اوبسترکسیون بنده عرض کردم در مسائل مهم ممکن است ابستروکسیون کرد یک طوری اینجا عبارت هست مثل این که ابستروکسیون یک اصلی است. ابسترکسیون یک اصلی نیست که به رایش یک اصلی قائل شده باشند. یک قضیه‌ای است که این طوری پیش آمد بنده عرض کردم که اگر این ابستروکسیون در یک مسئله مهمی بود که مربوط به حیات مملکت بود یک چیزی بود ولی برای یک چنین کار جزئی صلاح نبود. بنده طوری عرض نکرده بودم که ابستروکسیون یک اصلی باشد برای یک قضایائی این عبارت را استدعا می‌کنم اصلاح بفرمایید.
رئیس- آقای اردلان نسبت به صورت جلسه اعتراضی دارید بفرمایید.
اردلان- عرض کنم که ضمن غائبین بدون اجازه نوشته شده است آقای هدایت‌الله پالیزی بنده خواستم عرض کنم که بنده مسبوق هستم دو سه ماه است که ایشان مریض و در کرمانشاه هستند.
رئیس- اصلاح می‌شود. آقای حاذقی بفرمایید.
حاذقی- موقعی که صورت مجلس جلسه پیش قرائت می‌شد مجلس از اکثریت افتاد و این موضوع مورد اعتراض یک عده‌ای شد حالا مقام ریاست تذکر بفرمایند موقعی که مجلس مشغول کار است آقایان از بیرون رفتن از جلسه خودداری بفرمایند و یکی هم این که آقای محمدقلی قوامی را غائب بی‌اجازه نوشته‌اند در صورتی که توسط خود بنده از جناب آقای رئیس اجازه گرفته‌اند خواستم عرض کنم که اصلاح بفرمایید.
رئیس- اصلاح می‌شود دیگر نسبت به صورت جلسه اعتراضی نیست؟
امینی- بنده ده دفعه اجازه خواستم (بعضی از نمایندگان- اعلام رأی شده است. آقا نمی‌شود.)
رئیس- نسبت به صورت جلسه است آقا؟
امینی- بلی عرض کنم یا بنشینم؟
رئیس- بفرمایید آقا.
ابوالقاسم امینی- عرض کنم که درصورت جلسه ذکر شده است آقای مصباح‌زاده به گفته امینی به این که تصویبنامه به جای قانون است اعتراض کرده‌اند. بنده می‌خواستم عرض بکنم که گفته بنده نیست و از روی نامه مربوط به وزارت کار خواندم باز این اعتراض ایشان به وزارت کار است (صحیح است)
رئیس- آقای رضوی نسبت به صورت جلسه اعتراض دارید؟
رضوی- بنده جواب آقای ملک‌مدنی را می‌خواستم عرض کنم.
رئیس- آقای دکتر شفق نسبت به صورت جلسه فرمایشی دارید؟
دکتر شفق- اگر نسبت به صورت جلسه رأی گرفتید بنده اخطار نظامنامه دارم.
رئیس- پس صورت جلسه تصویب می‌شود فرمایشی دارید بفرمایید.
دکتر شفق- راجع به پیشنهادی که بنده در باب اعتبارنامه آقای تقی‌زاده تقدیم داشتم به نظر بنده یک مختصر سوء تعبیر شد و آن عبارت بود از این که همکار محترم بنده نماینده محترم آقای امیرتیمور فرمودند اعتبارنامه آقای تقی‌زاده با قید و شرط قبول شد. اعتبارنامه یک نماینده وقتی در مجلس مطرح می‌شود از دو حیث مورد نظر واقع می‌شود یکی از حیث صلاحیت شخصی و یکی از حیث جریان انتخابات. پیشنهاد را چون بنده دادم، بنده اعتراف می‌کنم که نسبت به صلاحیت شخصی و جریان انتخابات آقای تقی‌زاده هیچ گونه قید و شرط نبود (صحیح است) و مجلس از این لحاظ به هیچ‌وجه با قید و شرط به ایشان رأی نداد. (صحیح است) اما شرط یا قید اگر حقیر را معذور بدارند آنجا قید و شرط نیست چون آقای اسکندری یک مطالب حقوقی و سیاسی توأم با زندگی سیاسی آقای تقی‌زاده ذکر کرده بودند و یک جمله‌ای فرموده بودند که اگر ما رأی به نمایندگی آقای تقی‌زاده دادیم تمام فعالیت‌های سیاسی زندگانی ایشان را هم تضمین کردیم. امضاء کردیم نظیر این که بگوییم هر یک از آقایان که مورد بحث واقع می‌شود نمایندگی‌اش و وقتی که نمایندگی آن آقا را پذیرفتیم هر کاری در عمرش کرده است رسمی و غیررسمی ما تصویب کرده‌ایم خیر، چنین شرطی نیست در تصویب اعتبارنامه اشخاص، در نمایندگی اشخاص دو شرط است صلاحیت شخصی و جریان انتخابات پیشنهاد بنده مفهومش این بود که مسائل حقوقی و سیاسی که در نطق آقای اسکندری مطرح شد مربوط به صلاحیت شخصی و جریان انتخابات ایشان نیست (صحیح است) و مجلس در آن قسمت‌ها به هیچ‌وجه امضاء نمی‌کند و این طور نیست که هر کس در زندگی هر عملیاتی داشته باشد مجلس آن را تصویب بکند و گمان می‌کنم این مطلب روشن است و چون ایشان در فصول و آئین‌نامه‌های مجلس استادند و ما شاگردیم می‌خواستم تذکر بدهم که این ماده ۸ نمی‌گویدکه مخبر شعبه هر وقت خواست می‌تواند بدون رعایت تناوب صحبت بکند این جا می‌نویسد مخبرین کمیسیون‌ها و شعبه غیر از کمیسیون است مگر این که چاپ این آئین‌نامه غیر از چاپ آئین‌نامه آقا باشد.
رئیس- پیشنهادی از طرف آقایان دکتر راجی و مهندس هدایت و صادقی شده بود باید رأی بگیریم ۰۰۰ پیشنهادی رسیده است که به پیشنهاد باید رأی مخفی گرفته شود قرائت می‌شود
(صحیح است) اسامی آقایان هم ذکر می‌شود بعد شروع می‌کنیم به اخذ رأی مخفی با مهره (صحیح است) پیشنهاد را قرائت کنید.
محمدعلی مسعودی (منشی)- دو پییشنهاد است که از طرف تقریبا چهل نفر از آقایان شده است (امینی- آقا بخوانید).
امضاء‌کنندگان زیر پیشنهاد می‌کنند که نسبت به پیشنهاد آقایان دکتر راجی، مهندس هدایت و صادقی، راجع به مقدم داشتن انتخاب هیئت رسمی دائمی در دستور رأی مخفی گرفته شود.
دکتر جلال عبده، حاذقی، اردلان، آصف، لاهوتی، دکتر طبا، رضوی، مکی، ثابتی، ابوالقام امینی، حسن ارسنجانی، سیدهاشم وکیل، ضیاء ابراهیمی، دکتر رضازاده شفق، منصف، یکی دو تا هم امضاء لایقرء است. باز یک پیشنهاد یگر هم شده است که می‌خوانم.
ریاست مجلس شورای ملی، پیشنهاد می‌کنیم نسبت به پیشنهاد آقایان دکتر راجی، صادقی و هدایت با رأی مخفی گرفته شود به وسیله مهره.
دکتر اعتبار، کفایی، تولیت، جواد گنجه، حاذقی، ملک مدنی، ناصر ذوالفقاری، عبدالقدیر آزاد، نورالدین امامی، احمد دهقان، محمدعلی مسعودی، اسدالله ممقانی، برزین، عباس مسعودی، اردشیر شادلو، ملکی، حائری‌زاده، مسعود ثاتبی، امامی اهری، کشاورز صدر، قبادیان، مکی (بعضی از نمایندگان- هر دو پیشنهاد یکی است آقا) (دکتر عبده- راجع به این پیشنهاد اگر توضیحی لازم است عرض کنم).
عباس مسعودی- رأی بگیرید آقا.
رئیس- یک پیشنهادی رسیده که بر طبق ماده ۹۲ آئین‌نامه رأی مخفی گرفته شود ماده ۹۲ آئین‌نامه هم قرائت می‌شود اول پیشنهاد خوانده می‌شود بعد ماده ۹۲.
مسعودی- اول تکلیف این پیشنهادها را معلوم کنید.
رئیس- تکلیفی ندارد وقتی پیشنهاد رأی مخفی شد رأی ندارد پیشنهاد را بخوانید (پیشنهاد به شرح ذیل قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم طبق ماده ۹۲ آئین نامه در خصوص پیشنهاد آقای دکتر راجی و غیره رأی گرفته شود.
معتمددماوندی، حاذقی، (بعضی از نمایندگان- این چیست آقا؟)
رئیس- ماده را قرائت بفرمایید.
(ماده ۹۲ آئین‌نامه به شرح زیر قرائت گردید.)
ماده ۹۲- در موقع اخذ رأی علنی با اوراق یا اخذ رأی مخفی، هر گاه خواندن اسامی نمایندگان برای تحقیق حضور تقاضا شود مجلس بدون مباحثه در آن باب رأی می‌دهد.
در این صورت اسم هر یک از نمایندگان را یکی از منشیان به صدای بلند ذکر کرده و همان شخص رأی خود رادرظرف مخصوص می‌اندازد. پس از ختم این عمل مجدداً اسامی قرائت می‌شود تا آنهایی که در دفعه اول خارج اطاق بودند بتوانند رأی بدهند.
بعضی از نمایندگان- اشکالی ندارد.
حاذقی- توضیح کوچکی داشتم اجازه می‌فرمایید؟
رئیس- بفرمایید.
حاذقی- چون بنده هر دو تقاضا را امضاء کرده‌ام می‌خواستم برای رفع سوء‌تفاهم عرض کنم. چون بنا بود که این موضوع با توافق نظر همه آقایان صورت بگیرد قبلا ما یک صورتی تهیه کرده بودیم که ۹ نفر از آقایان هم امضاء کرده بودند بعد برای اینکه تکمیل شود یک عده‌ای از آقایان اقلیت هم بنا بود امضاء بفرمایند که عده امضاء کافی بشود در این ضمن آن برگ ۹ امضائی هم تکمیل شده بود که به ۱۵ امضاء رسیده و چون هر دو موضوعش یکی است این است که بنده توضیح دادم.
ابوالقاسم امینی- بنده اخطار دارم. آئین ناتمه می‌گوید بدون مباحثه باید مجلس قبول کند. جنابعالی اجازه دادید بحث بکنند.
رئیس- پیشنهاد کرده باید توضیح بدهد.
امینی- بدون مباحثه باید مجلس قبول کند.
حاذقی- بحث نبود آقا.
رئیس- توضیح بود. آقایان توجه کنند رأی گرفته می‌شود. پیشنهاد را بخوانید.
سزاوار- خود حضرتعالی یک توضیحی راجع به مهره سیاه و سفید بفرمایید.
حاذقی- یک توضیحی برای مهره سیاه و سفید لازم دارد.
رئیس- آقای سزاوار چه می‌گویید مطالبتان چیست؟
سزاوار- عرض کنم که یک توضیحی لازم دارد برای مهره سیاه و سفید در تقدم و تأخر اعتبارنامه‌ها یا انتخاب هیئت رئیسه.
رئیس- پس من می‌خواهم چه بگویم آقا تأمل بفرمایید ترتیب رأی با مهره به موجب ماده ۹۲ که اعلام شده این است، اولاً مهره‌ها بین آقایان توزیع و تقسیم می‌شود یک مهره سفید و یک مهره سیاه بعد اسم آقایان یکی یکی برده می‌شود آقایان اینجا جا می‌شوند پای تریبون اشخاصی که موافق با پیشنهاد آقای دکتر راجی و آقای صادقی هستند مهره سفید که علامت قبول است خواهند داد، اشخاصی که مخالف با این پیشنهاد هستند مهره سیاه می‌دهند.
سزاوار- در انتخاب هیئت رئیسه بفرمایید.
یمیناسفندیاری- توضیح بفرمایید آقا.
رئیس- برای تقدم انتخاب هیئت رئیسه رأی گرفته می‌شود.
یمیناسفندیاری- بلی اگر موافق هستند مهره سفید می‌دهند ..
رئیس- موافقین مهره سفید می‌دهند و مخالفین مهره سیاه می‌دهند (صحیح است) و مهره تفتیشیه خودشان را هم بعد در اینجا می‌آورند و باید متوجه باشند که شمرده می‌شود و بعد رأی گرفته می‌شود (صحیح است).
امینی- بنده استدعا می‌کنم پیشنهادی که ما کردیم دو مرتبه خوانده شود که سوء‌تفاهم نشود.
بعضی از نمایندگان- نمی‌شود آقا برای این که اعلام رأی شده است.
محمدعلی مسعودی- قبلاً خوانده شده است آقا.
حاذقی- اگر مهره سفید زیاد بود بلافاصله شروع می‌شود به انتخاب هیئت رئیسه.
رئیس- اگر مهره سفید بیشتر بود اکثریت دارند.
حاذقی- یعنی همین امروز شروع می‌شود.
رئیس- بلی آقا.
اردلان- مطابق آئین‌نامه ۳ نفر باید تعیین بشوند و مهره‌ها را نظارت کنند.
حاذقی- نظار را تعیین بفرمایید آقای رئیس.
رئیس- سه نفر برای استخراج آراء به حکم قرعه باید معین شوند آقای مسعودی شما استخراج کنید.
(اقتراع به عمل آمده آقایان نظار به شرح زیر تعیین شدند):
دکتر صادق رضازاده شفق، عباس فاضلی، دکتر عبداله معظمی.
رئیس- پیشنهاد برای توجه آقایان یک مرتبه دیگر قرائت می‌شود.
(پیشنهاد به شرح زیر قرائت شد):
پیشنهاد می‌کنیم که دستور جلسه آتیه انتخاب هیئت رئیسه مجلس شورای ملی باشد.
صادقی، خسرو هدایت، دکتر راجی.
رئیس- اگر نسبت به این پیشنهاد رأی مثبت بود شروع می‌شود به انتخاب هیئت رئیسه. عده حضار ۱۱۲ نفر اسامی آقایان یک یک قرائت می‌شود حاضر می‌شوند و رأیشان را می‌اندازند.
دکتر معظمی- مطابق ماده ۹۲ یکی یکی قرائت می‌شود تشریف می‌آورند اینجا از آن مهره‌هایی که بهشان داده شده است اگر موافقند که مهره سفید می‌اندازند و اگر مخالفند که با خودشان است در آن کیسه‌ای که آنجا روی میز آقایان منشی‌هاست در آنجا می‌اندازند و بعد آن کیسه هم شماره می‌شود (یمیناسفندیاری- اگر موافقند با این که هیئت رئیسه مقدم باشد مهره سفید می‌دهند) (خنده حضار) اسامی به شرح زیر قرائت گردید:
آقای ثابتی، آقای سلطانی، آقای رضوی، آقای دکتر عبده، آقای رحیمیان، آقای عباس مسعودی، آقای تولیت، آقای امیرتیمور، آقای منصف، آقای عباس اسکندری، آقای افخمی، آقای اکبر، آقای کهبد، آقای ارباب مهدی، آقای عامری، آقای دکتر امینی، آقای ابوالقاسم امینی، آقای امین، آقای ذوالفقاری، آقای برزین، آقای دکتر بقائی، آقای مهندس رضوی، آقای دکتر آشتیانی، آقای سزاوار، آقای حاذقی، آقای اردلان، آقای شریعت‌زاده، آقای گلبادی، آقای دکتر فلسفی، آقای اسلامی، آقای صاحب جمع، آقای بیات، آقای مرآت‌اسفندیاری، آقای ملک‌مدنی، آقای قبادیان، آقای دهقان، آقای اقبال، آقای دکتر اعتبار، آقای سلطان‌العلماء، آقای مکی، آقای وثوق، آقای نبوی، آقای بهار، آقای آشتیانی زاده، آقای یمیناسفندیاری، آقای سید هاشم وکیل، آقای ارسنجانی، آقای محمود محمود، آقای کشاورز صدر، آقای وکیل‌الدوله، آقای آصف، آقای لاهوتی، آقای امامی، آقای مهندس خسرو هدایت، آقای دکتر طباء، آقای صادقی، آقای فولادوند، آقای جرجانی، آقای معین‌زاده، آقای موسوی، آقای ابوالقاسم بهبهانی، آقای ایلخان، آقای بختیار، آقای دکتر راجی، آقای شادلو، آقای مکرم، آقای شریعت‌زاده، آقای دکتر مصباح‌زاده، آقای ضیاء ابراهیمی، آقای دکتر مجتهدی، آقای ساعد، آقای بهادری، آقای دکتر ملکی، آقای نورافشان، آقای دکتر متین‌دفتری، آقای ملکی، آقای افشار، آقای اهری، آقای نیک‌پی، آقای قهرمان، آقای ماکویی، آقای زنگنه، آقای کفایی، آقای غضنفری، آقای نواب، آقای ظفری، آقای ملک‌پور، آقای گیو، آقای خسرو قشقایی، آقای فرامرزی، آقای صدرزاده، آقای اخوان، آقای قائم‌مقام رفیع، آقای نصرت‌الله اسکندری، آقای ممقانی، آقای امامی خویی، آقای جواد گنجه‌ای، آقای دادور، آقای نراقی، آقای مشایخی، آقای عبدالقدیر آزاد، آقای هراتی، آقای نیکپور، آقای اورنگ، آقای شهاب خسروانی، آقای حسین قشقایی، آقای ناصر ذوالفقاری، آقای محمدعلی مسعودی، آقای اسدی، آقای معتمد دماوندی، آقای فاضلی، آقای دکتر شفق، آقای دکتر معظمی پس از اخذ رأی شماره آراء شروع گردید.
دکتر معظمی- مهره‌های تفتیشیه ۱۱۳ نفر.
امامی- آقا ۱۱۲ تا اعلام رأی فرمودید.
دکتر معظمی- آقای اسدی بعد آمدند اضافه شد اول سفید را می‌خوانیم مهره سفید هفتاد و یک.
بعضی از نمایندگان- مهره‌های سیاه هم باید شمرده شود آقا.
رئیس- بشمارید آقا.
دکتر معظمی- مهره‌های سیاه ۴۳ تا شماره شد.
رئیس- یکی زیاد است (بعضی از نمایندگان- درست نیست آقا)
مکی- باید تجدید شود.
رئیس- پیشنهاد آقای دکتر راجی و دیگران ۷۱ رأی تصویب شد حالا شروع می‌شود به انتخاب رئیس.
مکی- جلسه آینده.
رئیس- پیشنهاد در جلسه چهارم شد دو جلسه
هم از آن گذشت پیشنهاد در جلسه چهارم شده. حالا جلسه پنجم است (صحیح است) پس حالا شروع می‌شود به انتخاب هیأت رئیسه.
قبادیان- هیئت رئیسه خیر فقط آقای رئیس.
اردلان- سه نفر را برای نظارت انتخاب بفرمایید.
رئیس- شروع می‌شود برای استخراج آراء سه نفر به حکم قرعه از اعضاء انتخاب شوند.
(اقتراع به عمل آمد آقایان حائری‌زاده یزدی، نصرت‌الله اسکندری، نصرالله لاهوتی معین شدند).
حائری‌زاده- آقای مسعودی یکی دیگر را قرعه بکشید.
رئیس- اجباری نیست هر کس می‌خواهد شرکت کند.
(اقتراع به عمل آمد و آقای مهدی مشایخی معین شدند).
رئیس- پیشنهادی رسیده بر طبق ماده ۹۲ این هم رأی گرفته شود (بعضی از نمایندگان: نمی‌شود آقا) پیشنهاد مربوط به ترتیب رأی است که به موجب ماده ۹۲ به ترتیب یکی یکی از آقایان تشریف بیاورند.
عده حاضر ۱۰۶ نفر.
دماوندی- آقای عزت الله بیات آمدند بنابراین ۱۰۷ نفر.
اخذ واستخراج آراء به عمل آمده نتیجه به ترتیب ذیل حاصل گردید:
رئیس- یک عده از آقایان بعداً آمده‌اند عده حضار شد ۱۱۲ نفر بنده ۷۳ رأی داشتم و ۳۶ رأی آقای تقی‌زاده و سه رأی هم سفید بوده است. (نمایندگان: مبارک است).
[۴- بیانات آقای رئیس.]
رئیس- از این که برای بار دوم آقایان نمایندگان محترم مرا مورد لطف و حسن ظن خود قرار داده‌اند تشکر می‌کنم. بر خاطر آقایان پوشیده نیست که مملکت ما به اصلاحات زیادی محتاج می‌باشد و مردم از دوره پانزدهم انتظارات بسیار دارند (صحیح است) که برتر و بالاتر از همه حفظ حقوق و مصالح ملت ایران است. بنده اطمینان دارم تمام آقایان نمایندگان محترم در برابر حوادث با وحدت کامل و نیروی معنوی و احساسات میهن دوستی از بذل هر گونه فداکاری مضایقه نخواهند کرد (صحیح است) در این موقع که مجلس وارد کار و عمل می‌شود از خداوند توفیق انجام وظیفه و خدمت می‌خواهم ورجاء واثق دارم نمایندگان محترم با حفظ نظم مجلس و قبول اجراء نظامنامه که اساس پیشرفت امور است و با رعایت احترام افکار و عقاید همدیگر در انجام وظایف نمایندگی و تکالیف وجدانی برای نیل به مقصد و هدف مشترک که حفظ استقلال کشور و رفاه و ترقی ملت وآبادی مملکت است قیام و اقدام نمایند (نمایندگان: انشاء‌الله) پیشنهادی رسیده از آقای بهار که اگر اجازه بفرمایید قرائت شود.
[۵- طرح پیشنهاد راجع به تغییر دستور.]
رئیس- پیشنهادی راجع به تغییر دستور رسیده قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌کنم چون زمینه افکار نمایندگان برای تعیین نواب رئیس و سایر هیئت رئیسه آماده نیست مجلس موافقت می‌نماید که فعلاً اعتبارنامه‌ها وارد دستور بشود. بهار (صحیح است).
محمدعلی مسعودی- نظیر همین پیشنهادی است که آقایان دکتر بقائی و آقایان دیگر کرده‌اند.
رئیس- پیشنهادی هم آقای دکتر شفق کرده‌اند. توضیح بفرمایید آقای بهار.
محمدتقی بهار- من به نوبه خودم کمال تشکر را از آقایان نمایندگان محترم که امروز موافقت فرموده و تشریف آوردند و قسمتی از کارها را انجام دادیم تشکر می‌کنم و کمال امتنان را از آقایان داریم. و امیدواریم در آینده در هر موردی و هر مطلبی پیش آمد تمام آقایان با توافق نظر و بدون اختلاف مسلک و مرام بدون هیچ نیت سوئی با حسن نیت تام و تمامی مثل امروز با هم رفتار کنیم. آقایان باید بدانند همان طوری که آقای رئیس فرمودند مملکت ما در حال عادی نیست در یک حال بحران بزرگی است. همان حالی است که تمام دنیا به آن حالت بحران مبتلا هستند علیهذا ما باید کمال سعی و کوشش را داشته باشیم که در مجلس تشنجات اخلاقی و تشنجات سیاسی پیش نیاید چنانچه خوشبختانه تا امروز هم پیش نیامده است این پیشنهادی که من کرده بودم دو علت داشت یکی همان بود که در متن پیشنهاد نوشته شده بود که افکار آقایان رفقای خودمان لااقل برای تعیین هیئت رئیسه آماده نیست، ما می‌خواهیم هیئت ریئسه را تعیین بکنند که تمام کارها را با شور و شرکت و مرافقت وموافقت سایر آقایان دوستان انجام بدهیم و در این موضوع یک مطلب است یعنی نسبت به انتخاب بقیه اعضاء هیئت رئیسه هنوز با آقایان مشورت نشده وانتظار داریم که در اول جلسه آینده با موافقت آقایان بشود انتخاب هیئت رئیسه را کامل کرد (صحیح است) و نکته دیگر هم این است که چون آقایان نظرشان این است که اعتبارنامه‌ها زودتر تکلیفش معین شود و می‌گویند که اگر وارد انتخاب هیئت رئیسه بشویم دیگر وقت و مجال برای اعتبارنامها نیست خواستم با این پیشنهاد نشان بدهم حزب دموکرات که این بنده افتخار نمایندگی این جمعیت را دارا هستم کاملاً اطمینان دارم در به اره اعتبارنامه‌ها در این جلسه و جلسه بعد و هر جلسه‌ای که وقت باشد و مجال باشد شرکت می‌کنند تا تکلیف اعتبارنامه‌ها معلوم شود و در هر صورت با آن نظر موافقت شده است و در عمل هم خواهند دید که ما و شما یعنی حزب دموکرات ایران و سایر آقایان از هیچ جهت اختلاف نظر با هم نداریم (صحیح است، احسنت) با هم پیش می‌رویم. با هم جدیت می‌کنیم. و با هم انشاء‌الله کار خواهیم کرد.
رئیس- آقای دکتر شفق نسبت به این پیشنهاد مخالفتی دارید.
دکتر شفق- پیشنهاد آقای بهار یک قسمتی که مربوط به روح ائتلاف و صمیمیت و همکاری بود، یقین دارم مورد هر گونه تقدیر و احترام است و تمام ...
مجلس این طور که بنده در این چند روزه احساس کردم برخلاف بعضی از تحریکات بعضی از روزنامه‌نویس‌ها با یک وحدت نظر انشاء‌الله کارهای مهمی را انجام دهیم اما در باب این که ایشان فرمودند رئیس انتخاب بشود که شد و در بین انتخاب رئیس و نواب رئیس اعتبارنامه‌ها مطرح شود برخلاف آئین‌نامه می‌باشد چنان که بنده عرض می‌کنم به موجب این آئین‌نامه ماده هفتم می‌گوید که هیئت رئیسه انتخاب می‌شوند نه رئیس و ر ماده هشتم در وصف و توصیف و تعریف هیئت رئیسه می‌گوید: هیئت رئیسه دائمی عبارت است از یک رئیس و دو نایب رئیس و ۴ منشی و سه مباشر و نظایر اینها. در اولین دفعه بعد از ۴۲ سال تجربه گمان نمی‌کنم این سابقه خوبی باشد بنده یک پیشنهادی دارم که تتفس داده شود و همین امروز شاید بین آقایان در باب نواب رئیس یک توافقی حاصل شود چون که نظر به مخالفت و مخاصمت که نست نظر به توافق است در ضمن تنفس یک توافقی حاصل شود و بلافاصله بعد از موافقت یا الان یا اول وقت فردا نواب رئیس و منشی‌ها انتخاب شوند بعد بلافاصله شروع شود بالطبع و به حکم جریان طبیعی شروع بشود به طرح اعتبارنامه‌ها.
(بعضی از نمایندگان- رأی، رأی)
رئیس- این مثل تغییر دستور است و البته بسته به رأی مجلس است به پیشنهاد آقای ملک‌الشعراء بهار رأی گرفته می‌شود آقایانی که موافق هستند قیام نمایند (تصویب شد) بنابراین رأی مجلس اعتبارنامه‌های اعتراض شده مطرح می‌شود.
[۶- طرح اعتبارنامه آقای مشایخی.]
رئیس- اعتبارنامه آقای مشایخی مطرح است. آقای حائری‌زاده بیاناتی راجع به اعتبارنامه آقای مشایخی دارید.
حائری‌زاده- بلی.
اقبال- بنده پیشنهاد ختم جلسه کرده بودم.
رئیس- در ختم جلسه دو پیشنهاد هم رسیده است ولی مجلس موافقت نکرد.
رئیس- آقای حائری‌زاده.
حائری‌زاده- بنده پس از ۲۰ سال که از زندگانی سیاسی خارج بودم (بعضی از نمایندگان- بلندتر) تقریباً برای اولین دفعه‌ای است که وارد یک موضوع سیاسی دقیقی می‌خواهم بشوم. ما اول باید بعد از ۴۲ سال الفبای آزادی و دموکراسی را شروع کنیم حکومت دموکراسی که تعقیب ملت ایران شد و اختیاراتی را که حکومت داشت تفویض ملت شد و به وسیله این آقایان نمایندگان باید به موقع اجرا گذارده شود بعد از ۴۲ سال باید سعی کنیم که آن حکومت معنی خودش را داشته باشد یعنی وکیل. رابطه وکیل و موکل (صحیح است) اینها درش باشد (صحیح است) حکومت مردم بر مردم. این طوری که تا به حال عمل می‌کردیم به عقیده من صحیح نبوده است (صحیح است) که خود را نماینده ملت ایران می‌دانیم. یک امتیازی مجلس شورای ملی ما بر مجلس روی زمین دارد که هیچ مملکتی این اختیاراتی را که این مجلس شورای ملی دارد ندارد، مجلس شورای ملی ایران رأیی که داد قابل استیناف و تمیز نیست یک مجلس اعیانی نیست که در این رأی تجدید نظر بکند هیچ مقام صالحی که نمی‌تواند این رأی صحیح یا غلط
را که از این جا صادر شد جلوی اجرایش را بگیرد. آقایان باید اهمیت این کرسی و مقام را خیلی توجه داشته باشند و باید اشخاصی روی این کرسی‌ها بنشینند که غیر از مصالح جامعه چیز دیگری منظور نظر و طرف توجه آنها نباشد (صحیح است) حقیقت مقدس به تمام معنی باشند قانون اساسی ما که بر طبق آنقانون انتخابات نوشته شده است شرایطی برای انتخاب کننده و انتخاب شونده ذکر می‌کند کسی حق رأی دارد که محکوم کارهای کیفری نشده باشد ولی برای آن کسی که تنها این شرط را نکرده گفته باید معروف بامانت ودرستی باشد (صحیح است) کافی نیست به این که محکومیت نداشته باشد. باید جامعه او را به قدس و تقوی بشناسند ملت ایران مقدراتش را به آقایانی که اینجا نشسته‌اند می‌سپارد و باید به روح قدس و تقوای آنها اطمینان داشته باشند بین آقایان نمایندگان اشخاصی هستند که در آن حوزه‌ای که انتخاب شده‌اند یا در مملکت یک عده بآنها ایمان و عقیده دارند و یک عده هم البته ممکن است مخالف داشته باشند، بی‌مخالف کسی نیست. آن شخص وقتی نماینده آن محل و آن ناحیه شد آمد اینجا ما او را وکیل همه ملت نمی‌شناسیم. می‌گوییم فلانی که وکیل سبزوار شده و آمده است این جا ممکن است در سبزوار ۱۰ نفر، ۱۵۰ نفر، ۵۰۰ نفر به آن اعتماد کرده باشند و او را به عنوان نمایندگی خودشان فرستاده باشند و این کافی نیست برای این که این شخص صالح باشند و در امور مملکت دخالت کند و باید نمایندگان تمام نقاط ایران که اینجا جمع شده‌اند آنها رأی به صلاحیت او بدهند تا ما او را صالح بدانیم در امور مملکت دخالت بکند این رأیی را که ما می‌دهیم تقریباً وکالت توکیلی است که به آقایان داده می‌شود. کسانی هستند در این مجلس که اگر این جریان موجود پیش نیامده بود اینها داوطلب وکالت نمی‌شدند (صحیح است). در جامعه کسی اینها را نمی‌شناخت که وجود دارند تا این که سمت نمایندگی به اینها بدهند (صحیح است) یک اشخاصی ممکن است که صلاحیت برای کارهای دیگر داشته باشند ولی برای نمایندگی مجلس شورای ملی صلاحیت ندارند (صحیح است) اگر شما یک مترجم انگلیسی خواستید فلان آدمی که از همه حیث صالح هست ولی زبان انگلیسی را نمی‌داند این صالح نیست برای کار شما، شما باید کسی را که برای این کار صلاحیت دارد انتخاب کنید. به شهادت این پرونده‌های مجلس بنده سه دوره اینجا بوده‌ام هیچ وقت نیامدم در پشت این تریبون وراجع به وکیلی مخالفت کنم. اگر عقیده نداشتم که این وکیل خوبی است رأی نمی‌دادم، وارد زندگانی خصوصی اشخاص شدن را هیچ مقتضی نمی‌دانم که در کارهای عمومی وارد زندگانی خصوصی اشخاص بشوم ولی پس از ۴۲ سال مشروطیت و آزادی دیدم یک اشخاصی که افتخار دارند به نوکری حضرت اشرف‌ها، خودشان می‌گویند ما طرف مرحمت حضرت اشرف هستیم (صحیح است) حضرت اشرف به ما اعتماد دارد ما را نوکر صالح می‌شناسد، من نوکر حضرت اشرف را نمی‌توانم خالق حضرت اشرف بشناسم، مجلس خالق دولت است نه مخلوق دولت (صحیح است، صحیح است) تنها باید مورد اعتماد مجلس باشند مجلس هم باید آنها را اجازه بدهد که در امور عمومی اقدام بکنند، من اشخاصی را صالح برای نمایندگی ملت می‌شناسم که اینها خودشان را مافوق اشخاص بدانند. خودشان را نوکر ملت بدانند و ملت را مافوق خود بدانند و اشخاص را مادون ملت (صحیح است) اشخاصی که مفتخر باشند که ما نوکر فلان شخص هستیم ما به اینها صلاحیت نمی‌دهیم که در کارهای اجتماعی با آقایان دیگر شرکت بکنند. همکاری بکنند (صحیح است) و من راجع به این آقایی که آقای مهدی مشایخی اسمش است (خنده حضار) من ایشان را نمی‌شناسم، سابقه‌ای به احوال ایشان نداشتم یک وقتی صحبت ریاست شهرداری تهران شد دیدم همه تعجب کردند که این آقا هیچ سابقه‌ای نداشت که رئیس شهرداری تهران بشود معلوم شد که مورد مراحم حضرت اشرف بوده و بعد هم شهردار شده است بعد من در صدد تحقیق برآمدم که این آقا کی بود، چی بود، کجا بود، اینجا چرا آمده است، همه گفتند این شخص یک جوانی است که در کلاس ثبت اسناد شرکت داشته. ذوق وهوش خوبی هم داشته است یک نمره‌هایی هم به او داده شده بود در موقع امتحان و بعد وارد خدمت ثبت اسناد شده، همکلاسی‌های او هم که سابق صحبت می‌کردند می‌گفتند این شخص زندگانی مادش هم چندان خوب نبود آن موقعی که در کلاس ثبت مشغول تحصیل بود از هم کلاسی‌ها ممکن بود با او یک کمک مادی هم بشود ولی طولی نکشید در خدمات ثبت که ایشان از خدمت ثبت خارج شدند حالا دوسیه ایشان بد شده، خوب شده چه جریانی پیدا شده ایشان از ثبت خارج شده‌اند یا خارجشان کرده‌اند بنده وارد آن مرحله نمی‌شوم. اشخاص اگر علاقه دارند ممکن است به دوسیه ثبت ایشان مراجعه بکنند. (رحیمیان- به بخشید خارج شده‌اند یا خارجشان کرده‌اند؟) حالا یا مثل اینکه بنده را اخراج کرده بودند، یا هر چه هست (خنده حضار زنگ رئیس) پس از آن وارد خدمت دارائی شدند. در یک شعبه حساسی در اداره دارائی مشغول خدمت بودندو آنجا انجام وظیفه می‌کردند بعد آنجا هم یک جریانی شده است که از آنجا هم یا خارج شده‌اند یا خارجشان کرده‌اند یا مصلحت نبوده آنجا بشاند بعد ایشان مشاغل آزادی برای خود اختیار کرده بودند که بنده وارد نیستم چه نوع مشاغلی بوده البته مورد مرحمت یک نوع اشخاصی واقع شده‌اند و اشخاصی هم ایشان را کمک کرده‌اند که به مقامات عالی و ارجمندی رسیده‌اند و خود ایشان هم که کراراً پیش من می‌آمدند می‌گفتند و مفتخر بودند که مورد مرحمت یک شخصی هستند و به وسیله آن شخص به آن همه مقامات رسیده‌اند و در سایه آن مرحمت‌هایی که نسبت به ایشان شده است، من خودم هم به آن شخص ارادت دارم او را شخص بدی نمی‌دانم ولی اشخاص بدی را انتخاب می‌کنند آن امر علیحده است من به قوام‌السلطنه عداوتی ندارم ولی ایشان نوکر شخصی و طرف توجه مخصوص جناب اشرف بوده و هستند و خواهند بود (خنده حضار) من کسی را که باید مأمور ما باشد نوکر او را صالح برای این که با ما شرکت بکند در جریان مملکت بنده آن را مصحلت مملکت نمی‌دانم. وارد جزئیات امر هم نمی‌شوم اگر آقای مکی میل دارند وارد بشوند بنده نمی‌دانم یک روزنامه‌هایی، یک اوراقی به دست بنده داده‌اند راجع به اتهاماتی، اختلاس‌هایی، یک جریانی ولی چون محکمه حکمی نداده است من در اطراف این موضوع حرفی نمی‌زنم و وارد جزئیات نمی‌شوم (نمایندگان- صحیح است، احسنت)
رئیس- پیشنهاد آقای اقبال قرائت می‌شود:
پیشنهاد می‌کنم که جلسه ختم و جلسه آینده رسیدگی به اعتبارنامه‌ها بشود.
رحیمیان- مخالفم.
حاذقی- مخالفم.
مسعودی‌نیا- به عنوان تنفس اجازه بدهید ختم شود.
رئیس- آقای صدرزاده.
صدرزاده- عرض کنم حضور مبارک تصمیماتی که در مجلس گرفته می‌شود باید در خود مجلس بیش از همه جا مورد احترام واقع شود. ملاحظه فرمودید که رأی گرفته شود بر این که هیئت رئیسه انتخاب شود و سپس به اعتبارنامه‌ها رسیدگی شود البته هیئت رئیسه شامل رئیس و نواب رئیس و سایر اعضاء است آن وقت یک نفر از آقایان هیئت رئیسه که ریاست محترم باشد تعیین شد و بلافاصله تصمیم برخلاف تصمیم اولیه گرفته شد. اصولاً بنده با رسیدگی به اعتبارنامه‌ها مخالفتی ندارم ولی عرضم این است که تصمیمات مجلس باید مورد احترام باشد و حالا هم تعیین هیئت رئیسه، یعنی آن نظری را که از تعیین هیئت رئیسه دارید این است که مهیا بودن و آمادگی کار را بتوانید به عرض اعلیحضرت همایونی برسانید (صحیح است) و حالا با تعیین یک رئیس این عمل را نمی‌شود کرد و امکان پذیر نیست آقایان موافق بودند با این که هیئت رئیسه معین بشود (حاذقی- خارج از موضوع است) (زنگ رئیس).
رئیس- در پیشنهاد توضیح بفرمایید. در ختم جلسه صحبت بفرمایید. آقایان نظم مجلس را رعایت بفرمایید.
صدرزاده- نهایت این که تنفس می‌دهند و بعد رسیدگی به اعتبارنامه‌ها می‌شود.
رئیس- رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای اقبال.
اقبال- بنده چرا خودم توضیح ندهم که ایشان توضیح بدهند.
رئیس- ایشان مخالفت کردند.
اقبال- من که خودم توضیح ندادم. اجازه بفرمایید عرض کنم این پیشنهاد را بنده حالا ندادم در موقعی که انتخاب رئیس تمام شده بود بنده با آقای دکتر راجی صحبت کردم که مصلحت این است که جلسه ختم بشود و جلسه آینده به اعتبارنامه‌ها رسیدگی شود این پیشنهاد را چرا آن موقع نخواندید، بنده نمی‌دانم چرا حالا این پیشنهاد را خواندند، بنده پیشنهاد ختم جلسه را عرض می‌کنم. برای این که چون مجلس خسته است و واقعاً هم باید متشکر بود که امروز مجلس با یک روح وحدتی انجام وظیفه کرد. بنده پیشنهاد می‌کنم که جلسه راختم بفرمایید که در اول جلسه آینده اعتبارنامه آقای مشایخی هم تکلیفش معین شود بالاخره باید با یک روح موافقت و مسالمت و رفاقت این کارها حل بشود.
بعضی از نمایندگان- رأی بگیرید.
رئیس- آقایانی که با پیشنهاد آقای اقبال موافقند قیام بفرمایند.
بعضی از نمایندگان- پیشنهاد را قرائت بفرمایید.
رئیس- پیشنهاد در ختم جلسه است. آقایانی که با پیشنهاد ختم جلسه موافقند که اعتبارنامه در جلسه بعد مطرح شود قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
یک نفر از نمایندگان- مشکوک است.
[۷- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه.]
رئیس- مشکوک هم نبود. تصویب شد. جلسه آینده روز سه شنبه پس فردا دستور هم اعتبارنامه‌ها. (مجلس یک ساعت و پنج دقیقه بعداز ظهر ختم شد).
رئیس مجلس شورای ملی- رضا حکمت.
تصویب‌نامه‌ها:
شماره ۱۰۶۳۶- ۲۶/ ۵/ ۲۴ وزارت دارائی:
هیئت وزیران در جلسه ۲۰ مرداد ماه ۱۳۲۶ طبق پیشنهاد شماره ۱۹۶۴۶- ۲۶/ ۵/ ۱۲ وزارت کشور تصویب نمودند از تاریخ صدور این تصویبنامه عوارض مشروحه زیر به نفع شهرداری‌های آذربایجان اخذ شود:
الف: از اجناس زیر که به طور تجارتی از شهرهای آذربایجان صادر می‌شود:
۱- سبزه، کشمش، بادام، گردو،، نخود، لپه، نشاسته، کرچک، تخم کدو واقسام تخم، مغز هسته زردآلوی هرعدل ۱۰۰ کیلو ده ریال موقع حمل در گاراژها وصول شود.
۲- مغزبادام، مغز گردو، پسته، فندق هر عدل ۱۰۰ کیلو سی ریال موقع حمل در گاراژها وصول شود.
۳- روغن زرد، کره، عسل، پیه کیلوئی ۱ ریال موقع حمل در گاراژها وصول شود.
۴- برگه زردآلو، شفتالو و آلوچه خشک باسلوق کیلویی بیست دینار موقع حمل در گاراژها وصول شود.
۵- چوب و تخته برای کبریت‌سازی هر تن ده ریال موقع حمل در گاراژها وصول شود.
۶- پوست گوسفند و بز هر صد عدد هفتاد و پنجریال موقع حمل در گاراژها وصول شود.
۷- پوست گاو و گاومیش، پشم، کرک، مو هر صد کیلو سی ریال موقع حمل در گاراژها وصول شود.
۸- میش و تیماج هر صد عدد پنجاه ریال موقع حمل در گاراژها وصول شود.
۹- روده هر صد عدد سی ریال موقع حمل در گاراژها وصول شود.
۱۰- شیر و دوشاب کیلویی بیست دینار موقع حمل در گاراژها وصول شود.
۱۱- اقسام فرض قالی، قالیچه هر صد کیلو پنجاه ریال موقع حمل در گاراژها وصول شود.
۱۲- پوست‌های قیمتی هر ۱ عدد ده ریال موقع حمل در گاراژها وصول شود.
۱۳- پنبه هر صد کیلو ۶ ریال موقع حمل در گاراژها وصول شود.
۱۴- پنیر کیلویی ۲۵ دینار موقع حمل در گاراژها وصول شود.
۱۵- سیب زمینی هر صد کیلو پنج ریال موقع حمل در گاراژها وصول شود.
۱۶- ذغال سنگ هر تن ده ریال موقع حمل در گاراژها وصول شود.
۱۷- کبریت هر صندوق بیست ریال موقع حمل در گاراژها وصول شود.
ب: از اجناس زیر که به طور تجارتی به شهرهای آذربایجان وارد می‌شود.
۱- قند و شکر به طور آزاد که وسیله تجار وارد می‌شود هر صد کیلو بیست ریال به موجب بارنامه در گاراژ وصول شود.
۲- چای به طور آزاد که وسیله تجار وارد می‌شود هر صد کیلو یکصد ریال به موجب بارنامه در گاراژ وصول شود.
۳- اقسام صابون به طور آزاد که به وسیله تجار وارد می‌شود هر کیلویی یک ریال به موجب بارنامه در گاراژ وصول شود.
۴- از اقسام اجناس خرازی، قماش اعم از وطنی و غیره لباس‌های وخته کفش نخ هر صد کیلو سی ریال به موجب بارنامه در گاراژ وصول شود.
۵- از گونی نو و کهنه هر صد عدد ده ریال به موجب بارنامه در گاراژ وصول شود.
۶- کبریت هر صندوق بیست ریال به موجب بارنامه در گاراژ وصول شود.
۷- اقسام برنج صدری و آشی قپان هر صد کیلو ده ریال به موجب بارنامه در گاراژ وصول شود.
۸- آهن خالص و تیرآهن هر صد کیلو پنج ریال به موجب بارنامه در گاراژ وصول شود.
۹- میخ و لولا وابزار و آلات آهنی هر صد کیلو بیست ریال به موجب بارنامه در گاراژ وصول شود.
۱۰- اقسام ظروف و بلور هر صندوق بیست ریال به موجب بارنامه در گاراژ وصول شود.
۱۱- سیمان هر صد کیلو پنج ریال به موجب بارنامه در گاراژ وصول شود.
۱۲- لیموناد هر صندوق بیست ریال به موجب بارنامه در گاراژ وصول شود.
۱۳- از مازو زرنبق هرصد کیلو ده ریال به موجب بارنامه در گاراژ وصول شود.
۱۴- گلوان هر صد کیلو شش ریال به موجب بارنامه در گاراژ وصول شود.
۱۵- خرما هر سبد چهل کیلویی پنج ریال به موجب بارنامه در گاراژ وصول شود.
۱۶- اجناس سقط فروشی، ادویه هر صد کیلو شصت ریال به موجب بارنامه در گاراژ وصول شود.
۱۷- لوازم برق هر صد کیلو پنجاه ریال به موجب بارنامه در گاراژ وصول شود.
ج: از دام‌هایی که در میادین شهرداری به فروش می‌رسد:
۱- از هر رأس گوسفند و بز سه ریال به ترتیب مزایده به اجاره واگذار می‌شود.
۲- از هر رأس گاو و گوساله و بچه گاومیش الاغ ده ریال به ترتیب مزایده به اجاره واگذار می‌شود.
۳- از هر رأس گاومیش و گل پانزده ریال به ترتیب مزایده به اجاره واگذار می‌شود.
۴- از هر رأس اسب و قاطر بیست ریال به ترتیب مزایده به اجاره واگذار می‌شود.
۵- از هر رأس شتر سی ریال به ترتیب مزایده به اجاره واگذار می‌شود.
د: عوارض متفرقه محلی:
۱- از زردآلو که برای کالیفرنی به کارخانه تحویل می‌شود هر صد کیلو چهار ریال وسیله کارخانه از مالک.
۲- از مال الاجاره قتوات شهری صدی پنج از مالک.
۳- از کارخانه سبزه پاک‌کنی به میزان عملکرد از هر واگون چهل ریال از صاحب کارخانه در شهر و محل‌هایی که کارخانه باشد.
۴- از کوره‌پزی صدی ده.
۵- از اماکن عمومی به شرح زیر:
در شهر تبریز ماهیانه از سی الی چهارصد ریال به ترتیب درجه بندی و در سایر شهرهای آذربایجان از ده الی یکصد ریال به ترتیب درجه‌بندی.
۶- در گاراژها به ترتیب زیر:
در شهر تبریز گاراژ درجه اول چهارصد ریال، گاراژ درجه ۲ دویست و پنجاه ریال در سوم یکصد و پنجاه ریال در ماده در سایر شهرهای آذربایجان گاراژ درجه اول یکصد ریال درجه دوم پنجاه ریال در ماه.
۷- از خانه‌های ملکی مسکونی تا ده هزار ریال معاف از ده هزار ریال تا یکصد هزار ریال بهر ده هزار ریال پنج ریال و از یکصد هزار ریال به بالا تا دویست هزار ریال هر ده هزار ریال ده ریال و از دویست هزار ریال به بالا هر ده هزار ریال بیست ریال در سال از صاحب ملک دریافت شود.
۸- از وسایل نقلیه:
از هر دستگاه درشکه ماهانه ده ریال از هر عرابه و چهارچرخه ماهانه ۵ ریال از ماشین‌سواری ماهانه یکصد ریال.
۹- از سینما و نمایش صدی پانزده درآمد فروش بلیط.
۱۰- از مسافرین اتوبوس و ماشین‌سواری نفری ۵ ریال با الصاق تمبر به بلیط‌ها در گاراژها وصول شود.
۱۱- از مسافرین کشتی نفری دو ریال (درآمد بندر گلمانخانه به نفع شهرداری رضائیه درآمد شرفخانه به نفع شهرداری شبستر وسیله اداره راه‌آهن و کشتی‌رانی وصول شود.)
تبصره ۱- مالکین خانه‌ها و مدیران اماکن و گاراژها و صاحبان وسائط نقلیه مکلفند عوارض متعلقه به خود را در مواعدی که شهرداری معین واخطار می‌نماید به دایره وصول شهرداری پرداخت نمایند چنانچه مؤدیان مزبور تا انقضاء ضرب‌الاجل مقرره بدهی خود را نپردازند و شهرداری مجبور به اعزام مأمور وصول شود مبلغی
به میزان صدی ده بدهی از مؤدی اضافه دریافت خواهد شد.
تبصره ۲- گاراژهایی که مکلفند برای اجناسی که مشمول پرداخت عوارض می‌باشند قبل از رؤیت عوارض به صدور بارنامه و حمل جنس اقدامی نکنند و پس از پرداخت عوارض شماره وتاریخ قبوض را در بارنامه‌ها و صورت حساب‌های مربوطه قید نمایند و به محض ورود اجناس بعد از آن که عوارض مربوطه پرداخت و شماره و تاریخ قبض در بارنامه ثبت شد، جنس را به صاحب آن تحویل نمایند.
تبصره ۳- محمولات صادره وسیله کامیون‌ها باید در گاراژها بارگیری شود و اجناسی که وسیله کامیون وارد شهر می‌شود باید مستقیماً به گاراژ وارد پس از تسویه حساب عوارض خارج گردد.
تصویبنامه در دفتر نخست وزیر است.
م- ۲۶۲۱- از طرف نخست وزیر.
شماره ۱۰۶۵۴- ۲۵/ ۵/ ۲۶- وزارت دارایی:
هیئت وزیران در جلسه ۲۱ مرداد ماه ۱۳۲۶ بنا بر پیشنهاد شماره ۲۸۳۳۰- ۱۳/ ۵/ ۱۳۲۶ وزارت دارایی تصویب نمودند. ماده ۷ تصویبنامه شماره ۲۳۶۹۰ مورخ ۲۷ اسفند ۱۳۲۴ از این تاریخ ملغی می‌گردد. تصویبنامه در دفتر نخست وزیر است.
م- ۲۶۵۰- از طرف نخست وزیر.
شرماه ۱۰۳۵۲- ۲۵/ ۵/ ۲۶- وزارت دارائی
هیئت وزیران بر حسب پیشنهاد شماره ۲۶۱۵۰ وزارت دارائی در جلسه ۲۱ مرداد ماه ۱۳۲۶- تصویب نمودند که ماده ۱ از تصویبنامه شماره ۱۴۸۶۴-۳/ ۵/ ۲۵ و ماده ۴ از تصویبنامه شماره ۶۰۰۴- ۲۵/ ۲/ ۲۵ و تصویبنامه ۳۸۸۱۴- ۱۶/ ۱۰/ ۲۵ و ماده ۵ از تصویبنامه شماره ۱۱۳۸- ۱۶۶۶۰- ۱۲/ ۵/ ۲۵ و ماده ۳ از تصویبنامه ۱۶۸۶۶/ ۱۱/ ۲۶- ۱۲/ ۵/ ۲۵ و ماده ۱ از تصویبنامه ۱۶۰۰۸- ۱۷/ ۶/ ۲۵ و تصویبنامه ۱۱۳۹- ۱۷۳۰۸- ۱۳۲۵ و تصویبنامه شماره ۲۲۳۰۶- ۲۱/ ۶/ ۲۵ و تصویب نامه ۲۲۱۹۰- ۲۸/ ۲/ ۲۵و ماده ۱ از تصویبنامه ۹۷۲- ۱۴۵۸۰- ۲/ ۵/ ۲۵ و بند الف از ماده ۳ تصویب نامه ۱۹۵۲۰- ۲۶/ ۱۰/ ۲۴ و سایر تصویب‌نامه‌هایی که به موجب آنها مقرر شده است به عنوان عوارض شهرداری و شیر و خورشید سرخ و بهداشت و فرهنگ و غیره مبلغی از قیمت گندم و جو که اداره کل غله و نان باید به صاحبان آنها بپردازد کسر شود ملغی است و به این ترتیب کسر هر گونه وجهی از آن بابت‌ها از قیمت اجناس تحویلی مالکین و کشاورزان از طرف ادارات غله و نان ممنوع است. تصویبنامه در دفتر نخست وزیر است.
م- ۲۶۵۱- ازطرف نخست وزیر.
شماره ۱۰۶۶۴- ۲۵/ ۵/ ۲۶- وزارت دارایی:
هیئت وزیران در جلسه ۲۱ مرداد ماه ۱۳۲۶ بنا بر پیشنهاد شماره ۲۷۶۸ وزارت دارایی تصویب نمودند که اجرای مفاد تصویبنامه شماره ۳۱۱۷- ۱۴/ ۲/ ۱۳۲۶ در مورد خرید اتومبیل‌های باری و کامیون نیز لازم‌الرعایه خواهد بود.
تصویبنامه در دفتر نخست وزیر است.
م- ۲۶۴۹- از طرف نخست وزیر
شماره ۱۰۶۶۸- ۲۶/ ۵/ ۲۵- وزارت دارایی
هیئت وزیران در جلسه ۲۱ مرداد ماه ۱۳۲۶ بنا به پیشنهاد شماره ۱ ر ۱۲۶ به تاریخ ۱۳/ ۵/ ۲۶ بانک ملی ایران تصویب نمودند جناب آقای ابوالقاسم فروهر به سمت نمایندگی بانک در کمیسیون نظارت مالی لوله‌کشی آب تهران منصوب شوند. تصویبنامه در دفتر نخست وزیر است.
م- ۲۶۴۸- از طرف نخست وزیر.