مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۵ آبان ۱۳۳۸ نشست ۳۴۷
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره۱۹
جلسه: ۳۴۷
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه‌شنبه ۲۵ آبان ماه ۱۳۳۸
فهرست مطالب:
۱-تصویب صورت مجلس
۲-طرح و تصویب گزارش کمیسیون کشور راجع به اصلاح قانون ساختمان سدهای لار و لتیان و ارسال به مجلس سنا
۳-تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت جنگ
۴-تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر راه
۵-شور اول گزارش کمیسیون راه راجع به موافقت‌نامه انتقال راه‌آهن میرجاوه – زاهدان
۶-تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس یک ساعت و نیم قبل از ظهر به ریاست آقای عماد تربتی.
نائب رئیس- تشکیل گردید.
۱- تصویب صورت مجلس
نائب رئیس- صورت غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود
(به شرح زیر خوانده شد)
غائبین با اجازه آقایان: نصیری- ساگینیان- امید سالار- دکتر سعید حکمت- عامری- محمودی- ثقةالاسلامی- پناهی- باقر بوشهری- دکتر حسن افشار- دکتر دیبا- مرتضی حکمت- امامی‌خویی- قبادیان- مشار دولتشاهی- دادگر- مهندس اردبیلی- دکتر شاهکار- شادلو- پردلی- صراف‌زاده- اورنگ- سلطان‌مراد بختیار- فضایلی- مهندس بهبودی- قراگزلو- کورس- جلیلوند- دکتر جهانشاهی- فولادوند- مسعودی- خزیمه علم- دکتر عمید- برومند- بوربور.
غائبین بی‌اجازه آقایان: دکتر طاهری- قرشی.
نائب رئیس- اعتراضی به صورت جلسه نیست؟ آقای صدرزاده.
صدرزاده- در بیانات جلسه گذشته بنده یک اصلاحاتی هست که تقدیم می‌کنم.
نائب رئیس- به تندنویسی بدهید آقای صارمی.
صارمی- اشتباهات چاپی در عرایض بنده هست که اصلاح می‌کنم می‌دهم به تندنویسی.
نائب رئیس- اصلاح می‌شود چون دیگر اعتراضی به صورت جلسه نیست تصویب صورت جلسه اعلام می‌شود.
۲- طرح و تصویب گزارش کمیسیون کشور راجع به اصلاح قانون ساختمان سدهای لار و لتیان و ارسال به مجلس سنا
نائب رئیس- گزارش کمیسیون کشور مبنی بر ماده واحده اصلاح بندهای یک و دو قانون ساختمان سدد لار و لتیان مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد:)
گزارش از کمیسیون کشور به مجلس شورای ملی کمیسیون
کشور در جلسه شنبه ۸ آبان ماه ۱۳۳۸ لایحه شماره ۴۰۷۳۲ دولت راجع به اصلاح قانون ساختمان سدهای لار و لتیان را با حضور آقای معاون وزارت کشور مورد رسیدگی قرار داده و با اصلاحاتی تصویب نمود و اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد
ماده واحده- بندهای ۱ و ۲ قانون ساختمان سدهای لار و لتیان مصوب اسفند ماه ۱۳۳۷ لغو می‌شود و دولت مجاز است برای تأمین سرمایه و اجرای کامل طرح سدهای لار و لتیان و تأسیسات مربوطه با مؤسسات خارجی که صلاحیت و شرایط فنی و مالی آنها براساس مناقصه بین‌المللی مورد تأیید دولت قرار گیرد قرارداد لازم را منعقد نماید و پس از کسب اجازه مجلس شورای ملی نسبت به تحصیل اعتبار آن را به موقع اجرا بگذارد سایر مفاد قانون ۱۲ اسفند ماده ۱۳۳۷ به قوت خود باقی است
مخبر کمیسیون کشور- مهدی ارباب.
نائب رئیس- کلیات مطرح است آقای دولت‌آبادی مخالف هستید.
دولت آبادی- بنده موافقم.
نائب رئیس- آقای صدرزاده.
صدرزاده- موافقم.
نائب رئیس- آقای صارمی.
صارمی- عرضی ندارم.
نائب رئیس- چون مخالفی نیست رأی می‌گیریم به ورود در شور ماده واحده آقایانی که با ورود در ماده واحده موافقند قیام فرمایند (اکثراً برخاستند) تصویب شد ماده واحده مطرح است آقای دولت‌آبادی؟
دولت‌آبادی- موافقم.
نائب رئیس- آقای صدرزاده.
صدرزاده- موافقم.
نائب رئیس- چون مخالفی نیست پیشنهادات قرائت می‌شود
(به شرح زیر خوانده شد:)
مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم به تبصره زیر به لایحه سد لتیان اضافه گردد
تبصره- سازمان آب تهران علاوه بر زمین‌های مورد احتیاج سدهای لار و لتیان و تأسیسات مربوطه که طبق ماده ۳ قانون ساختمان سدهای لار و لتیان مصوب تیرماه ۳۷ حق استلاک و تصرف آنها را دارد می‌تواند با تصویب هیئت دولت آنچه از اراضی و رقبات واقع در حریم مخازن سدهای لار و لتیان حداکثر تا فاصله یک کیلومتر از محیط خارجی مخازن سدها و همچنین اراضی و رقبات در دو طرف مجاری انتقال آب از سدی‌ها به مخازن و از مخازن به شهر تهران به فاصله یک کیلومتر دو طرف محور مجاری را که اشخاص حقیقی و یا حقوقی از تاریخ اول اردیبهشت ۱۳۳۷ به بعد از مالکین قبلی انتقال گرفته‌اند به منظور امور عام لامنفعه تصرف و بهای عادله آنها را به ماخذ مندرج در سند انتقال با منظور کردن شش درصد در سال منتهی در ظرف سه ماه از تاریخ تصرف پرداخت نماید در مورد معاملاتی که بعد از تاریخ پیشنهادیان قانون به عمل آید ملاک پرداخت بها ارزیابی فروردین ۱۳۳۷ توسط کارشناس بانک کشاورزی بدون منظور کردن بهره فوق‌الذکر بود و بهای مندرج در سند معامله ملاک عمل نخواهد بود مهندس جفرودی.
نائب رئیس- آقای مهندس جفرودی توضیحی دارید بفرمایید.
مهندس جفرودی- بنده پیشنهادم را با اجازه آقایان برای این که از متن پیشنهاد مستحضر باشند که مورد توجه‌تان قرار بگیرد یک مرتبه دیگر می‌خوانم (به شرح سابق خواندند) عرض کنم آقایان محترم استحضار دارند که دو ماده در قانون برنامه ۲ ساله پیش‌بینی شده است با مختصر تفاوت با این پیشنهاد که مواد ۱۶ و ۱۷ قانون برنامه است به آنی مضمون که اگر بر اثر ایجاد تأسیسات از محل در آمد عمومی املاکی که در مجاورت تأسیسات واقع شده‌اند ارزش بیشتری پیدا کنند باید مبلغی به دولت بپردازند این مواد در مجلس شورای ملی به تصویب رسیده است و در همه جای دنیا هم معمول است که اگر مجاری آب یا تأسیسات عام‌المنفعه داشته باشند از نظر حفاظت آنجا حتماً باید برای آنها حریمی قایل شد (صحیح است) این حریم جهات مختلفی دارد و مثلاً اگر آب مشروب باشد طبیعه نباید در حدود حریم مالک زمینی اصطبل درست کند یا مزارعی درست کند که کود بدهند این کارها از نظر فنی ممنوع است یا موجباتی فراهم بیاورند که آب‌های فاسد وارد مجرا شود بنابراین این پیشنهاد یک چیز تازه‌ای نیست که خواسته باشیم در ایران معمول کنیم این یک مسئله‌ای است که در تمام دنیا وجود دارد و یک جهت دیگر هم دارد آن این است که به محض این که طرح ساختمان سد لتیان در درجه اول و بعد انشاالله سد لار در مراکز قانونی ایران مورد بحث قرار گرفت عده‌ای آمدند این اراضی را به ثمن بخس از دست اشخاصی خارج کرده‌اند برای این که بیایند قانونی را که در دو سال پیش از مجلس گذشته است بلااثر بگذارند خلاصه بورس زمین بازی در مورد این زمین‌ها معمول شد که بنده رونوشت سند محضری معامله یک قسمت از اراضی را مخصوصاً اینجا آوردم نام اشخاصی که در اینجا ذکر شده اگر این اسامی را ملاحظه بفرمایید خواهید دید کسانی که مأمور بودند یک طرح عام‌المنفعه‌ای را به مورد اجرا بگذارند عده‌ای از نمایندگان اسامی را بخوانید دکتر بینا اسامی را بخوانید این طور خوب نیست همه را مشکوک می‌کند همه چرا شما که مأمور اجرای سد لتیان نبودید نمایندگان مجلس که مأمور اجرای سد لتیان نبودند دکتر بینا هر مأمور دولتی که بوده است اسم او را بخوانید اجازه بفرمایید جناب آقای دکتر بینا هر کس می‌آید پشت تریبون یک نزاکتی را باید مراعات کند دکتر بینا همین نزاکت‌هاست که کار را به اینجا رسانده این سند است شما وکیل مجلس هستید می‌توانید تقاضا کنید محاضر این اسناد را بگذارند تحت اختیار شما بنده در گفتارم موظف هستم که این نزاکت را مراعات کنم هیچ قدرتی هم قادر نیست بنده را ملزم بکند پرده از روی این اسرار بردارم بنده آزادی دارم این آزادی بنده باید برای شما محترم باشد آزادی شما هم برای من باید محترم باشد عرض کنم این آقایان آمدند وقتی که اجرای طرح ساختمان‌های سد لار و لتیان مورد بحث بوده است آمدند در اطراف سد در اطراف مسیر مسیری که بعداً باید به اطلاع ملت ایران برسد آمدند بورس زمین ایجاد کردند چند نفر از نمایندگان (صحیح است) این کار صحیح نیست (صحیح است) این کار غلط است به خصوص در کشوری که موضوع ملک مورد بحث است و صحبت از تقدیم یک سلسله لوایح است که به موقع خود روی آن روی آن لوایح بحث بکنیم تا ببینم که آن لوایح به چه صورت خواهد آمد این صحیح نیست که بیایند یک اراضی را که باید به نفع مردم از آن بهره‌برداری کند و اگر هم ترقی می‌کند حدود ترقیش معلوم باشد به موجب این اسناد آنها را صاحب بشوند و بخواهند بورس زمین ایجاد کنند این صحیح نیست و از یک طرف همان طور که به استحضار رساندم از جهات فنی ایجاب می‌کند که قسمتی از این راضی واقع در اطراف مجری و اطراف دریاچه سد به عنوان حریم تلقی بشود چون حفظ حقوق اجتماعی ایجاب می‌کند که یک چنین طرحی مورد توجه قرار بگیرد بنده این را پیشنهاد کردم و یقین دارم که آقایان در کمال انصاف و بی‌نظری در اطراف این پیشنهاد بحث خواهند فرمود و امیدوارم که مورد تصویب هم واقع شود.
نائب رئیس- در اطراف پیشنهادها ۵ دقیقه باید صحبت کرد یک موافق و یک مخالف فعلاً آقای ارباب که مخبر هستند توضیحاتی دارند بعد نوبت به آقایان می‌رسد آقای ارباب.
ارباب مخبر کمیسیون- کشور پیشنهاد جناب آقای مهندس جفرودی به عقیده بنده بسیار صحیح است و یک نمونه‌ای است از مطامعی که افرادی برای خودشان در انجام این کار داشته‌اند و این مطامع حدود هم نداشت و باعث شد که ساختمان سد لار و لتیان به تعویق افتاد و آن جریان عملی نشد هر چند از لحاظ قیمت‌ها ضرر و زیان وارد شده ولی وقتی که با سوءاستفاده‌هایی که شده جمع و خرج می‌کنیم حالا که به جریان طبیعی افتاده و حقیقتاً برای خدمت به کشور و تهران صادقانه عده‌ای عمل می‌کنند باز در جمع و خرج فایده با این وضعیتی است که اخیراً پیش آمده البته گذشته از اینکه این پیشنهاد مورد موافقت بنده هم هست و آقایان هم مسلماً موافق هستند در قانون تیر اه ۱۳۳۷ تبصره سه از ماده ۲ پیش‌بینی کرده که علاوه بر این که آنچه که مورد نظر جناب آقای مهندس جفرودی بوده علاوه بر آن هم آنچه مورد احتیاج سازمان آب تهران در جریان ساختمان سدها باشد طبق قانون سازمان برنامه دوم عمل خواهد شد این صراحت قانونی دارد یعنی به قیمت دو سال قبل از آن وقتی که تأسیسات آبادی از طرف دولت عنوان می‌شود به همان قیمت که در واقع قیمتی ندارد احتساب بشود نه آن که طبق نرخ روز علاوه بر اراضی طرفین مجاری سد که ذکر شد علاوه برآن آنچه هم که مورد احتیاج سد باشد طبق همان قانون برنامه ۷ ساله دوم عمل خواهد شد یعنی نمی‌توانند صاحبان اراضی اجحاف کنند باید قیمتی احتساب کنند که قبل از این که بخواهند چنین تأسیساتی بشود ارزش داشته همان ارزش را در نظر بگیرند یعنی همان ارزش مختصری که قبلاً داشته نه این که به بهای این موقعیتی که ایجاد شده صاحبان زمین نمی‌توانند در این مورد اجحاف کنند یا اضافه پول به دست بیاورند.
نائب رئیس- آقای عمیدی نوری مخالف پیشنهاد هستید.
عمیدی نوری- موافقم.
نائب رئیس- آقای دولت‌آبادی.
دولت‌آبادی- موافقم.
نائب رئیس- آقای طباطبایی قمی مخالف هستید بفرمایید.
احمد طباطبایی- بنده منظور جناب آقای مهندس جفرودی را درست متوجه نشدم که از این پیشنهاد چیست دو چیز در متن فرمایشات‌شان فرمودند یک قسمت فرمودند که اصولاً از نقطه‌نظر فنی برای حفظ سد و مجاری احتیاج هست به این که یک اراضی دست دولت باشد که نتوانند عمل بکنند در آن اراضی که موجب تخریب سد یا مجری باشد این یک قسمت یک قسمت هم فرمودند که اشخاصی که مأمور دولت بودند و اطلاع داشتند از این موضوع که بعدها این اراضی ترقی می‌کند رفته‌اند این اراضی را خریده‌اند که به قیمت گرانتری بفروشند اگر نظر ایشان حفظ و حراست سد و مجاری سد است البته آن مانعی ندارد که دولت تا جایی که می‌داند که این اراضی اگر در دست بنده یا در دست دیگران باشد برای سد مضر است باید مطابق مقررات آن قانونی که جناب آقای ارباب مهدی گفتند عمل کنند و اما این که فرمودند این زمین‌ها را فلان کس خریده است این خرید طرز خریدش یا جرم است یا جرم نیست اولاً بنده به آقایان عرض کنم نه در اینجا و نه در هیچ جای دیگر یک وجب زمین ندارم و نمی‌دانم کی‌ها خریده‌اند اگر در این معامله برخلاف مقررات و قانون مرتکب جرمی شده‌اند باید از مجاری قانونی تعقیب شود و باید سند را باطل کرد چون سند برخلاف مقررات تنظیم شده اما اگر یک آدمی رفت زمینی خریده است به قصد انتفاع و آمده است تصادف کرده این قضیه پیش آمد کرده است (مهندس جفرودی- تصادف نکرده از موقعیت خودش سوء استفاده کرده) اگر سوء استفاده کرده اگر این سوء استفاده کرده‌ها در قانون ممنوع بوده باید جلویش را گرفت اما اگر نبوده یا چنانچه جنابعالی می‌فرمایید اشخاصی که انتقال گرفته‌اند اگر بنا باشد در این اراضی در موازات این اراضی کسی انتقال نداده بود و مالک اولیه داشت مالک اولیه مشمول این تبصره می‌شود یا نه (مهندس جفرودی- نمی‌شود) دیگر این که اگر حالا برای حفظ سد احتیاج داشتند با این زمین چه می‌کنند نمی‌توانند که از او بخرند طبق این تبصره باید ولش کنم آن یک تکه را بگیریم و این عمل اصولی نیست و این حق نیست بنده عرض می‌کنم اگر کسی مرتکب عمل خلافی شده سوء استفاده کرده او را تعقیب کنید اما اگر سوء استفاده نکرده یک معامله‌ای کرده در معامله هم استفاده برده شما هم که مقررات و قانون دارید برای حفظ حراست مجاری این سد این دیگر تبصره نمی‌خواهد چرا جلوی منافع مردم را می‌گیریم اگر منافعی مردم دارند چرا جلویش را بگیریم اگر منافع آنها مشروع نیست چرا می‌گذارید عمل کنند جلویش را بگیرید.
نائب رئیس- آقای عمیدی‌نوری.
عمیدی‌نوری- بنده با این پیشنهاد از این جهت موافقم که با توضیحی که جناب آقای مهندس جفرودی دادند این طور استنباط شد که بعضی از افراد که در جریان اجرایی امر سد لار و لتیان دخالت داشته‌اند و می‌دانستند که یک چنین سدی جریان عمل خودش را طی خواهد کرد از این موقعیت سوء استفاده کردند و از کسانی که بی‌اطلاع از جریان بودند و مالکین عادی و قبلی بودند اراضی آنها را خریداری کردند و این طور که اطلاع پیدا کردم شاید در حدود ۹ میلیون متر این اراضی خریداری شده و خاطر آقایان هست که موقعی که این لایحه در اینجا مطرح بود مخصوصاً قراردادی که با شخص در نظر گرفته بودند ضمیمه نبود و بنده یکی از مخالفین این قرارداد بودم و عرض کردم که این قرارداد دربست یعنی با یک شخصی که می‌خواهد سفته به امضای وزارت دارایی ایران بگیرد و برود در خارج بفروشد و برای ما سد به وجود بیاورد بنده گفتم برای چه این کار را بکنیم چون نظر این بود که این کار به سرعت بگذرد و همین طور هم گذشت ولی در عمل متوجه
این مطلب شدند و عمل واقعاً یکی از شاهکارهای دولت دکتر اقبال همین کار بود که توانست جلوی این کار را بگیرد و از صورت دربست یک قراردادی را خارج کند و بگوید این امر را ما به مناقصه بین‌المللی می‌گذاریم و در نتیجه بیشتر از ۳۰ میلیون دلار به نفع مملکت تمام شد یعنی از الغای آن قرارداد دربست رسید به اینجا که در یک مناقصه بین‌المللی این مبلغ به نفع مملکت تمام شد (صحیح است) و این سد هم مرحله اجرائیش را طی می‌کند ولی ضمناً معلوم شد که ۹ میلیون متر از اراضی حدود این سد را یک افرادی سوءاستفاده کردند و خریداری کردند به قید انتفاع راست است که این عمل به صورت ظاهر جرم نیست که جناب آقای طباطبایی فرمودند قابل تعقیب است اما عملاً سوءاستفاده از بی‌اطلاعی عده‌ای به نفع شخصی شده این به نظر من صحیح نیست و این اقدام مجلس شورای ملی در این کار یک درسی است که بدانند همان طور که خود آقای مهندس جفرودی فرمودند این کار به مجلس شورای ملی هیچ ارتباط ندارد و نمایندگان مجلس جز وضع قانون نظر دیگری ندارند ولی مأمورین اجرایی باید بدانند که اگر از این نوع سوء استفاده کردند و مطلب هم کشف شد با وضع قانون می‌شود احقاق حق کرد به این جهت است که بنده با این پیشنهاد موافقم فقط نظرم این است توضیح بیشتری داده شود که فرمودند طرفین نهر تا تهران این را توضیح بفرمایند که منظور چیست تا این مطلب این قدر کش نداشته باشد لااقل ناظر به همان یک کیلومتری اطراف شهر باشد و عبارت طوری نباشد که یک وقت ممکن است شامل اشخاص بشود که در اطراف این شهر در آن تاریخ یک مبنی داشته‌اند این را اگر اصلاح کنند یک پیشنهاد عملی است و پیشنهاد کاملاً به جایی است به نظر بنده قابل توجه است.
نائب رئیس- عده بسیاری از آقایان درخواست صحبت کرده‌اند ولی چون طبق آیین‌نامه بیشتر از دو نفر نمی‌توانند صحبت کنند رأی می‌گیریم به تبصره مشایخی پیشنهاد اصلاح دارد دکتر بینا اعلام رأی شده.
مهندس جفرودی- بنده موافق هستم که از یک کیلومتر به پانصد متر تبدیل شود که اشکالی پیش نیاید ولی حریم حتماً باید باشد بسیار ضروری است.
مشایخی- با این پیشنهاد اصلاحی بنده مخالف هستم دکتر بینا اعلام رأی شده.
نائب رئیس- آقای دکتر بینا اجازه بفرمایید قبل از اعلام رأی می‌توانند اشخاص پیشنهاد خودشان را پس بگیرند آقای مهندس جفرودی نسبت به اضافه از ۵۰۰ متر واقع پیشنهاد خودشان را مسترد کردند.
مهندس جفرودی- اصلاح کردم پیشنهاد خودشان را اصلاح کردند حالا در باب اصلاح می‌شود صحبت کرد آقای مشایخی موافق هستید مشایخی مخالفم.
نائب رئیس- بفرمایید.
مشایخی- براساس توضیحاتی که جناب آقای مهندس جفرودی دادند و بیاناتی که آقای عمیدی نوری فرمودند مطلب روشن شد که علت این پیشنهاد چیست این پیشنهاد سه قسمت است ناظر بر سه قسمت است یک قسمت مربوط به اراضی اطراف سد است که می‌گویند بعد از این که موضوع احداث سد مورد توجه واقع شد و لایحه قانونی آن به مجلس داده شد اشخاصی این اراضی را خریداری کردند اشخاصی که از این پروژه اطلاع داشته و از این نظر استفاده منصفانه‌ای از این خریداری نمی‌برند و سوءاستفاده می‌کنند قسمت دوم پیشنهاد ناظر است به از سد به مخازن آب قسمت سوم از مخازن به شهر تهران بنده می‌خواهم عرض کنم این لوله‌کشی تهران و لوله کرج به تهران یک جاهایی از رو عبور کرده است یک جاهایی از زیر عبور کرده اگر لوله‌ای زیر زمین عبور کرد به هیچ وجه نمی‌شود تصور کرد که عبور لوله‌ای از زیرزمین سبب ترقی فاحش زمین خواهد شد و عبور لوله از روی زمین و گرفتن آب و مشروب کردن ملک ممکن است قیمت زمین را بالا برد اما زیر پای بنده که اینجا ایستاده‌ام ممکن است آب باشد مگر وجود آب در این زیر باعث ترقی قیمت از این نقطه‌نظر خواهد بود قطعاً خیر بنابراین ما نبایستی در وضع این قانون که می‌خواهیم از سوء استفاده‌ها و استفاده‌های غیرمنصفانه جلوگیری کنیم طوری عمل کنیم که ایجاد مزاحمت برای تمام مردم باشد به این جهت است که من معتقدم ملاحظه کنید آقای مهندس جفرودی اگر چنانچه شهرداری تهران در یک کوچه‌ای برق گذاشت وجود برق موجب عمران است و صرف وجود برق باعث ترقی قیمت است اگر شهرداری یک خیابانی را آسفالت کرد وجود آسفالت سبب ترقی بها است اگر لوله آب از یک جایی عبور کرد اینها عواملی است که باید مردم از آن استفاده کنند نه سوءاستفاده کنند بنابراین می‌خواهم بنده عرض کنم چه بسا اشخاصی که از نقشه پروژه سد لار و لتیان هنوز هم مطلع نیستند کما اینکه اکثر ماها هم و خود من هم هنوز نمی‌دانم این لوله آب از مخازن آب به تهران از کجاها عبور خواهد کرد بنابراین اگر چنانچه مردمانی در آنجا اراضی داشته باشند به چه مناسبت بگوییم که آنها باید مشمول مقررات این قانون باشند به هیچ وجه من‌الوجوه نباید باشند من یک سانتی متر زمین درانی نقطه ندارم ولی معتقد هستم که اگر فرض کنید از گردنه قوچک به تهران کسانی رفته باشند اراضی خریداری کرده باشند که نمی‌دانستند و هنوز هم نمی‌دانند که لوله آب از آنجا عبور می‌کند یا نمی‌کند و اراضی آنها ترقی کرده باشد چرا ملزم به فروش آن اراضی باشند و به چه مناسبت به قیمت عادله روز از آنها نخرند اما راجع‌به حریم ما قانونی برای حریم به طور کلی داریم حریم قنوات ۲۵۰ متر است در املاک مزورعی معقول نیست که اگر اینجا بخواهیم موضوع حریم را در نظر بگیریم بگوییم حریم لوله زیر زمین ۵۰۰ متر است حریم به حدی است که فقط برای لوله باشد اگر می‌گویند ۲۵۰ متر حریم قنات به منظور این است آب آن قنات خشک نشود و کسی نتواند از فاصله ۲۵۰ متری برود و قنات تازه‌ای احداث کند و از آب قنات قبلی سوء استفاده کند حریم باید مناسب باشد اگر حریم هم بخواهیم برای این منظور در نظر بگیریم به عقیده بنده حریم لوله بیست متر سی متر پنجاه متر است برای حفظ لوله‌ها برای اینکه اگر لوله‌ها ترکید بتوانند بروند لوله را اصلاح کنند نه این که به نام حریم برای املاک مردم ایجاد مزاحمت کنند به این جهت بنده با دو قسمت از پیشنهاد جناب آقای مهندس جفرودی که ناظر است بر اراضی اطراف سد و اراضی اطراف مخازن آب جدا موافقم راجع به قسمت سوم که از سد به تهران باشد مخالفم.
نائب رئیس- آقای مهندس جفرودی که پیشنهاد داده‌اند درخواست توضیح کرده‌اند آقای معاون وزارت کشور حالا شما بفرمایید.
فرهودی معاون وزارت کشور- موقعی که این پیشنهاد مطرح شده بنده از نظر فنی با مسئولین امر درباره این مشاوره کردم معلوم شد از نظر حمایت سد از نظر حفظ لوله و از نظر حفظ پاکی آب این پیشنهاد را اگر آقایان قبول بفرمایید ممکن است برای آینده این تشکیلات و سازمان آب و این گاز مفید باشد و روی هم رفته از نظر فنی استدلالات جناب آقای مهندس جفرودی را دستگاه فنی دولت هم تأیید می‌کند اما کلمه‌ای هست اینجا بنده می‌خواهم استدعا بکنم جناب آقای مهندس جفرودی موافقت بفرمایند که عوض بشود دو جا کلمه رقبه هست رقبه معمول این است که به اوقاف می‌گویند کلمه رقبه خوب است تبدیل به املاک بشود عمیدی نوری رقبه به طور کلی اطلاق تملک می‌شود.
نائب رئیس- آقای مهندس جفرودی.
مهندس جفرودی- بنده وظیفه خودم می‌دانم که از جناب آقای فرهودی معاون محترم وزارت کشور که به نام دولت این پیشنهاد را مفید تلقی فرمودند و تأیید فرمودند تشکر بکنم جز این عمل انتظاری نمی‌رفت (بهبهانی- انتظار که می‌رفت) و اما از همکاران ارجمند مجلس هم بی‌نهایت متشکر هستم که این پینشهاد را به این پایه مورد توجه و عنایت قرار داده‌اند ولی استدلالی که جناب آقای مشایخی در مورد مجرا فرمودند به نظر بنده به دلایلی که عرض می‌کنم وارد نیست اولاً این پیشنهاد مفهومش این نیست که هر کس قبل از تصویب لایحه سد لار و لتیان زمین آنجا داشته است آن را به این عنوان تصرف کنند و دولت بخرد اصلاً این مورد مطرح نیست هر کس ملک موروثی داشته است باز هم می‌تواند داشته باشد هر کس ملک موروثی قبلاً داشته است یا املاکی را قبل از این لایحه داشته می‌تواند داشته باشد اما اگر کسی بعد از اینکه این قانون تصویب شد یعنی هنگام بحث مربوط به این قانون اراضی را در این مسیر خریده باشد او تجاوزکرده است اخلاقاً به حقوق مردم (مشایخی- هنوز معلوم نیست کجاست) شما نمی‌دانید جناب آقای مشایخی ولی آنها می‌دانستند اجازه بفرمایید که این مطلب را حضورتان عرض کنم وقتی طرح سدی را می‌کشند اول باید بدانند که آب را از کدام راه می‌آورند مجرای هر سدی همیشه توأم با پروژه سد معلوم است برای این که اگر یک مجرایی را خیلی طویل بگیرند هزینه می‌رود بالا پیشنهاد این است که بعد از این قانون اگر کسانی آمده باشند این اراضی را به قصد بازی بورس معامله کرده باشند به نفع عامه خریداری بشود احسنت و من یک کیلومتر را هم کردم ۵۰۰ متر برای این که در این امر هم اصلاً رعایت حال یک عده‌ای باز شده باشد صحیح است.
نائب رئیس- آقای ارباب به نام مخبر توضیح دارند بفرمایید.
مخبر کمیسیون کشور- بنده از آقایان محترم استدعا می‌کنم توجه بفرمایند که قانون طوری تصویب نشود که هر طرف می‌کشند بشود از آن استفاده سوء کرد البته با یک حسن‌نیتی ما خیلی از قوانین اینجا به تصویب رساندیم در اجرا افتاده است به دست یک افراد ذی‌نظری که مزاحم مردم شده‌اند این پیشنهاد در یک قسمت اولیه‌اش بسیار صحیح است و بنده هم موافقم که از بی‌اطلاعی یک عده‌ای یک عده مطلع سوءاستفاده کرده‌اند تضییع حق آنها را کرده‌اند اگر یک دهاتی یک ملکی را داشته ملک موروثی را داشته می‌بایستی احفاد و اعقابش از این حسن‌تصادف استفاده ببرند و بهره‌مند بشوند از این حق‌شان ولی یک عده‌ای که متصدی عمل بوده‌اند حقوق آنها را تضییع کرده‌اند حالا یک اشخاص خارجی باز اگر این کار را می‌کردند خوب هر کس برای کسب انتفاع کوشش می‌کند ولی انجام این عمل از ناحیه کسانی که متصدی امر بوده‌اند این یک نوع سوء استفاده است و به نظر بنده این قسمت از
پیشنهاد نظر بسیار صحیحی است اما آمدیم با تصویب حریم مجری که آب از مخازن وارد شهر می‌شود وقتی که به تصویب رساندیم این مجرا می‌رود در تجریش در شمیران در دهات مردم پس فردا به زحمت می‌اندازد مردم را در جوادیه بنده یک متر زمین جز باغ آن ندارم برای انجام این کار عمرانی آن باغی که هنوز طلبکار از من نگرفته همه‌اش هم برود فدای انجام این کار بنده راضی هستم تهران را احیا می‌کند این کار تهران را آباد می‌کند و بنده خوشوقتم که امروز متصدیانی اداره می‌کنند که نظر فردی و شخصی ندارند خیلی خوشوقتم و امیدوارم که این کار زودتر انجام شود اما آقایان از مخازن وقتی به تجریش می‌ورد به قلهک می‌رود دهات دیگر می‌رود تهران پارس می‌رود پس فردا همین که کش داشت می‌روید مأمورین طرفین مجرا را می‌چسبند و می‌گویند آقا این طرف ۵۰۰ متر باید خانه‌ات را ول کنی به روی عقب این را حلش بفرمایید من در اصل موافقم تا مخزان هم موافقم ولی از مخازن به بعد که در ملک مردم در خانه مردم در قسمت‌های این شهر در قسمت‌های ییلاقی این شهر عبور می‌کند آنجا را توجه بفرمایید مستثنی کنید از این پیشنهاد.
نائب رئیس- آقای مهدوی موافقید.
مهدوی- بنده مخالفم.
نائب رئیس- آقای ابتهاج موافقید بفرمایید.
ابتهاج- این پیشنهاد جناب آقای مهندس جفرودی منکر ندارد که یکی از پیشنهادهای بسیار مفید است منتهی به عقیده بنده این پیشنهاد باید طوری تنظیم بشود که شامل نه فقط سد لار و لتیان بشود بلکه شامل تمام سدها بشود و تمام موسساتی که دولت ایجاد می‌کند و موجب ترقی اراضی می‌شود (ارباب- قانون داریم) اگر قانون بود که احتیاج به تصویب این پیشنهاد نبود الان پیشنهادهای مختلفی درباره اصلاح این پیشنهادهای مختلفی درباره اصلاح این پیشنهاد در ظرف این چند دقیقه شده جناب آقای حشمتی که الان نشسته بودند پهلوی نبده در آن قسمت که زمین را دولت بخرد عقیده‌شان بر این بود که دولت چرا بخرد برگردد این زمین به صاحب اصلیش به هر حال این مطلب در اینکه باید یک مقرراتی برایش وضع بشود و زمین‌های اطراف سد مورد سوء استفاده واقع نشود ضرورت کامل دارد به عقیده بنده آقای مهندس جفرودی موافقت کنند این لایحه به همان نحوی که بود بگذرد و کار این سد لار و لتیان معوق نماند دولت که نمایندگانش هر دو طرفدار نظر ایشان هستند اینجا متقبل بشوند یک لایحه جداگانه‌ای برای حریم کلیه این سدها بیاورند به مجلس یا در همین جا یک تبصره‌ای اضافه شود که مقید کنند دولت را در ظرف فلان مدت لایحه‌ای به این منظور بیاورند که جامع باشد الان با عجله یک طرحی را با این فوریت می‌گذرانیم که بعد دارای معایب خواهد بود صدرزاده بفرمایید پیشنهاد را بخوانند.
نائب رئیس- پیشنهادی مبنی بر مسکوت گذاشتن این لایحه رسیده است که بعد از تعیین تکلیف نسبت به این پیشنهاد درباره پیشنهاد آقای مهندس جفرودی رأی گرفته خواهد شد در اطراف پیشنهاد اصلاحی آقای مهندس جفرودی و اصلاحی که باز فرمودند دو نفر موافق و مخالف صحبت کردند از طرف معاون وزارت کشور هم توضیحات لازم داده شده است و بیش از این هم نمی‌توان صحبت کرد ولی پیشنهاد دیگر هم رسیده مبنی بر مسکوت ماندن لایحه فعلاً چون مقدم است بعد از توضیح رأی می‌گیریم هست به پیشنهاد سکوت آنگاه اگر مسکوت نماند و به جریان ادامه داده شد نسبت به پیشنهاد آقای مهندس جفرودی رأی گرفته می‌شود فعلاً پیشنهاد سکوت مطرح است و مطابق نظامنامه یک نفر مخالف می‌تواند صحبت کند و استرداد بشود یا نشود اخذ رأی مطابق آیین‌نامه به عمل خواهد آمد پیشنهاد قرائت می‌شود به شرح زیر خوانده شد ریاست محترم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم لایحه مسکوت بماند بهبهانی.
نائب رئیس- آقای بهبهانی بفرمایید.
بهبهانی- این مطالبی که اینجا جناب آقای مهندس جفرودی فرمودند و اسامی آن اشخاص را اینجا قرائت فرمودند به نظر بنده یک قدری بی‌لطفی فرمودند حق بود که آن اشخاصی که سوء استفاده کرده بودند اسامیشان را اینجا می‌گفتید تا مجلس مطلع باشد بنده به استثنا اسامی آن اشخاصی اطلاع عمیق‌تری دارم بر اینکه عده‌ای بودند رفته‌اند و آن کسانی که خودشان مجری این کار بوده‌اند و باید سد را درست می‌کردند و مجرا را تعیین می‌کردند در اطراف این زمین‌ها سوء استفاده‌های کلانی کردند حتی این موضوع به طور کتبی و رسمی به آقای نخست وزیر هم رسیده و ایشان هم تأیید کرده‌اند و تصدیق دارند قباله رسمی هم در این کار تنظیم شده که سوادش در دست آقای مهندس جفرودی است این سوء استفاده‌ای بود که مجری کار کرده این حق قانونی نبوده آقای مشایخی می‌خواهید این سد را درست بکنید ایشان رفته پروژه سد را تعیین کرده و اطراف سد را هم تعیین کرده بعد خودش رفته از یک افراد بی‌خبر و بی‌اطلاعی زمین خریده که بعد به قیمت زیادتری دولت بخرد این سوءاستفاده نیست (مشایخی- مجرایش را که نمی‌داند) چطور مجرا را نمی‌داند اگر مجرا را نمی‌دانسته چطور رفته توی بیابان زمین خریده چرا ۵ سال پیش نخریده این پیشنهادی است که می‌گوید هر کس در موقع تنظیم این لایحه یا تصویب این لایحه رفته اطراف زمین‌های سد را خریده دولت به قیمت عادلانه روز از او بخرد این که خلاف قانون نیست بنده پیشنهادم را پس می‌گیرم.
نائب رئیس- با این که آقای بهبهانی پیشنهادشان را مسترد فرمودند ولی معذلک بایستی یک نفر مخالف صحبت کند و رأی هم بگیریم آقای دولت‌آبادی مخالفید بفرمایید.
دولت‌آبادی- عرض کنم مطلب آقایان یک قدری روی بحث‌های مختلف از مجرای خودش منحرف شده اصل مطلب این است که سدی می‌خواهند بسازند از سرمایه مملکت و ملتی که پول آن را باید بپردازد این کار و نظایر این کارهای مفید و اساسی برای این مملکت با اراده شخص اعلیحضرت همایونی انجام می‌شود (صحیح است) به این کار علاقه دارند چون امور اساسی و اصلاحی مملکت است (صحیح است) ما باید به این نکته توجه داشته باشیم که یک نهضت و جنبش فوق‌العاده در امور مملکت از نظر اصلاحات صنعتی و کشاورزی در این مملکت شروع گردیده است هر کس هم سد باشد باید او را کوبید مجلس وظیفه خودش را باید انجام بدهد و برای امور اصلاحی با تصمیم اعلیحضرت همایونی قدم بردارد پیشنهاد سکوت را درست است که آقای بهبهانی مسترد داشتند و می‌خواستند مطالب اساسی را اینجا بگویند ولی مطلب اینجا قابل توجه است سکوت چی مطلب خیلی قابل توجه است مجلس اطلاع پیدا کرده است که سوء استفاده در امر حیاتی شده است که هیچ هدفی جز سد راه سعادت مملکت ندارد این اصل مطلب هم است ما اینجا وظیفه داریم بحث بکنیم عجله نکنیم راه بهتری پیدا بکنیم که در عین توجه به حفظ حقوق مردم تجاوز به ذیحقی نشود اما ذیحق با آن کسی که به تقلب ایجاد حق برا ی خودش کرده این دو مطلب است این یک کسی است خاطی و کسی بوده است که در رأس کار بوده است آن کسی که مصدر کار بوده است این سوء استفاده است جرم است به نص قانون جرم است من توضیح می‌دهم چطور جرم نیست اگر به من گفتند که برو یک کاری را انجام بده امانت شرط انجام خدمت من است چطور من می‌توانم برون به نفع خودم و کسان خودم کار را انجام بدهم و منافعش را بریزم توی جیبم این جرم مشهود است و قابل تعقیب است بنابراین چون اصل مطلب این است که روی فعالیتی از جیب این مردم یعنی از صندوق این ملت صدی ساخته می‌شود اراضی مشروب می‌شود و استفاده عمومی از این عمل برای عموم جامعه مباح است ولی تجاوز از این جریان سرقت است و دزدی و نادرستی بنابراین من می‌خواهم استدعا کنم از جناب آقای مهندس جفرودی که پیشنهاد داده‌اند و مورد تأیید بنده و همه رفقای ما است یعنی همه رأی می‌دهیم ولی این اصلاحی که عرض کردم باید بشود که بی‌جهت حقی را از کسی تضییع نکنیم افرادی که رفته‌اند اراضی را با توجه به اینکه عمل دولت مستلزم ایجاد منافع سرشاری برای مملکت است خریداری کرده‌اند اینها را باید دستشان را گرفت و انداخت بیرون و املاک را هم گرفت اما اگر حدود این مجاری را آنقدر وسیع کنیم که تا هر کجا بیاید بگوییم ۵۰۰ متر اطرافش باشد این دوباره اسباب دست یک عده نادرست می‌شود و اسباب زحمت برای مردم من استدعا می‌کنم جناب آقای رئیس هم موافقت بفرمایند آن پیشنهاد اصلاحی که جامع و نافع باشد یعنی حق صاحت حق را حفظ کند و متجاوز را هم دهنش را بکوبد آن را تنظیم بکند و آن را مجلس تصویب بکند دولت هم جز این نمی‌خواهد ما هم غیر از این وظیفه‌ای نداریم اما تأخیر این کار و موکول شدن آن به بعد مصلحت مملکت نیست و مصلحت مجلس شورای ملی نیست صحیح است.
نائب رئیس- رأی می‌گیریم پیشنهاد سکوت آقایانی که با مسکوت ماندن این لایحه موافقند قیام بفرمایند کسی قیام نکرد رد شد یک پیشنهادی رسیده است مبنی بر تجزیه تبصره از ماده واحده قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌کنم پیشنهاد آقای مهندس جفرودی به عنوان تجزیه رأی گرفته شود دکتر شاهکار.
نائب رئیس- آقای دکتر شاهکار بفرمایید.
دکتر شاهکار- بنده استدعا می‌کنم که همکاران محترم و خصوصاً آقای پرفسور جمشید اعلم که زیاد به این پیشنهاد علاقه‌مند هستند (یک نفر از نمایندگان- حق دارند) و حق هم دارند دقت بفرمایید چون دیگران گوش می‌دهند و ایشان گوش نمی‌دهند عرض کنم مطالبی که اینجا تذکر داده شد خصوصاً قسمتی را که دوست عزیز آقای بهبهانی توضیح دادند قطع نظر از اینکه قابل تأسف است و واقعاً من خیال می‌کنم آقای بهبهانی به معاون محترم رئیس دولت تذکر دادند و تقریباً جنبه اعلام جرم داشت که این قضایا باید برود تعقیب بشود و این کثافتکاری‌ها باید جلویش گرفته شود و کارها به جریان عادی خوشد بیفتد بنابراین آتمسفر مجلس را ما اینجور می‌بینیم که تمام آقایان نمایندگان مجلس با این قبیل کارها سوء استفاده و کلاه‌گذاری و این حرف‌ها که قانون جزایی ما هم کاملاً ناظر است مخالف
است (صحیح است) این یک نظر بود که بنده عرض کردم در مورد این پیشنهادی که داده شده است و اصل فکر فکر مقدسی است همان طور که آقای دولت‌آبادی گفتند و مورد تأیید اغلب و اکثر شاید همه آقایان باشد پس ما دیگر در اصل پیشنهاد و اصل فکر حرفی نداریم این مطلب را بنده استدعا می‌کنم جداً توجه کنید که در اصل فکر ما حرفی نداریم ولی در این پیشنهاد ممکن است یک مطالبی باشد با این حرارتی که ما داریم سبب بشود یک لغزشی بکنیم آنچه که جناب آقای مهندس جفرودی در اول پیشنهاد فرمودند بدون معطلی مورد تقاضا و خواسته تمام آقایان است این کار دو سه تا راه داشت اگر لایحه کشوری نبود و می‌رفت در کمیسیون لغت به لغت مطالعه می‌شد با قبول اصل پیشنهاد ایشان این اشکالاتی که پیش آمد کرد از قبیل رقبه و غیره یک کیلومتر به ۵۰۰ متر تبدیل بشود اینها روشن می‌شد ولی لایحه یک شوری است در لایحه یک شوری دو راه است یا ۵ نفر از همکاران محترم بنده که یکیش هم خود بنده هستم تقاضا کنیم تنفس بدهند برویم بیرون با خود جناب آقای مهندس جفرودی اشکالات را بگوییم این تبصره را به صورتی در بیاوریم و تقدیم کنیم که قابل قبول باشد و وقت مجلس شورای ملی را هم نگیرد این یک راه حلی است راه حل دوم این است که بنده پیشنهاد کردم و قسمت تجزیه است تجزیه به این معنی که من مخالف هستم نیست بنده مخالفتی ندارم قسمت اول را آقایان مایلند مطالعه بفرمایند و اساسش را اصلاح بفرمایند و قبول می‌شود و رأی می‌دهند سمعاً و طاعته قسمت دوم و قسمت سوم به دلیلی که مطالب از هم جداست فولوستابل دارد که عبارت قطع یک مطلبی است که آقای مهندس جفرودی گفتند که عده‌ای عالماً وعامداً نقشه قبلی به خصوصی که متصدی اجرای این کار بودند سوءاستفاده‌هایی کردند که طبق ماده ۸۴ قانون مجازات عمومی از نظر جزایی این آقایان قابل تعقیب هستند و باید مجازات بشوند این یک نظر دیگر هم این است که شما می‌گویید این مجاری به تهران وقتی که وارد می‌شود ۵۰۰ متر اطراف این را هم باید جریمه قایل شد پس باید مطالعه کرد بهتر است فقط آقای مهندس جفرودی هم بیشتر مطالعه کنند که مجلس در امر صحیح مرتکب اشتباهاتی نشود چون یکی از خطرات لوایح یک شوری ممکن است یک پیشنهاداتی فی‌المجلس داده شده آتمسفر مجلس صددرصد و گوینده حقیر هم صد و یک درصد موافقم ولیکن از نظر قضایی و حقوقی برمی‌خوریم به مطالبی که با نهایت حسن‌نیتی که جناب آقای مهندس جفرودی داشتند بعداً اشکال پیدا می‌شود بنابراین یکی از این دو راه را آقایان با اجازه مقام ریاست قبول بفرمایند یا ۵ دقیقه تنفس بدهند و این قسمت را در خارج برویم با خود جناب آقای مهندس جفرودی حل کنیم یا خیر قسمت به قسمت تعقیب و رأی بدهیم.
نائب رئیس- آقای پرفسور جمشید اعلم بفرمایید.
پرفسور اعلم- عرض کنم بنده با پیشنهاد سکوت و تجزیه و هر چیز دیگری که در این لایحه باشد مخالفم (احسنت) یک اصلی در این مملکت باب شده و ضرب‌المثل هم شده که هر کس زرنگ‌تر است از آب کره می‌گیرد و این اصل از آب کره گرفتن باید در این مملکت متروک بشود یعنی چه یک سدی دارند می‌سازند یک عده قلیلی با پشت هم اندازی آمده‌اند آن اشخاص که نقشه سد را کشیده‌اند یا اغفال کرده‌اند یا با هم شریک شده‌اند و زمین‌هایی را خریداری کرده‌اند و این کار در حقیقت جرم است این زمین‌ها را باید پس بگیرند چرا این پیشنهاد را مسکوت بگذاریم چرا باید مسترد کنیم همین الان باید این لایحه را بگذرانیم که مردم ببینند مجلس یک عملی که برای نفع مردم است فوری می‌گذراند چرا برویم بیرون بحث کنیم برای چه بنشینیم و بگوییم که این زمین را چطور خوردند پیشنهادی است که هر کس قبل از طرح نقشه زمین‌های اطراف سد لتیان و لار را خریده است پس بدهد یکی ضرر می‌خورد به کسی ضرری نمی‌خورد جز آن کسی که رفته است زمین‌های اطراف آنجا را به عنوان سوء استفاده در اطلاع خود خرید خوب چشمش کور بشود نخرد بنده اتفاقاً معتقدم باید پیشنهاد بشود که هر کس در هر نقطه‌ای که دولت برای گشاد کردن جاده‌ها و از جمله همین جاده سوم زمینی خریده پس بدهد ببینید در اینجا سوم چه بازی در آورده‌اند در سد دز مشغول چه سوءاستفاده‌هایی هستند این قانون را عمومیت بدهید تا یک عمل خوب انجام بشود بنده استدعایم این است که این قانون را عمومیت بدهید و همین الان بگذرانید و الّا از همین گفتگوها سوءاستفاده خواهد شد.
نائب رئیس- آقای مهدوی موافقید بفرمایید.
مهدوی- بنده با این پیشنهاد آقای دکتر شاهکار موافقم و با توضیحاتی که ایشان دادند این مطلب خیلی ساده است آقای مهندس جفرودی این پیشنهاد را روی حسن‌نیت داده‌اند یک قسمت این است که یک عده‌ای آمده‌اند سوءاستفاده‌ای کرده‌اند به خصوص مأمورین مسئول کار مقداری زمین مردم را گرفته‌اند این قسمت جداست یکی هم این است که ما تخصیص بدهیم ۵۰۰ متر از اطراف مجاری را برای حریم این قسمت شاید از نقطه‌نظر اینکه در جاهای دیگر هم لوله‌کشی شده درست نباشد این ۵۰۰ متر را باید تقلیل بدهیم و ببینیم حریم برای چیست از دستگاه فنی پرسید حریم برای چی لازم داریم اگر واقعاً هم در این کار مصرند همین تجزیه را قبول کنید که بنده ببینم اگر با قسمت اول موافقم رأی بدهم ولی با این قسمت مخالفم رأی ندهم از این جهت است که بنده با تجزیه موافقم (صدرزاده- آقا بفرمایید پیشنهاد قرائت بشود) از موقع استفاده می‌کنم یک سؤالی است تقدیم می‌کنم.
نائب رئیس- ماده ۱۴۰ و ۱۴۱ آیین‌نامه که عیناً قرائت می‌شود به شرح ذیل قرائت شد
ماده ۱۴۰-در مسایل و مواردی که مشتمل بر فقرات مختلف است هر گاه تجزیه آن از طرف یک نماینده خواسته شود باید آن ماده یا مطلب تقسیم و جز به جز بدون توضیح و بحث رأی گرفته شود و در پایان مجدداً در باب فقراتی که قبول شده است اخذ رأی به عمل آید ماده ۱۴۱ نتیجه رأی مجلس را رئیس با صدای بلند اعلم می‌کند از این قرار مجلس فلان مطلب را قبول یا رد کرد.
نائب رئیس- موقعی که یک موضوعی مشتمل بر مطالب متعدد بود موقعی که پیشنهاد تجزیه رسید بایستی مطلب به مطلب به طور مجزا رأی گرفته بشود این پیشنهاد اصولاً قابل قبول است و قابل رد نیست و مجلس باید همین طور عمل کند پیشنهاد آقای دکتر شاهکار فرمودند در باب این که پیشنهاد مفصل آقای مهندس جفرودی به طور مجزا و مطلب به مطلب با تجزیه رأی گرفته بشود ولی بنده به این شکلی که این پیشنهاد تنظیم شده است چون تمام مطالب ایشان آمیخته با یکدیگر است عبارت صحیحی به دست نخواهد آمد و بحث در باب این پیشنهاد زیاد است با اجازه آقایان یک ربع ساعت تنفس می‌دهیم (صحیح است) که در خارج یک پیشنهاد مجزا و صحیحی تنظیم بشود و برگردیم رأی بدهیم که عبارت غلطی هم بدون مطالعه و مباحثه در پیشنهاد نباشد بیست و پنج دقیقه پیش از ظهر مجلس به عنوان تنفس تعطیل و نیم ساعت بعد از ظهر مجدداً تشکیل گردید.
نائب رئیس- آقای دکتر شاهکار.
دکتر شاهکار- بنده توضیح عرض می‌کنم چنانچه به عرض آقایان رساندم مقصود از تجزیه پیشنهاد مطالعه قسمت به قسمت بود که در این یک ربع تنفس این قسمت عملی شد قسمت اول پیشنهاد همان طور که بود ماند در قسمت ۲ که عبارت بود از مجاری از سد تا تهران با مذاکره با مقامات مسئول و خود آقای مهندس جفرودی این طور توافق شد که بنویسیم از سد تا دیوار تصفیه‌خانه یعنی در خارج از تونل در این قسمت هم توافق شد قسمت اخیر هم البته با اصلاحات عبارتی موافقت شد بنابراین بنده از پینشهاد تجزیه خودم صرفنظر می‌کنم چون توافق حاصل شد احسنت.
نائب رئیس- به این ترتیب یا بایستی رأی بگیریم به پیشنهاد آقای مهندس جفرودی چون از تجزیه صرفنظر شد و برای این که آقایان کاملاً بدانند که پیشنهاد اصلاح شده چیست پیشنهاد اصلاحی قرائت می‌شود به شرح ذیل خوانده شد
تبصره- سازمان آب تهران علاوه بر زمین‌های مورد احتیاج سدهای لار و لتیان و تأسیسات مربوطه که طبق ماده ۳ قانون ساختمان سدهای لار و لتیان مصوب تیرماه ۳۷ حق استعلاک و تصرف آنها را دارد می‌تواند با تصویب هیأت دولت آنچه از اراضی و رقبات واقع در حریم مخازن سدهای لار و لتیان حداکثر تا فاصله یک کیلومتر از محیط خارجی مخازن سدها و همچنین اراضی و رقبات واقع در دو طرف مجاری انتقال آب از سدها به مخازن و از مخازن به دیوار تصفیه‌خانه آب سد لتیان به فاصله تا پانصد متر دو طرف محور مجاری را که اشخاص حقیقی و یا حقوقی از تاریخ اول اردیبهشت ۳۳۷ به بعد از مالکین قبلی انتقال گرفته‌اند به منظور امور عام‌المنفعه تصرف و بهای عادله آنها را به مأخذ مندرج در سند انتقال با منظور کردن شش درصد در سال پرداخت نماید در مورد معاملاتی که بعد از تاریخ تقدیم این قانون به عمل آید ملاک پرداخت بهای ارزیابی فروردین ۱۳۳۷ توسط کارشناس بانگ کشاورزی بدون منظور کردن به ماده فوق‌الذکر بوده و بهای مندرج در سند معامله ملاک عمل نخواهد بود مهندس جفرودی.
نائب رئیس- رأی می‌گیریم به این پیشنهاد آقایانی که موافقند قیام بفرمایند اکثراً قیام نمودند تصویب شد پیشنهاد دیگری رسیده است که قرائت می‌شود
(به شرح ذیل قرائت شد)
اینجانب پیشنهاد می‌نمایم تبصره ذیل به ماده واحده و تبصره آن اضافه شود
تبصره- مقررات مذکور در تبصره ۱ شامل تمام سدهایی که از سال ۱۳۳۷ به این طرف احداث شده و یا خواهد شد می‌گردد دکتر بینا.
نائب رئیس- آقای دکتر بینا بفرمایید.
دکتر بینا- در عین حال که عملی شده جای بسیار تأسف است ولی موجب خوشوقتی است که واقعاً مجلس نشان می‌دهد که در این موارد بسیاربسیار توجه دارد و کسانی که از تأسیسات عمومی و کارهای عام‌المنفعه‌ای که دولت یا مملکت برای عمران و آبادی اطراف شهرها یا سایر استان‌ها اقدام می‌کند اشخاص شیادی بودند که زمین‌ها را می‌گیرند و غصب می‌کنند که مانع آبادی بشوند شاید الان هم می‌گویند در اطراف سد در هم همین معامله می‌شود بزرگ ابراهیمی مغان هم در اطراف مغان هم می‌شود مهندس دهستانی کرج هم شده در
اطراف سد کرج هم شده در اطراف سد همدان هم همین کار را می‌کنند در گلپایگان هم همین کار را کردند در جاده سوم هم این کار را می‌کنند بنده این پیشنهاد را کردم برای این قانونی که الان می‌گذرد برای سد لار و لتیان تصویب می‌فرمایید این را هم تعمیم بدهیم به تمام سدها و به تمام تأسیسات عام‌المنفعه اگر آقایان زمینی در آنجا ندارند یا علاقه‌ای ندارند رأی بدهند این تبصره به این قانون اضافه بشود (احسنت).
نائب رئیس- آقای مهندس هدایت معاف هستید بفرمایید.
مهندس هدایت- بنده یک دفعه دیگر این پیشنهاد را قرائت می‌کنم تا آقایان ملاحظه بفرمایید یک نقصی دارد امیدوارم که نقص را مرتفع بفرمایید که بنده هم رأی بدهم دکتر بینا خود جنابعالی مرتفع کنید صدرزاده پس در این صورت مخالف نبودید اجازه بفرمایید وقتی این نقص نباشد بنده موافقم ولی تا وقتی که هست مخالف هستم مقررات مذکور در تبصره یک شامل سدهایی که از اول سال ۳۷ به این طرف احداث شده و یا خواهد شد می‌گردد مهندس دهستانی که شامل سد کرج نمی‌شود و به این تبصره اشاره فرمودید که الان تصویب شد در آنجا یک تواریخ گذاشته شده که با نظر جنابعالی جور در نمی‌آید اگر حضرتعالی بفرمایید که سدهایی که از تاریخ ۳۵ باشد بنده موافقم ولی اگر بفرمایید شامل آن تبصره بشود فقط معاملات از ۳۷ را شامل می‌شود پس اگر از ۳۵ اصلاح بفرمایید بنده هم موافقم دکتر بینا بنده قبول دارم.
نائب رئیس- آقای مشایخی موافق هستید بفرمایید.
مشایخی- بنده خیلی خوشوقتم که تبصره مربوط به سد لار و لتیان همان طور که بنده توضیح داده بودم که موضوع مسیر مجاری آب مشمول نشود و سایر قسمت‌ها (صحیح است) و باید به این ترتیب عمل کنند و از سوءاستفاده جلوگیری کنیم بنابراین جناب آقای بهبهانی آن چیزی که جنابعالی فرمودید من قبلاً گفتم بنده گفتم که مسیر را نباید مشمول کرد اما اطراف سد اگر کسی زمین خرید و از آن استفاده کرد حق دولت باید از او استرداد بشود و موجب کمال خوشوقتی است اما راجع‌به این پیشنهاد بسیار فکر صحیحی است که در اطراف سدهایی که در آتیه ساخته می‌شود یا در گذشته ساخته شده اگر اشخاصی در آنجا زمین‌هایی خریداری کرده‌اند و از اطلاعات‌شان سوءاستفاده کرده‌اند و قیمت‌های سرسام‌آوری پیدا کرده باید جامعه از آن بهره‌مند بشود بنابراین پیشنهادی را که جناب آقای دکتر بینا تقدیم کردند از نقطه‌نظر اصل فکر قابل تقدیر است و بنده با آن موافقم احسنت صارمی این کار اشکال دارد در قانون سازمان سد کرج می‌خواهد اراضی را خریداری کند اگر چنانچه این تبصره تصویب شود سازمان سد کرج جداگانه است آن وقت سازمان آب باید برود آن اراضی را بخرد و این کار پول می‌خواهد چه کار کند این موضوع لاینحل است و بایستی به نحوی اصلاح بشود که مقصود حاصل بشود باید نوشته شود دولت می‌تواند از این ماده استفاده نماید صدرزاده دولت چرا اظهار نظر نمی‌کند.
نائب رئیس- آقای دکتر بینا در اثر تذکراتی که داده شد در پیشنهادشان اصلاحی کرده‌اند قرائت می‌شود.
دکتر مشیرفاطمی- دولت پول دارد اینها را نبرد حدودش معلوم نیست بنده اخطار نظام‌نامه‌ای دارم اصلاً قابل طرح نیست.
نائب رئیس- توضیح بدهید.
دکتر مشیرفاطمی- اول باید نماینده دولت موافقت کند ثانیاً این پیشنهاد خرج است نظر نماینده دولت در این باب چیست.
نائب رئیس- مجدداً با اصلاح که قرائت شد موافق و مخالف می‌پذیریم و نظر دولت را می‌خواهیم پیشنهاد آقای دکتر بینا به شرح ذیل قرائت شد اینجانب پیشنهاد می‌نمایم تبصره ذیل به ماده واحده و تبصره آن اضافه شود تبصره ۲ مقررات مذکور در تبصره ۱ شامل تمام سدهایی که از سال ۱۳۳۵ به این طرف احداث شده و یا خواهد شد می‌گردد.
نائب رئیس- آقای صارمی مخالف هستید.
صارمی- بلی بفرمایید.
صارمی- بنده نسبت به اصل فکر موافق هستم و کمال موافقت را دارم زیرا در تمام دنیا معمول است که اگر چنانچه دولت هزینه‌های فوق‌العاده‌ای در یک جا بکند که موجب آبادی و عمران خارج از حد بشود وقتی در یک محلی هفتصد و هشتصد میلیون تومان خرج کند سد بسازد و اراضی یک ترقی فوق‌العاده فاحشی پیدا کند نسبت به افزایش قیمت هم ذیحق خواهد بود و می‌تواند افزایش قیمت را بگیرد بنابراین وقتی یک چنین اصلی در دنیا مورد قبول واقع شده است باید قبول کنیم افرادی که سوء استفاده کرده از سوءاستفاده آنها جلوگیری بشود و دولت بتواند این اراضی را در یک تاریخ معینی فقط برای احتیاجات عامه خریداری بکند و با این ترتیب زیان و ضرر هم متوجه اشخاص نمی‌شود و از سوءاستفاده هم جلوگیری شده است ولی اگر این ماده به این ترتیب تصویب بشود مواجه با اشکال خواهد شد زیرا درانی قانون ما حق دادیم به سازمان آب برای سد لار و لتیان این اراضی را خریداری کند علت این است که این سدها را سازمان آب می‌سازد و این حق را سازمان آب دارد ولی سد کرج یک سازمان مستقلی است برای آنجا که در آنجا سد می‌سازد همین طور سدهای دیگر را سازمان برنامه و مقاماً مختلف می‌سازند اگر این ماده به این ترتیب تصویب بشود معنیش این است که سازمان آب تهران می‌خواهد بیاید این اراضی را که مشمول این ماده می‌شوند خریداری کند در صورتی که در آنجا مداخله‌ای ندارد چون گفته‌اند مطابق این قانون اگر مطابق این قانون باشد شخصی که استحقاق دارد و به او حق داده شده است سازمان آب تهران است یا فرض کنید سد سفیدرود که سازمان برنامه عمل می‌کند باید سازمان آب تهران بیاید و این اراضی اطراف سد را بخرد بنابراین باید این تبصره با این ترتیب اصلاح بشود که دولت می‌تواند از مفاد تبصره این قانون نسبت به سدهایی که از تاریخ ۳۵ به این طرف ساخته شده استفاده کند و مبدأ تاریخی مقرره در این قانون سال ۳۵ خواهد بود اگر اصلاح کردند اشکال بنده مرتفع است و موافق هستم.
نائب رئیس- اجازه بفرمایید چون پیشنهاد مستلزم مخارجی است باید نماینده دولت اظهارنظر کند آقای معاون نخست‌وزیر بفرمایید.
ذوالفقاری معاون نخست وزیر- آقایان محترم می‌دانند که این لایحه که تقدیم مجلس شده است مربوطه به سازمان آب تهران و وزارت کشور است پیشنهادی که جناب آقای دکتر بینا فرمودند مربوط به سازمان برنامه است که نه جناب آقای فرهودی و نه بنده مطالعاتی در این قسمت نداریم بنابراین نمی‌توانیم اینجا اظهار نظر بکنیم اجازه بفرمایید راجع به این موضوع مطالعه دقیق‌تری بکنیم اگر لازم شد لایحه‌ای تقدیم می‌کنیم و اگر هم لازم شد در اینجا طرحی تهیه خواهد شد و آقایان در اینجا بتوانند اظهارنظر کنند.
نائب رئیس- آقای دکتر بینا.
دکتر بینا- چون با اظهارات همکاران محترم و نماینده دولت ممکن است اشکالی پیش بیاید اگرچه من اشکالی نمی‌بینم که عیناً تا تاریخ ۳۷ بگذاریم یا ۳۵ را ۳۷ بکنیم باز هم اشکالی وارد نمی‌شود ولی برای اینکه این اشکال نشود بنده به جای این پیشنهاد دیگری تقدیم می‌کنم.
نائب رئیس- مسترد داشتید دکتر بینا نه این را به جای آن می‌دهم.
نائب رئیس- پیشنهاد مجدد ایشان خوانده می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد:)
پیشنهاد می‌نمایم تبصره ۲ برای جلوگیری از خرید و فروش اراضی اطراف سدها و موسسات عام‌المنفعه دولت موظف است لایحه قانونی لازم را در مدت دو ماه تقدیم مجلس نماید دکتر بینا.
نائب رئیس- این پیشنهاد مخالفی ندارد اظهاری نشد چون اظهار مخالفتی نشده لذا رأی می‌گیریم به پیشنهاد مجدد آقای دکتر بینا آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثراً برخاستند) تصویب شد پیشنهاد دیگری است پیشنهادهای مشابهی رسیده است.
ابتهاج- بنده نظرم تأمین است.
نائب رئیس- ماده واحده با دو تبصره پیشنهادی که به تصویب رسیده است به مجموع را نهایی می‌گیریم آقایانی که با ماده واحده و دو تبصره تصویب شده موافقند قیام فرمایند (اکثراً برخاستند) تصویب شد به مجلس سنا برای تصویب فرستاده می‌شود ۳ تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت جنگ.
نائب رئیس- آقای معاون وزارت جنگ.
معاون وزارت جنگ- یک لایحه‌ای است راجع به سازمان استوارهای نیروهای هوایی یک ماده واحده با ۵ تبصره است که با قید یک فوریت تقدیم مجلس شورای ملی می‌شود.
نائب رئیس- طبع و توزیع خواهد شد و در جلسه آینده فوریت آن مطرح خواهد شد.
۴- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر راه
نائب رئیس- آقای وزیر راه.
وزیر راه- به طوری که آقایان محترم مستحضر هستند اعتبار لازم برای ساختمان ۴۰ کیلومتری راه‌آهن شرف‌خانه تأمین شده است و به مجرد این که اجازه بفرمایند ساختمان راه‌آهن شروع شود بلافاصله شروع خواهد شد برای ساختمان بقیه این خط آهن از یک منطقه کوهستانی بسیار سختی می‌گذرد و بایستی از حالا مطالعات لازم انجام بدهیم و نقشه‌های مفصل لازم را آماده کنیم به این جهت لایحه‌ای برای استخدام سه نفر کارشناس تقدیم مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی می‌کنم نمایندگان بسیار خوب.
۵- شور اول گزارش کمیسیون راه راجع‌به موافقت‌نامه مربوط به انتقال راه‌آهن میرجاوه زاهدان
نائب رئیس- شور اول گزارش کمیسیون‌های مربوطه نسبت به راه‌آهن میرجاوه
و زاهدان مطرح است گزارش قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون راه به مجلس شورای ملی کمیسیون راه با حضور آقای معاون وزارت راه لایحه دولت راجع‌به موافقت‌نامه مربوط به راه‌آهن میرجاوه زاهدان از طرف دولت پاکستان به دولت ایران را مورد شور و رسیدگی قرار داده ماده واحده پیشنهادی دولت را عیناً تصویب و اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد ماده واحده موافقت نامه مربوط به انتقال راه‌آهن میرجاوه زاهدان از طرف دولت پاکستان به دولت ایران که در تاریخ ۲۷. ۱۱. ۳۷ به وسیله نمایندگان دو دولت در کراچی امضاء و مورد تأیید هیأت دولت نیز قرار گرفته است تصویب می‌گردد از طرف مخبر کمیسیون راه گزارش از کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی ماده واحده دولت در مورد انتقال راه‌آهن میرجاوه زاهدان به دولت ایران در کمیسیون امور خارجه با حضور نمایندگان دولت مورد بررسی واقع و نظر کمیسیون راه را تأیید و اینک گزارش آن را جهت تصویب تقدیم می‌دارد به جای مخبر کمیسیون امور خارجه گزارش از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی کمیسیون بودجه موافقت‌نامه انتقال راه‌آهن میرجاوه زاهدان را که از طرف دولت پاکستان به دولت ایران واگذار گردیده با حضور نماینده دولت مورد رسیدگی قرار داده و نظر کمیسیون‌های راه و خارجه را تأیید و اینک گزارش آن را تقدیم می‌دارد مخبر کمیسیون بودجه.
نائب رئیس- کلیات مطرح است آقای عمیدی نوری مخالف هستید.
عمیدی‌نوری- بله بفرمایید.
عمیدی‌نوری- بنده دیشب این لایحه را می‌خواندم و بسیار خوشوقت بودم در یک چنین موقعی که حضرت رئیس جمهور پاکستان مهمان عالیقدر اعلیحضرت همایون شاهنشاه در تهران تشریف دارند یکی از علایم دوستی و مودت ملتین وجود این لایحه است که انتقال راه‌آهن میرجاوه و زاهدان به ایران می‌باشد از این جهت خواستم از این موقع استفاده کنم و از یک چنین فرصتی که دلیل بر تشبید روابط دوستی است اظهار خوشوقتی و سپاسگزاری کنم اما تذکری که بنده داشتم این بود که در عبارات خود قرار دارد که بنده خواندم برای بنده دو نکته کاملاً مفهوم نشد که این دو نکته را خواستم آقای وزیر راه در اینجا توضیح بدهند یکی این که این راه آن به چه کیفیت به ایران واگذار می‌شود چون این مطلب در اینجا نبود و بنده خیال می‌کنم که مراتب دوستی و مودت دولتین و ملتین مبنی بر این است که این راه‌آهن مجاناً به ایران واگذار شده باشد و در این صورت جای کمال خوشوقتی و کمال تشکر و سپاسگزاری است البته متن قرارداد را ندیدم شاید در ترجمه تطبیق نکرده باشند و درست مفهوم نشد این مطلب را خواستم تذکری بدهند نکته دوم باز هم اینجا قید است که می‌شود هر شش ماه با اظهار یکی از طرفین این قرارداد فسخ شود یک همچو عبارتی در قرارداد هست که به نظر بنده در تطبیق قرارداد و واگذاری تا شش ماه با ترجمه‌ای که دیدم آن هم برای بنده یک قدری ایجاد تردید و شکی کرد که خواستم با توضیحات جناب آقای وزیر راه ببینم که چطور است اگر این راه‌آهن واگذار شده و یک واگذاری قطعی است دیگر شرط شش ماه با اظهار قبلی ندارد این نکته را هم خواستم روشن کنند که ما در ضمن انجام یک کار مهم و نیکی که مبتنی بر تحکیم روابط دو ملت دوست و برادر از یک نژاد و یک سنن و یک مذهب و یک عادت هستیم بتوانیم بیش از پیش با کمال خوشوقتی این لایحه را تصویب کنیم وزیر راه بنده از تذکری که جناب آقای عمیدی نوری نماینده محترم راجع به این قرارداد فرمودند بی‌نهایت سپاسگزارم برای این که به بنده یک فرصتی می‌دهد که توضیحات لازم را به عرض مجلس شورای ملی برسانم در چندی قبل که مذاکراتی برای روشن شدن خط مرزی ایران و پاکستان صورت گرفت موضوع تحویل راه‌آهن که در جنگ اول در داخل ایران ساخته شد و در زمان جنگ دوم هم مورد استفاده قرار گرفت راه‌آهن که از هرجاوه به زاهدان ادامه پیدا می‌کند توسط دولت انگلستان در زمان جنگ اول ساخته شده و پس از اینکه دولت پاکستان تشکیل شد تمام حقوق دولت انگلستان در مورد این راه‌آهن به پاکستان واگذار شد اقداماتی به عمل آمد که این خط آهن تحویل دولت ایران شود کمیسیونی تعیین شد کمیسیون به کراچی مسافرت کرد و با مقامات پاکستانی مدتی مذاکره کرد و قرار بر این شد که خود خط‌آهن تحویل ایران بشود مجانی بدون پرداخت هیچ گونه حقوق ولی از لحاظ این که ما بایستی از این خط آهن بهره‌برداری کنیم می‌بایستی یک مقداری واگن در اختیار می‌داشتیم متأسفانه عرض این راه‌آهن با خط آهنی که در کشور شاهنشاهی است تطبیق نمی‌کند عرض این راه‌آهن بیشتر است به این جهت مذاکره شد که به نرخ بسیار ارزانی یک عده واگن و لکوموتیو در اختیار ما بگذارند که بتوانیم از آن بهره‌برداری کنیم انشاءالله ساختمان خط آهن ایران ارز راه زاهدان ادامه پیدا کند و ایران هم موقعیت ترانزیتی بسیار خوبی در خاور میانه به دست بیاورد البته بعد از این که خط‌آهن ما به زاهدان رسید همان عملی که در تبریز و جلفا شد که یکی از این خطوط را برداشتیم و تبدیل کردیم به خط‌های خودمان برای اینکه از وسایل حمل و نقل خودمان استفاده کنیم نظیر این عمل آنجا انجام خواهد شد این هیأت که به کراچی مسافرت کرد آقایان گفتند که ما مأموریت تحویل گرفتن این خط آهن را داریم و دولت پاکستان هم اظهار داشت دولت ایران هر نظری در مورد این موافقت‌نامه دارد پس از شش ماه به ما اعلام بدارد که ترتیبی بین دو هیئت داده شده مورد قبول است که البته پس از این که از تصویب مجلسین گذشت عملی خواهد شد و اگر چنانچه مورد قبول هم نباشد دولت ایران اگر نظر دیگری داشته باشد طی نامه‌ای می‌نویسد و این قرارداد فسخ خواهد شد و این شش ماهی که آقای عمیدی نوری فرمودند منظور این است و در تهران هم با آقای سفیر کبیر پاکستان مذاکره شد که طی نامه‌ای روشن شود که اولاً این به طور قطع تحویل شود یعنی خطی که بین مرز پاکستان و زاهدان است تحویلش قطعی است و این موضوع شش ماه مربوط به سایر شرایط قرارداد است یعنی اگر چنانچه ما خطمان امروز رسید و احتیاج به واگن نداشتیم که از پاکستان اجاره کنیم بتوانیم این قرارداد را لغو کنیم مشایخی برای یک مرتبه.
نائب رئیس- آقای صارمی موافقید.
صارمی- بنده با توضیحاتی که تیمسار دادند موافق هستم.
نائب رئیس- اگر موافق هستید نمی‌توانید بعد از موافق صحبت کنید صارمی ولی معتقد هستم که این مطالب باید در این پروتکل که مبادله خواهد شد ذکر شود که در آتیه موجب نگرانی نشود.
نائب رئیس- بنده باید تذکر بدهم که شور اول است و بعد ارجاع که شد به کمیسیون در شور دوم آقایان شرکت بفرمایید و اصلاحات لازم بشود آقای مشایخی مخبر کمیسیون بفرمایید.
مشایخی- مطلبی که مورد تذکر جناب آقای عمیدی نوری واقع شد در کمیسیون بحث شد همان طوری که فرمودند وقتی که خطی انتقال داده می‌شود انتقال قطعی است و دیگر تجدید نظر در اطراف آن موضوع با اصل قطعیت انتقال منافات دارد این مطلب در کمیسیون تذکر داده شده و جناب آقای وزیر راه فرمودند که منظور همین است النهایه براساس تذکراتی که داده شد برای روشن شدن موضوع قبول کردند که بین وزارت راه با وزارت خارجه و دولت پاکستان نامه‌ای مبادله شود که این منظور را تسهیل کند و قرار شد این نامه هم ضمیمه این موافقت‌نامه بشود امروز که با ایشان صحبت کردم یک اصلاحی در ماده ۲ است که در ترجمه اشتباه شده است بنابراین اصل ماده ۲ به این نحو اصلاح می‌شود این موافقت‌نامه ظرف سه ماه پس از تصویب دولتین معتبر و قابل اجرا خواهد بود آقای عمیدی نوری و ظرف شش ماه از تاریخ مذکور با تصمیم کتبی قبلی یک طرف قابل فسخ خواهد بود در ماده قبلی برای همیشه بود در این ماده برای یک دفعه است یعنی از تاریخ تصویب این لایحه که مبادله قطعی و انتقال تحقق پیدا کرد فقط برای یک مرتبه از تاریخ ابلاغ این قانون و از تاریخ مبادله این موافقت‌نامه برای یک دفعه از این نقطه‌نظر که آقای وزیر راه تذکر دادند می‌تواند یک طرف از طرف دیگر تقاضای تجدیدنظر بکند بنابراین نظر آقا تأمین است.
نائب رئیس- آقای ارباب موافق هستید یا مخالف.
ارباب- موافق آقای صارمی.
صارمی- موافق آقای پرفسور اعلم.
پرفسور اعلم- موافقم آقای دکتر پیرنیا.
دکتر پیرنیا- توضیحی دارم مخالفید؟
دکتر پیرنیا- بله بفرمایید. دکتر پیرنیا البته روابط ملتین ایران و پاکستان آن چنان روابطی است که بحث راجع‌به مسایل مربوط به این جور قراردادها چندان اهمیت زیادی ندارد و در حقیقت ملتین ایران و پاکستان یک ملت هستند و دارای ایده‌آلها و زندگی مشابه و روابط مودت و اتحادشان در دنیای امروز بی‌نظیر است در این مورد به هیچ وجه لازم نیست که توضیح زیادی عرض کنم همین قرار دادهایی که راجع به این مسایل بسته می‌شود بین دولت هم که باشد با خصوصیاتی که در مورد ایران و پاکستان وجود دارد غالباً سابقه می‌شود و یک مقدمه‌ای می‌شود برای سایر ممالکی که در روابط‌شان چنین خصوصیاتی نیست و ممکن است که بخواهند از آن استفاده کنند و بنده تمنا می‌کنم در شور دومی که در لایحه می‌شود این موضوع را در نظر بگیرید در مورد روابط ایران و پاکستان هیچ موضوعی که بتواند بین دو ملت اختلافی وجود پیدا کند و اختلاف نظری پیدا شود وجود نمی‌تواند داشته باشد در این مورد هم هیچ تردیدی
برای هیچ فردی از افراد ایرانی وجود ندارد و این پذیرایی‌ها و این پذیرایی مخصوص اعلیحضرت همایون شاهنشاه از ریاست جمهور پاکستان و همچنین روابط متقابل ریاست جمهور پاکستان و احترامی که نسبت به شخصیت اعلیحضرت همایونی قایل هستند این خودش نمونه احساساتی است که دو ملت به یکدیگر دارند و در این مورد به هیچ وجه تردیدی یا اختلاف نظری موجود نیست فقط بنده تمنا دارم که دولت این قسمت را که این خصوصیت سابقه نشود که نظارت فنی یک دولتی در یک موسسه‌ای مثل راه‌آهن سابقه بشود که دیگران هم بتوانند از این مورد استفاده کنند.
نائب رئیس- آقای ارباب موافق هستید بفرمایید.
ارباب- البته با حسن‌رابطه‌ای که بین ایران و پاکستان موجود است واگذاری این قسمت خط را هم بنده شخصاً ممنونم اما این خط ماهیانه مبالغی ضرر می‌دهد شاید ماهی در حدود یک وقتی حساب شد در حدود هفتصد هزار تومان همین ۱۴ فرسنگ در حدود ماهی ۷۰۰ هزار تومان خرج نگهداریش می‌شود البته در آتیه این مخارج را دولت تحمل خواهد کرد و اینها هم از پرداخت چنین مخارجی معاف می‌شوند در حالی که از آن خط هم استفاده می‌کنند و شهر زاهدان بقا و بنایش مرهون این خط است برای این که در سر همین خط شهر ساخته شد و تا این خط ادامه دارد این شهر هم به صورت فعلی باقی است نکته‌ای که خواستم متذکر شوم این است که یک عمارت ساختمان استاسیون یا استیشن آنجا نیست مسافرین پیاده می‌شوند بدون اینکه یک محلی باشد که آبرومند باشد و در آن بنشینند یا یک سکویی باشد که بتوانند پیاده شوند و فوق‌العاده مورد احتیاج است و تا به حال هم اگر پاکستانی‌ها چنین ساختمان‌هایی نکرده‌اند برای این بود که مال آنها نبود و در خاک آنها نبود و حالا که جناب آقای وزیر محترم راه این کار را در دست می‌گیرند دستور بفرمایند سریعاً یک محلی برای مسافرین یک تأسیسات مختصر استاسیون ساخته شود چون دروازه ایران است مسافرین که وارد می‌شوند اولین نقطه که می‌بینند بعد از مسیر جاده آنجاست این قسمت را ایجاد بکنید و یادگار زمان وزارت خود باقی بگذارید که موجب امتنان ما خواهد شد.
نائب رئیس- آقای پرفسور اعلم.
پرفسور اعلم- مطلب بر سر ضرر دادن یا منفعت کردن نیست مطلب بر سر ژست است سر عمل است این عمل نشان می‌دهد تا چه حدی ملت و دولت پاکستان با دولت و ملت ایران هم‌آهنگی و دوستی و یگانگی دارد بنده با کمال تشکر از ایان ژست و از زحماتی که دولت ایارن کشیده می‌خواهم نکته‌ای به عرض برسانم که تجلیل از یک رئیس دولت تجلیلی که از جناب آقای رئیس جمهور پاکستان دولت و ملت پاکستان شد سابقه در هیچ جای دنیا نداشت این نشان می‌دهد که تا چه حد ملت ایارن علاقه به ملت پاکستان دارد شاهنشاه ما که در تمام سفرها همراه رئیس جمهور بوده است نشان می‌دهد که تا چه حدی که مظهر خواسته‌های ملت ماست تا چه حدی علاقه به این دوستی‌شان دارند من امیدوارم که تمام همسایگان ما بدانند ملت ایران جز هماهنگی و همزیستی مسالمت‌آمیز یا آنها نظر دیگری ندارد با همه اینها امیدواریم که با همه همسایگانش دوست باشد و آنها هم این دوستی را غنیمت بشمرند (صحیح است) نه این که در ظاهر دوست باشند و در باطن جور دیگری باشند مثل ملت پاکستان با ما دوست باشند و ما امیدی جز این که با آنها زندگی صحیح و سالمی بکنیم نداریم و همین طور که آقای ارباب فرمودند مسلماً آقای وزیر راه آنجا وسایلی ایجاد خواهند فرمود این طور که در سایر نقاط ایران وسایل بسیار آبرومندی ایجاد کرده‌اند و من از ایشان تشکر می‌کنم.
نائب رئیس- مذاکره در کلیات تمام است رأی می‌گیریم به شور در ماده واحده آقایانی که موافقند قیام فرمایند اکثراً برخاستند تصویب شد ماده واحده مطرح است چون پیشنهادی هم نرسیده و مخالفی هم با ماده واحده نیست لذا شور اول تمام است و برای شور دوم به کمیسیون ارجاع می‌شود.
۶- تعیین موقع جلسه بعد- ختم جلسه
نائب رئیس- جلسه ختم است جلسه آینده روز پنجشنبه دستور لوایح جاری
(مجلس چهل و پنج دقیقه بعداز ظهر ختم شد)
نائب رئیس مجلس شورای ملی- عماد تربتی