مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۵ آبان ۱۳۳۷ نشست ۲۳۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۷
سال چهاردهم
شماره مسلسل
دوره نوزدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۹
جلسه: ۲۳۹
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه ۲۵ آبان ماه ۱۳۳۷
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت‌مجلس
۲- سؤال آقای احمد طباطبایی راجع به تبعیض در مخارج لوله‌کشی نقاط مختلف طهران و جواب آقای معاون وزارت کشور
۳- سؤال آقای بهبهانی راجع به نان ماشینی و جواب آقای معاون گمرکات و انحصارات
۴- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر فرهنگ
۵- بقیه مذاکره و تصویب گزارش کمیسیون دادگستری راجع به آزادی مشروط زندانیان و ارجاع به مجلس سنا
۶- طرح گزارش شور اول کمیسیون بازرگانی راجع به موافقت‌نامه بازرگانی بین ایران و ترکیه
۷- تعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس یک ساعت و ده دقیقه پیش از ظهر به ریاست آقای عماد تربتی (نائب رئیس) تشکیل گردید.
۱- تصویب صورت‌مجلس
نائب رئیس- صورت اسامی غائبین جلسه قبل قرائت شد.
(به شرح زیر خوانده شد)
غائبین بااجازه- آقایان: جلیلی- مرتضی حکمت- شیبانی- دکتر عمید- اسکندری- بزرگ ابراهیمی- اورنگ- زنگنه- مهندس فروغی- بیات‌ماکو- کدیور- سنندجی- پناهی- اخوان- تیمورتاش- بهادری- شادمان- اردلان- نصیری- قراگزلو- امامی خویی- موسوی. دکتر فریدون افشار- دکتر امین- هدی- مهندس سلطانی- مسعودی- مهندس دهستانی- مجید ابراهیمی- قبادیان- اریه- دکتر نیرومند- سالار بهزادی- پردلی- قرشی- دکتر عدل- امیربختیار- مشار- شادلو- سعیدی- مهندس اردبیلی- فولادوند- ثقةالاسلامی- ارباب-
غائبین بی‌اجازه-آقایان: دکتر طاهری- افخمی- کورس- دکتر مشیرفاطمی- دکتر اصلان افشار- صادق بوشهری- دکتر سعید حکمت- عبدالحمید بختیار- فرود- عامری-
دیرآمدگان و زودرفتگان بااجازه- آقایان: دولت‌آبادی- بزرگ‌نیا- قنات‌آبادی- ساگینیان-
نائب رئیس- اعتراضی نسبت به صورت‌جلسه نیست؟ (اظهاری نشد) صورت‌جلسه تصویب شد.
۲- سؤال آقای احمد طباطبایی راجع به تبعیض در مخارج لوله‌کشی نقاط مختلف تهران و جواب آقای معاون وزارت کشور
نائب رئیس- سؤالات مطرح است. آقای سیداحمد طباطبایی.
سیداحمد طباطبایی- به طوری که خاطر آقایان مستحضر است سازمان لوله‌کشی برای حق انشعابی که در تهران می‌گیرد از یک قسمت متری پنج ریال گرفته و از یک قسمت ۷۵ ریال بنده یک سؤالی کرده بودم در این قضیه. این بود که می‌خواستم نماینده محترم دولت که اینجا تشریف دارند علت این که این تبعیض را قائل شده‌اند توضیح بدهند که این تبعیض برای چیست؟ جناب آقای معاون وزارت کشور که جواب فرمودند بنده هم بعضی عرایضی دارم که عرض خواهم کرد.
نائب رئیس- آقای معاون وزارت کشور.
معاون وزارت کشور (فرهودی)- سؤالی که جناب آقای طباطبایی فرمودند شریک‌السؤالی هم دارند و آن جناب آقای فرود است که تشریف ندارند بنابراین بنده جوابی که عرض می‌کنم مربوط به هر دو آقایان نمایندگان محترم خواهد بود بدواً لازم است توضیح مختصری عرض کنم راجع به این که متری ۷۵ ریال اصلاً از کجا آمده و چطور این رقم به دست آمد وقتی که تصمیم به لوله‌کشی شهر تهران اتخاذ شد در ده سال پیش یعنی درسال ۱۳۲۸ دولت تصویب‌نامه‌ای صادر کرد و در آن تصویب‌نامه یک حدودی برای شهر تهران در نظر گرفت و یک حدود بزرگ‌تری یعنی یک حاشیه وسیعی در گرداگرد شهر پیش‌بینی کرد و یک حد دیگری به نام حد نهایی شهر در نظر گرفت این حد نهایی را به عنوان حدود سال ۱۳۶- شهر تهران تعیین و اعلام کرد یعنی در حدودی که ۲۳ سال دیگر بایستی تهران به آن برسد محاسبه‌ای که کردند برای مخارج لوله‌کشی بدیهی است که آن محاسبه راجع بود به آن حد داخل شهر و آن محاسبه این طور به دست آمد که اگر ۱۳میلیون ریال پول در اختیار سازمان آب گذاشته شود آنچه که به عنوان حدود داخل شهر است لوله‌کشی خواهد شد جمع طول لوله این قسمت شهر ۳۶ کیلومتر پیش‌بینی شده بود و برای لوله‌کشی ۳۶ کیلومتر و جمع پول لوله‌ها یک‌هزار و سیصد میلیون ریال به نظر رسید که لازم بود برای تحصیل این پول هم از مجلس شورای ملی مطابق تبصره ۲۲ قانون متمم بودجه ۱۳۲۸ استجازه شد و از بانک ملی ایران وام گرفته شد و مشغول این کار شدند بعد که اقدامات راجع به لوله‌کشی از هر جهت تمام شد در همان حین که تازه شروع به انشعاب برای لوله‌کشی در حدود داخل شهر کرده بودند از سکنه آن حاشیه دور شهر یعنی از سکنه آن حاشیه‌نشین شهر و حد نهایی مفروض شهر تقاضاهایی رسید که آنها هم تقاضا داشتند لوله به آن حدود هم برود هنوز سازمان نتوانسته بود برای این تقاضاها فکری بکند که حد شهر از حد نهایی هم تجاوز کرد شهر تهران با سرعت فوق‌العاده‌ای رو به توسعه گذاشت که هنوز هم رو به توسعه است یعنی محل‌هایی پیدا شد که خیلی خارج از حد نهایی شهر هستند این تقاضاها از آنجا هم رسید بدیهی است که جواب عادی اداری این بود که دولت حد شهر را تعیین کرده و میزان لوله‌کشی معلوم شده که جمعاً ۳۶ کیلومتر است و مخارجش برای این ۳۶ کیلومتر ۱۳-- میلیون ریال است و این تقاضاهایی که از حاشیه شهر و آن قسمت‌های حد نهایی مربوط به آن حدود و جزو برآورد نیست این بود جواب سطحی اداره اما واقعاً این جواب قانع‌کننده نبود و حق این بوده و هست که برای این تقاضاهایی که مربوط است به آن حدود بین حد شهر وحد نهایی فکری بشود آمدند ابتدا برآورد کردند که اگر بخواهند در آن حاشیه دور شهر که بین شهر و حد نهایی است لوله‌کشی بکنند چقدر اضافه خرج لازم است در نتیجه این برآوردی که کردند دیدند که جمعاً باید ۱۲ کیلومتر لوله‌کشی بر آن ۳۶ کیلومتر اضافه بشود و از حیث پول هم ششصد میلیون ریال دیگر بایستی برآن مبلغ یک‌هزار و سیصد میلیون ریال اضافه بشود همچو که این برآورد معلوم شد و خواستند فکر کنند که از چه راهی این پول را به دست بیاورند که به تقاضاهای خارج از حد شهر هم برسد، چون علاقه دولت و سازمان آب این بود که به همه این تقاضاها جواب مثبت بدهد این بود که تجدید نظر کردند در این برآورد و محلات تازه‌ساز شهر را که بعداً احداث شده بود آنها را هم رفتند و حساب کردند وارد این برآورد قبلی کردند نتیجه این شد که برآورد قسمت اضافی از ششصد میلیون ریال رسید به ۱۶-- میلیون ریال یعنی دیدند که ۱۶-- میلیون اعتبار اضافی لازم است تا تهران بزرگ به مساحت بین ۲-- تا دویست و پنجاه کیلومترمربع که پیش‌بینی شده و شامل تمام محلات اطراف شهر هم هست لوله‌کشی بشود این متری ۷۵ ریال از حاصل تقسیم این یک‌هزارو ششصد میلیون ریال به این مساحت اضافی پیدا شد حالا این اعتبار جدید است و بالاخره باید تهیه کرد یا بایستی از بودجه مملکت تهیه بشود با اطلاعاتی که آقایان نمایندگان محترم بر حسب وظیفه‌ای که قانون اساسی به آنها سپرده است راجع به نظارت در دخل و خرج مملکت از بودجه مملکت دارند بدیهی است که تصدیق می‌فرمایند گنجانیدن یک چنین رقمی در بودجه کنونی مملکت عملی نیست یا بایستی از سازمان برنامه این پول گرفته بشود سازمان برنامه هم برنامه هفت سال دوم قانون تفصیلی دارد که به عرض و تصویب آقایان رسیده است اعتبارات عمرانی که درآن قانون پیش‌بینی شده است قدرت حل این ۱۶-- میلیون ریال را در خودش ندارد راه سومی که به نظر رسید برای این که به این تقاضاها جواب مثبت داده بشود این بود که از خود مردم استمداد بشود یعنی این پول از خود تقاضاکنندگان گرفته بشود این بود که از چندین سال قبل یعنی در دولت‌های سابق یا اسبق تصویب‌نامه‌ای با این مضمون گذشت که کسانی که خارج از حد شهر زندگی می‌کنند اگر تقاضا کنند این متری ۷۵ ریال را خودشان بدهند البته در این تصویب‌نامه هم دو سه مسئله اساسی در نظر گرفته شده اولاً این که این پول به تدریج گرفته شود نه دفعه واحده در ظرف چند سال ثانیاً این که این اجباری نیست هر کس تقاضا دارد که زودتر آب پاک و سالم در خانه‌اش داشته باشد او می‌دهد بقیه ممکن است صبر بکنند وقتی اشخاص پول دادند و لوله آب رسید به آن حدود بعد از آن استفاده بکنند در حقیقت این پول از آنهایی که اختیاراً عجله دارند برای این که زودتر آب لوله‌کشی به منزل‌شان برسد از آنها مطالبه شده. بعد هم این نظر اعلام شد و این تصمیم گرفته شد و مورد استقبال عده‌ای قرار گرفت یعنی آنهایی که تقاضا داده بودند آمدند و رفتند و پول دادند و شاید این استقبال از این جهت بوده است که دیده‌اند اگر لوله‌کشی به حدود منزل‌شان برود قیمت املاک و اراضی و خانه‌شان نسبت به وضعی که دارد ترقی می‌کند (حشمتی- جان‌شان را هم بفرمایید آب لوله قیمت ندارد) خوب البته ولی با همه این احوال نمی‌توان منکر شد دولت هم منکر نیست که حاصل این ترتیبات این شده است که وضعی به وجود آمده که اسمش را حقیقتاً باید تبعیض گذاشت ما اذعان می‌کنیم که در همین مسئله ایجاد تبعیض شده است عده‌ای که در داخل شهر منزل دارند همان طوری که جناب آقای طباطبایی فرمودند متری پنج ریال با یک اضافاتی می‌دهند آنهایی که خارج از حد شهر قرار گرفته‌اند متری ۷۵ ریال و متأسفانه در این محلات جدیدالاحداث شهر عده‌ای هستند که اکثراً بضاعت‌شان از آنهایی که در داخل شهر هستند کمتر است و شاید عده‌ای باشند که به کلی بی‌بضاعت باشند بنابراین هم مسئله تبعیض پیش آمد و هم مسئله این که عده‌ای که برای حفظ سلامت خودشان آب پاکیزه می‌برند لازم است که این مبلغ را بپردازند البته به تدریج شکایاتی از این بابت رسید دو ماه پیش دولت تصمیم گرفت به این شکایات ترتیب اثری بدهد و یک راه حل بهتری برای این کار پیدا بکند یعنی راه حلی بهتر از آنچه گفته‌اند متری ۷۵ ریال که در حقیقت خرج این کار هست و می‌بایستی آن را متقاضیان بدهند دولت این شکایات را به جناب آقای وزیر کشور رجوع کرد و ایشان را مأمور کرد در این مسئله اقدام بکنند و رسیدگی بکنند و تصمیم بگیرند و راه حل بهتری را ارائه بکنند انصافاً جناب آقای وزیر کشور هم نهایت اهتمام را در این کار به خرج دادند و کمیسیون‌های متعدد و مفصلی با مسئولین امر اعم از شهرداری، سازمان آب و سازمان برنامه تشکیل دادند و این مشکل را به میان گذاشتند بعد از تمام رسیدگی‌ها ما به یک نتیجه‌ای رسیدیم و آن این است که اولاً مسلم شد که این توسعه لوله‌کشی تهران به طوری که هم به حد شهر و حد نهایی شهر برسد و هم محلات جدیدالاحداث خارج از از حد نهایی را شامل بشود این بایستی تابع یک نقشه باشد یعنی تابع یک دستگاه باشد که لوله‌کشی فعلی تهران مربوط و متصل باشد این طور نباشد که هر محله‌ای یک لوله‌کشی مربوط به خودش داشته باشد برنامه جامع و منظم و کاملی برای لوله‌کشی کل این سطح لازم است این را سازمان برنامه تصدی کرد و مأموریت این کار را به اداره مسئول خودش محول کرد که در این قسمت رسیدگی‌های لازم را بکند و بالاخره سازمان برنامه در مقابل سازمان آب قبول کرد که تهیه این طرح لوله‌کشی تهران را به وسیله مهندسین متخصص انجام بدهد بعد نوبت سازمان آب رسید خوب حالا سازمان برنامه این طرح مشترک را تهیه خواهد کرد تکلیف پولش چه می‌شود در اینجا سازمان برنامه هم انصافاً حسن نیت کاملی نشان داد و به عهده گرفت که به حساب اعتبارات عمرانی‌شان یعنی از اعتباراتی که در شهرداری‌های مملکت رفته‌اند و قراردادهایی برای امور عمرانی آنها بسته‌اند رسیدگی کند و صرفه‌جویی‌های دیگری هم بکند و ممکن است اعتباری برای کمک به توسعه امر لوله‌کشی تهران بکند به طوری که از حدود متری ۵/۳۷ ریال تجاوز نکند یعنی چون قرار سازمان برنامه مطابق قانونی که مجلسین تصویب کرده‌اند این است که در کمک به امور عمرانی شهرها نصف مبلغ را به عهده بگیرد نصف ۷۵ ریال هم می‌شود ۵/۳۷ ریال قرار شد که به حساب‌های‌شان رسیدگی بکنند و در حدود متری ۵/۳۷ ریال مخارج این لوله‌کشی را مطابق ترتیب عمومی که سازمان برنامه برای کمک به شهرداری‌ها دارد آنها به عهده بگیرند می‌ماند متری ۵/۳۷ ریال دیگر این هم قرار شد از مردم که می‌گیریم به عنوان وام بگیریم بعد از چند سال که بهره‌برداری شروع شد از هفت تا ده سال که از شروع بهره‌برداری گذشت به آنها پس بدهیم به این ترتیب هم محل متری ۷۵ ریال که مطابق حساب صحیحی به دست آمده تأمین می‌شود یعنی متری ۵/۳۷ ریال را سازمان برنامه و متری ۵/۳۷ ریال دیگر را به عنوان وام خود مردم می‌دهند می‌ماند یک اشکال دیگر و آن این بود که حالا یک عده‌ای متری ۷۵ ریال را داده‌اند تکلیف آنها چه می‌شود قرار شد که هر کس داده به اسم همان وام تلقی بشود و کسانی هم که قبل از این تصمیم وجوهی پرداخته‌اند بابت متری ۷۵ ریال آن هم به عنوان وام تلقی بشود (صدرزاده- چند سال بعد به آنها پس خواهید داد؟) از تاریخ شروع بهره‌برداری هفت سال الی ده سال به این ترتیب مسئله مخارج لوله‌کشی تهران یعنی توسعه لوله‌کشی تهران از آن صورت تبعیض که پیدا شده بود چون سه قسم عمل می‌شد یک عملی که در تهران می‌شد متری ۵ ریال و خورده‌ای.
نائب رئیس- آقای معاون وزارت کشور وقت شما تمام شد.
فرهودی- بنده دو سه دقیقه بیشتر عرض نمی‌کنم.
نائب رئیس- بفرمایید.
فرهودی- عرض کنم که سه نرخ معین شد یکی آنچه که می‌گویند متری ۵ ریال و مخارج اضافی یکی هم متری ۷۵ ریال به این ترتیبی که فرمودند یکی هم در این محلات اطراف تهران مثل یوسف‌آباد که اینها را سازمان برنامه با خودشان یک قراردادی بسته که متری ۵/۳۷ ریال را سازمان برنامه بدهد و متری ۵/۳۷ ریال را خود مردم بدهند بنابراین بعضی متری ۵ ریال بعضی متری ۷۵ ریال و بعضی متری ۵/۳۷ ریال می‌پرداخته‌اند و مطابق این ترتیبی که داده شده و امیدوارم که قریباً تصویب‌نامه‌اش صادر بشود یعنی با قراردادی که سازمان برنامه می‌بندد کل اینها مساوی می‌شود یعنی در تمام این توسعه لوله‌کشی متری ۵/۳۷ ریال سازمان برنامه خواهد داد و متری ۵/۳۷ ریال هم مردم تهران وام خواهند داد و آنچه را هم که فعلاًا مردم داده‌اند به عنوان وام تلقی خواهد شد امیدوارم که این توضیح بنده رفع اشکال نماینده محترم را کرده باشد.
نائب رئیس- آقای طباطبایی.
طباطبایی- بنده خیلی خوشوقتم که معاون وزارت کشور خودشان تصدیق کردند به این که در این قضیه تبعیض شده آن طوری که ایشان می‌فرمایند چون اطلاعات‌شان از بنده زیادتر بود بنده واقعاً از آقایان نمایندگان محترم سؤال می‌کنم که اگر در هیچ کجای دنیا پیدا کردید که با مردمش این طور رفتار بشود یک دسته متری ۵ ریال یک دسته متری ۷۵ ریال و یک دسته متری ۵/۳۷ ریال بدهند اگر شما پیدا کردید یک همچو جایی را که این طور آن هم در چه موضوعی در موضوع آب رفتار بکنند به بنده بفرمایید جناب آقای فرهودی این سؤالاتی که می‌کنیم این سؤالات مربوط به ما نیست سؤالات مربوط به مردم است اینها را مردم می‌خواهند صحبت این نیست که خانه من را چرا آب ندادند یا خانه دیگری را چرا آب دادند اینجا صحبت ما نیست صحبت مردم است و این همان مردمی هستند که شما هر روز قوانینی می‌آورید به مجلس می‌گویید برای رفاه مردم این قانون را آورده‌ایم که این کارها را بکنیم برای اصلاح وضع مردم همان مردمند این مردم مردمی‌اند که واللّه اگر شما خوب رفتار بکنید از شما راضیند ولی اگر این طوری که تا به حال رفتار کرده‌اید رفتار بکنید چطور راضی باشند؟
واللّه باللّه این حرف‌ها این بساط‌ها کار مردم را درست نمی‌کند شما آمده‌اید می‌گویید در پنج متر فاصله بدهند متری پنج قران پنج متر بالاترش بدهند متری ۷۵ ریال (پروفسور اعلم- خودشان تقاضا کرده‌اند
چون خارج از حد شهر رفته‌اند) آقا اجازه بفرمایید شما می‌فرمایید حد شهر. این حد شهر را کی زیاد کرده؟ من زیاد کرده‌ام؟ مردم زیاد کرده‌اند وقتی آمده‌اند از شهرداری شما اجازه ساختمان گرفته‌اند شهرداری چرا اجازه ساختمان می‌دهد اگر می‌بینند که وسایل شهر را نمی‌توانند در آنجاها ایجاد بکنند به آنها اجازه ساختمان ندهند (پروفسور اعلم- خودشان بدون اجازه ساخته‌اند) آقایان من نمی‌خواهم بگویم آنجایی که می‌گویید داخل شهر نیست اینها هم عوارض شهرداری می‌دهند اگر داخل شهرند که حرفی نیست اگر داخل شهر نیستند چرا از آنها عوارض شهرداری می‌گیرید اینها همه عوارض شهرداری می‌دهند آقای فرهودی شما اینها را داخل شهر حساب نمی‌کنید بنده نمی‌دانم که عنوان تصویب‌نامه چیست تصویب‌نامه موضوعش این است یک عده افرادی در بلوار در اراضی بلوار زمین داشته‌اند زمین متری ده تومان آنها شد متری دو هزار تومان آمدند تصویب‌نامه صادر کردند زمین‌هایی که متری دو هزار تومان بابت قیمت زمین می‌گیرند متری ۷۵ ریال هم پول آب بدهند مردم، دیگران چه تقصیری دارند؟ آن مردم دیگر هم دور بلوارند همه مردم متری دو هزار تومان زمین فروخته‌اند؟ آخر این طور نکنید با مردم آقا جنابعالی می‌فرمایید ما گفته‌ایم متری ۳۵ ریال به صورت وام بدهند من از شما می‌پرسم این ورقه حرام است (ورقه‌ای را نشان داد) این جا در این ورقه تعهدنامه نوشته‌اند ماده اول مبلغی که به عنوان هزینه به وسیله تأسیسات و حق انشعاب از طرف تقاضاکنندگان پرداخت می‌شود قطعی بوده و قابل استراد نمی‌باشد (معاون وزارت کشور- این ورقه مال سابق است عوض شده) این ورقه شما است و شما می‌گویید که ما می‌گیریم و بعد پس می‌دهیم.
این ورقه را چاپ کردید به متقاضی می‌دهید و به متقاضی می‌گویید این را امضا کن این درست نیست بنده خیلی خوشوقتم از این که آقا می‌فرمایید قرار بر این شده است که متری ۳۵ ریال سازمان برنامه بدهد و متری ۳۵ ریال را تقاضاکنندگان، جناب آقای فرهودی بنده نمی‌خواهم اسم ببرم من اطلاع دارم در همین قسمت خارج از حد نهایی شهر شما لوله‌کشی کرده‌اید به همین میزان داخل شهر این تبعیضات است که مردم را ناراضی می‌کند البته نمی‌خواهم بگویم چرا کردید کار خوبی هم کردید این اسمش تبعیض نیست متری ۵ ریال گرفتند خوب آنجا را هم لوله‌کشی کردید دادید به آنها و به آن مأخذ گرفتید من اسم این را تبعیض نمی‌گذارم ولی آنجایی که نداده‌اید اسمش را تبعیض می‌گذارم اینجا خیلی خوب کاری کردید ولی تبعیض در آنها است بنده آنها را تبعیض می‌دانم تا به این اندازه که آقای معاون وزارت کشور می‌فرمایند به این که در این کار گفتگو کرده‌اند که سازمان برنامه کمک کند ولی با شرط این که متری ۳۵ ریال را مردم بدهند اگر این ورقه عوض می‌شود و در این ورقه قید کرده‌اید که مسترد می‌شود بنده عرضی ندارم امیدوارم که رفع شکایت از مردم بشود.
۳- سؤال آقای بهبهانی راجع به نان ماشینی و جواب آقای معاون وزارت گمرکات و انحصارات
نائب رئیس- آقای بهبهانی بفرمایید.
بهبهانی- امروز در مجلس مسئله نان و آب مطرح است آقای طباطبایی مسئله آب را مطرح فرمودند بنده از نظر نان می‌خواهم عرضی بکنم ایشان هم سیدند و بنده هم سید عرض کنم بنده این سؤال را یک مرتبه دیگر در مجلس شورای ملی مطرح کردم منتهی در دفعه دوم صورتش فرق می‌کند ولی ماهیتش فرق نکرده به این معنی از بس مردم به بنده اصرار کردند که قضیه نان و مخصوصاً تبدیل نان عادی که الآن مصرف می‌کنند به نان ماشینی که به این فوریت و فورم جدید لازم نیست در اینجا مذاکره کنیم یعنی از دولت خواهش بکنیم که مذاق ما و سلیقه مردم را در نظر داشته باشند در دفعه قبل که این قضیه نان مطرح شد در حضور تمام آقایان نمایندگان جناب آقای رئیس مجلس آقای سردار فاخر حکمت که حالا تشریف ندارند وعده فرمودند که این موضوع را در یک جلسه خصوصی با دولت در میان بگذارند و منصرف کنند دولت را از این قضیه از قراری هم که به بنده صحبت فرمودند صحبت شده بود و آقای وزیر گمرکات هم تا یک اندازه‌ای هم قانع شده بودند این نانی که فعلاً پخته می‌شود تغییری درش داده نشود جناب آقای خطاطان معاون وزارت گمرکات هم در جلسات گذشته تشریف آوردند و صریحاً اینجا فرمودند ما خودمان مبادرت به یک چنین عملی نمی‌کنیم بلکه نانواها هستند که مبادرت به تهیه نان ماشینی کرده‌اند بنده اینجا عرض کردم مانع از این نیستم که اگر چنانچه مقداری نان ماشینی در بعضی از دکان‌ها هست و کسانی خریداری می‌کنند مانع بشوند ولی گفتم اگر می‌خواهید این کار را هم بکنید به تدریج بکنید برای این که خواهی نخواهی مردم الآن به این نان فعلی عادت کرده‌اند خو گرفته‌اند مخصوصاً طبقه سوم که یک غذای محدودی دارند در این مملکت آنها نمی‌توانند با نان ماشینی شکم‌شان را سیر کنند ولی بعد در روزنامه خواندم که دولت ۱۵ میلیون تومان از وزارت صنایع قرض گرفته که با ۱۵ میلیون تومانی که شرکتی برای این کار تشکیل شده از طرف نانواها پرداخت شود و با عده خاصی از نانواها شرکت کنند و نان ایران را تبدیل به نان ماشینی نمایند البته آن عده خاص نانواها آمدند پهلوی بنده گفتند که ما رضایت در این کار نداریم نه این که ما مبادرت کردیم به این که نان ماشینی درست کنیم ولی چون دیدیم که ممکن است دولت به اجبار و زور بخواهد ماشین وارد کند و نان را ماشینی کند از این جهت که این نان دست اشخاص غریبه نیفتد ما رفتیم آنجا و گفتیم که حاضریم در این کار شرکت کنیم والا فی نفسه ما هیچ وقت حاضر نیستیم این نان معمولی به این خوبی تبدیل به نان ماشینی بشود این نانی که ما فعلاً داریم و در دسترس مردم است بسیار خوب است بنده خیال می‌کنم که یکی از بهترین نان‌هایی است که در دنیا تهیه می‌شود و نظیر ندارد هم خوب پخته می‌شود و هم (مهندس بهبودی- خورده می‌شود) مواد خارجی در این کمتر ممکن است دخالت کند اگردر همین نانی که الآن هست بخواهند ارزن یا مواد خارجی دیگر داخل کنند اصلاً پخته نمی‌شود نان ریخته می‌شود این مال گندم خالص است و مردم از این نان استفاده می‌کنند از این جهت این یک موضوعی است که بنده می‌خواستم به آقای معاون وزارت گمرکات صحبت کنم یکی هم این که قضیه‌ای است دولت که مبادرت به این کار کرده و ۱۵ میلیون تومان هم صرف شده خواهی نخواهی یک منابعی می‌خواهد ببرد خواهی نخواهی مجبور است به این که وزن نان را کم بکند یا این که مجبوراً قیمت آن را بالا ببرد این یک مطلب در قسمت خود نان یک قسمت هم از لحاظ کارگرهایی که در نانوایی‌ها کار می‌کنند ایشان خودشان اطلاع دارند و تصدیق می‌فرمایند آن مرتبه گذشته که بنده توضیحاتی می‌دادم آقای وزیر گمرکات تصدیق فرمودند که در تهران تنها تقریباً ۶-- دکان نانوایی یا بیشتر هست حالا بنده یادم نیست مجموع کارگرهای اینها را در نظر بگیریم با خانواده‌شان تقریباً ۴---- نفر می‌شود (خطاطان- ده هزار نفر) ده هزار نانوایی هست؟ (خطاطان- ۱۸-- دکان است) ۱۸-- دکان نانوایی هست اگر در این ۱۸-- دکان هر کدام پنج کارگر داشته باشد تعداد کارگرانش می‌شود نه هزا نفر و اگر این نه هزار هر نفری ۵ نفر عائله داشته باشند حساب کنیم می‌شود ۴۵--- نفر که در این مملکت بی‌نان می‌شوند خواهی نخواهی کارخانه که می‌آید این قدر کارگر لازم ندارد پس به نظر بنده این هم مصلحت نیست برای این که این کارگرها فعلاً در این دکان‌های نانوایی کار می‌کنند ارتزاق می‌کنند نان می‌خورند و نانی که تهیه می‌کنند بسیار خوب است و هیچ عدم رضایتی هم از مردم نیست این را بیاییم در این موقع با این وضعی که ما می‌دانیم الآن چه اوضاعی پیدا شده است چه آتشی در خاورمیانه پیدا شده ۴۵ هزار نفر از مردم را بی‌کار کنیم چه وضعی خواهد شد خوب این کار را لااقل به تدریج بکنید که اولاً مردم به این نان کم‌کم عادت کنند ثانیاً ۴۵--- نفر بی‌جهت بی‌نان نشوند این بود که این سؤال را تقدیم کردم و می‌دانم که جناب آقای خطاطان هم یک مقداری نان ماشینی سفارشی آورده‌اند اینجا که به آقایان نشان بدهند و می‌گویند این نانی که ما آورده‌ایم بهتر است و البته این نان را قبل از تشکیل جلسه علنی دیده‌ام بسیار خوب است اما قطع دارم با سفارشی که آقای وزیر گمرکات فرموده‌اند البته به نحو احسن این نان را تهیه کرده‌اند (علامه وحیدی- جناب آقای بهبهانی باور بفرمایید بسیار خوب است) بنده عرض نکردم که بد است خیلی خوب است اما بعدها هم همین نان را با این شکل و خصوصیات به دست مردم می‌دهند؟ عرض کنم یک موادی بعداً مخلوط نمی‌شود و هزار سؤال دیگر که در اینجا مستتر است به اضافه علت عمده آن بی‌کار شدن کارگران است از این جهت بنده وظیفة خودم دانستم آن طوری که وظیفه نمایندگیم ایجاب کرد عرض کردم و حالا دولت هم هر طور می‌خواهد اقدام کند.
نائب رئیس- آقای معاون وزارت گمرکات بفرمایید.
معاون وزارت گمرکات (خطاطان)- همان طور که جناب آقای بهبهانی فرمودند بحث مجلس امروز راجع به نان و آب است و مخصوصاً چون دو سید بزرگوار این دو سؤال را مطرح فرمودند بنده هم ناچارم یک بیانی از مولای متقیان که یادم آمد عرض می‌کنم. من استوی یومأنه فهو مغبون (احسنت) متأسفانه، نه تنها دور و زمان با هم مساوی است بلکه سال‌های‌مان با هم مساوی است و یک جور زندگی می‌کنیم و نمی‌خواهیم قدمی به جلو برداریم و اگر هم قدمی برداشته می‌شود روی عرف و عادتی است که ما داریم همان طریقی که در قدیم داشته‌ایم نمی‌خواهیم قدمی به جلو برداشته بشود جناب آقای بهبهانی که یکی از افراد شریف و وطن‌پرست این مملکت هستند البته اشخاصی مراجعه می‌کنند و با ایشان درددل می‌کنند بنده یک تأسف دارم و آن این است که آن اشخاصی که اطلاعات خودیان را به ایشان می‌دهند اطلاعات ناقصی تحصیل می‌کنند و به ایشان می‌دهند و به جای این که ایشان به بنده یا جناب آقای وزیر گمرکات بفرمایند و اطلاعات دقیق و صحیح بگیرند و بعد سؤال را مطرح بفرمایند با آن اطلاعات ناقص رسیده سؤال‌شان را مطرح می‌فرمایند (مهندس بهبودی- تصور نمی‌فرمایید اگر خدمت‌تان بیایند حمل بر اعمال نفوذ شود؟) بنده با کمال میل جواب خواهم داد ایشان سؤال‌شان را در چهار قسمت تهیه کرده‌اند قسمت اول حاکی از این که شرکتی تأسیس شده باشد با سرمایه ۳- میلیون تومان که مبلغ ۱۵ میلیون تومان آن را دولت پرداخت می‌کند در صورتی که بنده قسم می‌خورم به جرأت و به مقدسات که
اصلاً همچو چیزی نیست، یک عده‌ای از نانواها خودشان از این کار استقبال کردند وقتی که می‌بینند کاروان تمدن جلو می‌رود در مملکتی که در همسایگی ما است مثل افغانستان نان ماشینی تهیه می‌کنند اینها هم به این فکر افتادند بیایند یک سرمایه‌ای بگذارند و شرکتی بنام شرکت نان و گندم تهران درست کنند این کار شد البته چون وزارت گمرکات دید که عمل اینها یک عمل بسیار خوبی است و موجب حفظ بهداشت مردم می‌شود قد علم کرد که اینها را حمایت کند در جاهایی که احتیاج به کمک و مساعدت دولت دارند دولت تقویت می‌کند و یکی از مواردی هم که این شرکت احتیاج به کمک و مساعدت ما داشت این بود که از اعتبار پشتوانه اسکناس برای کارهای تولیدی استفاده کند و وامی از بانک ملی بگیرد منتهی کاری که وزارت گمرکات کرده نوشته به وزارت صنایع که همچو شرکتی به وجود آمده اینها تقاضای وام خواهند کرد و شما مطابق مقررات با اینها رفتار کنید، وزارت صنایع هم بعد از این که یک ماه مهندسین آن نشستند و به تمام پروژه‌های شرکت و پروژه‌ای که برای این کارخانه تهیه کرده بودند رسیدگی کردند به این نتیجه رسیدند که اگر به اینها ۱۵ میلیون تومان کمک شود خواهند توانست دو دستگاه کارخانه نان‌پزی تهیه بکنند، برای اطلاع جناب آقای بهبهانی عرض می‌کنم که این دو دستگاه کارخانه‌ای که اینها می‌خواهند تهیه کنند منتهی ربع نان مصرفی تهران را تهیه خواهند کرد یعنی در حدود ۷۰۰ تن میزان مصرف نان تهران است و این دو کارخانه در حدود ۲۳۰ تن، ۲۴۰ تن، ۲۵۰ تن بیشتر نان تهیه نمی‌کنند بنابراین آن منظوری که جنابعالی دارید راجع به این که این کار تدریجاً عملی می‌شود بالطبع عملی است و اگر یک عده‌ای از مردم استقبال کردند از این نانی که تهیه می‌شود قطعاً دیگران هم از عمل این شرکت استقبال می‌کنند شرکتی تشکیل می‌دهند (صدرزاده- از لحاظ قیمت هم نیز بفرمایید) از لحاظ قیمت هم عرض می‌کنم هنوز نرسیده‌ام، و اگر برعکس دیدند که نوع نان تافتون و سنگک و نان فعلی بهتر است بالطبع دکاکین فعلی باقی خواهند بود فقط یک قسمت از تهران از این نان استفاده می‌کنند آقایان ملاحظه بفرمایید آن طوری که تصور فرموده‌اید این نان‌ها که آقایان ملاحظه می‌فرمایید سفارشی نیست (در این موقع آقای معاون وزارت گمرکات دو سه نوع از نان ماشینی را نشان دادند) جنابعالی از امروز هر موقع که مراجعه بفرمایید به اداره سیلو که فعلاً از نان ماشینی تهیه می‌کنند که ماشین در آنجا کار گذاشته شده و یا در چند جای دیگر که بسیار کم از این نان‌ها می‌فروشند چون فعلاً محصول نان ماشینی برای کارگران سیلو و دخانیات و بعضی از بیمارستان‌ها مصرف می‌شود و این قدر زیاد نیست که در خارج بگذاریم و عاملینی برای فروش آن تعیین کنیم فقط در سه چهار نقطه از شهر که موجود هست جنابعالی مراجعه بفرمایید اگر از نانی که الآن بنده ارایه می‌دهم خدمت‌تان و ملاحظه خواهید فرمود بدتر بود بفرمایید این نان سفارشی است و این هم یک نانی است که با ماشین بریده می‌شود و این را به هر قسمی که می‌خواهند درست کنند و مخصوصاً با خوردن آبگوشت بسیار خوشمزه و مطبوع است (علامه وحیدی- چون صبح از این نان برای من آورده بودند می‌خواهم ببینم که این نان جنابعالی سفارشی است یا نه بدهید برای من بیاورند) در جاهای دیگر هم انواع نان تهیه می‌کنند این یک جور نانی است که البته برش شده و این هم به صورت نان بربری است (یک نوع نان را نشان دادند) این نان را آقایان ملاحظه بفرمایید و یک مرتبه هم به گماشته‌تان بفرمایید که از این نان بگیرد اگر تصدیق نفرمودید که این نان بر نان سنگک و تافتون مزیت دارد بنده حاضرم هر نوع جریمه آن را اگر بفرمایید به عهده بگیرم و اما راجع به قیمت که جناب آقای صدرزاده فرمودند، تمام این اقداماتی که وزارت گمرکات کرده و حمایتی که از آنها می‌کند برای این است که نان مرغوب ارزان‌قیمت به دست مردم برسد البته یک قسمت عمده از گرانی قیمت فعلی نان برای این است که دکان‌های نانوایی فعلی به نسبت پخت نان کارگر زیاد دارند و پرداخت دستمزد به کارگرها باعث می‌شود که قیمت نان بالا برود و چون در کارخانه نان ماشینی بالطبع کارگر بسیار قلیل خواهد بود و دستمزد کارگر به حساب نمی‌آید و مخصوصاً از لحاظ زیادی پخت و مقدار ریعی که حاصل می‌شود از این تبدیل آرد به نان ۳۵ درجه ریع دارد بالطبع مقداری زیادتر در هر روز کارخانه عایدی خواهد داشت و می‌تواند نان ارزان قیمت بفروشد به طوری که در حال حاضر این کارخانه نمونه که در هر ۸ ساعت بیش از ۵ تن تولید ندارد با وجود این این نانی را که هر کیلو ۶ ریال می‌فروشیم باز هم برای ما نفع دارد در صورتی که ملاحظه می‌فرمایید نان معمولی در بازار کیلویی ۵/۷ ریال است و امیدواری هست که اگر این دو کارخانه که انشاءاللّه هر کدام ۱۵- تن محصول دارند دایر بشود و نان اینها به بازار بیاید نان مرغوبی به دست مردم خواهد رسید و قیمت آن ارزان‌تر از این میزانی خواهد بود که عرض کردم (فضائلی- رطوبتش چقدر از سنگک بیشتر است؟) (قنات‌آبادی- حساب آبش را هم می‌کنند) و اما این که جناب آقای بهبهانی فرمودند که این شرکت چه تضمینی دارد که می‌آید یک همچو مسئولیتی را به دست این شرکت می‌دهید به نظر بنده این شرکت هم مثل شرکت‌های معمولی است و به نظر بنده دستگاهی که اداره می‌کند خودش و برای خودش مسئولیت تصور می‌کند و متوجه این نکات خواهد بود راجع به تعداد کارگرها همان طوری که فرمودند تصور می‌کنم که جناب آقای بهبهانی همین منطق را در تمام پیشرفت‌های مملکتی بخواهند اعمال بفرمایند بایستی همان طور که در اول عرایضم عرض کردم باید همین طور بنشینیم و قدمی به جلو نگذاریم جنابعالی مثلاً ممکن است بفرمایید اگر ما بخواهیم تمام جاده‌های ایران را اسفالت کنیم تمام این کارگرهایی که الآن خاک‌بازی می‌کنند بی‌کار خواهند شد اینها بی‌نان خواهند شد در صورتی که بالطبع این کار یک روزی باید بشود و جاده‌های مملکت به وسیله ماشین اصلاح بشود و این یک امر ساده‌ای است ما از لحاظ حفظ بهداشت مردم ناچاریم اگر دیگران یک قدمی به جلو برداشتند ما هم از آنها حمایت کنیم البته در این مورد تعدادی کارگر هم در این دو کارخانه مشغول خواهند شد بالطبع همان طور که در سایر شئون مملکتی وقتی دستگاه‌های جدیدی به کار گذاشته شده و احیاناً کارگری بی‌کار شده کارهای دیگری برای خودشان پیدا کرده‌اند و روزی آنها در این مملکت بریده نشده اینها هم البته کار پیدا خواهند کرد و جنابعالی هم از این جهت نگران نباشید امیدوارم عرایض بنده کافی و وافی و قانع‌کننده باشد.
نائب رئیس- آقای بهبهانی توضیح دیگری دارید بفرمایید.
بهبهانی- از اظهار محبت جناب آقای خطاطان که بنده را مشمول عنایت خودشان فرمودند بی‌نهایت تشکر می‌کنم همان طور که فرمودند بنده هم هیچ منظوری ندارم (صحیح است) و دلم می‌خواهد که مردم در رفاه و آسایش باشند (احسنت) و هیچ ایرانی خیال نمی‌کنم که بخواهد نیتی داشته باشد با این که کاری بکند که موجب نارضایتی مردم باشد البته بنده عرض نکردم و عرضی هم نمی‌کنم که آقای وزیر گمرکات در صدد این هستند یا نیت این را دارند که موجب ناراحتی مردم بشوند ولی این سلیقه است تقصیر سلیقه است، عقیده است، بنده مردم را می‌بینم به من مراجعه می‌کنند و می‌گویند که ما نسبت به این نانی که فعلاً موجود است اظهار تمایل می‌کنیم و میل داریم همین باشد، حالا جنابعالی می‌فرمایید که با این ترتیب یک وضع بهتری و مرغوب‌تری برای نان تهیه می‌شود بنده عرضی ندارم ولی نباید مردم را مجبور کرد که تو حتماً فلان نان را بخور، اگر مردم استقبال کردند از آن نان بنده عرضی ندارم ولی آقا شما باید دو تا فکر بکنید یکی فکر کارگرها را بفرمایید که قرمودید که آنها می‌روند سر کار و این که فرمودید که چطور شد و چه می‌شود به نظر بنده اینجا قدری بی‌لطفی فرمودید بنده عرض نکردم راه نسازید در حال حاضر یکی از گله‌های نمایندگان و خود بنده همه این است که آقا ما راه نداریم راه‌مان خراب است و اگر راه ساخته شود کارگر می‌رود سر کار نه این که از کار بی‌کار می‌شود ولی در این مورد تصدیق می‌فرمایید که این طور نیست با آوردن چند تا ماشین مسلماً این پنجاه شصت هزار نفری که الآن سال‌هاست دارند از این کار ارتزاق می‌کنند بی‌کار خواهند شد مردم در ایران بی‌کاری کشیده‌اند، باید یک فکری برای این کار بکنید، بی‌کاری خیلی سخت است، بیچارگی است این کارها موجب این می‌شود که یأس مردم را فراهم کنید شما ببینید که چقدر مردم بی‌کار داریم که اینها زن دارند بچه دارند و فکر اینها را باید کرد والا خدا شاهد است بنده قسم عرض می‌کنم، خدای من شاهد است بنده نظری ندارم فقط دلم می‌خواهد موجبات رضایت مردم فراهم شود و اگر موجبات رضایت مردم فراهم شود خوب ما هم وزیرش هستیم و وکیلش هستیم، آقایی می‌کنیم، افتخار می‌کنیم، ولی اگر موجب عصیان و ناراحتی مردم فراهم بشود خواهی نخواهی ما هم در آتش آن عصیان می‌سوزیم این تذکراتی است که به نظرمان رسید و در پشت این تریبون و از این مقام مقدس ملت استفاده می‌کنیم به عرض آقایان می‌رسانیم البته توپ و تفنگ و چیزی هم نداریم، بایستی این تذکرات را به دولت بدهیم و دولت را متوجه این نکات بکنیم حالا خود دانید آقایان هر طوری که مصلحت‌شان هست عمل می‌کنند و ما هم هر چیزی که مصلحت‌مان هست و ایجاب می‌کند و در دل مردم است به عرض مجلس شورای ملی و آقایان وزرا می‌رسانیم و امیدوارم بتوانید از این راه موجبات رضایت مردم را فراهم کنید ما هم حرفی نداریم (احسنت).
۴- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر فرهنگ
نائب رئیس- آقای وزیر فرهنگ لایحه‌ای دارید بفرمایید.
وزیر فرهنگ (دکتر مهران)- خاطر آقایان محترم مستحضر است در سال ۱۳۲۲ قانونی به تصویب مجلس رسید که به موجب آن قانون در ظرف مدت ده سال تعلیمات ابتدایی در سراسر کشور اجباری شود، البته در این مدت دولت‌ها به سهم خودشان کوشش کردند و پیشرفت‌هایی در قسمت تعلیمات ابتدایی نصیب شده و عده دانش‌آموزان کشور چندین برابر شده، عده مدارس و معلمین هم همین طور ولیکن این قانون کلاً تا به حال عملی نشده، علت اصلی آن این است که در آن قانون یک تکالیف و وظایفی به عهده مردم و مالکین و شهرداری‌ها گذاشته شد که آن وظایف صد در صد اجرا شده، البته بعضی کمک‌ها شده ولی این کمک‌ها به درجه‌ای نبوده که
این قانون مهم و مفید کاملاً به مرحله اجرا دربیاید (صحیح است) و ضمناً در این قانون پیش‌بینی شده که اگر مردم، مالکین، شهرداری‌ها این تکالیف و این وظایف را انجام ندادند تکلیف چیست (عمیدی نوری- و همین طور دولت) به این جهت لایحه‌ای تهیه شده است که تقدیم می‌شود. اساس این لایحه این است که ساختمان دبستان در دهات به عهده مالکین گذاشته شود (احسنت)، و در شهرها به عهده مردم و به وسیله شهرداری‌ها تا این که به تدریج که این ساختمان‌ها به وجود آمد وزارت فرهنگ هم برای این مدارس معلم تربیت کرد و مدتی اداره کرد به تدریج کار تعلیمات ابتدایی همین طور که در تمام کشورهای دنیا معمول است به عهده مردم محول شود و وظیفه وزارت فرهنگ تهیه برنامه تهیه کتاب و تربیت معلم و راهنمایی باشد که این دبستان‌ها وظایف خودشان را انجام بدهند و فرصتی برای وزارت فرهنگ پیدا شود که اعتبارات و کوشش‌های خودش را بیشتر متوجه توسعه تعلیمات حرفه‌ای و کشاورزی و تکمیل دبیرستان‌ها و همین طور توسعه مدارس عالیه و تربیت متخصص برای مملکت بکند، این است که این لایحه را تقدیم می‌کنم و استدعای تصویب آن را دارم و یقین دارم با تصویب این لایحه یک قدم مؤثر و بلندی در راه توسعه و تکمیل تعلیمات ابتدایی و عمومی برداشته می‌شود (احسنت) (یکی از نمایندگان- ولی مشروط بر این که عوارض فرهنگ در دهات ملغی شود.) (صدرزاده- تقاضای فوریت نکردید؟) نخیر.
نائب رئیس- لایحه به جریان گذاشته می‌شود.
۵- بقیه مذاکره و تصویب گزارش کمیسیون دادگستری راجع به آزادی مشروط زندانیان و ارجاع به مجلس سنا
نائب رئیس- در جلسه قبل شور در کلیات لایحه آزادی مشروط زندانیان تمام شد و شروع به قرائت پیشنهادات شد، پیشنهاد آقای سراج حجازی رسیده بود، بیانات ایشان تمام شد و نوبت مخبر بود و برای این که از نظر آقایان مضمون پیشنهاد محو نشده باشد مجدداً قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد:)
مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی- اینجانب پیشنهاد می‌نمایم که ماده واحده به طریق زیر اصلاح شود:
ماده واحده- زندانیانی که برای اولین بار به علت ارتکاب جنحه و یا جنایت به مجازات حبس محکوم شده‌اند با رعایت شرایط زیر که مورد تأیید و موافقت دادیار ناظر اجرای حکم باشد و با موافقت دادستان شهرستان مربوط از دادگاهی که دادنامه قطعی صادر نموده تقاضای آزادی مشروط بنماید.
۱- در مدت اجرای مجازات همیشه حسن اخلاق و رفتار از زندانی مشاهده شده باشد.
۲- در حدود امکان مالی ضرر و زیان که مورد لحوق حکم دادگاه یا موافقت مدعی خصوصی واقع شده پرداخته و یا رضایت او را جلب کرده باشد.
۳- از مدت مجازات در مورد جنحه نصف (که در هر حال کمتر از ۳ ماه نخواهد بود) و در جنایت دو ثلث و در محکومین به حبس مؤبد پانزده سال آن را متحمل شده باشد.
۴- در مواردی که مجازات حبس توأم با غرامت باشد غرامت را پرداخته یا قراری برای پرداخت با دادستان بدهد.
تبصره ۱- مدت آزادی مشروط بقیه مدت مجازات زندانی است ولی دادگاه می‌تواند آن را تا یک سال تقلیل دهد پس از گذشتن مدت تعیین شده در حکم آزادی مشروط آزاد شده مطلقاً آزاد می‌گردد.
تبصره ۲- دادگاه صادرکننده حکم آزادی مشروط می‌تواند برای آزادی مشروط در ضمن حکم خود محدودیت‌هایی از قبیل اقامت در محل معین و خدمت در مؤسسات خیریه و یا صنعتی و فلاحتی یا نزد کارفرمای معینی و امثال آن را مقرر دارد.
تبصره ۳- چنانچه در مدت آزادی مشروط آزاد شده مرتکب جنحه یا جنایتی شود و یا با اخطار رسمی دادستان مربوط در نقض محدودیت‌هایی که طبق تبصره ۲ مقرر گردیده بنماید و یا با مبادرت به اعمالی عدم شایستگی خود را بر اعتمادی که به او شده ثابت نماید دادگاه به تقاضای دادستان مربوط به موضوع رسیدگی و در صورت ثبوت حکم به بازگشت آزاد شده به زندان برای اجرای بقیه مدت مجازات خواهد داد در این صورت مدتی که در آزادی مشروط گذشته جزو مدت محکومیت محسوب نخواهد شد.
تبصره ۴- وزارت دادگستری مأمور اجرای این قانون می‌باشد.
نائب رئیس- آقای سراج حجازی بفرمایید.
سراج حجازی- لایحه‌ای که دولت تقدیم کرده است عقیده دارم لایحه مهم و مؤثری است و به همین جهت هم بنده نظریاتی که داشتم به وسیله این پیشنهاد تقدیم کردم ولی حالا احساس می‌کنم که نظر همکاران محترم بیشتر این است که لایحه دولت از تصویب بگذرد این است که اصراری ندارم و پیشنهاد خودم را مسترد می‌دارم (احسنت).
نائب رئیس- پیشنهاد دیگر قرائت شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس
پیشنهاد می‌نمایم جمله (پیشنهاد دادیار ناظر اجرای حکم و تقاضای دادستان) در تبصره ۴ بعد از حکم آزادی مشروط (می‌تواند) اضافه شود. صارمی
نائب رئیس- آقای صارمی تشریف ندارند پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌نمایم تبصره زیر در ماده واحده علاوه شود.
تبصره- وضع زندان مناسب تهذیب اخلاق زندانیان باشد. دکتر سیدامامی
نائب رئیس- آقای دکتر سیدامامی.
دکتر سیدامامی- عرض کنم در خوبی این لایحه حرفی نیست و بیشتر مقصود از آوردن لایحه آن است که اشخاص زندانی که در زندان مانده‌اند پس از این که اصلاح شدند مرخص شوند این را می‌خواستم بدانم آیا وضع زندان مناسب هست برای تهذیب اخلاق آنها یا وضع برعکس است این طور که می‌دانم ممکن است که انشاءاللّه با سعی و اهتمام جناب آقای وزیر دادگستری با کارهایی که در دادگستری کرده‌اند این طور بشود ولی متأسفانه ما برعکس می‌شنویم در زندان اشخاصی هستند که آنجا جانی و قاتل می‌شوند اشخاص سالم می‌روند به آنجا و ناسالم برمی‌گردند در آنجا معتاد می‌شوند و بعضی اعمال منافی عفت انجام می‌شود و از نظر بهداشت هم وضع زندان چندان خوب نیست بنده می‌خواستم واقعاً محیط زندان مثل یک دارالتأدیب بشود و این زندانیانی که در آنجا هستند در یک محیطی زندگی بکنند که اخلاق آنها واقعاً عوض بشود و یک شخصی که جرم جزئی دارد با یک قاتل و یک جانی در یک جا زندگی می‌کنند اینها را هم تفکیک کنند و به وضع آنها توجه شود و واقعاً آنجا یک مدرسه‌ای باشد و همان طور که عرض کردم یک محلی باشد که از حیث اخلاق تربیت بشوند و اگر منظور این باشد که خیلی خوب خواهد بود و نتیجه‌ای از این قانون می‌گیریم والا اگر غیر از این باشد خیال می‌کنم که نتوانیم نتیجه بگیریم و وضع آنها عوض این که بهتر شود و اخلاق‌شان منزه‌تر شود بدتر می‌شود.
نائب رئیس- آقای مخبرکمیسیون دادگستری.
عمیدی نوری (مخبر کمیسیون دادگستری)- نظر جناب آقای دکتر سیدامامی از حیث توجه به رژیم زندانی کشور یک نظر اصولی و صحیحی است که واقعاً به آن باید توجه عمیقی کرد جناب آقای دکتر هدایتی وقتی که تشریف آوردند به وزارت دادگستری و شروع کردند به کار یکی از نکاتی که به آن توجه کردند موضوع این رژیم زندانی است ویک دعوتی از عده‌ای کردند که رفتند آنها نظارت کنند و این موضوع را یک عطف توجه بیش‌تری بکنند و این لایحه‌ای هم که داده شده در تأیید این نظر است جنابعالی البته توجه فرمودید که در ماده واحده اول شرط که یک محبوس از آزادی مشروط استفاده کند این است هر گاه در مدت اجرای حکم دادگاه مستمراً حسن اخلاق نشان داد پس سه شرط قائل شدند برای این که بقیه حکم یک محبوس را بشود بخشید باید در حال عادی آزمایش کرد که چطور است و بعد بتوانیم بقیه مدت او را ببخشیم اول شرطی که قائل شدند این است که هر گاه در مدت اجرای مجازات یعنی در مدتی که قائل شده‌ایم در جنایت دوثلث و در جنحه نصف باید یک محکومی دوره زندان را بگذراند و آن در صورتی است که در این دوره حسن اخلاق نشان بدهد این در واقع یک روشی است برای این که محبوس‌مان را وادار کنیم به حسن اخلاق و رفتار که مرتب بشوند و مستمراً به حسن اخلاق و رفتار عادت بکنند تا ما بتوانیم نتیجه بگیریم بنابراین خواستم تأیید کنم نظرتان را و عرض کنم که یکی از اقداماتی که می‌شود برای اصلاح وضع زندان‌ها که زندانی اخلاقش بهتر بشود همین لایحه است و این نظر جنابعالی تأمین است ولی البته در اساس تشکیلات زندان طبق اصولی که امروز دنیای متمدن اداره می‌کند ما عقب هستیم و تردیدی نیست و کوشش زیادی باید بکنیم و نسبتاً هم در این چند سال بهتر شده خود بنده که به امر دکتر مصدق به زندان افتادم یک زندان موقتی را دیدم و یک کتابی هم نوشتم تحت عنوان زندان مصدق اگر به نظرتان رسیده باشد وضع ناهنجاری که در زندان بود تشریح کردم (صدرزاده- چند جلد است؟) یک جلد است این که بنده نوشته‌ام و اخیراً هم جناب آقای دکتر سیدامامی رفتم به همان زندان موقت چون یک روزی جناب آقای رئیس شهربانی به بنده تلفن کرد که ممکن است آنجا را ببینید ما رفتیم دیدیم به کلی فرق کرده بنایی ساخته شده است یک بنایی کامل و صحیح و مطابق اسلوب جدید بود که حتی زندان‌های انفرادی آن قابل این است که زندگی کرد و هیچ قابل مقایسه با زندان ۱۳۳۱ که بنده بودم نیست بنابراین این فعالیتی که برای امر حسن اخلاق زندانیان می‌شود به نظر بنده قابل تحسین و تمجید است ولی البته باید بیشتر کوشش کنیم تا نظر جنابعالی تأمین شود.
نائب رئیس- آقای وزیر دادگستری توضیحی دارید بفرمایید.
وزیر دادگستری (دکتر هدایتی)- راجع به مطلبی که مورد نظر جناب آقای دکتر سیدامامی نماینده محترم بود مخبر محترم کمیسیون دادگستری جواب وافی و شفاف دادند بنده از لحاظ یک مطلب دیگری
که مربوط به دولت است خواستم چند نکته‌ای هم اضافه کنم همان طور که ایشان گفتند این مطلب مورد توجه کامل خود بنده از اول بود در این زمینه اقداماتی هم شده که بنده خواستم از فرصت استفاده کنم و عرض کنم که این کار به کجا رسیده، قدم اول این بود که بنده وارد مذاکره با سازمان برنامه شدم و یک اعتبار ۱۶۰ میلیون ریالی تحصیل کردم برای ساختمان‌های مدرن در مراکز استان خوشبختانه این موافقت حاصل بین سازمان برنامه و شهربانی کل کشور و وزارت دادگستری و روی کاغذ آمد این اعتبار تخصیص داده شد و نقشه این زندان‌ها هم آماده شد و در آتیه بسیار نزدیکی کلنگ این زندان‌ها را ما به زمین خواهیم زد علاوه بر این در خود تهران غیر از آنچه بود و غیر از این زندانی که آقای عمیدی نوری گفتند آنجا ساخته شده ما یک زندان دیگری که می‌توانیم در اینجا بگویم که در واقع زندان به آن معنایی که در نظر آقایان می‌آید نیست، یکی از قراء خالصه به نام قزل حصار در یک فرسخی کرج، اختصاص داده شده به زندان و بنده از همکار محترمم، جناب آقای وزیر کشاورزی تشکر می‌کنم که واقعاً نهایت مساعدت را کردند و آنجا را در اختیار ما گذاشتند این یک زندانی است که حصار ندارد و می‌توانند زندانی‌ها فعالیت کنند و در آنجا به کار کشاورزی مشغول شوند تا از این راه بتوانند اولاً از این سلول‌ها بیرون بروند و سلامت‌شان محفوظ بماند و ثانیاً کاری یاد بگیرند و بعد از این که از زندان خارج شدند بتوانند زندگانی شرافتمندانه‌ای داشته باشند و علاوه از اینها برای اینها که کار می‌کنند از حاصل کارشان یک سرمایه‌ای موجود باشد تا روزی که از زندان خارج شوند با آن سرمایه بتوانند شروع به کار کنند (احسنت) این کار هم انجام شده است و باز همان طوری که گفته شد از طرف تمام دادگستری‌ها برای زندانی‌ها یک نفر ناظر اجرای حکم تعیین شده یعنی معاونین مدعی‌العموم شهرستان‌ها مأموریت یافته‌اند که رسیدگی کنند به فرد فرد زندانی‌ها و آسایش آنها و این که زندگی آنها متناسب با یک بشر باشد حداقل رعایت شود، البته زندان‌ها مرکز تفریح و تفنن نیست ولی یک اعمال غیربشری نشود در آنجا، کنترل شود دقیقاً و به همین جهت بود که باز علاوه بر اینها، (بنده مطلب زیادی دارم در این باب جناب آقای دکتر سیدامامی، در تمام زندان‌ها) ما برای آنها انجمن‌های حمایت زندانی‌ها تشکیل دادیم، اشخاص خیری هستند آمدند در زندان‌ها سرمایه‌ای گذاشتند کارگاه قالی‌بافی، پارچه‌بافی، گیوه‌بافی، آنچه که از دست‌شان ساخته است، درست کرده‌اند و زندانی‌ها در این کارگاه‌ها مشغول کار شده‌اند که اولاً به کار مشغول باشند و کسانی که کار بلد نیستند آنجا یاد بگیرند و آنچه حاصل کارشان هست برای‌شان باقی می‌ماند و در صورتی که مجرم بالفطره نباشند بتوانند به زندگی آبرومندانه‌ای برگردند (احسنت).
نائب رئیس- آقای دکتر سیدامامی.
دکتر سیدامامی- با توضیحاتی که جناب آقای وزیر دادگستری دادند پیشنهاد خودم را مسترد می‌دارم.
نائب رئیس- پیشنهاد آقای صارمی قرائت می‌شود.
(به شرح سابق مجدداً خوانده شد)
نائب رئیس- آقای صارمی.
صارمی- در تبصره چهارم این قانون تذکر داده شده است که محکمه می‌تواند برای مدت آزادی مشروط محدودیت‌هایی قائل شود به این طریق که اینجا نوشته شده محکمه باید مسلماً حکم صادر کند بدون این که یک تقاضایی از طرف مقاماتی از محکمه شده باشد و این ترتیب منطبق با اصول نیست. برای این که مقصود انجام یافته باشد و اصول هم ایجاب می‌نماید که مقامی از محکمه خواسته باشد تا محکمه حکم صادر کند بنده پیشنهاد کردم که به این ترتیب اصلاح شود که دادگاه صادرکننده حکم آزادی مشروط بتواند به پیشنهاد دادیار ناظر اجرای حکم و تقاضای دادستان... الی آخر اضافه شود، جناب آقای وزیر دادگستری هم موافقت فرمودند به این جهت خیال می‌کنم ضروری باشد و اشکالی نداشته باشد.
نائب رئیس- به پیشنهاد آقای صارمی که مورد موافقت آقای وزیر دادگستری هم واقع شده رأی می‌گیریم، آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
نائب رئیس- پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
پیشنهاد می‌نمایم که تبصره سوم به این ترتیب اصلاح شود:
مدت آزادی مشروط اصولاً شامل بقیه مدت مجازات خواهد بود ولی دادگاه می‌تواند آن را تغییر دهد و در هر حال کمتر از یک سال و زیادتر از پنج سال نخواهد بود.
نائب رئیس- آقای صدرزاده.
صدرزاده- قبل از این که پیشنهاد خودم را تشریح کنم یک نکته را می‌خواهم عرض کنم. در اسفند ۳۴ در موقعی که قانون برنامه می‌گذشت در عملیات اجتماعی شهرستان‌ها برای ساختن زندان در شهرستان‌های مهم ۴۳۹- میلیون ریال اعتبار پیش‌بینی شده، ملاحظه می‌فرمایید که از سال ۱۳۳۴ اوقات مملکت چه جور تلف می‌شود اگر از آن موقع آن زندان‌ها را در شهرستان‌ها ساخته بودند الآن خاتمه پیدا می‌کرد الآن هم باز خوشوقت هستیم که جناب آقای وزیر دادگستری تأکید فرموده‌اند که از این به بعد صورت عمل به خودش بگیرد. اما راجع به پیشنهاد، اینجا تبصره سوم یک عبارتی در آخرش داشت که جز در مورد محکومین به حبس دایم که آزاد خواهند شد این را هم با جناب آقای وزیر دادگستری مذاکره کردیم و دیدیم این جمله زیاد است و تبصره سوم این طور باشد که مدت آزادی مشروط اصولاً شامل بقیه مدت مجازات خواهد بود ولی دادگاه می‌تواند مدت آن را تغییر دهد و در هر حال کمتر از یک سال و زیادتر از پنج سال نخواهد بود چون این آزادی مشروط است اگر کسی که آزادی مشروط شاملش شده است شرایطی را که در این ماده ذکر کرده‌اند یعنی حسن اخلاق و حسن رفتار نشان داد آن وقت ممکن است آزاد بشود والا برمی‌گردند به زندان و بقیه حبسش را باید انجام دهد راجع به محکومین به حبس ابد چون مدت معینی ندارد و ده سال و پنج سال نیست این را در تبصره پیشنهاد کردیم و گفته‌ایم از آزادی مشروط حداکثر بعد از این که ۵ سال گذشت آن وقت ممکن است آزادی قطعی پیدا کند. بنابراین این جمله دیگر معنی ندارد و ضرورتی ندارد و حداقل و تبصره سه را بنده بدون این جمله و با حذف کلمه (با) پیشنهاد کردم.
عمیدی نوری (مخبر کمیسیون دادگستری)- بنده عرضی ندارم.
نائب رئیس- آقای مخبر.
عمیدی نوری (مخبر)- دربارة پیشنهادی که جناب آقای صدرزاده دادند و قابل توجه است که موضوع محکومین به حبس ابد را در جای دیگری بگذاریم یک اشکال دیگری هم پیش می‌آید که تذکر می‌دهم که اگر به این پیشنهاد اضافه شود تکمیل خواهد شد. اشکال این است که نمی‌دانم جناب آقای سراج حجازی هم تشریف دارند یا نه ایشان هم به این نکته توجه داشتند، آزادی مشروط اصولاً شامل مدت معینی خواهد بود ولی دادگاه می‌تواند مدت آن را تقلیل دهد و در هر حال کمتر از یک سال و زیادتر از پنج سال نخواهد بود ما برمی‌خوریم به مواردی که بقیة مدت حبس ۳ ماه است، ۵ ماه است در این صورت آزادی مشروط کمتر از یک سال نباید باشد در این صورت یک سال برای بقیه مدت سه ماهه این محبوس بیچاره باید معلق بماند، توجه دارید، اگر جنابعالی این جمله را در آخر پیشنهادتان قبول کنید: جز در مواردی که بقیه مدت کمتر از یک سال باشد که در آن صورت باید بقیة مدت حبس را برای آزادی مشروط حکم صادر نمایند. این اشکال ما به کلی رفع می‌شود پس اگر کسی سه ماه از بقیه حبسش مانده فقط سه ماه برای آزادی مشروط باشد یعنی مدت آزادی مشروط بیشتر از بقیه مدت حبس نباشد این را قبول بفرمایید به نام پیشنهاد جنابعالی باشد چون بنده مخبر هستم و در پیشنهاد اضافه بفرمایید (صدرزاده- اضافه بفرمایید) خدمت جناب آقای وزیر دادگستری هم قبلاً عرض شده و موافقت فرموده‌اند (صدرزاده- اضافه بفرمایید) خیلی متشکرم.
نائب رئیس- با اصلاحی که به عمل آمده مجدداً قرائت می‌شود بعد رأی گرفته می‌شود.
(پیشنهاد پس از اصلاح به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌نمایم تبصره سوم به این ترتیب اصلاح شود:
(مدت آزادی مشروط اصولاً شامل بقیة مدت مجازات خواهد بود ولی دادگاه می‌تواند آن را تغییر دهد و در هر حال کمتر از یک سال و زیادتر از پنج سال نخواهد بود جز در مواردی که بقیه مدت کمتر از یک سال باشد که در آن صورت مدت آزادی مشروط معادل بقیه مدت حبس خواهد بود. صدرزاده
نائب رئیس- رأی می‌گیریم به این پیشنهاد با اصلاحی که به عمل آمده آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
نائب رئیس- پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم که جمله زیر به آخر تبصره ششم اضافه شود:
و محکومین به حبس دایم پس از انقضای مدت آزادی مشروط که زائد بر پنج سال نخواهد بود آزاد خواهند شد. صدرزاده
عمیدی نوری (مخبر)- موافقم چون این جمله از آنجا آمده است به جای خودش.
صدرزاده- توضیح لازم ندارد چون موافقت شد.
نائب رئیس- رأی می‌گیریم به پیشنهادی که قرائت شد و مورد موافقت هم واقع شد آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
مقام محترم ریاست مجلس پیشنهاد می‌نمایم عبارت (و رفتار) در تبصره ۶ بعد از جمله (حسن اخلاق) اضافه شود. غلامحسین صارمی
نائب رئیس- آقای صارمی.
صارمی- در آنجا حسن اخلاق هست کلمه رفتار هم اضافه شود بشود حسن اخلاق و رفتار مورد موافقت هم واقع شده.
وزیر دادگستری- موافقم.
نائب رئیس- آقایانی که موافقند که این عبارت و رفتار هم اضافه شود قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. چون پیشنهاد دیگری نرسیده است رأی می‌گیریم و اصلاحاتی که به عمل آمد آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. کلیات آخر مطرح است چون تقاضایی در کلیات آخر نشده است رأی می‌گیریم به مجموع مواد آقایانی که موافقند با مجموع ماده واحده قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد برای تصویب به مجلس سنا ارجاع می‌شود. آقای وزیر دادگستری.
وزیر دادگستری (دکتر هدایتی)- بنده قبلاً از عرض تشکر و سپاسگزاری از نمایندگان محترم که با کمال صبر و تحمل در دو جلسه مجلس این لایحه را اصلاح کردند و مورد تأیید قرار داده‌اند خواستم این نکته را بعد از این که این لایحه تصویب شد به عرض برسانم چون اگر قبلاً عرض می‌کردم ممکن بود فرض این شود که بنده می‌خواهم برای بیشتر نشان دادن این لایحه عرضی کرده باشم. از روزی که این لایحه به مجلس آمد و در روزنامه‌ها نوشته شد بر طبق گزارشاتی رسیده این بود که از تاریخ تقدیم این لایحه به مجلس و اطلاع زندانیان بلافاصله این لایحه در روحیه آنها تأثیر کرده و اوضاع زندانی‌ها آرام گرفته و اشخاصی که شرارت می‌کردند و بدرفتاری داشتند سعی کرده‌اند که اخلاق و رفتار خوب از خودشان بروز دهند تا این که بتوانند مشمول این قانون بشوند می‌خواستم به عرض برسانم این لایحه تقریباً اثر خودش را شروع کرده است تمام ممالکی که این قانون را اجرا کرده‌اند از آن نتیجه گرفته‌اید و در مملکت ما هم بعداً نتایج بیش‌تری حاصل خواهد شد و این مرهون است به کمک و مساعدت‌هایی که از طرف آقایان نمایندگان محترم به عمل آمده است (احسنت).
۶- طرح گزارش شور اول کمیسیون بازرگانی راجع به موافقت‌نامه بازرگانی بین ایران و ترکیه
نائب رئیس- موافقت‌نامه تجارتی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت ترکیه مطرح است گزارش قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
گزارش از کمیسیون بازرگانی به مجلس شورای ملی
کمیسیون بازرگانی لایحه شماره ۱۸۳۳-۴۱۵۹۸ ارسالی از مجلس سنا مربوط به موافقت‌نامه تجارتی بین دولت ایران و ترکیه را در جلسه ۲۸ دی ماه ۳۶ با حضور نماینده دولت مورد رسیدگی قرار داده ماده واحده و موافقت‌نامه مصوبه مجلس سنا را عیناً تصویب نمود اینک گزارش آن را برای تصویب مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد:
ماده واحده- موافقت‌نامه تجارتی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری ترکیه که مشتمل بر یک مقدمه و هشت ماده و دو فهرست و یک تصدیق مبدأ می‌باشد و همچنین پروتکل پرداخت و ضمیمه آن که در تاریخ بیست و یکم مهر ماه یک‌هزار و سیصد و سی و پنج خورشیدی در تهران به امضا رسیده تصویب می‌شود.
مخبر کمیسیون بازرگانی - عمیدی نوری
گزارش از کمیسیون گمرکات و انحصارات به مجلس شورای ملی
کمیسیون گمرکات و انحصارات لایحه ارسالی از مجلس سنا مربوط به موافقت‌نامه تجارتی بین دولت ایران و ترکیه را در جلسه ۶ آبان ماه ۳۷ با حضور آقای معاون وزارت گمرکات و انحصارات مورد رسیدگی قرار داد. گزارش کمیسیون بازرگانی را تأیید نمود اینک خبر آن را جهت تصویب مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون امور خارجه - مرآت اسفندیاری
نایب‌رئیس- شور اول این لایحه است و کلیات آن مطرح است آقایانی که مخالفند می‌توانند صحبت کنند آقای بزرگ ابراهیمی مخالفید؟
بزرگ ابراهیمی- بنده مخالف نیستم ولی توضیحاتی می‌خواهم به عرض برسانم با این لایحه هیچ کس مخالف نیست چون ما با ترک‌ها روابط دیرینه داریم عرایض کوتاهی دارم که می‌خواهم به عرض برسانم.
نایب‌رئیس- آقای سعید مهدوی مخالفید؟
سعید مهدوی- مخالفم.
نایب‌رئیس- بفرمایید.
سعید مهدوی- بنده مخالفتم از این نقطه نظر است که از موقع استفاده کنم و عرض کنم که این قراردادی که ما با ترک‌ها بسته‌ایم خیلی بیشتر از اینها ما باید با آنها قرارداد داشته باشیم این پذیرایی که از ما شد و به قدری محبت شد در وقتی که ما وارد ترکیه شدیم که بدون تردید ترکیه یک مملکت بیگانه‌ای در نظر ما نبود و به قدری محبت از طرف ترک‌ها ب ما ابراز شد که همه ما استنباط می‌کردیم که اینها تظاهر به محبت و مهمان‌نوازی نمی‌کنند مخصوصاً در مجلس ترکیه وقتی ما وارد شدیم به قدری ابراز احساسات کردند که ما را واقعاً خجل می‌کردند در تمام شهرهای ترکیه مردم ترکیه با ما به صورت برادر رفتار می‌کردند بنده می‌خواهم به دولت تذکر بدهم که این دوستی و صمیمیتی که ترک‌ها با ایران می‌کنند و البته ایرانی‌ها هم در این مورد فروگذار نمی‌کنند مغتنم بشمارد و حتی‌المقدور سعی بکند که بین ما و ترکیه حقیقتاً یک سرحدی از نقطه نظر صمیمیت وجود نداشته باشد این را خواستم عرض کرده باشم.
نایب‌رئیس- آقای بزرگ ایراهیمی.
بزرگ ابراهیمی- دوستی بین دو ملت ترکیه و ایران از زمان رضاشاه و آتاتورک شروع شده است این دو بزرگوار این دو مملکت را به هم نزدیک کردند به طوری که واقعاً حس برادری بین ما مشهور است و مخصوصاً منافع مشترک ما هم به قدری اینها را به هم چسبانده است که قابل تردید نیست پذیرایی‌هایی هم که از رفقا و همکاران محترم ما شده است اغلب برای ما گوشزد می‌کنند و واقعاً هر یک از وکلا که رفته بودند و برگشته‌اند یکایک تشکر می‌کنند و اینها را هم بنده ار طرف رفقای خود عرض می‌کنم که آنها مثل دو برادر صمیمی هستند ولی یک مسئله هست که بنده یک گله کوچکی می‌خواهم بکنم و آن موضوع قاچاق تریاک است. اگر بخواهیم بگوییم نمی‌شناسند دروغ گفته‌ایم بنده به صراحت معروفم من فضول آقا هستم (احسنت) من می‌بینم و عرض می‌کنم رفقای ما برادران عزیز ما کسانی که با ما منافع مشترک دارند هم‌کیش هستیم به هم کمک‌های فوق‌العاده کرده‌ایم با هم در سنگرهای آرارات خوابیده‌ایم نباید اجازه بدهند از مرزهای آنها به مرز ایران این دوای خانمانسوز وارد شود و بنده متوقعم که دستگاه دولتی ترکیه که تمام و کمال با قدرت به تمام دستگاه‌های مملکت خودش مسلط است از این کار جلوگیری کنند این را بنده عرض کردم.
نایب‌رئیس- آقای مخبر.
عمیدی نوری (مخبر)- جناب آقای بزرگ ابراهیمی تمنا می‌کنم توجه بفرمایید بنده هم مثل آقای مهدوی افتخار زیارت کشور برادر و دوست‌مان را چند سال پیش پیدا کردم منتهی به عضویت هیئت مطبوعاتی که برای اولین دفعه که دعوت شدند از طرف دولت ایران بنده هم دعوت داشتم. یکی از مسائلی که بنده مطالعه کردم موضوع تریاک بود که آقا فرمودند خوشبختانه ملت دوست و برادر ما ترکیه در قسمت تریاک به قدری شدید عمل کرده که اگر کسی پیدا شود در کشور ترکیه تریاک بکشد (یک نفر از نمایندگان- اصلاً تریاکی ندارند) ده سال زندان برایش قائل شده‌اند بنده در شهر بورسا که قطعاً جناب آقای مهدوی تشریف برده‌اند در آنجا یکی از مسائلی که به ما گفتند این قانون مجازات شدیدی است ه راجع به استعمال تریاک دارند بنابراین یک کشور مترقی و دوست و برادر ما که یک چنین مجازات شدیدی برای استعمال تریاک قائل شده و بنده آمارشان را در شهربانی دیدم خیال می‌کنم اطلاعی که به عرض جناب آقای بزرگ ابراهیمی همکار عزیزمان رسیده شاید مربوط به قرون سابقه باشد که اغلب خودشان از آن ادوار تذکراتی می‌دهند والا در حال حاضر مناسبات صمیمی و ترقیات و پیشرفت‌هایی که در پیش هست بنده خیال می‌کنم که هیچ گونه نگرانی از این جهت نباشد ما امروز خوشوقت هستیم که در مقام تصویب یک چنین قرارداد مودت و صمیمیت بین ایران و ترکیه هستیم ما مقدرات‌مان با هم هست ما همین طور که گفتند واقعاً سرحدی بین‌مان نیست ما هر دو برادر هستیم و امیدواریم که با همکاری یکدیگر و صمیمیت یک قدم‌های بلندی برای تأمین صلح و امنیت خاورمیانه برداریم مخصوصاً دولت ما کوشش کرده راه‌آهن ما متصل خواهد شد به راه‌آهن ترکیه و از آن طرف هم نقشه اتصالش در پیش است روزبروز دارد نزدیک می‌شود و بنده معتقد نیستم که یک چنین تصوراتی و شائبه‌ای پیدا شود برای این که خدای نکرده خللی در دوستی هست آن هم در چنین موقعی یک مقاماتی، یک افرادی ممکن است سوءاستفاده از یک بیان بی‌شائبه‌ای بکنند و ایجاد توهم در دوستی کنند (احسنت).
نایب‌رئیس- چون دیگر در اطراف کلیات موضوع اظهار نظری نیست
لذا بایستی وارد در ماده واحده بشویم رأی می‌گیریم به ورود در ماده واحده آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده واحده مطرح است چون اظهارنظری نشده پیشنهادی هم نرسیده است لذا شور اول تمام است و برای شور دوم به کمیسیون‌ها ارجاع می‌کنیم.
۷- تعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه
نایب‌رئیس- جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده چون چیزی در دستور نیست و آقایان کمیسیون‌ها را تشکیل نداده‌اند لذا تقاضا می‌شود کمیسیون‌های مربوطه نسبت به لوایح تشکیل بشود و به مجلس ارجاع شود به هر حال جلسه آینده روز پنجشتبه ۲۹ آبان ماه خواهد بود.
(مجلس ۵ دقیقه قبل از ظهر ختم شد)
نائب رییس مجلس شورای ملی - عماد تربتی