مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۵ آبان ۱۳۰۶ نشست ۱۶۸

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری ششم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری ششم

قوانین بنیان ایران نوین

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری ششم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۵ آبان ۱۳۰۶ نشست ۱۶۸

مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره‏۶

جلسه: ۱۶۸

صورت‌مشروح مجلس پنجشنبه ۲۵ آبان ۱۳۰۶ مطابق ۲۲ جمادی‌الاول ۱۳۴۶

۱-تصویب مرخصی آقایان دادگر- حاج میرزا مرتضی

۲- مذاکره نسبت به خبر کمیسیون بودجه راجع به واگذاری یک دانگ قریه زیدآباد خالصه قراچه داغ به آقای شریف‌الدوله

۳- مذاکره نسبت به خبر کمیسیون بودجه راجع به شهریه سید اصغر فراش و تصویب آن

۴- قانون برقراری ماهی ده تومان به شهریه درباره ورثه سید اصغر فراش

(مجلس دوساعت قبل ازظهر بریاست آقای پیرنیا تشکیل گردید)

(صورت مجلس یوم سه شنبه بیست وسوم آبان را آقای بنی سلیمان قرائت نمودند)

غائبین بااجازه جلسه قبل

آقایان: اعتبار- مرتضی قلیخان بیات- امام جمعه شیراز-دشتی-میرزامحمد تقی طباطبائی-قوام شیرازی-ارباب کیخسروشاهرخ-محمد ولی میرزا

غائبین بی اجازه جلسة قبل

آقایان: دکترسنگ –شیروانی-محمدولی خان اسدی-حاج میرزاحبیب الله امین-اعظمی-نظام مافی-آقاعلی زارع-عباس میرزا-افسر-مخبرفرهمند-حاج حسن اقا ملک- میرزاحسن خان وثوق=حاج غلامحسین ملک-جوانشیر

دیرآمدگان با اجازه جلسة قبل

آقایان حاج آقارضارفیع- شریعت زاده- نجومی پالیزی-نوبخت-عدل-سلطان ابراهیمخان افخمی

دیرآمدگان بی اجازه جلسه قبل

آقای امیرحسین خان ایلخان

رئیس-آقای خطیبی

خطیبی-آقای اعتبارراگویاغائب بی اجازه نوشته انددرصورتیکه ایشان ناخوش هستند. وامروز هم بواسطه ادامة کسالت شرفیاب نشده‌اند وشرحی هم بنده به مقام ریاست عرض کرده‌ام

بنی سلیمان-با اجازه ثبت شده‌اند

رئیس-صورت مجلس ایرادی ندارد

(گفته شدخیر)

رئیس-صورت مجلس تصویب شدآقای وزیرمالیه

وزیرمالیه-همانطوریکه خدمت آقایان عرض کرده وبودم لایحه جدیدی پس از استرداد لایحه بلدیه تهیه شده است که توضیحات بیشتری داردتقدیم می‌کنم و برای رفع نگرانی بعضی ازآقایانی که شنیدم نگران بودند ازاینکه علت استرداد این بوده است که درسنه ۱۳۰۷ مستغلات به بلدیه هانرسد عرض می‌کنم اینطورنیست وچنانچه درکمیسیون موافقت حاصل شده بوددراینجا هم یک تبصره گذارده شده است که مستغلات هرشهری به بلدیه‌ها ی همان ولایات هم برسد. یک لایحه دیگری هم تقدیم می‌کنم: درمادة ۳۳قانون استخدام کشوری که راجع به محاکمات اداری است حق تجدید نظر برای مدعی العموم و وزراء ازنظر محو شده است یک تبصره برای اصلاح آن قانون که این حق را به مدعی العموم و وزیربدهد تقدیم می‌کنم. یک ماده هم ازبرای اضافه شدن بمواد لایحه کل بودجه است که تقدیم شده است وامروزهم الحمدالله دردستوراست والبته بنده باید تشکرات خودم راازکمیسیون بودجه بعرض برسانم که جدیتشان خیلی بهتراز مابیشتربود برای اینکه این کارمهم مملکتی رازودتر انجام دادند یک مادة برای تکمیل آن لازم است اینجابنظربنده رسیده است که پس ازتصویب کمیسیون بودجه ضمیمه آن لایحه شود. یک اشکالی راجع به قروض که بلدیه تبریز مدتی است دارد وتمام کارکنان دولتی آذربایجان رادچار زحمت کرده است تقاضا شده است که اجازه داده شود ازمحل خاصی پرداخت شود. دوفقره لایحه است ازبرای خرج تحصیل اولاد دکتراسمعیل خان مرزبان وعیال واولاد مجدالملک مرحوم که تقدیم می‌شود. درخاتمه بنده استفاده می‌کنم ازاینکه امروزدردستور لایحه کل بودجه است وآخرین لایحه دوازدهم راهم تقدیم می‌کنم

رئیس-خبرکمیسیون عرایض

(اینطور خوانده شد

آقای دادگر نماینده محترم مازندران بواسطه مسافرت ضروری وحوائج دیگر که برای ایشان پیشن آمد نموده ازتاریخ یازدهم آبان ماه اجازه مرخصی تایکماه خواسته‌اند کمیسیون عرایض ومرخصی مرخصی یکماهة نماینده محترم راتصویب وخبرآن راتقدیم می‌دارد

رئیس-آقای عراقی

عراقی-موافقم

رئیس-آقای زوار

زوار-موافقم

رئیس-آقای عمادی

عمادی-موافقم

رئیس- مخالفی ندارد؟

(گفتندخیر)

رئیس-رأی گرفته می‌شود آقایانیکه مرخصی یکماهه آقای دادگر راتصویب می‌کنند قیام فرمایند

(عده کثیری قیام نمودند)

رئیس-تصویب شد. خبردیگر

(بمضمون ذیل قرائت شد)

آقای حاج میرزا مرتضی نماینده کرمان بواسطة کسالت مزاج ازتاریخ دوازدهم شهریور اجازه مرخصی خواسته وبرطبق اجازة که خواسته‌اند تصدیق دکترمعالج خود رابکمیسیون فرستاده کمیسیون عرایض ومرخصی چون عذر نماینده محترم راموجه دانسته به اتفاق مرخصی هیجده روزه ایشان راتصویب وخبرآن را تقدیم می‌دارد

رئیس-آقای کازرونی

کازرونی-موافقم

رئیس-آقای آقاسید یعقوب

آقاسیدیعقوب-بنده مخالفم وخیلی هم متأسفم آقای حاج میرزامرتضی یکی ازعلمای کرمان است ورفیق بنده است دردورة چهاردهم باهم دریک فراکسیون بودیم آقای آقا میرزا عبدالحسین هم همنیطور ولی یک مسئله ایست راجع به نظامنامه بنده بآقایان عرض می‌کنم که بعدازاین باید یک فکری برای نظامنامه کرداین ماده نظامنامه است. ممکن است انسان ازهمه چیزبگذرد خدامیداند من حاضرم ازمال شخص من ببرند ولی ازیک قوانینی که راجع باداره کردن مملکت است نمی‌توانم بگذرم. صریح نظامنامه است که می‌گوید طرحی که درمجلس آمد مجددا نمی‌شود آورد. مگربعدازشش ماه امروز مجلس یک چیزی را برای مصالح مملکت رد میکنددومرتبه پس فردا بیاید مطرح شود بنده نمیدانم چطور می‌شود خداشاهد است من باکمال خجلت باعضاء کمیسیون عرایض عرض می‌کنم که نظامنامه راهمراه خودببرید یاصدابزنید برایتان بیاورند این ماده نظامنامه است ماده ۴۳ می‌نویسد. هرگاه طرحی بمجلس آمد قابل توجه نشد….

جمعی ازنمایندگان-باهمهمه این طرح نیست

اقاسیدیعقوب-اقایان صبرکنید چراقوانین مجلس رازیرپا می‌گذارید اقای رئیس شش سال است درمجلس هستید این ماده راچطور عمل کردید. اقای دکترمصدق شماکه دیپلمه درعلم حقوق هستید واینجا بوده‌اید این ماده راچطور عمل کرده‌اند بنده نمیدانم نظامنامه رازیر پابگذارم والبته بقدری که امکان دارد ازنظامنامه دفاع می‌کنم حالا خودتان میدانید انصاف باخودتان است حکومت باخودتان است عرض می‌کنم اقای مدرس شما دردوره دوم وسوم وچهارم وپنحم وششم درمجلس بوددی این ماده را چطورعمل کردید می‌نویسند هرگاه طرحی بمجلس آمد وقابل توجه نشد (یعنی ردشد) آن طرح راتاششماه دیگر….

جمعی ازنمایندگان-باهمهمه اقا این طرح نیست

آقاسیدیعقوب-آقایان بگذارید حرفم رابزنم

پس شمااین رابگذارید برای ششماه دیگر-بنده هم حاضرم رأی بدهم بهرحال بنده ازآقای حاج میرزا مرتضی درخواست می‌کنم که باآن ارادتی که خدمت ایشان وهمچنین خدمت آقای حاج میرزا علیمحمد اخوی ایشان دارم عرض می‌کنم که این راخودشان پس بگیرند و

بعدازششماه دیگربیاورندآنوقت بنده هم موافقت می‌کنم لهذا ازآقایان مخصوصا“ ازاعضاء کمیسیون استدعا دارم که نظامنامه راکاملاحفظ کنند آقای شیخ العراقین توکه رئیس کمیسیون هستی این زحمت رابرای نظامنامه بکش دیگرعرضی ندارم

رئیس-آقای کازرونی

کازرونی-حسن آقای آقا سیدیعقوب اینست که عصبانی شدن ونشدنشان باختیارخودشان است

اقاسیدیعقوب-صحبت خودت رابکن چکاربمن داری

کازرونی-آقاچرا دادمیزنی…

(صدای زنگ)

رئیس-آقاداخل درشخصیات نشوید

کازرونی-بنده هیچوقت میل ندارم به آقا سیدیعقوب جسارتی کرده باشم بجهت اینکه هردوی ماازعلما هستیم وبمنزلة یک روح دردوقالب والبته شایسته هم نیست که درمقابل یکدیگر صحبت بداریم (خنده نمایندگان) میفرمایندکه ماباید قبل ازهمه چیز رعایت قانون رابکنیم بعدفرمودند که این طرح است وطرحی که رد شد تا ششماه دیگر نمی‌شود به مجلس آورد. باز خیلی ممنون هستم که این را طرح حساب کردند وازاین بالاتر نبردند اجازه مرخصی یک موضوعی است که همه روزه داده میشودچنانچه اجازه داده نشده باشد دومرتبه تجدیدنظر می‌کنند واجازه داده می‌شود ودرتمام ادوار نظائرش جاری وساری بوده است حالا اقا یک همچو موضوعی راطرح حساب می‌کنند درصورتیکه اگرطرح باشد باید برود بکمیسیون مبتکرات وباحضور نماینده دولت درآنجا مطرح شودبعد بیاید بمجلس مجلس قابل توجه بودنش را رأی بدهد وبکمیسیون مربوطه برود درآنجا هم شوربشود وبیاید به مجلس شوراولش که تمام شدباز به مجلس بیاید وشوردومش بشود وبالاخره آنچه باید بشود بشود آقا اجازه مرخصی رامیخواهند جزو طرح حساب کنند..

زوار- مجلس رد کرده است

کازرونی-آقامیفرمایند مجلس رد کرده است همین مجلس دومرتبه حق دارد تجدید نظر کند مثل سایرقوانین که یانفی کند یانسخ می‌کند یا اثبات می‌کند وبالاخره تمام این اختیارات بامجلس است بعلاوه این مطلب مهمی نیست واینقدر عصبانیت لازم نداشت بنده مکرربه آقایان عرض کرده‌ام که بیایند ویک طرحی تهیه کنند ازبرای اجازه نمایندگان ویک مدت معینی رادرنظربگیرند تاهمه روزه دراینجا دچار اشکال وزحمت نشده واسباب تضییع اوقات مجلس هم فراهم نشودوبرطبق قانون عمل شود همه روزه دراینجا مرخصی یکماهه دوماهه سه ماهه چهارماهه داده می‌شود آنوقت به یک کسی ده روز هم داده نمی‌شود ومعلوم نیست دلیل واقعیش چیست چون اینطوراست دلیل ندارد که ایشان ازاین ترتیباتی که جاریست محروم باشند

جمعی ازنمایندگان- مذاکرات کافی است

زوار-چون این مسئله راجع است به حفظ نظامنامه ومربوط است بمسائل داخلی مجلس وحفظ احترام قوانینی که ازمجلس می‌گذرد بنابراین بنده خواهش می‌کنم که آقایان برای حفظ عظمت واحترام مجلس دراین خصوص بیشترصحبت کنند تایک سابقه بدی ایجاد نشود…

رئیس-اقای شریعت زاده

شریعت زاده-دونفرازآقایان بایک حسن نظری مطالبشان رااظهار کردند وهیچ دلیل ندارد که راجع بیک مسئله جزئی این قدر مذاکرات ادامه پیدا کند اگرنظامنامه نواقصی دارد بایستی درجای خودش اصلاح کردنه درموضوع مرخصی ده روزه وبالاخره جای صحبتش حالا نیست ومذاکرات هم بنظر بنده کافی است

رئیس-پیشنهاد اقای آشتیانی قرائت می‌شود

(اینطورخوانده شد)

بنده پیشنهادمیکنم اجازه آقای حاج میرزا مرتضی ازدستور خارج شود

رئیس-بفرمائید

میرزا هاشم آشتیانی – توضیحش باخودش است توضیحی ندارد

رئیس-آقای دادگر

دادگر-بنده مخالفم عرض کنم که این قضیه بیش ازاندازه که لازم بود بهش اهمیت داده شدآن نظری که آقای آقاسید یعقوب داشتند درموضوع طرح قانونی است ومرخصی جزء طرح نیست ونمیدانم این فکرازکجا یکمرتبه پیداشد. ثانیا“ بالاخره بنده با تبعیض و اینکه یکنفر شامل عنایات مجلس بشود ویکی دیگرنشود مخالفم بالاخره ایشان هم یکنفری هستند که همیشه مشغول ومراقب کارشان بوده‌اند وهیچوقت هم غفلت نکرده‌اند ویک مرخصی خواسته انداین قدرها مشگل نیست وامااینکه می‌گویند پریروزمجلس شورای ملی نفی کرده است وامروز نمی‌تواند رأی بدهدچرا. ؟ این راکی گفته است؟ مجلس درهرموقع می‌تواند هرچیزیرا وضع یانقض کند مگر مواردی راکه بموجب نظامنامه برای خودش منع کرده است وبنده هیج این موضوع رامشمول آن ماده نظامنامه نمیدانم و عقیده‌ام این است که باید رأی گرفته شودوتمام شود

رئیس-رأی گرفته میشودآقایانیکه خروج ازدستور راتصویب می‌کند قیام فرمایند

(چندنقری برخاستند)

رئیس-تصویب نشد. رأی می‌گیریم به مفاد خبرآقایانیکه تصویب می‌کند قیام فرمایند

(اغلب قیام نمودند)

رئیس-تصویب شد. دستور امروز بودجة مملکتی بوده است ولایحه زنداباد. کدام یک میفرمائید مقدم باشد

بعضی ازنمانیدگان-بودجه مملکتی بوده است و لایحه زندآباد

جمعی ازنمایندگان-زنداباد-

رئیس-ماده واحده قرائت می‌شود

(بشرح ذیل قرائت شد)

ماده واحده- وزارتمالیه مجازاست مبلغ یکهزارو هفتصد تومان نصف قیمت یکدانگ قریه زندآباد خالصه قراجه داغ رادرقبالجات معین شده دریافت ودو طغرا قباله انتقالی یکدانگ قریه مزبوره راکه دردست اقای شرف الدوله است ازطرف دولت تصدیق کند

رئیس-آقای رفیع

حاج آقارضا رفیع-بنده اساسا باطرحش مخالفم برای اینکه مدتها است مجلس منتظراست برای لایحه بودجه واین مسئله خیلی مهم است وماهم ازموضوع آن اطلاعی نداریم گمان می‌کنم اگرلایحه بودجه مقدم باشد بهتراست

رئیس-آقای امامی

امامی-عرض می‌کنم که بنده اساسا“ بامطرح شدن بودجه مخالفم برای اینکه بودجه مملکتی یکی ازلوایح مهمه ایست که آقایان نمایندگان باید در روی او دقت کنند لایحه اش امروز صبح بمارسیده است وهیچکس مجال نکرده است که مطالعه کندونظریات خودش را بمجلس عرض کند این است که بنده امروز بامطرح شدنش مخالفم

رئیس-رأی گرفته می‌شود باینکه ماده مطرح شودیانه آقایان موافقین قیام فرمایند

(اغلب قیام نمودند)

رئیس-تصویب شد. آقای آقاسیدیعقوب

آقاسیدیعقوب-یک مسئله رابنده بعرض مجلس میرسانم اگرچه اکثریت حکومت دارد ومستند به دلیل هم نکرده است بنده درکمیسیون دوره چهارم و پنجم وششم بودم این لایحه زندآباد آمد درکمیسیون

بودجه دوره چهارم وبنده نمیدانم چه شد که تااین دوره همنیطور مانده است صورت کتابچه اش هست بعد ازدوره چهارم آمد بکمیسیون دوره پنجم و بالاخره همینطور ماند ومعلوم بود که دولت هم یک فشاری داردوروحا هم مایل بگذراندش نیست ومیخواسته است ازوزارتخانه نیفتد اینجا گاهی هم یک فشارهائی میامد وازبین می‌رفت وبالاخره آقای دادگرکه فورا“ کلمات راحمل بریک معانی می‌کنند ویک قدرتی هم دراین قسمت دارند وحقیقة فلسفة غربی است کلمه طرح رامیفرمایند معنایش این نیست وتغییر می‌دهند وقادر هم هستند واین موضوع راهم درست توجه بفرمائید که حقیقت راتغییر بدهید وممکن است بکمیسیون بودجه تشریف بیاورید ومستحضر شوید. بعد دوره پنجم که تمام شددردوره ششم هم که بنده مفتخر به عضویت کمیسیون هستم تابحال گویا چند دفعه مطرح شده وبنده تذکر می‌دادم به آقایان که چرادولت نمی‌آید یک توضیحاتی دراین باب بدهد وتقریبا“ برخلاف سایرلوایح دولت این راداد وتعقیب نکرد وهمینطور گذشت تااینکه یک روز عده اکثریت هشت نفربود زیرا کلیه پانزده نفربودیم وچون آقای رفیع تشریف برده بودند آقای دیبا پیشنهاد کردند وزحمت رابه گردن من انداختند این موضوع مطرح شد وبنده نمی‌توانستم مخالفت کنم وجای مخالفت هم برایم باقی نماند ورأی دادم این ماند تادیدم آقای امام جمعه که از اهل اهراست حقیقتا“ اهل اهراست وتمام قضایای املاک وخورده مالک وسایرترتیبات آن جا را مستحضر هست یک وقایعی بیان کردند ومراسلات شرف الدوله رانشان دادند ویک تاریخچه هم دراینجا هست که بنده بعرض مجلس میرسانم وتقاضا می‌کنم که این رایک شوری قرار ندهند ودوشوری قراربدهند وبرگردد به کمیسیون یک مسئله ایست راجع بزندگانی اهالی اهرو راجع بآن سدی است که اززمان صفویه بسته شده است وهمیشه دولت مواظب بوده است که این سدبدست مالک خصوصی نیفتند بدست مالک عمومی که دولت باشد محفوظ بماند ودست خودش باشد این ملاحظه درکاربوده است آنوقت خودتان مختارید اقای کازرونی هم می‌خواهند درپرده بمن توهین کنند مختارندآقای رئیس هم که خلق حسن راازدست نمیدهندوهمه جور هم به بنده حمله می‌شود بنده خواستم این عرایض رابعرض برسانم بااین که مجلس ازکیفیت آن مطلع شود درروزنامه می‌نویسد که حکومت قراجه داغ به وزارت داخله راپورت می‌دهد برای اصلاح اوضاع شهری وتنظیفات درتعقیب متحدالمال صادره ازوزارتخاته مجلسی مرکب ازاعضاء کمیسیون بلدیه ومعارف و تجار محلی منعقد ومطالعات لازمه بعمل آورده وتحقیقاتی که شده اشعاروکسب تکلیف می‌نماید. وسعت قصبه اهر۲۱۷۳۰۰۰ذرع مربع می‌باشد وسائل روشنائی بهیچوجه درشهرموجود نبوده وباید ازنقطه بنظرآسایش عمومی برأی روشنائی قصبة مخارج وتعداد چراغ پیش بینی وحالیه ۲۵۰ عدد چراغ لازم است. برای تحصیل قوه برق درسه فرسخی قصبه اصطخری جالب توجه بوده ومشهور به (چاوشی کلی (وعبارت ازیک دره می‌باشد که تقریبا نیم فرسخ وسعت دارد ودهنة آن ۹ ذرع مربع است درسنوات سابق سدی داشته (مخصوصا درزمان صفویه) که بوسیله آن قصبه وچندین دهات دیگر رامشروب وزراعت آن حدودکاملا آبیاری می شده است وچون سدمزبور حالیه خراب گردیده مخارج آنرا درحدود هزار پانصد تومان پیش بینی وبلدیه حاضراست ازنقطه نظرآسایش رعایا از۱۸۷۵۳ قران طلب خودکه درصندوق مالیه موجود است تادیه نماید. واحداث سد مذکور فوق العاده برای دولت ورعایا مفید می‌باشد تقاضا کرده ازطرف وزارت داخله ورعایا مفید می‌باشد تقاضاکرده ازطرف وزارت داخله یک نفرمهندس انتخاب واعزام دارند که شروع بکارنماید این رامطلع شدید حالا عرض می‌کنم: دوکوه است که سدی جلویش بسته شده است ودرزمستان آب در

آنجا جمع می‌شود و شش ماه ازسال قصبه اهرکه پایتخت قراجه داغ است وتمام قصبات اطراف آن ازاین آب آبیاری می‌شوند وسیراب می‌شوند. زندآباددرسه فرسخی قصبه اهرو درحدود این سد واقع شده است ودولت همیشه مواظب بوده است که حقوق خودش رادرآنجا محفوظ بدارد و مالک شخصی پیدا نکندکه فردا بیاید درانجا وهمان کلمه (الناس مسلطون علی اموالهم)) راکه بنده پشت تریبون ازآن دفاع می‌کردم بگوید وآقای شرف الدوله بگوید به این آب ملک من است وبه آن دهات نمی‌دهم …………………..

عدل-اینطور نیست

(همهمه نمایندگان-زنگ رئیس)

آقاسیدیعقوب-صبرکنید آقایان بنده عرضم تمام شود، آقای دیباتوجه کنید. دولت همه این ملاحظه رامیکرده است که این سد دست مالکین شخصی نیفتد ودردست دولت باشد که مالکین شخصی فشارباهالی اهرودهات دیگرنیاورند یک دانک این قریه مال رحیم خان چلبیانلو است که پس ازانکه مدتها یاغی بود درحبس دولت مرد واین ملک بدست دولت افتاد، زنداباد تمام مال شرف الدوله نیست وبدبختی یک جای دیگر است که این لایحه بی پیر راطوری تنظیم کرده‌اند که او رابکلی مالک می‌کند. پس نده بنام رفاهیت اهالی قصبه اهرواطراف آن تقاضا می‌کنم برای ایکه اینمسئله خوب واضح شود اقای وزیرمالیه تشریف بیاورند وآقای امامی وآقای دیبا و آقایان وکلای دیگر آذربایجان وآقای امام جمعه اهرهم تشریف بیاورند درکمیسیون واین قضیه راحل کنند، این جا یک محل مخصوص به آذربایجان است ولی شیراز وآذربایجان وطهران وسایرجاها همه روشنی چشم بنده است آقایانی که اطلاع ازاین قضیه دارند بیایند و دراینموضوع مذاکره کنند که اهالی یک شهری درمضیقه نیفتند و پس ازآنکه نتیجه امرمعلوم شدبنده هم کاملا موافقت می‌کنم. فقط خواستم حالا این مطلب رابعرض مجلس برسانم که آقایان قضاوت وحکومت کنند واینجا موضوع ماده نظامنامه نیست که بنده بخواهم دفاع ازنظامنامه بکنم تاریخ این لایحه چنانچه عرض کردم ازدورة چهارم وپنجم وششم است واقای مدرس این مطالب راخوب میدانند ومن بعرض رساندم که مجلس قضاوت کند

رئیس-اقای عدل

عدل-عرض می‌شود. اولا اینکه آقا فرمودند که این لایحه دردوره چهارم وپنجم آمد به مجلس وبرگشت عرض می‌کنم دردوره چهارم نیامد فقط دردوره پنجم آمد ودرآن دوره آقای وزیرمالیه حاضرند وشاهدند که این لایحه ازجمله قوانینی بودکه به شب آخر ماندوفرصت برای گذشتن آن نشد وخبرآنوقت هم حاضراست. اما اینکه فرمودند که این را دو شوری قراردهند ده دقیقه پیش آقا ازنظامنامه دفاع میکردندومیگفتند که نظامنامه رازیرپا می‌گذارند درصورتیکه خودشان میدانند که خبرهائی که ازکمیسیون بودجه می اید دوشوری نیست ویک شوری است….

آقاسیدیعقوب-لایحه فروش خالصجات هم ازکمیسیون بودجه است ودوشوری است

عدل-خبرلوایحی که جنبه مالی دارد یک شوری است، امااینکه فرمودند که این جا مال شرف الدوله نیست ومال خورده مالک است عرض می‌کنم که قباله جات شرف الدوله تمام وکمال این جا دردوسیه ضبط است ومعلوم می‌کند که انجا راخرده خرده ازخرده مالکین خریده است وآن قباله جات را برای محاکمه به طهران فرستاده است واینکه درلایحه دولت نوشته شده است که بارضایت وکیل شرف الدوله. آن وکیل بنده هستم که الان این جادفاع می‌کنم وآقایان اجازه بدهند که بنده اول لایحه دولت رابخوانم بعدیک توضیحاتی بدهم این جامینویسد: پس ازآنکه دولت موفق به قلع وقمع رحیم خان چلبیانلو که مدتها درآذربایجان مشغول شرارت

ویاغیگری بود گردید املاکش رادرمقابل مخارج اردو کشی وخسارات وارده ضبط وبه خالصگی معمول داشت درسنه ۱۳۲۸ ازطرف انجمن ایالتی آذربایجان مأمورمخصوص جهت ضبط وربط عایدات املاک مزبوره به محل اعزام گردید.(اینجا نوشته است به مجلس اعزام گردیدولی محل صحیح است) ودرنتیجه املاک مزبوره راتشخیص وبه اجازه واگذارنمود. بنده اولا این را تکذیب می‌کنم که همچو چیزی نشده است انجمن ایالتی آذربایجان یک مأمورینی رامعین کردوفرستادند که آن املاک راضبط کنند ولی هیچوقت نتوانستند ضبط وتصرف کنند اقایان نمایندگان آذربایجان هم تمام این جاحاضرند وشاهدند که دران تاریخ یعنی در۱۳۲۸بهیچوجه دولت موفق نشد که حتی یک پارچه ازاملاک آنجا را ضبط کندوتمام املاک دردست خودرحیم خان بود. باری مطابق لایحه دولت که می‌نویسد: پس از مدتی رحیم خان به خاک ایران مراجعت واملاک ضبطی رامتصرف گردیدوبایک صراف تبعه روس معاملاتی کردودرنتیجه این معامله مأمورین دولتی موفق به تصرف املاک نشدند واملاک مزبوره تاسنة ۱۳۰۱ شمسی درتحت تصرف و مداخلات پسررحیم خان وصراف روسی باقی ماندآقای شرف الدوله که مالک پنجدانک قریه زند اباد بود درسنه ۱۳۳۲هجری نیمدانک آنرا ازبیوک خان پسررحیم خان ونیمدانک دیگر راازسرکیس نام که او هم از بیوک خان خریده بود درمبلغ ۳۴۰۰تومان بموجب دوطغرا قباله شرعی ابتیاع نمود.

اینجا هم باید عرض کنم که ان دو دانگ هم مال شرف الدوله بوده منتهی رحیم خان انرا ضبط کرده و شرف الدوله نمی‌توانست ازرحیم خان آنرا انتزاع کند بالاخره آمد تبریز و عدلیه نتوانست به این محاکمه رسیدگی کند چون یکی ازطرف‌ها آن صراف روسی بود درکارگذاری مکرر مجالس تشکیل شده است و نماینده قونولگری روس هم حضورداشته وبه اینمسئله رسیدگی شده وحق رابطرف شرف الدوله داده‌اند وپرتکل هائی که آنوقت درکارگذاری داده شده است الان دردوسیه مالیه ضبط است وحق رابه شرف الدوله داده ورحیم خان رامالک نشناخته. باوجود این پس ازتمام این گفتگوها شرف الدوله احتیاطا“ برای اینکه شررحیم خان را ارسرخود کنده باشد یک قباله ازنو ازاو گرفته وتمام اینها در دوسیه ضبط است درصورتیکه این ملک حقا مال شرف الدوله بوده وچون زورش به رحیم خان ملک را خریده وقباله کرده درسنه ۱۳۰۱ شمسی ک دولت موفق به ضبط املاک قراجه داغ می‌شود یک دانگ ازقریه زند آباد را هم تصرف می‌نماید. اینجا هم که یکدانگ می‌نویسد دو دانگ است زیراکه زندآباد دوازده دانگ است واین یکدانگ که اینجا می‌نویسد مقصود یک ششم است. از ان تاریخ شکایت شرف الدوله شروع می‌شود وباواطلاع داده شد که املاک رحیم خان بواسطه ارتکاب باغتشاش و طغیان ضبط وعدم حقانیت بیوک خان رااعلام داشت. چون آقای شرف الدوله متعذر بعدم اطلاع گردید و ازطرفی سه هزار و چهارصد تومان هم وجه نقد پرداخته است البته تصدیق میفرمائید که تحمیلی براو شده است لهذا ازآنجائیکه منظور دولت بسط عدل ورفع ظلم و استقرار آسایش اهالی است ماده واحده ذیل را که بارضایت وکیل آقای شرف الدوله تهیه شده است جهت تصویب تقدیم می‌دارد. چنانچه عرض کردم وکیل شرف الدوله بنده هستم که دراینجا قرارنامه رابامالیه امضاء کرده‌ام فقط یک مخالفت بامالیه داریم وآن این است که درقرارنامه قید شده است بقیمت عادله نه به هزارو هفتصد تومان زیرا که املاک قراجه داغ درنتیجه این اغتشاشاتی که اخیرا درآن جا پیداشده ازقیمت اولیه اش شاید پنج برابرکمتر شده است و

تمام این ملک راشاید پنجهزارتومان بیشتر قیمت نکنند. اگر شرف الدوله بیاید واین هزار وهفتصد تومان رابدهد به اوظلم می‌شود حتی دودانگ آنجا هم باین قیمت نمی‌ارزد بنده هم درمالیه امضاء کرده‌ام به قیمت عادلانه امضاء کرده‌ام حالا به این قسمت کاری نداریم. اما آمدیم سراین مسئله که آقای آقا سید یعقوب عنوان کردندکه دولت این جا را دردست نگاهداشته برای اینکه حق این آب ازاهالی اهرسلب نشود اینرا نباید فراموش کرد که دولت مدتی بیشتر نیست که این جاراضبط کرده واین بندی که صحبتش می‌شود مال دویست سال سیصد سال قبل است که می‌گویند آنجا یک بندی بوده است وبنده هم موافقم که این بند بسته شود و آن آب به اهربیاید وسایردهات راهم مشروب کند. درهرحال بنده مقصودم این نیست که این حق راازدولت بگیریم بنده هم عقیده‌ام این است که دولت این حق رابه بلدیه اهربدهد که ان بند رابه بندندواین آب رابه شهر بیاورد وباقی را به شرف الدوله بفروشد وآقایان اجازه بدهند که این لایحه اینطورتنظیم شودکه دولت حق خودرا از این بند شیبرداشته باشد ومابقی را به شرف الدوله بدهد امااینکه فرمودند آنجا خورده مالک است تمام قباله جات شرف الدوله دردوسیة مالیه ضبط است وچنانچه آقایان بخواهند ممکن است تشریف بیاورند درکمیسیون بودجه ودوسیه راهم بیاورند وآقایان ملاحظه فرمایند

رئیس-آقای روحی

روحی-مخالفت بنده درقسمت اینکه این ملک کجا است وچیست وبه چه مصرف می‌رسد نیست. بنده ازاین نقطه نظر مخالفم که ثابت شده است تابحال که دولت مالک خیلی بدی است وهرکجا که متعلق بدولت است خراب می‌باشد بالاخره این موضوع رادولت درنظرگرفت ومجلس هم موافقت کرده که لایحه بطورکلی برای فروش خالصجات آورده است که دولت تمام املاک خودرا بفروشد ومردم خودشان برای عمران وآبادی این املاک سعی کنند. بنده مخالفتم ازاین نقطه نظر است که چرا دولت استثنائا این لایحه را برای شرف الدوله آورده است بنده نمیدانم این لایحه چه معنی دارد اگر باید این ملک رافروخت بنده هم موافقم ولی جزء آن لایحه بیاید رأی خواهیم داد وکمیسیون قوانین مالیه هم الان حاضراست ولایحه فروش خالصجات هم می‌رود آنجابعدهم درمجلس طرح می‌شود وبطور مزایده یامطابق قوانینی که مجلس درنظرمیگیرد تمام املاک را می‌فروشند. برای شرف الدوله استثنائا“ یک لایحه دولت آورده است بنده نمی‌فهمم ویک مجهولاتی دراین امر برای بنده هست که نمی‌توانم رأی بدهم وخیلی می‌دارم که دراینخصوص یکنفر ازآقایان برای بنده توضیح بدهند که چه شده است شرف الدوله استثنائا“ ازقراجه داغ آمده و وزارتمالیه می‌خواهند به او ملک دولت رابفروشد. آقای وزیرمالیه هم که تشریف بردند وکسی هم نیست جواب بدهد آقای مخبر هم که جواب نمی‌دهند وبنده پیشنهادمیکنم که ازدستور خارج شود

رئیس-آقای افشار

افشار- آقای روحی بیان فرمودند که مقصود ازاین لایحه انتقال یک قسمت ازمنال دولتی است بیک شخصی درصورتیکه مقصوداز این لایحه این نیست که دولت یک منال وخالصة دولتی را که بکسی بفروشد. ملک یک شخصی رادولت اشتباها“ تصرف کرده است، رحیم خان چلبیانلو یاغی بوده است واین ملک بامین شرف الدوله و رحیم خان مشترک بوده. دولت درضمن توقیف املاک چلبیانلو تمام این ملک راتوقیف کرده ودرضمن توقیف اشتراک راقائل نشده است. پس از چندی مالک اصلی این ملک مطابق استناد ومدارک خودش ثابت کرده است که این ملک مال من است دولت هم مالکیت او را تصدیق کرده است واین لایحه را آورده است که دراینجا یک اشتباهی شده بود وحالا

باید ملک این مالک رابتصرف خودش داد دراینصورت این ملک جزء خالصه نیست.

رئیس- پیشنهادآقای روحی قرائت می‌شود

(بمضمون ذیل قرائت شد)

پیشنهاد می‌کنم این لایحه ازدستورخارج شود

رئیس-آقای روحی

روحی-عرض می‌کنم. بنده یک توضیحات اقناع کننده دراطراف این لایحه نشنیدم وآن اشخاصی راکه به آنهابنده اعتقاد دارم که درکمیسیون بودجه هستند آنها غالبا“ اظهار بی اطلاعی می‌کنند وتصورمیکنم که اقای مخبر هم نتوانند دفاع کنند. آقا اظهار می‌دارند که دولت عنفا“ ملک کسی راضبظ کرده است وحالا تصدیق کرده است وباید پس بدهد، اینکه دیگرلایحه نمی‌خواهد به دولت باید فشاربیاورندکه ملک مردم را پس بدهد واگرهم میخوهند بفروشدودرمقابل پول می‌گیرد پس معلوم شودکه مالکیت دولت ثابت است، باید مثل سایر خالصجات بیاید به مجلس وتصویب بشودلایحه علیحده لازم ندارد وچون توضیحاتی که آقایان دادند قانع کننده نبود پیشنهاد کردم که ازدستور خارج شود ودراطرافش درکمیسیون توضیحاتی داده شود وبایک مقدمه جامع الاطرافی به مجلس بیاید شاید آنوقت بنده هم بتوانم موافقت کنم

رئیس-آقای محمدولی میرزا

محمدولیمیرزا-بنده تصور می‌کنم بااوقاتیکه مجلس صرف این لایحه کرده است نماینده محترم خودشان هم تصدیق می‌فرمایند که دیگرصلاح نیست که ازدستور خارج شود. یک توضیحاتی بعضی ازآقایان درموافقت دادند واگربازهم کسی مخالف باشد آقایان حاضرند که توضیحات کاملتری بدهند حالا این لایحه ازدستور خارج شود بنده مخصوصا ازاقای روحی تمنامیکنم که راضی نشوند بیش ازاین وقت مجلس تلف بشود. این لایحه چنانچه گفته شد در دورة پنجم به مجلس آمده است واکثرلوایحی که به مجلس می‌آید ابتدا کاملا واضح وروشن نیست پس ازآنکه درتحت مطالعه ومذاکره درآمد تمام قضایا روشن وحل می‌شود. دراین لایحه هم اگراقایان مخالفتی داشته باشند توضیحاتی که لازم است داده می شوداگر قانع شدند که رأی می‌دهند والا رأی نخواهند داد والاازدستورخارج شدن ویک مدتی دیگروقت مجلس راتلف کردن گمان می‌کنم فایده نداشته باشد وبعلاوه این موضوع انقدرها اهمیت ندارد ومطلب آن کاملا روشن است ودرمذاکرات هم اطلاعاتی که ماداشته باشیم بعرض میرسانم.

رئیس-رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای روحی، خروج ازدستور آقایانیکه موافقند قیام فرمایند

(عده قلیلی قیام نمودند)

رئیس-تصویب نشد. آقای اهری

اهری-عرض کنم اهل البیت ادری بمافیه معلوم است این قضایا همه اش باطلاع بنده است حتی زندآباد هیجده دانگ است اینکه اینجا شش دانگ فرض کردند ازجهت دیگری است. بلی پنجدانگ ازهیجده دانگ خرده مالک است حتی آنراهم رحیم خان قباله گرفته بودوبنده خودم درآن معامله حکم کردم وحالا هم خرده مالک است دیگراین رانمیدانم شرف الدوله به چه عنوان می‌خواهد مالک شود؟ باری مخالفت بنده ازنقطه نظرخصوصی نیست ومحض بیان واقع و ادای وظیفه است ورفع مسؤلیت وجدانی. باوجود اینکه درزمان صفویه اینقدرها تمدن اروپا درمدنظرشان نبود چه قسم کنجکاوی کرده‌اند ودرگوشة قراجه داغ برای آبادی اهرودهات اطراف یک بندی بناکرده‌اند وهمان بود در روزنامه آقای آقا سیدیعقوب خواندند ونمیخواهم دومرتبه تذکر بدهم واین راپورت را درزمان وزارت داخلگی آقای فاطمی بعنوان حکومت قراجه داغ نوشته‌اند. این اصطخر که نیم فرسخ وسعت دارد ونه ذرع طول ونه ذرع عرض جلویش سدی بسته بودند واین سدخارج ازقریه زندآباد است یعنی بعباره اخری قبل ازانکه زند اباد ده بشود این اصطخر بوده است و حالا بواسطه خرابی محل این اصطخر هم قاطی زندآبادی شده است وبرای اثبات این اصطخر قبلا ساخته شده است عرض می‌کنم یک گوتورکه هست که شاید آقای اسکندری که درآنجا حکومت بوده‌اند دیده‌اند که این گوتور که باندازه پانصد ذرع طول وبیست ذرع عرض وسی ذرع بلندی خاک ریخته وانباشته اندکه از روی آن نهر راکه بباغ می‌آورند که فعلا آن نهر وگوتور که موجود است وخیلی عمارت وچیزها هست که بواسطه این اصطخر آبیاری می‌شود واین گوتورکه هست آقای عدل تازه تشریف برده است وآن گوتورکه رادیده است آن گوتورکه و بعباره اخری سد. سی ذرع بلندی آن است وبیست ذرع عرضش وپانصد ذرع طولش است که ازاو نهرجاری می‌شود ومی آید بحصاری که درمنتهی الیه اهراست. درانجا یک حصاربزرگی باست که باندازه میدان مشق اینجا است ودرآنجا دوسه تامسجد است ودراول ورود آن حصار یک جائی است که حکومت نشین بوده است که همه اینها بواسطه آن اصطخر آبیاری میشده است ولی همه اینها بهم خورده است مقصود اینست که مادام که درملکیت دولت یادرملکیت جامعه نباشد… حالابلدیه هم اذن و اجازه می‌خواهند که این را درست کند وشرف الدوله هم مینویسدکه خودم تقبل می‌کنم دولت هم این اغفال او راقبول می‌کند که بدون زحمت شرف الدوله بناخواهد کرد ولی وقتی که شرف الدوله این رابنا کردالبته ادعای تملک خواهد کرد ومیخواهد سالی ده هزار تومان انتقاع ازاین آب داشته باشد چیزی که باین اهمیت است می‌خواهند باساختگی ازبین ببرندوبایکدیگر هم معاونت وهمراهی می‌کنند اهرواطراف اهر راخراب می‌کنند وحال آنکه بلدیه حاضر است که ازخود آن وجهی که دارد درست کند بااین توضیحات البته اقایان راضی نخواهند شد، مقصود این است که این مایحتاج اهرواطراف اهراست وهرگاه این بنا رابلدیه درست کند آنوقت البته منافع زیاد دارد ولی وقتی که شرف الدوله درست می‌کند اختصاص بخودش خواهد داشت وخواهد گفت مال خودم است وسالی ده هزارتومان عایدات دارد ودرصورتیکه خورده مالک است اگرمیخواهند بخورده مالک بدهند باز هم قبول است واگرمیخواهند بخود بلدیه اهربدهند آنها هم ازدادن وجه مضایقه ندارند وهیج هم مناسب ندارد که این مسئله را ازمیان تمام خالصه بیرون آورده‌اند ومیخواهند بدون اطلاع بگذرانند. بنده مقصودم بیان حقیقت است والا دیگر خودتان میدانید.

رئیس-اقای محمدولی میرزا

محمدولی میرزا- باتوضیحاتیکه مخصوصا درشرح قضیه آقای عدل دادند بنده زائد میدانم که تکراز اصل موضوع رابدارم ولیکن بنده عقیده دارم وآن این است بطوریکه آقای اهری اظهارکردند وجه حل قضیه خیلی سهل است این ماده بنظر آقا دارای یک اشکالاتی است وبایک تبصره این اصلاح می‌شود وآن این است که آقا می‌فرمایند اهر یک حقابة دارد ازاین زندآباد. خیلی ازنقاط است درخود شهرطهران ازرودخانه کن یا ازکرج فرض بفرمائید وقتی طهران حقابه داشته باشد این منافات ندارد بااینکه مردم دیگر که درانجا مالکند واز آن آب استفاده هائی می‌کنند آن استفاده‌ها را نکنند برای اینکه فرضا طهران حقابه دارد. هیچ باهم منافات ندارد خیلی ازنقاط هست ومخصوصا درآذربایجان درخودشهر تبریزیک حقابه هائی دارد که ازکوههای سهند و لیوان وازجاهای دیگر باید بیاید چطور می‌شود بمالک لیوان یااشخاصی که درنقاط دیگر

حق دارند بگویند شماحق ندارید باین آب دست بزنید و اگر شما می‌خواهید یک سدی ببندید نبندید سلب مالکیت که نمی‌شود کرد…

امام جمعه –بلدیه می‌خواهد ببندد نمی‌گذارند

محمدولی میرزا-بلدیه اینجا اگرحق دارد ذیحق است واگرحق ندارد ندارد اگر اهرمالک است ذیحق است واگرذیحق نیست که چه می‌گوید. چون انجا دوکوه است ودره است می‌خواهیم سد ببندیم وچراغ الکتریک بکشیم وبااین حرف‌ها ازمردم سلب مالکیت بکنید ابدا حق ندارید. بنده عرض می‌کنم اگرقصبه اهر اسناد ومدارکی دررقبات دولتی واسناد محلی دارد دال براینکه ازآب زنداباد وازاین سد مالکیت دارد ودراعصار قدیمه آب ازآنجا میآورده است واین بطور محرز ومسلم است ماهم موافقیم. خودبنده دریک نقطه ازحدود کاشان درقهرود مسافرت کردم دیدم موقعیت محلی همانطوراست که می‌فرمایند بنظرم می‌آید درصفی آباد بود درآنجا یک سدی است اززمان صفویه ویک آبی است که میاید تاحدود کاشان ولی خودآن قریه مالک داردوزارعین آنجا ازآن آب استفاده می‌کنند ونمیشود بکلی آنها رامنع کردوالبته اگریک نقاط دیگری ازآن آب استفاده می‌کنند بموجب یک اسناد ومدارک قدیمه است اگرشماهم راجع باین موضوع اسنادومدارکی دیده‌اید واگرمی‌توانید اینجا بیاورید البته هیچکس باشرف الدوله کمک نمیکندوهم می‌گویند این اسناد قدیمتر ازحق شما است ولی بصرف اینکه ازاینجا آبش سرازیر شود برود اهریابنده دلم می‌خواهد آب آنجا رابیاورم به اهرشما نمی‌توانید درتحت این عنوان اصول مالکیت مردم رامتزلزل کنید هیچکس بشما اجازه رانخواهد داد ولی البته اگرشما اسناد ومدارکی داشته باشید دال بر مالکیت واینکه قصبة اهرذیحق است یک تبصره پیشنهاد کنید وآن اسناد را ارائه بدهید به اداره مالیه آذربایجان یامراکزدیگر واگر بموجب آن اسناد حق قصبة اهرمحفوظ است مجلس شورای ملی هم بانهایت میل و رغبت بابیانات آقا مساعدت می‌کند ولی این مربوط نیست باین معامله که دولت باشرف الدوله می‌کند ودرصورتیکه همچو اسنادی نداشته باشید قصبه اهر باکمال تأسف محروم بماند ازاین که چراغ الکتریک بسوزاند وبنده دراینجا یک نکته دیگری را می‌خواهم عرض کنم مخصوصا به اقای آقا سیدیعقوب هم مسئله مشتبه شده بود نه اینکه تصوربفرمائید که واقعا شرف الدوله اینجا ادعائی می‌کند دولت دعوی مالکیت می‌کند دریک قسمتی اززنداباد که قسمتهای دیگرش بلا حرف مال شرف الدوله است. ما بجای اینکه اینها را اینجا تمام کنیم بااین حرفها درقسمتهای دیگرش هم ممکن است تزلزل بیندازیم همانطوری که آقای عدل اینجا توضیح دادند شرف الدوله خودش ازخورده مالکین قربه زند آباد بوده است بعددرقسمتی که معامله کرده است بیوک خان پسررحیم خان چلبیانلودرآن قسمت دولت آمده است دعوی می‌کند که بموجب اسناد ومدارکی که ازرحیم خان چلبیانلو بدولت رسیده است دولت خودش رامالک این یک دانگ میداند ودولت قوی است و شرف الدوله ضعیف همینطور این مسئله تابحال درتحت مذاکره بوده است وشرف الدوله از روز اول ازسنة ۱۳۰۰همیشه متظلم بوده است که دولت دراینجا تعدی بحق اوکرده است ودولت حق نداشته است که بعنوان وراثت رحیم خان چلبیانلو که یکی ازاشرار معروف است همین شکل بیاید وآن عملی که او زورا“ وقهرا“ میکرده است دولت هم بکند بالاخره برای اینکه قضیه حل شود ودولت تصدیق مالکیت یک دانگ شرف الدوله راهم کرده باشد دولت گفته است دراینجا من ۱۷۰۰تومان می‌گیرم وتصدیق می‌کنم والا ازاملاک مسلم دولت نبوده است.

که دولت امروز بخواهد معامله کند که آن اشکالی که آقای روحی فرمودند وارد بیاید دولت حق نداشته است که این کار رابکند اگرازاملاک مسلم دولت بود بطوریکه آقای روحی فرمودند باید درتحت عنوان فروش خالصجات بیاورند ولی اینجا موضوع قطعی دعوی است وچون قطع دعوی واصلاح هم بدون اجازه مجلس شورای ملی ممکن نیست دولت یک کار خیلی به قاعده کرده است وگمان نمی‌کنم این عمل دولت برخلاف قانون باشد ودرقسمت فرمایش آقای اهری باز هم بنده این جمله رالازم میدانم تکرار کنم که خوب است آقایان مستحضر بشوند اینجا نه مقصود اینست که واقعا حمایتی ازشرف الدوله بشود ونه مقصود این است که درصورتیکه حقیقه اهرذی حق باشد بخواهیم اهالی این قضیه رامحروم کنیم این مخالف وظیفه نمایندگی ما است ماخودمان راذیحق میدانیم که ازحقوق اهالی اهروقراجه داغ دفاع کنیم. ولی عرض می‌کنم که دیده است که اسنادی دال برمالکیت اهالی اهرباشد آیا درکمیسیون بودجه آقای اقا سیدیعقوب که مدافعه فرمودید اسناد اهالی اهر رادیده که دال برمالکیت باشد؟ ولی اسناد دیگری دال برمالکیت شرف الدوله هست دردوسیه وهمه این رادیده‌اند اسناد معتبره دردست اوست دولت فقط می‌گوید من املاک رحیم خان چلبیانلو راضبط کرده‌ام درجزو فهرست املاک او این یک دانگ هم هست وبنده باز تکراز می‌کنم که حل این قضیه فقط این است که یک تبصره علاوه شود درصورتیکه اهالی قصبه اهروبلدیه آنجا بتواند بموجب مدارک واسناد معتبره خودش را شریک دراین آب بداند این قسمت مستثنی است ازاین معامله که دولت می‌کند ومجلس شورای ملی هم تصویب می‌کند باین شرط.

بعضی ازنمایندگان –مذاکرات کافی است

رئیس-پیشنهاد آقای یاسائی

(بمضمون ذیل قرائت شد)

پیشنهاد می‌کنم راپورت کمیسیون بودجه راجع بزندآباد ازدستور خارج شود

رئیس-آقای شریعت زاده هم همین پیشنهاد راکرده‌اند

یاسائی-یکی ازرفقا پیشنهاد کردکه این لایحه درکمیسیون بودجه مطرح شود، هم باهمان منطقی که آقای افشار توضیح دادند باین لایحه درکمیسیون رای دادیم ولی حالادرمجلس یک مذاکراتی می‌شود ازناحیه بعضی ازاقایان منجمله اقای امام جمعه اهر مشعرباینکه اگراین لایحه تصویب شود شاید مزاحم قربه اهربشود وحق شرب عمومی راازبین ببرد وبنده خودم مرددم که مصلحت شرف الدوله راترجیح بدهم بامصلحت قصبه اهر را و برای اینکه مطلب کاملا روشن شودویک تحقیقات بیشتری بشود بنده خیال می‌کنم ازدستور خارج شود ویک مطالعات بیشتری دراطرافش بشود بطوری که مزاحمت باآبیاری اهالی اهر پیدا نشود آنوقت بیاوریم ودرمجلس بگذرانیم.

رئیس-آقای مدرس هم همین پیشنهاد راکرده‌اند

شریعت زاده-بنده یک توضیحات دیگری دارم

رئیس-بفرمائید

شریعت زاده- توضیحاتی که بنده برای پیشنهاد خودم می‌خواهم بدهم غیراز آنست که نماینده محترم فرمودند باقیداینکه مطلبی که ایشان فرمودند البته محل ملاحظه است اینجا این مطلب اساسا“ بعداز توضیحات بعضی ازآقایان یک وضعیتی بخودگرفته است که فوق العاده ازنقطه نظر وظیفه مجلس بایستی باقید احتیاط تلقی کرد اولامعلوم می‌شود که خود دولت یااشخاص یاشرف الدوله تلقی ازپسر رحیم خان کرده‌اند درصورتیکه اصل این است که باثبوت تمرد وطغیان رحیم خان نمی‌توان حقیقة تصرفات جابرانه او رااجازه مالکیت دانست باثبوت اینکه آقای امام جمعه

هم گفتند عدة بعنوان خورده مالک اقامه دعوی کرده‌اند وحکم بآنها داده شده اینجا ازنقطه نظرموازین ضائی مثل اینکه مجلس می‌خواهد یک حکومت غایبانه نسبت بیک اشخاص بکند. بدین مناسبت ونظرباینکه اصلا دراصل مشروطیت راجع بضبط اموال یک خصوصیاتی باید رعایت شودنمی‌توان فورا وادار کرد مجلس شورای ملی یک تصمیمی اتخاذ کند ولو اینکه حمایت قانون وجود داشته باشد باین مناسبت بنده هم پیشنهاد کردم که این موضوع ازدستورامروز خارج شود تابعدتکلیفش معین شود

رئیس-آقای مدرس

مدرس-فرمایشاتی آقایان فرمودند بنده هم علاوه می‌کنم که بنده نمیدانم این معامله چه معاملة است که نه بایع دارد ونه مشتری خود آقای قائم مقام فرمودند که من وکالت دارم تحت قضیه دیگر بایع هم که یاوزیر است یامخبر وزیر که تشریف برده‌اند ومخبر هم چیزی نمی‌گوید. این یک مسئله دیگراینکه شاهزاده حرف زدند گفتند این سدمال یک شخصی است آقا درمملکت ایران سدرا هیچوقت اشخاص نساخته‌اند سد مال دولتهای قوی است سدمال عامه است خراب شده است یک زند آبادی زیرش زنده شده است وحالا هم یک پیدا شده است می‌خواهد این زندآباد راببرد سدمال جامعه است مال دولت است باید بسته شود ویک انتفاعاتی جامعه ببرد بعددرکمیسیون نظرکنند اگرزند ابادی بی سدی دولت یاکس دیگر دارد ضبط کند این زند آباد که مشتری پیداکرده بواسطه سداست سد را جدا بکنند زند آباد راهم ببرند درکمیسیون رسیدگی کنند خورده مالک دارد مال خودش است مالک دیگر دارد مال اوست. این بودکه بنده هم درتعقیب فرمایشات آقایان عرض می‌کنم خوب است ازدستور خارج شود

رئیس-آقای محمد وی میرزا

محمدولی میرزا- بنده می‌خواهم عرض کنم اگر ازدستورخارج شود بکجا مراجعه شودکه این قضیه را قضاوت کند کمیسیون بودجه راپرت او همین است که داده اگرکمیسیون بودجه بامطالعاتی که البته کرده است چیزدیگر ی بنظرش رسیده بود یک راپرت بصورت دیگری تنظیم کرده بود. بالاخره حالا ازمجلس خارج شود بکجا برود. چندین ساعت وقت مجلس صرف این کار شده بدون اینکه نتیجه گرفته شود بطوری که آقای مدرس فرمودند بنده هم فرمایشات ایشان راتأئید کردم عرض کردم سد است آنجا البته برای صحرا نبوده یابرای اراضی زند اباد بوده یابرای قصبه اهر ساخته شده است ببرند کسی منکر نیست ویک تبصره دراین خصوص پیشنهاد شده است آن تبصره را آقایان اجازه بدهند خوانده شود و آنوقت قضیه حل می‌شود.

رئیس-رأی گرفته می‌شود بخروج ازدستور آقایانیکه تصویب می‌کنند قیام فرمایند

(اکثر نمایندگان قیام نمودند)

رئیس-اکثریت است

بعضی ازنمایندگان –تنفس

بامداد- بنده مخالفم

(دراینموقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از سه ربع ساعت مجددا“ تشکیل گردید)

(راپرت کمیسیون بودجه راجع به شهریه ورثه سید اصغر فراش وزارتمالیه بشرح ذیل قرائت شد)

ماده اول- وزارتمالیه مجازاست ازسوم شهریورماه ۱۳۰۵ که سیداصغر فراش آن وزارتخانه وفات کرده است ماهی یکصد قران شهریه بعیال ودوپسرصغیر او بشرح ذیل بپردازد

صغری عیال سیداصغر مادام که شوهر اختیار نکرده ۳۳ قران

سیدمرتضی پسر سیداصغر تاسن ۱۸ سالگی ۵/۳۳ قران

سید مصطفی “ “ “ ۵ /۳۳ قران

ماده دوم –شهریه مزبور فعلا ازمحل اعتبار حقوق

مرحوم سید اصغر تادیه و درضمن بودجه ۱۳۰۶ معادل این مبلغ ازبودجه وزارت مالیه کسرو باعتبار شهریه ومستمریات اضافه خواهد شد

رئیس-آقای فیروزآبادی

فیروزآبادی-بنده هرچند موضوع قابل نیست وازقرار ماهی ده تومان است وفقیر هستند ولی با آن جزئش که می‌گوید مادام که شوهر اختیارنکرده مخالفم زیراملزم می‌کند اورا که هیچوقت شوهر نکند اما از آنجائیکه شارع مقدس یک قانونی دست ما داده است ما نمی‌خواهیم از آن قانون تجاوز کنیم و آن این است که حفظ بیت المال مسلمین برما وتمام افرادی که اینجا هستند واجب است من مخالفم مگر درموردی که تمام بدانند درواقع اینهافقیر وپریشانند ازحیث فقر و پریشانی دربعضی ازموارد تجویز شده یافرضا شخص عالمی باشدکه بکار ملت مملکت رسیدگی کند یک اجازه داده شود که بانها شهریه داده شود این یک چیزی است والا همه روزه هرکسی که دستش بدامن یک کسی برسد یک شهریه پیشنهادکند ومجلس هم بیاورد مطرح کند بنده مخالف با این ترتیبات هستم وعقیده دارم که صلاح نیست والا آقایان بروند امامزاده زید به بینند مردم درآنجا چه شکل زندگانی می‌کنند وبه بینند همین شخصی که پیشنهاد جهت او شده بدتر است یاآنها این مال درواقع مال انها است. همه اینها رادرنظر بگیرید آنوقت رأی بدهید.

مخبر-نظریه نماینده محترم قابل تقدیس است ولی همیشه یک مستثنیاتی را که خودشان فرمودند باید درنظر داشت. اشخاصی هستند مستحق، این سید اصغر فراش بطوریکه درلایحه اظهار شده است یک سوابق ممتدی دروزارت مالیه دارد وحالیه که مرحوم شده است چند نفراولاد وعیال داردکه اینهااستطاعت و بضاعت زندگی کردن راندارند وازهرنقطه نظر و مخصوصا“ نظری که نماینده محترم فرمودند وازنقطه نظر استیصال هم که باشد اینها مستحق گرفتن این مقدارجزئی هستند حالاهم از همان محل حقوق خودش داده می‌شود وتحمیل جدیدی نیست و بعد از این هم بطوری که درنظر گرفته شده است معادل همین مبلغ ازاصل بودجه کسر می‌شود وببودجة قسمت شهریه ومستمریات اضافه می‌شود. نماینده محترم هم خوب است بااین مقدار جزئی موافقت بفرمایند که واقعا اینهابیچاره هستند و این مبلغ تصویب گردد.

رئیس-رأی گرفته می‌شود دستور بشور در مواد آقایانیکه تصویب می‌کنند قیام فرمایند

(اغلب برخاستند)

رئیس-تصویب شد. ماده اول قرائت می‌شود

(بشرح ذیل خوانده شد)

ماده اول- وزارت مالیه مجازاست ازسوم شهریور ماه ۱۳۰۵ که سید اصغر فراش آن وزارتخاته وفات کرده است ماهی یکصدقران شهریه بعیال ودو پسرصغیر اوبشرح ذیل بپردازد:

صغری عیال سیداصغر مادام که شوهراختیار نکرده ۳۳ قران

سیدمرتضی پسرسیداصغر تاسن ۱۸ سالگی ۳۳/۵ قران

سیدمصطفی “ “ “ ۳۳/۵ قران

رئیس-آقای بامداد

بامداد-موافقم

رئیس-آقای اقا سیدیعقوب

آقاسیدیعقوب-مخالفت بنده ازیک نقطه نظر است که آقای شریعت زاده هم درجلسه گذشته پیشنهاد کردند که چه فرق مابین زن ومرد است که زنهارا تاسن بیست سالگی و مردها را تاسن هیجده سالگی بدهند چون بنده هم نمی‌خواهم پیشنهاد خرج کنم چون خلاف نظامنامه است تقاضا دارم که آقای مخبراین موضوع را اصلاح کنند.

مخبر- چنانچه خاطرمبارک مستحضر است ودرکمیسیون بودجه تشریف داشتید این خبر عین لایحه دولت است ومادیگر چیزی علاوه نکردیم وخوب است حضرتعالی هم بااین ترتیب موافقت کنید.

رئیس-رأی می‌گیریم به ماده اول آقایانیکه تصویب می‌کنند قیام فرمایند

(عده کثیری قیام نمودند)

رئیس-تصویب شد. ماده دوم.

(اینطور خوانده شد)

شهریه مزبور فعلا ازمحل اعتبار حقوق مرحوم سید اصغر تأدیه و درضمن بودجه ۱۳۰۶ معادل این مبلغ ازبودجه وزارت مالیه کسروبه اعتبار شهریه ومستمریات اضافه خواهد شد.

رئیس-آقای آقاسیدیعقوب

آقاسیدیعقوب- بنده نفهمیدم که این پیچ وخمی را که وزارت مالیه انداخته است برای چیست وآقای مخبرهم که ازمااست ولابدا“ نمیداند. این پیچ و خم‌ها لازم نیست مامیخواهیم ده تومان شهریه برای یک مستخدمی که سالها زحمت کشیده معین کنیم یکمرتبه نوشته شود ازمحل شهریه ومستمریات داده شود بااین ترتیب دروزارت مالیه کم می‌شود گویا می‌خواهند بگویند که ماقانون خزانه داری راکاملا ملاحظه می‌کنیم ولی ما می‌بینیم یک چیزهای دویست تومانی صدو پنجاه تومان می‌آید اینجا ویک سره نوشته شده است که از محل شهریه ومستمریاتی داده می‌شود این هم خوب است یک سره برود درکتاب شهریه ومستمریات وازآن محل داده شود

مخبر-نظریه نماینده محترم بعقیده بنده مخالفت نبود ولی گمان می‌کنم همینطور که دولت پیشنهاد کرده است به صلاح مملکت است اونخواسته است که هم دربودجه منظورشودوهم درکتابچه مستمریات. پیشنهاد کرده است که فعلا ازاین محل داده می‌شود وبعددرموقع تنظیم بودجه ۱۳۰۶ ازبودجه حذف می‌کنیم وبه بودجه شهریه‌ها اضافه می‌کنیم.

بعضی ازنمایندگان-مذاکرات کافی است

رئیس-رأی گرفته می‌شود به ماده دوم آقایان موافقین قیام فرمایند

(اکثر برخاستند)

رئیس-تصویب شد. درکلیات مخالفی نیست؟ (گفته شدخیر)

رئیس-رأی می‌گیریم به این لایحه که مشتمل بردوماده است بااوراق آقایانیکه تصویب می‌کنند اوراق سفید می‌دهند

(اخذ واستخراج آراء بعمل آمده نتیجه بقرارذیل حاصل شد)

ورقة سفید علامت قبول ۷۵

ورقه کبود علامت رد ۲

رئیس-عده حضار ۸۹ با۷۵ رأی تصویب شد

اسامی موافقین

آقایان: دهستانی-محمدولی میرزا-دکترطاهری اسفندیاری-حیدری- فرمند- عمادی-میرزا ابراهیم آشتیانی-مدرس-حاج آقا حسین-عصرانقلاب-بنی سلیمان شریعت زاده- کی استوان-محمودرضا- خطیبی-آشتیانی –آقاسیدیعقوب-بهبهانی-زعیم-معتمد التولیه-حاج میرزامرتضی- امام جمعه اهر-ثقه الاسلامی-جلائی-بدر-طباطبائی دیبا- عباسمیرزا-فومنی- آیت الله زاده اصفهانی- آقازاده سبزواری-موقر- وزیری-عراقی-استرآبادی-زوار-مفتی-حاج اقا رضارفیع- دادگر- صالحی-جمشیدی-سیدحسین آقایان- یاسائی-خواجوی-محمدآخوند- اسعد- افخمی-نگهبان- معظمی- مولوی- امیر اسدالله خان عامری- عدل- امامی خوئی-ایه الله زاده خراسانی-مقدم-

سهراب خان ساکینیان- یحیی خان زنگنه- اعظمی- پالیزی- ابراهیمی- جهانشاهی- فرشی- میرممتاز- وکیلی طباطبائی- ذوالقدر- اسکندری- سلطان- محمدخان عامری-فهیمی- افشار- ضیاء- دکترمصدق-بهار- میرزا عبدالحسین- نجومی- دکترلقمان-

اسامی مخالفین- آقایان- ثابت- ملک آرائی-

رئیس-جلسه ختم می‌شود. جلسه آتیه روزیکشنبه دستور هم بودجه مملکتی

(مجلس نیمساعت بعدازظهر ختم شد)

قانون

برقراری ماهی ده تومان شهریه درباره ورثة سید اصغر فراش

مصوب ۲۵ آبان ۱۳۰۶ شمسی

ماده اول وزارت مالیه مجاز است ازسوم شهریور ماه ۱۳۰۵ که سید اصغر فراش آنوزارتخانه وفات کرده است ماهی یکصدقران شهریه بعیال و دوپسر صغیر او بشرح ذیل بپرد ازد:

صغری عیال سید اصغر مادام که شوهر اختیارنکرده ۳۳ قران

سیدمرتضی پسر سیداصغ تاسن ۱۸ سالگی ۵- ۳۳ قران

سیدمصطفی “ “ “ ” ۵- ۳۳ قران

ماده دوم- شهریه مزبور فعلا ازمحل اعتبار حقوق مرحوم سید اصغر تأدیه ودرضمن بودجه ۱۳۰۶ معادل اینمبلغ ازبودجه وزارت مالیه کسروباعتبار شهریه ومستمریات اضافه خواهد شد.

اینقانون که مشتمل بردو ماده است درجلسه بیست وپنجم آبانماه یکهزاروسیصد و شش شمسی بتصویب مجلس شورای ملی رسید.

رئیس مجلس شورای ملی-حسین پیرنیا