مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۴ دی ۱۳۳۴ نشست ۱۹۵
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هجدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۴
سال یازدهم
شماره مسلسل
دوره هجدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره۱۸
جلسه: ۱۹۵
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه ۲۴ دی ماه ۱۳۳۴
فهرست مطالب:
۱ - طرح صورت مجلس
۲ - سوال دکتر جزایری راجع به اعتبار ترمیم حقوق معلمین وجواب آقای معاون وزارت دارایی
۳ - طرح گزارش کمیسیون محاسبات راجع به تفریغ بودجه سنوات از ۱۴۲۱الی۱۴۲۷مجلس شورای ملی
۴ - اعلام تصویب صورت مجلس
۵ - اخذ رای و تصویب تفریغ بودجه سالهای از ۱۳۲۱الی۱۳۲۷مجلس شورای عالی
۶ - طرح و تصویب مطرح شدن گزارش راجع به برنامه هفت ساله به صورت ماده هفت ماهه
۷ - تعیین موقع ودستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس دو ساعت پیش‌ازظهر به ریاست آقای اردلان (نایب‌رئیس) تشکیل گردید.
۱ - طرح صورت‌مجلس
نایب‌رئیس - اسامی غایبین جلسه قبل قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد)
غایبین با اجازه - آقایان: محمودی. خزیمه‌علم. مسعودی. گیو. ثقه‌الاسلامی. دکتر آهی. صفاری. قراگزلو. پیراسته. اخوان. کدیور. موسوی. سرمد. دکتر سعید حکمت. خلعتبری. معین‌زاده. اورنگ. عبدالحمید بختیار.
غایبین بی‌اجازه - آقایان: نراقی. یدالله ابراهیمی. اریه. مهندس شاهرخ‌شاهی. شفیعی. قوامی. امیرتیمور کلالی. پورسرتیپ. میراشرافی. تربتی. سنندجی. دکترحمزوی. نقابت. کاشانیان. مرتضی حکمت.
دیرآمدگان و زودرفتگان بااجازه - آقایان: دکتر وکیل. محمود افشار. سلطانی. دکتر سید امامی. دولت‌آبادی. صراف‌زاده. احمد فرامرزی. عبدالرحمن فرامرزی. بوداغیان.
نایب‌رئیس - در صورت‌مجلس اعتراضی نیست؟ آقای عبدالصاحب صفایی
عبدالصاحب صفایی - آقای عماد تربتی به وسیله اینجانب تقاضای مرخصی برای آن جلسه کردند استدعا می‌کنم موافقت بفرمایید با اجازه محسوب شود.
نایب‌رئیس - یادداشت بدهید به کمیسیون مراجعه می‌شود.
عبدالصاحب صفایی - همین عرض بنده را به منزله یادداشت تلقی بفرمایید.
نایب‌رئیس - آقای موسوی
موسوی - آقای نقابت به وسیله بنده از پنجشنبه گذشته برای ده روز تقاضای مرخصی کرده‌اند که تقدیم مقام ریاست شد.
نایب‌رئیس - به کمیسیون ارجاع شده دیگر نظری نسبت به صورت‌مجلس نیست (اظهاری نشد) پس از حصول اکثریت تصویب صورت‌مجلس اعلام خواهد شد. سؤالات مطرح است آقای دکتر جزایری از وزارت دارایی سؤال کرده‌اند. بفرمایید آقای دکتر مشیر فاطمی
دکتر مشیر فاطمی - نامه‌ای است به وسیله بنده از اهالی مهاباد اردستان اصفهان رسیده که قناتشان را خراب کرده‌اند تقدیم مقام ریاست می‌کنم.
۲ - سؤال آقای دکتر جزایری راجع به اعتبار ترمیم حقوق معلمین و جواب آقای معاون وزارت دارایی
دکتر جزایری- سؤال بنده مربوط به اضافه حقوق آقایان دبیران و فرهنگیان بود که قانونش چندی قبل گذشته و خوشبختانه در این چند روز شنیده شد که با موافقت وزارت دارایی در کمیسیون محترم بودجه و با توجه خاصی که اعضای کمیسیون و رئیس کمیسیون نسبت به این کار و موافقت وزارت دارایی و وزیر دارایی و معاونت وزارت دارایی این موضوع حل شده است بنابراین استدعا می‌کنم جریان مطلب را به اطلاع مجلس برسانید چون یقین دارم همه آقایان نسبت به این موضوع توجه خاصی دارند که رفع نگرانی بشود و بنده هم تقاضا دارم توجه مخصوصی نسبت به عملی شدن این موضوع بفرمایید، هر وقت در این کار اقدامی شده، ماهم به سهم خودمان از آقایان تشکر کرده‌ایم.
نایب‌رئیس - آقای معاون وزارت دارایی
معاون وزارت دارایی (انواری) - همان‌طور که جناب آقای دکتر جزایری فرمودند سؤال مال خیلی قبل است و جوابی که بنده عرض می‌کنم خلاصه‌اش همان است که جناب آقای دکتر جزایری فرمودند جناب آقای دکتر جزایری و جناب آقای درخشش نمایندگان محترم سؤالی در خصوص تأمین‌اعتبار ترمیم حقوق فرهنگیان فرموده‌اند و ضمناً جناب آقای درخشش در نامه سؤالیه خود اشاره به بی‌اعتنایی دولت در مورد تأمین‌اعتبار مذکور نموده‌اند که پاسخ سؤال آقایان را به عرض نمایندگان محترم می‌رساند. وزارت دارایی اصولاً در تأمین احتیاجات کشور به خصوص در موارد مربوط به توسعه فرهنگ و تأمین‌نظر فرهنگیان که مورد علاقه همه می‌باشند نهایت سعی و کوشش را مجری داشته و تا حدود توانایی مالی کشور از هیچ‌گونه اقدام مساعدی مضایقه ننموده است ولی نکته‌ای که باید مورد توجه آقایان نمایندگان محترم قرار گیرد مقدورات مالی کشور است به طوری که در موقع تصویب قانون ترمیم حقوق فرهنگیان این نکته مورد توجه بوده و با در نظر گرفتن عدم تعادل بودجه کل کشور و عدم‌وجود اعتبار در تبصره ۱۲ قانون مذکور تصریح گردیده ترمیم‌های مورد نظر پس از پیدایش اعتبار قابل‌اجرا خواهد بود وزارت دارایی با وجود مشکلات و مضیقه مالی که خزانه کشور دارد به طوری که آقایان نمایندگان محترم استحضار دارند اقدام به تأمین اعتبار ترمیم حقوق کمک‌آموزگاران و آموزگاران نموده و اخیراً نیز برای پرداخت ترمیم دبیران در ضمن بودجه وزارت فرهنگ به وسیله کمیسیون بودجه اقدام شده است بنابراین ملاحظه می‌فرمایند که نه تنها کوچک‌ترین بی‌اعتنایی در این مورد نشده بلکه نهایت کوشش و مراقبت هم به عمل آمده است که در حدود توانایی مالی کشور زندگی قاطبه فرهنگیان که مورد نظر و توجه مخصوص می‌باشند تأمین گردد.
نایب‌رئیس - آقای دکتر جزایری
صدرزاده - نسبت به استادان هم بفرمایید که اقدام کنند.
دکتر عمید - جناب آقای دکتر جزایری از استادان هم صحبت بفرمایید.
دکتر جزایری - بنده به سهم خودم از طرف همه آقایان تشکر می‌کنم، از آقایانی که در اجرای این امر و برای عملی شدن این امر اقدام فرمودند، کمک فرمودند، همان‌طور که عرض کردم اعضای کمیسیون‌های محترم بودجه و فرهنگ و دارایی و مجلس همه آقایان توجه فرمودند و امیدوارم که این توجه عملی بشود برای این که متأسفانه ما گاهی می‌بینیم قوانینی که می‌گذارند به علت مشکل بودن یا واقعاً به علت مشکلاتی اجرا نمی‌شود ولی با این بیانی که آقایان معاون وزارت دارایی فرمودند بنده یقین دارم که عملی خواهد شد حتماً خودشان تصدیق می‌فرمایند که بنابود اول کمک‌آموزگاران، آموزگاران و دبیران و بعد آقایان استادان که البته سهم مختصری در این مطلب دارند این هم با توجه آقایان حل شود از طرف همه آقایان این استدعا را می‌کنم و این تذکر را می‌دهم که جناب آقای انواری معاون وزارت دارایی توجه بفرمایند که در مورد استادان دانشگاه هم برای تکمیل این قانون اقدام بفرمایند متشکر خواهیم شد.
۳ - طرح گزارش کمیسیون محاسبات راجع به تفریغ بودجه سالهای از ۱۳۲۱ تا ۱۳۲۷ مجلس شورای ملی
نایب‌رئیس - تفریغ بودجه مجلس شورای ملی از ۱۳۲۱ تا ۱۳۲۷ در دستور است و مدتی است باقی‌مانده مطرح می‌شود گزارش کمیسیون قرائت می‌شود.
محمود رضایی - بقیه سؤالات چطور شد؟
نایب‌رئیس - آقایان وزرا نیامده‌اند.
صدرزاده - چرا نیامده‌اند؟
نایب‌رئیس - گفته می‌شود که بیایند.
عبدالرحمن فرامرزی - مثل این‌که به بنده مرقوم فرموده‌اید که سؤال بنده مطرح می‌شود؟
نایب‌رئیس - وزیر مربوطه نیامده اگر آمدند مطرح می‌شود فعلاً گزارش محاسبات در مورد تفریغ بودجه قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد) گزارش از کمیسیون محاسبات به مجلس شورای ملی کمیسیون محاسبات لوایح تفریغ بودجه سنوات از سال ۱۳۲۱ تا پایان سال ۱۳۲۷ را که کمیسیون‌های ادوار گذشته رسیدگی و تصویب نموده بودند ولی فرصتی پیدا نشد در جلسه علنی مطرح گردد مورد شور قرار داد و پس از توضیحاتی که آقای رئیس محاسبات مجلس دادند کمیسیون رسیدگی مجدداً آن را لازم ندانست و عین گزارشات تفریغ بودجه سنوات مزبور را مورد تأیید قرار دادند و اینک گزارش آن را تقدیم می‌دارد.
ماده واحده - مجلس شورای ملی تفریغ بودجه‌های سنوات ۱۳۲۱ تا آخر سال ۱۳۲۷ مجلس شورای ملی به شرح ضمائم هفت‌گانه را تصویب می‌نماید. مخبر کمیسیون محاسبات زین‌العابدین سالار بهزادی
نایب‌رئیس - کسی در ورقه اسم‌نویسی نکرده. آقای شوشتری مخالفید بفرمایید؟
شوشتری - بله بنده مخالفم بسم الله الرحمن الرحیم آن روز هم عرض کردم جناب آقای اردلان، امروز هم عرض می‌کنم این تفریغ بودجه، باید سرمشق وزارتخانه‌های دیگر باشد (صحیح است) ما در دوره شانزدهم با تشکری که از اعضاء محاسبات و سایر کارمندان مجلس شورای ملی داریم نشستیم تا ۱۳۲۷ را تفریغ کردیم تمام کردیم و بایستی تفریغ بودجه تا این تاریخ هم تمام شده بیاید به مجلس، ما باید بفهمیم از ۲۷ به بعد چه عملی انجام شده است و چه جور بودجه تفریغ شده، آخر اگر مجلس شورای ملی به بودجه خودش همه‌ساله تفریغ بودجه ندهد بیلان ندهد چه‌جور از وزارت دارایی و سایر مؤسسات وابسته به دولت ما باید این انتظار را داشته باشیم اول باید خودمان را درست کنیم بعد به دیگران بپردازیم از این جهت خواستم مجدداً این تذکر را داده باشیم که آقایان اعضای کمیسیون محاسبات در این آخر مجلس بنشینند و این چند سال دیگر را هم تمام بکنند و تفریغش را به طور کلی به مجلس تقدیم کنند.
نایب‌رئیس - نظر بسیار صحیحی است به کمیسیون تذکر داده می‌شود بقیه را تمام کند چون کسی اجازه نخواسته اعلام رأی می‌شود، جناب آقای نخست‌وزیر تقاضای جلسه خصوصی کرده‌اند عده هم برای رأی کافی نیست اعلام رأی می‌شود و حالا هم می‌رویم به جلسه خصوصی (در ساعت ده و یک ربع صبح جلسه به عنوان تنفس تعطیل و مجدداً در ساعت یازده و بیست دقیقه صبح به ریاست آقای امان‌الله اردلان (نایب‌رئیس) تشکیل گردید)
۴ - اعلام تصویب صورت‌مجلس
نایب‌رئیس - چون اکثریت حاصل است تصویب صورت‌مجلس جلسه قبل اعلام می‌شود.
۵ - اخذ رأی و تصویب تفریغ بودجه سالهای از ۱۳۲۱ تا ۱۳۲۷ مجلس شورای ملی
نایب‌رئیس - رأی می‌گیریم به تفریغ بودجه مجلس شورای ملی از سال ۱۳۲۱ تا ۱۳۲۷ آقایانی که موافق هستند ورقه سفید و آقایانی که مخالف هستند ورقه کبود خواهند داد.
(اسامی آقایان نمایندگان به ترتیب زیر به وسیله منشی اعلام و در محل نطق اخذ رأی به عمل آمد)
آقایان: نورالدین امامی. شوشتری. دکتر بینا. دکتر سعید حکمت. دکتر عدل. حمید بختیار. موسوی. صادق بوشهری. امید سالار. احمد فرامرزی. صدقی. دکتر مشیرفاطمی. عبدالرحمن فرامرزی. حشمتی. افخمی. مهندس جفرودی. محمودی. غضنفری. عباسی. اعظم زنگنه. دکتر وکیل. دکتر عمید. سهرابیان. بوداغیان. بیات ماکو. مهندس اردبیلی. افشار صادقی. بزرگ ابراهیمی. صدرزاده. بزرگ‌نیا. داراب. خرازی. عبدالصاحب صفایی. قنات‌آبادی. مهندس ظفر. شادمان. میراشرافی. تیمورتاش. دکتر سید امامی. جلیل‌وند. بوربور. ایلخانی‌زاده. دولتشاهی. امیر احتشامی. دولت‌آبادی. فرید اراکی. خاکباز. کیکاوسی. درخشش. بهبهانی. رضایی. توماج. دکتر نیرومند. ارباب. عاملی. مکرم. لاری. کاشانیان. قرشی. کدیور. شادلو. سعیدی. مهدوی. مشایخی. سلطانی. دکتر شاهکار. دکتر جزایری حائری‌زاده. سید احمد صفایی. کریمی. امیر نصرت. اسکندری. بهادری. عمیدی‌نوری. هدی. نصیری. اکبر. دکتر پیرنیا. عرب‌شیبانی. مصطفی ذوالفقاری. ابراهیمی. معین‌زاده. سالار بهزادی. دهقان. رضا افشار. مرآت اسفندیاری. محمود ذوالفقاری. کی‌نژاد. فرود. باقر بوشهری. جلیلی. دکتر افشار. تفضلی.
ورقه موافق ۸۱ رأی ورقه سفید علامت امتناع ۲ برگ
نایب‌رئیس - از ۹۱ نفر عده حاضر لایحه تفریغ‌های بودجه مجلس شورای ملی با ۸۱ رأی تصویب شد.
اسامی موافقین - آقایان: عبدالله سعیدی - عمیدی‌نوری. صادق بوشهری. بوربور. مهندس جفرودی. افخمی. دکتر جزایری. داراب. بوداغیان. حشمتی. صدرزاده. احمد فرامرزی. بیات ماکو. افشار صادقی. خرازی. عاملی. تیمورتاش. بزرگ‌نیا. امیر احتشامی. خاکباز. شادلو. کدیور. قرشی. فرید اراکی. دکتر سید امامی. محمودی. عباسی. مکرم. جلیل‌وند. امید سالار. کیکاوسی. شوشتری. محمود جلیلی. دکتر بینا. مهندس اردبیلی. محمود رضایی. ارباب. توماج. مهدوی. لاری. دکتر امیر نیرومند. باقر بوشهری. اکبر. رضا افشار. محمود ذوالفقاری. مرآت اسفندیاری. امیرنصرت اسکندری. نصیری. دکتر وکیل. هدی. موسوی. مصطفی ذوالفقاری. میراشرافی. استخر. دکتر مشیرفاطمی. دکتر پیرنیا. معین‌زاده. عبدالرحمن فرامرزی. کاشانیان. مشایخی. دکتر شاهکار. سلطانی. حمید بختیار. یدالله ابراهیمی. دهقان. سالار بهزادی. شادمان. مهندس ظفر. ایلخانی‌زاده. دکتر افشار. نورالدین امامی. عزیز زنگنه. غضنفری. بزرگ ابراهیمی. دکتر وکیل. دکتر عدل. بهادری. دکتر سعید حکمت. ابوالفتح دولتشاهی. دولت‌آبادی. تفضلی. سهرابیان. ورقه سفید علامت امتناع ۲ برگ
۶ - طرح و تصویب مطرح شدن گزارش راجع به برنامه هفت‌ساله به صورت ماده واحده
نایب‌رئیس - پیشنهادی راجع به دستور رسیده قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد) مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی نظر به این‌که گزارش کمیسیون مخصوص رسیدگی به لایحه سازمان برنامه سه روز قبل توزیع گردیده است. امضاکنندگان پیشنهاد می‌نمایند لایحه مزبور امروز در دستور مجلس شورای ملی قرار گیرد. دولت‌آبادی - مرآت اسفندیاری - داراب - سالار بهزادی - هدی - امیر احتشامی - سعید مهدوی - فرید اراکی - مصطفی ذوالفقاری - استخر - دولتشاهی - احمد فرامرزی - صادق بوشهری - ایلخانی‌زاده - مهندس اردبیلی - خاکباز - سعیدی.
نایب‌رئیس - آقای دولت‌آبادی
دولت‌آبادی - پیشنهادی که از طرف عده زیادی از آقایان نمایندگان مجلس برای مقدم قرار گرفتن گزارش سازمان برنامه تقدیم شده است تصور می‌کنم که جهت مزیت و تقدیم آن بر آقایان نمایندگان پوشیده نیست توضیحاتی که بنده باید عرض کنم این است که مجلس دوره هجدهم با مشکلاتی که مواجه بود موفق شد که خدماتی را به مملکت انجام بدهد و امیدوارم که آقایان نمایندگان آن خدمات را تصدیق کنند (عبدالرحمن فرامرزی - آقایان بفرمایید صحیح است) سرآمد آن خدمات گذراندن قرارداد نفت بود و در آنجا
قید شد که عوائد حاصله از نفت بایستی به مصارف عمرانی و تولیدی مملکت و نجات کشور از بیکاری برسد امروز لایحه سازمان برنامه فقط و فقط برای تأمین این منظور اساسی نمایندگان و رعایت مصلحت مملکت به مجلس تقدیم شده است، آقایان نمایندگان اگر بخواهیم بدبختی‌های این مملکت را خلاصه کنیم بیک جمله کوتاه می‌توان گفت و آن فقدان کار در این مملکت است، بدون تردید (صحیح است) ولی بدبختانه بنده باید یک جمله‌ای را در پشت این تریبون مجلس بگویم و آن جمله این است که مرض بیکارگی در این مملکت شدیدتر از بیکاری جانکاه شده است یعنی مردم به کار عادت نکرده‌اند البته درمان درد بیکاری را آسان می‌شود با تهیه کار کرد اما بیکارگی که هر روز مردم دائماً پست اداری می‌خواهند و خدمات در ادارات می‌خواهند و از کارهای تولیدی صرف‌نظر کرده‌اند بدبختی بیشتری برای مملکت است (صحیح است) متصدیان امور مخصوصاً دولت‌ها بایستی در سرلوحه برنامه‌شان قرار بدهند که با مرض بیکارگی و فرسودگی مردم و بیکار ماندن انرژی مردم بی‌تأثیر ماندن قدرت‌شان مبارزه کنند و اینها را به کار دعوت کنند چه در برنامه فرهنگ برای تربیت نژاد، آینده مملکت برای این کار اقدام کند، نجات مملکت را از اینجا باید شروع کند خوشبختانه لایحه سازمان برنامه این مژده را می‌دهد که برخلاف گذشته ننگین سازمان برنامه بایستی برای سعادت و صلاح مملکت و ایجاد کار تولیدی قدمی برداشته بشود، در این‌باره مطالعات لازم شده است آقایان همکاران ضمن یک ماه صرف وقت این شایستگی را نشان دادند و امروز این لایحه آمده است به مجلس و ملّت ایران منتظر است که با شروع کار قدمی به اصلاح بدبختی‌هایش بردارند بنابراین من فکر نمی‌کنم امری ارجح و اقدم به این باشد که انشاءالله با تشریفات قانونی خودش هر چه زودتر یک روز دو روز سه روز هر چه ممکن است صرف وقت بشود و این لایحه تمام نشود. (صحیح است)
نایب‌رئیس - آقای دکتر مشیرفاطمی
دکتر مشیرفاطمی - بنده موافقم و راجع به این قسمت عرضی ندارم.
نایب‌رئیس - آقای قنات‌آبادی.
قنات‌آبادی - بنده موافقم.
نایب‌رئیس - آقای رضا افشار مخالفید بفرمایید.
رضا افشار - آقایان نمایندگان محترم اگر یک مختصر امعان‌نظر بفرمایید در مجالس گذشته یک قوانینی با عجله و سرعت گذشت که بالاخره ما مجبور شدیم آن قوانین را بعداً مورد تجدیدنظر قرار بدهیم یک مجلسی آمد قاتل مرحوم رزم‌آرا را تبرئه کرد (شوشتری - مجلس نبود) صبر کنید آقا یک مجلسی آمد اموال مرحوم قوام‌السلطنه را مصادره کرد همچنین باعجله و شتاب یک کارهایی کردند بعد مجبور شدند یک سیر دیگری بکنند و آن قوانین را مورد تجدیدنظر قرار بدهند این برنامه هفت‌ساله گفته می‌شود و در کمیسیون مطرح شده است و بحث شده است بنده هم تصدیق می‌کنم و آقای رئیس کمیسیون برنامه در حدود مقدّرات سعی کرده‌اند به این‌که مذاکرات را تنظیم بکنند و جریان صحبت را روی یک دایره منطقی بکشانند مع ذالک یک اشخاصی نسبت به مذاکرات و انتقادات عده‌ای از نمایندگان اعمال نفوذ شد بنده خودم شاهد بودم وقتی که پیشنهاد کردند یکی از آقایان را دیدم مأمور کرد رئیس برنامه که به آقایان بگویید رأی ندهند این را خودم دیدم و این برنامه بیش از بودجه مملکتی ما مورد علاقه و توجه است بودجه مملکتی ما را وزارتخانه‌های ما مأمورین ما به مصرف می‌رسانند دولت هم نظر می‌دهد مجلس هم نظر می‌دهد مجلس هم نظر می‌دهد اینجا در این گزارشی که بنده خواندم و اصول قراردادها را که دیدم این برنامه بیش از جنبه اقتصادی جنبه سیاسی دارد و اغلب آقایان نمایندگان محترم امروز لایحه برنامه به دست‌شان رسیده و آن عده‌ای که در کمیسیون برنامه نبوده‌اند حق دارند نسبت به این برنامه مطالعات دقیق‌تری بکنند که بتوانند با یک حسن‌نظری با یک ایمان و عقیده‌ای به این برنامه رأی بدهند کمتر از اشخاصی می‌دانند که در برنامه هفت ساله اول از هشت میلیارد ریال تقریباً سه میلیارد ریال به مصرف رسیده بقیه در ظرف پانزده ماه تصدی آقای ابتهاج تلف شده است یا مصرف شده تعهد شده به علاوه وقتی که اداره برنامه هفت ساله می‌تواند قبل از تأمین‌اعتبار تعهداتی برای کشور ایجاد کند چه ضرورت دارد ما تبصره ماده ۱۱۰ نظامنامه را زیرپا بگذاریم و برخلاف اصول به این برنامه رأی بدهیم بنده در موقعی که برنامه اینجا مطرح می‌شود عقاید و نظریات خودم را با مدارک بیشتر به عرض مجلس و مردم می‌رسانم.
نایب‌رئیس - آقای دکتر مشیرفاطمی.
تیمور تاش - بنده به عنوان مخبر می‌خواهم صحبت کنم.
نایب‌رئیس - هنوز که گزارش مطرح نیست تا مخبر صحبت کند.
دکتر مشیرفاطمی - عرض کنم جناب آقای افشار بیاناتی فرمودند، بنده کاسه از آش داغ‌تر نیستم و به عنوان حمایت از دولت هم این عرض را نمی‌کنم ولی ما خودمان باید احترام خودمان را نگاه‌داریم ما ۴۲ نفر از رفقای خودمان را مأمور کردیم که بروند این را رسیدگی کنند ۴۲ نفر معمولاً نصف عده حاضر در مجلس است (نمایندگان - ثلث) این را بنده ناظر بودم و خودم هم به عنوان تماشاچی رفتم دیدم که آقایان باکمال بی‌طرفی رسیدگی می‌کنند، باکمال دقت رسیدگی می‌کنند و گاهی هم زد و خورد می‌کردند کار مجلس هم گاهی واقعاً خیلی عجیب است یک وقتی می‌آییم تمام اختیارات مملکت، جان، ناموس همه چیز را می‌دهیم دست یک فرد و یک وقت هم ۴۲ نفر از رفقای خودمان را مأمور می‌کنیم که بروند یک چیز را رسیدگی کنند و آن وقت می‌گوییم باید تمام تشریفاتش بگذرد. این است که بنده موافقم که در دستور گذاردن این گزارش با ماده واحده هیچ عیبی ندارد.
نایب‌رئیس - آقایانی که موافقند راپُرت کمیسیون برنامه در دستور قرار بگیرد قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. پیشنهاد دیگری رسیده قرائت می‌شود (به شرح ذیل قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی - با توجه به مذاکره جلسه خصوصی امضاکنندگان زیر پیشنهاد می‌کنیم لایحه برنامه هفت‌ساله دوم بصورتی که در کمیسیون تهیه برنامه عمرانی به تصویب رسیده به صورت ماده‌واحده در جلسه علنی مطرح و با قید فوریت و یک شوری مورد مذاکره واقع گردد عبدالصاحب صفایی - شوشتری - داراب - مشایخی - زنگنه - صادق بوشهری - دکتر امیر نیرومند - بزرگ‌نیا - موسوی - قریشی - میراشرافی - مهدی ارباب - مهندس جفرودی - یدالله ابراهیمی - محمودی - مهندس ظفر - کدیور - شادلو - اکبر - دکتر پیرنیا - قنات‌آبادی - افخمی - جلیل‌وند - محود ذوالفقاری.
نایب‌رئیس - آقای حائری‌زاده مخالفید؟ (حائری‌زاده - بله) بفرمایید.
عبدالصاحب صفایی - اجازه بدهید بنده توضیح بدهم.
نایب‌رئیس - بعد از صحبت مخالف توضیح بدهید. از پیشنهاددهندگان کی می‌خواهد توضیح بدهد؟
عبدالصاحب صفایی - بنده توضیح می‌دهم.
نایب‌رئیس - بفرمایید.
عبدالصاحب صفایی - بعضی مواقع بعضی لوایح مربوط به دولت نیست مربوط به مصالح عمومی کشور است یعنی قطع‌نظر از پیشنهاد دهنده و تنظیم‌کننده لایحه بایستی روی آن لایحه بحث کرد علت این‌که بنده و سایر آقایان این پیشنهاد را دادیم و امضاءکردیم از نظر عظمت و اهمیت موضوع است همه آقایان می‌دانند اوضاع عمومی کشور و اعمال تولیدی منظور نظر ملت ایران و همه افراد آقایان نمایندگان است و هر یک از آقایان نمایندگان به سهم خودشان در پیشرفت این کار کوشش کرده است لایحه برنامه از طرف دولت به طور عای داده شده بود نه تقاضای فوریت شده بود و نه تقاضای ماده‌واحده به طور عادی به کمیسیون مربوطه یعنی کمیسیون برنامه احاله شد برای این‌که دقت کامل و کافی در این موضوع به عمل بیاید آقایان چنین مصلحت دیدند که از همه کمیسیون‌های مجلس دو نفر از هر کمیسیونی انتخاب بشود و در کمیسیون مربوطه شرکت کنند و در آنجا بحث و مطالعه کنند و نظریات خود و سایر آقایان نمایندگان و کمیسیون‌هایی که نماینده آن کمیسیون‌ها بودند در کمیسیون برنامه طرح و پیشنهاد مورد مذاکره قرار بدهند همه آقایان می‌دانند یک امر اجتماعی محال است تمام عقاید به یک شکل و به یک صورت در معرض اجتماع دربیاید محال است در یک امر اجتماعی در یک امر تولیدی یعنی در یک امر عمرانی و تولیدی والا در اصل قضیه هیچ نوع اختلافی نیست که ما باید همه ملت ایران نماینده دولت و مجلسین کوشش در راه عمران و تولید بکنند ولی در نحوه عملش غیرممکن است که تمام آقایان به یک صورت و به یک شکل فکر کنند ممکن است یکی از آقایان نمایندگان معتقد باشد که جنبه کشاورزی باید غلبه پیدا کند و دیگری بگوید که جنبه صنعتی آن یکی بگوید کارخانه قند مقدم است بر کارخانه سیمان به همان دلیل و در این مسئله پیشنهاد بدهد پس بنابراین بحث و دقت در یک موضوع لازمه‌اش وحدت عقیده کل نیست برای این‌که عملاً غیرممکن است که تمام آقایان با تمام حسن‌نیت‌شان یک جور فکر کنند. کمیسیون برنامه و همچنین سایر کمیسیون‌ها در ده جلسه متوالی و متناوب که هر جلسه‌ای حداقل سه ساعت و حداکثر هشت ساعت کار کرده‌اند و حوصله به خرج داده‌اند و تا آنجا که ممکن بوده است مصالح اجتماعی و نظریات آقایان نمایندگان را به آنچه امکان دارد منطبق کرده‌اند و مطالعه لازم شده و به صورت گزارشی که هم‌اکنون در دست آقایان است توزیع شده است خوب امروز پیشنهاد ما این است که اگر این لایحه با تمام آن فصول و موادش مطرح بشود و یک یک بحث بشود آنچه نظر آقایان بوده که همه نظریات را داده‌اند و بعد هم با اکثریت قریب به اتفاق در کمیسیون رأی داده‌ایم توضیحات لازم داده شده است مقدورات دولت و مصالح اجتماعی در نظر گرفته شده است بنابراین نه تنها لایحه اگر به این صورت مطرح بشود و ماده به ماده بحث بکنیم فایده نخواهیم برد بلکه عکس مطلوب نتیجه می‌دهد برای این‌که اولش جناب آقای ارباب مهدی راجع به بندرعباس بحث خواهند کرد حق هم دارند دوم هم بنده راجع به ساری بحث می‌کنند و سوم هم آقای نادعلی کریمی چون فرمودند اسم مرا هم بگو (ارباب - به خدا من بیشتر از همه حق دارم) و تمام مصالح حوزه انتخابیه‌مان را مطرح می‌کنیم موقع انتخابات هم هست و باید موکّلین را راضی کنیم خوب هر نوع پیشنهادی که برای رضایت موکّلین لازم در ضمن این لایحه تقدیم
می‌کنیم اگر دولت قبول کند معایبش این است که لایحه عمرانی می‌رود پی‌کارش (میراشرافی - آقای صفایی شما باید همه موکلّین را راضی کنید ما باید یک نفر راضی کنیم) بنابراین آقایان با تمام حسن‌نیتی که دارند اولاً کارهای عمرانی و تولیدی یک مقداری تخصص می‌خواهد و نظریات متخصّصین و مهندسین و تمام کسانی که مطالعه در امور عمرانی و اجتماعی دارند و آن کسانی که وقت مطالعه دارند در کمیسیون حاضر شده‌اند و نظریات خودشان را داده‌اند الان چه باقی می‌ماند؟ این‌که ما راجع به حوزه انتخابیه‌مان نواقص را بگوییم بنده اعتراف می‌کنم که در همه شهرستان‌ها نواقصی هست و آنها هم باید رفع بشود ولی در لایحه برنامه که هر کار را از صفر به حد اعلای اصلاح نمی‌توانیم برسانیم به عقیده بنده برنامه عمرانی باید مصالح مملکت را به صورت یک واحد جغرافیایی ملاحظه کند.
نه به صورت قطعات و تکه‌تکه باید از لحاظ عموم و از لحاظ کلی ببینیم کشور ایران چه کارهایی الا هم قالاهم دارد و آن کارها باید مورد توجه واقع شود که به نظر بنده هم در سازمان برنامه با مهندسینی که دارد هم در دولت و هیئت‌دولت شاید در چندین جلسه مورد مطالعه واقع شده آقایان هم مطالعه فرموده‌اند حالا به عقیده بنده بحث در مواد یک‌یک که اول در کلیات بحث کنیم و بعد در هر ماده صحبت کنیم و بعد پیشنهاد کفایت مذاکرات بدهیم با این اوضاع و احوال به این زودی تمام نمی‌شود در دو سه جلسه اگر تمام می‌شد بنده هیچ حرفی نداشتم و معتقد هم نمی‌شدم که چنین پیشنهادی بدهم مطمئناً در دو جلسه تمام نمی‌شود و مجموع پیشنهادات و سخن‌ها به عقیده من یک سخن قابل‌توجه و مفیدی نخواهد بود البته جای بحث در کلیات باز است کلیاتی که لازم است تذکر داده می‌شود مخصوصاً بنده از جناب آقای نخست‌وزیر و سایر آقایان وزرا خواهش می‌کنم که در تمام مدت مذاکرات تشریف داشته باشند که هر نوع صحبت و اصلاح و پیشنهادی است به سمع‌تان برسد و واقعاً قبول نفرمایید من یقین دارم که قبول می‌کنید و در حدود مقدرات عمل می‌کنید به خصوص که بنده تصور می‌کنم که الان سازمان برنامه مجهز به کار شده است آقایان روی شخص نباید بحث کرد شخص باقی نیست شخص فانی است چه‌بسا فردی مورد نظر باشد که شایستگی ندارد بحث را روی آن نباید برد بحث را بر این پایه باید برد که ما برای کارهای عمرانی و تولیدی‌مان چه باید بکنیم و از چه راه باید برویم به عقیده بنده این لایحه به دقت این راه‌ها را نشان داده است و از همه مهم‌تر اجرا است.
نایب‌رئیس - آقای صفایی بنده نمی‌گذارم شما صحبت بفرمایید شما چه‌کار به اجرایش دارید هنوز ماده مطرح نشده که شما صحبت از اجرایش (عبدالرحمن فرامرزی - من اخطار دارم مطابق ماده ۱۱۰)
عبدالصاحب صفایی - بنابراین کار باید تسریع شود و دقت بشود و در مرحله عمل با حسن‌نیت به موقع اجرا درآید.
نایب‌رئیس - آقای حائری‌زاده
عبدالرحمن فرامرزی - من اخطار دارم.
نایب‌رئیس - طبق چه ماده‌ای؟
فرامرزی - طبق تبصره ماده ۱۱۰
نایب‌رئیس - بفرمایید.
فرامرزی - دو نفر با هم بحث می‌کردند که این آیه قرآن با عیسی خذالکتاب بقوه هست یا موسی خذالکتاب بقوه به قرآن مراجعه کردند معلوم شد این طور است: یا یحیی خذالکتاب بقوه نه این است نه آن، حالا هم مطابق تبصره ماده ۱۱۰ این مطالب اصلاً قابل طرح نیست این تبصره را می‌خوانم (تبصره - نمایندگان و دولت نمی‌توانند تصویب مطالب و مواد یک لایحه یا طرح قانونی یا گزارش را به عنوان طرح یا لایحه به صورت ماده واحده پیشنهاد نمایند) مطابق این آیین‌نامه ما حق نداریم این حرف‌ها را بزنیم اگر این آیین‌نامه را قبول دارید حق ندارید اگر قبول ندارید آیین‌نامه‌تان را عوض کنید این مجلس با این آیین‌نامه حق این حرف‌ها را ندارد عرض دیگری من ندارم قبول دارید یا نه هر نوع می‌شود حرف زد هر نوع می‌شود استدلال کرد ولی نص آیین‌نامه این‌طور می‌گوید.
قنات‌آبادی - مجلس با ۱۱۳ رأی این ماده آیین‌نامه را نقض کرد.
فرامرزی - کی این کار را کرد؟
قنات‌آبادی - در مورد نفت با ۱۱۳ رأی این ماده را نقض کرد و نفت به صورت ماده واحده مطرح شد.
عبدالرحمن فرامرزی - غلط بوده باید آیین‌نامه عوض بشود با این آیین‌نامه نمی‌شود اگر شما اجتهاد می‌کنید نص چرا وضع می‌کنید.
نایب‌رئیس - آقای حائری‌زاده
حائری‌زاده - قبلاً برای این‌که جناب آقای قنات‌آبادی توجه داشته باشند باید عرض کنم که موضوع نفت مثل این نیست نفت را چون قرار داد خارجی بود ما یک فصلی داریم که قراردادها که می‌آیند می‌شود به صورت ماده‌واحده دربیاید آن قرارداد بود که طرف داشت قانونی نبود که ما برای مردم بگذرانیم (یک نفر از نمایندگان - قرارداد نبود) قرارداد خصوصی بود بالاخره طرف داشت و می‌بایست قبول کند. اما موضوع آیین‌نامه را که جناب آقای فرامرزی بیان کردند من دیگر در اطراف آن بحثی نمی‌کنم که نص است و ما اگر بخواهیم باید با یک طرح قانونی لغوش کنیم و مادامی که هست باید عمل شود و احترام دارد یک موضوع دیگر هم در جلسه خصوصی به عرض آقایان رساندم مجلس شورای ملی ما امروز اوضاعی دارد برای خودش پیش می‌آورد که یک شیر بی سر و دُم و اشکم می‌شود قانونگذاری این نیست که یک عده‌ای بنشینند اینجا و یک رأیی بدهند، تشریفاتی دارد، این تشریفات برای این است که کسانی که دعوی می‌کنند ما نماینده مردم هستیم موکّلین خودشان را متوجه کنند به معایب کار و بگویند این عیب است این کار باید اصلاح شود این است که تمام مذاکرات باید علنی باشد مخالف و موافق صحبت کنند شور اول و دوم بشود تا افکار عمومی را برای این قانونی که فردا به موقع اجرا گذاشته می‌شود حاضر کنند و اکثریت طرفدار این قانون شود والا خوب حکومت قلدری مانع ندارد در روسیه کمیته فلان یک تصویب‌نامه که می‌گذرانند اجرا هم می‌کنند و تصفیه هم می‌کنند خوب ایران هم یک روسیه کوچولو شده اشکالی ندارد آن رویه‌اش علی‌حده است ولی دموکراسی این رویه را ندارد در دموکراسی باید افکار عمومی را برای قانون حاضر کرد. من در جلسه خصوصی یک موضوع تاریخی که یادم بود به عرض آقایان رساندم و برای این‌که دیگران هم متوجه بشوند تکرار می‌کنم در دوره چهارم مجلس شورای ملی یک لایحه‌ای تصور می‌کنم از طرف دولت قوام‌السلطنه به مجلس داده شده بود که یک شورای دولتی تشکیل بشود خیلی هم مختصر بود چهار یک این گزارش که حالا راجع به برنامه است نبود و جنبه مالی هم نداشت یک لایحه‌ای برای شورای دولتی بود که تنقیح قوانین آنجا بشود و قوانین متضاد به مجلس نیاید شود اول آن قانون تمام شد پیشنهاداتی که نمایندگان داشتند دادند به کمیسیون مربوط احاله شد گزارش از کمیسیون مربوطه آمد تصادف روزی که گزارشی شور دوم لایحه شورای دولتی در مجلس مطرح بود مرحوم مؤتمن‌الملک پشت این کرسی نبود یکی از نایب‌رئیس‌ها نشسته بود یک پیشنهادی رسید که این لایحه شور اول آن شده است پیشنهاداتی هم کرده‌اند دقت‌های لازم هم شده است خوب است که ما رأی بدهیم به این موادی که از کمیسیون بیرون آمده که دولت به موقع اجرا بگذارد و مخالفی هم نبود رأی هم دادند و گذشت، در هیئت‌رئیسه که رفته بود برای امضاء رئیس متوجه شده بود و جلسه دیگر آقای مؤتمن‌الممالک آمدند اینجا عنوان کردند که مجلس برای این نیست که یک تصویب‌نامه صادر کنید که فلان‌چیز را بردند اجرا کنید باید در مسائل تشریفات قانونی به عمل بیاورد در اینجا به عمل نیامده و آن رأی دیروز را آقایان لغو کنند پیشنهاد داد مجلس هم روی آن حسن‌نیتی که مؤتمن‌الملک داشت و اعتمادی که نمایندگان به او داشتند رأی اجرایی را لغو کردند این سابقه‌ای بود که من نظرم بود و به عرض آقایان رساندم این یک قانون کوچک و بی‌اهمیتی نیست که همین‌جور دربسته بگویند بروید برای آزمایش عمل کنید ببینید چطور می‌شود وظیفه اصلی مجالس ملی در دنیا، مجلس عوام رسیدگی در کار بودجه است مابقی مسائل فرع است به قدر هفت هشت ده سال بودجه مملکت توی شکم این لایحه است شما یک ورقه سفید و سیاه که بدهید یا با قیام و قعودی که بکنید به قدر این‌که ده‌سال بودجه مملکتی بیاید اینجا رویش بحث کنید رأی بدهید ضرر و نفع این اگر بیشتر نباشد کمتر نیست علاوه بر جنبه مادی و اقتصادی جنبه‌های سیاسی خطرناکی هم به عقیده من دارد که من اصولاً معتقدم که این گدابازی که دولت‌های ما در این چند سال درآورده‌اند اینها را باید موقوف کرد درآمد نفت را باید خرج مملکت کرد اگر یک کارهایی هست که از نظر ارتباط ایران با دنیای بزرگ امروزه که یک خانواده هستند و ایران یک اطاق کوچولوی این خانواده است لازم است این را از بابت خساراتی که دول جنگ‌جو در جنگ اول و دوم به ایران وارد آوردند باید دولت ایران از آنها بگیرد و راه‌هایش را بسازد فرودگاه‌هایش را بسازد ما موجودی خودمان را نباید بگذاریم در یک ترازویی که برای مصارف احتمالی خدای‌نکرده جنگ آتیه مصرف شود و کارمندهای ما هم فقیر و بدبخت باشند و شما تمام معترف باشید که اینها معاش‌شان نمی‌گذرد اینها تمام گرسنه‌اند و بدبخت‌اند این برخلاف مصلحت است و من راجع به آن موضوع هم موقعی که اصل لایحه مطرح شد بحث طولانی دارم و استدلال‌هایی دارم ولی این لایحه لایحه کوچکی نیست که ما به صورت یک ماده‌واحده بیاییم چشم‌بسته رأی بدهیم و اعتمادی هم که به دولت هست این فایده ندارد در ده‌سال پیش مرحوم قوام‌السلطنه رئیس دولت بود این جناب اعلا هم نماینده ایران بود در امریکا همین جناب ابتهاج رئیس بانک بود این جناب دکتر امینی یک کمیسیونی اسمش را نمی‌دانم برنامه بود چه بود، رئیس کمیسیون بود، غیر از قوام‌السلطنه که رفته عوامل این سازمان برنامه بر جای خودشان قوی‌تر و مقتدرتر هستند این آقایان یک دسته مهندسین ماورا بحار را اسم آن دستگاه را فراموش کرد.
نایب‌رئیس - در اصل لایحه صحبت نفرمایید آقای حائری‌زاده.
حائری‌زاده - در اصل لایحه نیست من باید اهمیّت این موضوع را بگویم که این ماده واحده ضرردارد و خطر دارد برای مملکت. آقایان یک دسته مهندسین را استخدام کردند چندین جلد کتاب نوشته‌اند که یکی‌اش مربوط به زراعت بوده آن را بنده آورده‌ام و آنجا روی صندلی من هست. آنچه مهندس خارجی هم در ایران
بود کمک کردند، پروژه‌های هلندی و فرانسوی و فلان راجع به کارهای عمرانی و تولیدی داده بودند که این پروژه‌ها را در اختیار اینها گذاشته‌اند کتاب‌هایی نوشتند که اینها برای برنامه هفت‌ساله بود من وقت مطالعه نداشتم فقط قسمت زراعتی‌اش را که مطالعه کردم دیدم که این را هم عمل نکرده‌اند و توصیه‌ها را که آنها کرده‌اند مخالفش را عمل کردند این چند سالهای که کار کردند چقدر پول گرفتند و چه کرده‌اند و آن جیزی که میلیون‌ها دلار دولت ایران حقوق داده تا این کتاب‌ها تهیه شده و این مطالعات به عمل آمده است چرا عمل نکرده‌اند چرا مخالف توصیه‌های آنها عمل کردند پول‌های مملکت را نفله کرده‌اند باید بیلان بدهند تا ما بعد بیاییم وارد بحث بشویم که به آقایان اعتماد هست تا دوباره پول در اختیار آنها بگذرانیم یا خیر پول ایران باید نفله بشود و ایرانی باید گدا بشود و در مقابل انگلستان ذلیل باشد این نقشه برای این است یا برای این است که مملکت از بدبختی بیاید بیرون مملکت از فقر و بیچارگی بیاید بیرون، اگر حساب گذشته ما روشن بشود که چه کرده‌اند این پول‌های هفت‌ساله که آقای امینی رئیس آن کمیسیون بود کمیسیون‌های فرعی متعدد داشت یک کمیسیون مربوط به وزارت کشور و تشکیلات وزارت کشور انتخابات انجمن‌های ایالتی و ولایتی و بلدی بود که مطالعه می‌شد و رئیس آن مرحوم فهیم‌الملک بود که من من غیر رسم می‌رفتم با فهیم‌الملک صحبت می‌کردم یک مشت یادداشت‌های او پهلوی من است و مشورت‌های من ممکن است در آنجا اعمال شده باشد در این صورت مدتی وقت مملکت، پول مملکت خرج شده یک برنامه‌هایی تهیه شده همه پول‌هایی هم که نفله شده همه مالیده و کسی نمی‌پرسد چه شده که حالا آمده‌اید با عجله و فشار برقی و تلگرافی شاید به قدر عایدات هفت هشت سال مالیات مملکتی را بدهیم به دست یک دستگاهی که طرف اعتماد نمی‌توانیم قرارش بدهیم با این ماده‌واحده نمی‌شود این کار را کرد یک جریانی را یکی از آقایان موقعی که در اطاق خصوصی بودیم گفتند که عمر این سازمان دارد مقتضی می‌شود و یک خلأیی حاصل می‌شود تا تکلیف آن روشن بشود دولت‌ها در این امر سوابقی دارند یک ماده می‌آورند چهل روز پنجاه روز تمدید می‌کنند که خلأیی حاصل نشود و با دقت و مطالعه این قانون را بیاورند رویش مطالعه کنید بحث کنید موافق صحبت بکند مخالفش صحبت کند افکار عمومی بفهمند که در این مملکت چه دزدبازاری است و حالا هم می‌خواهند همان رویه را ادامه بدهند یا چه مملکت امن و امانی است حالا هم می‌خواهند ادامه بدهند این باید روشن بشود این مسائل با ماده واحده به این ترتیب صددرصد به ضرر مملکت است.
نایب‌رئیس - آقای دکتر شاهکار پیشنهاد سکوت کرده‌اند که قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد)
طبق ماده ۱۴۴ پیشنهاد سکوت می‌نمایم - دکتر شاهکار (حائری‌زاده - من موافقم با سکوت)
نایب‌رئیس - آقای دکتر شاهکار
دکتر شاهکار - آقایان موقعی که این پیشنهاد مطرح شد که لایحه سازمان برنامه جزو دستور قرار بگیرد بنده رأی دادم و بسیار خوش‌وقتم که این لایحه جزو دستور قرار بگیرد ولی اگر مخالفت می‌کنم که به صورت ماده‌واحده بیاید علتش را الان ملاحظه کردید این تذکراتی که جناب آقای حائری‌زاده دادند با تمام اراداتی که بایشان دارم با اغلب تذکر ایشان مخالفم که این‌طور نیست (حائری‌زاده - این یکی از آن کتاب‌هاست ۷ یا ۸ جلد کتاب است که نوشته شده و تمام را برخلاف آن عمل کرده‌اند) در این که بگویید که ما می‌خواهیم ذلیل بشویم از بین برویم چنین بشویم و چنان بشویم اگر به صورت ماده‌واحده بیاید اشارات کوچولو کوچولو کم‌کم گنده خواهد شد و می‌گویند اگر مواد مطرح می‌شد ما در آن مواد می‌گفتیم که چه خطراتی هست و چه مطالبی هست این لایحه عمرانی برنامه ۲۱ ماده است ماده اوّلش تعریف است علت موضوع است و ماده دوم اما لمواد است عبارت است از تقسیم چگونگی عوائد که در این ماده در کمیسیون برنامه چندین جلسه صحبت شد، بحث‌های مفصلی شد بقیه مواد چند تا ماده نسبتاً مهم دارد تا برسد به ماده ۲۱ اگر امروز به موجب این آیین‌نامه‌ای که عرض می‌کنم این مطلب در دستور قرار بگیرد.
نایب‌رئیس - در دستور قرار گرفت.
دکتر شاهکار - در دستور قرار گرفت به صورت یک شوری که آیین‌نامه اجازه می‌دهد و باز به استناد ماده‌ای که الان عرض می‌کنم جلسات ۵ ساعتی لاینقطع تشکیل بشود دوشنبه سه‌شنبه چهارشنبه روزی چهار و پنج ساعت این تا پنجشنبه کارش تمام است اجازه بدهید بنده دو ماده از آیین‌نامه را برای آقایان می‌خوانم ماده ۱۳۱ در ماده ۱۳۱ می‌گوید به طور کلی در تمام طرح‌ها و لوایح قانونی اول باید به ماده و بعد به کلیه طرح یا لایحه‌ای رأی گرفته شود این یک ماده از آیین‌نامه است در ماده بعد در ماده ۱۳۳ می‌گوید که نسبت به لایحه بودجه و لوایح مربوط به خارج مملکتی فقط یک شور کافی است و کلیه اصلاحات و یا مواد الحاقیه که در این موارد پیشنهاد می‌شود به طور اختصار و در حدود پیشنهاد مورد مذاکره واقع خواهد گردید در صورت قبول مجلس ضمیمه ماده با لایحه خواهد شد.
عبدالرحمن فرامرزی - آیین‌نامه مجلس که حجّت نیست.
دکتر شاهکار - ملاحظه بفرمایید از این مطالب جلوگیری بفرمایید که بعد در یک امر مهم مملکتی که ما با اصولش موافقیم و امیدواریم حداکثر سرعت در این که بشود این اشکال کوچک را پیش نیاورید که بگویند در این قانون به این مهمی می‌خواستند ۳ روز صحبت کنند تازه نقض‌غرض خواهد بود جناب آقای نخست‌وزیر اگر به صورت ماده واحده بیاید در کلیات صحبت کردن که ایرادی و مانعی ندارد آقایانی که می‌خواهند حرف‌های خودشان را بزنند می‌زنند و آقایانی که می‌خواهند اعتراضات خودشان را بکنند خواهند کرد و ما بلادفاع خواهیم ماند و خبر کمیسیون نمی‌تواند بگوید که در ماده چهارم برخلاف آنچه که می‌فرمایید این طور پیش‌بینی شده است به علت این‌که اگر مواد مطرح نشود مطالب مهمی که گفته خواهد شد در کلیات خواهد بود از این جهت است که باز عرض می‌کنم و اصرار می‌کنم اجازه بفرمایید به صورتی که قانون اجازه داده یک شوری ماده به ماده مطرح بشود آیین‌نامه اجازه می‌دهد که جلسات بلاانقطاع و حداقل ۵ ساعت باشد این کار تا روز پنجشنبه تمام خواهد شد از این جهت بنده پیشنهاد سکوت کردم و چون علاقه‌مندم بر این‌که این کار هر چه زودتر تمام شود، ولی به صورت قانونی، از این جهت پیشنهاد سکوتم را مسترد می‌دارم.
شوشتری - یک شوری باشد.
دکتر شاهکار - به صورت یک شوری ماده به ماده مطرح می‌شود.
شوشتری - ما هم همین طور پیشنهاد دادیم.
نایب‌رئیس - آقای مهندس جفرودی در اصل پیشنهاد اگر صحبت دارید ایشان پیشنهادشان را پس گرفتند.
مهندس جفرودی - بنده با این پیشنهاد موافقم.
نایب‌رئیس - آقای قنات‌آبادی (قنات‌آبادی - موافقم) مخالفی ندارد پیشنهاد شده است که با ورقه اخذ رأی شود پیشنهاد قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌نمایم رأی راجع به ماده‌واحده با ورقه انجام شود. مرآت اسفندیاری - سعید مهدوی - محمود محمودی - اعظم زنگنه - لاری - کدیور - شادلو - افخمی - یدالله ابراهیمی
نایب‌رئیس - آقایانی که با این پیشنهاد موافقند ورقه سفید خواهند داد و آقایان مخالفین ورقه کبود می‌دهند.
بعضی از نمایندگان - موافق با چی؟
نایب‌رئیس - موافق با طرح پیشنهادی به صورت ماده‌واحده اسامی آقایان قرائت بفرمایید.
(اسامی آقایان به ترتیب ذیل به وسیله آقای جلیلی (منشی) اعلام و در محل نطق اخذ رأی به عمل آمد)
آقایان: کریمی - دکتر بینا - حائری‌زاده - معین‌زاده - حشمتی - دکتر سعید حکمت - قنات‌آبادی - دکتر وکیل - تیمورتاش - زنگنه - موسوی - صادق بوشهری - احمد فرامرزی - عبدالرحمن فرامرزی - میراشرافی شوشتری - حمید بختیار - مکرم - مهندس جفرودی - امیر احتشامی - افخمی - محمودی - غضنفری - محمود ذوالفقاری - ایلخانی‌زاده - دکتر مشیرفاطمی - عباسی - دکتر افشار - دکتر عمید - مهندس قباد - ظفر - بهبهانی - سهرابیان - بوداغیان - دکتر عدل - افشار صادقی - بیات - ماکو - نورالدین امامی - صدرزاده - دکتر سیدامامی - کی‌نژاد - مصطفی ذوالفقاری - رضا افشار - بزرگ‌نیا - ارباب - عبدالصاحب صفایی - شادمان - مرآت اسفندیاری - اکبر - بوربور - دولتشاهی - کیکاوسی - رضایی صدقی - درخشش - داراب - توماج - دکتر امیر نیرومند - مشایخی - سعیدی - قرشی - مهدوی - لاری - کدیور - شادلو - جلیل‌وند - کاشانیان - خرازی - فرود - سلطانی - دکتر شاهکار - اسکندری - مهندس اردبیلی - بهادری - بزرگ ابراهیمی - عمیدی‌نوری - سیداحمد صفایی - هدی - نصیری - دکتر پیرنیا - سالار بهزادی - یدالله ابراهیمی - دکتر جزایری - باقر بوشهری - جلیلی - دهقان - استخر - دولت‌آبادی.
(آرای مأخوذه شماره شده و نتیجه به این قرار بود)
ورقه سفید موافق ۷۰ برگ
ورقه کبود مخالف ۷ برگ
ورقه بی‌اسم علامت امتناع ۲ برگ
نایب‌رئیس - پیشنهاد با ۷۰ رأی موافق تصویب شد.
اسامی موافقین - آقایان: حمید بختیار - دولتشاهی - کریمی - مهندس اردبیلی - معین‌زاده - مهندس ظفر - کاشانیان - مشایخی - شادمان - بهادری - صدقی - بزرگ ابراهیمی - باقر بوشهری - سید احمد صفایی - دکتر سعید حکمت - غضنفری - اعظم زنگنه - میراشرافی - دکتر افشار - یدالله ابراهیمی - دولت‌آبادی - دکتر عدل - دهقان - استخر - محمودی - موسوی - محمود ذوالفقاری - دکتر امیر نیرومند - ایلخانی‌زاده - مهندس جفرودی - قرشی - امامی - جلیل‌وند - شادلو - عبدالصاحب صفایی - اکبر - خرازی - امیر احتشامی - شوشتری - احمد فرامرزی - دکتر سید امامی - کدیور - توماج - قنات‌آبادی -
سالار بهزادی - نصیری - سعیدی - داراب - مهدوی - حشمتی - لاری - ارباب - دکتر بینا - مصطفی ذوالفقاری - بوربور - هدی - افشار صادقی - دکتر پیرنیا - دکتر مشیرفاطمی - صادق بوشهری - سهرابیان - بوداغیان - افخمی - بیات ماکو - کیکاوسی - مکرم - عباسی - مرآت اسفندیاری - عمیدی‌نوری -
اسامی مخالفین - آقایان: رضا افشار - حائری‌زاده - کی‌نژاد - محمود رضایی - درخشش - دکتر شاهکار - بهبهانی - ورقه سفید بی‌اسم علامت امتناع دو برگ
نایب‌رئیس - اصل لایحه به صورت ماده واحده مطرح است آقایان دیشب و امروز صبح برای اسم‌نویسی آمده بودند اینجا یکی آقای بهبهانی یکی آقای مشایخی و یکی آقای صدرزاده اسم نوشته‌اند.
۷ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
نایب رئیس - جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز سه‌شنبه
حائری زاده - بنده اینجا نبودم برای اسم‌نویسی؟
مشایخی - این نوبت‌ها برای ما محفوظ است الان هم این حق‌تقدم با بنده است و دیروز هم ساعت پنج به مجلس آمده‌ام.
نایب رئیس - این با مجلس است فعلاً جلسه را ختم می‌کنیم دستور دنباله ماده‌واحده پیشنهادی
(مجلس ۲۵ دقیقه بعدازظهر ختم شد)
نایب رئیس مجلس شورای ملی - اردلان