مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۴ دی ۱۳۲۱ نشست ۱۲۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری سیزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری سیزدهم |
دوره سیزدهم قانونگذاری
مذاکرات مجلس
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره۱۳
جلسه: ۱۲۶
صورت مشروح مجلس روز پنجشنبه ۲۴ دی ماه ۱۳۲۱
فهرست مطالب:
۱ - تصویب صورت مجلس
۲ - تقدیم یک فقره لایحه از طرف آقای وزیر کشاورزی به قید یک فوریت و تصویب یک فوریت آن
۳ - سؤال آقای نراقی از آقای وزیر فرهنگ و جواب ایشان
۴ - شور اول گزارش کمیسیون کشاورزی راجع به آبیاری
۵ - تصویب طرح قانونی راجع به اصلاح قانون مطبوعات
۶ - تقدیم و تصویب لایحه اصلاح قانون استرداد وام پرداختی به مستخدمین دولت
۷ - موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
(مجلس یک ساعت و سه ربع پیش از ظهر به ریاست آقای اسفندیاری تشکیل گردید)
صورت مجلس روز ۲۰ دی ماه را آقای (طوسی) منشی قرائت نمودند.
(اسامی غایبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شده:
غایبین با اجازه - آقایان: منصف، معتصم سنگ، فاطمی، فرمانفرماییان
غایبین بی‌اجازه - آقایان: مسعودی خراسانی، مرآت اسفندیاری، تولیت، فرخ، ارگانی، مشیردوانی، ناصری، امیر ابراهیمی، حمزه‌تاش، شیرازی، دبستانی، آصف، صادق وزیری، دولتشاهی، گرگانی، پناهی، آزادی، مستشار، کامل ماکو، نصرتیان
دیر آمدگان با اجازه - آقایان: نوبخت، صفوی، منشور
دیر آمدگان بی‌اجازه - آقایان: لیقوانی، اکبر، نیک‌پور، خسروشاهی
- تصویب صورت مجلس
۱ - تصویب صورت مجلس
رئیسـ در صورت مجلس نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت مجلس تصویب شد.
ـ تقدیم یک فقره لایحه از طرف آقای وزیر کشاورزی
[ ۲ـ تقدیم یک فقره لایحه از طرف آقای وزیر کشاورزی ]
رئیسـ آقای وزیر کشاورزی
وزیر کشاورزی ـ (آقای عدل) اهمیت ازدیاد محصولهای کشاورزی که برای رفع احتیاجات خوارباری یا مصرف کارخانجات کشوری مورد احتیاج است البته بر هیچ کس پوشیده نیست (صحیح است) امسال ما ملاحظه کردیم که در بعضی از قسمتهای کشور از حیث خواربار که تنگدستی بود در مقابلش محصولاتی کاشته بودند که چندان ضرورتی نداشت یعنی در این مدتی که در دنیا یک گرفتاریهائی هست ما باید سعی کنیم که آنچه لازم داریم از حیث آذوقه یا محصولهائی که برای مصرف کارخانه‌های ما لازم است حتی القوه در خود کشور تهیه کنیم (صحیح است) این است که یک قانونی تهیه شده است که قانون برنامة کشت سه ساله است که این زراعتها را تحت یک ترتیب ونظم معینی در بیاوریم وچون بایستی این قانون زودتربگذرد از اینجهت استدعا شده است که بقید یک فوریت مطرح شود. (صحیح است بسیار خوب)
رئیسـ چون یک فوریت لایحه تقاضی شده است. لایحه قرائت می‌شود.
مجلس شورای ملی
دراین موقع که از دیادیعنی محصولاتبرای تأمین خواربار واحتیاجات کارخانه‌های کشور ضرورت دارد دولت خودراموظف میداند که زراعت این قبیل محصولات را توسعه داده در عوض کشت نباتاتی راکه ارزش خوابار باری واقتصادی ندارد محدودنمایدبرای اجرای این منظور لایحه بنام (قانون برنامه کشت سه ساله) تهیه شده که پیوست تقدیم وتمنای تصویب آنرابقید یک فوریت دارد.
نخست وزیرـ وزیر کشاورزی.
قانون برنامه کشت سه ساله.
ماده ۱ ـ ازتاریخ تصویب این قانون تا سه سال وزارت کشاورزی موظف است محصولاتی که کشت آنها برای تأمین حد اکثرخواربار ومواد اولیه مورد مصرف صنایع کشور ضروری است در هر یک از مناطق کشور بسته به آب وهوا و استعداد طبیعی آن منطقه تعین وبکمیسیون نظارت کشاورزی که برای اجرای این قانون در هر شهرستان یا در هر بخش تشکیل می‌شود ابلاغ نماید.
کمیسیون نامبرده موظف است که در منطقه عمل خود مراتب را باطلاع عموم ملاکین ومستاجرین دهات ومزارع برساند.
تبصره ـ کمیسیون نظارت کشاورزی تحت ریاست استاندارـ فرماندار یا بخشدار تشکیل می‌شود ومرکب خواهد بود از نماینده وزارت کشاورزی ـ نماینده وزارت خواربار ـ نماینده بانک کشاورزی ویک یا دو نفر از معتمدین کشاورزان محلی
ماده ۲ ـ پس از اینکه نوع زراعات مجاز از طرف کمیسیون نظارت کشاورزی بآگهی عموم رسیده کلیهملاکین ومستأجرین دهات و مزارع موظفند طبق آن اقدام بزراعت نمایند. در صورتیکه ما لک یا مستأجر بعلت خاصی نتواند طبق دستور رفتار کند مراتب را درظرف ده روزبکمیسیون نظارت موضوع رابرسی نموده در صورت ضرورت جرحوتعدیل لازم بعمل خواهد آورد ونظریةخود را برای اجراء بمالک یامستاجر ابلاغ خواهد کرد در مورد اختلاف بین کمیسیون ومالک ویا مستأجر اخذ تصمیم قطعی با وزارت کشاورزی است.
ماده ۳ ـ در نقاطی که بتشخیص وزارت کشاورزی در نتیجه بروز آفات ویا خشکسالی وغیره زراعت بطوری از میان رفته باشد که برای اجرای برنامه بذر کافی موجود نبوده وبدست آوردن آن برای زارع یا مالک در حوزه مربوطه میسر نباشد اجرای این برنامه منوط به این خواهد بود که وزارت کشاورزی باکمک بانک کشاورزی وپیشه وهنر مساعدت لازم رابنماید.
ماده ۴ ـ هر گاه مالک یا مستأجر برخلاف اینقانون عمل کند معادل یک چهارم سهم اربابی از محصولی که برخلاف برنامه کاشته است بسود دولت باز داشت می‌شود.
ماده ۵ ـ وزارت کشاورزی برای تشویق مالکین و زارعینی که در اجرای این قانون همت گمارند ودرتأمین خواربار ومحصولات موردمصرف صنایع کشور بردیگران سبقت جویند همه ساله جوائزی خواهد داد.
ماده ۶ ـ آئین نامه‌های مربوط باجرای این قانون را وزارت کشاورزی تنظیم وپس از تصویب هیئت وزیران بموقع اجرا گذارده خواهد شد
رئیسـ فوریت مطرح است. آقایان درفوریت صحبتی دارند ؟مخالفتی نیست؟
امیر تیمور ـ بنده مخالفم
رئیسـ بفرمائید
امیرتیمورـ عرض می‌کنم اگر تعارف را کنار بگذاریم شاید اتفاق مجلس شورای ملی و مورد اذعان عموم نمایندگان محترم باشد که در هر کاری که دولت درشئون اجتماعی کشورمداخله کرده حقیقتاً نتیجه مطلوبه ازش حاصل نشده است همه تصدیق دارید مثلاً در امر تجارت عملاً هم ثابت شد که دولت تاجر بدی است دولت همین که رفت و در امر تجارت مداخله کرد تجارت از بین رفت. اگر در صناعت مداخله بکند صناعت از بین می‌رود. شئون دولت حقیقتاً همان حکومت است واّلا در امور خصوصی خاصه در زراعت که پایه زندگانی کشور ایران روی زراعت گذاشته شده اگر دولت مداخله کند بنده قول و اطمینان صریح می‌دهم که زندگانی اجتماعی کشور بکلی شالوده اش از بین می‌رود و طوری متشنج و در هم و برهم خواهد شد که دیگر سالهای سال هم اگر در مقام اصلاحش برآیند اصلاح نخواهد شد البته این لایحه ابتدا بساکن تقدیم مجلس شده است و بنده هم در مواد آن نه دقت کرده‌ام نه مطالعه کرده‌ام تا بتوانم اظهار نظر بکنم ولی از نظراهمیتی که این لایحه خواهد داشت بنده تمنی می‌کنم و استدعا می‌کنم که آقای وزیر کشاورزی موافقت بفرمایند که این لایحه سیر عادی خودشرا در مجلس بکند یک فوریت معنی ندارد چون این لایحه در جمیع شئون کشور حقیقتاً مؤثر است و اهمیت دارد و این عرایض بنده را از نقطه نظر موافقت و مخالفت با دولت تلقی نکنند که من چون مخالف کابینة آقای قوام السلطنه هستم و مخالف دولت هستم این عرایض را می‌کنم بلکه از نقطه نظر مصلحت کشور تلقی بکنند و واقعاً اجازه بدهند که لایحه سیر خودش را بکند و بنده الآن آقایان را به شهادت می‌طلبم که اگر این لایحه بیک فوریت بگذرد بکلی شالوده و وضعیت کشاورزی را از بین خواهد برد و موافقت بفرمائید لایحه بطور عادی بگذرد
وزیر کشاورزی ـ اینکه استدعا شده است که این لایحه بقید یک فوریت مطرح شود برای این است که وقت زیاد طولانی نشود ممکن است اگر دو شور بشود شاید سه و چهار ماه طول بکشد و ما از حالا باید فکر بهاره کاریمان را بکنیم به این واسطه است که این تقاضا شده است اگر آقایان قبول می‌فرمایند که در ظرف بیست روز این لایحه سیر عادیش را می‌کند بنده عرضی ندارم (ملک مدنی خیر خیر) بنده عقیده‌ام این است که در ضمن شور یک دفعه هم در کمیسیون می‌شود تمام حرفها را زد.
رئیسـ آقای محمد ولی میرزا
محمد ولی میرزا ـ بنده چون به کمیسیون ارجاع ممیشود نظریاتم را در کمیسیون عرض خواهم کرد.
رئیسـ آقای هاشمی
هاشمی ـ بنده انصافاً به تشخیص و عقیدة خودم با فوریت این لایحه موافقم یعنی این لایحه یک لایحه ایست که تازه می‌خواهد یک صورت عملی بخود بگیرد و یک برنامه سه ساله ایست در واقع و امیدوارم اگر تغیر و تبدیلی می‌شود در اصل برنامه نشود. عیب کار در این است که ما اگر برنامه هم برای دو سال سه سال قائل شدیم چون امور قائم با شخص است فوراً تغیر می‌کند این که آقای امیر تیمور فرمودند دولت در هر چه مداخله کرد بهتر نشد شاید در زمان عادی بنده هم با عقیدة حضرتعالی موافق باشم ولی مثل امروز روزی اگر دولت در این امر مهم یک راهنمائی صحیحی نکند و یک برنامه صحیحی نداشته باشد و مأمورین کشاورزی راهنمائی حقیقی نسبت به مردم ننمایند تصدیق بفرمائید که کار خواربار کشور به این جائی که رسیده است از این هم بدتر خواهد شد و بنده با فوریت این لایحه موافقم خاصه یک فوریت تقاضی شده و می‌رود به کمیسیون و یک شور هم می‌شود (صحیح است. مذاکرات کافی است).
رئیسـ رأی گرفته می‌شود بفوریت این لایحه آقایان موافقین برخیزند (اکثراً برخاستند) تصویب شد. به کمیسیون رجوع می‌شود.
ـ سئوال آقای نراقی و جواب آقای وزیرفرهنگ
[ ۳ـ سئوال آقای نراقی و جواب آقای وزیرفرهنگ]
رئیسـ آقای نراقی آقای وزیر فرهنگ برای جواب سئوال شما حاضر هستند. بفرمائید.
نراقی ـ بنده سئوالی از آقای وزیر فرهنگ کرده بودم و تمنی کرده بودم برای جواب حاضر شوند و آن سئوال این است که شنیده‌ام که اخیراً ایشان بریاست دانشگاه ایران انتخاب شده‌اند. آقایان البته مطلع هستند و میدانند که ریاست دانشگاه یکی از مشاغل آبرومند و درجه اول و معنون کشور است و حقاً متعلق به یکی از رجال درجه اول و مورد اعتماد کشور است نه این است که بخواهم از ایشان سلب کنم این صفات را ولی خارج از ادب و نزاکت است که انسان این صفات را برای خودش قائل شود و برای خودش ابلاغ صادر کند. عرض کنم درهرکشوری وقتی که وارد شوید و سراغ بگیرید رجل درجه اول آن کشور یا رئیس مجلس شورای ملی است یا رئیس اونیورسیته آن مملکت است (صحیح است) و همیشه سعی می‌کنند اشخاص آبرومند و بزرگ راولو با فشار هم باشد این مشاغل را بآنها تحمیل کنند چون اینها مظهر فهم و فراست وفضل و دانش کشور هستند (صحیح است) در قانون دانشگاه ایران هم رعایت این مراتب را کرده است و طوری قانون تشخیص کرده است و صراحت دارد که از چندین ماده اش برمی اید که شخصیت وزیر فرهنگ با ریاست دانشگاه با هم متمایز است و در آن واحد یک نفردو مقام را نمی‌شود حائز بشود بنده موضوعی که بنظرم رسیده است یادداشت کرده‌ام و به اطلاع آقایان نمایندگان محترم میرسانم تا بدانند آقایان که مفهوم این مواد قانون دانشگاه این است که اینها دو شخصیت متمایز هستند.
ماده سوم قانون دانشگاه می‌گوید: رئیس دانشگاه در آغاز افتتاح برحسب پیشنهاد وزیر معارف بموجب فرمان همایونی تعیین و بعدها بر طبق ماده ۱۴ بر حسب پیشنهاد شورای دانشگاه و موافقت وزیر معارف بموجب فرمان همایونی منصوب خواهد شد. یعنی شورای دانشگاه نامزد می‌کند پیشنهاد می‌کند وزیر فرهنگ هم به خاک پای همایونی.
جمعی از نمایندگان ـ خاکپای؟
نراقیـ به مقام سلطنت. این از اصطلاحات معمولی است که متأسفانه معمول است (صحیح است) و فرمان صادر می‌شود این یک ماده است و چندین ماده دیگر هم دارد که در هر جا تصریح دارد و جدا کرده است وظیفه رئیس دانشگاه را از وظیفه وزیر فرهنگ. اینجا از نقطه نظر قانون یک همچو اشکالی است که وزیر فرهنگ نمی‌تواند شاغل دو مقام درآن واحد بشود یکی عضویت مقام اداری و سیاسی و عضویت در هیئت دولت و مسئولیت در مقابل مجلس شورای ملی یکی هک یک مقام علمی و فضلی و ادبی مقام شامخی که مبری از هر گونه تهمت و هر گونه مسئولیتی است حالا از نقطه نظر اخلاق و از نقطه نظر جریان عمومی مقایسه بکنیم می‌بینیم که همه جا از سوء استفاده و سوء ظن در قوانین جلوگیری شده است در قانون انتخابات هست که هیچ مأموری در حوزة مأموریت و کار خودش نمی‌تواند انتخاب شود این برای جلوگیری از سوء ظن مردم است نسبت به آن مأمور و برای جلوگیری از سوء استفاده آن مأمور است نسبت به مردم. از این نقطه نظر است ودر هرمرحله از مراحل این نظر است و این یک جریان طبیعی است وقتی که رئیس یک بنگاهی وزیر فرهنگ از نقطه نظر اداری و سیاسی زمامدار وزارت فرهنگ و زمامدار تمام شعب و مؤسسات آن وزارتخانه است پنج شش ماه از اوقات وزارتش را صرف این کرد که دانشکده‌ها را چه جوررئیس برایش انتخاب کند و چه عناصری را برای آن دانشکده‌ها بگمارد که بالنتیجه ایشان رئیس دانشگاه بشوند و منتهی به انتخاب شخص ایشان بریاست دانشگاه بشود بنده این را یک سوء استفاده از مقام تلقی می‌کنم (اعتبار ـ این چه سئوالی است آقا ؟) واقعاً اگر ایشان می‌دانستند که حقاً قابل این هستند که بریاست دانشگاه انتخاب شوند چه مانعی داشت از عضویت هیئت دولت استعفای کردند بعد بریاست دانشگاه قانوناً انتخاب می‌شدند حالا نمی‌خواهم وارد این عملیات خصوصی بشوم این است که بنده به ایشان و همکاران آتیه ایشان گوشزد می‌کنم که این رویه شایستة مقام وزارت نیست وزرای قبل از ایشان هم این نظریه را داشتند اما شاید ظرفیت شان مانع بود. آقای تدین استادرتبه ده بود وآن مقدمات را داشت ولی شاید بعضی چیز‌ها نگذاشت که این مقدمات را فراهم کند. اقای دکتر صدیق هم مقدمات را داشت آقایمنصورالسلطنه عدل هم داشت ملی اینها نکردند این مقدمات را فراهم نکردند اینها وقت وقوایشان را صرف تهیه این مقدمات نکردنداز طرف دیگر می‌خواستم بایشان عرض کنم که در دانشگاه ایران اگرچه باعجله تشکیل شد اما باز مردمان بزرگی هستند که از هر حیث شایسته هستندوشایسته ترواینها الان دماغ سوخته هستند درهریک ازدانشکده‌ها در دانشکده پزشکی آقای دکتر امیراعلم هست دکتر لقمان الدوله هست دردانشکده حقوق آقای منصورالسلطنه عدل هست آقای صدیق حضرت هست دردانشکده ادبیات آقای تدین وآقای دکترشفق وآقای دکترصدیق هست همین دانشکده فنی جوان راشما نگاه بکنید که در این دانشکده که ازجوان ترین دانشکده‌های مااست عناصری هستند فاضل دنیاپسند عناصری هستند که باندازة یک عمر زحمت کشیده‌اند افتخار کشورند آن مهندسی که رفتد است و اکل پولی تکنیک را تمام کرده ومدرسه مهندسی معدن را تمام کرده یاتوانسته است بیکی از مدارس درجة اول انگلیس یا فرانسه وارد شود وآن جا را تمام کند اهمیت وارزش علمیش خیلی بیشتر هست از کسی که دیپلم دکترا درپیسیکولوژی یامداگوژی افتخاری بدست میاورد این خارج از تناسب است که این مقایسه راکرد بااینها آ“ هم با این کیفیت وبعقیده بنده این یک عمل خارج از ادب ونزاکت است.
وزیر فرهنگ ـ (آقای دکترسیاسی)ـ جواب بنده خیلی مختصراست ومنتهی است بریک توضیح ویک اعتراف توضیحی که برای روشن شدن ذهن نمایندگان عرض می‌کنم اینست که ریاست دانشگاه برای وزیر فرهنگ متضمن هیچ حقوق وهیچ مزایای مادی نیست واز روزی که دانشگاه تأسیس شده است یعنی از خرداد۱۳۱۳ تاامروز وزرای فرهنگ ضمناً ریاست دانشگاه راهم عهده داربوده‌اند و وظیفه ریاست دانشگاه را انجام می داده‌اند بنده هم بحکم سابقه این وظیفه را عهده دار شدم تنها تغیری که پیش آمده است تنها پیش آمدی که تازگی دارد این است که استادان دانشگاه بارأی خودشان این وضع را تصدیق فرمائید کردهاند واز طرف بنده هم هنوز اظهار قبولی نشده است وحکمی وابلاغی برخلاف آن چیزی که ذکر شده است صادر نشده است وضع سابقی که وزرای فرهنگ داشته‌اند همان وضع راوزیر فرهنگ فعلی هم داشت فقط فرقی که داشت این بود که شورای دانشگاه این راتصدیق کرده است (صحیح است). اما اعترافی که باید بکنم این است که بنده خودم را سزاوار وشایسته ابراز واظهار این حسن ظنی که از طرف رؤسای دانشکده‌ها که جناب آقای دکتر امیراعلم ودیگران را که اسم بردن جزو همین دسته هستند نمیدانم وهر چند این مردمان متشخص ودانشمند با رأی مخفی وباتفاق این حسن عقیدت رابنده اظهارکرده‌اند این موضوع امررابخود من مشتبه نکرده است ونخواهدکرد ومن خودم را مستحق این افتخار نمی دانم وازاین حیث با آقای سئوال کننده اختلاف عقیده ندارم بلکه اذعان دارم باینکه کوچکتر از آن هستم که رئیس دانشکده یا دانشگاه وبطریق اولی وزیر فرهنگ این کشور باشم وبهمین جهت هم بود چنانکه خاطر محترم آقایان نمایندگان مستحضراست همیشه استنکاف داشتم از اینکه این مشاغل را قبول کنم واین که پنج ماه پیش این مسئولیت بزرگ راقبول کردم چرا قبول کردم وچطور شد؟ این موضوعی است که از بحث خارج است فقط باآقای سئوال کننده تذکر می‌دهم که گاهی ممکن است اتفاق بیفتد واگر این امر اتفاق افتاد که رأس یکی از کارهای این مملکت آدمی غیر متخصص وغیر صالح قرار گرفت خاطرشان نباید زیاد افسرده وملول باشد برای اینکه این امر موقتی است واستثنائی است.
دکتر طاهری ـ شما اهل این کارید شایسته هستید:
عده از نمایندگان ـ صحیح است ـ صحیح است.
وزیر فرهنگ ـ ومی گذرد وچنین شخصی خواهی نخواهی (شخص نامناسب وغیر صالح) از بین می‌رود وبکنار خواهد رفت واگر جان سختی هم بکند محیط وافراد اورا بکنار خواهند زد ومقام اورا بکسانیکه دارای شخصیت وفضیلت هستند چنانکه منظور نظر ایشان است خواهد داد عرض دیگری ندارم. (صحیح است. احسنت)
ـ شور اول گزارش کمیسیون کشاورزی راجع بآبیاری
[۴ـ شور اول گزارش کمیسیون کشاورزی راجع بآبیاری ]
رئیسـ گزارش کمیسیون کشاورزی راجع بمسئله آبیاری مطرح است. شور اول است. گزارش کمیسیون خوانده می‌شود.
گزارش از کمیسیون کشاورزی بمجلس شورای ملی.
کمیسیون کشاورزی لایحه شماره ۱۶۹۷۷ دولت راجع بآبیاری را درچندین جلسه با حضور آقای وزیر کشاورزی مطرح نمود وبا اصلاحاتی که بعمل آمده اینک گزارش آن بشرح زیر برای شور اول تقدیم می‌شود
رئیسـ گزارش کمیسیون بودجه دراین خصوص خوانده می‌شود:
گزارش از کمیسیون بودجه بمجلس شورای ملی:
لایحه شماره ۱۶۹۷۷ دولت راجع بآبیاری از نظر قسمت مالی آن در کمیسیون بودجه مورد شور ومطالعه واقع وبالنتیجه با گزارش کمیسیون کشاورزی دراین خوصوص موافقت واینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید
رئیس ـ مذاکرات در کلیات است. آقای انوار.
انوار ـ مخالفت بنده نه اینکه مخالفت نسبت بوجود این موضوع باشد بلکه راجع بوجود این مؤسسه و وجوب آن نیست در این باب بنده مخالفتی ندارم مخالفت بنده راجع به چیزی است که بنده همیشه از ایشان گله دارم وآن راجع به تفریط کاری است آقای وزیر کشاورزی در حقوق ودر مالیة مملکت جایز میدانند ودلیلش هم این است که آقایان نمایندگان ورفقا هر کس میل دارد برود بوزارت کشاورزی وآن جارا با آن عرض وطولی که گمان نمی‌کنم در هیچیک از ممالک متمدنهاین قدر عرض وطول داشته باشد از کف خیابان تا آن بالا فرشهای یک رنگ ودرخشنده ایجاد کردهاند اطاقهارا بایک ترتیب فوق العادة تزئین کردهاند بنده می گو یم مملکت ما البته خیلی دارا هستیم ولی امروز ما نداریم نداریم اوروز دسترسی نداریم. ایشان و این قانون می‌خواهند ایجاد یک مؤسسه مستقلی رابرای آبیاری بنمایند این مؤسسه مستقل فرداست که یک لایحه برایش می‌آورند مدیرکل می‌خواهد معاون می‌خواهد منشی می‌خواهد مفتش می‌خواهد تصدیق می فرمائید این لایحه را که ما اعتبار می‌دهیم چند میلیون این برای این است باید باشد که بعد در سالهای سال طرف جنوب که بی آب مانده است امیدوارباشیم که شاید در آنجا احداث قنات بشود وآبیاری بشود ودر آنجا یک قدمهائی برای آسایش مردم برداشته شود وتمام ب رای این اداره مستقل مصرف بشود بطوریکه بدرد مردم بخورد و احداث قنوات بشود آقایان توجه می فرمائید بنده فریاددارم دلم می‌سوزد بیائید بودجه تفصیلی راه را که به مجلس آمده است ببینید تا مطلع بشوید که چه واقع شده است چهارده کرور تومان مخارج راه شده است که هیچ واجب نبود چند میلیون مخارج کشاورزی شده است نگاه کنید وقتی که می‌خواهند یک جنگل را درست کنند می‌گویند که اگر یک زرع مکعب یک متر مکعب چوب بردارند یک پولی باید بدهند درخت کاشتن درآن نقطه صحبتی که بنده دارم برای این است که می‌گویم این اداره مستقلی که می‌خواهید ایجاد کنید مخارجی که در آنجا می‌خواهید بکنید باید صرفاً برای آبیاری باشد وخرج اداری نشود این ایرادی است که من دارم و همیشه می‌گویم این ایرادمن است والا با اساس آبیاری بنده موافق هستم (صحیح است) نهایت یک میزانی را باید برای خرج اداری شان معین کنند که آن میزان رامجلس تصویب کند نه اینکه دستشان باز باشد که در خرج کردن وهر طور دلشان بخواهد باسم مؤسسه آبیاری خرج کنند (صحیح است)
وزیر کشاورزی ـ شاید آٌای انوار از دست بنده خیلی آه وناله داشته باشندکه شاید خرج زیادتری کرده باشم وایشان می‌فرمایند باید کمتر خرج بشود بنده خرجی که می‌کنم مطابق اعتباری است که کمیسیون بودجه تصویب کردهاند واقلاام کل وجزء بودجه را رسیدگی وتصویب فرموده‌اند آن قالی وفرشهائی را که فرمودند آن را نشان بدهند که در کجاست واگر زیادی داشتم فوراً می‌فروشم. اما راجع باین لایحه تصور می‌کنم که اگر بهترین خرج وخرج واجب باشد همین خرجی است که در این قانون ما پیش بینی کردایم وتصور می‌کنم آقای انوارهم موافق باشند (صحیح است) باآن واین بنگاه فعلاً هم هست وخرج زیادتری هم برای اداره وقالی صندلی وفلان که فرمودند نخواهد شد وتمام این پول بمصرف کارهای فنی خواهد رسید که شرحش را ملاحظه خواهند کرد وهر قسمی که تصویب فرمودند همنطور اجرا خواهد شد وهیچ زیاده روی هم نخواهد شد اگر هم تصویب نفرمودند عملی نخواهد شد.
رئیسـ آقای روحی
روحی ـ عرض کنم از دورة پنجم باین طرف مستقیماً یک قوانینی از مجلس شورای ملی گذشته است منتهی درآن موقع یک کارهائی بود بنا بمقتضیات روز انجام می‌شد در عمل قانونش هم درضمن می‌گذشت وما مطمئن بودیم که آن چه در قانون می‌گذرد همن اجرا می‌شود ولی متأسفانه فعلاً تصور نمی‌کنم که این وضعیت را دولت حاضر داشته باشد که یک قانونی را که میگذراند با او همراه باشد که بمرحله اجرا برسد همین قانون جنگل را بنده بشما اطمینان می‌دهم که تا سال دیگر هم اجرا نشود این کار مراقبت می‌خواهد مواظبت می‌خواهد وقت می‌خواهد تا قانون عیناً اجرا بشود این مراقبت متاسفانه امروزدرکشورمادرمأمورین ما در وزرای ما درمعاونین ما مثل پیش نیست حالاچرااینطور شده است بنده نمی دانم ودلیلش را بخودشان واگذار می‌کنم. اما این قانون آبیاری بعقیده بنده این یکی از بهترین قوانینی است که بعقیده بنده بایددرایران اجراشود ولی بنده عقیده دارم کهاین را باید بدست مردم داد آقادولت باید حتی المقدورکمتر مداخله کند در این قانون باید به مردم اجازه بدهد که شرکتهائی تأسیس کند وبروند قنوات مخروبه راآباد کنند سد بندی کنند وآب برای مملکت فراهم کنند نه اینکه خود دولت بخواهد بیاید وعمل کند باعث می‌شود که خرج زیاد بشودنتیجه هم عاید نشود بنده از جنوب اطلاع دارم ازشهر تبریز که یک سفررفته‌ام اطلاع دارم در اطراف شهر تبریزودراطراف کرمان وفارس صدها قنات مخروبه افتاده است اگر یک نفر خواست برود این قنوات رادست بزند ویک گشایشی برای مردم این شهر‌ها فراهم کند جلویش را می‌گیرند ونمی گذارند وبعنوان مالکیت مانع می‌شود. در صورتیکه تا آن ساعت یک نفر هم ازش استفاده ننموده بنده آقا مطابق تاریخ این عرایض را می‌کنم شهر کرمان یک میلیون ودویست هزار نفر جمعیت داشته است وامروز در اثر بی آبی تقلیل پیدا کرده است به پنجاه وپنج تا شش هزارنفر ملاحظه بفرمائید که این چه تنزل فاحشی است که ما ازحیث نفرات دراینشهر بواسطه کم آبی دچار شده‌ایم درکرمان یک عدة زیادی قنوات بوده است که بعضی از آنها تا پنج سال پیش هم دائر بوده است ولی امروز بحال بائر افتاده است ومالکین واهالی هم توانائی ندارند روی اینکه باهم نفاق دارند واتحادنظرندارند بنده عقیده دارم که دولت می‌بایستی یک مادة واحده بمجلس بیاورد وانواع سدبندیها رابه اختیارمردم می‌گذاشت که هرکجا آبی دیدند شرمع به بیرون آوردن بکنند و یک ضرب الاجلی در مدت یکسال معین می‌کرد که اگر در مدت یکسال مالک آبادی کرد فبها واگر آباد نکرد دیگر حقی نداشته باشد والا این قانون شاید تا یک حدی مفید باشد ولی بطور کلی سودمند نیست بنده با آقای وزیر کشاورزی صحبت کردم نظر ایشان هم همینطور بود گفتند ما فعلاً این قانون راآوردیم ممکن است مجلس شورای ملی اصلاحاتی درضمن گذشتن قانون بکند بنده عرض می‌کنم در جنوب الان بیش از ده هزار قنات خرابه بیشتراست الان درسیرجان بیش از سه هزارقنات مخروبه است مال خود دولت هم هست اینها را باید اصلاح کرد ورفع فقر وبیچارگی رااز مردم نمود واین قنوات بعقیده بنده نفرین می‌فرستند بآن کسانی که می‌توانند مشکلات را رفع کنند واینها را آباد کنند ونمی کنند صاحب قنات هر کس هست باید ملزم باشد درظرف یک سال دروقت ادارة کشاورزی هم با او یک کمکی بکند واین کار بکند اگر نکرد اول کسی که کرد این اجازه باو تعلق می‌گیرد شما یک کاری بکنید که اثری داشته باشد نه اینکه یک کاری بکنید که هیچ اثرنداشته باشد قانون را بایستی اجراکرد وباید یک مواد عملی داشته باشد و قابلاجراسهل التناول باشد که همه کس بدان دسترسی داشته باشد وبتواند عملی بکند وقنوات مخروبه را آبادکنند جنوب امروز از خشک سالی دارد می‌سوزد هزاران قنات مخروبه درآنجا خوابیده است آذربایجان خراسان وسایر قسمتهای ایران همین طور یک فکری بکنید آقای وزیر کشاورزی این لایحه شما این مقصود را عملی نمی‌کند شما می گوئید بانک کشاورزی کمک می‌کند ولی آیا کسی می‌تواند ازآن استفاده کند ولی وقتیکه یک صاحب قناتی یک بنچاق کهنه دارد مال سیصد سال پیش از این واین را دست آویز قرار داده ومعلوم هم نیست اصلاً ماخذ سندش چیست ونمی گذارد آب بیاید به اطراف و خودش هم آباد نمی‌کند بنابراین دولت وشهرداری نباید در مقابل این وضعیت تماشاچی باشد بعقیده بنده این وضعیت خوب نیست بایستی لایحهرا طوری تنظیم کنید که حق بدهد بمردم که بروند وقنوات مخروبه را آبادکنند نهاینکه بگوئید خوب یک مالکی دارد که یک قباله هم در جیبش دارد این را این را صد سال است خراب وبایر نگاه داشته وآباد نمی‌کند در صورتیکه ساکنین آنجا ازخشکی میسوزدپس بعقیده بنده این قانون ابداً سودمند نیست بایستی سعی کنید ویک شرکتهائی تشکیل بدهید برای آبیاری برای سدبندی برای آب آوری از قنوات بایر آن وقت درست می‌شود چیز غریبی است ما وقتیکه یک کسی میاید یک کاری می‌کند میگوئیم سود فراوان می‌برد باید هم ببرد مسلماً با اینکهمالک مخالفت می‌کند وبهمین ملاحظات تمام قنوات از بین رفته است آقاقانون مرورزمان یک قانونی بود که بنده خودم در این مجلس شورای ملی افتخار دارم که به تصویب آن رأی داده‌ام این قانون وقتی گذشت در مجلس یک قانون بود که یکعده رضایت نداشتند الان بعد از دهسال اثرات خوب این قانون بکلی آن نگرانی رااز بین برده وعدة زیادی دعوا‌های پوچ کشور را برانداخته است ودادگستری را یکقدری آرام کرده وهیاهو را از بین برده است این قانون مرور زمان را برای قنوات هم قائل شوید اگر کسی درظرف سه سال قناتش را آباد کرد چه بهتر والا حقی به قنات نخواهد داشت آقا این معنی ندارد این اصول کثیف راباید عوض کرد واز بین برد بنده عقیده‌ام این است که این قانون اگر بااین وضع بگذرد بهیچوجه سود مند نیست وبایستی برود ویک کمیسیون ویک اصلاحاتی در اطراف آن بعمل بیاید.
وزیر کشاورزی ـ آقای نماینده محترم در ابتدا شرحی راجع بعدم موافقت ادارات در اجرای فرمودند بنده بسهم خودم می‌توانماطمینان بدهم به آقایان که تا آن حدی که مقدور است مراقبت می‌شود وخواهد شد و هیچ دلیل ندارد که مراقبت نشود وهیچ دلیل ندارد که یک قانونی بیاید بمجلس وقت آقایان تلف شود بعد هم اجرا نشود مخالفت ایشان هم بااصل موضوع نبود یا اصل تنظیم لایحه بود نظر ماهم با ایشان یکی است ما می‌خواهیم که اب فراهم شود تا بتوانیم زراعت کنیم حالا اگر در این قانون موادی بنظر ایشان برسد که بقدر کفایت قوی نباشد البته یک موادی پیشنهاد بفرمایند که این نظری که همه داریمبهتر اجرا شود وزودتر بمقصود برسیم وهیچ دلیلی هم ندارد که بنده قبول نکنم بنده خودم اذعان دارم ودر خارج هم عرض کردم خدمتتان که دوسه ماده باید به این قانون اضافه شود تا آن نظریه تأمین شود بنده دو سه مرتبه هم عرض کردم بعضی از آقایان فرمودند که قانون را مختصر بیاورید که زود بگذرد حالا اگر صلاح دانستید موادی اضافه شود پیشنهاد بفرمائید بنده هم موافقم مخصوصاً راجع به قنوات بایر واصلاح قانون قنوات که بنده هم کاملاً موافقم یک کلمه فرمودند که طرز اجرایش برای بنده یکقدری تأسف دارد وآن راجع به شرکتهااست اگرهم بنا شود این کار عملی شود تازه مالک موافقت نمی‌کند ومیگوید ما اصلاً آب نمی‌خواهیم آنوقت شما که مابیائیم مردم را وادار کنیم شرکت بکنند وشرکتهائی تشکیل بدهند واینها هم بهیچوجه حاضر نشوند وبازی دربیاورند این است که ما چند راه اینجا پیشنهادکردیم بلکه آن منظورما عملی شود
رئیسـ آقای اوحدی
اوحدی ـ بنده باروح این قانون کاملاً موافق هستم واین لایحه رابهترین لوایح دولت میدانم برای احیای اراضی فقر البته همه آقایان تصدیق دارند که مملکت ایران بواسطه نداشتن آب هشت قسمتش بایرافتاده است وقسمت آبادش دو قسمت بیشترنیست بنابراین هیچ اشکالی دراصل موضوع آبیاری بنظربنده نمی‌رسد صحبت در طرز تنظیم این لایحه است ا. لاً دراین لایحه نوشته شده است اداره مستقل بنام اداره آبیاری تأسیس می‌شود بنده انتظار دارم که آقای وزیر کشاورزی معنی استقلال را برای بنده توضیح بدهند اگر مقصود از استقلالی که به این اداره داده می‌شود بمعنی حقیقی استقلال است که درامرآبیاری هرچه را که صلاح مملکت میدانند اقدام بکنند اگر این است چرا اینجا نوشته‌اند که در تقدم وتأخر آبیاری یا سد سازی یا قنوات یا رودخانه پس از تصویب هیئت وزراء این اگر استقلال دارد تصویب هیئت وزراء در تقدم وتأخرچه اثر دارد اگر استقلال ندارد چرا نام اورا مستقل گذاشته‌اند باین اداره از یکطرف شما حق می‌دهید که اداره برای ساختمانهای سدها واگر احتیاج به استخدام مستخدم ومتخصص دارد می‌تواند این کاررابکند اگراین اداره محتاج شد به پنج نفر متخصص اروپائی برای سد سازی آیا حق دارد آن اشخاص را استخدام بکند وحقوقشان را معین بکند یا باید بوزلرت مربوته اش مراجعه بکند اگر بنا شد بوزارت مربوطه اش مراجعه کند پس استقلال ندارد پس نام این اداره را بعقیده بنده مقتضی نیست که این طور بگذارید با این شرح و بسطی که گذارده‌اید بهتر است که بنویسید وزارت کشاورزی اداره تأسیس می‌کند موسوم به اداره آبیاری آن وقت هم اختیار دارید و هم نظارت دارید همه چیز دارید این لفظ استقلال را از این لایحه بردارید صلاح هم این است چون او نخواهد توانست که عمل بکند و شما هم نمی‌گذارید که عمل بکند این یکی دیگر اینکه این قانون ناقص است به عقیدة بنده برای خاطر اینکه یک قسمت قنوات بائر یا دائر اینها از یک املاکی باید عبور کند تا به یک مادر چاه آن وقت این قناتی را که شما می‌خواهید دائر بکنید یا می‌خواهید توسعه بدهید مجبور هستید که چاههای آن را از ملک دیگری عبور بدهید آن وقت صاحب ملک با شما چه شکل رفتار می‌کند (عده‌ای از نمایندگان ـ آقا قانون مخصوص دارد) هست قانون (بله هست) بسیار خوب پس در اینجا نظر بنده تأمین شده؟ (جمعی از نمایندگان ـ بلی) مطلب دیگر در این قانون نوشته شده که عوائدی را که از ساختمانها و عملیات آبیاری عاید صندوق آبیاری می‌شود این عوائد باز خرج و هزینة ساختمانهای دیگر آبیاری خواهد شد در یک جای دیگر نوشته شده است عوائد حاصله از این عمل آبیاری صرف هزینة امور بهداری و فرهنگی آن محل خواهد شد این هر دو با همدیگر متناقض است اگر صرف اینها می‌شود او چه معنی دارد اگر صرف آبیاری می‌شود این عبارت چه معنی دارد؟ بعلاوه این صرف را هم که برای آبیاری معین کرده‌اید معلوم نیست یک عوائدی را که شما از یکقسمت از کشور تحصیل کرده‌اید آیا شما صرف همان قسمت از کشور خواهید کرد یا اینکه عوائد توی صندوق شما است بسیار خوب حالا فرضاً صندوق شما دارای پنج میلیون پول است این پنج میلیون پول را می‌رویم فلان قسمت سد سازی می‌کنیم در آنجا قنواتی را احداث می‌کنیم کدام یکی؟ این قانون گنگ است هیچ کدام از اینها را درست بیان نمی‌کند مطلب دیگر یک مواردی قبل از طرح این قانون در جریان است از قبیل اتصال آب کوه رنگ به زاینده رود با یک زحماتی که در اطراف این موضوع کشیده شده و از طرف دولت اقدام به عمل شده و شروع کردهاند و مشغول هستند و همچنین در کرمانشاه برای آن رودخانه و آن شرکتی که در آنجا تأسیس شده آیا آنهائی که مشغول عمل هستند آنها هم مشمول این قانون خواهند بود یا خارج خواهند بود اگر اینها را هم می‌خواهند مشمول قرار بدهند من درخواست می‌کنم قسمت زاینده رود و اتصال آب کوه رنگ را از این قانون و جریانی که در اینجا نوشته شده است مستثنی کنید
وزیرکشاورزی ـ نسبت به بنگاه مستقل که فرمودند نظر ما این نیست که مثل ادارات مستقلی که در چند سال پیش داشتیم که در حکم یک وزارتخانه بود این هم اینطور باشد منظور ما از این لغت مستقل دادن یک آزادی عملی است به این اداره که می‌تواند کارهای جاری خودش را بدون اینکه هر روز گزارش بدهند بوزارت کشاورزی ووزارت کشاورزی هم مأمور بفرستد وتشریفاتی بعمل بیاورد ودستوراتی بدهد اجرا کند والا البته این اداره تحت نظر وزارت کشاورزی است ودر کارهای کلیش بایستی دائماً در تحت مراقبت این اداره باشد فقط در کارهای جزئیش یک اختیاراتی قائل شدیم راجع بایرادهائی که آقای اوحدی فرمودند وآقایان هم فرمودند این ایراد ایشاناصلاً در قانون پیش بینی نشده است منتهی البته در قانون صورت جریان کار طوری است که نتیجه بزحمت حاصل می‌شود و البته باید آن مواد اصلاح شود وبنده هم با این قسمت موافقم که اصلاحات لازم بشود راجع به عوائد که فرمودید باز در چاپ یک اشتباهی شده است در آمد‌های این کارها مخصوص بوسیله آبیاری کشور می‌شود ودر ماده هشت نوشتیم که این در آمدها برای ترفیه حال زارعین آن منطقه که در آنجا زراعت می‌شود بخرج خواهد رسید ولی البته در ظاهر مطلب اشتباهی است که البته تقصیر بنده نیست در چاپ اشتباه شده پیشنهادی که هست این بود ده درصد از درآمد برای ترفیه حال زارعین ورعایای آن محل بمصرف برسد که بیمارستان بسازندمدرسه بسازند واین کلمه ده در صد این جا افتاده است وباید اصلاح شود راجع بکارهائی که در جریان داشتیم بعضی‌ها در بودجه امسال درمجلس شورای ملی مبلقی تصویب فرمودید که طبق آن دراین جا عمل می‌شود مثل ساختمانهای شبانکاره و آبیاری بهبهان وآب کوه رنگ وبنده امیدوارم تا جند روز دیگر یک اطلاعات خوبی راجع به آب کوه رنگ بدهم ولی فعلاً اعتبارش جزء این قانون است ولی در هر حال چون کوه رنگ را قبل از همه شروع کرده‌ایم مقدم برسایر کارها خواهد بود وجای نگرانی برای آقای اوحدی باقی نخواهد بود
جمعی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است
رئیسـ رأی گرفته می‌شود بورود در شور مواد آقایان موافقین برخیزند
(اغلب برخاستند) تصویب شد. ماده اول
ماده اول ـ برای توسعه واصلاح امور آبیاری کشور بنگاه مستقلی تحت نظارت وزارت کشاورزی بنام بنگاه مستقل آبیاری تأسیس می‌شود
رئیسـ آقای هاشمی
هاشمی ـ بدیهی است یکیاز منابع طبیعی ایران همان کاریزها وقنواتی است که قدمای مورخین ابتگار آن رابایرانیانی می‌دادند مخصوصاً از آقایان نمایندگان استدعا دارم توجه بفرمایند بعرایضم که از این دورة مجلس یک کاریکه اساس وبنیاد آبادی وسعه عیش وفراوانی ارزاق ایران خواهد شد انجام یابد که متأسفانه در عرض این بیست سال باتوجه بهر گونه کارباین قسمت توجه نشده جناب آقای وزیر کشاورزی البته میدانید که هر سلطان بزرگی که در تاریخ ایران پیدا شد افتخارش این بود که من قنات خرابه در ایران باقی نگذاشتم این نسبت راحتی بزمان انوشیروان می‌دهند حالا قصد بنده تاریخ گوئی نیست قصدم این است که در هر دوره برای این کار وعمران قنوات یک افکار صائبی بکار می‌افتاد که نتیجه حاصل شود حالا موضوع این است که آن چیزی که بنده می‌خواهم در این قانون نیست می‌خواهم مطالبم را عرض کنم که یک فکری در این کار بشود در احکام اسلام راجع به قنات یک احکام صریحی نبوده گویا در تاریخ که زیدی دیدم که در زمان عبدالله طاهری در خراسان وقلمروحکومتش دید که قنوات خیلی خراب شده است فقها وعلما راجمع کرد ویک احکامی نوشت برای عمران و آبادی قنوات وما نباید حالا کمتر از هزار وصد سال قبل باشم با جعفر برمکی هارون الرشید را آورد دور ایران گرداند هرجائی متمولین ودهقان زادگان میامدند از زیادی مالیات می‌نالیدند هارون از جعفر می‌پرسید که سبب چیست لآن وقت دفاتر املاک ومالیات دورة انوشیروان را بیرون میاوردند ومیگفت نگاه کنید به قنوات آباد دورة انوشیروان ودوره ساسانیان وببینید در نتیجه تاخت وتاز عرب مخصوصاً در زمان امویها قنوات خراب شده وملت ایران فقیر شده است وامروز بدتر زا آ“ دوره شده است البته در جنوب اگر ملاحظه بفرمائید می‌بینید کهپنجاه هزار کاریز خراب است که در سابق آباد بوده اعم از وقف واعم از ملک اشخاص وعیب بزرگ هم این است که خلاصه سعی وعمل از اینمملکت رخت بر بسته این قنوات بایر دردست یک عده از بقایای خانواده‌های کهن افتاده است غالباً هم مشترک است بین افراد زیادی که نه خودشان آباد می‌کنند ونه قوه آباد کردن دارند ونه بهیچ شرطی بایک طول مدتی وبایک اجاره اجازه می‌دهند که سایرین بیایند واین قنوات را آباد کنند ودر قوانین ما هم چیزی نیست که بتوان صریحاً آنها را ملزم کردیا وادار کرد که قنوات آباد شود و بحال اولیه شان برگردد این است که مخصوصاً جناب آقای وزیر کشاورزی ومجلس شورای ملی باید سعی بفرمایند که در برابر خیابانهای اسفالته وخیابان سازی یک مدتی هم توجه به خیابانها وقنوات خرابه بفرمایند کهمملکت ایران بلکه بزمان اولش برگردد
ملک مدنی ـ چون ماده اول است مطابق سابقه می‌شود در کلیات قانون مطالبی عرض کرد اینجا برای این که سوء تفاهمی نشود بنده یک تذکر اتی عرض می‌کنم مذاکراتی که آقای هاشمی فرمودند یک کلیانی است که بجای خودش صحیح است وجای تردید نیست واصل این لایحه روی همین نظر بوده است که آقای هاشمی توجه کردهاند همینطور که ایشان اظهار کردند بواسطه یک حوادثی که اصل آن نا امنی بوده است قنوات ایران بیشترش مخروبه شده است ودر اغلب قراء ودهات ایران قسمت زیادی قنات مخروبه وجود دارد که شاید هر دهی را آدم عبور می‌کند یک رشته دورشته قنات مخروبه در آنجا هست آنها بجای خودش مسلم است که البته باید وسائلآبادی وعمران آنها فراهم شود اما آنهائی که فعلاً موجود است وآبی دارد آنها هم صورت آبادی ندارد که در این لایحه پیش بینی شده است که قنواتی که بائر شده ودارای خورده مالک هستند وصاحبان آنها هم نمی‌توانند وسایل تنقیه وعمران آنهارافراهم بکنند مؤسسه آبیاری تشکیل شود که آن مؤسسه آبیاری توجه به آبادی آن قنوات داشته باشد بعقیدةبنده که یک مختصر اطلاعی از کار زراعت وفلاحت دارم ویک کاری است که خارج ازحرفه واطلاعات بنده نیست این لایحه یکی از بهترین لوایحی است که وزارت کشاورزی تهیه کرده است زیرا تمام نکاتی که لازم بوده است درنظر گرفته است اولاً تندروی نکرده است برای این که دخالت در قنات وزندگی وملک مردم نشده باشد که موجب زحمت مردم شده باشد، همینطور که آقای امیرتیمور در ابتدا فرمودند که دولت نمی‌تواند یک کاری که بالاخره مربوط به افراد است خودش دخالت کند این مطلب صحیحی است در جای خودش وبعقیده بنده باید کارها را داد بدست اشخاص مختلف ومردم که می‌خواهند کارخودشان را بکنند ملی باید نظارت دولت وبالاخره کمک دولت درمواردی که ضرور بشود بعمل آید که یکی از آنها همین مسئله است که مورد بحث است وخوشبختانه بعد از سالهای زیاد فعلاً وزارت کشاورزی متوجه این موضوع شده است واین لایحه راتهیه کرده است وبعد بمواد که می‌رسیم بحث می‌کنیم اولاً وجود این مؤسسه خیلی ضرری است و از تمام شعب وزارت کشاورزی مفیدتر و لازم تراست مخصوصاً با این قسمتی که پیش بینی کرده است که یک صندوقی داشته باشد که احتیاجات ملاکین و کسانی که می‌خواهند قنوات را آباد کنند و دسترسی نداشته باشد آن صندوق تهیه و تأمین کند و باعث معطلی نشود مرحله بعدش هم موادی است که بنظر بنده در این جا هست که مربوط بعمران و آبیاری قنوات است در کمیسیون عدلیه هم که آوردند از نقطه نظر آن مسائلی که مربوط به کمیسیون عدلیه بود آنجا هم بنده عرض کردم که این لایحه به بهترین وجهی تنظیم شده است نه آنقدر‌ها افراط کردهاند از اینکه بکار مردم دخالت شود که باعث زحمت آنها بشود و مأمورین دولت را در این کار مداخله نداده‌اند و نه از این طرف همین طور به امید خودشان گذاشته‌اند و تمام نکاتی که لازم بوده است پیش بینی کردهاند و بنظر بنده این لایحه لایحة بسیار مفیدی است و منظور همه را اگر انشاءالله بهمین کیفیت بگذرد و بموقع اجرا گذاشته شود
رئیسـ آقای فرمانفرمائیان.
فرمانفرمائیان ـ بنده موافقم.
رئیسـ آقای معدل. (بعضی از نمایندگان ـ کافیست کافی است)
معدل ـ بنده نظری که دارم راجع بنقشه آبیاریست که در این قانون تصریحی در این باب ندارد تمنی می‌کنم اگر این اصلاح مورد پسند آقایان نمایندگان واقع بشود آقای وزیر هم موافقت بکنند در شور دوم اصلاح شود و آن این است که برای آبیاری کشور و استفاده از هر نوع آبی که بشود از زیر زمین یا از آبهائی که روی زمین است استفاده بشود یک نقشة جامعی اهیه بشود وآن نقشة که سالیان دراز می‌خواهند از آن استفاده بشود قبلاً بتصویب هیئت وزیران برسد و رؤسای مختلف وزارتخانه یا وزیر یا آن بنگاه مستقل آبیاری هم بتواند دخل و تصرفی در آن نقشه بکند و آن نقشه و اساس را تغیر بدهد ما بتجربه دیده‌ایم که بیشتر اصلاحات را روز اول نیت خوبی داشتیم ولی هر بار هر کس آمده است روی یک فکر شخصی و روی یک غرض خصوصی آن نیت اصلاحی را بهم زده است البته تهیه این نقشه کارآسان و سهلی نیست ولی اگر امروز که دست بکار رده‌ایم موفق شویم که یک هیئت نقشه کشی استخدام کنیم استان به استان و قطعه بقطعة این کشور را از نقطه نظر آبیاری نقشه برداری بکنیم و این نقشه را پس از تصویب به چاپ برسانیم ودردسترس استفاده کنندگان قرار بدهیم و برای مملکت یک ذخیرة اساسی تهیه کرده باشیم بهتر است بسیاری از اشخاص هستند که دارای یک املاکی هستند که امروزه همین طور خراب و بائر افتاده است وآب ندارند در حالی که متخصص می‌تواند برای این اراضی منابع آبی را پیدا کند و راه وصول و حصول باین مقصود را هم به آنها نشان بدهد اگر این کار را که بگوئیم خورد خورد خواهیم کرد آرام آرام انجام بدهیم نقص دیگری در کار ما پیدا می‌شود و آن این است که همین دفعتاً می‌خواهیم محل خودمان استفاده کند و متصدیان وقت تحت تأثیر قرار می‌گیرند و این یکی همان نقشه را که دیگری آمده است و تصویب کرده است و مسئول انجامش شده آن را ناقص می‌گذارد و یک کار دیگری را شروع می‌کند و بهمین نظر بود که بنده خواستم این قسمت را موافقت بفرمایند که به هر مدتی که دولت خودش را قادر میداند از برای تهیه این نقشه اساسی این نقشه را تهیه کند و به تصویب مجلس شورای ملی برساند و مواعد اجرا و موقعی را که می‌تواند آن را عملی بکند در هر قسمتی آن را هم تعیین کند که مثل یک ساعت که منظم کار می‌کند آن را هم تنظیم کند و نقشه را همانطور که عرض کردم تنظیم کند در این لایحه تا این حد پیش بینی شده که آن نقشه را هیئت وزیران پس از پیشنهاد وزارت کشاورزی تصویب بکند بنده در این موضوع هم حرفی ندارم ولی نه اینکه از نظر اهمیتی که به فلان دلیل و فلان دلیل و فلان دلیل پیدا شد این کار را می‌خواهم بکنیم و یا وضعیت امر این نیست ووضعیت امر آنطور باشد که یا یک وزیر دیگری رفته است در آن ناحیه یک ملکی پیدا کرده است و یا یک حرفهای خودمانی موجب شود و این نقشه را که شش ماه درش کار کردهاند بهم بزنند و بروند سر یک کار دیگری نه این کار تمام شود نه آن کار (صحیح است کافی است)
وزیر کشاورزی ـ اگر سازمان آبیاری یک سازمان قدیمی بود البته با پیشنهاد آقای معدل کار آسانی بود و بنده هم فوری قبول می‌کردم ولی اگر بنا باشد که ما اجرای این قانون را موکول بکنیم به اجرای آن برنامه بیست سال پانزده سال طول می‌کشد، در این قانون یک ماده ایست که مادة چهار است و درآنجا نوشته شده است که وزارت کشاورزی موظف است که هیئتهای فنی تعیین کند که آنها درامور آبیاری شهرستانها بررسی کنند و نقشه‌های لازم را تهیه کنند البته بتدریج که این نقشه‌ها تهیه می‌شود هر کدام لازم ترو مهمتر است نسبت بموقعیت محل و احتیاج آن اجرا خواهد شد و برای عملی کردن این قانون و این قسمتها ما داخل مذاکره شدیم که یک عده قابل ملاحظة مهندس استخدام کنیم از خارجه که بتوانند در همه شهرستانها مشغول به بررسی و نقشه کشی بشود ولی آن قسمت که فرمودند که برنامه بتصویب مجلس شورای ملی برسد بنده تصور می‌کنم که مجلس شورای ملی وقتش حقیقتاً گرانبهاتر از این است که بخواهیم در فلان ده یک قنائی بکنیم یا فلان کار را بیاوریم بمجلس و دولت هم البته باید آنقدر مورد اعتماد مجلس باشد که ما وقتی یک کاری را احاطه کردیم بتصویب هیئت دولت آنها نمی‌آیند منابع عمومی کشور را فدای نظریة یک وزیری کنند تصور می‌کنم بنده با همین طرزی که ما نوشتیم و تقدیم مجلس شده کافی باشد و نظرآقای معدل هم کاملاً تأمین شود (صحیح است)
بعضی از نمایندگان ـ کافی است مذاکرات.
رئیسـ ماده دوم قرائت می‌شود.
ماده ۲ـ دولت مجاز است از سال ۱۳۲۲ تا سال ۱۳۳۲ سالیانه مبلغ چهل و پنج میلیون ریال برای توسعة امور آبیاری در بودجه مخارج غیر مستمر کشور منظور داشته و به چهار قسط متساوی در ۱۵ فروردین ـ ۱۵ خرداد ـ ۱۵ مرداد ـ ۱۵ مهرماه هرسال در بانک کشاورزی و پیشه و هنر به اختیار بنگاه مستقل آبیاری بگذارد.
رئیسـ آقای انوار.
انوار ـ خواستم عرض کنم که این اندازه که معین شده است چهل و پنج میلیون ریال سالیانه این میزان از روی چه تحقیقی معین شده است؟ این نقشه را که تصویب کردند و مطابق این نقشه که می‌خواهند در مملکت آبیاری بکنند از کجا تا کجا آبیاری می‌کنند؟ درهر سال این را باید بیاورند مجلس که آنرا مجلس قانونی بکند و رأی بدهد که این قسمت امسال محتاج الیه است وقتی قانون تصویب کرده است و در مجلس تصویب شد دیگر نتوانند تغییر بدهند نظر آقای معدل هم این بود بنده هم موافق هستم کاملاً لیکن خواستم به بینم این مبلغ چهل و پنج میلیون ریال را که به چهار قسط معین کردهاند از روی چه میزان و از روی چه قاعدة معین کردهاند اگر به بودجه کشور نگاه کردید که باین اندازه می‌توانید استفاده کنید میزانش چه چیز است و میزان این را بچه نظر گرفتید؟ این را بگوئید که ما هم بفهمیم.
وزیر کشاورزی ـ در نتیجة بررسی نقشه هائی که تا بحال شده هزینة ساختمانها را درحدود به چهل میلیون ریال برآورد کردیم این بود، که در ده سال سالی چهل میلیون ریال پیش بینی کردیم.
انوار ـ پنج میلیون ریال اضافه برای چیست؟
وزیر کشاورزی ـ مبلغ پنج میلیون ریال هم که اینجا اضافه شده است برای همان قسمتهای بررسی و تهیة نقشه در شهرستانها بنابراین مبلغ چهل میلیون ریال از این اعتبار بمصرف ساختمان می‌رسد و پنج میلیون ریال بمصرف مطالعه (صحیح است ـ بسیار خوب)
رئیسـ آقای امیر تیمور
امیر تیمور ـ البته اگر بوسیلة این قانون یک قناعت هم ما بتوانیم آباد کنیم حقیقتاً یک خدمت بزرگ وشایسته ایست نظر بنده در موضوع آبیاری فوق العاده وسیع است ومن معتقدم که اگر واقعاً ثلث از در آمد دولت واز بودجه کشور سالیانه بمصرف قنوات برسد ما یک خرج بیهوده نکرده‌ایم در این جا شما رقم را سالیانه آورده‌اید چهل وپنج میلیون ریالیعنی چهار میلیون وپانصد هزار تومان برای اینکار در نظر گرفته‌اید این مبلغ نسبت بآبیاری ایران فوق العاده حقیر ونا چیزاست که واقعاً تعارفی باید حسابش کرد خاسته یا مخارجی که امروزه میدانید چقدر سنگین شده است وشما اگربخواهید یک عماراتی را حالا بسازید این عمارت چهار میلیون وپانصد هزار تومان خرجش است آنوقت شما چه جور می‌توانید با چهار میلیون وپانصد هزار تومان در سال آبیاری کشور را تأمین کنید حقیقتاً برای تأمین نظری خودتان که عبارت از آبیاری کشور ایران باشد این مبلغ فوق العاده حقیر وناچیز است ومتأسفانه وکیل نمی‌تواند پیشنهاد خرج کند واگر این حق مطابق قانون اساسی از وکیل گرفته نشده بود بنده پیشنهاد می‌کردم بجای مبلغ چهارمیلیون وپانصد هزار تومان درسال چهل وپنج میلیون تومان اختصاص باین کار بدهند بنده مخصوصاً از آقای وزیر کشاورزی واز دولت تمنی دارم حالا اگر می‌خواهند بیادگار خودشان یک چنین قدمی بردارند که یک قدم اساسی برای احیاء و آبادی کشور است این رارقمش را ببرند بالا که با چهارمیلیون وپانصد هزارتومان کاری نمشود کرد وعرض دیگر بنده مدت ده سال برای اجرای این مقصود کم است ومدت را هم موافقت بفرمائید که ده سال به بیست سال اضافه بشود بعلاوه بنده پیشنهادی هم تقدیم کرده‌ام که بجای اینکه دولت مجاز است از سال ۱۳۲۲ تا سال ۱۳۳۲ سالیانه مبلغ چقدرمنظوربدارند نوشته شود دولت مکلف است مجاز عبارت تعارفی است شاید دولت نخواست این کاررا بکند وحال آنکه این یک قدم اساسی است که برداشته می‌شود وبا حسن نیتی هم که مجلس رأی می‌دهد وواقعاً می‌خواهم عرض کنم شاید یکی از افتخارات این مجلس باشد که یک همچو قدم اساسی برمیدارد بنابراین مخارجش را همه ساله باید پیش بینی بکنند وبعد بمجلس بیاورند وراجع بمدت هم پیشنهاد می‌کنم واستدعا می‌کنم که خود آقای وزیر کشاورزی این را مورد توجه قرار بدهند وراجع به مبلغ هم کمان می‌کنم چهل وپنج میلیون تومان است اگرچهار میلیون وپانصد هزار تومان است که اگر چهار میلیون وپانصد هزار است خواهش می‌کنم که خود آقای وزیر کشاورزی پیشنهاد بفرماید ۴۵ میلیون تومان بشود وبنده تصور می‌کنم که ۴۵ میلیون تومان منظور است نه چهل وپنج میلیون ریال واگر همان چهار میلیون وپانصد هزار تومان باشد هیچ کاری نمی‌توانید بکنید یک پولی است که نفله شده ودور ریخته شده نتیجة هم ندارد.
وزیر کشاورزی ـ البته بنده تصدیق دارم که مبلغ چهل وپنج میلیون ریال کافی نیست ولی بی خود هم نباید یک مبلغی بنویسید ودر قانون پیشنهاد کنند که میدانید در سالهای اول ما توانائی آنرا نداریم این کار اساسش بررسی است وتعین نقشه ونقشه‌های کامل شاید اصلاً در سال اول ما قادر نشویم که این چهل وپنج میلیون ریال را هم خرج کنیم ولی در سالهای بعد عوض چهل وپنج میلیون نود میلیون خرج داشته باشیم ازاین جهت بنده پیشنهاد کردم که هر مبلغ که از این اعتبار باقی بماند در یک صندوق مخصوصی برای همین کار آبیاری جمع آوری شود ودر سالها ی بعد بمصرف برسد (صحیح است) بعلاوه عوائدی هم که ازاین کارها حاصل می‌شود بخرج همین آبیاری برسد در این صورت ممکن است که اگر مرتباً دولت همین چهل وپنج میلیون ریالش را بدهد از در آمد خود این کارهای آبیاری هم سالی بیست سی میلیون ریال از آن محل داشته باشیم که توانائی را در سال به هفتاد میلیون برسانیم ونظریه آقای امیر تیمور تأمین خواهد شد ما راجع بمدت ده سال که فرمودند بنده نظرم این بود که مدت را طولانی بگیریم ولی اگر خیلی طولانی بکنیم شاید عملی نباشد ولی ده سال یک مدتی است که نزدیک است ومیشود این را عمل کرد ویک حساب دیگری هم که ماکردیم این بود که بعد از ده سال در آمد کارهائی که ما انجام می‌دهیم فروخته شود پنج شش میلیون تومان در سال خواهد بود در این صورت بعد از انقضای ده سال اگر دولت هم یک پولی نداد برای آبیاری در آمد خود این تأسیسات اجازه خواهد داد که سال بسال یک کاری بکنند راجع به کلمة مجاز است که فرمودند بنده نظری ندارم بقیه بنظر مجلس است که بنویسند مکلف است یا مجاز است.
رئیسـ آقای اعتبار فرمایشی داشتید؟
اعتبار ـ عرض کنم که یک پیشنهادی است که عده از آقایان نمایندگان تهیه کردهاند وتقدیم کردهاند که این لایحه از دستور امروز خارج شود وآن طرحی راکه آقایان پیشنهاد کردهاند تکلیفش روشن شود ولایحه آبیاری باشد برای جلسه بعد (صحیح است)
ـ تصویب طرح قانونی مربوط باصلاحقانون مطبوعات
[۵ ـ تصویب طرح قانونی مربوط باصلاحقانون مطبوعات]
رئیسـ طرحی که پیشنهاد کردهاند بنظر آقایان می‌رسد:
امضاء کنندگان زیر طرح زیر را با قید دو فوریت پیشنهاد می‌نمایم:
ماده واحده ـ صاحبان روزنامه‌ها ومجلاتی که مورد امتیاز خود راتا این تاریخ لااقل پانزده سال متوالی وبطورمنظم در تهران منتشر ساخته‌اند حائز شرایط مندرج در ماده اول قانون مطبوعات مصوب سوم دیماه ۱۳۲۱ شناخته می‌شوند.
رئیسـ آقای ملک مدنی.
ملک مدنی ـ بنده موافق هستم اگر اجازه بفرمائید دلیلش را عرض می‌کنم.
رئیسـ فوریت لایحه مطرح است موافقین با فوریت اول این لایحه برخیزند (اغلب برخاستند) تصویب شد.
بعضی از نمایندگان ـ یک مرتبه دیگر خوانده شود (بشرح سابق خوانده شود).
رئیسـ آقای ملک مدنی.
عدة ازنمایندگان ـ طهران بزنید کافی است.
ملک مدنی ـ بنده خیال می‌کنم این طرح را که انشاء کرده اندمتفق با رأی تمام آقایان نمایندگان است چون همه آقایان علاقه دارند به مطبوعات ومخصوصاً بعضی از جراید است که بیشتر از پانزده سال هم منتشر شده است که اینها یک سوابق بسیار نیک ودرخشانی دارند از قبیل روز نامه یومیة کوشش وروز نامه یومیه اطلاعات وهمینجورنسبت بسایرین بعقیده بنده برای که زیاد وقت گرفته نشود بنده خیلی بطور اختصار عرض می‌کنم که علاقه مجلس به مطبوعات که یکی از ارکان مشروطیت است خیلی زیاد است واین یک چیز واضحی است وهیچ محل تردید نیست قانونی که درچند روز پیش گذشته است بالاخره برای این بود که بعضی از جرائدی که از وظائف خودشان خارج می‌شدند یک مسئولیتی برای آنها قائل شوند والا بیشتر نظر مجلس این بوده است که مطبوعات همیشه آزاد باشد وهر نویسنده از نقطه نظر علمی واخلاقی بتواند راهنمای جمعیت واجتماع باشند (صحیح است ـ کافی است)
پیشنهاد آقای امیرتیمور
پیشنهاد می‌کنم کلمه تهران حذف شود (صحیح است)
وزیر کشور ـ عرض کنم اگر خاطر محترم آقایان باشد در آن ماده اولی که گذشت نوشته بود که شورای عالی فرهنگ سرمایه اخلاقی وعلمی راتعین کند نظر بعضی از آقایان این بود که جرائدی که پانزده سال متمادی منتشر شده است اجراء صلاحیت را از هر جهت کردهاند خاصه روز نامه هائی باشد که از ایشان ناسزائی وهتاکی دیده نشده باشد صلاحیت علمی وصلاحیت اخلاقی شان اجراء شده است بنابراین دولت هیچگونه نظری ندارد هرچه مجلس شورای ملی رأی داد دولت اطاعت واجرامیکند (صحیح است ـ احسنت)
پیشنهاد آقای طباطبائی
پیشنهاد می‌کنم مدت ده سال نوشته شود (بعضی از نمایندگان ـ خیر خیر)
رئیسـ آقای طباطبائی
طباطبائی ـ عرض کنم که این ایراد واین نظراز طرف مجلس شورای ملی قاطع این دلیل است نه اینکه مجلس همیشه نسبت بمطبوعات وآزادی قلم معتقد علاقه مند بوده است (صحیح است) اگر یکقدری اوضاع مملکت ووضعیت عمومی اینطور که ملاحظه میفرمائید نبودبنده قطع ومسلم می‌دانستم که هیچ نوع محدودیتی را ممکن بنود مجلس شورای ملی رضایت بدهد حالا هم نشده است وبنده نمی‌خواهم این قانون واین آئین نامه را تعبیر بکنم به اینکه محدودیتی بقلم ومطبوعات ایجاد کرده است اگر وضعیت این نبود بنده مسلم می‌دانستم که مجلس شورای ملی برای تصویب این قانون واین آئین نامه اساساً حاضر نمی‌شد وملاحظه فرمودید وقتیکه این قانون اینجا مطرح شد بنده خودم چون افتخار عضویت مطبوعات را داشتم ودارم گذاشتم که سایر آقایان نظرهائی که دارند بفرمایند مطابق قانونی که متکی است به قانون اساسی بیک عده امتیاز داده شده است وسالها این امتیاز هم روبش عمل شده است ومثل این است که یک خانه را موجب قانون اساسی تحویل بدهند بمتصرف درصورتی که دیگری در آنجا متصرف باشد وسالها بنشیند بعد آمدن ویک فرمولهای دیگری پیدا کردن واین اساس را مخدوش کردن عمل مستحسنی نبود ولی ناچار متقاضیاتی بود واوضاع واحوال اینطور بود اینطور ایجاب می‌کرد که آن قانون گذشت وبنده خیلی خوشوقت شدم که از طرف مجلس شورای ملی این اقدام بعمل آمد وحالا که مدت پانزده سال گرفته‌اند اگر آقیان موافقت می‌کردند بنده این مدت را خیلی کمتر پیشنهاد می‌کردم ولی برای اینکه خیلی هم از حیث مدت پائین نیائیم وچون مدت پانزده سال هم زیاد است این است که خواستم استدعا کنم دولت هم موافقت کند آقایان هم موافقت بفرمایند که این مدت را دهسال قرار بدهیم.
رئیسـ آقای وزیر کشور دراین پیشنهاد چه میفرمائید؟
وزیر کشور ـ خدمت تان عرض کردم بنده تصور می‌کنم که برای حسن نیت دولت ومسلم بودن این نکته که هیچگونه اختلاف نظری بین دولت ومجلس شورای ملی وجود ندارد ملاحظه میفرمائید ما موافق هستیم مطابق نظر آقایان هر جوری که مطابق نظر آقایان باشد ما موافق هستیم دولت قبول می‌کند.
رئیسـ رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای طباطبائی موافقین برخیزند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد.
طوسی ـ اجازه میفرمائید؟ بعد از آنکه آقای وزیر کشور قبول کردن تصور می‌کنم که محتاج به رأی نبود.
رئیسـ اینطور نیست آقای وزیر کشور به نظر مجلس واگذار کردند. رأی گرفته می‌شود به این طرح قانونی باحذف کلمه تهران موافقین برخیزند (اغلب برخاستند) تصویب شد.
ـ تقدیم وتصویب لایحه اصلاح قانون استرداد وام پرداختی بمستخدمین
[ ۶ ـ تقدیم وتصویب لایحه اصلاح قانون استرداد وام پرداختی بمستخدمین]
وزیر کشور ـ خاطر محترم آقایان مستحضر است که در آذر آقایان التفات فرمودند همگی نسبت به مستخدمین دولت یعنی دو ماه حقوق که بهشان داده شده بود همن وقت برای خوابار مصرف شد که خواستند کسر بکنند نصف حقوق شان را معلوم شد که نمی‌تواند تکافوء زندگانی شان را بنماید ایناست لایحه تهیه شده است که اگر موافقت می‌فرمایند این ربع راکهماکسر کردیم این ربع بعنوان پاداش داده شود وسه ربع دیگر را در سال آتیه باقساط دوازده گانه کسر ومستهلک شود (صحیح است) ولایحه آ“ بقید فوریت تقدیم می‌شود.
رئیسـ لایحه پیشنهادی خوانده می‌شود:
مجلس شورای ملی ـ قانون دوماه مساعده که در اول آذر ماه از تصویب مجلس شورای ملی گذشت از حیث تهیه تدارکات زمستانی وسایر حوائج بوضع مالی کارمندان دولت وشهرداریها کمک نمود ولی چون مبلغ مساعده تماماً بمصرف رسید وموجب قانون در ظرف چهار ماه باید مستهلک گردد طبعاً حقوق مستخدمین برای استهلاک مساعده کسر می‌شود. نظر باینکه کسر نصف حقوق در ظرف چهار ماه برای مستخدمین دولت وشهرداریها که در آمد غالب آنها منحصر بحقوق ماهیانه می‌باشد با گرانی وسائل زندگی وضع معاش آنها را مختل نمود برای کمک مستخدمین که همواره در رفاه باشند و با آسودگی خیال انجام وظیفه نمایند ماده واحده زیر بقید یک فوریت پیشنهاد وتصویب آن تقاضا می‌شود.
ماده واحده ـ دولت مجاز است دو ماه مساعده که بموجب قانون اول آذر ماه ۱۳۲۱ بکارمندان وخدمتگذاران دولتی وشهردایها داده شده بترتیب زیر مستهلک نمایند
۱ ـ معادل یک چهارممساعده بعنوان پاداش اعطاء می‌شود.
۲ ـ معادل سه چهارم دیگر در ظرف سال ۱۳۲۲ باقساط دوازده گانه از حقوق آنها کسر شود.
۳ ـ پاداش کارمندان وخدمتگذارانی که از محل بودجه عمومی کشور حقوق دریافت می‌دارند بپای صرفه جوئی بودجه سال ۱۳۲۱ محسوب می‌شود.
۴ ـ پاداش کارمندان وخدمتگذاران که حقوق آنها تابع بودجه کشور نیست واز وجوه اختصاصی استفاده می‌کنند از محل در آمد همن وجوه پرداخت می‌شود.
رئیسـ فوریت لایحه مطرح است (مخالفتی نیست)
موافقین با فوریت برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد
ماده واحده مطرح است. آقای ملک مدنی.
ملک مدنی ـ بنده خیال می‌کنم همه آقایان با این لایحه موافقندوبنظر بنده آنطور که می‌فهمم نظر آقایان نمایندگان عموماًاین است که آن سه ربعی هم که می‌ماند برای سال دیگرانشاءالله دولت بنام عیدی در شب عید به بخشد وهمه ما موافق هستیم (صحیح است)
رئیسـ آقای دکتر طاهری.
دکتر طاهری ـ عرض کنم این مذاکرة را که آقای ملک مدنی فرمودند موقعیکه دولت لایحه دوماه مساعده را تقدیم کرد این مطلب را بنده وچند نفر دیگر از آقایان پیشنهاد کردیم که ترتیب استهلاک این مساعده یکساله باشد ونمیدانم چرا اکثریت قبول نکردند وحالا خود دولت متوجه شده است که بنا باشد این را چهار ماه مسترد دارندموجب زحمت مستخدمین خواهد شد وفایده ندارد بلکه بیشتر هم در مضیقه می‌افتد واز نقطه نظر اینکه پیشنهادی را که حالا دولت کرده است برای ارفاق یک ربع آن بعنوان پاداش بخشیده می‌شود البته همة ماموافق هستیم فقط بنده می‌خواستم سئوال کنم این مساعدتی که شده است به مستخدمین تاچه رتبة داده شده است وآقایان وزراء ومعاونین ومدیر کل‌ها هم استفاده کردهاند یا فقط برای مستخدمین بوده است این را خواستم توضیح بدهند.
وزیرکشور ـ (آقای عامری) ـ درقانونی که راجع باین موضوع آقایان گذراندند بطور کلی بود ولی از قرار معلوم وزراء ومعاونین ومدیر کل‌ها استفاده نکرده‌اند ممکن است در بعضی از وزارتخانه‌ها آن آقایان خک استفاده کرده باشند قانون بطور کلی بود ونظراین بود که هرکس می‌خواهد استفاده کند ووقتی که مذاکره شد آقایوزیر دارائی در آنموقع توضیح دادند کهممکن است مستخدمین عالیمقام هم چیزی نداشته باشند ومحتاج باشند این بود که بهمان تدتیب آقایان موافقت فرمودند و قانون بطور کلی گذشت ولی حالا اگر آقایان نظری اتخاذبفرمایند که قانون تایک حد معینی را شامل شود بنده هم موافقم
رئیسـ آقای امیر تیمور.
امیرتیمور ـ بنده با این قانون موافق هستم وموافق تربودم اگر این دوماهه رااصلاً بعنوان عیدی می‌بخشیدند فعلاً منظور عرضم این است که راجع باین دو ماه که قانونش از مجلس گذشت نظر مجلس این بود که ازآن مساعده مستخدمین باز نشسته ومنتظرین خدمت هم استفاده کنند درصورتیکه بنده اطلاع پیدا کرده‌ام کهیک عده از منتضرین خدمت بهره مندنشده‌اند در صورتیکه منظور مجلس این نبود که یک عده از مستخدمین حاضر دولت استفاده کنند وسایرین مخصوصاً آن بازنشسته‌ها که سنشان بکهولت رسیده وحقوق کمی هم دریافت می‌دارند نتوانند استفاده کنند قانون هم بطور کلی بود مستخدمین دولت بطور اعم بود از بازنشسته ومنتظرین خدمت وشاغل خدمت وتمنامیکنم آقای وزیر کشور هم قبول بفرمایند که تکلیف آنها هم معلوم شود.
وزیر کشور ـ در آن قانونی که گذشت اگر خاطر آقایان باشد یک قرضی بود از نقطه نظر مالی دیدیم که در حدود پانزده میلیون می‌شود ومشکل است برای دولت از نظر داشتن اعتبار آن بشکل دیگری تصویب شود وحالا که باین ترتیب پیشنهاد شده است درنظر گرفته شده است که برای کلیه مستخدمین دولت اعم از شاغین ومنتظرین خدمت ومتقاعدین این نظر اجرا شود ونسبت به بقیه هم که برای سال آتیه گذارده شده ونظر آقایان این است که اصولاً بخشیده شود چون امسال چیزی گرفته نمی‌شود شاید سال آتیه وضعیت بهتر شود وبتوانیم از بخشش وگذشت هم منظور آقایان رادر نظر بگیریم وفعلاً تمناء می‌کنم آقایان این لایحه را بهمین ترتیبی که پیشنهاد شده است قبول بفرمایند.
جمعی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است.
رئیسـ آقای فریدونی:
پیشنهاد می‌شود تبصرةذیل به ماده واحده اضافه شود:
بودجه مجلس شورای ملی مشمول این قانون خواهد بود.
وزیرکشور ـ چون منظور این است که نسبت ....
اعتبار ـ بنده مخالفم با این پیشنهاد.
رئیسـ بفرمائید.
اعتبار ـمجلس دو قسمت بودجه دارد یکی بودجه آقایان نمایندگان یکی مربوط به مستخدمین البته مستخدمین مجلس استفاده می‌کنند واز مساعده هم استفاده کردهاند ملی نمایندگان استفاده نکرده‌اند ونمیکنند (صحیح است) خواستم از آقای فریدونی استدعا کنم که این پیشنهاد را پس بگیرند چون وقتی که مستخدمین گفته می‌شود همه مستخدمین در حکم واحد هستند چه مال مجلس چه مال غیر مجلس (صحیح است) همه مستخدمین رسمی هستند نمایندگان هم استفاده نکرده‌اند ونمیکنند (صحیح است) وباین جهت بنده معتقدم که این پیشنهاد اصلاً داده نشود
دشتی ـ اگر مشمول آنقانون بوده‌اند نمایندگان مشمول این قانون هم خواهندبود.
فریدونی ـ در قانون گذشته بودجه مجلس شورای ملی مشمول آن قانون شد وتصویب شد وبنابراین بنده پیشنهاد کردم که دراین قسمت هم این پیشنهاد بنده ذکر شود.
رئیسـ آقای روحی
روحی ـ آقای اعتبار فرمودند که آقایان نمایندگان استفاده نکردند بنده بسهم خودم خواستم به آقای اعتبار عرض کنم وکلاهم دو قسمت هستند یک عده از آقایان نمایندگان بودند واستفاده هم کردند وخواهش می‌کنم آقا هم در این قسمت قیاس به نفس نکنید (صحیح است) وبگذارید قانون بطور کلی بگذرد.
دشتی ـ لایحه راکی امضاء کرده است آقای طوسی؟
طوسی ـ آقای نخست وزیردر امضاء کردهاند یکی بجای خودشان ویکی بجای وزیر دارائی.
فریدونی ـ تکلیف پیشنهاد بنده معلوم نشد.
رئیسـ بنده هیچ نمی‌فهمم علت این که کارمندان مجلس رااز کارمندان دولت جدا می‌کنند چیست؟ کارمندان مجلس هم از هرجهت مثل کارمندان دولت هستند (صحیح است) آقای طوسی. طوسی ـ آن پیشنهادی که آقای فریدونی در آن لایحه دادند مربوط به بودجه مجلس بود چنانچه در این قانون هم پیشنهادشان مربوط به بودجه مجلس است وهمانطورکه آقای روحی هم توضیح دادند در آن قانون گذشته کلیه بودجه مجلس مشمول شدیکعدة نگرفتند بهر تقدیر این جا هم باید شامل بودجه مجلس فرضاًیکعده از آقایان نخواهند بگیرند مانعی ندارد کفرکه نمی‌شود.
رئیسـ آقای نراقی.
نراقیـ در آن قانون پرداخت دوماهه که از مجلس گذشت تبصرة اضافه شد که بودجه مجلس شورای ملی هممشمول این قانون است وباستناد آن تبصرههم تمام مستخدمین اداری وغیراداری وچاپخانه وچناچه هریک از آقایان نمایندگان هم احتیاج داشتند استفاده کردهاند حالا بعضی ارز آقایان متمکن بوده‌اند یا احتیاجی نداشته‌اند نباید موجب این بشود که سلب حق از یک عده بشود که درآمدشان منحصر بهمین حقوق بوده وحالا هم معنی ندارد که آنها را محروم کنند واگربعضی ازآقایان هم تمکندارند ونمیخواهند بگیرند ممکن است به بخشند به بنگاه‌های خیریه.
رئیسـ آقای دشتی.
نقابت ـ بنده اخطار نظامنامه دارم مطابق نظامنامه در پیشنهاد یکنفر مخالف ویکنفر موافق فقط می‌تواند صحبت کند این اجازه بر خلاف ماده ۶۸ نظامنامه است وحالا این نفر دهمی است که دارد صحبت می‌کند.
دشتی ـ این پیشنهاد به نظر بنده مخالف با نظامنامه وقانون است زیرا که وکیل پیشنهاد خرج نمی‌تواند بکند این لایحه دولت البته شامل کلیه کارمندان است شامل کارمندان دولت هم هست شامل کارمندان مجلس هم هست وهمنطور که مستخدمین مجلس شامل آن قانون بوده‌اند واستفاده کردهاند مشمول این قانون هم خواهند بود (صحیح است) در قانون پیش در حقیقت دولت یکفرض می‌دارد وپیشنهادی که می‌شد بهر ترتیب بود پیشنهاد خرج نبود ملی الان پیشنهاد خرج است چون یک ربع را دوات دارد می‌بخشد وچون هیچ وکیلی نمی‌تواند پیشنهاد خرج بکند اجازه بفرمائید که خود دولت مستخدمین مجلی راهم مشمول این کار قرار بدهد و وکلا مشمول نباشند یعنی وکلا باید هر کدام این قرض راگرفته‌اند پس بدهند وآن یک ربع راهم پس بدهند وبنظر بنده این است که حساب مجلس را دو قسمت بفرمایند آنچه مربوط به حساب وکلا است داخل این قسمت نشود ولی کارمندان مجلس البته مشمول این قانون بوده وخواهند بود (صحیح است)
رئیسـ آقای رضوی.
رضوی ـ مستخدمین در مملکت سه قسم هستند یکی مستخدمین دولتی یکی مستخدمین شهرداریها ویک دسته هم مستخدمین مملکتی هستند ودر تمام قوانین هم این قسمتها رعایت شده وهر جا که مستخدمین مملکتی بطور کلی نوشته شود البته تمام مستخدمین از آن استفاده می‌کنند ولی وقتیکه مستخدمین دولتی مطلق نوشته شود شامل مستخدمین واشخاصی است که از بودجه وزارتخانه‌ها استفاده می‌کنند واز این جهت است که در تمام قوانین مالی مستخدمین شهرداریها ومملکتی هم اضافه می‌شود واز این جهت هم بود که آقای فریدونی پیشنهاد کردند که شامل مستخدمین اداری وغیراداری مجلس شورای ملی هم بشود وتمناء می‌کنم آقایان هم موافقت بفرمایند.
رئیسـ موافقین با پیشنهاد آقای فریدونی برخیزند (عده کمتری برخاستند) تصویب نشد. اینجاه اشتباه نشود کارمندان مجلس واعضاء اداری مجلس هم شامل این قانون هستند (صحیح است ـ صحیح است) کارمندان و مستخدمین مجلس عموماً مشمول این قانون خواهند بود (صحیح است)
پیشنهاد آقای معدل:
پیشنهاد می‌کنم مبلغ پرداختی به مستخدمین بعنوان عیدی بآنها بخشیده شود.
رئیسـ آقای معدل
معدل ـ بنده می‌خواهم عرض کنم که آقایان خودشان بشخصه شاهد وناظر تمام اوضاع اقتصادی این مملکت هستند از مستخدمین تقاضا دارند که حسن خدمت کنند ولی باید بانها بقدر معاششان کمک بکنید که بتوانند زندگانیشان را اداره کنند واز آنها خدمت بخواهیم بنده پیشنهاد کردم حالا که دولت می‌خواهد این وجه را سال دیگر نگیرد وبه بخشد در همین امسال بعنوان عیدی بدهد یعنی پس نگیرد وبنده تکمیل کردم نظر پیشنهادی دولت را.
رئیسـآقای اعتبار.
اعتبار ـ عرض کنم بنده قطع دارم که تمام آقایان نمایندگان با این نظر موافقند وتردید ندارم که همه آقایان نمایندگان میل دارند که این پول را دولت پس نگیرد ولی بایستی اصول ومقررات را هم ما حفظ کنیم این مربوط به بودجه دولت است ودولت یک پولی داده است وبا این نظری که الان می‌بینم در مجلس هست می‌خواهند این پولی که داده شده است والبته یک کمک مختصری است پس گرفته نشود واسترداد نکنند ولی باید مجال داد به دولت که خود دولت در موقع خودش لایحه اش را بیاورد واعتبارش راهم تهیه کند فعلاً با این قسمت آقایان موافقت کنند واین پیشنهاد جنابعالی معینش این است کهما یک مبلغی از بودجه دولت را می‌خواهیم به بخشیم وما این حق را نداریم دولت بایستی مطالعه بکند آنوقت لایحه بیاورد.
معدل ـ اجازه میفرمائید بنده توضیح مختصری عرض کنم؟ اینطور که آقای اعتبار می‌فرمایند اگر این نظر هم صحیح باشد خواهش می‌کنم از آقای وزیر کشور که این نظر مجلس را برای هیئت وزیران تشریح کنند که آقایان بدانند که مجلس شورای ملی این نظر ارفاقی را نسبت بتمام مستخدمین دارد وهمچنین این نکته را هم تأئید کنند که بااین گرانی زندگانی وفزونی که در مخارج پیدا شده دولت اضافه عایداتی دارد که بتواند این چهارده میلیون تومان رابمصرف این کار برساند وطوری بکند که قبل از عید مستخدمین بدانند که این وجهی راکه گرفته‌اند دیگر ازشان گرفته نمی‌شود وتکلیفشان معلوم باشد.
انوار ـ بنده اخطار نظامنامه دارم.
معدل ـ ضجه وگریه نکنید همینطور بفرمائید.
وزیر کشور ـ نظر مجلس ازاول معین بود ماهم نظر مجلس را می‌دانستم یکی دو مرتبه هم صحبت شد ولی همانطور که آقای اعتبار فرمودند وقتی که بخواهیم یک خرجی را بکنیم با یک پولی که داده شده است پس نگیریم باید اعتبارمان را نگاه کنیم وقتی که ما بااعتبار ات خودمان نگاه کردیم فعلاً این راه حلی که ملاحظه میفرمائید در نظر گرفته‌ایم وفعلاً این ربع بخشیده می‌شود واگر بعد محلی پیداشد نسبت به سه ربع دیگر هم تصمیمی گرفته می‌شود.
معدل ـ بنده پیشنهاد خودم را مسترد می‌دارم.
رئیسـ پیشنهاد آقای دکتر سنگ:
پیشنهاد می‌نمایم: دولت دوماه مساعده را برای کارمندان تا رتبه ۳ مطالبه ننماید
رئیسـ آقای دکتر سنگ.
دکتر سنگ ـ بنده توجه آقایان وهیئت دولت را به گرانی وسائل زندگی وحال مستخدمین دولت جلب می‌کنم واین لایحه را که فعلاً آورده‌اند که یک ربع از مساعده پرداختی را می‌خواهند به مستخدمین به بخشد بنده تصور می‌کنم که تا رتبه سه می‌شود همة این مساعده را بخشید (طباطبائی تارتبه ۵) تارتبه ۵ باشد واین رااز آقایان تقاضا می‌کنم و استرحام می‌کنم بنام این اشخاص از مجلس که اگر مقتضی میدانند باین پیشنهاد رأی بدهند موضوع دیگر را خواستم عرض کنم آقای اعتبار فرمودند که این پیشنهاد خرج است و نمی‌شود رأی داد استدعا می‌کنم اگر این پیشنهاد بنده رسا نیست یک طوری پیشنهاد را خودشان تنظیم کنند و فرمولی تهیه کنند که از مستخدمین تا رتبه ۵ مطالبه نشود
رئیسـ آقای اعتبار
اعتبار ـ عرض کنم اینجا رتبه ۳ و رتبه ۵ و رتبه ۶ که صحبت می‌شود آقایان توجه داشته باشند وضعیت رتبه ۷ و ۸ و۹ هم عیناً همان وضع رتبه‌های یک و دو و سه است (صحیح است) همه مستخدمین از گرانی زندگانی در مضیقه هستند و گرفتار هستند بخشش را همانطور که عرض کردم مجلس یک قران آنرا هم نمی‌تواند رأی بدهد خود دولت باید نظر مجلس را تأمین کند و پیشنهاد کند مسئولیت خرج بودجه با دولت است البته همانطور که عرض کردم دولت احساس کرده و نظر مجلس را میداند که احساسات نمایندگان باین است که این دو ماه گرفته نشود و فعلاً این مبلغی هم اعتبار داشته لایحه اش را آورده‌اند و بنده امیدوارم که نظر دوم آقایان نمایندگان هم بموقع خود انجام شود و ضمن لایحة دیگری این نظر را تأمین کنند و ضمناً خواستم استدعا کنم که آقایان استثناء قائل نشوند وقتی مستخدم دولت گفته می‌شود شامل همه مستخدمین می‌شود و مستخدمین دولت همه شان باید استفاده کنند (صحیح است)
رئیسـ رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای دکتر سنگ موافقین برخیزند (چند نفر قیام نمودند) تصویب نشد. پیشنهاد آقای فرمانفرمائیان:
فرمانفرمائیان ـ بنده مسترد می‌کنم.
رئیسـ پیشنهاد آقای روحی.
پیشنهاد می‌کنم که از رتبه ۷ به بالا این مساعدت مبذول نشود.
رئیسـ آقای روحی
روحی ـ عرض کنم یک رتبه ۹ ششصد تومان حقوق می‌گردد که از یک وکیل صد و بیست و پنج تومان بیشتر می‌گردد (بعضی از نمایندگان ـ زندگی گران شده) برای آن بیچاره درشکه چی گران نشده؟ برای وزیر و مدیر کل گران شده؟ سنگ به سینه نزنید (یک نفر از نمایندگان ـ از کجا داده شود ؟) این پیشنهاد بنده که کسر خرج می‌کند بنده پیشنهاد کردم که از رتبه ۷ به بالا حذف کنیم استدعا می‌کنم مجلس هم موافقت کند
رئیسـ آقای ملک مدنی
ملک مدنی ـ آقای روحی الآن می‌فرمودند که آقایان وکلا هم مشمول پیدا کنند و فرمودند اشخاصی هستند از آقایان نمایندگان که وضعیتشان خوب نیست و باید این کمک بآنها هم بشود و این نظر اگر مورد توجه واقع نشد از این نظر نبود که زندگی بر نمایندگان مشکل نیست بالاخره بر یک دسته مشکل است البته مخارج برای همه بالا رفته است و گرانی زندگی همه را بیچاره کرده است و یک مستخدم رتبه یک ندارد او باید یک عمارت اجاره کند الآن ماهی دویست تومان و سایر مخارج اوهم بهمان تناسب بالا رفته است و بنظر بنده همان نظر دولت صحیح است که باید همه مستخدمین از آن استفاده کنند
رئیسـ رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای روحی موافقین برخیزند (اغلب قیام نمودند) تصویب شد رأی گرفته می‌شود به لایحه با این پیشنهاد موافقین ورقه سفید می‌دهند . . .
اعتبار ـ اجازه میفرمائید؟ (بعضی از نمایندگان ـ اعلام رأی شده است) بنده پیشنهاد تجزیه می‌کنم این پیشنهادی که شده و قبول شد بضرر کسانی است که شما از آنها کار می‌خواهید مستخدمین همه شان یکی هستند خواه رتبه ۷ و ۸ و ۹ و من با اینکه از موافقین این لایحه هستم رأی نمی‌دهم
(اخذ آراء بعمل آمده شصت و نه ورقة سفید شماره شد)
رئیسـ عده حاضر در موقع اعلام رأی ۹۵ با کثریت ۶۹ رأی تصویب شد
ـ موقع و دستور جلسه بعد ـ ختم جلسه
[ ۷ـ موقع و دستور جلسه بعد ـ ختم جلسه ]
رئیس ـ تصویب می فرمائید جلسه را ختم کنیم
جلسه آتیه روز سه شنبه ۲۸ (جمعی از نمایندگان ـ پنجشنبه)
جلسه آینده پنجشنبه اول بهمن ماه سه ساعت پیش از ظهردستور لوایح موجوده
(مجلس سه ربع ساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی ـ حسن اسفندیاری
قانون
متمم قانون اصلاح قسمتی از قانون مطبوعات
ماده واحده ـ صاحبان روزنامه‌ها و مجلاتی که مورد امتیاز خود را تا این تاریخ لااقل پانزده سال متوالی و بطور منظم منتشر ساخته‌اند حائز شرایط مندرج در ماده اول قانون مطبوعات مصوب سوم دی ماه ۱۳۲۱ شناخته می‌شود.
این قانون که مشتمل بر یک ماده است در جلسه بیست و چهارم دیماه یکهزار و سیصد و بیست یک بتصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی ـ حسن اسفندیاری
قانون
طرز استهلاک دو ماه مساعده پرداختی به کارمندان دولت
ماده واحده ـ دولت مجاز است دو ماه مساعدة که بموجب قانون اول آذر ۱۳۲۱ بکارمندان و خدمتگذاران دولتی و شهرداریها داده شده بترتیب زیر مستهلک نماید.
۱ـ معادل یک چهارم مساعده بعنوان پاداش اعطاء می‌شود.
۲ـ معادل سه چهارم دیگر در ظرف سال ۱۳۲۲ باقساط دوازده گانه از حقوق آنها کسر شود.
۳ـ پاداش کارمندان و خدمتگذارانی که از محل بودجه عمومی کشور حقوق دریافت می‌دارند بپای صرفه جوئی بودجه سال ۱۳۲۱ محسوب می‌شود.
۴ـ پاداش کارمندان و خدمتگذارانی که حقوق آنها تابع بودجه کشور نیست و از وجوه اختصاصی استفاده می‌کنند از محل درآمد همان درآمد همان وجوه پرداخت می‌شود.
تبصره ـ از رتبه ۷ به بالا این مساعدت مبذول نخواهد شد.
این قانون که مشتمل بر یک ماده است در جلسه بیست و چهارم دی ماه یکهزار و سیصد ویک بتصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی ـ حسن اسفندیاری