مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۴ اسفند ۱۳۲۳ نشست ۱۱۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهاردهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بودجه مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهاردهم |
دوره چهاردهم قانونگذاری
مشروح مذاکرات مجلس ملی دوره ۱۴
جلسه: ۱۱۴
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه بیست و چهارم اسفند ماه ۱۳۲۳
فهرست مطالب:
۱- قرائت و تصویب صورت خلاصه مجلس
۲- بیانات آقای جمال امامی قبل از دستور
۳- مذاکره راجع به دستور
۴- اعلام نتیجه انتخاب یک نفر ناظر ذخیره بانک تجدید انتخاب
۵- تصویب مرخصی‌ها
۶- بیانات آقای محمد طباطبایی
۷- مذاکره در گزارش کمیسیون بودجه راجع به لایحه متمم دو دوازدهم بودجه بهمن و اسفند.
۸- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه.
مجلس یک ساعت و ربع بیش از ظهر به ریاست آقای سید محمدصادق طباطبایی تشکیل گردید.
۱- قرائت و تصویب صورت خلاصه مجلس
صورت مجلس روز سه‌شنبه بیست و دوم اسفند را آقای (هاشمی) منشی به شرح زیر قرائت نمودند
مجلس یک ساعت و ربع پیش از ظهر به ریاست آقای سید محمد صادق طباطبایی تشکیل و صورت جلسه قبل قرائت و تصویب شد.
اسامی غایبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شده است:
غایبین با اجازه- آقایان: فتوحی- لنکرانی
غایبین بی‌اجازه- آقایان: طوسی- فرمانفرمائیان- صفوی- گیو- نقابت- اخوان- دولت‌آبادی- امیرابراهیمی- حیدر علی امامی- صمصام- سلطانی- دهستانی- سیدضیاءالدین- روحی- سیف‌پور- علی دشتی- تهرانچی- شریعت‌زاده- خلعتبری- تهرانی- دهقان- مجد- رضا تجدد- پوررضا- قشقایی.
دیرآمده بی‌اجازه: آقای اریه
آقای تیمورتاش به عنوان مخالفت با ورود در دستور راجع به لزوم توجه عاجل دولت به تعیین و اعزام نمایندگانی برای کنفرانس سانفرانسیسکو و اهمیت فوریت موضوع مختصری ایراد و چون معارض دیگری نبود راجع به انتخاب کمیسیون رسیدگی به واقعه ۱۵ اسفند که قبلاً جزو دستور شده بود دو فقره پیشنهاد یکی از طرف آقای دکتر عبده راجع به تشکیل کمیسیون تحقیق هفت نفری از طریق قرعه برای رسیدگی به حوادث ۱۵ اسفند و تقدیم گزارش در ظرف یک ماه و دیگری به عنوان طرح قانونی به قید دو فوریت از طرف آقایان مظفرزاده و مهندس فریور و عده دیگر دائر به تشکیل کمیسیون مرکب از شش نفر به حکم قرعه و تنظیم گزارش تا ۲۰ فروردین ۱۳۲۴ قرائت و پس از توضیح آقای مظفرزاده، آقای دکتر عبده نیز با طرح نامبرده موافقت و پیشنهاد خود را مسترد و برحسب نظر ایشان و موافقت امضاکنندگان طرح عده اعضاء کمیسیون هفت نفر تعیین و در فوریت اول طرح پیشنهادی آقای مصطفی کاظمی با انتخاب کمیسیون از طریق قرعه مخالف و معتقد بودند برای حصول منظور و تشخیص مقصرین واقعی حادثه ۱۵ اسفند عده اشخاص ذی‌صلاحیت و بصیر به امور قضایی و تحقیق از مجلس با شعب انتخاب گردد. پس از توضیحات ایشان به فوریت اول اخذ رأی شده تصویب و در فوریت دوم آقای محمد طباطبایی مخالف و موضوع را خارج از صلاحیت مجلس شورای ملی دانسته و با تصویب فوریت اول طرح عقیده داشتند از فوریت دوم صرف‌نظر شده و با ارجاع به کمیسیون طرح مزبور تکمیل و با توجه به تهیه موجبات و وسایل لازمه گزارش آن تقدیم گردد، بالاخره فوریت دوم نیز تصویب و نسبت به اصل موضوع طرح با حذف جمله (به طرف مردم) از عبارت (تعیین مسئولین شلیک به طرف مردم) بر حسب پیشنهاد آقای جواد مسعودی و موافقت امضاکنندگان طرح رأی گرفته شده تصویب و برای انتخاب کمیسیون اقتراع به عمل آمده آقایان، شجاع- فیروزآبادی- ذوالفقاری دهستانی- عامری- فرود و دکتر مجتهدی انتخاب شدند برای انتخاب یک نفر ناظر ذخیره بانک ملی بدواً آقایان: نبوی، تولیت، خاکباز، صدریه، کفایی از طریق قرعه و آقای صادقی از طرف هیئت رئیسه برای نظارت در استخراج آراء تعیین پس از آن اخذ رأی به عمل آمده و مقرر گردید این هیئت آراء را استخراج و نتیجه را در جلسه آتیه به عرض مجلس برسانند.
آقای حاذقی مخبر کمیسیون عرایض و مرخصی به استناد ماده ۶۹ آیین‌نامه داخلی گزارشی از طرف کمیسیون عرایض مشتمل بر پنج قسمت راجع به شکایت بازداشت‌شدگان سیاسی و مذاکره دولت با مقامات مربوطه برای استخلاص آنان و شکایت عده از اهالی کشور که در نتیجه حوادث شهریور اموال‌شان از بین رفته یا مصادره گردیده و لزوم مذاکره از طریق وزارت امور خارجه با مراجع مربوطه برای جبران خسارت آنان و درخواست آموزگاران و دبیران و مدیران مدارس دولتی و ملی دائر به ضرورت تقدیم ماده الحاقیه به قانون تعلیمات عمومی اجباری حسب و عده وزارت فرهنگ برای تأمین منظور و مساعدت به آقایان
و تذکار به دولت برای برقراری شهریه درباره وراث دکتر حامدی- نراقی و آزادی و بالاخره شکایت ورثه فرخ‌زاد مفقول در بلوچستان دائر به رسیدگی به موضوع قتل به عرض مجلس شورای ملی رسانده و آقای دکتر عبده نیز در تأیید گزارش کمیسیون و ضرورت تهیه کار برای کسانی که از بازداشت مستخلص کسر دیده‌اند شرحی ایراد و آقای وزیر دارایی توضیحاً اظهار داشتند نسبت به بازداشت‌شدگان از طرف دولت مساعدت مالی شده و نیز ضمن بخشنامه دستور داده شده با پیدا شدن محل اشخاصی را که مستخلص شده‌اند به خدمت بپذیرند.
آقای هاشمی اصولاً تنظیم گزارش را با این صورت منطبق با مقررات آیین‌نامه داخلی و اصول و سوابق پارلمانی ندانسته و عقیده داشتند مجلس وارد دستور شده به تصویب لوایح ضروری از قبیل بودجه و غیره بپردازد.
آقای وزیر پیشه و هنر و بازرگانی در جواب سؤال آقای فرهودی راجع به ۱۵ فقره معامله که در نه ماهه اخیر سال ۱۳۲۳ به میزان ۵۰ میلیون ریال برای خرید مواد چربی جهت مصرف کارخانه‌جات صابون‌سازی و گلیسیرین‌سازی بدون رعایت مناقطه به عمل آمده و قریب ده میلیون ریال خسارت به دولت و بالنتیجه به مصرف‌کنندگان کشور رسیده توضیح دادند از طرف رئیس حسابداری کارخانه به عنوان نمایندگی دارایی قراردادهایی به نام کارخانه انجام و قریب ۵۰ میلیون ریال مواد چربی معامله شده که در هیچ یک از آنها کسب اجازه وزارت پیشه و هنر نشده و رعایت تشریفات قانونی و مالی را معمول نداشته و موضوع مورد توجه وزارت‌خانه واقع و بازرسی دقیق به وسیله کمیسیون و هیئت بازرسی به عمل آمده و با توجه به مفاد گزارش این هیئت رئیس حسابداری متخلف از مقررات تشخیص و با بروز تخلفات و عدم رعایت صرفه خزانه دولت مظمون به سوءاستفاده و معامله مواد چربی شناخته شده و موضوع برای تعقیب و رسیدگی به دیوان کیفر احاله گردید و از اول فروردین ۱۳۲۴ نیز برحسب نظر دولت کلیه کارخانه‌جات دولتی به طریق بازرگانی اداره خواهد شد پس از اظهارات مجدد آقای فرهودی در همین موضوع و تذکار مسئولیت آقای وزیر و پاسخ آقای وزیر پیشه و هنر دائر به انجام وظیفه در حدود قانون.
آقای ذکایی پیشنهاد نمودند گزارش کمیسیون بودجه راجع به مواد متمم لایحه دو دوازدهم بودجه بهمن و اسفند مطرح شود آقای فیروزآبادی با طرح گزارش مخالف و بعداً مخالفت خود را مسترد و ماده سوم گزارش کمیسیون بودجه قرائت و آقای فیروزآبادی به عنوان مخالف از لحاظ انقضای سال عقیده داشتند اعتبارات منظوره باتوجه به اوضاع مالی کشور در بودجه سال آتیه پیش‌بینی گردد پس از بیانات آقای دکتر اعتبار و توضیح آقای وزیر دارایی راجع به فقره اعتبار پیش‌بینی شده در ماده برای هزینه‌های انتفاعی و تعهدات دولت و ضرورت تصویب آن. آقای محمد طباطبایی به عنوان اخطار نظامنامه با طرح گزارش کمیسیون به عنوان متمم لایحه دو دوازدهم که به تصویب رسیده و مرحله اجراء درآمده مخالف و این گزارش را لایحه مستقل و جدیدی مشتمل بر مواد و فقرات مختلفه دانسته و معتقد بودند مواد به ترتیب شماره‌بندی شده و به ترتیب عادی مورد شور قرار گیرد. آقای فاطمی مخبر کمیسیون با این نظریه موافق و گزارش کمیسیون از ماده اول تنظیم و شور در کلیات آن مطرح و آقای فرهودی مخالف بودند ولی چون عده برای مذاکره کافی نبود مذاکره در موضوع به جلسه روز پنجشنبه ۲۴ اسفند ماه سه ساعت قبل از ظهر موکول و مجلس یک ربع ساعت بعد از ظهر ختم شد.
رئیس- اعتراضی هست؟ آقای امامی بفرمایید.
امامی- نخیر قربان بنده اعتراضی به صورت جلسه ندارم ولی یک توضیح لازمی دارم که قبل از دستور می‌خواهم عرض کنم.
رئیس- آقای دهستانی.
دهستانی- بنده را در جلسه یکشنبه و سه‌شنبه غایب بی‌اجازه نوشته بودند، بنده در جلسه یکشنبه و سه‌شنبه هر دو را با اجازه بودم خواستم عرض کنم که اصلاح بفرمایید.
رئیس- اصلاح می‌شود اعتراض دیگری نیست؟ (گفته شد- خیر) صورت جلسه تصویب شد.
آقای جمال امامی در جلسه پیش یک توضیحاتی راجع به آن چیزی که مربوط به خودشان بود می‌خواستند بدهند اجازه می‌فرمایید؟ (نمایندگان- بفرمایند) آقای جمال امامی.
۲- بیانات آقای جمال امامی قبل از دستور
جمال امامی- آقایانی که ناظر قضایای ۱۵ اسفند بودند شاهدند که در آن موقع خیلی مشکل بود که انسان احساسات و اعصاب خود را کنترل کند من هم عصبانی و احساساتی هستم و از این قاعده مستثنی نبودم از پیش‌آمدی که شد بی‌اندازه متأسفم و عقیده‌مندم علاقمندان به حفظ حیثیت و امنیت کشور باید علاقمند به حیثیت ارتش باشند (صحیح است) و لباس سربازی را محترم بدارند (صحیح است) همین طور هم هست و تمام ایرانی‌ها به ارتش خودشان علاقمند هستند.
شاهد من کاغذی است که چند روز قبل از تبریز رسیده است.
مهندس فریور- ولی نه به حکومت نظامی
یمین اسفندیاری- فرقی نمی‌کند هر کس که لباس نظام در بر دارد.
امامی- بنده به طور کلی عرض می‌کنم خلط مبحث نکنید بنده ارتش ایران را عرض می‌کنم (صحیح است)
جمعی از نمایندگان- بفرمایید آقا.
امامی- برای آقایان عرض می‌کنم که در روز پنجشنبه ۱۱ اسفند ماه... درست توجه بفرمایید.
روز پنجشنبه ۱۱ اسفند ماه به واسطه افتتاح دانشگاه از طرف سربازان ایرانی رژه فوق‌العاده با عظمتی در تبریز داده شده پادگان مقیم تبریز مجهز بدون سابقه و اطلاع قبلی از نظامیه فعلی (آمادگاه) خارج و از خیابان پهلوی با موزیک و؟؟؟ زیادی عبور و از خیایان شبستری به طرف پل منجم حرکت در این موقع اهالی از حرکت ارتش اطلاع پیدا کرده در نزدیکی‌های پل منجم جمعیت فوق‌العاده زیاد شده بود و در مقابل نظامی‌ها شروع به قربانی نمودند از کنار رودخانه عبور نموده به طرف خیابان شش کلان حرکت تا منتهای خیابان منصور بیست قربانی نموده بودند. در مقابل بازارچه شتربان علی‌الخصوص خیابان شش کلان احساسات اهالی به اندازه‌ای بود که فریاد زنده باد شاهنشاه ایران و ارتش با عظمت در واقع گوش فلک را کر می‌کرد (سنندجی- زنده باد اهالی تبریز) در خیابان شش کلان نطق‌های مفصلی از طرف اهالی ایراد شد استقبال و احساسات و کثرت جمعیت به اندازه‌ای بود که حرکت ارتش تحت اراده اهالی و مردم بود (یمین اسفندیاری- آفرین) مبلغ زیادی پول فقره به پای نظامیان نثار شد، این روحیه و احساساتی که در اهالی تولید شده بود تاکنون سابقه نداشت (جمعی از نمایندگان- احسنت- احسنت) و به اندازه‌ای از طرف مردم حسن استقبال می‌شد و احساسات به خرج می‌دادند که کار از شادی و خرسندی و دست زدن و هورا کشیدن و زنده باد گفتن به گریه و زاری کشید (دکتر طاهری- بسیار خوب است) (خنده نمایندگان) در هر سر کوچه و هر محله و مقابل هر دکان اسپند به آتش می‌انداختند شادی و فریاد حد و اندازه نداشت ازدحام و کثرت مردم بی‌اندازه بود. با این عظمت و جلال از خیابان منصور به طرف آمادگاه رفته و مردم هم تا نظامیه آنها را بدرقه کرده و به همان قرار و بلکه هر قدم از قدم الوی احساسات آنها آتشی‌تر و بیشتر بود.
آقایان ملاحظه می‌فرمایید که تا چه اندازه مردم به میهن و ارتش خودشان علاقمند هستند. حال آنهایی که در ورق پاره‌های خود به آذربایجانی توهین می‌کنند بروند درس وطن‌پرستی و ملیت از آذربایجانی‌های غیور بگیرند. ملاحظه می‌فرمایید این احساسات مردم نسبت به کشور و ارتش خودشان (صحیح است) ولی بدبختانه مأمورین دولت چنانچه باید وظایف خودشان را انجام نمی‌دهند، اگر اینها وظایف خودشان را انجام بدهند حتم بکنید مردم و اهالی کشور هم بوجه احسن تکالیف خودشان را انجام خواهند داد (صحیح است) در قبال این احساسات بعضی از ورق پاره‌ها و اشخاصی که این ورق پاره‌های امروزه را منتشر می‌کنند به آذربایجانی‌ها توهین می‌کنند و بنده می‌گویم که اینها باید بروند و درس وطن‌پر ستی را از آذربایجانی‌ها یاد بگیرند (صحیح است)
۳- مذاکراه راجع به دستور
رئیس- عده‌ای از آقایان از قبیل آقای اردلان فیروزآبادی- رحیمیان- آوانسیان- دکتر رادمنش- قبادیان- لنکرانی...
یمین اسفندیاری- وقس علی‌هذا (خنده نمایندگان)
رئیس- و جمعی دیگر اجازه نطق قبل از دستور خواسته‌اند...
جمعی از نمایندگان- دستور، دستور
فیروزآبادی- بنده مخالفم.
دکتر کشاورز- بنده مخالفم.
رئیس- آقای فیروزآبادی مقدمند بفرمایید.
دکتر کشاورز- اجازه می‌فرمایید؟
فیروزآبادی- خوب ایشان هم چون اجازه خواسته‌اند بفرمایند.
رئیس- خوب شما بفرمایید آقای دکتر کشاورز
دکتر کشاورز- اولاً بنده یک ایراد نظامنامه‌ای داشتم و آن این بود که وقتی آقای جمال امامی صحبت کردند، صحبتشان قبل از دستور بود که به ایشان اجازه دادید، چون بوجه دیگری در اول جلسه صحبت کردن مورد ندارد و عجالتاً آقای جمال امامی صحبتشان را کردند بنابراین وجه مخالفت بنده با ورود در دستور معنی ندارد، چون اجازه دادید نطق قبل ازدستور او ایشان هم حرف زدند بدون این که بپرسید از مجلس که آیا موافق هست با نطق قبل از دستور یا نه و اما علت مخالفت بنده با ورود در دستور این است که مدت‌ها است آقایان نمایندگان اجازه نمی‌دهند که قبل از دستور راجع به حوزه‌های انتخابیه خودمان صحبت‌هایی کنیم زیرا وقایعی در حوزه‌های انتخابیه ما اتفاق می‌افتد که گفتن آنها در مجلس شورای ملی لازم است، الان هم بنده برای مثال عرض می‌کنم در دهات بندر پهلوی آبله پیدا شده است، تیفوس پیدا شده است به وزارت بهداری هم تذکر داده شده است و هنوز توجه کاملی نکرده‌اند و این مطالب باید در مجلس شورای ملی گفته شود و تذکر داده شود که شاید توجه بکند دولت و وزارت بهداری به آن نقاط و رسیدگی به این کارها بکند
از طرف دیگر چند بار در مجلس شورای ملی راجع به عیدی مستخدمین جزء صحبت شد. اجازه نمی‌دهند که تذکر داده شود به دولت و دولت هم تاکنون تصمیمی روی این موضوع نگرفته است از طرف ریاست مجلس شورای ملی هم گویا به دولت مراسله‌ای نوشته‌اند ودولت جواب داده است که یک میلیون و ششصد هزار ریال برای عیدی مستخدمین جزء لازم است و این اعتبارش موجود نیست، در هر حال بایستی دولت یک کاری بکند که در این شب عید این عیدی مختصر به یک مشت مستخدمین جزء برسد و در این شب عید یک پولی دریافت کنند شاید یک گشایش برایشان پیدا بشود. آقای جمال امامی در ضمن صحبتشان فرمودند که مردم در تبریز طلا و نقره به پای نظامیان نثار کردند و الله من باور نمی‌کنم که پیش ملت ایران طلا و نقره‌ای باقی مانده باشد (سنندجی- چرا آقا) که نثار بکنند زیرا دستگاه حاکمه به قدری آنها را چاپیده است که به نان شب محتاج هستند، نقره و طلا کجا دارند، به جای این که عیدی این مستخدمین جزء را بدهند من اطلاع دارم که به آقای سرج هودمن مستشار آمریکایی که به مناسبت کسالت کبدی مجبور شده است به آمریکا مراجعت کند دولت دستور داده است تا مدت دو سال حقوقش را به آمریکا بفرستند و این خرج‌ها معنا ندارد اگر ایشان مریض بودند و رفته‌اند به آمریکا نباید به ایشان حقوق داده شود، عیدی مستخدمین بیچاره را که احتیاج دارند به آنها نمی‌دهند و آن وقت از این ولخرجی‌ها می‌کنند.
رئیس- آقای دکتر راجع به دستور فرمایش بکنید.
دکتر کشاورز- راجع به دستور بود.
رئیس- راجع به عیدی اقدام شده ولی جوابی هنوز نرسیده است باز هم اقدام می‌کنیم در مجلس شورای ملی هم همه وکلاء لزوم مسئله را تصدیق کردند و صحبت کردند باز هم اقدام خواهیم کرد. آقای فیروزآبادی فرمایشی داشتید؟
فیروزآبادی- بلی بنده هم با ورود در دستور مخالفم چون که... الان ۴ ماه است.
یمین اسفندیاری- با ورود در دستور که مخالفت شد حالا باید رأی بگیرید چون ضمن مخالف با دستور همه صحبت می‌کنند.
محمد طباطبایی- آقای دکتر کشاورز مطالب خودشان را فرمودند ولی دلیل مخالفت خودشان را اظهار نکردند اجازه می‌فرمایید. بنده عرض کنم.
جمعی از نمایندگان- رأی رأی
رئیس- (خطاب به آقای فیروزآبادی)- اگر مخالف با دستور هستید صحبت کنید و الا رأی بگیریم
عده از نمایندگان- رأی بگیرید آقا
قبادیان- اجازه می‌فرمایید؟
رئیس- چون می‌فرمایید رأی بگیریم رأی می‌گیریم به ورود در دستور آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر نمایندگان قیام نمودند) تصویب شد. آقای دکتر شفق پیشنهادی کرده‌اند و عقیده‌شان هم این است که بر طبق نظامنامه چون مربوط به دستور است حق تقدم دارد صحیح هم هست اگر اجازه بفرمایید پیشنهاد ایشان خوانده شود و توضیح بدهند بعد وارد دستور بشویم چون به موجب ماده ۹۷ تقاضاهای راجع به دستور حق تقدم دارد پس ممکن است تقاضای بنده را مطالعه بفرمایید ایشان پیشنهادی کرده‌اند و تقاضایشان این است که خوانده می‌شود و اگر آقایان موافقت کردند رأی دادند مطرح شود. پیشنهاد می‌کنم فوریت طرح راجع به حاضر شدن دولت در اولین جلسه هر ماه برای دادن گزارش و پاسخ به سؤالات که در حدود سی چهل نفر از آقایان امضاء فرموده‌اند و تقدیم شده مطرح شود.
دکتر شفق- آن پیشنهاد بنده را که منظورم بود نخواندند در آنجا یک کمی بدبختانه مثل اینجا انتظامات محفوظ نیست بنده یک پیشنهادی داده بودم و حالا خودم عرض می‌کنم بنده پیشنهاد کردم روزهای شنبه و یکشنبه و دوشنبه مجلس منعقد شود تا مطالب و طرح‌های لازم فوری را پیش از حلول عید بگذرانند بنده نظرم این بود که این سه روز را جلسه بکنیم و طرح‌ها و مطالب فوری از جمله قانون نظام وظیفه که آقایان هم متذکر شدند جوانان می‌آیند و همین طور بلاتکلیف و مردد می‌مانند یا یک عده زیادی از لوایح که همین طور بلاتکلیف مانده و گزارش آنها هم داده شده است مطرح بشود و بگذرد چون این چهار پنج جلسه در حال تشنج گذشت و کاری انجام ندادیم این دو سه جلسه را مرتب باشیم و یکی دو دقیقه بیشتر بنشینیم و این کارها را بگذرانیم، بنده در روزنامه خواندم که آقای ایدن وزیر امور خارجه انگلستان در پارلمان انگلستان پیشنهاد کرده بود که از ساعت یک تا هشت و نیم هر روز مجلس منعقد بشود حالا هم بنده معتقدم آقایان رأی بدهند به این پیشنهاد که ما اقلاً در این ایام و این چند روز قبل از عید دو سه جلسه بنشینیم و کار کنیم و خواهش می‌کنم آقایان هم موافقت بفرمایند.
رئیس- جنابعالی دو پیشنهاد کرده بودید و اسم دستور را آورده بودید بنده خیال کردم که آن پیشنهاد اولی منظور نظرتان است و خوانده شد آقای مهندس فریور.
مهندس فریور- آقای وزیر جنگ که مریض هستند معاونی هم که به مجلس شورای ملی معرفی شده باشد ندارند و من به آقای سرتیپ مقتدر معاون وزارت جنگ تلفون کردم ایشان هم گفتند من رسمیتی ندارم از آن طرف هم اداره نظام وظیفه آگهی منتشر کرده و مردم را احضار کرده است این لایحه هم خیلی فوریت دارد وقتش می‌گذرد بنده می‌خواستم بپرسم و از آقای رئیس خواهش کنم که تکلیف این قضیه را معلوم بفرمایند. چون این لایحه بحث زیادی ندارد شور در کلیاتش تمام شده و در پیشنهادات بودیم ممکن است آقای وزیر جنگ هم خدای نکرده یک سال دیگر مریض باشند پس تکلیف این کار چه می‌شود هیئت دولت مسئولیت مشترک دارد خوب است یکی از آقایان وزراء مسئولیت را قبول کند (عرض کردم چون هیئت دولت مسئولیت متشرک دارند) آقای آراسته الان اینجا تشریف دارند لایحه مطرح شود معطلی زیادی هم ندارد و بگذرد.
رئیس- عجالتاً پیشنهادی که شده است برای این استکه روزهای شنبه و یکشنبه و دوشنبه جلسه باشد برای بقیه کارهای فوری (مهندس فریور- یکیش همین است)... عجالتاً پیشنهاد آقای دکتر شفق قرائت می‌شود:
پیشنهاد می‌کنم که روزهای شنبه و یکشنبه و دوشنبه مجلس منعقد بشود تا مطالب و طرح‌های لازم فوری را پیش از حلول عید بگذرانند.
فاطمی- این را آخر جلسه مطرح بفرمایید.
رئیس- آقای نبوی در این خصوص صحبت می‌کنند.
نبوی- بنده موافقم.
ملک‌مدنی- بنده راجع به توضیح آقای مهندس فریور خواستم عرض کنم که لایحه نظام وظیفه مانعی ندارد طرح شود دولت مسئولیت مشترک دارند آقای وزیر پست و تلگراف هم تشریف دارند.
مهندس فریور- پس استدعا می‌کنم طرح بفرمایید.
رئیس- راجع به این پیشنهاد آقای دکتر شفق رأی می‌گیریم (عده‌ای از نمایندگان- مخالفی نیست رأی نمی‌خواهد) عرض می‌کنم دو پیشنهاد است یکی آقای بهبهانی پیشنهاد کرده‌اند که لایحه بودجه مطرح شود (صحیح است) و یکی هم پیشنهاد آقای مهندس فریور است.
بعضی از نمایندگان- بودجه مطرح است.
هاشمی- پیشنهاد آقای مهندس فریور قرائت می‌شود:
پیشنهاد می‌کنم لایحه نظام وظیفه مطرح شود.
رئیس- پیشنهاد آقای بهبهانی مقدم است قرائت می‌شود:
پیشنهاد می‌نمایم پس از تجدید انتخاب ناظر بانک در درجه اول چند ماده باقیمانده بودجه مطرح شود.
رئیس- بفرمایید توضیح بدهید.
بهبهانی- البته کارهای خیلی عمده و فوری در مجلس هست و همه هم لازم است که مجلس در آن ابواب یک نظری بدهد من جمله لایحه نظام وظیفه است من جمله چیزهای دیگر است ولی بنده تصور می‌کنم که به همان دلایلی که آقای دکتر کشاورز گفتند امروز یک گرفتاری برای مردم پیش آمده است شب عید است و کلیه مستخدمین علاوه بر این که معطل این بودجه هستند بودجه سال آتیه هم منوط به گذشتن این بودجه است علاوه بر این یک عده از کارمندان و عملجات و کارکنان ادارجات و کارخانه‌جات اینها دو ماه است سه ماه است به آنها حقوق نرسیده یا آن اضافاتی که بایستی برایشان منظور بشود نشده است باید این چند ماده بودجه بگذرد که بتوانند بودجه سال آینده را مرتب نمایند روی این بودجه و به همین طور این بیچاره‌هایی که دو سه ماه است حقوق نگرفته‌اند از کارگرهای کارخانه‌جات که حقوق آنها پرداخته شود. شاید یک عده‌ای به لوایح دولت نظر موافق نداشته باشند ولی آقایان توجه بفرمایند که مسئله بودجه مسئله‌ای است که مربوط به کارمندان دولت و عملجات کارخانه‌جات است و این امر هم مربوط به کار دولت نیست اگر دولت هم نباشد ما باید حقوق این مردم را بپردازیم (صحیح است) چنانچه ملاحظه فرمودید از اول تشکیل این کابینه هنوز کابینه‌ای تشکیل نشده بود و در خود مجلس دو دوازدهم را تصویب کردند به پیشنهاد خود آقایان نمایندگان بنابراین مانعی ندارد که این دو سه ماده باقی مانده بودجه بگذرد آقایان موافقت بفرمایند که به سرعت بگذرد که برای مردم پیش‌آمد سوئی فراهم نشود از این جهت که من این تقاضا را کردم و عرض کردم که ابتدا انتخاب آن یک نفر نفر ناظر ذخیره بانک به عمل بیاید به طوری که بنده شنیده‌ام در دفعه اول اکثریت حاصل نشده گرچه گزارش آن خوانده نشده آن گزارش خوانده شود و مجدد رأی بگیرند و بعد لایحه بودجه را مطرح کنیم و آن را تمام کنیم.
۴- اعلام نتیجه انتخاب یک نفر ناظر ذخیره بانک و تجدید انتخاب
رئیس- مخالفی نیست؟ (گفته شد- خیر) پس شروع می‌کنیم به تجدید انتخاب یک نفر ناظر ذخیره بانک.
بعضی از نمایندگان- راپورت قبلی خوانده شود (به ترتیب زیر خوانده شد)
مقام محترم ریاست عالیه مجلس شورای ملی
نتیجه استخراج آراء مأخوذه در جلسه ۲۲ اسفند ۱۳۲۳ راجع به انتخاب یک نفر ناظر بانک ملی به شرحی است که ذیلاً به عرض می‌رسد:
عده حضار ۹۳
صاحبان رأی ۰
آقای مخبر فرهمند ۳۸
آقای صادقی ۳۶
آقای اردلان ۹
آقای نبوی ۵
آقای دکتر کیان ۲
عده آراء مأخوذه ۹۳
آقایان دکتر شفق- فیروزآبادی- ثقةالاسلامی- فرمند۰ هر یک یک رأی داشته‌اند بنابراین اکثریت تام حاصل نشده است.
هاشمی- بنابراین اکثریت حاصل نشده است.
اردلان- اجازه می‌فرمایید؟
رئیس- بفرمایید.
اردلان- بنده می‌خواستم از حسن ظن آقایان نمایندگان تشکر کنم و استدعا کنم آرائی که به بنده داده شده به همکار محترم بنده به آقای صادقی بدهند.
رئیس- شروع می‌کنیم برای گرفتن عده حاضر ۹۲
(اخذ آرا به عمل آمد)
رئیس- چون باید آقای وزیر دارایی بیایند و به ایشان هم تلفن شده است تا آمدن ایشان اگر آقایان اجازه بفرمایند خبرهای مرخصی که حاضر شده و آقای صادقی هم پیشنهاد کرده‌اند قرائت شود. در ضمن هم آقایان نظار آرا را در خارج استخراج خواهند نمود.
بعضی از نمایندگان- عده برای اخذ رأی کافی نیست خوب است لایحه نظام وظیفه مطرح شود.
رئیس- آقای صمصام هم تازه آمده‌اند و ایشان هم رأی داده‌اند بنابراین عده رأی‌دهندگان ۹۳ نفر می‌شوند. شروع می‌شود به قرائت گزارش کمیسیون عرایض- مرخصی آقای دکتر فلسفی خوانده می‌شود: (به ترتیب زیر خوانده شد)
۵- تصویب مرخصی‌ها
آقای دکتر فلسفی درخواست یک ماه مرخصی از تاریخ ۱۲/۱۱/۱۳۲۳ نموده‌اند و مورد موافقت کمیسیون عرایض و مرخصی واقع شده اینک گزارش آن تقدیم می‌شود.
رئیس- مخالفی نیست؟ آقای فیروزآبادی بفرمایید.
فیروزآبادی- بنده مخالفتم خدا شاهد است به هیچ وجه با اشخاص نیست ولی از آنجایی که می‌بینم که بایستی کارهای بزرگ و درستی از مجلس شروع شود تا دیگران هم تأسی بکنند بنده می‌بینم امروز خزینه دولت خالی شده و به آخر سال هم چیزی نداریم هر چند که این مرخصی‌ها چیزی نخواهد شد و بیش از ۷-۸-۱۰ هزار تومان بیشتر نمی‌شود ولی یک شاهی را هم بنده اهمیت می‌دهم و از آقایان نمایندگان خواهش می‌کنم که این حقوقی را که کارش را نکرده‌اند صرف‌نظر بفرمایند و با این طریق یک سرمشقی به خارج بدهند و الا اگر ما یک کار نکرده را مزد بخواهیم سرمشق بدی است که به دیگران خواهیم داد. از این جهت بنده با تمام این مرخصی‌ها مخالفم این را عرض می‌کنم و بقیه را به همین یکی محول می‌کنم.
رئیس- آقای حاذقی
حاذقی- بنده لازم است یک تذکری به عرض مجلس محترم برسانم و آن این است از اظهاراتی که جنبه منفی دارد خوب است یک قدری خودداری شود که وقت مجلس کمتر گرفته شود. همان طوری که خود مجلس تصمیم گرفته است هر نماینده‌ای در ظرف دو سال حق دارد دو ماه از مرخصی قانونی استفاده نموده و از حقوق آن هم استفاده نماید. کمیسیون عرایض و مرخصی هم همین موضوع را در نظر گرفته است و تا این حدود یعنی دو ماه در ظرف این دو سال با مرخصی‌ها موافقت می‌کند یعنی برای هر سال یک ماه و مازاد بر این مدت مطابق میل آقای فیروزآبادی با هیچ مرخصی موافقت نشده است مگر این که حقوقش را به نفع مجلس ضبط کرده است و همچنین اگر کسی مریض و بیمار بود با ارائه دادن تصدیق با مدت بیماری موافقت شده است بنابراین تصمیمی که گرفته شده است برای همین موضوع است و غیر از این هم نیست.
جمعی از نمایندگان- رأی، رأی
رئیس- البته آقایان نمایندگان زندگانی‌شان همه یکنواخت نیست بعضی از آقایان هستند که می‌توانند از حقوقشان صرف‌نظر کنند ولی همه نمی‌توانند رأی می‌گیریم به یک ماه مرخصی آقای دکتر فلسفی آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد. خبر مرخصی آقای مخبر فرهمند قرائت می‌شود:
(به شرح زیر خوانده شد)
آقای مخبر فرهمند تقاضای چهل روز مرخصی از تاریخ استفاده نموده‌اند و مورد موافقت کمیسیون عرایض و مرخصی واقع شده است اینک گزارش آن تقدیم می‌شود.
رئیس- مخالفی نیست؟ (گفته شد- خیر) آقایانی که موافقند با چهل روز مرخصی آقای مخبر فرهمند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد. خبر مرخصی آقای مهندس فریور قرائت می‌شود:
(به شرح زیر خوانده شد)
آقای مهندس فریور درخواست بیست روز مرخصی از تاریخ حرکت نموده‌اند و مورد موافقت کمیسیون عرایض و مرخصی واقع شده اینک گزارش آن به عرض می‌رسد.
رئیس- آقایانی که با بیست روز مرخصی آقای مهندس فریور موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد. خبر مرخصی آقای بوشهری خوانده می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
آقای بوشهری درخواست دو ماه مرخصی از تاریخ اول دی ماه ۱۳۲۳ نموده‌اند و کمیسیون عرایض و مرخصی با یک ماه آن موافقت نموده اینک گزارش آن تقدیم مجلس شورای ملی می‌شود.
رئیس- آقایانی که با دو ماه مرخصی آقای بوشهری موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد. خبر مرخصی آقای حسن اکبر خوانده می‌شود. (به شرح زیر خوانده شد)
آقای حسن اکبر درخواست بیست روز مرخصی از تاریخ ۲۰ بهمن ۱۳۲۳ نموده‌اند و حقوق ایمن مدت را به بهداری صومعه‌سرا تخصص داده‌اند کمیسیون عرایض و مرخصی با درخواست ایشان موافقت نموده اینک گزارش آن تقدیم می‌شود.
رئیس- آقایان موافقین با این مرخصی قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. خبر مرخصی آقای عماد تربتی.
آقای عماد تربتی درخواست یک ماه مرخصی از تاریخ دهم تیرماه ۱۳۲۳ نموده و به تصویب مجلس شورای ملی رسیده بود ولی در آن موقع فقط از ده روز آن استفاده نموده بقیه را به موجب اطلاع کتبی موکول به بعد نموده‌اند در تاریخ ۲۴ مرداد برای استفاده از بقیه مرخصی خود به محل حرکت نموده‌اند به موجب گواهی پزشک معالج از تاریخ ۱۵ شهریور تا آخر مهرماه (چهل و پنج روز) مریض و تحت معالجه بوده‌اند کمیسیون عرایض و مرخصی با چهل و پنج روز تمدید مرخصی ایشان و بیست روز بقیه مرخصی یک ماه سابق که استفاده نکرده بودند و مجموعاً شصت و پنج روز می‌شود موافقت نموده اینک گزارش آن به عرض می‌رسد.
رئیس- آقایان موافقین قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شده مرخصی آقای پروین گنابادی.
آقای پروین گنابادی پانزده روز از تاریخ ۳۰ آذر ۱۳۲۳ به موجب گواهی پزشک مریض و از حضور در مجلس معذور بوده و درخواست اجازه نموده‌اند کمیسیون عرایض و مرخصی با درخواست ایشان موافقت نموده اینک گزارش آن به عرض می‌رسد.
رئیس- آقایان موافقین قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. خبر مرخصی آقای دکتر زنگنه.
آقای دکتر زنگنه درخواست پانزده روز مرخصی از تاریخ ۲۲ بهمن ۱۳۲۳ نموده‌اند و مورد موافقت کمیسیون عرایض و مرخصی واقع شده اینک گزارش آن به عرض می‌رسد.
رئیس- آقایان موافقین برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. خبر مرخصی آقای ظفری.
آقای ظفری شصت و هفت روز از تاریخ سوم مرداد ۱۳۲۳ که برای انتظامات محلی به حوزه انتخابیه خود رفته‌اند غایب بوده و درخواست اجازه نموده‌اند ضمناً مقرری ایام غیبت خود را برای کمک خرج اطفال بی‌بضاعت و محصلین نهاوند و ملایر و تویسرکان تعیین نموده‌اند که با نظارت رئیس فرهنگ و رئیس انجمن شهرداری به مصرف برسد کمیسیون عرایض و مرخصی با درخواست ایشان موافقت نموده اینک گزارش آن تقدیم می‌شود.
رئیس- موافقین با این مرخصی قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مرخصی آقای رحیمیان:
آقای رحیمیان درخواست بیست روز مرخصی از تاریخ ۱۹ بهمن ۱۳۲۳ نموده‌اند و با درخواست ایشان موافقت شده اینک گزارش آن به عرض می‌رسد.
رئیس- آقایان موافقین برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. خبر مرخصی آقای پوررضا:
آقای پوررضا درخواست چهل روز مرخصی از تاریخ سوم اسفند ماه ۱۳۲۳ نموده‌اند کمیسیون عرایض
و مرخصی با یک ماه موافقت نموده اینک گزارش آن به عرض می‌رسد.
رئیس- آقایان موافقین برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. خبر مرخصی آقای روحی:
آقای روحی درخواست یک ماه مرخصی از تاریخ دوازدهم اسفند ماه ۱۳۲۳ نموده‌اند و مورد موافقت کمیسیون عرایض و مرخصی واقع شده اینک گزارش آن تقدیم می‌شود.
رئیس- آقایان موافقین قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد. خبر مرخصی آقای محمدحسین قشقایی:
آقای محمدحسین قشقایی درخواست یک ماه مرخصی از تاریخ هشتم اسفند ماه ۱۳۲۳ نموده‌اند و مورد موافقت کمیسیون عرایض و مرخصی واقع شده اینک گزارش آن به عرض می‌رسد.
رئیس- آقایان موافقین قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد. خبر مرخصی کامبخش:
آقای کامبخش درخواست هجده روز مرخصی از تاریخ دهم دی ماه ۱۳۲۳ نموده‌اند و مورد موافقت کمیسیون عرایض و مرخصی واقع شده اینک گزارش آن به عرض می‌رسد.
رئیس- آقای اردلان
اردلان- بنده با گزارش کمیسیون عرایض و مرخصی راجع به مرخصی نماینده محترم آقای کامبخش مخالف هستم و از آقایان نمایندگان محترم و همچنین از آقای مخبر کمیسیون عرایض و مرخصی استدعا می‌کنم که در این قسمت عرایض من توجه بفرمایید نسبت به مرخصی‌هایی که مجلس از ابتدای دوره مشروطیت تاکنون تصویب فرموده‌اند همیشه این نظر رعایت می‌شده است که آقایان نمایندگان محترم در دوره دو ساله تقنینیه یک یا دو ماه برای رسیدگی به کارهای موزه انتخابیه خودشان به محل تشریف ببرند و مجلس شورای ملی هم این مرخصی‌ها را تصویب می‌کرد بنده هم از اشخاصی بودم که با نهایت میل موقعی که آقای کامبخش برای سرکشی به حوزه انتخابیه خودشان به قزوین تشریف برده بودند و گزارش کمیسیون عرایض تقدیم شده بود بنده هم با کمال میل رأی دادم ولی این موضوع که امروز مطرح شده است مربوط به رسیدگی به حوزه انتخابیه خودشان قزوین نیست (دکتر رادمنش این شرط در قانون نیست آقا) این مسافرتی است که ایشان به اصفهان فرمودند و بنده مخصوصاً این را در خاطر سپردم که هر وقت این مرخصی‌ها مال آقای سیف‌پور مال آقای دولت آبادی مال آقای دکتر رادمنش مال آقای فداکار در اینجا مطرح شد بنده مخالفت خودم را اینجا عرض کنم (فداکار- من که به حوزه انتخابیه خودم رفته بودم) اساساً مرخصی وقتی در مجلس شورای ملی تصویب می‌شود این تصویب مرخصی دو مفهوم خارجی دارد مفهوم اول این است که مجلس شورای ملی حقوق ایام مرخصی را تصویب می‌کند و بنده به هیچ وجه من‌الوجوه این قسمت منظور نظرم نیست برای این که بسیار مبلغ ناچیزی است که به نمایندگان پرداخت می‌شود اگر این نظر بود هرگز هرگز وقت آقایان را نمی‌گرفتم مقصود بنده آن مفهوم دوم است یعنی تصویب مرخصی یک مفهوم خارجی دیگر هم دارد و آن این است که رفتار آن نماینده در مدت مرخصی از طرف مجلس شورای ملی تصدیق و تأیید می‌شود (حاذقی هیچ همچو چیزی نیست؟) مثلاً ما یک نفر نماینده داریم آقای اخوان ایشان تشریف برده‌اند به آمریکا اگر مجلس شورای ملی مرخصی ایشان را تصویب فرمودند این تصویب دو مفهوم خارجی دارد اول حقوق آن مدت پرداخت می‌شود و دیگر این که مجلس شورای ملی این طور موافقت کرده است عوض این که در مجلس باشند و اینجا وظیفه خودشان را انجام بدهند تشریف برده‌اند به آمریکا و انجام وظیفه می‌کنند (دکتر کشاورز- این مربوط نیست آقا چه حرفی است می‌زنی؟) اجازه بدهید آقا یا فرض بفرمایید ما یک نفر نماینده داریم آقای تهرانی که مریض هستند اگر مجلس شورای ملی مرخصی ایشان را تصویب کرده اولاً حقوقش را پرداخت می‌کند و بعد هم تأیید می‌کند که آقای تهرانی نمارض نکرده‌اند غیبت بدون جهت نکرده‌اند حقیقتاً مریض هستند (فداکار- مجلس شورای ملی که دکتر نیستند) این مرخصی که امروز مطرح است تصویب آن از طرف مجلس شورای ملی به عقیده بنده تصدیق یک روشی است که برای آتیه نمایندگان خوب نیست بنده عرض کردم اگر برای رسیدگی به کارهای حوزه انتخابیه بوده چنان که بنده ابتدا رأی دادم امروز هم با کمال میل رأی می‌دادم ولی این طور نبود عزیمت این نماینده محترم و سایر همکارانی که بنده اسم بردم به اصفهان برای بنده شخصاً (من هیچ کاری به هیچ نماینده دیگر ندارم) یک نگرانی‌های فوق‌العاده به وجود آورد که آن نگرانی‌ها اگر در دل هر نماینده بود امروز که به این ایام مرخصی باید رأی داد حتماً بایستی مخالفت خودش را بگوید شاهد بارزی که برای این قسمت دارم نامه‌ای است که من به هیئت رئیسه مجلس شورای ملی عرض کردم از مخبر محترم تمنی می‌کنم به تاریخی که من به هیئت رئیسه مجلس شورای ملی نامه عرض کردم مراجعه بفرمایند درست همان تاریخی است که نماینده محترم آقای کامبخش و سایر آقایان تشریف برده بودند به اصفهان برای محلی اصفهان و اقداماتی که می‌شود مسبوق بشوم از هیئت رئیسه تقاضا کردم این روزنامه‌هایی که برای مجلس می‌آید عوض این که برود به کتابخانه بگذارند در سرسرای مجلس که همه نمایندگان از تمام جریان مملکت باخبر باشیم چون برای بنده مقدور نیست که همه روزنامه‌ها را داشته باشیم متأسفانه هیئت رئیسه ابداً توجهی به این نامه من نکردند (دکتر معظمی- در کتاب خانه یک اطاق مخصوصی برای این کار هست) فقط یک روزی آقای طوسی در راهرو به بنده فرمودند که نامه شما را در هیئت رئیسه خواندند و هیئت رئیسه آن را تصویب نفر مودند معهذا آقایان نمایندگان را بنده به خاطر می‌آورم که در ابتدای دوره چهاردهم در همین جا یک جلسه تمام راجع به اصفهان بنده آقای سیف‌پور، آقای دکتر کشاورز، آقای فداکار و سایر آقایان صحبت کردیم و تمام از نگرانی‌هایی بود که در آنجا به وجود آمده بود آقای مهندس فریور دولت وقت را استیضاح کردند در همین رئیس‌الوزرای وقت آمد و گفت من یک اصفهانی را در آتش می‌دیدم...
فداکار- شوخی می‌کرد.
مهندس فریور- و نفهمیده بود که چه طور آرام کرد.
دکتر کشاورز- این قدر شعور نداشت.
اردلان- و بالأخره فرمودند که من آقای افشار را فرستادم...
دکتر کشاورز- و نفهمیده بودند که چه حقه زدند آنجا را آرام کردند.
اردلان- عزیمت این آقایان در آنجا که ما حالا بایستی مرخصی آن را تصویب بکنیم به نظر بنده مجلس شورای ملی نباید تصویب بکند چرا؟ برای این که بنده که نماینده هستم مطابق نظامنامه از نماینده که نمی‌توانم استیضاح بکنم که چرا به اصفهان رفتی (دکتر رادمنش- هیچ کس نمی‌تواند بگوید) دولت هم که نمی‌تواند یک نماینده که مصونیت دارد وقتی در اصفهان در یک پیش‌آمدی مداخله می‌کند جلوگیری بکند این از حق مصونیت سوءاستفاده می‌کند (دکتر کشاورز- این طور نیست آقا) فقط مرجعی که وکیل می‌تواند داد دلش را بزند و حرف خودش را بزند (دکتر کشاورز- سوز دل را بفرمایید بهتر است) آن وقتی است که این نماینده می‌خواهد مرخصی بگیرد به آن مرخصی رأی ندهد و چون رأی نمی‌دهیم و مخالف هستم دلیل مخالفت خودم را هم بایستی بگویم مخالفت من فقط در یک جمله بسیار کوتاهی خلاصه می‌شود (فداکار- بس است دیگر) به نظر جنابعالی بس است به نظر بنده هنوز بس نیست (فداکار- آن جمله را بفرمایید) جمله را عرض می‌کنم، در یک جمله بسیار کوتاهی مخالفت بنده خلاصه می‌شود و آن این است که بنده شخصاً معتقدم که سرپرستی دولت به تنهایی برای بهبودی حال کارگر و زارع کافی است هر گونه دخالتی از طرف هر کس در غیر این مرکز رسمی مجلس شورای ملی بشود به زیان کشور است این عقیده شخصی خودم است و من از عقیده خودم دفاع می‌کنم.
دکتر کشاورز- این سوز دل باطل است.
اردلان- این عقیده جنابعالی است عقیده بنده این است...
دکتر کشاورز- دولت هیچ وقت از کارگرها دفاع نمی‌کنند.
پروین گنابادی- دنیا این عقیده شما را باطل کرده است.
اردلان- عقیده بنده این است اگر آقای سیف‌پور فاطمی یا آقای کامبخش یک نظریاتی راجع به بهبودی وضع کارگران دارند مرکزش اینجا است در اصفهان نیست در شیراز نیست در کرمان نیست در یزد نیست در شاهی نیست ما نباید برای یک نماینده مرخصی تصویب کنیم که بروند در آنجا برای ما نگرانی ایجاد کنند به این لحاظ عرایض خودم را عرض کردم و علت مخالفت من معلوم شد یعنی بدانند آقایان که نظر شخصی نبود اگر نظر شخصی بود هیچ وقت عرض نمی‌کردم و این نگرانی که برای بنده آمده بود برای هر کدام از آقایان آمده بود حتماً این عرایض را می‌کرد (فداکار- شهوت کلام بود) البته هر چه آقایان نمایندگان محترم اکثریت مجلس رأی بدهند مورد احترام است ولی بنده از آقایان نمایندگان محترم تقاضی می‌کنم یک قدری توجه بفرمایند این رأی مجلس برای آینده ما نمایندگان یک دستوری خواهد بود که آیا وظیفه اصلی ما این است که بایستی از مرخصی خودمان در اینجا استفاده بکنیم یا این که برویم به اصفهان یا شاهی.
دکتر کشاورز- اینها همه جزو یک جمله بود.
مخبر کمیسیون عرایض (آقای حاذقی)- عرض کنم قبل از این که جواب نماینده محترم را عرض کرده باشم این تذکر را در حضور همه آقایان می‌دهم که علی رغم تبلیغات مضری که علیه مجلس یا نمایندگان مجلس می‌شود. مجلس شورای ملی، اکثریت محترم مجلس شورای ملی همیشه مراقب انجام وظیفه هست
و با کمال صحت کارهایی که بهشان رجوع شده است انجام می‌دهند و این تبلیغات هم از طرف عده‌ای که شاید دولت نادان مملکت و یا دشمنان مغرض ما هستند که کوشش کرده و می‌کنند که مجلس و نمایندگان مجلس را در خارج موهون معرفی کنند و مخصوصاً می‌خواستم عرض کنم که کمیسون عرایض و مرخصی که وظیفه دار رسیدگی به عرایض و مخصوصاً موظف به رسیدگی به مرخصی نمایندگان محترم است با کمال علاقمندی وظیفه‌اش را انجام داده و رعایت جهات لازم کار را کرده است و حتی آنجا امروز رسیدگی کردیم که کمیسیون عرایض تا این اواخر به شانزده هزار و کسری فقره عرایض مردم که یک قسمت محدودش هم مرخصی آقایان بوده است رسیدگی کرده است ولی این موضوع را باید عرض کنم که تصویب مرخصی معنایش این نیست که کمیسیون عرایض تصویب می‌کند که یک نفر نماینده در مدت مرخصی‌اش چه عملی انجام می‌دهد (صحیح است) البته یک نفر نماینده یک فرد رشید بالغ عاقلی است که البته در مدت مرخصی‌اش به نظر کمیسیون عرایض می‌بایستی به نفع مملکت و به نفع ملت ایران انجام وظیفه کند و هیچ وقت نه مأموریت دارد تحقیق کند که نماینده چه کاری کرده است که آن وقت برود دنبال این دلایل و امارات و کار یک محکمه‌ای را بکند که رسیدگی به کار نمایندگان بکند البته کمیسیون عرایض اطمینان دارد که یک نماینده‌ای که خودش را در حقیقت وکیل ملت ایران می‌داند هیچ وقت وجدان او به او اجازه نمی‌دهد که یک قدمی برخلاف مصلحت ایران بردارد حالا اگر خدای نکرده یک چنین کسی پیدا شد و یک قدمی برداشت او در مقابل تاریخ و در مقابل وجدان خودش مسئول است و الا کمیسیون عرایض برخلاف نظامنامه عملی نکرده است و وظیفه خودش را انجام داده است.
دکتر رادمنش- بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم.
رئیس- مطابق چه ماده؟
دکتر رادمنش- مطابق ماده ۱۰۹
رئیس- بفرمایید.
دکتر رادمنش- بر طبق ماده ۱۰۹ چون به بنده توهین شده است می‌خواهم توضیح بدهم بنده از این تذکری که نماینده محترم آقای اردلان در اینجا دادند تشکر می‌کنم که به بنده فرصت دادند که به طور اختصار یا خلاصه مطالبی را اینجا عرض کنم بر طبق نظامنامه نمایندگان مجلس حق دارند در هر سال یک ماه مرخصی داشته باشند (هاشمی- محدود به یک ماه نیست) این مرخصی برای نمایندگان مجلس شورای ملی یک ترجیحی نیست بلکه تمام اعضاء و کارمندان دولت هم در سال حق دارند یک ماه مرخصی بگیرند و آقایان نمایندگان البته می‌توانند این مرخصی را به هر طریق که بخواهند استفاده کنند مطلبی را که آقای اردلان مخصوصاً بیشتر در روی آن تکیه کردند این بود که نماینده مجلس باید حتماً به حوزه انتخابیه خودش برود بنده گمان می‌کنم که این اشتباه از اینجا برای ایشان حاصل شده است که گمان کردند نماینده یک شهر نماینده جای دیگر نیست در صورتی که مطابق قانون اساسی نماینده یک شهر نماینده تمام ایران است و بایستی به تمام جریانات و اوضاع و احوالی که در مملکت حکمفرما است دقیق باشد اگر بنده از جریاناتی که در شیراز، در یزد، در اصفهان در کردستان شما (اردلان- کردستان بنده نیست کردستان ایران است) اطلاع نداشته باشم البته در قضایا نمی‌توانم صحیحاً قضاوت بکنم و نمی‌دانم که قوانین به خوبی اجرا می‌شود و مأمورین به وظایف خودشان عمل می‌کنند یا خیر پس نماینده یک شهر حق دارد به هر شهری که دلش می‌خواهد همان طور که می‌تواند به هر وزارت‌خانه‌ای مراجعه کند مسافرت کند و این کار هیچ مانعی ندارد و این فرمایشی که حضرتعالی فرمودید کاملاً اشتباه است نماینده یک شهر نماینده تمام مملکت است و در هر شهری هر حادثه که اتفاق می‌افتد واقعاً وظیفه هر نماینده‌ای است که به خرج خودش برود آن حادثه را از نزدیک ببیند تا قضاوتش درست باشد و الا من که اینجا نشسته‌ام چه می‌دانم در اصفهان چه می‌گذرد. در کوه‌های قشقایی چه می‌گذرد حتماً باید بروم اوضاع را از نزدیک ببینم و با مردم تماس پیدا کنم که بتوانم در قضایایی که در جریان است خوب قضاوت کنم آقا فرمودند که سوءاستفاده از مصونیت شده است و اینجا است که توهین شده است و برای بنده نگرانی ایجاد می‌کند آقای اردلان و بعضی از نمایندگان این طور خیال می‌کنند که بایستی اوضاع و احوال اجتماعی ایران تا هزار سال دیگر به همان طریقی باشد که در دوره رضاشاه بوده است این طور خیال می‌کنند به محض این که یک سر و صدایی از یک گوشه‌ای بلند شد فوراً برخلاف امنیت و آسایش و برخلاف مصالح عالیه کشور است این فکر درست نیست، این صحیح نیست این اشتباه است باید آقا بدانند اوضاع و احوال مملکت ما و اوضاع و احوال تمام دنیا تغییر کرده است امروز دیگر نمی‌شود به آن نظری که آن روز به اوضاع ایران نگاه می‌گردید امروز هم نگاه کنید این نهضت‌هایی که آقایانی به اسم نگرانی خیال می‌کنند این نهضت‌ها علامت رشد اجتماعی ملت ایران است ملت ایران باید به وسیله همین نهضت‌ها زنده بودن خودش را به گوش دنیا برساند اگر ما داد آزادی نکشیم اگر ما نخواهیم حق آزادی خودمان را با این صداها بگیریم دیگران به استقلال و تمامیت و آزادی ما احترام نمی‌گذارند آقا خیال می‌کنند به محض این که یک شخصی عضو یک حزبی شد خیانت خواهد کرد (اردلان- ابداً بنده این طور خیال نمی‌کنم) این طور تصور می‌فرمایند که بنده که عضو یک حزبی هستم و مفتخرم که عضو آن حزب هستم و رفته‌ام برای رسیدگی به آن حزب و در ضمن مردم آن شهر هم از بنده ملاقات کردند و زندگی آنها را از نزدیک دیده‌ام کار خلافی کرده‌ام خیر این طور نیست بنده خواستم چیزهایی را که از نزدیک دیده‌ام در جلسه مجلس شورای ملی قبل از دستور عرض کنم ولی متأسفانه نمی‌دانم چه چیزی پیش‌آمده است در مجلس که نمی‌خواهند نطق قبل از دستور بشود که مطالب گفته شود و این سوءنظرها پیش نیاید که آقا خیال کنند که بنده از این جا می‌روم و یک تفنگ دوش می‌گیرم که مردم یک شهری را انقلاب کنم. این درست نیست ما و رفقای ما همیشه ثابت کرده‌ایم که در دوره مجلس شورای ملی همیشه کمال متانت را حفظ کرده‌ایم و هیچ وقت نخواسته‌ایم که یک تشنجی در مجلس شورای ملی حکمفرما باشد و خواسته‌ایم که اصول و مقررات را صد درصد حفظ کنیم آقا فرمودند از مصونیت سوءاستفاده می‌شود آقا مگر قانون برای یک نفر وکیل مجلس یا یک فرد دیگری فرق دارد اگر بنده یک جرمی کرده‌آم بیایید بگویید و ثابت کنید و بنده را مجازات کنید ولی بنده گمان می‌کنم که حسن استفاده از مصونیتم کرده‌آم من رفته‌ام از نزدیک اوضاع را دیده‌ام و می‌خواستم یک عملیاتی را که برخلاف آزادی و برخلاف آرامش است تذکر داده باشم (اردلان- شما بایستی در اینجا تذکر بدهید چرا در اصفهان تذکر می‌دهید!) بنده باید آقا بروم اوضاع را از نزدیک ببینیم بنده تا به یک مطلبی ایمان نداشته باشم نمی‌توانم اینجا بیایم توضیح بدهم خوب است آقا اگر اعتراضی دارید و نظریات خصوصی دارید و می‌خواهید با این حرف‌ها عوام‌فریبی کنید این موضوعات را برای نطق در یک مجالس دیگری بگذارید و الا این بیانات درست نیست و جایش اینجا نیست و خواهش می‌کنم که این طور وظایف را در این جا تذکر ندهید این خلاف قانون است که شما می‌فرمایید برای این که نماینده یک شهری نماینده تمام مملکت است وقتی که به بنده خبر رسید که در یزد کلوپ حزب توده را آتش زده‌اند بنده نباید بروم ببینم که آیا راست است یا نیست (اردلان- شما باید در اینجا بفرمایید خیر من باید بروم آنجا و تحقیق کنم ببینم چرا در یزد کلوپ حزب توده را آتش زده‌اند یا در اصفهان چرا گردن یک کارگر را طناب می‌اندازند و اینجا و آنجا می‌برند که استغفار کند که من عضو فلان دسته سیاسی نیستم این وظیفه من است که بروم و از نزدیک ببینم چه اشخاصی مرتکب این کار شده‌اند.
اردلان- بنده هم به موجب ماده ۱۰۹ نظامنامه عرض ارم اجازه می‌فرمایید؟
رئیس- آقای دکتر طاهری.
دکتر طاهری- عرض کنم اصلاً یکی از مسائلی که در قانون اساسی هست و مسلم است تفکیک قوای ثلاثه است یعنی قوه مقننه و قوه مجریه و قوه قضائیه باید از هم تفکیک بشوند (دکتر رادمنش- ای کاش شما هم به این توجه داشتید) البته ما داریم. آقای دکتر رادمنش می‌گویند من می‌روم ببینم که مأمور دولت چه کار می‌کند شما همان وقت در اجرائیات وارد می‌شوید شما باید متوجه باشید که اگر یک مأمور دولتی برخلاف قانون رفتار کرد اینجا از دولت سؤال کنید استیضاح کنید (دکتر کشاورز- اگر استیضاح بشود به صرفه شما خواهد بود) وقتی که شما صحبت می‌فرمودید بنده ساکت بودم. یکی از چیزهایی که در مجلس کمتر رعایت می‌شود و از ملاطفت آقای رئیس سوءاستفاده می‌شود حزف زدن بین حرف دیگران است (رئیس- صحیح است بگذارید حرف خودشان را بزنند) بلی از ملاطف آقای رئیس سوءاستفاده می‌شود (فداکار- ما چه سوءاستفاده‌ای کرده‌ایم؟) بنده می‌خواهم جواب آقای دکتر رادمنش را عرض کنم.
ایرج اسکندری- شما حق ندارید جواب بدهید ما هیچ وقت منتظر نیستیم که شما جواب بدهید مملکت مونوبل کسی نیست.
دکتر طاهری- مقصود این استکه حرف زدن بین حرف دیگران گذشته از این که برخلاف نزاکت است مطابق نظامنامه تخطی است و مجازات دارد...
دکتر رادمنش- این طور نیست.
رئیس- آقای دکتر رادمنش شما یک ساعت حرف زدید کسی ممانعت نکرد بگذارید حرفشان را بزنند.
دکتر کشاورز- ایشان اخطار نظامنامه‌ای داشتند.
دکتر طاهری- بنده این را خواستم عرض کنم که آقایان نمایندگان اگر از یک مأمور دولت رضایت ندارند و معتقدند که او عمل خلاف قانونی کرده است باید از دولت استیضاح کنند یا سؤال کنند
و الا اگر نمایندگان دخالت کنند مطابق قانون دخالت قوه مقننه در قوه مجریه است.
دکتر رادمنش- کی دخالت کرده است؟ رفته است اوضاع را دیده است.
رئیس- رأی می‌گیریم به مرخصی آقای کامبخش آقایان موافقین قیام فرمایند (عده بیشتری برخاستند) تصویب شد. خبر مرخصی آقای طهرانچی.
آقای تهرانچی به موجب گواهی پزشک معالج (رئیس بهداری رشت) به واسطه کسالت مزاج در رشت تحت معالجه و ممنوع از حرکت بوده‌اند و در نتیجه از تاریخ دوازدهم فروردین ۱۳۲۳ پنجاه روز غیبت داشته‌اند و درخواست اجازه نموده‌اند کمیسیون عرایض و مرخصی عذر ایشان را موجه تشخیص داده اینک گزارش آن تقدیم می‌شود.
رئیس- آقایانی که با مرخصی پنجاه روزه آقای طهرانچی موافقند قیام فرمایند (اغلب قیام نموده) تصویب شد. خبر مرخصی آقای دکتر کشاورز:
آقای دکتر کشاورز سیزده روز از تاریخ دهم دی ماه ۱۳۲۳ به مناسبت گرفتاری و اصلاح امور حوزه انتخابیه خود غیبت داشته‌اند و درخواست اجازه نموده‌اند و چون ایشان مقرری ماهیانه خود را در تمام این دوره چهاردهم برای امور اجتماعی و فرهنگی و بهداشتی بندر پهلوی تخصیص داده‌اند کمیسیون عرایض و مرخصی با سیزده روز غیبت ایشان موافقت نموده اینک گزارش آن تقدیم می‌شود.
رئیس- آقایانی که با مرخصی آقای دکتر کشاورز موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. خبر مرخصی آقای جواد مسعودی:
آقای جواد مسعودی درخواست بیست و پنج روز مرخصی از تاریخ ۲۶ دی ماه ۲۳ نموده‌اند و مورد موافقت کمیسیون عرایض و مرخصی واقع شده اینک گزارش آن تقدیم می‌شود.
رئیس- رأی می‌گیرم به مرخصی ۲۵ روزه آقای جواد مسعودی موافقین برخیزند (اغلب برخاستند) تصویب شد.
آقای طباطبایی- دو سه فقره تلگراف از سبزوار داشتند که تا وقتی آقای وزیر مالیه نباشد ممکن است به عرض مجلس برسانند.
۶- بیانات آقای محمد طباطبایی
طباطبایی- بنده به صحبت قبل از دستور کمتر مأنوسم اما امروز اجازه خواسته بودم برای یادآوری مطلبی که در ضمن تلگرافات عدیده از خراسان و من جمله از سبزوار به مرکز مخابره شده بود به عرض آقایان برسانم و چون قبل از دستور موفق نشدم این بود که از آقای رئیس خواهش کردم که در یک فرصتی به من اجازه داده بشو. این تلگرافات مربوط به اظهار تأسف و استدعایی است که از دولت شده است و از طرف دولت هم فعلاً آقای وزیر محترم دارایی تشریف آوردند شاید وسیله ابلاغ این عرض من به دولت برای یک دفعه دیگر بشوند و آن مربوط است به آیت‌الله آقای کاشانی چون مکرر در مجلس شورای ملی مطالب و حقایقی مربوط به ایشان گوشزد شده بنده به تصدیق و استماع آن مطالب اکتفا کردم و به نظر من همانها کافی بود و دولت می‌بایست جداً مورد توجه قرار می‌داد اما حالا که از خراسان و مخصوصاً از سبزوار تلگرافاتی رسیده که تقدیم مقام ریاست می‌کنم یک تکلیف خاصی برای من پیدا شد که از دولت خواهش می‌کنم جداً یک قدری از روی راستی و جدیت به این قضیه توجه بشود. آقای کاشانی مردی است با تقوی و دارای مقام روحانی و علمی و محبوبیت واقعی ایشان نزد مردم (محبوبیت واقعی) مورد تردید و انکار نیست (فولادوند- از همه جا نظیر این تلگرافات شده است از قم و اصفهان و جای دیگر) بله از همه جا رسیده ولی عرض کردم برای من یک وظیفه خاصی را ایجاد و ایجاب کرد چون همان طور که عرض کردم از خراسان است از سبزوار است از محترمین و کسانی که دارای فکر و ذوق هستند و قضایا را خوب تشخیص می‌دهند این تلگرافات از این طبقه است که نسبت به ایشان اظهار علاقه شده است بنده وظیفه‌دار شدم که برای یک مرتبه دیگر از دولت جداً تقاضا کنم که به این قضیه تأسف‌آور که مدتی است افکار عمومی را جریحه‌دار کرده است به هر نحوی که شده است به این عمل خاتمه بدهند (بعضی از نمایندگان- نسبت به همه بفرمایید) البته مقصود همه بازداشت شدگان هستند و همه‌شان اشخاص محترمی هستند و ما همه متأسف هستیم ولی آقای کاشانی به طوری که به عرض آقایان رسیده است مریض هستند از قم تلگرافاتی رسیده بود که آقایان ملاحظه فرمودند تقاضا شده بود که نسبت به ایشان ارفاقی کنند که ایشان به معالجه خودشان بپردازند و بعد من شنیدم که از محلی که ایشان بودند به محل دیگر انتقال‌شان دادند ایشان وضعیت مزاجی‌شان خوب نیست اوضاع و احوال خودشان و خانواده‌شان به قدری اسف‌آور است که من زائد می‌دانم به این که مفصلاً به عرض آقایان برسانم صحیح است این تلگرافات را به مقام ریاست تقدیم می‌کنم و از دولت قوی شوکت خواهش می‌کنم که یک قدری جدی‌تر در این موضوع اقدام کنند.
۷- مذاکره در گزارش کمیسیون بودجه
راجع به متممم دو دوازدهم بودجه بهمن و اسنفد
رئیس- آقای وزیر دارایی آمدند لایحه بودجه مطرح است. مذاکره در کلیات است آقای فرهودی.
فرهودی- بنده خیال می‌کنم لایحه که فعلاً مطرح است در حقیقت لایحه متمم بودجه محسوب می‌شود برای این که در طی هر یک از مواد لایحه یک مقررات بدجه و مالی است که این مقررات البته طرز اجرای بودجه و دوره عمل بودجه را معلوم می‌کند ولی ما نمی‌توانیم این لایحه را یک لایحه متمم بودجه تلقی کنیم زیرا همان طور که لایحه متمم بودجه از اسمش پیداست یک مقرراتی است برای تکمیل بودجه به طوری که آقایان می‌دانند در سال ۲۳ اصلاً بودجه‌ای تصویب نشد تا این که ما یک متمم بودجه‌ای هم برایش فرض کنیم چون بودجه در سال ۲۳ تماماً به صورت یک دوازدهم گذشت بنابراین سال ۲۳ بودجه مستقلی نداشت و از تصویب مجلس شورای ملی نگذشت که ما بیاییم و حالا یک موادی را به تقاضای دولت به نام متمم بودجه تصویب بکنیم چند روزی هم به آخر سال ۲۳ بیشتر باقی نمانده و در این لایحه بنده می‌بینم دولت تقاضای اعتباراتی کرده این اعتبارات خالی از دو صورت نیست یا خرج کرده‌اند (جمعی از نمایندگان- عده کافی نیست).
رئیس- آقا عده کافی شد بفرمایید.
فرهودی- این اعتباراتی را که در طی این مواد خواسته‌اند خالی از دو صورت نیست یا خرج کرده‌اند یا این که حالا اعتبار می‌خواهند که خرج بکنند اگر خرج کرده‌اند که البته این یک عمل خلاف قانونی است برای این که اعتباری را از مجلس نگرفته خرج کرده‌اند اگر خیر امروز تصویب مجلس را می‌خواهند که خرج کنند دیگر فرصتی برای خرجش نیست.
برای این که سال در شرف اتمام است و مطابق مقررات قانون محاسبات عمومی اعتبار هر یک از مواد بودجه می‌بایستی تا آخر آن سال تعهد شود و الا قابل پرداخت نیست فرض بفرمایید در یکی از این مواد یک میلیون تومان برای وزارت راه درخواست کرده‌اند تا این قانون تصویب بشود و از طرف رئیس مجلس به دولت ابلاغ بشود و به صحة ملوکانه موضح بشود و در مجله رسمی درج بشود این سه چهار روز می‌گذرد و باید این تشریفات عملی بشود تا آقای وزیر دارایی بتوانند آن را اجرا بکنند چون بعد از طی این مراحل صورت قانونیت پیدا می‌کند و در آن موقع دیگر سال منقضی شده است و حتی ایشان تعهد هم نمی‌توانند بکنند بنابراین مطلب می‌افتد به یکی از این دو صورت یا این یک میلیون را خرج کرده‌اند و حالا می‌خواهند موضوع را لگالیزه بکنند این است که می‌خواهند این اجازه را از مجلس بگیرند و به صورت قانون در بیاورند برای این که خرج کرده‌آند یا این که خرج نکرده‌اند پس در این صورت مجلس به یک عمل لغوی دعوت شده است یعنی زحمتی کشیده است و قانونی وضع کرده و آن قانون موقع اجرایش گذشته و این عمل اصلاً عمل لغوی بوده و شأن مجلس شورای ملی این نیست که مرتکب عمل لغو بشود و حتی شأن اشخاص هم نیست که مرتکب کار لغو بشوند یا حرف لغو بزنند. باز یک نکته دیگر این است که اعتبار انتفاعی را خواسته‌اند مبلغش را ترقی بدهند و اعتبار دعاوی و تعهدات را در ماده ۲ در بند «ب» به مبلغ سی میلیون ریال ترقی داده‌اند البته آقایان می‌دانند که این موضوع اعتبار دعاوی و تعهدات همیشه مربوط است به یک عده طلبکاران گردن کلفت دولت یعنی یک اشخاصی یک حساب‌سازی‌هایی می‌کنند و خودشان را طلبکار دولت نشان می‌دهند.
جمعی از نمایندگان- عده برای مذاکره کافی نیست.
رئیس- اگر آقایان موافقند جلسه را ختم کنیم (یکی از نمایندگان- خیر اجازه نطق بعد از دستور بدهید.) آقای فرهودی عده کافی شد بفرمایید.
فرهودی- عرض کردم که در این بند «ب» دولت اجازه خواسته است این سی میلیون ریالی را که امروز می‌خواهند اعتبار بگیرند باری خرج در سال ۱۳۲۳ حکایت می‌کند از این که اشخاصی هستند که خودشان را حق یا ناحق طلبکار از دولت می‌دانند یا خودشان را طلبکار از دولت کرده‌اند و چون نفوذ دارند و در مزاج دولت مؤثرند دولت را وادار کرده‌اند به این که این ماده را بیاورد به مجلس که ما در این دقایق آخر سال یک عمل خلافی هم مرتکب شویم و این اجازه را بدهیم. در صورتی که اگر دولت واقعاً فکرش و نیتش این است که طلبکاران خودش را راضی بکند یعنی دیون خودش را بدهد شش ماه است در این مجلس دارد مذاکره می‌شود از یک دین قانونی و یک دین مسلمی که دولت دارد در مقابل مستخدمین جزء در ۲۱ اسفند ۱۳۰۵ در دوره ششم تقنینیه که یک عده از لیدرهای آزادی مجلس هم در اینجا بودند و متأسفانه مرحوم شده‌اند قانونی گذاشت که سالی یک ماه حقوق به مستخدمین جزء عیدی داده شود. تا موقعی که این قانون لغو نشده مستخدمین جزء به استناد این قانون طبکار هستند و طلبکار مسلم دولت هستند (صحیح است) دولت در سال گذشته فقط با یک بخشنامه آن قانون را لغو کرد یعنی جلوی اجرای آن را گرفت و موقوف کرد اجرایش را امسال چندین دفعه این تذکر داده شد و آقای رئیس مجلس شورای ملی هم شرح مؤکدی مرقوم فرمودند و دولت را هدایت کردند به اجرای آن قانون یعنی قانونی که مربوط است به زندگانی عده کثیری از مستخدمین جزء که در ردیف کارگر محسوب می‌شوند. عذر دولت این است که ما ول نداریم بدهیم و آقای وزیر دارایی هم در راه رو به بنده فرمودند که این کار قریب دو میلیون خرجش است و ما نداریم و حتی برای این که این فکر را از دماغ مستخدمین خارج بکنند یک خبری هم پریروز دادند و توی روزنامه‌ها نوشتند که خیر خبری نیست و مستخدمین دولت خیالشان راحت باشد. ممکن است نیم متر پارچه بهشان داده شود. اگر شما وجدان تصفیه تعهدات دارید. اگر شما
علاقه دارید دیون دولت پرداخته شود پولی را که به موجب قانون الان می‌بایستی به مستخدمین دولت بدهید نمی‌دهید و آن وقت در روزهای آخر سال لایحه می‌آورید که اعتبار دعاوی و تعهدات یعنی یک کلمه کشدار مبهمی که کلمه دعاوی و تعهدات است که اصلاً نمی‌دانیم چیست یعنی یک اشخاصی که حالا معلوم نیست که کی‌ها هستند و بعد درست می‌شوند اول اعتبارش را می‌گذرانند بعد هم طلبکارش را درست می‌کنند که بیا و سفره‌ای هست اینجا این اعتبار را از مجلس می‌گذرانیم این عمل دولت در پیشنهاد این بند «ب» یک عمل غرض‌آمیزی است...
وزیر دارایی- این طور نیست.
فرهودی- برای این که مطالبات مسلم مستخدمین جزء را نمی‌دهند به عنوان این که پول نداریم و بعد بند «ب» را می‌آورند که یک اعتبار مجهولی را تثبیت بکنند و به یک اشخاص مخصوصی بدهند از آن عجیب‌تر ماده ۷ است که وقتی که از اول حساب بکنیم می‌شود ماده «ه» بنده این ماده را می‌خوانم استدعا می‌کنم آقایان دقت کنند ببینند دولت با مجلس شورای ملی قانون اساسی چه جور دارد معامله می‌کند.
ماده ۷- به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود با قرارداد مورخ ۱۰ مرداد ۱۳۲۳ که وزارت فرهنگ برای تکمیل ساختمان سه دبستان نو بنیاد در تهران منعقد نموده موافقت و از محل اعتبار مربوطه پرداخت نماید.
جمعی از نمایندگان- عده کافی نیست.
رئیس- آقایان ختم جلسه را پیشنهاد کرده‌اند عده هم کافی نیست.
جمعی از نمایندگان- صحیح است.
۸- موقع جلسه آتیه- ختم جلسه
رئیس- پس جلسه را ختم می‌کنیم در نتیجه مذاکراتی که با آقای دکتر شفق شد بالاخره قرار شد جلسه همان روز یکشنبه باشد.
مجلس نیم ساعت بعدازظهر ختم شد.
رئیس مجلس شورای ملی - محمدصادق طباطبایی
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
سؤالات نمایندگان
ریاست معظم مجلس شورای ملی
مقرر شود جنابآقای وزیر پیشه و هنر حاضر شده جواب سؤالات ذیل را راجع به کارخانه بلورسازی بیان فرمایند:
اولاً شیشه که مورد احتیاج تمام طبقات کشور است دولت مخارجی گذاشته مساعدت نموده و تمام مواد آن در داخله موجود است به چه علت شیشه‌سازی تعطیل شده که با بودجه ضعیف ملت ایران متری هفتصد و پنجاه ریال ناچار مانده شیشه می‌خرند در صورتی که در کارخانه به هفده ریال و ده شاهی می‌فروختند به طوری که شایع شده چون شیشه که از خارج وارد می‌نمایند متضمن سود هنگفتی است برای همین منظور ساخت شیشه را تعطیل نموده‌اند و دیگر صاحب سهم هم میل دارد سایر سهام را هم خریداری نماید بعد کارخانه را به کار اندازد دولت و وزارت پیشه و هنر چرا تاکنون در این قسمت اقدام نکرده.
ثانیاً از بدو تأسیس این کارخانه چه قدر و چه مبلغی تا حالا مساعدت مالی نموده آیا دولت در مقابل مساعدت سهامی دارد یا نه و به چه ترتیب استهلاک نموده صورت جامع آن را به عرض مجلس برسانند.
ثالثاً معروف شده یکی از بازرگانان را به نام تخصص در کار شیشه به آمریکا فرستاده‌اند و مشغول تجارت است در این قسمت دولت دخالت داشته یا نه؟
توضیحات لازمه را بیان فرمایند.
مجد ضیایی
جناب آقای وزیر محترم بهداری
به طوری که خاطر عالی مستحضر است شهرستان بروجرد و بخش‌های تابعه آن که جمعاً متجاوز از چهارصد هزار جمعیت دارند به کلی فاقد بهداری و مریضخانه و دارو است. مدت یک سال است هر چه این بنده برای این موضوع مهم با وزارت بهداری مذاکره و مکاتبه می‌نمایم به کوچک‌ترین نتیجه نرسیده.
۱- برای بروجرد و مریضخانه آنجا مقرر بود آقای دکتر حاذق که از جراحان معروف و مورد علاقه اهالی بروجرد است اعزام شود مدت سه ماه است برای تبدیل ایشان که اصلاحش کار یک روز است هنوز معطل و اصلاح نشده.
۲- بخش سیلاخور علیا و سیلاخور سفلی که متجاوز از دویست قریه و پنجاه هزار جمعیت دارد- حتی طبیب مجاز هم ندارد.
۳- دو بخش بزرگ چاپلق و ب برود که متجاوز از چهارصد قریه و دویست و پنجاه هزار جمعیت دارد. پس از یک سال مذاکره حضوری و استدعای کتبی اینجانب- با این که در صورت کوچک‌ترین علاقه حداقل سه نفر طبیب برای افراد آنجا می‌بایست در نظر گرفته شود- یک نفر دکتر که تازه تحصیلاتش تمام شده بود- موسوم به آقای دکتر حاکمی برای این دو بخش بزرگ معین شد- مع‌التأسف چند ماه است این آقای دکتر هم حاضر برای حرکت و رفتن به محل مأموریت نشده وزارت بهداری هم در عوض تعیین دکتر دیگر پس از چندین شکایت اهالی و اینجانب- فقط رونوشت شرحی که به دکتر حاکمی برای حرکت او نوشته برای این بنده فرستاده.
آیا انصاف است این مردم سالی چندین میلیون مالیات به دولت مرکزی بدهند - و حتی نتیجه و حاصل سالاینه خود گندم و محصول‌شان را به ثلث و ربع قیمت به اقشار مأمور حمل تهران و سایر شهرها نمایند. با تمام این خدمات پس از یک سال مکاتبه و مذاکره این جانب برای شهرستان بروجرد یک نفر طبیب را وزارت بهداری و وزارت دارایی حاضر نشدند رتبه‌اش را اصلاح نموده و اعزام دارند و سه بخش بزرگ سیلاخورین و جاپلق- بربرود- وزز- و ماهرو به کلی فاقد طبیب و دارو باشند.
من به نام وظیفه وجدانی و وکالتی که نسبت به این مردم دارم- از دولت و وزارت بهداری- وزارت دارایی سؤال می‌کنم. در عوض این همه تحمیل که به این مردم وارد می‌آورید چه برای آنها انجام نموده‌اید.
آیا جان این افراد هر بخش پنجاه هزار نفر نفوس، ارزش یک مریضخانه و یک دکتر را ندارند؟
امیر قاسم- فولادوند
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
انتصابات و احکام
وزارت امور خارجه
آقای طهمورث آدمیت به سمت نیابت دوم سفارت کبرای شاهنشاهی ایران در مسکو منصوب شده‌اند.
وزارت دادگستری
۱- آقای حسین امید بازپرس دیوان کیفر به سمت معاونت دادسرای دیوان کیفر.
۲- آقای عنایت‌الله زینی بازپرس دادسرای زابل به سمت امانت شعبه ۲ دادگاه بخش مشهد.
۳- آقای علی‌اصغر کردالیان بازپرس دادسرای شهرستان ساری به سمت کارمندی علی‌البدل دادگستری بابل.
۴- آقای نصرالله زرفشان کارمند علی‌البدل دادگستری بابل به سمت بازپرسی دادگستری بابل.
۵- آقای رضا هنری دادستان استان ۱ و ۲ به سمت دادیاری دادسرای دیوان کشور.
۶- آقای غلامرضا فولادوند مستشار دادگاه استان ۱ و ۲ به سمت کفالت اداره بازرسی امور اداری.
۷- آقای کیکاوس ملک منصور کارمند منتظر خدمت به سمت کارمندی اداره حقوقی.
۸- آقای علی کردنیا به سمت ریاست قسمت امور بین‌المللی اداره حقوقی.
۹- آقای ضیاءالله دادوند رئیس قسمت امور بین‌المللی اداره حقوقی به سمت معاونت اداره حقوقی منصوب شده‌اند.