مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۴ اردیبهشت ۱۳۲۳ نشست ۲۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهاردهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بودجه مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهاردهم |
دوره چهاردهم قانونگذاری
جلسه ۲۹
شماره مسلسل
مذاکرات مجلس
صورت مشروح مجلس روز شنبه ۲۴ اردیبهشت ۱۳۲۳ نشست ۲۹
صورت مشروح مجلس روز یکشنبه ۲۴ اردی بهشت ماه ۱۳۲۳
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- تعیین موقع جواب استیضاح آقای مهندس فریور.
۳- جواب آقای وزیر جنگ به سئوالات آقایان اسعد و فرمند و ساسان و قبادیان و تقدیم سه فقره لایحه
۴- تصویب استوارنامه نمایندگی آقایان رضا حکمت و نمازی و معدی و امام جمعه از شیراز
۵- موقع ودستور جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس یکساعت و بیست دقیقه قبل از ظهر بریاست آقای آقا سید محمد صادق طباطبائی تشکیل گردید.
صورت مجلس سه شنبه ۱۹ اردیبهشت ماه را آقای طوسی (منشی) قرائت نمودند.
- تصویب صورت مجلس
۱- تصویب صورت مجلس
رئیس-آقای دولت آبادی.
دولت آبادی- بنده را غایب بی اجازه نوشته بودند در صورتیکه بنده از مقام ریاست استجازه کرده بودم استدعا می‌کنم اصلاح بفرمایند.
رئیس- اصلاح می‌شود. در صورت مجلس مخالفی نیست؟ (گفته شد- خیر) صورت مجلس تصویب شد.
- تعیین موقع برای جواب استیضاح آقای مهندس فریور
۲- تعیین موقع برای جواب استیضاح آقای مهندس فریور
مهندس فریور- آقا وقت استیضاح را معین کنید.
رئیس- آقای نخست وزیر می‌بایستی امروز تعیین وقت شود برای استیضاح. آقای فاطمی
فاطمی- بنده می‌خواستم عرض کنم مطابق نظامنامه باید روز استیضاح قبلاً معین شود البته آقای نخست وزیر بر حسب وظیفه که داشتند آمدند و فرمودند که امروز حاضرم برای استیضاح بنده پیشنهادی تقدیم مقام ریاست کردم و استدعا کردم که استیضاح بماند برای جلسه بعد (صحیح است)
رئیس- تصور می‌کنم دیگر محتاج برأی گرفتن نیست آقایان موافقت می‌فرمایند برای روز سه شنبه (صحیح است) بنابراین آقای اسعد ممکن است سئوال خودشان را بفرمایند.
اسعد- در زمان وزارت جنگ تیمسار سپهبد احمدی در ۱۳۲۱ بیست و دو میلیون تومان محاسبه وزارت جنگ در دوائر مرکزی رسیدگی نشده بود تیمسار سپهبد احمدی وزیر جنگ دستور دادند کمیسیونی تشکیل ورسیدگی به آن محاسبه بشود پس از اینکه تیمسار سپهبد احمدی کناره گیری کردند جناب آقای زند وزیر جنگ شدند تمنا دارم توضیحی در باب اقدامات آن کمیسیون بیان فرمایند که معلوم شود این مبلغ چه شده‌است در آن موقع ریاست کارپردازی در عهده آقای سرهنگ معارفی و ریاست کمیسیون مذکور بعهده تیمسار سرلشگر شقاقی بود مذاکراتی که در اطراف ارتش می‌شود البته هر اداره خوب و بد دارد ما صاحبمنصبان خوب هم داریم از آقای وزیر جنگ تمنا داریم در این موقع آقای نخست وزیر و آقای وزیر جنگ کارهای مهم ارتشی را بیک اشخاص صحیح العملی واگذار کنند که هم اسباب خوشوقتی آقایان نمایندگان و هم موجب رضایت ملت باشد (صحیح است)
- جواب آقای وزیر جنگ به سئوالات آقایان اسعد وفرمند وساسان وقبادیان با تقدیم سه فقره لایحه
۳- جواب آقای وزیر جنگ به سئوالات آقایان اسعد وفرمند وساسان وقبادیان با تقدیم سه فقره لایحه
وزیر جنگ- نماینده محترم آقای اسعد سئوالی از وزارت جنگ راجع بحساب بیست و دو ملیون کردند بنده هر چه تحقیقات کردم در وزارت جنگ یک حساب معین و مشخص بیست و دو میلیونی وجود نداشت تصور می‌کنم که این جزء حساب پنجاه ویک میلیونی است که بعنوان پیش پرداخت به لشکرهائی که در خارج بعد از قضایای شهریور تمرکز پیدا می‌کرد بآنها داده بودند برای تهیه خواربار و مصارف ضروری خود و بعلاوه به آنها دستور داده شده بود که چون خواربار کمیاب بود سعی کنند مایحتاج خود راحتی برای ششماه سال ۲۱ تهیه کنند در آخر سال حسابداری مرکز این وجوهی را که به آنها داده بودند از بودجه شان کسر می‌کنند صرف نظر از اینکه یک مقداری از آن پولها صرف یکمقداری جنس برای آذوقه شده بود از لشکرهای بیرون شکایت رسید که این مقدار از بودجه ما را نرسانده‌اند و مرکز هم گفته‌است که بدون اسناد و مدارک ما وجهی نمی‌دهیم باین جهت آقای سپهبد احمدی یک کمیسیونی تشکیل می‌دهد که به این حسابها رسیدگی شود و ریاست آن را واگذار می‌کند به آقای سرلشکر فیروز آقای سرلشکر فیروز دستور می‌دهد که تمام این لشکرها نمایندگان خودشان را با اسناد لازمه بفرستند بمرکز که رسیدگی شود یکعده از نمایندگان حرکت می‌کنند و می‌آیند و در موقع رسیدگی معلوم می‌شود که اسناد اینها کافی نیست یک مدتی طول می‌کشد دستور می‌دهند که اینها برگردند و اسنادشان را تکمیل کنند و بیایند ولی سرلشکر فیروز مأموریتی پیدا می‌کند باصفهان برای رسیدگی بقضیه سمیرم آنوقت ریاست کمیسیون واگذار شد بسرلشکر شقاقی ایشان هم شروع برسیدگی می‌کنند و عقیده شان بر این می‌شود که از مرکز کمیسیونهائی فرستاده شود که در هر محلی با واگذاری یک وجهی به آنها بروند و شروع برسیدگی کنند و طلب‌های مردم را بدهند و این برمی‌خورد بیک اشکالات محاسباتی و مقررات مالی ارتشی که می‌گوید نمی‌شود این کار را کرد یک مقداری هم رسیدگی به این منوال می‌کنند و دفعتاً متوجه می‌شوند بحسابهای لشکر ۱ و ۲ مرکز چون یک مقدار لشکرهای ۱ و ۲ مرکز در بیرون بوده و اینها هم یک پولهائی خرج کرده‌اند توسط لشکرهای خارج که اینها هم یک رسیدگی هائی لازم داشت بعد از یکی دو ماه که ایشان مأموریت داشتند تغییر مأموریت پیدا می‌کنند بریاست دادرسی ارتش ولی بعداً استعفا می‌دهند و با وسائلی که در ارتش موجود بوده‌است یعنی در اداره سر رشته داری که مأمور رسیدگی باین کارها است یک مقداری از حسابها بهر نحوی که بوده رسیدگی می‌شود و تا بحال شاید قسمت زیادی تصفیه شده و بعد مطابق سازمان جدیدی که در اداره سررشته داری داده شده‌است و اینموضوع مربوط باداره سررشته داری است که باید رسیدگی کنند و در آنجا یک اداره ممیزی تشکیل شده‌است و تمام اوراق و اسناد مراجعه شده‌است بآنجا و الآن مشغول رسیدگی هستند بدیهی است اشخاصی که نتوانند حسابشانرا تصفیه کنند و معلوم شود که پولهائی حیف و میل شده‌است و قطعاً هم همینطور بوده‌است شدیداً مورد تعقیب و مجازات قرار می‌دهند و یک مقررات دیگری هم وضع شده‌است در نتیجه این تجربه که ملزم می‌کند تمام اشخاص ذی حساب را در ارتش که اگر ششماه بیشتر پول بدون رد کردن حساب نزد آنها بماند معلق می‌شوند. این جواب آقای اسعد بود حالا اگر آقایان دیگر هم سئوالی دارند بفرمایند.
رئیس- آقای اسعد.
اسعد- بنده قسمت بیست و دو میلیون را که عرض کردم راجع بمرکز است و اینکه آقای وزیر جنگ بیان کردند پنجاه و یک میلیون خیلی خوشوقت شدم (بعضی از نمایندگان- آقا تأثر دارد) بله تأثر نیست برای اینکه هر قدر بیشتر خورده‌اند بایستی مال ملت را پس بدهند غرض بنده بر این بود که این کمیسیونی که معین شد پیش از اینکه آمدند بوزیر جنگ راپرت دادند و اختیاراتی گرفتند و اشخاصی را آوردند و تحت نظر گرفتند و بعد از آنکه تحت نظر گرفتند اقرار کردند بدزدی خودشان و اقرار کرده‌اند که این پولها را ما داده‌ایم و مستغلات و ملک خریده‌ایم و حاضر شده‌اند که حتی ممیز برود و رسیدگی بکند وبعد از تقویم این املاک را واگذار کنند تغییر و تبدیل وزارت جنگ این موضوع را از میان برد و حالا استدعا دارم که آقای وزیر جنگ اقدام جدی بفرمایند چه در موضوع بیست و دو میلیون و چه در موضوع پنجاه و یک میلیون و اشخاصی که پول این ملت را گرفته‌اند و برده‌اند ازشان بگیرند و پس بدهند. (صحیح است)
رئیس- آقایان فرمند و ساسان و قبادیان هم سئوالاتی کرده بودند. حاضرید برای جواب.
وزیر جنگ- بله حاضرم.
رئیس- آقای فرمند.
فرمند- سئوال بنده در خصوص نظام وظیفه بود البته خاطر آقایان مسبوق است که در موقع برنامه دولت هم بعرض آقایان رساندم و البته تصدیق می‌فرمایند که این نظام وظیفه یک بلائی است مخصوصاً برای برزگران و خود آقایان اگر تخمین بزنند شاید می‌شود تخمین کرد که در حدود ده میلیون الی پانزده میلیون از این برزگران پول گرفته می‌شود و این یک ظلمی است و بنده عقیده مندم که اگر آقایان وزراء هر هفته دو روز هیئتی تشکیل بدهند و تمام کارها را بگذارند و باین موضوع نظام ووظیفه رسیدگی بکنند باز کم اقدام کرده‌اند که این زحمت عجیب را از سر مردم بردارند (صحیح است) این است که دو مرتبه سئوال کردم از آقای وزیر جنگ و خواستم دوباره تذکر بدهم و آقایان وزراء را متوجه کنم و استدعا کنم که یک توجه عاجلی بفرمایند باین موضوع و معتقدم که باید هر چه زودتر مطالعات عمیقی در این کار بشود برای اینکه این رویه اداری که الآن نظام وظیفه دارد باز هر طور بخواهند اصلاح کنند مع ذلک این روال غلط این پانزده سال از بین نمی‌رود (صحیح است) و بنده مقصودم آن قانون اداری نظام وظیفه‌است نه قانون سربازگیری و البته این قانون را باید عوض کنید و یک ترتیب جدیدی بدهید که بلکه این رویه خیلی نامطلوب از سر صاحبمنصبان و مأمورین بیرون بیاید و شاید انشاءالله این ظلم باین زیادی که امروز در مملکت ما رواج دارد از سر مردم رفع شود و خیلی خوشوقتم همانطور بنده در موقع برنامه عرض کردم که قشون ما باید کوچک شود و بهتر شود آقای وزیر جنگ هم اخیراً شروع باقدامات و اصلاحاتی کرده‌اند و از اینجهت بنده اظهار خوشوقتی خودم را به آقای وزیر جنگ تقدیم می‌کنم و مخصوصاً آقای سرلشکر رزم آرا که انتخاب کرده‌اند و قطعاً همینطور که می‌فرمایند امیداورم وزارت جنگ ما بزودی اصلاح شود و امیدواریم که تمام آقایان وزراء متوجه شوند باین قضیه نظام وظیفه که بلای جان همه‌است اصلاحات کامل بعمل بیاید (صحیح است).
وزیر جنگ- موضوع نظام وظیفه از مسائلی بود که از روز اول توجه همه را جلب کرد و سعی و کوشش زیادی کردیم و امیدواریم باز هم بکنیم که این قضیه اصلاح شود چون مسئله سربازگیری پایه اول ارتش است و اگر این سنگ بد گذاشته شود تمام کارهای دیگرش هم خراب خواهد شد (صحیح است) و این قضیه هم یک موضوع بغرنجی است در ممالک دیگر هم بسهولت حل نشده و نمی‌شود ما در این جا یکی دو تا قانون تا بحال امتحان کردیم برای سربازگیری و آن این بود که در هر حوزه لشکری خود لشکر برای خودش سرباز تهیه می‌کرد بعد از آن آمدند و یک اداره مرکزی تشکیل دادند و یک مناطق سربازگیری تعیین کردند که هر کدام یک حوزه هائی برای خودش تشکیل می‌داد که جمعاً در ایران در حدود پانصد حوزه اصلی و فرعی درست کردند برای سربازگیری و این قسمتها در اداره مرکزی اداره می‌شد و قبل از اینکه بنده بوزارت جنگ بیایم یک مقدار زیادی طرز سربازگیری افتضاحاتی که بار می‌آوردند بنده مطلع بودم و از روز اول هم با افسران ارشد بنده همین موضوع را مذاکره کردم که این موضوع یک بلائی است و یک ننگی است که باید این را از ارتش ایران شست و سرباز باید یک فردی باشد که می‌آید و یک وظیفه را نسبت بمیهن و ملت ایران انجام دهد بایستی این سرباز افتخار داشته باشد که لباس سربازی را می‌پوشد در صورتیکه امروز بر عکس صورت اعمال شاقه را برای یک فرد بخود گرفته‌است که طرز سربازگیری مثل اینکه مجازات با اعمال شاقه‌است و با هزاران ظلم و ستم و پول بگیری و اذیت و آزار مردم توأم است فعلاً ما یک کمیسیونی داریم که مشغول مطالعات هستیم بنده تصور کردم که ما یک اصولی را ایجاد کنیم که کمتر مأمورین نظام وظیفه مستقیماً تماس با یک سرباز داشته باشند تا وقتی که او می‌آید بسربازخانه شاید قسمت اعظم این اشکالات برطرف شود (صحیح است) و این موضوع تنها در دست وزارت جنگ نیست و تماس دارد با وزارت کشور و آمار و سازمانهای کدخدائی اینها را باید یک جا بنشینیم و به بینیم که چکار باید بکنیم و اول بفهمیم که چکار می‌خواهیم بکنیم و باوزارت کشور یک ترتیبی بدهیم که این قانون سربازگیری را با این وضع تغییر بدهیم ولی عجالتاً آنچه که بنظر آمد اول خارج کردن مأمورین متجاوز از خدمت و یک عده از مأمورین نواحی و یکعده مامورینی که معروف بودند به این کار از کار خارج کردیم و در قدم اول درصدد تهیه افسران طرف اعتماد هستیم که به این کارها بگماریم ولی عجالتاً سربازگیری را منحصر کردیم بنواحی و معلوم می‌شود که سیستم سابق بهتر از آن یکی بود برای اینکه یک عده از مقامات عالیه هم توجه به این قسمت داشتند که در موقع سربازگیری هر لشکری برای لشکر خودش سرباز تهیه خواهد کرد که از یک جاهای سرباز را نکشند ببرند بیک جاهای دوردست و در هر حوزه و هر جائی که لشکر هست سرباز را بگیرند و وارد خدمت بشوند ولی اداره مرکزی را خلاص نکردیم گفتیم نظام وظیفه یعنی اداره مرکزی نظام وظیفه بایستی از اشخاص لایقی که داریم دنبالشان کنیم که بیایند و سعی خواهیم کرد که عده را هم بعنوان بازرس بفرستیم و سعی کنیم که اجحافاتی که هست از بین ببریم و سعی کنیم که هر گونه که شکایت از اهالی هست بدست بیاید و رسیدگی شود و با این ترتیبات شاید یک مقداری از این اجحافات کاسته شود ولی بنده متوجه شدم که این قانونی که اشخاص را مجازات می‌کند برای رشاء و ارتشاء و برای تخلفات این کافی نیست برای اینکه اینجا یک اشخاصی هستند که بزور پول می‌گیرند آنهم در محل هائی که دسترس بهیچ جا نیست حاضر می‌شوند و بزور و تهدید به اسلحه از مردم پول می‌گیرند و بنابراین اینها سارقین مسلح هستند (صحیح است) و بایستی با همان کیفیت مجازات شوند و در این خصوص لایحه تهیه شده که تقدیم می‌کنم واگر اجازه بفرمائید ماده اش را می‌خوانم:
- ماده واحده- هر مأمور سربازگیری که برخلاف وظیفه از جلب مشمولی خودداری یا غیر مشمولی را جلب نماید به حبس مجرد از دو تا پنج سال محکوم می‌شود و چنانچه در انجام این عمل مستقیماً یا بطور غیر مستقیم وجه یا مالی گرفته شو و یا به نحو دیگری اخاذی کره باشد در ردیف سارقین مسلح محسوب و علاوه بر پرداخت پنج برابر وجه با پنج برابر قیمت شیئی مأخوذه بهمان مجازاتی که برای قبیل سارقین مقرر است محکوم خواهد شد. مشمولینی که از آنان وجهی گرفته شده باشد در صورت ابراز بمأمورین بازرسی از تعقیب قانونی بعنوان راشی معارف خواهند بود شرکا و معاونین بزه تابع همان دادگاهی خواهند بود که صلاحیت دادرسی متهم اصلی را دارد.
رئیس- آقای ساسان سئوالی داشتید بفرمائید؟
ساسان- سئوال بنده مختصر بود و آن این بود که مطابق قوانین کشوری افسران ارتش ممنوع از مداخله در امور سیاسی هستند و بطوریکه آقای فرخ هم فرمودند که در ارتش یک حزب سیاسی تشکیل شده بود که عده از افسران هم شرکت داشتند و حتی در جزائد دیدم که آقای سرلشگر ارفع بهمین جهت از کار برکنار شده‌است خواستم به بینم که این قضیه صحت داشته‌است یا نداشته و اگر صحت داشته چه مجازاتی بر ایشان معین شده چون افسران در نظام اجتماعی ما تأثیر شدیدی خواهند داشت تمنا می‌کنم که آقای وزیر جنگ جریان را توضیح بدهند که عامه مستحضر شوند و رفع سوء تفاهم بشود.
وزیر جنگ- در موقع معرفی دولت هم در اینجا آقایان محترم راجع بوجود احزاب در ارتش و لزوم جلوگیری آن تذکراتی فرمودند و بعد هم آقای ساسان یک سئوال کتبی در این باب فرمودند قبل از اینکه در اینجا یک تذکری داده شده باشد یک اطلاعات خصوصی وجود داشت و بنده در صدد بودم که بفهمم چه موضوعاتی در این جلسه طرح می‌شود به این جهت با اینکه مطلع بودم و حتی موقعی هم که اینجا صحبت شد بنده می‌خواستم اطلاعات جامعی بدست بیاید که از موضوع صحبت این جلسات مطلع شوم از اطلاعاتی که بدست آوردم موضوعی که جنبه سیاسی داشته باشد در آنجا طرح نشده‌است و بنده منتظر بودم که بمرور که جلسات زیادتر می‌شود شاید یک چیزهائی صحبت شود و ما بتوانیم بیشتر اطلاعاتی کسب کنیم ولی چون اینجا از بطرف آقایان تذکراتی در این خصوص داده شد. یک شرحی نوشتم که اینها را مورد تعقیب قرار دهند موضوع این بوده‌است که در منزل یک سروانی که اسمش را اینجا برده‌اند یکعده از افسران دعوت می‌شدند و یک صحبتهائی بین آنها رد و بدل میشده‌است حالا گزارشی که از طرف دادستان داده شده اگر آقایان میل داشته باشند می‌خوانم
بعضی از نمایندگان- خیر نتیجه اش را بفرمائید.
وزیر جنگ- از تحقیقاتیکه شده‌است اینطور برمی‌آید که ابتدا ده- پانزده نفر بعد ۴۰-۵۰ نفر افسر جمع می‌شدند منزل یک سروانی موضوع صحبت این بوده‌است که ما الآن مورد تنفر جامعه شده این اهالی مملکت و مردم کشور بما بدبین هستند ماها باید سعی کنیم که خودمان و اصلاع کنیم بایستی آنچه که مورد تنفر است از آن خودداری کنیم با سرباز باید خوشرفتاری کرد. بایستی جیره سرباز بسرباز برسد. بایستی هر گونه تصرفات در مال دولت منسوخ شود.
یکی از نمایندگان- این که خیلی خوب بوده‌است
وزیر جنگ- اجازه بفرمائید بنده با این گزارش قانع نشدم لیکن آقایانیکه در این باب در روزنامه‌هاشان نوشته‌اند سئوال می‌کنم شاید دلایلی پیدا شود برای اثبات چیزهای دیگری متأسفانه آقایان مدارکی نداشتند یا نخواسته‌اند ارائه بدهند بهرحال آقایانیکه خطاب کردند و اسم بردند و گفته بودند کمکی از دست آنها بما نرسید که بتوانیم قضیه را کشف کنیم.
صدر قاضی- راجع بتحمیل کردن وکیل بسقز را هم بفرمائید.
وزیر جنگ- این موضوع سئوال شده‌است و بعداً جواب می‌دهم بهر حال اولاً این اجتماعات موقوف شده و دیگر جمع نمی‌شود و نسبتهائیکه داده می‌شد هیچیک از مواد بآن مخالفتی ندارد متأسفانه اصلاً قوانین پیش بینی نکرده‌است که اگر اینها وارد احزاب شوند جلوگیری شود و مجازات شوند و این یک نقصان بزرگی است که در قانون ما هست و بنده فکر کردم که مذاکرات آقایان خیلی بموقع بوده‌است و ما مجبور شدیم که لای قانون را باز کنیم و دیدیم که چیزی نیست برای اینکه بعداً جلوگیری شود زیرا این موضوع در قشون اساس را بهم می‌زند (صحیح است) بنابراین بایستی ممنوع باشند از شرکت در هر گونه احزاب حتی افسران وظیفه هم که قبلا این مردمان آزادی هستند و در خارج ممکن است عضویت یک حزبی را داشته باشند بمجرد اینکه وارد ارتش می‌شوند بایستی از عضویت آن حزب خارج شوند و ممنوع شوند (صحیح است) بنابراین لایحه‌ای تهیه شده‌است اجازه بفرمائید تقدیم کنم (ماده واحده بشرح زیر قرائت و تقدیم گردید)
ماده واحده- افسران و همردیفان و افراد داوطلب ارتش چنانچه در احزاب قبول عضویت نمایند و یا در کارهای سیاسی و امور حزبی دخالت کنند باخراج از ارتش و از سه تا ده سال انفصال از خدمات دولتی محکوم خواهند بود افسران و افراد وظیفه نیز در تمام مدتیکه مطابق قانون بخدمت سربازی اشتغال دارند از مداخله در کارهای سیاسی و امور حزبی ممنوع و در صورت تخلف به حبس عادی از ۶ ماه تا دو سال محکوم خواهند شد. البته از این ببعد آنچه اظهار فرمودند جلوگیری خواهد شد
رئیس- این دو لایحه به کمیسیون مربوط خواهد رفت آقای ساسان اگر توضیحاتی دارید بفرمائید
امینی- راجع با رفع هم بفرمائید
وزیر جنگ- راجع به آقای سرتیپ ارفع در این جلسات بهیچوجه شرکت ایشان معلوم نشده‌است و با افسرانیکه اسم برده شده و مورد تعقیب قرار گرفته‌اند نه در آن جلسه که نهضت ملی اسم برده شده در آنجا بوده‌اند و نه در جلساتش حضور پیدا کرده‌اند و این تغییر مأموریتی که داده شده‌است روی مقتضیات اداری بوده‌است
رئیس- آقای قبادیان
قبادیان- بنده در جلسه قبل یک سئوالاتی از آقای وزیر جنگ کرده بودم که حالا بعرض آقایان میرسانم افسرانی که به عنوان تحصن به مجلس آمده بودند با این که بنده با هیچکدام از آقایان ملاقاتی نکرده و آشنائی ندارم ولیکن لابد اینها دردهائی دارند که بایستی وزارت جنگ رسیدگی کند فی الواقع مجلس خانه ملت است و ما هم خیلی میل داریم که دیسیپلین در ارتش کاملاً رعایت بشود معهذا جلوگیری از ورود مردم به مجلس نه صلاح نمایندگان است و نه صلاح مجلس است که بخواهند از ورود مردم بمجلس بکنند و بنده عقیده ندارم در اینطور مواقع از اشخاصی که می‌خواهند در مجلس متحصن شوند یا دردهائی دارند جلوگیری شود (همهمه نمایندگان) شنیدم سروان دولو پس از اینکه مدتی در اینجا متحصن بود بعداً او را با یک زبانهائی از مجلس خارج کردند و او را تحت توقیف قرار دادند و این قضیه بنظر بنده بعد از آنکه یک شخصی که در مجلس متحصن می‌شود او را بیرون ببرند و بعد او را توقیف بکنند این شایسته نیست این قضیه را از جنابعالی درخواست می‌کنم که تحقیق بکنید اگر واقعاً بی تقصیربوده‌است مرخصش بکنید و ترضیه اش بعمل آید و اگر تقصیری هم دارد معلوم بشود مطلب دیگری که در چندین جلسه قبل می‌خواستم عرض کنم و همینطور مانده بود بعرض آقایان میرسانم راجع به آقای کریم آقاخان بوذرجمهری است که در دوره سابق این شخص در بدو ورودش بنظام دارای پنج تومان ثروت نبود ولی بعد از آنکه وارد خدمت شد و به شاه سابق خود را بست الآن مطابق اطلاعاتی که بنده دارم این شخص دارای ۵۰ میلیون ثروت است ما می‌خواهیم بدانیم این ثروت را این شخص از کجا آورده‌است اگر چنانچه تجارت کرده‌است تجارت با افسری که خیلی فرق دارد و تاجر نبایستی افسر باشد و اگر تجارت نکرده‌است با یک وضع عادی غیر ممکن است که یک نفر سرلشگر بتواند در ظرف بیست سال دارای یک چنین ثروتی باشد ولی برای توضیح بنده مختصراً خدمت آقا عرض می‌کنم که این ثروت را آقای کریم آقاخان از کجا آورده‌است این شخص شغلش در دربار شاه سابق این بود که شروع میکرده برای مردم بیچاره پاپوش درست کردن اول از سردار جلیل مازندرانی شروع کرد که بنده وقتیکه خودم در دربار در منزل پادشاه سابق میهمان بودم همین سردار جلیل را آوردند و در حضور بنده او را توقیف کردند این کریم آقاخان سردار جلیل را بخانه خودش برد و تمام املاکش را بزور سرنیزه از او گرفت و قباله کرد و او را ول نکرد تا اینکه املاک او را گرفتند و هستی اشرا غارت کردند.
دکتر طاهری- عده کافی نیست.
رئیس- این صحبتها باید بطور سئوال بشود اگر بطور سئوال نشود خارج از موضوع است.
قبادیان- آقای وزیر جنگ باید مستحضر شوند.
یکی از نمایندگان- آقا این صحبتها خارج از موضوع است.
قبادیان- بعد خانم این شخص را که بتول خانم نام داشت مطابق اطلاعاتی که بنده دارم هفت سال او را حبس کردند و تمام دارائی اش را تا آخرین دینارش از او گرفتند و بعد آن خانم را با برادرش خلاص کردند و تمام املاک خوانین مازندران را از صاحبانشان گرفتند و آنها را تعقیب کردند که اغلب آنها زن و بچه هایشان از بین رفتند شاه سابق همین آقای بوذر جمهری را امر کرد که با نفاق بنده بایل کلهر برویم و بنده هم مجبور باطاعت بودم که املاک ایل را بشخص آقای بوذرجمهری واگذار کنم حالا چقدر باین آقا بنده خدمت کردم خدا میداند که از هیچگونه خدمتی فرو گذار نکردم در خانه من میهمان بود باو یکشمشیر مرصع تعارف دادم که الساعه ۳۰۰ هزار تومان قیمت دارد مخارج او را که می‌خواست برود به عتبات باو دادم اسب دادم او را بدرقه کردم تمام ایل کلهر را برای خاطر این شخص حاضر کردم ولی مزدی که این شخص به بنده داد این بود که بالاخره در مراجعت بشاه گفت که قبادیان در این مسافرت در نظر داشت که مرا بگیرند یا بکشند و دستگیر کنند بالاخره شاه را از من مظنون نمود و همین سوء ظن باعث فناء من و خانواده‌ام شد موقعی که بنده را با فشار بوذر جمهری بند کردند عکسی که درچمدان بنده بود آقای بوذرجمهری بدست آورده آن عکس عکسی بود که بنده با یک عده از افراد ایل انداخته بودم این عکس را بنظر شاه رسانید و گفت که قبادیان با خارجیها ساخته‌است در صورتی که خدا شاهد است آن عکس را بنده در تهران انداخته بودم و هیچ جنبه سیاسی نداشت معهذا همین باعث شد که مدت چهارده سال تمام در زندان بمانم و زن و بچه مرا تبعید نمودند مادرم و سه فرزند صغیرم در راه خراسان در زیر برف تلف شدند و تمام املاک مرا ضبط نمودند از دارائی منقول و غیر منقول چیزی برای من باقی نگذاشتند بعد آمدند یک سوقاتی برای ایل کلهر بنام غلامحسین دنبلی فرستادند
رئیس- استدعا می‌کنم که راجع بسئوال بفرمائید
قبادیان- این موضوع سئوال را بالاخره آقای وزیر جنگ باید مسبوق شوند آقای وزیر جنگ مسئول وزارت جنگ هستند و این افسرانی که خیانت کرده‌اند بایستی که آنها را تحت محاکمه قرار بدهند
رئیس- این سئوال نیست ممکن است بعنوان نطق قبل از دستور بفرمائید سئوال این است که از یک وزیری بپرسند که فلان چیز چطور شد و چه کار خواهد کرد و ایشان هم جواب بدهند.
قبادیان- بسیار خوب بنده اکتفاء می‌کنم چون آقای رئیس نظر ندارند که گفته شود
رئیس- نظر بنده مطابق نظامنامه‌است
قبادیان- حالا در جواب آقای وزیر دارائی می‌خواستم یک عرضی بکنم چون آقای وزیر دارائی تشریف دارند در جواب بیاناتشان که در جلسه قبل گفته شد اولاً نسبت به ابتهاج سمیعی اسنادی دائر به عملیات ایشان موجود است و آقایان می‌توانند مراجعه بفرمایند اهالی و مردم کرمانشاهان با فقر و بیچارگی قادر بدادن یک چنین رشوه‌های شدیدی نیستند که مأمورین مغرض مردم را از هستی ساقط کنند و چیزی باقی نگذارند این مأمورین اگر چنانچه ادامه پیدا کنند و کسی هم نسبت بآنها جلوگیری نکند بالاخره یک تشویقی می‌شود از سایر مأمورین بالاخره بنده استدعا می‌کنم که نسبت باین اشخاص یک قدری ملاحظه را کنار بگذارند و اینها را به محاکمه کشند و مال مردم را بصاحبانش پس بدهند مطلبی را که فرمودید بنده داخل مذاکره خصوصی خودم شدم جنابعالی کاملا اشتباه فرمودید
امینی- آقای رئیس این راجع بسئوال نیست
رئیس- ملاحظه بفرمائید این راجع بسئوال نیست
قبادیان- آقا این را بنده سئوال کرده بودم راجع باملاک مردم راجع باسترداد املاک مردم آقای وزیر دارائی این قضیه را جنبه خصوصی تصور نموده بودند بنده مجبور هستم این قضیه را عرض کنم
رئیس- آقای وزیر دارائی برای جواب حاضرند؟
وزیر دارائی- بنده جواب عرض کرده‌ام برای این موضوع کمیسیونی تشکیل شده‌است و فرستاده شده‌است تا بکارهای شخصی رسیدگی شود و تشخیص جنبه خصوصی سئوال ایشان را بنظر آقایان نمایندگان محترم واگذار کردم و جواب ایشان داده شد
رئیس- اجازه بفرمائید که بقیه دستور شروع شود
قبادیان- بنده جواب ایشان را ندهم که ایشان فرمودند بنده راجع بشخص خودم حرف می‌زنم؟
رئیس- آقای دکتر کشاورز
دکتر کشاورز- بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم
رئیس- بفرمائید
دکتر کشاورز- ماده۵۴ نظامنامه می‌گوید نمایندگان در بدو یا ختم جلسه می‌توانند از وزراء سئوال کنند و از موضوع سئوال باید قبلاً وزراء را مطلع کنند این که نمی‌شود حالا وارد دستور شده‌ایم و این مطلب بهیچوجه بدرد مردم ایران نمی‌خورد این موضوعات جزئی اصلاً مربوط بمردم ایران نیست این زشت است آقا برای مجلس شایسته نیست.
رئیس- وارد دستور نشده‌ایم (خطاب بآقای قبادیان) (چند نفر از نمایندگان- سئوال هم جزء دستور است) آقا این سئوالات را شما باید قبلاً بدهید ما می‌فرستیم برای آقایان وزراء بعد می‌آیند جواب می‌دهند سئوال نکرده را نمی‌شود گفت آقایان باید رعایت نظامنامه را بکنند تا مجلس بتواند کار بکند (صحیح است).
رئیس- آقای وزیر جنگ.
وزیر جنگ- نماینده محترم راجع به تحصن چند نفر از افسران فرمودند و اسمی بردند ایشان از سروان دولو و توضیح دادند که این شخص متحصن شده بود و بعناوینی او را قانع کردند که از مجلس خارج شود و بعد دوباره توقیف شد این مضمون بیاناتشان بود عرض کنم در چند روز اخیر دو نفر از افسران که مجرم هستند و مورد تعقیب هستند اینها برای فرار از مجازات متوسل به مجلس شده‌اند تا شاید بدین نحو از مجازات فرارکنند.
فاطمی- البته نباید این عمل بشود.
وزیر جنگ- در صورتیکه آقایان نمایندگان نباید میل داشته باشند مجرمین مخصوصاً مجرمین ارتش با یک چنین بهانه هائی بخواهند از مجازات فرار کنند (صحیح است) بنده جسارتاً از آقایان تقاضا دارم که چنین اشخاصی را بجاهای مقدس مانند مجلس شورای ملی راه ندهند اگر می‌خواهند که واقعاً ارتش داشته باشیم حالا راجع بآن یکنفر که فرمودند از اینجا خارج شد بنه به این افسر قول دادم که توقیف نخواهد شد و محاکمه تجدید نظر داده خواهد شد و رسیدگی شده و حکم قانونی صادر خواهد شد این شخص آمد پیش من و اظهاراتی کرد که من چیزی ندارم جائی ندارم یک جائی بدهید که من ممکن نمایم گفت در باشگاه افسران گفتم که آنجا توقیف گاه نیست جای محرومین نیست ولی اگر شما احتیاج دارید ممکن است یک پولی بشما داده شود روی حقوق مساعده‌ای باو داده شد که بتواند برود زندگی کند تا محاکمه اش تمام شود بعد معلوم می‌شود که روز بعد در روزنامه مهر ایران یک شرحی نوشته‌است که آن شرح سر تاپا مخالف با مقررات ارتش بوده‌است. آئین نامه انضباطی می‌گوید هیچ افسری حق ندارد یک کلمه در هیچ جا درج بکند بدون اجازه ما فوق این امر خلاف مقررات ارتش بود باین جهت ستاد ارتش دستور توقیف او را داد و بنده هم تصویب کردم و قرار بود محاکمه او امروز تشکیل بشود چون رئیس کسالت داشت محاکمه او فردا تشکیل می‌شود البته رسیدگی خواهد شد و حکم قانونی هم صادر خواهد شد بنده در این موقع می‌خواهم استفاده کنم یک موضوعی را که تشکیل محاکمه نظام است بعلت اینکه در قانون پیش بینی شده‌است برای زمان عادی و زمان جنگ ۵ نفر قاضی می‌خواهد یعنی ۵ نفر افسر لایق و مطلع از قوانین و برای تجدید نظر ۷ نفر قاضی می‌خواهد و این برای یک جاهائی و یک محاکمی خوب است که اشخاص مطلع و لایق داشته باشند ولی اینجا با کمال زحمت می‌شود یک محکمه ۳ نفری را از اشخاص صالح تشکیل داد این کار مشکلی است بنابراین ما یک لایحه تهیه کرده‌ایم که اولاً رکود در کارها نشود چون اشخاصی هستند که ماهها معطل هستند که محکمه‌ای که مطابق درجه و رتبه شان هست تشکیل بشود و تشکیل نشده‌است و معطل شده‌اند و یک مقداری از پرونده‌ها مانده‌است بهمین جهت لایحه‌ای تنظیم شده که بعداً قضاتی که رسیدگی می‌کنند دردیوان تجدید نظر از ۷ نفر به ۵ نفر تبدیل شود و ماده اش هم تنظیم شده‌است و تقدیم می‌شود (نمایندگان- بسیار خوب.)
رئیس- نسبت باین لوایح چون در دو قسمت از آنها تقاضای یک فوریت شده‌است فوریت آنها مطرح می‌شود و رأی گرفته می‌شود عجالتاً آقای فرخ از آقای وزیر دادگستری سئوالی کرده‌اند.
وزیر جنگ- بنده عرایضم تمام نشد چون نماینده محترم آقای قبادیان یک سئوالی کرده بودند که افسران در دوره‌های سابق صاحب املاکی شده‌اند و تجاوزاتی کرده‌اند باید رسیدگی شود اولاً اسمی که ایشان بردند عجالتاً جزو ارتش نیست و یک شخصی است بازنشسته اگر ایشان اسنادی دارند چه مانعی دارد که بدادستانی و محاکم عادی مراجعه کنند تا رسیدگی شود چون نظامی نیست به محاکم عادی می‌رود و راجع بسایر افسرانی که فعلا در ارتش هستند هر وقت همچو قانونی تصویب شد که بحساب گذشته آنها رسیدگی شود بنده حاضرم برای رسیدگی آنها.
رئیس- آقای فرخ
فرخ- بنده از آقای نخست وزیر سئوالی کرده بودم که چون امروز برای جواب حاضر نیستند می‌گذارم برای جلسه بعد که مراجعه بفرمایند و در جلسه بعد عرض خواهم کرد.
رئیس- شروع می‌شود بدستور شش هفت فقره گزارش راجع بانتخابات رسیده‌است و راجع بآقای حکمت پیشنهاد کرده‌اند که با ورقه رأی گرفته شود.
اقبال- با اعتبارنامه ایشان مخالفت کرده‌اند باید اول دلایل مخالفت گفته شود.
رئیس- بلی اول مطرح می‌شود. اعتبارنامه آقای حکمت مطرح است آقای هاشمی مخالفت نموده بودند.
هاشمی- بنده همواره به شخص آقای حکمت بدیده احترام می‌نگریستم (احسنت) و شخص ایشان را از وکلای حقیقی ملت میدانم. دلیل این است که با تمام طبقاتی که شکایت داشتند یا شکایت نداشتند با مردمان محترم فارس که صحبت کردم همه می‌گویند ما بجناب آقای حکمت رأی دادیم و خود ایشان را حکم قرار دادم در قضیه جریان انتخابات شیراز. یک ایراداتی بر جریان انتخاب داشتم که آن روز مجبور بودم بصورت مخالفت اعلام بدارم بهر صورت آقای حکمت و بعقیده بنده یک نفر دیگر از نمایندگان فارس دارای یک آراء طبیعی بودند و صندوق فارس دارای آراء طبیعی بود و در درجه اول ایشان دارای رأی بوده‌اند خودم هم در شعبه بشخص معظم له و یک نفر دیگر رأی دادم و عرض کردم یک ایراداتی به انتخابات و جریان انتخابات داشتم خواستم عرض کنم اگر آقایان نمایندگان موافقت بفرمایند مخالفتم را نسبت بجناب آقای حکمت پس می‌گیرم و درباره ایشان رأی گرفته شود و عرایضم را در موقع دیگر عرض می‌کنم (صحیح است)
جمعی از نمایندگان- رأی بگیرید رأی بگیرید.
رئیس- رأی با ورقه پیشنهاد شده‌است آقایانی که موافق هستند ورقه سفید…
جمعی از نمایندگان- پیشنهادشان را پس گرفتند با قیام و قعود رأی بگیرید.
فاطمی- بنده استدعا می‌کنم از آقایانیکه این پیشنهاد را امضاء نموده‌اند امضاهایشان را پس بگیرند و با قیام و قعود رأی گرفته شود.
بعضی از نمایندگان- پس گرفتند.
فرود- بنده هم که یکی از امضا کنندگان آن پیشنهاد بودم پس می‌گیرم.
رئیس- رأی می‌گیریم به اعتبارنامه آقای حکمت آقایانیکه موافقند قیام فرمایند (اغلب برخاستند) اکثریت است تصویب شد دوم اعتبارنامه آقای نمازی مطرح است. آقای طباطبائی.
طباطبائی- بنده آقا همیشه از یک پر نسیب و یک قاعده متابعت و پیروی کرده‌ام و سلیقه‌ام این است که با اشخاص هیچوقت اساساً میل ندارم روبرو بشوم. در قضیه انتخابات فارس هم وقتی که اینجا مطرح شد بنده در جلسه گذشته توضیح دادم که باشخاص نظری ندارم بنظر من جریان انتخابات در این مملکت نوعاً همینطورها بوده‌است و اشخاص هم البته ماها هستیم و همانها هستند که انتخاب شده‌اند. اما هر جا که زیاد در اصول انحراف حاصل شده‌است و با یک مصلحت هائی از نظر مملکت فوت شده‌است بنظر من تذکر و گفتن آن عیبی ندارد. یک دو سه نفر از منتخبین فارس البته سابقه وکالت دارند و صلاحیت آقای سردار فاخر را در جلسه گذشته هم عرض کردم و مورد تصویب همه آقایان است ولی یک نفر دو نفر بنظر مشکوک می‌آیند و از قراری که شنیده‌ام هم صلاحیتشان و هم جریان انتخاباتشان قابل دقت است. من قبلاً هم بآقای امینی که مخبر شعبه‌است در خارج بایشان گفتم و خواهش کردم که یک قدری راجع بانتخابات فارس با این همه صحبتهائی که شده‌است و ملاحظه فرموده‌اید یک قدری بسط کلام بدهید. بنظر بنده راپرت‌ها خیلی خلاصه‌است و اگر جوابهائی بنظر ایشان از نظر وظیفه که دارند رسیده‌است به اعتراضاتی که حقاً و قانوناً وارد است من لازم میدانم ایشان جواب بدهند یک دو سه مطلب برای نمونه بنده یادداشت کردم عرض بکنم توجه بفرمائید. صندوق آراء تمام حوزه‌های فرعی بانجمن مرکزی منتقل شده‌است (فاطمی- این سابقه دارد) اجازه بفرمایند بنده عرضم تمام شود. اما در فارس آراء را روی آراء مرکزی ریخته و جمعاً خوانده‌اند و این عمل برخلاف ماده ۳۵ قانون انتخابات است در هیچ حوزه فرعی صورت مجلس در پرونده انتخابات فارس نیست وضمناً در صورت مجلس هم هیچگونه بحثی راجع به تکلیف انتخابات حوزه‌ها و چگونگی آنها نوشته نشده فقط تاریخ شروع و خاتمه اخذ آراء هر حوزه را نوشته‌اند و مطابق قانون حوزه‌های انتخابات قابل تغییر نیست و باید مطابق فهرستی که منضم به قانون انتخابات است فقط در محلهائی که در آن فهرست نوشته شده‌است اخذ آراء بشود. اما در انتخابات فارس مثلا حوزه خشت را یک محلی است بجای دیگر تبدیل کرده‌اند. طبق ماده ۱۶ قانون انتخابات باید بعد از ۲۴ ساعت بعد از خاتمه اخذ آراء شروع بقرائت آراء بشود و در حوزه انتخابیه شیراز بر طبق پرونده برخلاف این عمل شده‌است و ضمناً چندین روز از اخذ آراء حوزه‌ها تا خواندن آنها فاصله پیدا شده‌است. بقیه اشکالات و اعتراضاتی که سایرین دارند و بعضی از کاندیدهای آنجا هم عقب افتاده‌اند و موفق نشده‌اند اعتراضاتی دارند که بنده نمی‌خواهم عرض کنم و یک نکته را که می‌خواهم تذکر بدهم این است که مجلس خصوصاً مجلس که جنبه ملی و آزادی در او مخصوصاً قوی است بهتر است و مناسب تر است که از صنوف و طبقات مختلفه مملکت تشکیل شود. هر اندازه این فکر تقویت پیدا بکند بنظر من بمصلحت مملکت است البته قضایای فارس و اختلافاتی که بین آقای ناصرخان قشقائی و دولت اتفاق افتاده‌است و اقداماتی که شده و حالا هم هست آقایان گویا همه مستحضرند بنده هم اینجا کراراً تصریحاً این مطلب را عرض کرده‌ام که باید از طوایف عشایر و ایلات مملکت و مخصوصاً از سرکردگان آنها که اکثریت با آنها است و وطن پرست خدمتگذار مملکت هستند باید نگاهداری کرد. من اینطور خیال می‌کنم که ناصر قشقائی در فارس در شیراز دارای زمینه بوده‌است و اگر زیاد فعل و انفعال نشده بود ناصر قشقائی یکی از منتخبین فارس بوده‌است من اینطور اطلاع دارم در صورتیکه ملاحظه کردید که او آرائی نداشت (یکی از نمایندگان- یازده هزار رأی داشت اکثریت نداشت) خوب اگر اکثریت داشت که می‌آمد اینجا اگر بخواهید صریحتر صحبت بکنم حاضرم عرض کنم حضورتان. بنظر من بمصلحت فارس بود که ناصر قشقائی موفق می‌شد و می‌آمد بمرکز و بهتر است که این قبیل اشخاص بیایند بمرکز آشنا بشوند باوضاع. دیگر اینکه در خلال این مطلب که عرض می‌کنم بنده مکرر شنیده‌ام که خود آقای سردار ناصر معترف بوده‌اند و نوشته هائی هم از ایشان هست و بنده بخود پرونده مراجعه نکردم نمیدانم مرقومه ایشان در دو سیه انتخابات فارس هست یا نیست و اگر هست واقعاًمورد توجه شعبه واقع شده و ترتیب اثر داده‌اند یا خیر؟
امینی (مخبر شعبه)- بنده می‌خواستم بطور کلی راجع بانتخابات فارس عرایضی بکنم که مورد توجه تمام آقایان مخالفین با اعتبارنامه‌ها بشود. بنظر بنده آقای طباطبائی همکار محترم باید توجه بفرمایند که اوضاع ممکلت را بسهولت نمی‌شود فهمید و تغییر داد و مثل یک سکه‌ای نیست که با یک ضرب هر روز بشود تغییر داد و این نکته را که باید رعایت بفرمایند که هر حادثه و اتفاقاً قاعدتاً در درجه دوم زائیده همان قست اول است اضافه بر اینکه دلیل و منطق هم همراه دارد قسمت اول راجع باین اشکال و تغییر اوضاع و احوال مربوط بانتخابات کلیه مملکت است. در تمام مملکت اگر دقت فرموده باشید اشکال انتخابات بیشتر بواسطه قانون انتخابات بوده‌است و طول مدت که در فارس بیشتر از یک ماه بوده‌است یک اشکالاتی پیش آورده‌است و یک وقایعی بوقوع پیوسته‌است که قبلا باید در وضعیت آنجا دقت کرد و کاملا رعایت کرد که با چه اوضاعی آن جا انتخابات بعمل آمده. بنده در کمیسیونی که از شعبه معین شد بودم و در آنجا بحث شد من کاملا موافقت کردم و در کمیسیون هم من رأی ندادم باین پرونده چرا؟ برای اینکه این قضیه برای من روشن نبود و این جریان پرونده‌ها یک اشکالات قانونی داشت که باید مطلع شد آن اشکالات از چه ناشی شده. پس از اینکه شعبه کارش تمام شد البته در تمام این مدت که الآن خدمتتان عرض می‌کنم هیچیک از وکلای شیراز حاضر نشدند که بنده را قانع کنند و بعد هم یکی از همکارات تشریف آوردند و وضعیت را توضیح دادند و کاملا قانع شدم و امروز بعنوان موافق با این پرونده صحبت می‌کنم هم از لحاظ احترام برأی اکثریت و هم از لحاظ اطلاعی که باوضاع انتخابات همکاران محترم پیدا کردم که بنده تا آنجا که اطلاع پیدا کردم و آقایان هم تصدیق می‌کنند ایشان از وکلای طبیعی شیراز هستند و شاید بتوانم بنده اطمینان بدهم که هزاران رأی دهنده دارند و اگر فول مرحوم مدرس را قبول داشته باشید که اگر موکل ۵ نفر باشد من آن شخص را وکیل میدانم و ایشان هم مسلماً دارند وکیل حقیقی شناخته می‌شوند و اعتراضاتی که فرمودند راجع به آوردن صندوقهای فرعی بحوزه مرکز شیراز هست. البته آوردن صندوق انتخابات فرعی به مرکز این عمل در طهران هم شده‌است و آوردن آن اشکالی ندارد ولی با توضیحی که دادم اینجا صلاح نمیدانم خدمتتان عرض بکنم در مجلس شورای ملی که چه جهاتی باعث شده‌است که این صندوقها را با هم مخلوط بکنند. بنده بآقایان توضیح دادم و خیلی متأسفم که آقای طباطبائی را صبح خدمتشان نرسیدم که این دلیل را خدمتشان عرض بکنم والا در این قسمت فکرشان روشن می‌شد که با اوضاع و احوالی که آنجا بود لازم بود که این کار بشود. اما راجع باعتراض دیگر آقا که راجع به تغییر حوزه‌ها و صندوقهای انتخابیه بود بعقیده بنده اگر حوزه‌های انتخابیه را در یک جاهائی تشکیل بدهند که یک تسهیلاتی در کار ایجاد کند بهتر است در آنموقع یعنی در موقع تصویب قانون انتخابات در این حوزه وسیع شیراز که فرسخها فاصله دارد مطابق یک جدولی که منضم به قانون بود حوزه‌های کمتری قائل شده‌اند بنابراین امروز از طرف انجمن که مسئولیت این کار را دارد اگر حوزه‌های بیشتری معین کرده خبطی نشده‌است برای اینکه آسان تر بشود عمل کرد اگر حوزه هائی اضافه بشود بجدول منضم تصور نمی‌کنم اعتراض در اینمورد زیادی وارد باشد در نتیجه بنده می‌خواستم باکثریت آقایان نمایندگان محترم این را عرض کنم که در این مدت ما پرونده‌های متشنج تری داشتیم و مجلس رأی داده‌است اطمینان داشته باشید برای این بوده‌است که یک نزدیکی بین مجلسی‌ها ایجاد شود برای کمک در امور کشور و برای رسیدگی بکارهای مهم مملکت در تمام این قضایا اگر رائی داده شده‌است به پرونده هائی که واقعاً متشنج بوده‌است هیچیک از مجلسیان نظری نداشتند فقط حسن نیت آقایان بر ایجاد یک اتفاقی بوده‌است برای اینکار که اگر این حسن نیت در خارج ظاهر بدی داشته‌است ولی بنده اطمینان می‌دهم و هر کدام از آقایان هم میدانند که در باطن مجلس فقط دارای این نیت بوده‌است که همکاری کنند و برای ایجاد اتفاق و اتحاد بوده‌است که مجلس برای کارهای مهمی که در پیش دارد میخواسته‌است انجام وظیفه نماید.
بعضی از نمایندگان- مذاکرات کافی است رأی بگیرید.
هاشمی- بنده مخالفم با کفایت مذاکرات.
رئیس- رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات.
هاشمی- بنده عرض کردم با کفایت مذاکرات مخالف هستم.
رئیس- آقای هاشمی.
هاشمی- بنده الآن در این موضوع حق خودم را محفوظ داشتم که صحبت بکنم اجازه بفرمائید صحبت شود.
رئیس- منوط برأی مجلس است رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام کنند (اغلب برخاستند) اکثریت است. رأی می‌گیریم باعتبارنامه آقای نمازی آقایانی که موافقند قیام کنند (اغلب برخاستند) اکثریت است. اعتبارنامه آقای معدل مطرح است. آقای هاشمی.
هاشمی- بنده وقتی که اکثریت مجلس دوره ۱۴ حاصل شد فکر کردم که مجلس شورای ملی از آن پس بشکایات و عرایض ملت ایران توجه می‌نماید برای اینکه بدیهی است مجلس که ما فوق همه قوای کشور قرار گرفته‌است و ضامن وحدت ملی در یک چنین روز پریشانی است حتماً باید از روی مشروعیت اعضای آن انتخاب بشوند مشروعیت آن چیست؟ رعایت مقررات قانون انتخاب است (صحیح است) وقتی که برای انتخاب است (صحیح است) وقتی که برای انتخاب یک نماینده‌ای روی هوی و هوس تخطی شد بحدود قانون این قانونشکنی سرایت بهمه طبقات کشور می‌کند- بعداً در موضوع تصویب اعتبارنامه‌ها دیدم مجلس مصداق (وسعت رحمت کلی شی) شد آمدیم اینجا نشستیم و هیچ توجهی بشکایات مردم نکردیم در این مجلس متأسفانه قضایای کوچک را بزرگ تلقی می‌شود مثل قضیه چهار تا کارگر که در اصفهان بهم ریخته‌اند که این قضیه از موضوعهای بزرگ محسوب و دو جلسه وقت مجلس گرفته می‌شود ولی قضایای بزرگ مانند انتخابات شیراز که آنحوزه یک بیستم جمعیت مملکت ایران را تشکیل داده‌است کوچک وانمود شده و بحث نکرده میگوئیم مذاکرات کافی است و می‌خواهیم این حقایق ناگفته بماند. بنده امیدی ندارم که عرض در این باب مورد موافقت بشود فقط می‌خواهم عرایضی بکنم که لااقل ۱۷ ۱۸ ماه دیگر که انتخابات تجدید می‌شود چنین قضایائی تکرار نشود این اعمال را یاد بیاورید از آنگونه امور جلوگیری کنیم ای بقایای رجال گذشته و ای آزادیخواهان ایران دورنمای مجلس اول و دوم را در نظر بگیرید و به بینید که نمایندگان آندوره‌ها چه تجلی و اهمیتی در پیش ملت ایران داشتند. هر وقت اسم نماینده برده می‌شد مثل علائی از تقوی و میهن پرستی در نظر آنها ممثل و مجسم می‌شد ولی امروز هم آیا نمایندگان همان سمت را دارند آخر در نظر ملت چرا اینطور شده است؟ برای اینکه از دوره دوم و سوم به بعد وقتی که مشرطه قوت گرفت و تیپ استبداد طلب دیگر نتوانست کار بکند همانا گفتند که اهمیت ندارد تا بحال حاکم استبداد بودیم و امروز وکیل مشروطه می‌شویم و همان اعمال استبدادی را تجدید می‌کنیم و همان قسم هم عمل کردند و نتیجه این شد که از دوره‌های ۴ و۵ به بعد مردم رفته رفته منزجر و متنفر شدند تا آنکه یک فرد قد بلند کرد هی از قوای مجلس و مجلسیان کاست و کسی هم مدافع نوبد و کار باینجا منتهی شد.
رفیع- هیچوقت چنین چیزی نبوده‌است.
هاشمی- … آقایان در شهرستانها کمتر تشریف داشتند که به بینند بچه منوال اشخاص انتخاب می‌شدند دوره‌های اول به طیب خاطر انتخاب بعمل می‌آمد ولی بعداً اشخاصی که صلاحیت نداشتند یعنی تا دیروز تیر بسینه آزادیخواهان زده بودند خواستند وکیل شوند چون رأی نداشتند مجبور شدند صندوق را بشکنند و بوسایل غیر قانونی متشبث شوند و رفته رفته اساس مشروطیت بین مردم موهون شد بهر حال بنده عرایضی دارم راجع بانتخابات فارس و نسبت بآقای نمازی هم رأی داده بودم چون تحقیق کرده بودم و فهمیدم که ایشان در فارس رأی داشته‌اند لذا باز استدعا می‌کنم که پس فردا اجازه بفرمایند عرایضم را عرض کنم اگر اجازه بدهید والا که خیر.
رئیس- آقای فاطمی
فاطمی- اعتراضات آقای هاشمی راجع بجریان انتخابات فارس نبود یک بیاناتی بطورکلی فرمودند که آنها را هم بنده اطلاع ندارم که چه اشخاصی بودند که این عملیات را کرده‌اند و ایشان معرفی نکردند و بنده اینطور انتظار داشتم که اگر هم واقعاً آقایان نظری داشتند موارد دیگری هست که بتوانند فرمایشات خودشان را بکنند بالاخره وکلای فارس که انتخاب شده‌اند همانطور که آقا هم فرمودند یکی آقای حکمت یکی آقای نمازی و یکی آقای معدل و یکی هم آقای امام جمعه و یکی آقای دهقان اینها تمام شیرازی هستند و تمام یک طرفدارانی دارند و البته بنده تصدیق می‌کنم که در فارس اگر انتخاباتی باید بشود یا اینها می‌شوند چهار پنج نفر دیگر که هستند مثل قوال الملک یا ناصرخان و از این قبیل اشخاص که هستند. حالا این دفعه اینها اکثریت را برده‌اند و این دلیل نیست که یک سوء جریانی واقع شده باشد و به علاوه اینها یک مقام بزرگی هر یک در فارس دارند و همین آقای امام جمعه در فارس پدرشان یک مقامی که داشت از حاتم طائی هم بیشتر بود و این چیز تازه‌ای نیست (صحیح است) و چون راجع بآن صحبتی نکردند بنده نمی‌خواهم عرض کنم.
رئیس- آقای مهندس فریور.
مهندس فریور- بنده تذکری دارم اجازه بفرمائید اینجا آقای هاشمی فرمایشاتشان بعنوان پیشنهاد ختم جلسه بود و فرمودند چون دیر است جلسه را ختم کنیم و بجلسه آتیه بگذاریم قاعدتاً باید به پیشنهاد ایشان رأی گرفته شود و الا ایشان هنوز دلایل مخالفت خودشانرا بیان نکرده ند باید اول دفعه رأی بختم جلسه گرفته شود
رئیس- ایشان چنین پیشنهای نکردند.
جمعی از نمایندگان- رأی بگیرید بکفایت مذاکرات.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند برخیزند (اکثر برخاستند) اکثریت است. آقایانیکه موافقند با اعتبارنامه آقای معدل قیام فرمایند (اکثر برخاستند) اکثریت است تصویب شد. اعتبارنامه آقای امام جمعه مطرح است (مخالفی نیست) آقایانیکه با اعتبارنامه آقای امام جمعه موافقند قیام نمایند (اکثر برخاستند) اکثریت است تصویب شد. اعتبارنامه آقای دهقان مطرح است.
جمعی از نمایندگان- عده کافی نیست. جلسه را ختم کنید.
- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
۵- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
رئیس- چون اکثریت نیست جلسه را ختم می‌کنیم (صحیح است) جلسه آینده روز سه شنبه ۲۶ اردیبهشت سه ساعت پیش از ظهر دستور هم بقیه پرونده فارس و چند تا طرح پیشنهادی که رسیده و موضوع استیضاح (مجلس یکساعت بعدازظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- سید محمد صادق طباطبائی