مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۳ خرداد ۱۳۴۴ نشست ۱۸۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و یکم | تصمیم‌های مجلس | قوانین انقلاب شاه و مردم |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز شنبه ۲۳ خرداد ۱۳۴۴ نشست ۱۸۶
فهرست مطالب:
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره۲۱
جلسه: ۱۸۶
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه (۲۳) خرداد ماه ۱۳۴۴
فهرست مطالب:
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل.
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: دکتر سعید حکمت- صفیپور- خواجهنوری- رامبد- کیهان یغمایی- روستا.
۳- تصویب صورت جلسه.
۴- طرح سؤال آقای معتمدی از وزارت آبادانی و مسکن راجع به اگو اصفهان و جواب آقای وزیر آبادانی و مسکن
۵- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون نظام راجع به تمدید مدت اختیار کمیسیون رسیدگی به دعاوی اشخاص علیه دولت و ارسال به مجلس سنا.
۶- طرح و تصویب فوریت گزارش کمیسیون اقتصاد راجع به توسعه صنایع پتروشیمی و ارجاع به کمیسیون دادگستری.
۷- اخذ رأی نهایی و تصویب لایحه قانونی راجع به برخورداری سازمان مرکزی تعاون روستائی از ماده ۵ لایحه قانون شرکتهای تعاونی و ابلاغ به دولت.
۸- اعلام وصول یک فقره لایحه قانونی از مجلس سنا.
۹- تعیین موقع و دستور جلسه آینده- ختم جلسه.
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه (۲۳) خرداد ماه ۱۳۴۴
مجلس ساعت نه صبح بریاست آقای مهندس عبدالله ریاضی تشکیل گردید
۱-قرائت اسامی غائبین جلسه قبل.
رئیس – اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(بشرح زیر خوانده شد)
غائبین با اجازه – آقایان:
توسلی – مهندس اسدی سمیع – ایلخان – مهندس ریاحی – سرتیپ پور – مبارکی – دکتر مدنی – بانو تربیت.
غائبین بی اجازه – آقایان:
سیفی – صائب – فیصلی – دکتر مصباح زاده.
غائبین مریض – آقایان:
سلیمانی – دکتر امامی خوئی – بختیار بختیاریها – دکتر حاتم – دکتر سامیراد – کتر غنی – مصطفوی نائینی – سرلشکر همایونی.
غائبین در رأی مربوط به تحصیل وام – آقایان:
دکتر ناصر بهبودی – فلیکس آقایان – رسول پرویزی – ساگینیان – طباطبائی.
- بیانات قبل از دستور آقایان: دکتر سعید حکمت – صفی پور – خواجه نوری – رامبد – کیهان یغمائی – روستا
رئیس – نطقهای قبل از دستور را شروع می‌کنیم آقای دکتر سعید حکمت تشریف بیاورند.
دکتر سعید حکمت – با اجازه مقام ریاست و همکاران محترم برای شروع عرایض خود جمله‌ای بهتر و رساتر و روشن تر از بیانات اعلیحضرت همایون شاهنشاه که در فرمان ملوکانه و در تاریخ ۱۲ بهمن ماه ۴۳ بجناب آقای هویدا نخست وزیر ابلاغ گردیده پیدا نکردم.
اعلیحضرت همایون در فرمان مذکور دستور فرمودند «از آنجا که تأمین رفاه عامه مردم و افزایش قدرت خرید آنان همیشه مورد نظر خاص ما بوده است اکنون که دولت آغاز به کار می‌کند مقتضی است بمنظور تقلیل هزینه زندگی و خنثی کردن افزایش بی دلیل و مصنوعی قیمتها مطالعات جامعی بعمل آورده و در اسرع وقت گزارش لازم را به اطلاع ما برسانند.» فرمایشات اعلیحضرت همایونی بحدی روشن و صریح و مفید و قاطع است که در اجرای منویات شاهنشاه دقیقه‌ای تأمل جایز نبوده ولازم بود از اولین صدور این فرمان اقدامات مجدانه‌ای بعمل می‌آمد باری در تعقیب فرمایشات ملوکانه سه روز قبل نخستین قدم مؤثر بسوی یک جنبش عمومی و اساسی و منطقی برای تعدیل هزینه زندگی بنا به امر شاهنشاه برداشته شد (صحیح است).
در شرفیابی اخیر اصناف شاهنشاه فرمودند:
اصناف نیز مقتضی است همگام با تقلیل بهاء اجناس انحصاری همگام مردم در تقلیل بهاء اجناس مورد نیاز عمومی همکاری و هم آهنگی نمایند تا به این ترتیب گرانی بی منطق از بین برود.
عنوان روزنامه مهر ایران ارگان حزب مردم در صبح دیروز که نوشته است بیائید بجان شاهنشاه دعا کنیم (صحیح است) و در بالای صفحه اول روزنامه چاپ شده بود مشوق من به سخنرانی امروز گردید (احسنت). و اینک به نام یک منقد سازنده لازم دانستم تذکرات لازمی از ساحت مقدس مجلس شورای ملی به مسئولین داده باشم.
انصافاً بهترین راه مبارزه با گرانی و تشویق اصناف به کاهش نرخ حوائج عمومی همین است که دستگاه حاکمه قیمت کالاهائی را که در انحصار دارد مانند قند وشکر – نفت و بنزین – برق و سیگار و نظایر آن بکاهد (صحیح است)
چون از نظر روحی این مسئله مهم است که مردم دریابند دولت به چیزی که تبلیغ می‌کند معتقد است.
«رطب خورده منع رطب نمی‌کند»
خوب بخاطر دارم در موقعی که نفت و بنزین گران شد در همان موقع اعلیحضرت شاهنشاه که همیشه منافع عمومی را مورد توجه قرار می‌دهند در شرفیابی نمایندگان این مطلب را عنوان فرمودند «دولت هر وقت متوجه اشتباه خود در این قسمت شد باید بدون تأمل عقب گرد نماید» و سپس اوامر ملوکانه به رئیس دولت وقت صادر شد و با تجدید نظر در قیمت نفت و بنزین این دو کالای مورد عمومی کاهش یافت. (صحیح است) و باز هم تأکید گردید که باید این تفاوت قیمت باز مورد تجدید نظر قرار گیرد که خوشبختانه فعلا طبق منویات اعلیحضرت همایونی نرخ قسمتی ازکالاهای انحصاری تعدیل گردید.
بالا بردن قیمت نفت و بنزین در زمستان گذشته هر چند که دولت متعذر بود که کاملا اضطراری است اثر نامطلوبی روی هزینه زندگی گذاشت و هر چند که سعی و کوشش کرد قیمت ارزاق و اجناس را در همان سطحی که بود نگهدارد متأسفانه موفق نشد و تذکرات مستدل حزب مردم نیز متأسفانه مؤثر واقع نگردید.
چون اگر قیمت نفت و بنزین و قند وشکر بالا برود خواه نا خواه قیمت سایر اجناس که بوسیله خود مردم بمعرض فروش گذاشته می‌شود و در اختیار دولت نیست بالا خواهد رفت (صحیح است)، البته پاره‌ای از اجناس انحصاری را دولتها با مجوزی قیمتش را بالا بردند و گفتند وقتی مجوزش تمام شد پائین می‌آید ولی با اینکه مجوزش تمام شده قیمتها پائین نیامده است و این خود برای بالا بردن نرخ زندگی عامل مؤثری بوده است (صحیح است) بهر حال اگر در گذشته چنین اتفاقی افتاده است و نرخ اجناس و هزینه زندگی بالا رفته است برای این دفعه دولت باید متوجه باشد که در این قسمت توجه زیادی بشود و نگذارد اجناسی که قیمتشان پائین آمده مجدداً بالا برود (صحیح است)
چون منطقی نبود بنزین یک مرتبه صددرصد قیمتش بالا برود و این ترقی در قیمت بهاء سایر اجناس تأثیر نکند چون نرخها مثل زنجیر بهم پیوسته‌اند و دولت چه بخواهد و چه نخواهد قیمت سایر اجناس بالا خواهد رفت و همین عمل در عکسش نیز صادق است. حال اگر در گذشته اتفاق می‌افتاد که با افزایش نرخ یکی از انحصارات نرخهای دیگر بالا می‌رفت و بعد از کاهش نرخ آن کالا نرخهای دیگر سر جای خود می‌ماند و پائین نمی‌آمد این غیر منطقی بود و نباید گذاشت که این بار چنین کار بی نظمی تکرار گردد بخصوص که این بار تحت رهبری خود شاهنشاه این عمل انجام می‌گیرد.
در اینجا لازم میدانم به حکم وظیفه وجدانی و قانونی مطالبی که جنبه عمومی دارد و احیاناً ممکن است مفید واقع شود بعرض نمایندگان محترم مجلس شورای ملی برسانم و شاید در مقامات مسئول نیز مؤثر واقع شود. چندین سال است که هزینه زندگانی در حال تزاید است و هر روزی که می‌گذرد بسرعت برق رو به تصاعد سایر اجناس می‌رود (صحیح است) و مردم از نظر معیشت دچار زحمت فراوان گردیده‌اند و تا آنجائیکه بخاطر دارم هر دولتی در ابتدای تشکیل سعی کرده این بارسنگین و طاقت فرسا را سبک تر کند ولی متأسفانه تمام مطالعات و مشاورات کوچکترین اثری در اصلاح امر نداشته است و بگیر و به بند و اعمال شدت هائی که گاهی نسبت به پیشه وران و فروشندگان کالاهای مورد نیاز مردم بکار می‌بندند تأثیر در کیفیت منظور نمی‌نماید. و روز بروز فشار زندگانی بمردم مخصوصاً آنهائیکه درآمد ثابت و لایتغیر دارند مانند کارمندان دولت کارگران و زحمتکشان و کشاورزان زیادتر می‌گردد (صحیح است) حال که به تدبیر شاهنشاه تماس مستقیم با خود اصناف نیز گرفته شده است امید آن دارد که به پیروی از منویات شخص اول مملکت که فرمودند «اصناف باید متحد باشند و توجه کنند که گرانفروشی بصلاح و صرفه هیچکس منجمله خود آنها نیست» اصناف نیز حتی المقدور در پائین آوردن بهای مایحتاج عمومی هماهنگی کامل معمول دارند.
در این انقلاب بزرگ اجتماعی که به ارشاد و هدایت شاهنشاه صورت گرفته دولت و مردم و همه طبقات مختلف اجتماع به مبارزه قاطع با گرانفروشی اقدام نموده‌اند. بنام حزب مردم لازم دانستم عین تلگرافی را که آقای پروفسور عدل دبیر کل حزب مردم به حضور شاهنشاه مخابره نموده‌اند برای اطلاع بعرض مجلس شورای ملی برسانم. «پیشگاه اعلیحضرت همایون شاهنشاه رهبر عظیم الشأن ملت ایران ...
اینک که بفرمان شاهنشاه بزرگ و پیشوای ملت ایران و رهبر عالیقدر دولت نرخ برخی از اجناس انحصاری را تقلیل داد و بدین ترتیب باردیگر قدمی بلند در راه تأمین آسایش مردم خصوصاً کارگران و کشاورزان که همیشه به مراحم ذات ملوکانه امیدوار می‌باشند برداشته شد جان نثار وظیفه خود میداند سپاسگذاری اعضای حزب مردم را که همواره سربازانی فداکار در راه اجرای نیات عالی شاهنشاه خود می‌باشند از این اقدام شاهانه که باعث شادمانی عموم ملت ایران گردیده به پیشگاه مبارک معروض داشته دوام سلطنت آن شهریار عدالت گستر را از درگاه خداوند متعال مسئلت نماید.
دبیر کل حزب مردم – پروفسور عدل»
با توجه به متن تلگراف ارسالی دبیر کل حزب مردم و شادی و خشنودی که در قاطیه اهالی دیده می‌شود و حسن استقبالی که از دستجات مشاهده می‌گردد فراکسیون پارلمانی حزب مردم را بر آن داشت که تقاضائی از مقام ریاست مجلس شورای ملی بنماید که اینک قرائت می‌شود.
ریاست معظم مجلس شورای ملی
از آنجائی که اوامر اعلیحضرت همایون شاهنشاه پیشوای ملت ایران در بارة تنزل بهای اجناس انحصاری اقدامی بزرگ در راه رفاه تمام طبقات خصوصاً کشاورزان و کارگران می‌باشد وتا آنجائیکه اعضاء فراکسیون پارلمانی حزب مردم اطلاع دارند باعث شادمانی قاطبة مردم گشته است و تلگراف واصله به نمایندگان محترم شاهد کوچکی از این شادمانی است این است که تقاضا داریم چنانچه مجلس شورای ملی تأیید می‌فرمایند مقام ریاست طی عریضه‌ای که به پیشگاه مبارک بندگان اعلیحضرت همایونی تقدیم خواهند کرد مراتب سپاسگزاری ملت ایران را معروض دارند.
دکتر اسدی – دکتر اسفندیاری – امام مردوخ – دکتر مهندس بهبودی – دکتر پورهاشمی – دکتر جعفری –
رامبد ـ دکتر رمضانی ـ ساگینیان ـ دکتر سعید حکمت ـ فخر طباطبائی ـ ملکشاه ظفر ـ موقر ـ مهندس والا ـ عبدالمجید بختیاریها.
(یکنفر از نمایندگان – آقای بختیار بختیاریها که مسافرت هستند) البته ایشان نبوده‌اند ولی چون موافق بوده‌اند تلگراف کرده‌اند و بهرحال تصور می‌کنم که سایر نمایندگان هم با این پیشنهاد موافقند (صحیح است) که نظر قاطبه اهالی و مخصوصاً رهبری که شخص بندگان اعلیحضرت همایونی فرموده‌اند بوسیله مجلس این عریضه بعرضشان برسد. البته بسته به نظر مجلس است.
بهرحال این شادمانی مشعر برآنست که منویات ملوکانه و نظریات عالی و برنامه‌های مترقیانه شاهنشاه را در اجرای تأمین سعادت عمومی درک نموده‌اند تقلیل بهای سایر مایحتاج و بخصوص اجناس انحصاری مورد لزوم می‌باشد برای این منظور باید از تجمل کاست و صرفه جوئی کرد و از هزینه سرسام آور تجملات بیمورد جلوگیری نمود و سیاست اداری ممکلت را هم آهنگ نمود.
مثلاً چهل و دو میلیون تومان خرج نگهداری ۸ هزار اتومبیل برای مردم این مملکت طاقت فرسا است (صحیح است) تجمل و ولخرجی برای سازمانهائیکه باید سرمشق صرفه جوئی و بکارانداختن سرمایه باشد جزآنکه اسراف و گشادبازی را در مملکت ترویج می‌کند حاصلی ندارد.
بنای کارهای مملکت متأسفانه در گذشته روی اسراف و تبذیر بوده. بیائید سایر کالاها را ارزان بکنید درعوض از تجمل و ریخت و پاش و تشکیلات زائد و پاداشهای کلان مؤسسات دولتی بکاهید.
بخاطر داردم یکی دو سال پیش درست تاریخش خاطرم نیست و نمی‌خواهم از کسی بد بگویم ولی عیدی و پاداش یک عده کارمند روزمزد و دون پایه را ندادند و بیست هزار تومان پول از این راه صرفه جوئی کردند و برای مداوای یک مدیر کل اداره دولتی دادند و اورا به اروپا فرستادند که معالجه کند و یا مطالعه کند بهرحال این خاصه خرجیها و ریخت و پاشها است که برای مردم ودولتها گرفتاری ایجاد می‌کند. یاری ما نمایندگان حزب مردم با کمال علاقه این فرمان شاهنشاه را بطور عمیق و در مسیری که نتیجه بخش باشد دنبال خواهیم کرد (نمایندگان، همه دنبال می‌کنیم) و بیاری خداوند بزرگ توفیق این خدمت را آرزو مندیم (احسنت).
رئیس ـ آقای صفی پور تشریف بیاورید.
صفی پور ـ امروز تصادفاً لایحه پتروشیمی در مجلس مطرح است و من بدعوت شرکت بین المللی نفت پان امریکن روز دو شنبه ۱۶ فروردین به اتفاق هیأتی بریاست جناب آقای دکتر اقبال مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران برای بازدید از تأسیسات عمده نفتی و کارخانجات پتروشیمی به آمریکا رفتیم چند روز بود که تصمیم داشتم مشاهدات خود را در آمریکا بعرض همکاران محترم برسانم خوشبختانه امروز برخورد کرد با روزی که لایحه پتروشیمی مطرح است (سعید وزیری ـ در مجله امید ایران مرقوم می‌فرمودند) البته مجله امید ایران برای عموم نمایندگان تقدیم می‌شود (صحیح است) ولی ممکن است بعضی از آقایان نفت نداشته باشند اینست که فکر می‌کنم بهتر است که حضوراً خدمتتان عرض بکنم و بعد این را منتقل می‌کنم به مجله امید ایران که دیگران هم بخوانند. بعد از ظهر روز سه شنبه ۱۷ فروردین ماه هیأت ما وارد فرودگاه بین المللی کندی شد آنچه لازم است ملت ایران مطلع شود و ازخدمات برجسته مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران مطرح گردد تجلیلی است که از ایشان بعمل آمد شخصیتهای دولتی و اقتصادی ونفتی آمریکا و مدیران عالیرتبه شرکت نفت بین المللی پان آمریکن و سرکنسول ایران درنیویورک و رئیس هیأت نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد در فرودگاه از آقای دکتر اقبال و همراهان استقبال کردند در فرودگاه کندی مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران مصاحبه‌ای با مخبرین رادیو و تلویزیون و نمایندگان مطبوعات آمریکا بعمل آورند و در این مصاحبه نتایج درخشان انقلاب سفید شاه و ملت واجرای خردمندانه اعلیحضرت همایون شاهنشاه در امور سیاسی و اقتصادی و اجتماعی نصیب کشور و ملت ماشده است بیان کردیم متن این مصاحبه در تلویزیون و مطبوعات آمریکا منتشر شد و آنچه در آنجا ما درک کردیم اثرات بیسیار خوب مسافرتهای اعلیحضرت
همایونی بود که بیش از پیش موجب آشنائی ملت آمریکا با ترقیات جدید ایران بود ملت آمریکا اکثراً ایران را شناخته بودند و وقتی با ما برخورد می‌کردند میفهمیدند و می‌دانستند که کشور ما دارای چه منابعی است و چگونه اداره می‌شود در ایام اقامت چهار روزه ما در نیویورک ضیافتهای رسمی مجللی از طرف (شرکت نفت استاندارد اویل) (اویل ایندیانا) (شرکت نفت سوکونی موبیل) و اطاق بازرگانی ایران و آمریکا برگزار گردید در آمریکا از ادارات مرکزی شرکت نفت بین المللی پان آمریکن شرکت نفت استاندارد نیوجرزی شرکت سوکونی موبیل و شرکت نفت تگزاس بازدید کردیم و آقای دکتر اقبال بارؤسای هیأت مدیره و مدیران عامل و اعضای هیأت مدیره شرکت مزبور مذاکراتی بعمل آوردند روز جمعه بیستم فروردین آقای دکتر اقبال پس از بازدید از مقر سازمان ملل متحد با آقای پال‌ها فمن معاون و مشاور عالی دبیر کل سازمان و رئیس دفتر کمکهای مالی سازمان ملاقات بعمل آوردند و در باره تأسیس یک انستیتوی منطقه‌ای تحقیقات پتروشیمی در ایران مذاکره کردند در ضیافت شامی که از طرف اطاق بازرگانی ایران و امریکا در (هتل والدوراستویا) به افتخار آقای دکتر اقبال ترتیب داده شده بود مدیر عامل شرکت ملی نفت در پاسخ نطق رئیس اطاق بازرگانی سخنرانی مؤثری به زبان انگلیسی در باره پیشرفتهای ایران ایراد کردند حرکت از نیویورک به وبرجینیا و بازدید از مؤسسات پتروشیمی ادامه پیدا کرد و در آنجا بود که تأسیسات پتروشیمی را از نزدیک دیدیم و احساس کردیم این قدمی را که شرکت ملی نفت ایران برداشته و امروز در این مجلس بعنوان یک کار بزرگ تاریخی پایه گذاری می‌شود اثرات آینده آن از تمام کارهائی که تاکنون در کشور ما شده است مهمتر خواهد بود حتی از آرزوی کارخانه ذوب آهن که سالیان دراز است که ملت ایران در سر میپروراند و به آن مادر صنایع نام داده است عظمیتر وبزرگتر و مفیدتر است (صحیح است) پتروشیمی در دنیای امروز مقام بزرگی دارد و این کار موجب خواهد شد که دویست حرفه تخصصی در ایران پیدا شود و در اثر ازدیاد سرمایه و مشارکت اشخاص در این کار بزرگ مملکت ما از نظر اقتصادی پیشرفت زیادی بکند در ویلیامز بورک از تأسیسات پتروشیمی و کارخانجات تهیه آمونیاک مایع و انواع کودهای شیمیائی و پلاستیک و الیاف مصنوعی و نایلون بازدید بعمل آمد آنچه در این ملاقات با رجال نفتی امریکا و ملاحظه تأسیسات نفتی و پتروشیمی برای ما جالب بود این بود که این امید را در دل خود میپروراندیم که چند سال دیگر مملکت ما هم دارای چنین تأسیساتی خواهد شد و آنچه برای ما مهم بنظر می‌رسید این بود که متخصصین فنی ضمن تعریف و توصیف و جواب به سؤالات ما که سه نفر روزنامه نگار در این هئیت بودیم یعنی جناب آقای امیرانی مدیر خواندنیها و آقای کاظم مسعودی و خود مخلص می‌گفتند که هر کارخانه پتروشیمی که تأسیس کنید پس از پنج سال هزینه آن مستهلک خواهد شد پس اگر امسال کارخانه پتروشیمی تأسیس بشود پنجسال دیگر هزینه آن از راه فروش محصولاتش مستهلک می‌شود و کارخانه می‌ماند و درآمد مستمری برای مملکت می‌شود و چون این کار در اروپا و آمریکا به نتیجه رسیده بود برای ما باعث افتخار و سربلندی است که بگوئیم در مجلسی خدمت می‌کنیم که در این مجلس برای اولین بار لایحه پتروشیمی بتصویب رسیده است و این اقدام در تاریخ با خط طلائی ثبت خواهد شد صبح روز یکشنبه ۲۲ فروردین طی تشریفات رسمی که از طرف وزارت امور خارجه ترتیب داده شده بود در کنار مزار (جان. اف. کندی) فقید بحالت احترام و سکوت ایستادیم و آقای دکتر اقبال رئیس هیأت نمایندگی ایران تاج گلی نثار آرامگاه کندی نمودند غرض از اینکه بنده این موضوع را خاطر نشان ساختم این بود که بمسافرتهای خارج با هیأتهای مختلف در عمر روزنامه نگاریم زیاد رفته‌ام و تقریباً تمام دنیا را دیده‌ام ولی در این سفر دیدم که رجال متحده آمریکا برای شخص مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران احترام خاصی قائل بودند و همه با احترام و علاقه به او نگاه می‌کردند در چند روز توقف در واشنگتن علاوه برضیافت شامی که در محل سفارت به افتخار رئیس و اعضای هیأت نمایندگی ایران داده شد روز دوشنبه ۲۳ فروردین در کاخ وزارت امور خارجه آمریکا از طرف آقای آورل هاریمن معاون وزارت امور خارجه به افتخار آقای دکتر اقبال ضیافتی
ترتیب داده شد که گروهی از سناتورها و اعضای کنگره و رؤسای عالیرتبه وزارت امور خارجه آمریکا حضور داشتند و از مقام علمی و شخصیت برجسته دکتر اقبال تجلیل کردند علاوه بر این ضیافت شامی از طرف آقای سناتور هپکن لوپر سناتور ایالت آیودا به افتخار آقای دکتر اقبال در واشنگتن ترتیب داده شد که جمع کثیری از رجال سیاسی و اقتصادی آمریکا در آن شرکت داشتند سناتور هپکن لوپر در باره مبارزات نتیجه بخش اعلیحضرت همایونی و پیشرفتهای ارزنده ایران سخن گفتند و آقای دکتر اقبال را بنام دانشمند خدمتگزار ایرانی معرفی کردند آنچه در این مسافرت برای بنده نتیجه داشت این بود که تاکنون گازهایی به هدر می‌رفت و براثر اقدامات اعلیحضرت همایون شاهنشاه و سعی مجلس در تصویب این لایحه از این پس همان گازها سرمایه‌ای خواهد شد که از هوا در جیب ملت ایران می‌رود و ما امیدواریم که این سرمایه‌ای که امروز لایحه اش انشاءالله تصویب می‌شود در روزهای آینده جزء اموال ملت ایران بصورت آبرومندی بهره برداری شود و یادگاری از مجلس بیست و یکم باشد اما ضمن این عرایض می‌خواستم در باره مشاهداتم در خصوص دانشجویان ایرانی هم سخن گفته باشم آنجا که ما می‌رفتیم من به مناسبت حرفه روزنامه نویسی که داشتم با دانشجویان مقیم آمریکا تماس گرفتم با آنها گفتگو کردم و نشست و برخاست داشتم و حتی با آنهائی که در این جا شایع است مخالف هستند رفت و آمد و مذاکره کردم آنچه که به نتیجه رسیدم دیدم همه اش «هیاهوی بسیار برای هیچ است» هیچ ایرانی حاضر نیست بعنوان اینکه اسمش را مخالف تگذارند مخر و مباهات داشته باشد و با لقب مخالف شهرت پیدا کند دانشجویان ایرانی مردمان شریف و خدمتگزاری هستند که اکثر تحصیل می‌کنند تحصیل به معنی واقعی و اگر تعداد معدودی صاحب سلیقه‌ای هستند که اکثریت ندارند آن گناه اکثریت دانشجویان ما نیست آنها می‌گفتند وزارت امور خارجه و دولت ایران حداقل انجام وظیفه را در بارة ما ادا نمی‌کنند آنها می‌گفتند که خواسته‌های ما خیلی ساده است و می‌گفتند حداقل این است ما موقعی که به سفارت می‌رویم جلوی نا بلند بشوند و بما چای تعارف کنند و اما سفارتی‌ها و اشخاصی که از تهران می‌آیند ما را بیگانه می‌خوانند در نتیجه ما عقده‌ای در دلمان بوجود آمده که فقط بوسیله یک جلسه بحث و انتقاد این عقده را بین خودمان ابراز می‌کنیم به همین مناسبت ما ایجا دور هم جمع می‌شویم و درد دل می‌کنیم. من یک سند زنده‌ای آوردم این سند زنده از آمریکا نیست از این جاست یک دانشجوئی به آقای امیرانی مدیر مجله خواندنیها از هلند نامه‌ای نوشته است که ایشان عیناً نامه را چاپ کرده‌اند نوشته است «بعنوان یک دانشجوی ناراحت علت ناراضی بودن صدها همکار مثل خود را در چند جمله بعرض میرسانم: شم چگونه توقع بازگشت به وطن و اصلاح آن را از ما دارید؟ در حالیکه یک دانشجو حتی برای جواز خروج هم نمی‌تواند تا تن به پستی ندهد به اخذ آن نائل گردد» مدیر دانشمند خواندنیها پس از چاپ نامه اعتراضیه آقای فرامرز روشن بین نوشته است نامه این دانشجو قسمت‌های صحیحی دارد همان قسمتی که جناب آقای پاک روان وزیر اطلاعات هم به آن اشاره کرده‌اند که ما باید شهامت آنرا داشته باشیم که نقاط ضعف خود را قبول کنیم. با توجه به این شهامت اخلاقی آقای وزیر اطلاعات مدیر مجلة وزین خواندنیها می‌نویسد من در میان همکاران روزنامه نویسم می‌گویند از کسانی هستم که در ادارات و دستگاهها نه تنها حرفم در رو دارد و تیغ قلمم می‌برد نان و منصب و مواجب هم قطع می‌کند یک چنین کسی بیش از ده روز است بخاطر تمدید یک جواز خروج فقط مربوط بگذرنامه حاضر و آماده و صادر شده یکی از همین جوانان هیجده ساله با تمام دوستی و نزدیکی قریب به برادری که با رئیس گذرنامه و اعتمادی که به شرافت ذاتی سپهند مالک فرمانده ژاندارمری و وارث نظام وظیفه فعلی دارد هنوز نتوانسته هیچیک از زیردستان زبردست این ادارات را زیارت کند و دو نفر کارمندان خواندنیها همچنان گذرنامه بدست و جواز بکف و اتوموبیل زیر پا و درحالیکه با تلفن راهنمائی و پشتیبانی می‌شوند روزها بین شهربانی و ژاندارمری و نظام وظیفه عمومی همچنان می‌آیند و می‌روند و کسی با آنها کاری ندارد آنها می‌گویند ما باید خود آن جوان را به بینیم آنهم از نزدیک و تنها، نه مدارک او را. وای بحال بیوه زن بی دست
و پا، که جوان باشد و گذارش به یک چنین جاها بیفتد، آری آقای عزیز، این است علت بازنگشتن جوانان و فرارسایران از ایران به جلوگیری از افکار و عقاید و انتقادات آنها، چنانکه این انتقادات هم اکنون دارد می‌شود ولی آن جواز فردا و پس فردا هم تمدید نمی‌شود و این هم تقصیر امثال شماهاست وقتی در ایران در پایتخت مملکت ما یک مدیر مجله خواندنیها برای گرفتن یک جواز چنین عقده‌ای دارد چطور انتظار نداشته باشیم که جوانان حساس دور از وطن که کمترین اطلاعی از وطنشان به آنها نمی‌رسد گله مند نباشند در مملکت ما برای جوانهائی که خارج هستند اقدامی نشده و نمی‌شود آنها اطلاعاتی از پیشرفتهای ایران نداشتند و وقتی ما می‌نشستیم و برایشان تعریف می‌کردیم که ما آنقدر جلو رفته‌ایم، راه داریم، سپاه دانش داریم تصور می‌کردند که ما رفته‌ایم آنجا و مأمور هستیم که آنها را تبلیغات ذهنی بکنیم و آنها را متمایل به بازگشت بنمائیم در حالیکه تمایل کامل به بازگشت داشتند بنده می‌خواستم بدولت خاطر نشان کنم که در مورد جوانهای دور از وطن تصمیمی اتخاذ کنند که با رویه عادلانه‌ای اکثریت این جوانها را از پیشرفتهای انجام شده مملکت مطلع سازند تا آنها با رغبت بیشتر به وطن برگردند یکی از این جوانها در یک هتلی پیشخدمت بود من به اتفاق آقای دکتر اقبال و همراهانمان نشسته بودیم آن وقتی سرو می‌کرد با ما سلام و احوالپرسی کرد و پرسید که شما آقای دکتر اقبال نیستید گفتیم چرا؟ بلند شدیم احوالپرسی کردیم پرسیدیم چطور شما فارسی صحبت می‌کنید؟ من پدرم فلانکس است و مقامی دارد در ایران خدمت می‌کند و من در ایام بیکاریم کار می‌کنم و یک دلارونیم در ساعت حقوق می‌گیرم گفتم بعد چکار می‌کنی؟ گفت بعد کوشش می‌کنم در رشته برق و مکانیک یک متخصص یک مهندس بشوم و برگردم به ایران ولی از ایران گله مندم برای اینکه اطلاعاتی که از ایران دارم در حدود نامه‌ای است که پدرم برایم می‌فرستد ولی دانشجویان سایر کشورها صبح که بیدار می‌شوند هفته‌ای یکبار که پست می‌آید در اطاق روزنامه و مجله کشورشان به آنها تحویل می‌شود و تمام اطلاعات را برخ ما می‌کشند ولی ما هیچ خبر نداریم من در آنجا تصمیم گرفتم در انجمن روزنامه نگاران پیشنهاد کنم که مدیران روزنامه‌ها و مجلات داوطلبانه چند نسخه از نشریاتشان را مجانی برای دانشجویان بفرستند و در اینجا بدولت اعلام می‌کنم که هر کدام ۲۰۰- ۳۰۰ شماره از نشریات خودمان را در اختیار دولت خواهیم گذاشت مشروط به اینکه دولت آدرس این دانشجویان را داشته باشد همانطوریکه من دیدم کشورهای دیگر آدرس داشتند و با پست هوائی نشریات مملکت را برای بچه‌ها می‌فرستادند دولت هم وسیله‌ای درست کند که با پست هوائی این نشریات فرستاده بشود.
رئیس – آقای صفی پور وقت جنابعالی تمام شد.
صفی پور – بنده خیلی مهذرت می‌خواهم وقتم تمام شد.
رئیس – آقای خواجه نوری بفرمائید.
خواجه نوری – با اجازه مقام ریاست بنده قصد نداشتم امروز صحبتی بکنم و مصدع اوقات نمایندگان محترم بشوم ولیکن سخنان همکار محترم جناب آقای دکتر سعید حکمت موجب شد که بنده هم چند کلامی در جواب فرمایشات ایشان عرض کنم (رامبد – در تأیید) دولت حاضر قصد تظاهرندارد دولت حاضر مجری اوامر اعلیحضرت همایونی است و افتخار دارد که این اوامر را در اسرع اوقات به بهترین وجه انجام می‌دهد (صحیح است) بهمین دلیل هم تا آن اندازه‌ای که لازم بوده است توانسته است که تمام مردم این مملکت و مخصوصاً اصناف را در این کار ملی که پائین آوردن قیمتها بوده است شریک و سهیم بکند و حتی افتخار این را هم بیشتر نصیب افراد و طبقات مختلف مملکت می‌کند نهایت کوشش را کرده است و گمان می‌کنم خود این امرو نحوه عمل دولت و بی رودربایستی این شکسته نفسی که دولت نشان داده است شایان تمجید و تعریف است (صحیح است) ومن انتظار داشتم که نمایندگان محترم حزب مردم هم با کمال انصاف این مطلب را تأیید بفرمایند ولیکن مطلبی که ایشان فرمودند در تأخیر اجرای اوامر هست همیشه اوامر اعلیحضرت همایونی در تعیین خط مشی دولتها صادر می‌شود و دولتها موظفند برای اجرای این اوامر زمینه را آماده کنند، نقشه بکشند، طراحی بکنند، مطالعه کنند و بموقع هم وقتی که تمام پیش بینی‌های لازم را کردند مطالب
را به موقع اجرا بگذارند و همینطور هم عمل کردند و الآن همینطور که ملاحظه میفرمائید اولا فصل مناسبی را انتخاب کردند موقعی است که محصولات تازه بدست می‌آید و خواربار و تره بار سبزی و میوه وارد میدان می‌شود الآن است که باید کنترل قیمتها بوسیله اصناف و همکاری دولت انجام بپذیرد الان است که محصول تازه خرده، خرده محصولات شتوی به بازار می‌آید و این درست از لحاظ موسمی و اقتصادی موقعی بود که دولت باید اینکار را انجام می‌داد (صحیح است) و باید توجه داشت که سایر اوامر اعلیحضرت همایونی راجع به اصلاحات ارضی، سپاه دانش، راجع به سپاه بهداشت این دولت با نهایت دقت تمام این اوامر را اجرا کرده است ما خودمان میدانیم که در حوزه انتخابیه مان سپاهیان دانش مشغول خدمت هستند سپاهیان بهداشت مشغول خدمت هستند بودجه این کار را همین دولت فراهم کرده است و وسایل این کا ر را همین دولت فراهم کردن موجبات این امر و بدون اینکه تظاهری بشود شایان تقدیر و احترام است (صحیح است) جناب آقای دکتر سعید حکمت فرمودند که دولت باید به آنچه که می‌گوید اعتماد داشته باشد اعتقاد بالاتر از آن نیست که جناب آقای دکتر سعید حکمت که در این کار تمام کالاهای انحصاری که در اختیار دولت بوده است تنزل داده اگر مبلغی که از لحاظ خزانه داری ممکن است به دولت زیان وارد کند حساب بفرمائید چندین میلیون تومان در ماه می‌شود و این فداکاری را دولت با کمال شهامت کرده است (دکتر سعید حکمت – در اجرای این کار تأخیر شده است) وقتی جنابعالی فرمایش می‌فرمودید بنده هیچ مزاحم نشدم انتظار دارم که شما هم اظهار لطف بفرمائید (قراچورلو – خیلی شهامت می‌خواهد) دولت با کمال شهامت و با کمال گذشت ناچار شده است که در مقابل این کسر درآمدی که برای خودش حاصل شده صرفه جوئیهائی در بعضی بخشهای مختلف مملکت بکند و خودش را آماده برای این فداکاری کرد و اینکار را انجام داد تذکراتی جناب ایشان راجع به هزینة اتومبیلها دادند مثل اینکه اتومبیلها را دیروز یا پریروز و یا پنج ماه قبل خریده‌اند این اتومبیلها را سالها است که خریده‌اند و زیر پای همه آقایان بوده است و شاید موقعی هم که جناب ایشان در وزارت دادگستری تشریف داشتند از همین اتومبیلها استفاده می‌کردند (صحیح است) ولیکن وزارت دارائی همین دولت بوده است که این مطلب را عریان کرده است و گفته است که یک چنین مخارجی برای دولت در سنوات پیش توسط دولتهای سابق فراهم شده است و ما باید یک راه حل برای این پیدا بکنیم و درصدد هم هستند که این راه حل را پیدا کنند و به موقع اجرا بگذارند اما عریضه‌ای که فراکسیون حزب مردم پیشنهاد کردند اعلحضرت همایونی سرور همه ما هستند (صحیح است) و رابطه قبلی که فرد فرد ما با ایشان داریم احتیاجی به تظاهر و گفتار ندارد (صحیح است) ولیکن ما هم مفید میدانیم که چنین عریضه‌ای حضور مبارکشان تقدیم شود (احسنت) (دکتر بهبودی – آقای خواجه نوری غیر از این انتظاری از جنابعالی نبود) بنده چند کلمه دیگر عرض می‌کنم و بیش از این مصدع نمی‌شوم (یکنفر از نمایندگان – نظر اکثریت همین است) این نظر تمام مجلس است چند کلمه‌ای عرض می‌کنم و آن این است که در این دوره‌ای که این مجلس بوجود آمده است برنامه‌های بزرگی در پیش داشته است که با کمال صداقت انجام داده است و در آتیه هم کوشا است که بهمین ترتیب عمل کند و عمل می‌کند این اکثریتی که پاره‌ای اوقات مورد بی لطفی جناب آقای رامبد و سایر همکارانشان قرار می‌گیرد این افتخار را دارد که با دقت و با دلسوزی (رامبد – بنده اخطار نظامنامه یی دارم) بنده عرض کردم که مورد بی لطفی قرار گرفتند چون چند بار ایشان به بنده خطاب فرمودند بهر صورت بنده می‌خواستم عرص کنم که این اکثریت بوده است که بدون انیکه تظاهری بکند ماهها در کمیسیونهای همین مجلس در اطاقهای در بسته روی لوایح دولت و تصویب نامه‌های گذشته مطالعه کرده است (صحیح است) اصلاح کرده است، رد کرده است یا تصویب کرده است و یا بفرمایش جناب آقای رامبد صحه گذاشته است آنچه که صحیح بوده است صحه گذاشته آنچه لازم بود رد بشود رد شده آنچه که قابل اصلاح بوده اصلاح کرده است و جناب ایشان که اطلاع دارند از میزان کوشش همکارانشان در مجلس و مقدار زحمت و مقدار ساعات وقتی که ما در این مجلس میگذرانیم و باید هم بگذرانیم وظیفه مان هم هست که بگذرانیم خوب نبود که
ایشان در جلسات قبل زحمات همکاران بنده را نادیده بگیرند و مخصوصاً این همکاری سالم و لازم بین اکثریت و دولت را خدای نخواسته مضر بحال مملکت بدانند من فکر می‌کنم اگر مملکت دولتی داشته باشد که متکی به یک اکثریت ثابت و ثابت قدم و مؤمن باشد آن دولت می‌تواند خدمات شایسته‌ای برای مملکت انجام بدهد (صحیح است) و آن موقع است که ما می‌توانیم این برنامه‌های بزرگی را که اعلیحضرت همایونی برای این مملکت طرح کرده است بموقع اجرا بگذاریم خیلی متشکرم (احسنت – احسنت)
رئیس – آقای خواجه نوری یک مقدار از وقت شما مانده است که آقای رامبد صحبت می‌کنند. آقای رامبد بفرمائید.
مهندس کمانگر – این را می‌گویند خوش نیتی مقام ریاست که از وقت لیدر اکثریت به لیدر اقلیت می‌دهند که صحبت بکنند.
رامبد – بنده برای رفع سوء تفاهم اجازه گرفتم دو کلمه عرض کنم نسبت به اکثریت مجلس بنده مثل همه همکارانم کمال احترام واردات را دارم (احسنت) موافقت و مخالفت در لوایح دال به نظرات خصوصی نیست (صحیح است) عرایضی که بنده می‌کنم یا فرمایشاتی که هر یک از آقایان اکثریت و اقلیت می‌کنند جز برای تقویت یا راهنمائی دولتها هیچ چیز دیگر نیست که در هر دو صورت چه آن تقویت و چه این انتقاد همه در صلاح و تعالی ملت ایران بنظر می‌رسد (صحیح است) بنابراین اگر عرایض من حضور نمایندگان محترم اکثریت کمترین سوء تفاهمی را کرده باشد بنده به تمام معنا معذرت می‌خواهم (احسنت).
رئیس – آقای دکتر شفیع امین.
کیهان یغمائی – نوبت صحبت بنده است.
رئیس – گفتند که آقای کیهان یغمائی وقت خودشان را به دو نفر آقایان دکتر امین و روستا داده‌اند
کیهان یغمائی – قسمتی از آن را خود بنده استفاده می‌کنم آنچه باقی مانده تقدیم می‌کنم.
رئیس – بفرمائید.
کیهان یغمائی – با کسب اجازه از مقام محترم ریاست وقتی چند سخنران با بیان شیوا بیاناتی می‌فرمایند بنده درمیمانم که چه بعرض برسانم امیدوارم مسافرت مشهد به همکاران عزیز در مشهد، و زیارت استان قدس رضوی خوش گذشته باشد و انشاءالله توجهات حضرت ثامن الائمه پشتیبان شما باشد که در راه خدمت به شاه و میهن و مردم موفق باشید (یکنفر از نمایندگان – شما که طاقت مهمانداری نداشتید) بنده حسب الامر مأموریتی داشتم که دیشب تا ساعت ۱۲ هم انجام وظیفه می‌کردم بعد بعرض آقایان می رسانم که امر بوده و وظیفه بوده و ناچار بودم گرچه بنده از طرف فراکسیون مستقل مأموریت دارم مطلبی بعرض همکاران محترم برسانم بواسطه بحث روز همچنین بنده خیال می‌کنم که عقیده نمایندگان منفرد هم همین باشد (صحیح است) بطور کلی عرایض بنده زبان حال از طرف ملت ایران است.
امتحان کن که بسی گنج مرادت بدهند گر خرابی چو مرا لطف تو آباد کند (احسنت)
قیافه‌ها خندان است، دلها خوشحال، لبها متبسم همه بهم تبریک می‌گویند همه به شاه دعا می‌کنند چرا؟ برای اینکه یکبار دیگر دست توانای پدر تاجدار ما در مرحله حساس برای رفاه و آسایش ملت ایران بلند شد و تفقد ذات اقدس شهریاری شامل حال ملت ایران گردید (احسنت) این اولین مرتبه نیست که عنایات شاهنشاه در مواقع حساس بداد ملت و کشور می‌رسد شاید هزارمین باراست که تکرار شده و آنجا که کمیت تمام دستگاهها لنگ مانده باشد ندای خردمندانه ذات اقدس شهریاری بوده که شامل حال ملت وکشور شده و این کشتی متلاطم را به ساحل مقصود رسانیده است و امروز موجب حقشناسی ملت ایران موجب سپایگذاری نمایندگان ملت ایران در خانه ملت شده است بنده از صمیم قلب شکرگزاری می‌کنم از طرف مردم خراسان از طرف ملت ایران از طرف طبقات مختلف و امیدوارم که وجود نازنین ذات اقدس شهریاری همیشه برای پرچم داری استقلال و تمامیت کشور ایران و رفاه و آسایش ملت ایران بر قرار بماند (انشاء الله) انشاءالله، حالا دیگر وظیفه دولت است بنده نمی‌گویم دولت بد کار کرده است
خوب کار کرده است مجری خوبی بوده است هرچه بوده است بحث امروز بقدری مرتبه اش بالا است که نباید با سایر بحث‌ها مخلوط بشود آنچه مسلم است سه روز است در این مملکت بهر طبقه‌ای بهر فردی از هر طبقه‌ای برخورد کرده‌اید خوشحال بوده جناب آقای نیری من صبح با شما صحبت می‌کردم که مشهد بشما خوش گذشته؟ فرمودید که با مردم مشهد تماس گرفتم و صحبت می‌کردم دراین دو روزه همه از دل به شاه دعا می‌کردم (صحیح است) این مطلب را شما گفتید یا نگفتید؟ (نیری - بنده عرض کردم) این چیزی نیست که ما تظاهر بکنیم و تملق بگوئیم این یک حقیقتی است آقایان که همیشه دست بزرگوار شاهنشاه بداد ملت ایران می‌رسد اما وظیفه دولت است که بعد از این سرمشق بگیرد دولت جناب آقای هویدا در بعضی از امور در بعضی از وزارتخانه‌ها بسیار خوب کار کرده است خود بنده در پشت این تریبون حقشناسی کردم و در بعضی از امور در بعضی جاها این کمیت لنگ است (پاینده – متأسفانه) در جائی که برای ساختمان یک دبستان صد هزار تومانی می‌گویند بودجه نیست درجائی که نماینده مشهد دوسال داد می‌زند التماس می‌کند یک میلیون تومان به بودجه دانشگاه مشهد کمک کنید تا ۵ هزار نفر از دانشجو پشت در دانشگاه نمانند. آقای وزیر آبادانی و مسکن این قصر خورنق را چرا می‌سازید؟ این آسمان خراش را چرا می‌سازید؟ چرا نمای آن را از سنگ متری ۲۵۰ تومان می‌سازید و قالی متری هزار تومان می‌اندازید این دور از شأن این دولت است دور از خواسته شاهنشاه است دور از شأن ملت ایران است (سعید وزیری – مطلب را قاطی نکنید ایشان که نکردند) ایشان نکردند هرکسی کرد آقای سعید وزیری باید بعد از این دولت سرمشق بگیرد و دیگر این قدر مزاحمت برای شخص اول ممکلت فراهم نیاورد باعث نشود که ایشان در مواقع حساس این همه متحمل رنج و زحمت بشوند و دست عنایتشان را از آستین بیرون بیاورند و شامل ملت ایران بکنند استدعایم این است که در آن قسمتهائی هم که کمک بمملکت است دولت سرمشق بگیرد و اگر کاری هم در گذشته غلط بوده است اصلاح کند و عمل کند این برنامه مورد علاقه شخص اول ممکلت است بنده از دولت جناب آقای هوید همیشه اینجا تعریف کرده‌ام همیشه حمایت کرده‌ام بسیار خوب خدمت می‌کند بسیار شخص با حسن نیتی است ولی در بعضی از دستگاهها افراط و تفریطاست آقایان توجه داشته باشید صحبت موافق و مخالف، اقلیت و اکثریت نیست این حقیقتی است باید گفته شود که این مرتبه کار مردم بیفتد روی غلطک صحیح که رفاه و آسایش آنها خواسته شاهنشاه است و اگر به بینند باز در یک نقطه از کار دولت کار صحیح انجام نمی‌شود این دلهای خوشحال باز غمگین خواهد شد توجه بفرمائید این استدعای بنده است مطلب دیگر این است که اصناف در این چند روز فوق العاده وظیفه شناسی کردند بنده باز از طرف مردم ایران از اصناف حق شناس و وظیفه شناس قدردانی می‌کنم و امیدوارم که همه تأسی بکنند و تمام افراد برای پیشرفت نظر شاهنشاه ما بهتر خدمت بکنند و بهتر فعالیت کنند و از خود گذشتگی نشان دهند (مهندس آصفی – امیدوارم که اصناف بقولهایشان که دادند خوب عمل کنند) انشاءالله امیدوارم عمل بکند بنده باز تشکر می‌کنم از فراکسیون حزب مردم در مورد عریضه سرگشاده بحضور پیشگاه شاهنشاه که اظهار حقشناسی و سپاسگزاری از طرف مجلس بشود فراکسیون مستقل هم با این مطلب موافق است (صحیح است) و موجب کمال افتخار ما است که باز شماهم یک ابتکار تازه‌ای بخرج دادید بنده تشکر می‌کنم بقیه وقتم را به آقای روستا می‌دهم.
رئیس – آقای روستا بفرمائید.
روستا – همکاران محترم میدانم بچه طریق با چه زبانی و بیانی اقدام اخیر دولت رانسبت به کاهش نرخ کالاهای دولتی و اثراتی که در قاطبه مردم بخصوص اصناف گذاشت توضیح و تشریح نمایم.
دولت فعلی که خود را آماده وداوطلب اجرای اوامر شاهانه دید زمام امور را در دست گرفته وهمانطور که رئیس دولت در مصاحبه خود یادآور شدند اولین امر شاهنشاه را در باره پائین آوردن نرم اجناس اجرا ساخت و با تلاش و کوشش مداوم خود ظرف چند ماهه زمامداری در تهیه طرح و نحوه اجرای آن با تحمل میلیونها ریال خسارت داخل عمل شد و نرخ قند و شکر و بنزین و برق
راکه مایحتاج روزمرده و ضروری مردم است به نحوه کاملاً محسوسی تنزل داد البته یا محاسبه انیکه خسارت وارده از این بابت را از صرفه جوئی در هزینه‌ها جبران کند که این اقدام بسیار شایسته و جالب واقعاً در خور همه گونه ستایش و تمجید است (صحیح است) و آنرا می‌شود شاهکار خواند و به این موفقیت تبریک گفت (احسنت) البته مهمتر از اقدام فوق توجه دولت به این موضوع بود که واگذاری کار مردم بخود مردم بهتر نتیجه می‌دهد و لذا ارزان کردن اجناس غیر دولتی را بخود اصناف واگذار نمود بدون دخالت شهرداری یا سازمان دیگر و نتیجه این شد که ملاحظه میفرمائید هنوز بیش از ۴۸ ساعت از تصمیم دولت نمی‌گذرد که صنف تاکسی دار نرخ تاکسی را بمیزان ۵۰% تقلیل داده و صنف قصاب و پرنده فروش گوشت گوسفند ومرغ را با تخفیف قابل ملاحظه‌ای به مردم عرضه نموده‌اند ومسلم است که از این ابراز حسن نیت دولت تدبیر بجای او کلیه اصناف مؤمن به شاهنشاه و خادم ملت تا حدود امکان نرخ کالاهای در اختیار خود را نتزل خواهند داد و یکبار دیگر ثابت خواهند کرد که طرفدار جدی انقلاب شاه و ملت بوده و منافع عمومی را بر منفعت شخصی ترجیح می‌دهند.
اگر تاکنون نرخها وضع ثابتی نداشت واقعاً در نوسان بود واگر هر روز اجناس گرانتر از روز قبل بدست مردم می‌رسید واگر بمحض کوچکترین سروصدا در اقصی نقاط دنیا و خالی شدن یک گلوله مثلاً در یکی از کشورهای افریقا یا استرالیا اجناس بخصوص ارزاق عمومی نایاب و بطور سرسام آور ترقی می‌نمود و مبارزه با گران فروشی دولتها اثر معکوسی داشت تنها عامل موثر این جریان رویه نادرست و تدبیر غلط دولتهای وقت و حتی اعمال نظر و غرض بعضی از متصدیان مربوطه بوده است (صحیح است) مردم واصناف به دستگاهها و به گفتار و کردارشان زیاد اعتماد نداشتند، برنامه غلط، اعمال نظر فراوان، تبعیض بحد وفور، گفتار با کردار مغایر، بدیهی است در یک چنین شرایطی هرکس به فکر خودو و پرکردن جیب خود است و تنها اندیشه‌ای که ندارد اندیشه اجتماع است غافل از اینکه خود اجحاف کننده هم از همین اجتماع است و خود او نیز بطریق دیگر از راه خرید کالاهای موردنیاز در مرحله اجحاف قرار می‌گیرد (صحیح است).
بحمد الله بخواست خدا و با تدبیر و کیاست شاهنشاه و حسن نیت دولت اینموضوعات بکلی منتفی و حل شده است (صحیح است) برنامه کار دولت با شالوده محکم و مطالعه شده تنظیم و درحال اجرا است اعتماد مردم بدستگاه حاکمه و اعمال او نسبت بگذشته بنحو کاملاً محسوسی فزونی یافته. اصلاحاتی که در دستگاههای مختلف دولتی معمول شده و می‌شود و تصفیه و طرد ناپاکان که بشدیدترین وضعی انجام گرفته و می‌گیرد و باهرکجی و کجروی اساساً مبارزه می‌شود نظر مردم بخصوص اصناف رابه برنامه‌های دولت جلب و آنان راتشویق می‌نماید که همگامی و هم آهنگی بیشتری از خودنشان دهند وبهتر و سالمتر وظیفه اجتماعی و اخلاقی خویش را ادا نمایند خوشبختانه طبقه جوان اصناف که اکثریت قریب به اتفاقشان دارای تحصیلات دبیرستانی و حتی عالیه هستند و پیش بینی می‌شود که اصولا بزودی مر بیسوادی از قاطبه اصناف دور و ریشه کن شود بوضع مملکت بخوابی واقف و برنامه‌های ارائه شده را بدقت از نظر میگذرانند و با طیب خاطر با آن همگامی نشان می‌دهند (صحیح است) امروز اکثریت قاطبه اصناف شرافتمند و شاهدوست و وطن پرست ایران دیگر استفاده خود را از راه گران فروشی تأمین نمی‌کنند بلکه با صرف وقت بیشتر و درنتیجه فروش بیشتر با عرضه اجناس سالم و سود عادلانه و ثابت تولید درامد می‌نمایند.
دراینجا مناسب نمی دانم نکات زیر را بدولت یادآور شوم اولاً دنبال فکر توسعه فروشگاههای دولتی نرود زیرا برفرض که نرخ فروش اجناس در آن فروشگاهها مبلغ ناچیزی با بازار آزاد تفاوت داشته باشد نباید آن را به حساب گرانفروشی اصناف گذاشت زیرا فروشگاههای مزبور از تسهیلاتی مانند عدم پرداخت کرایه و سرقفلی محل و معافیت از هر گونه مالیات و عوارض و حتی آب بها و برق و نظایر آن برخوردارند که چنانچه آنها را به حساب بیاوریم نرخ ارائه شده آنها از نرخ فروش اصناف هم گران تر خواهد شد و لذا بهتر است شرکتهای تعاونی اصنافرا که تأسیس شده یادرحال تأسیس است تقویت و حمایت کند.
ثانیاً نگرانی اصناف را در مورد وضع مالک و مستأجر و کارگر و کارفرما و بیمه‌های اجتماعی و مالیات کسبی با تدوین و اجرای قوانین جامع و دنیاپسند بر طرف ساخته و برای همیشه به این مشکلات روزمره خاتمه دهد و مطمئن باشد که در انیصورت بیشتر وسایل تشویق و همکاری آنها در مورد تأیید برنامه‌های ارائه شده دولت فراهم خواهد شد. متشکرم (آفرین – احسنت)
۳- تصویب صورت جلسه
رئیس – راجع به صورت جلسه دفعه گذشته نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه قبل تصویب می‌شود.
۴- طرح سؤال آقای معتمدی از وزارت آبادانی و مسکن راجع به اگو اصفهان و جواب آقای وزیر آبادانی و مسکن
رئیس – وارد دستور می‌شویم سؤال آقای معتمدی از وزارت آبادانی و مسکن راجع به فاضل آب اصفهان مطرح است. آقای معتمدی بفرمائید.
معتمدی – بنده از اینکه غالباً مصدع اوقات شریف نمایندگان محترم می‌شوم معذرت می‌خواهم ولی استحضار دارید همانطور که مکرر بعرض رساندم اصفهان مربوط به اصفهانی نیست مربوط به تمام ملت ایران است (صحیح است) اگر این نقایص و معایب وجود داشته باشد و خارجیها و حتی داخلیها در آنجا این نقائص را بینند شامل همه ایرانیان می‌شود و اگر محاسنی هم وجود داشته باشد باز شامل تمام ایرانیان می‌شود (صحیح است) در اصفهان شهر تاریخی ایران برای اولین بار اگوئی احداث شده است ولیکن این اگو اسماً اگو است رسماً بهیچوجه اگو نیست (یکنفر از نمایندگان – نگو است) بله نگو است و مورد استفاده قرار نگرفته و نقائص بزرگی دارد که بنده سؤال کردم سئوالم را بنده می‌خوانم و بعد از توضیحاتی که جناب آقای وزیر محترم آبادانی و مسکن دادند آنوقت نظراتم را عرض می‌کنم البته بازهم در ذهن نمایندگان محترم هست که بنده سال گذشته گویا در مهرماه بود که راجع به فاضل آب و نقائص این فاضل آب عرایضی کردم و خواهش کردم که فاضل آب را تحویل قطعی نگیرند و متأسفانه رفته‌اند و آنجا را تحویل قطعی گرفته‌اند در صورتیکه هنوز مورد آزمایش قرار نگرفته است و در حال حاضر هم ... (مهندس معینی زند – بد کردند) بله بد کردند جناب آقای مهندس معینی زند و معلوم نیست که آخر سر وقتی نقائص در این اگو پدید می‌آید کی رفع نقص می‌کند چگونه چهار میلیون و هفتصد هزار ریال یا در حدود پنج میلیون ریال وجه الضمان مقاطعه کار را که برای حسن انجام کار و برای رفع نقائص و معایب می‌بایست در اختیار دستگاهها باشد به او پس می‌دهند دو روز دیگر چه کسی این نقائص را بر طرف می‌کند (صحیح است) اعتبار رفع نقص چه خواهد شد از کجا تأمین می‌شود بنده این سؤال را کردم که:
۱- آیا وجه الضمان حسن انجام کار و پیمان مقاطعه کار اگوی اصفهان را باطل کرده‌اند یا خیر؟
۲- آیا در نظر است خرابی و نقائصی که در دوره آزمایش اگو به احتمال قوی پدید می‌آید از اعتبارات دولت تأمین گردد؟
۳- در صورتیکه رفع خرابی اگو از محل اعتبارات دولت انجام می‌شود مجوز آن چیست؟
۴- پس از میلیونها تومان هزینه اگو بالاخره کی آماد کار خواهد شد؟ خواهش مکنم جواب بفرمائید تا بعد عرایضم را عرض کنم.
رئیس – آقای دکتر نهاوندی بفرمائید.
دکتر نهاوندی (وزیر آبادانی و مسکن) – خیلی تشکر می‌کنم ازجناب آقای معتمدی که فرصت دادند دو سه کلمه راجع به این اگوی اصفهان توضیح عرض کنم قرار داد ساختمان شبکه فاضل آب اصفهان در تاریخ ۳۹/۱۲/۲۹ بوسیله سازمان برنامه با شرکتی بنام شرکت زروان به امضاء رسید متأسفانه در این مطلب کار را بدو قسمت تجزیه کردند یکی ساختمان شبکه فاضل آب یکی ساختمان مرکز فاضل آب، قراردادی که با شرکت زروان منعقد شده بود در سال ۱۳۳۹ مربوط بود به ساختمان شبکه فاضل آب و پیمانکار کار خودش را به پایان رسانید در تاریخ ۴۲/۵/۳۰ بنا به تقاضای مهندس مشاور که قانوناً مسئول صحت عمل مقاطعه کار است سازمان برنامه (دکتر حکیم شوشتری – آقای دکتر، مهندس مشاور چند درصد پول می‌گیرد؟) بستگی دارد بکاری که می‌کند، بنا به تقاضای
مهندس مشاور که قانوناً مسئول حسن انجام کار و نظارت در کار است در تاریخ ۴۲/۵/۳۰ اقدام به تحویل موقت شبکه فاضل آب اصفهان شد و چون در قرارداد پیش بینی شده بود که بعد از مدت معین بعد از تحویل موقت عمل تحویل قطعی انجام می‌گیرد بعد از اینکه نظارت‌های لازم شد در شبکه‌ای که شرکت زروان ساخته بود کمیسیونی در تاریخ ۴۳/۹/۲۸ همنطور که آقای معتمدی نماینده محترم فرمودند با حضور نمایندگان استانداری، سازمان برنامه مهندسین مشاور و یک نماینده از وزارت آبادانی و مسکن که خواه و ناخواه در اینکار وارد شده بود به مناسبت قانون تأسیس وزارت آبادانی و مسکن شبکه اصفهان را تحویل موقت در قرارداد معین شده بود اما پاسخ به سؤالاتی که فرمودید با وجود اینکه مطلقاً این عمل مرسوم نبود تضمینی که در وزارت آبادانی و مسکن گرفته شد چون شبکه فاضل آب اصفهان باوجود تحویل قطعی مورد آزمایش در عمل واقع نشده بود ده درصد از صورت وضعیت‌هایش را در حساب وزارت آبادانی و مسکن بمبلغ ۱۱ میلیون و ۷۷۳ هزار و ۷۳۰ ریال که یک میلیون و ۱۷۳ هزار تومان و خورده‌ای می‌شود باقی است که بعد از آنکه شبکه گشایش پیدا کرد اگر خوب بود به او مسترد بشود اگر نقائصی بود از محل این ده درصد حسن انجام کار که در حساب است اگر نواقصی پدید آمد علاوه بر اینکه پیمانکار مسئولیت دارد نقائص کار را از این محل می‌شود تأمین کرد و فکر و فکر نمی‌کنم نگرانی پیش بیاید (معتمدی – اگر تکافو نکند از چه محلی تأمین می‌شود؟) اگر تکافو نکند مقاطعه کار تعهد سپرده مسئول انجام این کار است و البته مطالعات مقدماتی که مهندسین مشاور و نمایندگان فنی دولت کرده‌اند اینطور استنباط می‌شود که شبکه فاضل آب اصفهان عیب اساسی ندارد ساختمان مرکز فاضل آب اصفهان که متأسفانه در قرارداد اصلی جدا شده بود در اواخر سال ۴۲ به مناقصه گذاشته شد قراردادش در اوایل ۴۳ با سرعت به امضاء رسید همانطوریکه اطلاع دارید کارهایش بوسیله شرکت دیگری با سرعت در دست انجام است خود بنده که در اصفهان بودم کارهایش را دیدم کارهای شرکت مسئول مرکز تصفیه را دیدم کارشان خوب پیش می‌رود امیدوارم که به همراه شبکه آب آشامیدنی در نیمه اول پائیز افتتاح بشود و هم بهره برداری از لوله کشی خواهد شد و هم بهره برداری از شبکه فاضل آب اصفهان آنقدر که می‌توانستیم جناب آقای معتمدی دقت کردیم هیچگونه نگرانی پیش نیاید ولی گرفتاری اصلی این بود که یک کار را به دو قسمت تجزیه کرده بودند و بدیهی است وقتی کاری تمام شده، پیمانکاری کارش را انجام داده کار را باید تحویل گرفت منتهی باید درست دقت بکنند با گرفتن تضمینات کافی که حفظ حقوق حقه دولت بشود بنده هم با وجود اینکه شاید خلاف رسم بود که بهد از تحویل قطعی پول پیمانکار را نگاهدارند دستور دادم به مسئولیت خودم ده درصد از آن پول را به او مسترد ندارند و در اختیار وزارت آبادانی و مسکن می‌باشد و این مبلغی است که علاوه بر تعهدش و علاوه بر مسئولیت کلیش اگر اشکالی در کار پیش آمد از آن محل رفع اشکال می‌شود اطمینان داشته باشید در موقع آزمایش هم کمال مراقبت خواهد شد برای اینکه هیچ اشکالی پیش نیاید ما اینجا هستیم برای دفاع از حقوق دولت (احسنت).
رئیس – آقای معتمدی بفرمائید.
معتمدی – اگر بنا شد که کار مجلس به تعارف برگزار بشود هیچوقت به هیچ جا نمی‌رسیم (احسنت) عرض کنم بنده برای جناب آقای دکتر نهاوندی احترام خاصی قائلم و ایشان از وزرای خوب هستند (حبیبی – شما هم که بتعارف برگزار می‌کنید) و اگر در دستگاهها یک نقائصی پیش می‌آید بنده و سایرین ناچار در اینجا این نقائص را عنوان می‌کنیم این مربوط به شخص نیست مربوط است به دستگاههائی که معلوم نیست چگونه فلان مهندس می‌آید یک گزارش تهیه می‌کند صورت ظاهر را درست می‌کند می‌برد پیش وزیر بیچاره و آنهم چشم بسته امضاء می‌کند و کار تمام می‌شود این جا بنده می‌خواهم یک جریانی را برای مجلس شورای ملی توضیح بدهم که ببینند اوضاع و احوال ما چگونه است اولا اگوئی که اشاره شد بتصدق مهندسین مشاور صحیح است بنده اینجا صریحاً عرض می‌کنم ما که در اصفهان عملا وبه چشم دیدیم درست نیست
و خراب است و دلیلش هم این است که الان از کنار لوله‌های اگو آب داخل لوله‌های فاضل آب می‌شود از آبهای انهار کنار خیابانها آبها وارد لوله‌های اگو می‌شود و در بعضی از نقاط اصفهان هم لوله‌ها فرو نشسته که باشن جایش را پر کرده‌اند معلوم نیست دو روز دیگر این فاضل آب را اگر توفیق حاصل نمایند و باز بکنند تکلیفش چه خواهد شد حالا توی کوچه‌های اصفهان بوی عفونت وجود دارد آنموقع تمام اصفهان را ناراحت می‌کند (صحیح است) بنده نطقی که در مهرماه گذشته کردم مطابق معمول صحبت بنده رسید به سازمان برنامه و سازمان برنامه این طور نامه نوشتند که «اصولا مستحدثات مربوط به هر پروژه بایستی پس از تحویل موقت مورد بهره برداری و آزمایش قرار گیرد تا در صورت بروز نقص ترتیب رفع آن داده شود» ولی بطوریکه ملاحظه میفرمائید این دستگاه اجرائی نامه نوشته و خودش هم تصدیق بگناه خودش کرده و در مورد لوله گذاری فاضل آب اصفهان نوشته بسبب فراهم نبودن امکانات مربوطه این بهره برداری انجام نشده است آقا چرا امکانات فراهم نبوده است؟ بیش از ۱۶ میلیون تومان بمقاطعه کار پول لوله گذاری دادند بعد چگونه مهندسین مشاور که پول زیادی از این بابتها از دستگاه سازمان برنامه گرفته‌اند امکانات را فراهم نکرده‌اند؟ چرا امکانات فراهم نبوده است چرا این نقایص وجود دارد مگر این مهندسین مشاور فقط برای این هستند که حق المشاوره بگیرند مهندسین مشاور برای این هستند که امکانات را پیش بینی بکنند برای اینکه بگویند این کار بصلاح مملکت هست یا نیست (صحیح است) بنده یکروزی بهمین مهندسین مشاور گفتم که آقا چه گونه شما لوله فاضل آب اصفهان را قبل از اینکه لوله آب اصفهان نصب بشود لوله گذاری کردید فاضل آب یا باید با فشار آب دفع بشود یا بفشار هوا حالا که در اصفهان هیچیک از این دو موضوع نیست چرا لوله گذاری کردید؟ جواب دادند که بما گفتند لوله فاضل آب بگذارید ما هم لوله گذاری فاضل آب کردیم گفتم آقا اگر بشما گفته بودند که بروید وسط کویر یک استخر آب بسازید شما بخاطر اینکه حق المشاوره بگیرید می‌رفتید وسط کویر بدون اینکه فکر آدم و آبش را بکنید بدون اینکه فکر شوری زمینش را بکنید استخر می‌ساختید (قراچورلو – مهندس مشاور هم همین است قطعاً فکر پولش را کرده‌اند) آقای قراچورلو بخدای لایزال اینها خیانت است که به این مملکت و به این مردم می‌شود مهندس مشاور باید بگوید که فاضل آب را باید موقعی بسازند که اصفهان آب لوله کشی داشته باشد اول آن کار را بکنند و بعد این کار را (صحیح است) بنده ۴ سال پیش با آقای مهندس اصفیا در این خصوص صحبت کردم و پرسیدم برای اینکه فضولات عبور بکند فکر آب یا هوایش را کرده‌اید ایشان فکری کردند و گفتند مثل اینکه باید کرده باشند قطعاً کرده‌اند اما وقتیکه میلیونها پول ما پرداخت شد معلوم شد در این باره هیچ فکری نکرده‌اند (دکتر قراگزلو – اعلام جرم کنید) همین کار را خواهم کرد موضوع دیگر اینکه آقای مهندس اصفیا طی این نامه‌ای که اینجا دست بنده است نوشته‌اند به وزارت آبادانی و مسکن توصیه خواهد شد ولی کی؟ در سال گذشته که الان هفت – هشت ماه از آن گذشته تا با مشورت مهندسین مشاور مربوطه ترتیب نگهداری این تأسیسات را به قسمی بدهند که در موقع بهره برداری آن اشکالاتی پیش نیاید خیلی خوب خیلی متشکرم ضمناً ضمانت نامه حسن اجرای پیمان را بهر ترتیب که میسر باشد تمدید نمایند تا در صورت بروز نواقص پیمانکار مربوط نسبت برفع آن اقدام کند این نامه را سازمان برنامه نوشته ولی یک نامه دیگر در دست بنده است که نوشته سازمان برنامه پیشنهاد کرده که بیایند کمیسیون تشکیل بدهند و ضمانت نامه پیمانکار را باطل کرده‌اند (خواجه نوری – ضمانت نقدی گرفته‌اند) این کافی نیست آقای خواجه نوری پانصد هزار تومان را باو پس بدهند و صد هزار تومان بگیرند مطالعه نکرده خواهش می‌کنم اظهار عقیده نفرمائید (یکنفر از نمایندگان – یک میلیون و صد هزار تومان) عرض کنم که یک میلیون و صد هزار ریال.
دکتر نهاوندی – (وزیر آبادانی و مسکن) – یک میلیون و صد هزار تومان.
معتمدی – پول گرفتید و در اختیار شما هست برای حسن انجام کا ر؟ اگر این هست من اتخاذ سند می‌کنم در این جا که اگر فاضل آب اصفهان یکسال پس از انجام دوره آزمایش و بهره برداری نقایصی پیدا کرد
به گواهی وزیر آبادانی و مسکن یک میلیون و صد هزار تومان پول نقد در صندوق دولت موجود است و از آن محل نواقص کار بر طرف خواهد شد بنده دیگر از همین جمله اتخاذ سند می‌کنم بقیه مطالب را که واقعاً رسوائی دارد نمی‌گویم (عده‌ای از نمایندگان – بفرمائید) در تاریخ اسفند ماه وزارت آبادانی و مسکن طی این نامه به بنده نوشته که تا این تاریخ یعنی اسفند ۴۳ تحویل قطعی گرفته نشده ولی بموجب صورت مجلس موجود و طبق نامه وزارت کشور که در دست بنده است سه ماه پیشتر تحویل قطعی گرفته شده است ببینید دو دستگاه، یکی مینیویسد این کار نشده، دیگری می‌نویسد شده بهر حال متأسفانه بمن که بیش از این وقت نمی‌دهند و من تیشتر از این نمی‌خواهم مطالب را بگویم ولی آقایان بفکر مردم باشید بنده استفاده ایکه لازم بود کردم اگر هم یک میلیون و صد هزار تومان بیشتر شد (اشاره به آقای وزیر) جنابعالی تعهد می‌کنید آقای وزیر آبادانی و مسکن که آن نقائص بر طرف بشود (احسنت).
رئیس – آقای دکتر نهاوندی بفرمائید.
دکتر نهاوندی – (وزیر آبادانی و مسکن) – عرض کنم جناب آقای معتمدی فرمودند که اگوی اصفهان را دولت امتحان نکرده و تحویل گرفته یک اگوئیکه امتحان نشده فقط کنترل فنی شده بنده نمیدانم چطوری ایشان با این ضرس قاطع می‌فرمایند که معیوب است (معتمدی – ما بچشم می‌بینیم آب از خارج به داخل لوله‌ها می‌ریزد بیائید حضوراً نشانتان بدهم شما روی کاغذ تحویل می‌گیرید و قضاوت می‌کنید ما عملا می‌بینیم) عرض می‌شود جناب آقای معتمدی در عالم علاقه ایکه بشهر خودشان دارند به عرایض بنده عنابتی که می‌بایستی بفرمایند نفرمودند بنده یک قسمت از فرمایشات ایشان را قبلا عرض کرده بودم یک قسمت از گرفتاری ما این بود که اصولا این پروژه تجزیه شد و مرکز شبکه را یکجا گذاشتند و مرکز تصفیه را جای دیگر ولی ما احتیاطات کامل را کردیم و ۱۰درصد از کل پروژه که یک میلیون و یکصد هزار تومان می‌شود در صندوق دولت هست که اگر اشکالاتی بود رفع بشود بنده یک نکته را خواستم بعرض برسانم جنابعالی نباید تصور بفرمائید مأمورین دولت یا وزرا علاقه‌ای به اموال دولت ندارند ما از طرف اعلیحضرت همایونی و با تأیید مجلس شورای ملی مسئول مال مردم هستیم و مسئولیت داریم مسئولیت خودمان را هم حاضریم قبول کنیم تصور نفرمائید که مدیر عامل سازمان برنامه یا بنده یا همکاران بنده علاقه‌ای نداریم و همینطور نشسته‌ایم تا پول مردم را ببرند (احسنت) (معتمدی تا بحال این طور بوده است).
۵- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون نظام راجع به تمدید مدت اختیار کمیسیون رسیدگی به دعاوی اشخاص علیه دولت و ارسال به مجلس سنا
رئیس – گزارش شور دوم لایحه دولت راجع به تمدید وقت اختیار کمیسیون رسیدگی به دعاوی اشخاص علیه دولت مطرح است، قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
گزارش شور دوم از کمیسیون نظام بمجلس شورای ملی
کمیسیون نظام در جلسه ۱۳ خرداد ۱۳۴۴ باحضور تیمسار سپهبد شکیبی معاون وزارت جنگ لایحه شمارة۲۲۶ /۴۸- ۴۴/۱/۲۲ دولت راجع به تمدید مدت اختیار کمیسیون رسیدگی به دعاوی اشخاص علیه دولت را که گزارش شور اول آن بشمارة ۱۳۸۹ چاپ گردیده برای شور دوم مورد رسیدگی قرار داد و گزارش شور اول را عیناً تصویب نمود.
اینک گزارش آن را بمجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.
لایحه قانونی تمدید مدت اختیار کمیسیون رسیدگی به دعاوی اشخاص علیه دولت
ماده واحده – مدت اختیار کمیسیون رسیدگی به دعاوی اشخاص علیه دولت موضوع قانون مصوب ۱ مرداد ماه ۱۳۳۶ که بموجب قانون مصوب چهارم ۱ مرداد ماه ۱۳۴۳ تا پایان سال ۱۳۴۳ تمدید شد بود از اول سال ۱۳۴۴ تا دو سال دیگر تمدید می‌گردد.
مخبر کمیسیون نظام – حکیمیان
گزارش شور دوم از کمیسیون دادگستری بمجلس شورای ملی
کمیسیون دادگستری در جلسه ۱۹ خرداد ۱۳۴۴ با حضور تیمسار سپهبد شکیبی معاون وزارت جنگ و آقای اشرف سمنانی معاون وزارت دادگستری لایحه دولت راجع به تمدید مدت اختیار کمیسیون رسیدگی به دعاوی اشخاص علیه دولت را برای شور دوم مورد رسیدگی قرار داد و گزارش کمیسیون نظام را در این مورد عیناً تأیید و تصویب نمود.
اینک گزارش آنرا به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.
مخبر کمیسیون دادگستری – دکتر حسینی
رئیس – ماده واحده مطرح است، در ماده واحده نظری نیست؟ آقای مهندس والا.
مهندسی والا – بنده یکی از موافقین این ماده واحده هستم به جهت اینکه در حوزه انتخابیه من عده زیادی از افراد هستند از عشایر که البته در گذشته روی حوادثی که برای اینها پیدا شده بود اموالشان ضبط شده و با اینکه قرار بود عوض بدهند عوض ندادند و بعد هم که مراجعه می‌کردند اظهار می‌شد که دوره قانونی استرداد این املاک منتفی شده اگر خاطر تیمسار (اشاره به سپهبد صنیعی وزیر جنگ) مستحضر باشد ورثه امیرعشایر خلخالی که در خلخال سکونت دارند در اوایل سلطنت اعلیحضرت فقید رضاشاه کبیر املاک امیر عشایر خلخالی ضبط دولت شد بعد برای امرار معاش بعده‌ای از اینها عوض دادند یکی دو نفر از اینها صغیر بودند یا در آن موقع تمکن داشتند و نخواستند یا تنوانستند از این عوض‌ها برای امرار معاش خودشان استفاده بکنند، در کابینه مرحوم مستوفی الممالک گویا توصیبنامه‌ای گذشت که بیکی از این ورثه و یکی از زنهای امیر عشایر یک مقداری از املاک ضبط شده را پس بدهند بعداً فرد دیگری از این خانواده که در وقایع شهریور در نهایت رشادت با متجاسرین مبارزه کرد جمشید امیر واقعاً در یک عسرت قابل توجهی زندگی می‌کند و چندین بار بحضور مبارک اعلیحضرت همایونی مصدع شده و عرایضی عرض کرده و استدعا کرده همانطور که به سایر برادران و سایر ورثه شان عوض داده شده بود به ایشان هم داده بشود متأسفانه این املاک جزو خالصه دولتی درآمده و در اوایل مجلس بنده این پرونده را به مجلس خواستم و جناب آقای خواجه نوری اظهار لطف فرمودند و این پرونده را دستور بازرسی دادند ولی متأسفانه مواجه با همین مورد شده بودیم که قانون اجازه نمی‌داد که برای دعاوی علیه دولت چون موضوعش منتفی شده و مشمول مرور زمان شده بود فکری بشود بنده می‌خواستم تیمسار اظهار لطفی بفرمایند و این مطلب را روشن کنند این مدت کمیسیون رسیدگی به دعاوی اشخاص درچه حدودی است و در چه مواردی است و آیا این قبیل افرادی که یک حقوق حقه‌ای دارند به علت شمول مرور زمان نتوانسته‌اند از آن استفاده کنند آیا می‌توانند در مرتبه متمتع و بهره‌مند بشوند یا خیر؟ واگر می‌توانند بشوندتصریح بفرمائید که به کدام مرجع باید مراجعه بکند آیا این دعاوی در وزارت جنگ بررسی می‌شود یا در کمیسیون خاص؟ در وزارت کشاورزی قسمت خالصجات یا اینکه در محاکم؟ چون در اینجا گرچه اشاره شده که به موجب قانون مصوب مرداد ۱۳۴۳ ولی اگر اظهار لطف بفرمائید و یک توضیحاتی بفرمائید بنده خیلی متشکر می‌شوم.
رئیس – تیمسار سپهبد صنیعی بفرمائید.
سپهبد صنیعی (وزیر جنگ) – با اجازه مقام ریاست بعرض آقایان میرسانم این لایحه‌ای که استدعا شده تصویب بشود در حقیقت مشکلاتی را وزارت جنگ با مردمیکه مالکیت دارند دراراضی که دراختیار وزارت جنگ است به این ترتیب که اراضی متصرفه خواه سند مالکیت داشته باشد و خواه نداشته باشد این اراضی اگر مرافعینی داشته باشد و دعاوی اشخاص داشته باشند اگر میل دارند اشخاص در محاکم تعقیب بکنند ما استقبال می‌کنیم و حرفی نداریم و مدافعه می‌کنیم برای حفظ حقوق خودمان برای اینکه آنها از حقوق خودشان دفاع خواهند کرد ولی اگر داشته باشند به این کمیسیون ارجاع بشود وزارت جنگ هم می‌پذیرد و به این کمیسیون ارجاع می‌کند و این دعاوی روی اراضی هست که وزارت جنگ در تصرف دارد و حاضر است نه اختلافی که بین مردم روی اراضی خالصه هستد چون اراضی خالصه قانونی خاصی دارد و ما ارتباطی به آنها نداریم اگر آقایانی
که اسم بردید املاکشان درتصرف ارتش است سربازخانه است، میدان تیر است و وزارت جنگ در تصرف دارد مسلماً اگر میل داشته باشند به این کمیسیون ارجاع می‌کنیم یا بمحاکم خواهد رفت ولی اگر در تصرف مانباشد ما در دعوائی که شما فرمودید وارد نخواهیم شد تصور می‌کنم توضیحات بنده برای جنابعالی کافی خواهد بود (دکتر معتمد وزیری – اگر به کمیسیون مراجعه کنند بعد به دادگستری هم می‌توانند مراجعه کنند؟) خیر رأی کمیسیون قاطع است برای طرفین کمیسیون هم تقریباً ۹ سال است که عمل می‌کند بسیار صحیح هم عمل می‌کند و بسرعت اشکالاتی که داشته باشد رفع شده (صیحیح است) و حالا هم بهمان جهت استدعا کردیم که دوسال تمدید بشود که دعاوی که هست حل و فصل بشود.
رئیس – آقای مهندس والا بفرمائید.
مهندس والا – من تصور می‌کنم توضیحات من روشن نبود عرض کردم تیمسار در این ماده واحده یک حکم کلی مجلس تجویز می‌کند به این معنی که می‌گوید مدت اختیار کمیسیون رسیدگی به دعاوی اشخاص علیه دولت موضوع قانون مصوب مرداد ۱۳۳۶ این را من اگر بخوانم برای خود بوده روشن می‌شود مطلبی که بنده به آن اشاره کردم مطلبی بود که برای یکی از موکلین بنده بوجود آمده و بعد در اوایل مجلس با اینکه نهایت حسن نیت را هم کمیسیون دارائی و هم کمیسیون دادگستری برای احقاق حق این مرد و خانواده اش به علت خدمات شاهدوستی خواست عمل بکند مواجه با این عمل شد که این املاک املاکی بوده که در خالصه دولت است و حتی در بعضی قسمتهایش هم زارع ندارد یعنی مشمول قانون اصلاحات ارضی هم نمی‌شود که بین زارعینی که در آنجا هستند تقسیم شود و تحویل آنها بشود (مهندس کمانگر - چطور نمی‌شود؟) برای اینکه زمین خالی از سکنه است ولی دراختیار خالصه دولت بوده است ولی ممکن است در ۲۰، ۳۰ سال پیش بعضی از املاک خلخال دارای کشاورزی و دارای زارعینی بوده ولی یا رسیدگی نشده یا قنات آن از بین رفته و خشک شده و یا آبی داشته از بین رفته و خالی از سکنه شده الان مجوزی وجود ندارد یا اینکه عرض کردم پرونده یا پرونده خیلی قطوری بود مدتها مورد مطالعه قرار گرفت و مجوزی پیدا نشد که فرمایش اعلیحضرت همایونی را در مورد احقاق حق این مردی که مانند بعضی از برادران و خواهرانش املاکی بابت املاک پدریشان که مسترد شده بود بگیرد مشمول مرور زمان شده ما در آنموقع یکی دو تا پیشنهاد داریم گفتند که بهتر اینست که دولت یک مطالعه بیشتری بکند در این حال این دعاوی اشخاص علیه دولت یک حکم کلی است اما اینطوری که تیمسار فرمودند مثل اینکه دراین مورد بخصوص است من استدعا می‌کنم اگر قانون تصویب می‌کنم همانطور که رعایت حال دولت یا می‌کنیم از نظر اینکه مدعی خصوصی است بنظر من اگر اشخاصی هستند و مردمانی هستند و حقوقی داشتند و حقشان ضایع شده یک امکانی بهشان بدهیم برای اینکه وقتی نظر شخص اول مملکت تا این حد وسیع و بلند است که برای کشاورزان و زارعین این امکان را فراهم می‌فرمایند که قانون اصلاحات ارضی دراین مملکت تحقق پیدا کند رای یک کشاورزی که در یک نقطه دور افتاده هست و این حق را دارد وو این حق را ما می‌توانیم بدون اینکه واقعاً تضییع حق دیگران شده باشد برایش بوجود بیاوریم من متن این قانون مصوب مرداد ۱۳۳۶ را یک دفعه دراینجا بعرض برسانم می‌گوید«بمنظور تسهیل در رسیدگی به تسویه دعاوی اشخاصی که تا این تاریخ نسبت به املاک و قنواتی تقاضای ثبت نموده و در تصرف دولت می‌باشد اعم از اینکه منتهی بصدور سند مالکیت شده یا نشده باشد کمیسیونی مرکب از ۵ نفر بعضویت سه نفر از مستشاران دیوانعالی کشور و رئیس دادگاههای استان مرکز و یکنفر از رؤسای شعب دیوان محاسبات تشکیل خواهد گردید که درصورت تراضی طرفین کمیسیون مطابق مقررات این قانون رسیدگی نماید» بنده تصور می‌کنم که چون در مادة ۸ این قانون نوشته: «وزارتخانه‌های دارائی - جنگ – کشاورزی – دادگستری و سایر وزارتخانه‌های مربوط مامور اجرای این قانون می‌باشند» این مطالب تنها مربوط به دعاوی دولت یا اراضی تحت تصرف مقامات وزارت جنگ نباشد ملاحظه می فرمائید در اینجا صراحت دارد با این ماده یا مواد دیگر که درهر مورد اعم از اینکه منتهی بصدور سند مالکیت
شده باشد یا نشده باشد اگر تیمسار این تصریح را بفرمایند من واقعاً متشکر می‌شوم که در جهتی هست و این مطلب را بنده توضیح دادم باید رسیدگی بشود نسبت به دعاوی اشخاص منتهی چون شامل مرور زمان شده بود حتی اجازه رسیدگی بدعاوی یا ادعای اشخاص وجود نداشت این رسیدگی می‌شود اگر ادعائی این شخص داشت و متیکی به اسناد و مدارک مثبت بوده در کمیسیون رأی وتصمیم صحیحی گرفته می‌شود و در غیر این مورد کسی انتظار ندارد به کسی که ادعای واهی دارد کمکی بشود اگر این را تیمسار اظهار لطفی بفرمایند خیلی متشکر می‌شوم.
رئیس – تیمسار سپهبد صنیعی بفرمائید.
سپهبد صنیعی (وزیر جنگ) – همانطور که عرض کردم بنده شخصاً اسم این آقایان را برای اولین وهله است می‌شنوم هیچ پرونده‌ای در وزارت جنگ تاکنون بنده ندیده‌ام داشته باشند نه دعوائی بوسیله آقایان در محاکم ما داشته باشند و نه آنها ادعائی کرده باشند البته رسیدگی می‌کنیم اگر چنین مطلبی باشد مورد توجه قرار خواهند گرفت اما همانطور که توجه فرمودید البته این قانون کلیت دارد آنچه به وزارت جنگ مربوط است ودر تبصره ماده ۷ هست نوشته که «وزارت جنگ مکلف است بهای عادله اراضی را که برای تأسیس و توسعه سرباز خانه و فرودگاهها و میدانهای تیر و سایر مؤسسات نظامی مورد احتیاج ارتش باشد و با موافقت مالک یا مالکین تعیین شود به پردازد در صورت عدم توافق طرفین بهای عادله طبق اصول کارشناس تعیین می‌شود ...» حدود مداخله ماطبق این تبصره است آنچه که دراین تبصره دراختیار وزارت جنگ است ما با او مذاکره می‌کنیم و باهم کنار می آئیم و آنچه که به سایر وزارتخانه‌ها مربوط است طبق این قانون مسلماً می‌تواند پرونده هایشان را مطرح بکنند و مورد مطالعه قرار داده بشود و به این کمیسیون مراجعه بشود ولی بطور قطع در وزارت جنگ چنین پرونده هائی نیست و اگر باشد بنده مطالعه می‌کنم و طبقه همین قانون استفاده خواهم کرد (مهندس والا – پرونده وجود دارد در خالصه) ما در خالصه مداخله نداریم و البته آنچه فرمودید باید به وزارت کشاورزی مراجعه بکنند و تطبیق به این قانون بدهند اگر تطبیق دارد از این مقررات استفاده بکنند.
رئیس – نظر دیگری در ماده واحده نیست؟ (اظهار نشد) در کلیات آخر لایحه نظری نیست؟(اظهاری نشد) به ماده واحده و کلیات آخر آن رأی می‌گیریم خانمها و آقایانیکه موافقندخواههش می‌کنم قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد برای تصویب به مجلس سنا فرستاده می‌شود.
۶- طرح و تصویب فوریت گزارش کمیسیون اقتصاد راجع به توسعه صنایع پتروشیمی و ارجاع به کمیسیون دادگستری
رئیس – گزارش شور اول لایحه دولت راجع به توسعه صنایع پتروشیمی مطرح است، قرائت می‌شود.
(بشرح زیر خوانده شد)
گزارش شور اول از کمیسیون اقتصاد بمجلس شورای ملی
کمیسیون اقتصاد در جلسه چهارشنبه ۴۴/۳/۱۹ با حضور آقای دکتر عالیخانی وزیر اقتصاد لایحه شماره ۱۱۸۶۴ دولت راجع به توسعه صنایع پتروشیمی را که بشماره ۱۳۶۹ بچاپ رسیده مورد رسیدگی قرار داد و با اصلاحاتی تصویب کرد. اینک گزارش آن طی ماده واحده و پنج تبصره بشرح ذیل تقدیم مجلس شورای ملی می‌گردد:
مادة واحده – بشرکت ملی صنایع پتروشیمی که بموجب تبصرة ۶۴ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۴۳ کل کشور تأسیس شده است اجازه داده می‌شود با مشارکت مؤسسات و شرکتهای ایرانی یا خارجی که واجد صلاحیت فنی و مالی باشند برای تولید محصولات پتروشیمی مشتق از گارهای طبیعی و سایر هیدروکربورها و پخش و فروش – حمل و نقل و صدور محصولات مزبور اقدام نماید.
موافقتنامه‌ها و قراردادهائیکه در اجرای این منظور منعقد می‌شود و پس از تأیید شورای عالی صنایع پتروشیمی و مجمع عمومی شرکت ملی نفت ایران و هیأت وزیران و تصویب کمیسیون مشترک دارائی و اقتصاد مجلسین بمورد اجرا گذارده خواهد شد.
تبصره ۱ – هرگونه تغییر و تبدیل در شرایط
موافقتنامه‌ها و قراردادهای موضوع این قانون که به مصلحت کشور باشد و موجب تحصیل شرایط بهتری گردد با پیشنهاد شورای عالی پتروشیمی و تصویب هیأت وزیران معتبر خواهد بود.
تبصرة ۲ - شرکتها و مؤسسات خارجی که بمنظور فوق با شرکت ملی صنایع پتروشیمی مشارکت می‌نمایند از شمول تبصره ماده ۳ قانون جلب و حمایت سرمایه‌های خارجی بند ج ماده ۱ آئین نامه مربوط به آن مستثنی خواهند بود.
تبصرة ۳ – شرکتهائیکه برطبق این قانون با مشارکت شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایجاد می‌شوند از معافیتها و مزایای قانونی که بموجب مواد ۷ و ۹ و ۱۰ و سایر مواد اساسنامه شرکت ملی نفت ایران برای شرکت مذکور مقرر است و نیز از کلی حقوق و معافیتهائی که بر طبق قوانین موضوعه برای مؤسسات تولیدی داخلی مقرر است استفاده خواهند نمود.
تبصرة ۴ – استفاده از مزایای تبصره ۲ و ۳ فوق مشروط به این خواهد بود که سهم شرکت ملی صنایع پتروشیمی در مورد مشارکت از ۵۰% کل سرمایه کمتر نباشد.
تبصرة ۵ – شرکت ملی صنایع پتروشیمی در موافقتنامه‌ها و قراردادهائی که برای ایجاد این قبیل مشارکتها منعقد می‌کند می‌توانند ترتیباتی برای حل و فصل اختلافات از طریق سازش و داوری پیش بینی نماید.
مخبر کمیسیون اقتصاد – اکتر رضوانی گزارش شور اول از کمیسیون دارائی بمجلس شورای ملی
کمیسیون دارائی با حضور آقای دکتر عالیخانی وزیر اقتصاد لایحه دولت راجع به توسعه صنایع پتروشیمی را مورد رسیدگی قرار داد و مصوبه کمیسیون اقتصاد را تصویب کرد اینک گزارش آن تقدیم مجلس شورای ملی می‌گردد.
مخبر کمیسیون دارائی – مرتضوی
رئیس – طرحی است از طرف عده‌ای از نمایندگان برای فوریت این لایحه رسیده است قرائت می‌شود.
(بشرح زیر خوانده شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
امضاء کنندگان زیر پیشنهاد می نمائیم که لایحه پتروشیمی بقید یک فوریت مطرح گردد.
نصیری – دکتر سامی راد – رامبد – خواجه نوری – عبدالحسین طباطبائی – دکتر رمضانی – کیهان یغمائی – ملکشاه مظفر – بالاخانلو – دکتر حسینی – زهتاب فرد – مهندس ناصر بهبودی – دکتر الموتی – صفی پور - مهندس والا – موقر – باقر نیری – امام مردوخ – دکتر جعفری – باقر بوشهری – فخر طباطبائی – موسوی ماکوئی – کاظم کورس – دکتر اسدی – جهانگیری – معتمدی – مرتضوی – میرهادی – مهندس جلال نوری – دکتر پورهاشمی – ساگینیان – موسوی کبیری – فولادوند – دکتر موثقی – دکتر یگانگی – روضوی.
رئیس - آقایان دکتر قراگزلو و دکتر مبین و پاینده نام نویسی کرده‌اند آقای دکتر قراگزلو و دکتر قراگزلو شما نفر اول هستید یا مخالفید؟
دکتر قراگزلو – بنده مخالفم.
دکتر مبین – بنده زودتر اجازه گرفتم.
رئیس – آقای دکتر قراگزلو نوبت جنابعالی است بفرمائید.
دکتر قراگزلو - بنده در اصل لایحه و فوریت آن مخالفم بنده واقعاً این لایحه را دو سه مرتبه خواندم راستش این است که هم خیلی وارد نبودم و هم نفهمیدم کار پتروشیمی که بعقیده من از کار صنعت نفت کمتر نیست در یک لایحه ایکه همه اش دو صفحه است بطور خیلی اختصار تنظیم شده و تقدیم مجلس شورای ملی شده اولا در اینجا موضوع کنسرسیوم را اصلا اسمی نبرده‌اید بنده نمی دانم چاه نفتی که در آن نفت و گاز توأم است آیا کنسرسیوم از این بهره‌ای دارد مطابق قانون یا نه؟
رئیس – آقای دکتر قراگزلو راجع بفوریت لایحه صحبت بفرمائید.
دکتر قراگزلو – مخالفت بنده بهمین علت است مطلب
خیلی درشت تر و دقیق تر از این است که ما که یک قیام و قعود و با امضای چندنفر از رفقا بیائیم این را تصویب بکنیم خاطر آقایان هست قانون نفت را مطالعه کرده‌اند در زمان دادرسی هم یک چنین چیزی برای نفت درست شد و بعد دیدیم که به ضرر ملت ایران تمام شد و بعد تجدید نظر زیادی در آن لازم شد آیا انصاف است بعد از ۶۰ سال دو مرتبه ما یک قانون دیگری که درواقع همان فرآورده‌های نفتی است و بقول یکی از رفقا که خیلی وارد است درحدود ۴ هزار فرآورده دارد این را با یک لایحه دو صفحه‌ای بیاوریم و با یک قیام و قعود تصویب کنیم و تمام بشود؟ درصورتیکه اصلا مدتی دراین لایحه هستیم ۵ ساله است ۱۰ ساله است طرف معامله کی است، دولت است شرکتهای خارجی است؟ اینجا نوشته است در مادة واحده شرکتهای ایرانی یا خارجی که واجد صلاحیت مالی و فنی باشند آقا شرکت ایرانی که صلاحیت فنی ندارد یکدفعه این را بنویسید شرکتی که واجد شرایط است آنهم خارجی. شما می دانید در باره پتروشیمی در ایران هم کاری نشده ممکن است بنده پول داشته باشم و لی از نظر مالی هیچ اطلاعی ندارم گذاشتن این گونه مواد ظاهرش خیلی پسندیده است ولی تعجب می‌کنم از جناب آقای دکتر عالیخانی که مرد واردی بخصوص در کار نفت و کارهای پتروشیمی است این لایحه را به این شکل مبهم می‌آورد در مجلس آنهم مجلسی که شایسته هرگونه احترام است و بخواهد بدست ما بتصویب برساند البته بنده یادداشتهائی در این مورد دارم و همه اش بنظر خودم قابل بحث است و من اصلا نمیدانم این کاری را که ما می‌توانیم بعنوان شرکت سهامی اداره کنیم، الان شماه گاز سراجه را انداخته‌اید در اطراف قم چهار سال است درش را گذاشته‌اید شرکت ملی استفاده می‌کند همینطور انداخته‌اید حالا می‌خواهید از چاههای آغاجاری و مسجد سلیمان استفاده بکنید و یک کارخانه پتروشیمی در بندر معشور بسازید چرا؟ برای اینکه برای صادر کردن نزدیک خلیج است پس بنابراین بنده پیشنهاد می‌کنم کارگاههای فرش را هم ببرید نزدیک خلیج تا صادراتش خیلی راحت تر باشد. شما راه آهن دارید چه لزومی دارد که شما همه کارهایتان را متمرکز بکنید. در بنادر کنترلش برای شما خیلی مشکل است (بوشهری – در بنادر هیچ کاری نمی‌شود) البته من مدعی بنادر نیستم همه ایرانی هستیم و دلمان می‌خواهد وضع بنادر بهتر از این باشد الان صحبت راجع به اگوی اصفهان شد یادداشتی نوشتم آقای معتمدی متأسفانه توجهی نفرمودند، شهر قم مورد اعتماد و احترام تمام مسلمین جهان و شیعیان دنیا است آقا آب خوردن ندارد جناب آقای رئیس بکرات این را خدمت شما عرض کردم ترتیب اثر ندادند بعد میایند اینجا از آقای دکتر نهاوندی تشکر می‌کنند چه تشکری؟ آقا چهار سال است شهر قم که در واقع ۵۰ کیلومتر لوله گذاری دارد مانده و برای یک شیر آب نگاهداشته‌اند شما اگر بنادرتان جناب آقای بوشهری آباد بود حتماً کنار کویر هم مثل قم و ساوه آباد خواهد شد ولی بنده می‌ترسم که هیچکدام نباشد درهر صورت بنده با فوریت این لایحه مخالفم و علت مخالفتم را عرض کردم این باید برود به کمیسیون شور اول، شور دوم بحث شود پیشنهاد‌های مختلف در کمیسیون مورد بررسی قرار بگیرد و با تفهیم این لایحه را تصویب کنیم شما چطور با یک قیام و قعود می‌خواهید تصویب نمائید البته نظر آقایان صائب تر است و وارد تر هستید اگر صلاح آقایان و صلاح ملت ایران در این است که امروز تمام شود بنده حرفی ندارم ولی اگر قرار است شور کنیم بحث کنیم در مواد و بررسی بیشتر بشود نباید عجله کنیم البته خود آقایان مختارید و بنده تصور می‌کنم که بهتر است قبول بفرمائید که این دو شوری بشود و در کمیسیون هم ما را دعوت بکنند بلکه یک جمله‌ای من قراگزلوی طبیب به نظرم رسید و گفتم که به نفع ملت ایران باشد چرا محروم می‌کنیم چرا ما را منع می‌کنید که حرف نزنیم، فکر می‌کردم با تذکر به جناب آقای رئیس و جناب آقای خواجه نوری لیدر اکثریت این موضوع حل شود ولی ما خسته شدیم هر کاری می‌کنیم کارها جریان عادی خودش را طی کند نمی‌شود الان در دشت قزوین ۸۰۰ میلیون ریال برای تهیه آب منظور کرده‌اند ولی برای قم چیزی منظور نشده که از اهر لحاظ در صلاح دولت و ملت و مجلس بود که برای این شهرستان اقدام بکند تا به موازات برنامه‌های عمرانی که
برای قزوین دارید خوب بود یک برنامه‌یی هم برای قم می‌داشتید که مردم از تشنگی نمیرند این چه مجلسی است اینگونه لوایح را با یک قیام و قعود تصویب می‌کنید و درواقع با یک شور تمام می‌شود من با کمال ارادتی که به جناب آقای دکتر اقبال دارم استاد مسلم بنده است یعنی به من درس داده‌اند و مدتی زیر دستش بودم و الان هم با آنکه خودم این افتخار را دارم که مقام استادی دانشگاه را دارم معهذا شاگرد دکتر اقبال هستم (آفرین) با وجود این خود جناب آقای دکتر اقبال و خود آقای دکتر عالیخانی حاضر نیستند چشم بسته لوایحی مثل لایحه پتروشیمی در مجلس ۲۱ بیاید و تصویب شد بعد خدانکرده اشتباهاتی داشته باشد.
رئیس – آقای دکتر مبین موافقید؟ (دکتر مبین – موافقم و اجازه گرفتم) بفرمائید.
دکتر مبین – این استدلال خواهد شد که علت اینکه می‌بایستی این لایحه فوری رسیدگی شود این است که گازهای ما دارد سوخته می‌شود چندین سال است دارد سوخته می‌شود و هر روز ما زودتر این لایحه را تصویب بکنیم که سوخته نشود مفید به حال مملکت است و فوریت دارد بنده بهمین مناسبت و بمناسبت استدلالی که در کمیسیون شد بنده مستحضر شدم و مطلع شدم که استدلالشان همین است که گازهائی که دارد سوخته می‌شود سوخته نشود بهمین جهت بنده موافقت می‌کنم با فوریت در عین حال نسبت بعدم تسریع در گذشته بنده شریحی نوشته‌ام که تقدیم می‌کنم. مذاکره‌ای که کارخانه نروژی کرده با مقامات ایران از آذرماه ۴۳ شروع شده است در ظرف شش ماه آقایان اجازه داشتید بموجب مادة ۲ قانون مصوب مرداد ۳۶ و بموجب بند ۳ از مادة ۴ اساسنامه مربوط به شرکت ملی صنایع پتروشیمی آقایان اجازه داشتید قرارداد تنظیم بکنند و قراردادشان را بیاورند به مجلس بدهند راجع به تأخیر بنده شرحی نوشتم که چرا آقایان تعلل و تسامح ورزیدند و می‌بایستی در کمیسیون عرایض به تسامح و تعلل رسیدگی شود و آقایان توضیح بدهند و موافقت بنده هم از این جهت است که رسیدگی بشود و گازهائی که می‌شود تبدیل به احسن شود ولی در مدت ۶ ماه گذشته دولت قرارداد را نیاورده به مجلس قرارداد را امضاء کرده یا نکرده؟ دراین ششماه چه کار کرده اگر امضاء کرده بعد از امضاء به چه مناسبت بموجب اصل ۲۴ قانون اساسی و بموجب ماده ۲ قانون نفت چرا به مجلسین نیاورده بنده شرحی نوشته‌ام که می‌خواهم (صادق احمدی – ارتباط با فوریت ندارد) پس تقدیم مقام ریاست می‌کنم که به کمیسیون عرایض ارجاع بفرمایند.
رئیس – به فوریت لایحه رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد، کلیات ماده واحده مطرح است آقای پاینده مخالفید بفرمائید.
ابولقاسم پاینده – من خیلی متأسفم که اینجا گاهی اوقات باید بحث لغوی داشته باشیم با اینکه مبنای کار پارمان پنجاه و چند سال است پارلمان داریم براساس مخالف است و موافق معذالک باید همیشه مکرر بگوئیم که مخالف یعنی چه (قرا چورلو – جناب عالی باب فرمودید) متشکرم لااقل بنده یک باب باز کردم باشم مسئله مخالفم یعنی با این ترتیب مخالفم نه با اصل کار که این کار ممکن است بسیار خوب باشد یعنی بسیار خوب است ولی ابرویش کج است و لباسش چین دار، بنده در باره این قانون که آمده است دو تبصره را می‌بینم که اتفاقاً بیادم می‌آورد مذاکراتی که پریروز داشتیم یعنی دو تبصره رامی بینم که اتقاقاً بیاد می‌آورد مذاکراتی که پریروز داشتیم یعنی دو تبصره دارد بنده می‌خوانم و نظرم خیلی خوب است یک قدری دقت کنید و به این روال و ایت ترتیب هم اختیارات را گرفتن هم کارها را از راه خودش بیرون بردن با اختیارات مجلس را گرفتن و به کمیسیون دادن و به هیئت وزیران دادن به رئیس و رئیس کمیسیون دادن به نظر بنده یک کمی یک ربع درصد مخالفم (سعید وزیر – شماهم رئیس بشوید) بنده الان رئیس خودم هستم بنده این قسمت ذیل ماده واحده رامی خوانم «موافقتنامه‌ها و قراردادهائیکه در اجرای این منظور منعقد می‌شود و پس از تایید شورای عالی صنایع پتروشیمی و مجمع عمومی شرکت ملی نفت ایران و هیأت وزیران و تصویب کمیسیون مشترک دارائی و اقتصاد مجلسین بمورد اجرا گذارده خواهد شد» اینها اختیار را گرفته‌اند و داده‌اند به کمیسیون در تبصره اول یک کمی جلوتر رفته می‌گوید«هرگونه تغییر و تبدیل در شرایط موافقت نامه‌ها و قراردادهای موضوع این قانون که به مصلحت کشور باشد و موجب تحصیل شرایط بهتری گردد با پیشنهاد شورای عالی پتروشیمی و تصویب هیئت وزیران معتبر
خواهند بود «البته کلمه خیلی مطنطنی است هم شورا و هم عالی است و تصویب هیئت وزیران هم داد خوب قراردادهائی که مجلس حق دارد تصویب بکند کارشان با هیئت وزیران است بعد در تبصره ۲ و ۳ یک مقدار امتیازات داده است در صورتیکه ۵۰% مال شرکت پتروشیمی باشد ۵۰% دیگر مال که باشد من نمی دانم ملاحظه بفرمائید بهرحال بما اجازه داده‌اند در کار کارشناسان عالی مقام دخالت بکنیم یعنی ۵۰% یعنی صفر یعنی دو نفر هم قدرت می‌کشد این می‌کشد او می‌کشد هیچ وقت بجائی نمی‌رسند ملاحظه بفرمائید التبه آمد مجلس محترم رأی داد رأی مجلس هم محترم ومقدس است ولی لااقل مطالعه بفرمائید بنده خودم نمیدانم ولیکن شنیده‌ام پتروشیمی صنعتی است به اهمیت نفت و بالاتر از نفت ما اینجا بمرحوم کدام شاه است مظفر الدین شاه یا ناصر الدین شاه شما تاریخ را بهتر می دانید گویا مرحوم مظفرالدین شاه است ملامت می‌کنیم که گفته آن صد تومان را به من بدهید معلوم می‌شود در حدود عقل ایشان یک صنعتی که امروز چرخ دنیا را میچرخاند رویش بحث از صد تومان بوده بنابراین اگر ما اینجا بیائیم با یک عجله در همین جلسه این مطلب را بدون توجه به به این مسائل مطرح کنیم رأی بدهیم بنظر بنده در آینده خواهند گفت که اینها خبر از عظمت و اهمیت مطلب مطروحه نداشتند و نشستند و گفتند و برخاستند البته در موقع بحث و گفتگو هرچه بیشتر دقت بشود بخصوص در مواردی که گفتم ماقسم خورده‌ایم مادام که حقوق مجلس و مجلسیان محفوظ است این مربوط به حقوق شخص بنده نیست این مربوط به حقوق دسته جمعی است آیا حق داریم بگوئیم که حقوق مجلسیان مال کمیسیون است و حقوق کمیسیون هم مال هئیت وزیران، ملاحظه بفرمائید اصل ۲۴ قانون اساسی ومادة ۱۱۱ آئین نامه داخلی که پریروز مطرح بود و حالا آمده‌اید گفته‌اید مجلس خودش حق دارد نقض کند و بنده عرض کردم یکبار در سال و قطعاً اگر آقای دکتر عالیخانی با این عجله و شتاب و با این جوانی در کار دنبال این کار باشند از من گله خواهند کرد ولی من باید بگویم پرونده‌ای را که سالها دنبالش هستم چهل روز در وزارتخانه‌ای گم می‌شود و حتی یک کلمه بنظر آقای وزیر نرسیده و بنده نمی دانم یقه چه کسانی را بگیرم وبقدری این آقایان هئیت دولت زود رنج هستند البته تقصیر بنده و شما است که خیلی نرمش نشان داده‌ایم که نتیجه اش این است که زود رنج می‌شوند و اگر لازم باشد فوراً می‌گویم بچه دلیل پرونده‌ای که ماهها است مردم تشنه آنند چهل روز است گم شده (سعید وزیری – این مسئله اساسی تر است؟) این مسئله لااقل برای من اساسی تر است توجه بفرمائید.
بیائید رفقا بنده کوچک همه هستم لااقل این اعتماد را داریم که این محبت هائی که می‌شود از تلقینات بیرونی نیست (صحیح است) بنده با یستی به احترام امضاء چند نفراز دوستان و همکارانم در فراکسیون مستقل سکوت می‌کردم ولی ما در فراکسیون مستقل که بنده افتخار عضویت آن فراکسیون را دارم هر کس در حدود خودش در بحث شرکت می‌کند و خواهش می‌کنم کمی دقت بفرمائید. برای اینکه این مطلب خیلی بیش از آن مهم است که بشود با عجله و با سرعت در چند دقیقه و با این فرم که اختیارات مجلس داده شود به کمیسیون و اختیارات کمیسیون هم داده شود به هئیت وزیران اگر این کار بشود یعنی همه اختیارات را بدهند دست ایشان ما هم برویم به تعطیلات سالانه و دوباره برگردیم این تمام عرض من است بنده پیشنهادی هم دارم که می‌دهم.
رئیس – آقای دکتر الموتی بفرمائید.
دکتر الموتی – یک مخالف صحبت کرده بنده بعنوان موافق صحبت می‌کنم عرض کنم برای مجلس شورای ملی امروز یکی از روزهای مهمی است برای اینکه یکی از مهمترین لوایح مملکتی مطرح است و بعد از ۵۰ سال که در این مملکت مفت استخراج شده و این گازها بهدر رفته برای اولین بار یک لایحه‌ای آمده و در معرض قضاوت و رأی نمایندگان ملت ایران گذاشته شده که به سرعت می‌خواهند از هدر رفتن ثروت ملت ایران جلوگیری بکنند طبیعتاً ما که نماینده ملت هستیم افتخار می‌کنیم به چنین لایحه‌ای رأی بدهیم تا هر دولتی که سر کار است و مقامات مسئول مملکتی از هدر رفتن ثروت ملت ایران جلوگیری بکنند. این جا جناب آقای دکتر قراگزلو فرمودند ظرف چند دقیقه نمی‌شود چنین لایحه‌ای را تصویب کرد در صورتیکه این طور نیست این لایحه
مدتی است در کمیسیون اقتصاد و کمیسیون دارائی مطرح بوده است جلسات متعدد تشکیل شده وزراء مسئول بودند آمدند و بحث کردیم (دکتر قراگزلو – هیچ تغییری ندادند) خیلی متأسفم که حضرت عالی اینطور میفرمائید بنده خواهش می‌کنم از آقای سبحانی که متن لایحه‌ای که دولت آورده و متن مصوبه کمیسیون اقتصاد و متن مصوبه کمیسیون دارائی و اصل لایحه را به ایشان بدهند که ایشان نفرمایند ظرف چند دقیقه لایحه می‌آید اینجا و تصویب می‌شود اینطور نیست ما بخاطر مسئولیتی که در مملکت داریم، به خاطر قسمی که خورده‌ایم وظایف خود را آنطور که باید و شاید میدانیم و با کمال افتخار و سربلندی انجام می‌دهیم و اگر لایحه‌ای مفید بود رأی سفید می‌دهیم اگر موردی هم دیدیم که خلاف عقیده مان بود رأی کبود می‌دهیم. اینطور نیست که لایحه‌ای بیاید و به فوریت هم رأی بدهیم امروز دنیا دنیائی نیست که بشود رفت و خوابید و از ترقیات دنیا و پیشرفت کشور غافل شد بنده چند شب پیش رفته بودم به یکی از این سینماها دیدم اخباری نشان مدهند راجع به کشور الجزایر جزء همین اخبار بود که دیدم از ده سال پیش گازشان را تبدیل می‌کنند به گاز مایع و می‌فرستند به انگلستان و سایر ممالک و ده درصد گاز مصرفی انگلستان از گاز الجزایر تأمین می‌شود آن وقت متأسف شدم که چرا در کشور ما چنین نیست ما درصنعت نفت از آنها خیلی پیش قدم تر هستیم طبعاً باید بیست سال پیش این کار را می‌کردیم و همان روز که دنیا به اهمیت و ارزش پتروشیمی پی برد بایستی دولتهای آن روز چنین لایحه‌ای می‌آوردند به این مجلس و به فوریت تصویب می‌کردند (صحیح است) اگر این کار را می‌کردند ما از ژاپن خیلی جلوتر بودیم ژاپنی که مواد اولیه را ندارد از دورترین نقاط می‌برد و آنرا تبدیل کرده صادر می‌نماید و از این راه منفعت می‌کند ما بعد از سالها بعد از پنجاه سال آمده‌ایم برای پتروشیمی می‌خواهیم تصمیم بگیریم چرا با این سرعت بنده خیلی متشکرم از این سرعت پنجاه ساله جناب آقای دکتر قراگزلو بنده به شما ارادت دارم شما مرد بسیار خوبی هستید متأسفانه در مورد این لایحه توجه به این سوابق نداشتید که چقدر روی این لایحه در کمیسیونها بحث شده شما تشریف نداشتید اعضای کمیسیونهای اقتصاد و دارائی اینجا هستند و میدانند (بهاردی – مجلس هم باید روشن بشود کمیسیون تنها کافی نیست) مسلماً باید همه و کلاً روشن بشوند علتی که بنده عرض کردم این یکی از مهمترین لوایحی است البته کاملاً امروز که لایحه اینجا مطرح است وبحثی که می‌شود برای خاطر همین است که نمایندگان محترم نظر بدهند و پیشنهاد بدهند و بحث بکنیم بهر حال تمام ما معتقد یم که بایستی در مسائل مملکتی و در لوایح نظر دقیق بدهیم و بحث کنیم و رأی بدهیم و هیچ کس نمی‌تواند این حق را از مجلس سلب کند (صحیح است) یک لایحه‌ای که می‌آید اینجا و مطرح می‌شود اینجا نمایندگان تمام ملت هستند اگر اکثریت مجلس به یک لایحه‌ای رأی موافق داد و قطعاً در صلاح ملت است و اگر رأی مخالف داد قطعاً در صلاح ملت نیست اما لایحه پتروشیمی را از این لحاظ عرض کردم که از مهمترین لوایح مملکتی است برای اینکه امروز بر طبق نشریاتی که بنده می‌بینم مشاهده می‌کنم از مهمترین صنایع امروز دنیا صنعت پتروشیمی است ما برای ذوب آهن بحث مکنیم جزو آرزوهای خودمان میدانیم ولی این صنعت پتروشیمی بنظر بنده از صنعت ذوب آهن به مراتب مفیدتر و مهمتر است (صحیح است – احسنت) بنابراین ما بایستی یک چنین صنعت مهمی که بنظر بنده در لازم بودنش برای مملکت هیچ تردیدی نیست همه به آن معتقدند زودتر عمل کنیم مسلماً آنهائی که اهل فن هستند در این تردید ندارند که ما باید دارای صنعت پتروشیمی باشیم ولی ممکن است سلیقه‌ها در نحوه این کار مختلف باشد، عده‌ای می‌گویند بهتر است که از سرمایه داخلی استفاده شود شرکت داخلی باشد عده‌ای می‌گویند فلان کشور یا فلان مملکت، این را باید به عرضتان برسانم در دو سه سفری که بنده افتخار داشتم در خدمت جناب آقای دکتر اقبال این شخصیت ارزنده کشور به خارج بروم و تأسیسات پتروشیمی را از نزدیک ببینم (دکتر قراگزلو – حیف که این توفیق برای ما پیدا نشد) انشاءالله پیدا می‌شود بنده می‌دیدم یکی از مسائلی که امروز دنیا با آن مواجه است موضوع مصرف تولیدات پتروشیمی است (صحیح است) اینطور نیست که هر کالائی را تولید بکنیم بیایند ببرند. در دنیا برای
این صنعت رقابت بسیار شدیدی وجود دارد چون ارقامی که آقای دکتر عالیخانی در کمیسیون ذکر می‌کردند که از این گاز چهار هزار نوع کالا بدست می‌آید بنده این چهار هزار نوع را نمی‌شناسم خوب لابد بر اساس اطلاعات علمی این مطالب را بیان می‌فرمودند در کشور چنین محصولی که ما همین الان گازش را بهدر می‌دهیم سالی بیست میلیون دلار می‌پردازیم آن موادی را که از خارج می‌خریم و اینجا می‌آوریم (دکتر قراگزلو – مثلاً چی؟) مواد اولیه لاستیک مواد اولیه کارخانجات نساجی است و امثالهم بنده صورتی را می‌خواهم برای حضرت عالی تا بدانید بی مطالعه عرض نمی‌کنم (مهندس کمانگر – از همه مهمترکود شیمیایی) بله از همه مهمتر کودشیمیایی است که در داخل مصرف می‌کنیم (مهندس صائبی – مواد پلاستیکی) ارقام وزارت اقتصاد این است که در سال بیست میلیون دلار از موادی که از صنعت پتروشیمی بدست می‌آید پول می‌دهیم تا وارد این مملکت شود و انصافاً طرحی هم که برای توسعه صنایع پتروشیمی تهیه شده از چند سال قبل مطالعه گردیده و خیلی خوب است بنده اینجا عرض می‌کنم طرحی است که فرانسویها تهیه کرده‌اند البته با همکاری متخصصین سازمان برنامه و شرکت نفت (دکتر رهنوردی – اگر سازمان برنامه دخالت کرده است پس وضعش حتماً خراب است) این را میتوایند از سازمان برنامه سئوال بفرمائید سازمان برنامه و شرکت نفت و متخصصین فرانسوی و عده‌ای دیگر آمده‌اند مطالعه کرده‌اند و خوب هم کار کرده‌اند و نظرشان این بود که ببینند امکان تأسیس صنایع پتروشیمی در ایران هست یا نه؟ چون دو نکته در اینجا رعایت بشود یکی میزان مصرف داخلی مملکت بقدر کافی نباشد تأسیس صنایع پتروشیمی مقرون به صرفه نیست این را آمده‌اند مطالعه کرده‌اند و نظر داده‌اند که امکان این صنعت در مملکت از نظر مصرف داخلی وجود دارد. البته مصرف داخلی تنها کافی نیست برای اینکه اگر کارخانه‌ها را بر اساس مصرف داخلی بسازند متأسفانه بعلت کمی مصرف و بعلت اینکه سطح زندگی در ایران هنوز آنقدرها بالانیست و درآمد سالانه مثل آمریکا و سوئد و سایر ممالک مصرف آنقدر نیست که بشود کارخانه‌های بزرگ تأسیس کرد برای اینکه محصول ارزانتر تهیه بشود لازم است کارخانجات بزرگتری تأسیس شود پس بایستی درامکان صادراتش هم مطالعه می‌کردند که موازات این که مصرف داخلی چقدر است چقدر امکان صادرات هست بهمین دلیل است که آمده‌اند عده‌ای از شرکتهای خارجی را شریک کرده‌اند و این را عرض می‌کنم در خارج از مملکت دراین قبیل صنایع کارتلهائی وجود دارد و هرکسی را به بازار راه نمی‌دهند متأسفانه دسته‌های متعددی هستند که به آنها می‌گویند خداوندان نفت یا اسمشان را می‌گذارند خداوند صنعت نمی دانم اینها یک کارتلهائی بوجود آورده‌اند که اگر یک مملکتی خودش بیاید و بخواهد صنعتش را تقویت بکند و کالایش را به بازارهای دنیا ببرد نمی‌تواند با آنها رقابت بکند. در زمان تعطیل صنعت نفت ما یادمان می‌آید که این جا می‌خواستند یک کشتی سیصد تنی را بار بکنند که آقای مرتضوی در موقع طرح لایحه نفت تذکر دادند این کشتی نتوانست نفت خود را به بازار ببرد و بفروشد درحالیکه آن موقع روزانه میلیونها تن نفت در بازارهای دنیا بفروش می‌رفت بنابراین مطالعه شده است که اگر ما بخواهیم از نظر صنایع پتروشیمی صادرات داشته هم داشته باشیم بناچار بایستی با عده‌ای از شرکتهای خارجی که در بازارهای دنیا نفوذ دارند قدرت دارند و بالاخره مشتری دارند همکاری بکنیم آنها را شریک وسهیم بکنیم تا بتوانیم این محصول تولید شده صنایع پتروشیمی خودمان را در بازارهای دنیا عرضه کنیم و بفروشیم، بنده در یکی از نشریات دیدم میزان ذخایر ثابت شده گاز دنیا در سال ۱۹۶۳ را برآورد کرده بود در اینجا یادآور شده بود در آنجا ذخیره گاز خاورمیانه در درجه اول بود یعنی ۶۵ درصد، آمریکای شمالی ۱۶ درصد و سایر نقاط دنیا ۱۹ درصد ... همچنین مطالعاتی شده و هنوز شاید کافی نباشد در کشورهای خاورمیانه ایران دارای بزرگترین و بارزش ترین ذخائر گاز طبیعی خاورمیانه می‌باشد که بالغ بر هفتاد تریلیون فوت مکعب می‌باشد که معادل ۱۰۸۵۰ میلیون بشکه نفت ارزش حرارتی دارد یک، چنین ثروتی که امروز در مملکت ما وجود دارد نبایستی بهدر برود بایستی از سالهای قبل
استفاده می‌کردند (پروین – کسی که منکرنیست) بنده نگفتم که کسی منکر است ولی بایستی شهامت داشت بایستی تصمیم گرفت و عمل کرد باید این شرکتها بیایند و مشغول کار بشوند اگر خدای نکرده روزگاری دیدیم تخلف کردند اگر ما اینجا نباشیم افراد دیگری اینجا هستند و نمایندگی ملت را دارند و رأی می‌دهند چنانکه در گذشته هم عمل کردند. دراینجا اشاره شد بقرارداد دارسی، باید عرض کنم امروز بازمان دارسی جناب آقای دکتر قارگوزلو خیلی فرق دارد حیف است ما روزگار امروز را با روزگار دارسی مقایسه کنیم. زمان دارسی ماچه داشتیم در این مملکت آمدند تمام امتیازات این مملکت را در مقابل ثمن بخش به دارسی دادند و بعد هم آن داستانها را که بنده عرض نمی‌کنم ولی امروز کشور ما کشور درحال توسعه است یک کشور مترقی است رهبری آن با شاهنشاهی خردمند و مدبر است که خیلی کشور را به جلو برده است . .. ما سعی می‌کنیم درتمام جهات ازمنابع تولیدی خودمان استفاده بکنیم بایستی این ذخایر طبیعی مملکت اعم از نفت و گاز مورد بهره برداری قرار بگیرد و درآمد ان برای بالا بردن سطح زندگی مردم ایران بکار بیافتد. اشاره فرمودند به آن قم و قزوین، بنده آرزو می‌کنم درهمه نقاط مملکت برنامه‌های تولیدی اجرا شود سد بسازند وقس علیهذا همه ملت ایران خواهران و برادران ما هستند بلوچستان و سیستان و الموت و قم برای ما هیچ فرقی ندارد (دکتر قراگوزلو – برای دولت فرق دارد) برنامه‌های عمرانی مملکت مطالعه می‌شود یک طرحی از نظر مطالعاتی مقدم برطرحهای دیگری قرار می‌گیرد مثل این است که خدای نکرده بنده بیایم اینجا بگویم چرا در خوزستان سد ساخته‌اند در حالیکه بسیارکار خوبی کرده‌اند بعنوان نماینده رودبار الموت عرض می‌کنم که بسیار کار خوبی کرده‌اند. آن دولتهائی که بنای این کار و این سد را گذاشته‌اند خدمت کرده‌اند امیدوارم سد دز را هم تکمیل کنند اما چون گفتند قزوین، قزوین هم در گذشته محرومیت داشت و برای اولین بار است امده‌اند مطالعه کرده‌اند دیدند آبهای زیر زمینی کافی در آنجا وجود دارد و آمده‌اند چاه می‌زنند (دکتر سعید – محرومیت قزوینیها زیاد بوده است) ولی بنده اگر این برنامه را در قم اجرا می‌کردند حرفی نمی‌زدم بلکه دولت راهم تشویق می‌کردم (صحیح است، احسنت) استاد بنده جناب آقای پاینده مطالبی فرمودند اجازه بفرمائید عرض کنم آن طور که باید ازمنابع طبیعی ما استفاده نشده در همین بنادر جنوب که اشاره کردند ما خیلی امکانات داریم مثل شیلات در خیلج فارس جناب آقای بوشهری شما بهتر از بنده می دانید امکانات زیادی برای بهره برداری هست از این امکانات استفاده نشده مردم از وسائیل زندگی محروم هستند خوب آقا اشکالی دارد که بیایند سرمایه گذاری کنند آنچه از منابع سرمایه‌های داخلی امکان پذیر است استفاده بکنیم و آنچه هم نیست می‌توانید از خارج تهیه بکنید و این منابع ثروت را استخراج بکنید و این مردم محروم را نجات بدهید. اینکه عرض کردم که همه ما موافقیم ممکن است همانطوریکه جناب آقای پروین فرمودند ممکن است تفاوت سلیقه در نحوه عمل باشد. در نشریاتیکه بنده دیدم نوشته است روزانه معادل هشتصد میلیون فوت مکعب گاز در مناطق جنوب می‌سوزد که معادل ۱۶۰ هزار بشکه نفت خام در روز است سالی بیش از هفت میلیون تن یا ۵۵ میلیون بشکه نفت از بین می‌رود، این گاز را بگیرید تبدیل بکنید به پلاستیک، به پودر رختشویی، به مواد اولیه کارخانجات نساجی ... اگر یک شرکت خارجی بیاید و شریک بشود و محصول هم فروش برسد مقدار زیادی از عایداتش نصیب ملت ایران می‌شود. آمارش اینجا هست که مثلا پیش بینی کرده‌اند یک کارخانه لاستیک سازی که اگر سی میلیون دلار سرمایه گذاری بکند بعد از ۶ سال بر می‌گردد اصل و فرع مستهلک می‌شود یعنی بعد از ۵ سال ما صاحب یک کارخانه هستیم یعنی ما هر سال سالی ۵ میلیون ۶ میلیون درامد از یک کارخانه جدید پتروشیمی داریم. همینطور است که درآمد ملی جمع می‌شود مگر در امریکا و ژاپن و سایر ممالک قطره قطره جمع نشده است. در ظرف یک روز که آمریکا آمریکا نشده است آمده‌اند از تمام این منابع بتدریج استفاده کرده‌اند که درآمد سرانه آنها بالغ بر ۲۸۰۰ دلار درسال می‌شود. .. حالا درآمد سرانه آنها ۲۸۰۰ دلار است ولی درآمد سرانه ما ۱۸۰ دلار (یکی از وکلا – کمتر است) قطعاً عرض بنده
را که متکی به گزارشهای رسمی است آقای دکتر عالیخانی تایید می‌کنند. (وزیر اقتصاد – صحیح است درآمد سرانه در ایران ۱۸۰ دلار می‌باشد). دریک ممکلت مثل ایران که خوشبختانه بزرگترین موقعیت را داریم وجود همین منابع نفتی است بنده یک روزی در دانشگاه درس اقتصاد می‌خواندم در کتابها می دیدیم برای اینکه یک مملکتی بخواهد جلو برود ترقی بکند باید امکانات را بررسی کند به بیند این مملکت اولا استعداد این کار را دارد یا خیر؟ ممکن است یک مملکتی پول زیاد داشته باشد ولی امکانات طبیعی نداشته باشد چون اغلب استناد می‌کنند به این مسائل ولی وقتی محقق گردید که منابع طبیعی نیروی نسانی و سرمایة هست آن مملکت خوشوقت است ما از نظر منابع طبیعی جزء چند مملکت محدود دنیا هستیم که امکانات طبیعی ما از هر جهت مساعد است اگر در گذشته غفلت شده و از این امکانات بهره برداری نکرده‌اند مسئول کسانی بودند که آنروز در این سرزمین حاکمیت داشتند (صحیح است) بایستی آنها این کار را می‌کردند و از این منابع به موازات دنیا استفاده می‌نمودند همانطور که در آمریکا شد در انگلستان شد در فرانسه شد و در سایر ممالک دنیا شد ماهم بایستی بموازات آنها این کار را می‌کردیم ولی خوب، قبل از رضاشاه کبیر مملکت ما یک مملکت خیلی عقب افتاده‌ای بود ولی از دوران سلطنت واقعاً با ارزش رضاشاه کبیر بتدریج مملکت ما توانست امکانات خودش را بدست بیاورد و یکی از مسائلی که باز برای ما خیلی مهم است نیروی انسانی است مادر گذشته از نظر نیروی انسانی بسیار عقب افتاده بودیم ولی خوشبختانه امکان فراهم شد و عده زیادی هم که در داخل مملکت و خوشبختانه در رشته صنعت نفت و پتروشیمی، دراین موارد از خیلی از ممالک پیش هستیم از خیلی از ممالک دیگری که از منابع نفتی شان خوب بهره برداری می‌کنند ماکارشناس نفت بیشتر از آنها داریم در دوران سلطنت اعلیحضرت محمد رضاشاه پهلوی خوشبختانه کشور ما از هر حیث جلو رفته و از این قبیل کارها زیاد شده است (صحیح است) اینکه فرمودید چه موادی را استفاده می‌کنند در سال ۱۹۶۳ همین مؤسسه فرانسوی مطالعاتی کرده و نظر داده است که با تأسیس صنایع پتروشیمی می‌شود اجناس پلاستیکی الیاف مصنوعی، پودر رختشوئی و چند ماده دیگر را تولید کرد و آن را ارقامی که عرض کردم اینجا است شما در سال ۱۹۶۳ در حدود ۳۸۷ هزار تن الیاف مصنوعی ۲۰ هزار تن پلاستیک وارد کرده‌اید مقداری مواد اولیه پلاستیک برای همین کارخانه گودریچ آورده‌اید و یک کارخانه دیگر در حال تأسیس دارید که پیش بینی کرده‌اید تا و سال دیگر مادر سال ۳۰ هزار تن مواد اولیه لاستیک لازم داریم. وقتی بنده به آبادان رفتم دیدم این گازها می‌سوزد واقعاً ناراحت شدم که چرا این گازها اینطور می‌سوزد و بهدر می‌رود بعد به ایتالیا که رفتم در یکی از کارخانه‌های لاستیک سازی دیدم این گازها می‌آیند به آنجا و از آنطرف تبدیل می‌شود به مواد اولیه لاستیک و همینطور صادر می‌گردد بیشتر متأثر شدم وقتی دیدم که در مملکت ما مواد اولیه می‌سوزد ولی آنها ندارند می‌روند از سایر ممالک مواد اولیه را می‌آورند و با صنایع پتروشیمی آنرا تبدیل کرده بدنیا صادر می‌کنند و ارقام سنگینی هم از این راه درآمد دارند ما تاکی تحمل کنیم؟ بایستی در این کارها سرعت داشت کارهای اقتصادی امروز دنیا مرهون سرعت است در ممالک دیگر حتی یک دقیقه هم نمی‌گذارند غلفت بشود ما اگر خودمان را سرگرم کنیم که ببینیم چنین و چنان خواهد شد تا ده سال دیگر هم نخواهیم توانست این صنایع را دائر کنیم (صحیح است) این کارها سرعت می‌خواهد اگر دولتی مورد اعتماد مجلس است و به آن رأی اعتماد داده‌ایم باید کارهایش را تسهیل بکنیم و هر وقت کارنکرد آنوقت رأی عدم اعتماد می‌دهیم خوشبختانه اختیارات دیگری هم داریم که تذکر و سؤال است و استیضاح است. این حق نماینده است هیچکس جلوی مارا نگرفته حق ما در مورد تخلف استیضاح یا اعلام جرم است همیشه این راه باز است و هر موردی پی بیاید تخلف بشود هر وکیلی می‌تواند این کار را بکند (پروین - در اصل آن هیچکس منکر نیست) دراین مطالعاتی که بنده می‌خواهم عرض کنیم جناب آقای پروین، مجلس شورای ملی باید روشن بشود در یک لایحه‌ای که می‌خواهد رأی بدهد تشریح بکنم جون در مورد مواد بحث شده مطالعاتی هم کرده‌ام بعد عرض می‌کنم اجازه بفرمائید بنده
در کلیات عرایضم را بکنم حضرتعالی هروقت فرمایشی کردید مانشستیم گوش دادیم و استفاده کردیم ... وقتیکه طرحهای پلاستیک و لاستیک را دیدم خیلی مفید تشخیص دادم اگر برای طرح ۲۶ میلیون دلار سرمایه گذاری بکنند این سرمایه ظرف ۷ سال مستهلک می‌شود یعنی ظرف این ۷ سال این سرمایه ۲۶ میلیون دلاری بر می‌گردد بنده عرض نمی‌کنم که اگر این ۷ سال شد ۷ سال و خرده‌ای یکی از رفقای بنده اعتراض بکند بنده خلاصه این طرح را عرض می‌کنم که نظر کارشناسان چنین است طبعاً این طرح بی مطالعه نیست با مطالعه تهیه شده ممکن است ۵ درصد ۱۰ درصد ۲۰ درصد هم امکان تغییر در این طرحها وجود داشته باشد (سعید وزیری – این طرحها مطالعه می‌شود همه طرحها همین طور است) بله بازیک طرحی برای پلاستیک داریم و طرحی برای ۳۰ هزار لاستیک مصنوعی آنهم ۵۵ میلیون دلار سرمایه اش هست یکی از طرحهای مهم طرح گوگرد است از مطالعاتی که کردند گاز طبیعی که از گچساران به خاک می‌رسد این دارای ۱۵ درصد هیدرژن سولفور است که در نظر دارند روزی هزار تن گوگرد از آن بگیرند و در مسجد سلیمان که مواد نفتی دارد ۲۰ درصر هیدرژن سولفور دارد که می‌توانند روزی ۲ هزار تن گوگرد به دست بیاورند این طرح ۲۲ میلیون دلار هزینه دارد و ۳۴ ساله همه اش بر می‌گردد بنده وقتی این را خواندم دیدم یکی از مهمترین طرحهائی است که اگر در ملکت اجرا بشود فوق العاده از نظر اقتصادی مقرون به صرفه می‌باشد. به نظر بنده کمتر طرح صنعتی است که بشود ظرف چهار سال سرمایه اش مستهلک بشود این به نظر بنده ایده آل است که ما اگر بتوانیم چنین طرحهائی را اجرا کنیم و کارخانه هائی از این قبیل تأسیس بکنیم خدمت کرده‌ایم ... ممکن است در سلیقه اختلاف نظر باشد بنده معتقد باشم در مراحل اولیه که می‌خواهیم این صنعت را بوجود بیاوریم از شرکتهای خارجی هم استفاده بکنیم عده‌ای ممکن است معتقد باشند که نخیر سرمایه داخلی ممکن است سرمایه داخلی کافی نباشد متخصص کافی نباشد. ولی در مراحل اولیه لازم است که از آنها استفاده بشود باز یک حسابی که یکی از متخصصین کرده بود معتقد بود که گوگرد ایران از گوگرد نواحی دریای احمر، مشرق و جنوب آفریقا و هندوستان و نقاط دیگر ارزانتر است ایران می‌تواند گوگرد خودش را به کانادا، امریکا و مکزیک و حتی ژاپن با قیمت ارزانتری عرضفه بکند در صورتیکه این کشورها در سال بیش از یک میلیون تن گوگرد احتیاج دارند خوب از یک طرف ما می‌بینیم ۲۴ میلیون دلار سرمایه این طرح است خودشان هم معتقدند چهار ساله بر می‌گردد در ممالکی که مصرف کننده هستند اسامیشان مشخص است میزان مصرفشان هم معین است بعقیده بنده یک روز تأخیر در اجرا و تصویب این طرح گناه است ما اگر یکروز یک دلار زیاد تر بدست بیاوریم بنفع مردم زحتمکش ایران بنظر بنده بهتر است (سعید وزیری – صحیح است) خیلی متشکرم از جناب آقای سعیدوزیری و سایر همکاران که عرایض بنده را مرتباً تأیید می‌فرمایند ... بازیک طرح دیگر طرح آمونیاک است که در آغاجاری تأسیس خواهد شد واحد یکهزار تن در روز است اینهم سرمایه اش آقای قراگوزلو (خطاب به آقای قراگزلو) درحدود ۶۰هزار میلیون دلار است که طق نظر خودشان باز چهار ساله مستهلک می‌شود و بنده وقتی این ارقام را می‌بینم می گویم حیرت آور است درهیچ صنعتی به این سرعت سرمایه مستهلک نمی‌شود؟ آقای دکتر عالیخانی طرحهای زیادی دارند ولی خیال نمی‌کنم هیچکدام به اندازه این طرحها با ارزش باشد. بنده وارد این مسائل نمی‌شوم چون آقای پروین فرمودند ما با اصل مطلب موافقیم از آن صرفنظر می‌کنیم ... در باره کود شیمیائی که الان در شیراز تأسیس شده وبنده می‌خواهم عرض کنم ممکن است این کارخانه که در شیراز تأسیس شده گران تمام شده و حیف و میلی هم در آن شده باشد ممکن است درهر کاریکه ممکن است ریخت و پاشی بشود ... بنده برای خودم می‌خواستم خانه بسازم دیدم در کارخانه خودمان هم مقدار زیادی گرفتاری هست، بنا هست، نجار هست، عمله هست ودرخیلی ازاین کارها ممکن است ریخت و پاش شود ولی بنده نمی تونستم ازاصل مطلب صرفنظر بکنم و این ده درصد ۱۵ درصد راکه اجحاف می‌شود باید فراموش کنم ... ولی وقتی در مقابل عده‌ای قرار می‌گرفتم و می‌دیدم چاره‌ای ندارم قانع می‌شدم برای آن هدف بزرگتری که داشتم ... ما اگر بخواهیم مملکتمان را
صنعتی بکنیم یا سد و کارخانه و راه بسازیم باید قدری سعه صدر داشته باشیم. سد دز، سفید رود وغیره و بالاخره سد ساخته شده اگر در کار این سد سازی مبلغی هم خدای نکرده سوء استفاده شده باشد ما امروز دارای سدهای با ارزشی هستیم که منطقه وسیعی از مملکت ما را آبادتر می‌کند. باید مقامات مسئول مملکتی تلاش بکنند که بیت المال ملت حتی یک دینار تلف نشود ممه ما معتقدیم ما که اینجا نشسته‌ایم یکی از وظایف ما این است که کنترل کنیم که این سوء استفاده‌ها نشود. بنابراین اگر یک سوء استفاده‌ای شده باشد نباید کارها متوقف گردد کود شیمیائی از چیزهائی است که برای مملکت ما و هر کشور کشاورزی دیگر بسیار لازم و ضروری است الان در مزارع کشتزارهای ما آنطوریکه باید و شایل استفاده نمی‌شود البته آقایان مهندسین اصلاحات ارضی از ارقام و اعداد بشتر از بنده اطلاع دارند و میدانند از یک هکتار زمین در ژاپن و سایر ممالک چقدر بهره برداری می‌کنند ما چقدر؟ چندین بار اعلیحضرت همایونی که اطلاعات وسیع و عمیقی در همه امور دارند مقایسه‌ای فرمودند که نشان می‌داد ما از اراضی زیر کشت خود ۱/۵ و ۱/۶ و ۱/۷ سایر ممالک استفاده می‌کنیم بخاطر اینکه از این کود شیمیائی و وسایل مکانیزه امثالهم استفاده نکرده‌ایم و چون دنیای آینده هم دنیائی است که از نظر ازدیاد جمعیت با مطالعاتی که شده تا ۳۰ سال دیگر جمعیت دنیا دو برابر خواهد شد مطالعات سازمان اف، آ، او (F-A-O) سازمان خواروبار کشاورزی دنیا است و آمارش خیلی صحیح می‌باشد. بنابراین ما بایستی دراین رشته از صنعت حتماً کار کنیم و این کار را توسعه بدهیم برای اینکه بتوانیم این کود شیمیائی را به اقصی نقاط کشور برسانیم (صحیح است) وضع کشت را درایران بکلی تغییر بدهیم.. الان در زمینهای مملکت ما بحد کافی استفاده نمی‌شود و البته ممکن است ایراد بگیرند و بگویند قیمت قراکتور و کود شیمیائی بالا است سالهای اول قیمت کود شیمیائی شیراز گران تمام شده بود ولی جلیو این کارها باید گرفته شود در نحوه اجرا هر طوری کنترل و هر جوری دقت کرد ضرری ندارد و ما بایستی کاری بکنیم که دستگاهها البته کارخانه بیشتر از ۸۰ هزار تن تولید کند و امکان توسعه اش هم فراهم است. درسال قبل مصرف داخلی تأمین و مقداری هم صادرات داشت ولی باید کاری بکنند که در داخل ممکلت استفاده بیشتر بشود مسلماً برای ما مفیدتر است و این را باید از دستگاههای مسئول خواست که انجام بدهند باز طرح دیگری دیم به اسم الکل صنعتی که باید در بندر معشور تأسیس شود ... فرمودند علت اینکه در بندر معشور برده‌اند چیست؟ بنظر من بخاطر همکار محترم پارلمانی ما آقای مهندس عطائی نبوده است که این طرح را برده‌اند آنجا از نظر مطالعاتی دیدند اگر این طرح در قزوین یاقم نصب بشود باید کرایه فراوان بدهند تابه آنجا حمل بکنند بنابراین برده‌اند کنار دریا بگذارند که کارگر هم هست مواد اولیه هم هست و همانجا تأسیس بشودو همانجا تولید تامحل صدور صرفه جوئی بشود (صحیح است) بنده بایستی چون وکیل رود بار الموت یا قزوین هستم بگویم حتماً بایستی این کارخانه بیاید در قزوین یا در کوههای الموت نصب بشود (صحیح است) بنظر بنده طرحهای مملکتی بایستی براساس مصالح ملی و حساب صحیح و دقیق اقتصادی باشد (صحیح است) گاز مایع یکی دیگر از این طرحها است چون متأسفانه وقت نیست بنابراین بنده مصدق نمی‌شوم که توضیح مفصل بدهم اما چون در کمیسیون ما خیلی بحث کردیم بعضی نکات را تذکر می‌دهم بعضی‌ها گفتند امتیاز هست وقتی زیاد بحث شد معلوم گردید هیچگونه امتیازی نیست شرکت ملی نفت همانطور که می‌تواند نفت بفروشد بنزین بفروشد گازش را هم می‌تواند بفروشد منتهی گاز را به اینصورت فروختن برایش مقرون به صرفه نیست آمده است با شرکتهای خارجی شرکت تشکیل می‌دهد که از این گازی که بهدر می‌رود طبق این پروژه هائیکه بنده عرض کردم بهره برداری کند مگر همین الان شرکت ملی نفت فروشهای متعددی که می‌کند چگونه است به افغانستان و به هندوستان و بسایر ممالک می‌فروشد مگر قراردادش به مجلس می‌آید اگر مثل امتیاز نفت بود مثل پنج قرارداد تازه‌ای هم با آلمانها منعقد شده و در همان منطقه فلات قاره است که انشاءالله همین روزها به مجلس خواهد آمد آن امتیازات باید مجلس بیاید و رویش اظهار نظر
بشود و بقراردادش رأی گرفته بشود و حق مجلس هم هست اما در فروش محصولات بنده خیال می‌کنم فروش گاز مثل فروش نفت است (دکتر یگانگی – امتیاز نبوده – قرارداد بوده است) عرض کردم در کمیسیون چون اینجا بحث شد این را عرض می‌کنم و اما دو سه مورد دراین لایحه هست که آنجا بحث شده استدعا می‌کنم اجازه بفرمائید من این دو سه مورد را عرض کنم که در آخر خود لایحه هم توضیح داده‌اند چند تبصره‌ای اینجا هست که در این چند تبصره شرکت پتروشیمی آمده از مجلس کسب اجازه بکند اولا طبق قانون اساسی این لایحه را دولت آورده که اجازه تأسیس بگیرد شرکت ملی صنایع پتروشیمی به موجب تبصره ۶۴ که ما تصویب کردیم و آن اساسنامه که هیئت وزیران تصویب کرده است با داشتین چنین اجازه‌ای بازهم احتیاط کرده و این لایحه را به مجلس می‌آورد و آورده‌اند و بنظر من کار بسیار صحیحی هم کرده‌اند برای اینکه اینها خواسته‌اند از چند قانون در موارد دیگر استفاده کنند و در بعضی موارد مشکلاتی دارند که آن مشکلات باید بدست مجلسین رفع شود چون قانون نفت که در سال ۱۳۳۶ گذشته در آن قانون ذکر شده که بایستی با نظر مجلس این مشارکتها بوجود بیاید که این شرکتها تأسیس بشوند و به این مناسبت بود که آمدند و این اجازه را خواستند و چون درماده ۲ قانون شرکت ملی نفت گفته‌اند که قراردادها بایستی با تصویب مجلسین باشد روی این اصل آمده‌اند تقاضا کرده‌اند قراردادها از مجلس برود به کمیسیونهای مشترک دارائی و اقتصاد که کار سهل بشود. بنظر من باید دراین کار سرعت بخرج داده شود. البته خود آقای دکتر عالیخانی و آقایان دیگر توضیح می‌دهند یک موارد ضروری است که لازم است فوریت داشته باشد و لازم است که در کارشان سرعت داشته باشند باید مجلس همکاری کند که در این صنایع خیلی زود جلو برویم.
رئیس – آقای دکتر الموتی دو دقیقه بیشتر وقت ندارید.
دکتر الموتی – چون مقام ریاست فرمودند دو دقیقه بیشتر وقت ندارم ناچار هستم از بقیه عرایضم که خیلی مفصل است صرفنظر کنم. ازهمکاران عزیز هم خیلی متشکر هستم بنده بازهم بنام یک ایرانی عرض می‌کنم این قدمی که در مملکت ما برداشته می‌شود از مهمترین اقداماتی است که تاکنون صورت گرفته همانطوری که عرض کردم بنظر بنده از صنعت ذوب آهن مهمتر است و شاید از کلیه صنایع ایران ما مهمتر باشد و من امیدوارم یکروز صنایع پتروشیمی دراین مملکت از صنعت نفت مهمتر بشود و همانطور که امروز پانصد میلیون دلار ششصد میلیون دلار از صنعت نفت درآمدی معادل آن داشته باشیم که نیات عالی شاهنشاه ما اجرا شده باشد در آن صورت آب قم و قزوین و اصفهان و سایر شهرهای ایران درست خواهد شد و در تمام این مملکت از این پولها استفاده می‌شود امیدوارم مجلس شورای ملی با تصویب این لایحه کاری کند که ما بتوانیم در آینده بگوئیم که دراین کار بزرگ سهمی داشته‌ایم و با تصویب این لایحه در پیشرفت صنعت پتروشیمی دراین مملکت پیشقدم بوده‌ایم و رأی سفید ما بزرگترین دلیل پیشرفت این کار بوده است (صحیح است، احسنت).
دکتر اسفند یاری – بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم.
رئیس – آقای دکتر اسفند یاری اخطار نظامنامه‌ای دارید بفرمائید.
دکتر اسفندیاری – من خیلی متأسفم و با اینکه با اصل لایحه بسیار موافقم باید بگویم که باز مقرراتی که مربوط به امور داخلی خود مجلس بوده در مورد این لایحه رعایت
نشده من استدعا می‌کنم آقایان قسمت تبصره ۵ این ماده واحده راملاحظه بفرمایند شرکت ملی صنایع پتروشیمی در موافقتنامه‌ها و قراردادهائی که برای ایجاد این قبیل مشارکتها منعقد می‌کند می‌تواند ترتیباتی برای حل و فصل اختلافات از طریق سازش و داوری پیش بینی نماید. درست توجه بفرمائید یعنی اگر اختلافی پیش آمد از طریق سازش و داوری برایش پیش بینی بکنند رد کمیسیون دادگستری هم بررسی نشده باید رسیدگی بشود ماده ۳۰ آئین نامه داخلی مجلس می‌خوانم که می‌گوید رسیدگی به لوایح و طرحهای قانونی راجع به کلیه امور حقوقی هیچ چیزی دراینجا مستثنی نشده چون مستثنی شده برود به کمیسیون دادگستری و در آنجا رسیدگی بشود و بعد برگردد به مجلس و من تعجب می‌کنم که جناب آقای رئیس موافق و مخالف را اجازه دادند قبل از اینکه به این موضوعات توجه بشود صحبت بکنند و بنده معذرت می‌خواهم که باید این تذکر را باهم که اصل لایحه صد در صد موافق هستم ولی توجه نکردن به نظامنامه داخلی مجلس کار صحیحی نیست از این جهت ازحضور خانمها و آقایان تقاضا می‌کنم که موافقت بفرمایند این لایحه برگردد به کمیسیون و همچنین از جناب آقای رئیس استدعا می‌کنم اجازه بفرمایند که این لایحه برگردد به کمیسیون دادگستری تا در آنجا رسیدگی بشود و بعد برگردد به جلسه علنی.
آقایان – اجازه بفرمائید بنده تصور می‌کنم که ایشان اشتباه می‌فرمایند.
رئیس – بفرمائید توضیح بدهید شاید ایشان قانع بشوند.
آقایان – این ماده ۵ همانطوری که فرمودید اجازه می‌دهد که در قراردادهائی که با مؤسات خارجی منعقد می‌شود یک ماده‌ای هم در آن باشد که اختلافات از طریق داوری و سازش حل و فصل بشود و شأن نزولش هم اینستکه ما قانون داریم که دولت را منع کرده است به اینکه اختلافاتش را بداوری مراجعه کند چون سوابق تلخی داریم، دولت هر وقت رفت بداوری محکوم شد و آن در مورد قراردادهای داخلی است این قراردادها جنبه خارجی دارد و بایک مؤسسات نسبتاً معتبری اینطور که می‌گویند منعقد می‌شود و این قراردادها برای اینکه اصلا هزینه‌های هنگفتی بهش تعلق نگیرد درر مورد اختلاف این معافیت را خواسته در قانون فعلی موجودی منع کرده که دولت بداوری بروی شما فرمودید که برود به کمیسیون دادگستری بنده می‌گویم هیچ احتیاجی ندارد که برود به کمیسیون دادگستری براین اینکه سوابق امر همیشه اینطور بواه و تشخیص آن با رئیس مجلس است خودم افتخار این را دارم که عضو کمیسیون دادگستری باشم و این اگر واقعاً لازم می‌بود من خودم تذکر می‌دادم قبل از اینکه به جلسه علنی بیاید هیچ احتیاجی ندارد قراردادهای متعددی هم که منعقد کنند این داوری را در نظر می‌گیرند اینجا گفتند معاف کنند برای اینکه خلاف قانون عمل نکرده باشنداجازه بفرمائید در قراردادهایشان بنویسند که در اختلافات اول سازش و ا گر نشد بعد مراجع بالاتر هست که رسیدگی بکند.
رئیس – آقای پاینده شماهم همین مطلب را می فرمائید یا مطلب دیگر.
پاینده – اخطار دارم بموجب ماده ۳۰.
رییس- بفرمایید.
پاینده - ظاهراً بحثی که اینجا می‌شود باید از نطقه نظر‌های مختلف تعارض نقطه نظرها معلوم بشود بنده چیزی که چند روز پیش در مجله‌ای خواندم عرض می‌کنم یک کشیش معجزه اش هم راین بود که افتاده بود در دریا و یک نهنگ هفتاد تنی آمده بود کشیش را بخورد و کشیش نهنگ را گرفته بود و خورد بود (سعید وزیر – غلط کرده بود) گفتند چه دلیلی است که کشیش نهنگ را خورده گفتند برای اینکه کشیش د رکلیسا است بنده بفرد فرد کسانی که دراین مجلس راه یافته‌اند احترام می‌گذاریم و همه را بعنوان یک دوست و همکار و همه را بعنوان کسانی که از رفتار و تربیت و دانش آنها چیز می‌آموزم احترام می‌گذاریم بنظریات آقای آقایان هم احترام می‌گذارم این گفتگوها معمولاً مقدمه است در ماده ۳۳ نظامنامه که میثاق میان دولت است امیدواریم مثل دولت آندقر رفونخورد مثل مرقع درویشان چون مرقع درویشان بیشتر وصلها است و این وقتی زیاد رفو شدخود مرقع در ویشان خواهد شد. این یک میثاق ما و دولت است و یگویند کمیسیون دادگستری باید رسیدگی کند به کلیه لوایح و
طرحهای قانونی که راجع به کلیه امور حقوق کشوری و لشکری، هروقت مطلب مربوط به مسائل حقوقی در یک قانون مطرح بود این را باید کمیسیون دادگستری هم ببیند دراینجا مطلب خیلی مهم و شاید سنگین ومعتبری هست بنده اینجا بایستی عرض کنم که دوست بسیار عزیز بنده که همیشه از اطلاعاتشان استفاده می‌کنم آمدند از اهمیت مطلب صحبت کردند که خود بنده هم از اهمیت این مطلب گفته بودم و اهمیت این مسئله مورد دقت بود پس ملاحظه بفرمائی دراین جا همان کشیش و نهنگ هفتاد تنی شد که نهنگ نیست و کشیش هست بنده هم با شما موافقم مطالب بسیار مهمی است و روی این مطلب باید دقت کرد نه اینکه بگویند اینجاش مشمول نیست آنجاش هم اینطور است و بعد هم آقایان را از در بیرون کنند بنده عقیده دارم که این مسائل زود تر تصویب شود اما سالها ست از زمان آدم ابوالبشر چهار هزار و چهار صد سال مطابق متن تورات مخالف یا اختلاف نظر زمین شناسان اینکارها می‌شود اینها همه فرم همان نهنگ است، کشیش نهنگ را خورد بدلیل اینکه کشیش وجود دارد وقتی که به ما می‌رسد عجله دارید شما در دولت هستید واین لایحه را آورده‌اید ۱۸ ماه است شما لااقل در دولت هستید من نمی دانم این ۱۸ ماه کجا بودید که یک مقدار از این مطالب را بفرمائید تا این آقای وزیر دولت همه را به من بگوید به ما که می‌رسد می گوید شتر دم در است بنظر بنده اگر آقای آقایان این به کمیسیون دادگستری می‌رفت لااقل یک مورد نظامنامه یعنی یک وصله بموقع درویشان و آئین نامه که مرتب بخاطر سردی هوا بخاطر گرمی هوا بخاطر عمل دولت یک مقدار عجله را خود شما باید بکنید یعنی شما که وزیر هستید کس دارید، کار دارید، اعضا دارید زودتر لایحه‌ای را که لااقل باید ده ماه پیش آورده باشید حالا آوردید حالا فرصت بدهید و به این عجله هم کاری که به اهمیتش معتقدیم و یک چیزی است که مقدمات کار بهتر شدن مملکت است این را رفو گری نکنید (صحیح است).
رئیس – آقای دکتر اسفندیاری پیشنهادی کرده‌اند که قرائت می‌شود.
(بشرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌کنم با توجه به ماده ۳۰ آئین نامه داخلی مجلس شورای ملی ماده واحده برای رسیدگی به تبصره ۵ به کمیسیون دادگستری فرستاده شود.
دکتر اسفندیاری
صادق احمدی – چون آقای آقایان بعنوان مخالف صحبت کردند بنده بعنوان موافق صحبت می‌کنم.
رئیس - بفرمائید.
صادق احمدی – بطوریکه نمایندگان محترم اطلاع دارند بنده مدتی است سعی می‌کنم که کم صحبت بکنم اما بعضی وقتها است که نمی‌شود. راجع بفوریت لایحه بنده عرضی داشتم و چون فرمودند یک مخالف و یک موافق صحبت کردند دیگر به بنده وقت نرسید که صحبت کنم و کاش به بنده می‌رسید و صحبت می‌کردم یا الان مقام ریاست مجلس اجازه می‌دادند و بنده عرضم را می‌کردم که آقایان و خانمها توجه بفرمایند که تصویب فعلی فوریت لایحه‌ای که روز اول فوریتش تصویب نشده بمنزله لایحه سه فوریتی تلقی می‌شود چون لایحه یا طرح فوریتش بموقع تقدیمش باید تصویب بشود نه اول دو شوری تلقی شود و بکمیسیون برود حالا یک شوری بشود این در واقع سه فوری تلقی می‌شود، بهر حال گذشت مجلس هم تصویب کرد اما در مورد پیشنهاد آقای دکتر اسفندیاری دوست عزیزم بسیار مطلب صحیحی است بنده تعجب می‌کنم از جناب آقای آقایان که عضو کمیسیون دادگستری هستند و ما می‌بینیم بعضی لوایح می‌آید این لوایح ظاهراً ارتباطی به کمیسیون دادگستری ندارد، ایشان می‌گویند یک سطر آخر این لایحه را بخوانید چون مسئله داوری است فرستاده‌اند به کمیسیون دادگستری حالا من نمیدانم چطور آن لوایح بیاید به کمیسیون دادگستری ولی یک لایحه به این مهمی نباید به کمیسیون دادگستری بیاید؟ آقای آقایان عضو محترم کمیسیون دادگستری بفرمایند اگر اختلافی پیدا شد بین یک شرکت ایرانی و یک شرکت خارجی و بنا شد این اختلاف حل شود حل اختلاف یک مسئله حقوقی نیست
خیلی تعجب می‌کنم بنده، این لایحه باید به کمیسیون دادگیستری می‌آمد خوشبختانه این راه حل الان پیدا شده است که این لایحه برگردد به کمیسیون دادگستری با اصل لایحه بنده هم مخالف نیستم جناب آقای دکتر عالیخانی این سرمایه بایستی البته حفظ بشود به بهترین طریق جناب آقای دکتر الموتی این سرمایه باید حفظ بشود و ما همه کمال ارادت را هم به جناب آقای دکتر اقبال داریم و میدانیم ایشان هم حافظ منافع مردم هستند و در این خصوص هیچ صحبتی نداریم کمال احترام را برای جناب آقای دکتر عالیخانی که از این لایحه دفاع می‌کنند داریم ملی اینها هیچ ارتباط با اصل لایحه ندارد ما میگوئیم جناب آقای دکتر الموتی تگذارید تشریفات عادی طی بشود چرا از گذشته درس نمی‌گیرید مگر نبودید که چند تا لانحه با عجله آمد و تصویب شد بعدش دیدید که چه اثرات نامطلوب داشت که خودتان بعد آمدید و فرمودید که اینکار صحیح نبود برای اینکه فوق العاده عجله شده بود بنابراین عجله نکنید بگذارید تشریفات آن طی بشود برگردد به کمیسیون دادگستری و خانمها و آقایان پیشنهادات خودشان را بدهند بنده با اصل لایحه مخالف نیستم ولی معتقد هستم که لایحه برگردد به کمیسیون دادگستری و رسیدگی بشود خیلی متشکرم.
رئیس – رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای دکتر اسفندیاری خانمها و آقایان موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد لایحه به کمیسیون دادگستری فرستاده می‌شود پیشنهادها هم با اجازه خانمها و آقایان به کمیسیون دادگستری فرستاده می‌شود.
۷- اخذ رأی نهائی و تصویب لایحه قانونی راجع به برخورداری سازمان مرکزی تعاون روستائی از مادة ۵ لایحه قانون شرکتهای تعاونی و ابلاغ به دولت
رئیس- لایحه برخورداری سازمان مرکزی تعاون روستائی از ماده پنج لایحه قانونی شرکتهای تعاونی از مجلس سنا رسیده است که قرائت می‌شود.
(بشرح زیر خوانده شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
گزارش کمیسیون شمارة ۶ راجع به لایحه شمارة ۳۲۴۱۶- ۴۲/۱۰/۱۲ دولت مربوط به تصویب نامه شمارة ۷۵۳۲- ۴۲/۵/۹ راجه به برخورداری سازمان مرکزی تعاون روستائی از مادة ۵ لایحه قانونی شرکتهای تعاونی مصوب ۱۱ مرداد ماه ۱۳۴۲ در جلسه روز دوشنبه ۱۰ خرداد ماه ۱۳۴۴ مطرح و یک فوریت و بعداً لایحه مزبور به تصویب مجلس سنا رسید. اینک لایحه قانونی مزبور باری اخذ رأی نهائی به پیوست ارسال می‌شود.
رئیس مجلس سنا – مهندس شریف امامی
رئیس – این لایحه بهمان ترتیبی که در مجلس شورای ملی به تصویب رسیده بود در مجلس سنا به تصویب رسیده است و حالا نسبت به آن با ورقه اخذ رأی می‌شود.
(اسامی نمایندگان به ترتیب آتی وسیله منشی اعلام در محل نطق اخذ رأی بعمل آمد)
آقایان: سعید وزیری – مهندس جلالی نوری – دکتر شفیع امین – دکتر زعفرانلو – رضوی – بوشهری – دکتر الموتی – صفی پور – معتمدی – دکتر امین – مهندس مالک – کسرائی – پرشکی – دکتر یزدان پناه – محدث زاده – ابراهیمی – حکمت یزدی – جاوید – خانم دکتر دولتشاهی – دکتر عدل طباطبائی – خانم ابتهاج سمیعی – دکتر کلالی – خانم نفیسی – خانم جهانبانی – قراچورلو – مهندس معینی زند – باغمیشه – صائب – دکتر پورهاشمی – روستا – دکتر اسفندیاری – ثامنی – میرهادی – موسوی – مهندس والا – دکتر مبین – دکتر جعفری – سلیمانی – بهبودی – ملکشاه ظفر – موقر – مهندس صدقیانی – تیمسار حکیمیان – محسنی مهر – نیری – مهرزاد- دکتر بقائی – پاینده – آقایان – دکتر سعید حکمت – دکتر اعتمادی – مهندس برومند – مهندس کمانگر – مهندس جلالی – مهندس ریاحی – دکتر رهنوردی – دکتر سعید- دکتر وحیدنیا – مهندس پروشانی – دکتر اسفندیاری – دکتر عدل -
مهندس آصفی – دکترکیان – مهندس آراسته – بدر صالحیان – شاخوئی – نیاکان – البرزی – پاک ذات – کمالوند – پروین – هیراد – بالاخانلو – دکتر رمضانی – زرگرزاده – پژند – حکمت یزدی – ساگینیان – دکتر مهذب – امام مردوخ – دکتر موثقی – طهماسبی – زهتاب فرد – دکتر مدنی – مهندس اسدی سمیع – توسلی – دکتر فربود – حید صائبی – دکتر معتمد وزیری – دکتر رشتی – اقبالی – حاذقی – لفوطی – قراگزلو – سرهنگ ملکزاده – طباطبائی – میرزا ختائی – قاسم مرادی – حبیبی – جهانشاهی – متولی باشی – طالب زاده رود سری – کلانتر هرمزی – ارسنجانی – مهندس عدلی – مهندس بهبودی – دکتر مهدی زاده – مهندس مجتهدی – فخر طباطبائی – دیهیم – تیمسار نکوزاد – کورس – نصیری – علی مرادی – آموزگار – پور ادبی – جهانگیری – حاج تبریزی – تهرانی – کیوان – مهندس زرآور – ادیب سمیعی – حاج رجائی – دکتر صالحی – شیخ السلامی – فولادوند – مرتضوی – خواجه نوری – دکتر حکیم شوشتری – شکیبا – مهندس انصاری – مهندس ریاضی – ذبیحی سلطان احمدی – دکتر رضوانی – ریگی – دکتر صاحب قلم.
(آراء مأخوذه شماره نتیجه بقرار زیر اعلام گردید)
آراء موافق ۱۳۲ رأی
آراء سفید به علامت امتناع: ۱۳ رأی
رئیس – لایحه با ۱۳۲ رأی موافق تصویب شد و به دولت ابلاغ می‌شود.
موافقین – آقایان: طالب زاده رودسری – زهتاب فرد – محمد دیهیم – دکتر وحیدنیا – جهانشاهی – دکتر مهدیزاده – مهندس ریاحی – مهندس پرویز بهبودی – تبریزی – کورس – حبیبی – البرزی – دکتر رهنوردی – پاک ذات – دکتر کیان – غلام نیاکان – بدر صالحیان – دکتر جواد سعید – مهندس پروشانی – نیری – یعقوب تهرانی – جهانگیری – توسلی – فولادوند – مهندس جلالی – فهیمی – قراچورلو – پاینده – کلانتر هرمزی – مهندس فیروز عدلی – مهندس آصفی – شیخ السلامی – نصیری – صدری کیوان – مهندس ریاضی – دکتر صالحی – شکیبا – خواجه نوری – مهندس زرآور – رجائی – دکتر حکیم شوشتری – سرلشکر نکوزاد – پور ادبی – علی مرادی – دکتر رشتی – مهندس آراسته – محسنی مهر – سرتیپ حکیمیان – مهندس برومند – محدث زاده – مهندس کمانگر – موسوی ماکوئی – راثی باغمیشه – دکترمبین – مهندس صدیقیانی – مهندس معینی زند – دکتر یگانگی – پروین – زرگرزاده حاج باغلو – لفوطی – دکتر قراگزلو – طهماسبی – ضابطی طرقی – بهادری – بانو ابتهاج سمیعی – دکتر امامی خوئی – ساگینیان – صادق احمدی – کسرائی – کیهان یغمائی – میرهادی – دکتر اعتمادی – ثامنی – دکتر حسینی – آقایان – بانو نفیسی – دکتر موثقی – دکتر یزدان پناه – کتر کلالی – معتمدی – سید علی صائب – روستا – رضوی – بانو دکتر دولتشاهی – ذبیحی سلطان احمدی – بانو جهانبانی – حکمت یزدی – امینی خراجی – دکتر زعفرانلو – حاذقی – قاسم مرادی – اقبالی – ارسنجانی – ختائی قلعه جوقی – دکتر بقائی یزدی – دکتر فربود – دکتر مدنی – دکتر سعید حکمت – سلیمانی کاشانی – ملکزاده آملی – دکتر معتمد وزیری – رهبر – پزشکی – دکتر عدل – مهرزاد – کمالوند – ریگی – دکتر الموتی – صفی پور – بوشهری – دکتر رضوانی – مهندس صائبی – مهندس مالک – کنگرلو – بالاخانلو – دکتر مهذب – هیراد – پژند – مهندس کیا – فخر طباطبائی – مرتضوی – مهندس اسدی سمیع – مهندس مجتهدی – ادیب سمیعی – انصاری – شاخوئی – حیدر صائبی – دکتر امینی – سعید وزیری – مهندس جلالی نوری – متولی باشی – آموزگار – ویلیام ابراهیمی – دکتر صاحبقلم.
ممتنعین – آقایان: دکتر اسفندیاری – امام مردوخ – دکتر مهندس بهبودی – کتر پور هاشمی – جاوید – دکتر جعفری – حبیبی – دکتر رمضانی – عبدالحسین طباطبائی – ملکشاه ظفر – دکتر عدل طباطبائی – موقر – مهندس والا.
۸- اعلام وصول یک فقره لایحه قانونی از مجلس سنا
رئیس – لایحه مربوط به ساختمان شاهراه تهران کرج از مجلس سنا رسیده است برای اطلاع مجلس قرائت می‌شود.
(بشرح زیر خوانده شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
گزارش کمیسیون شمارة ۸ مربوط به لایحه شمارة ۱۸۴۳۵- ۴۲/۱۰/۴ و لایحه شمارة ۱۸۴۶۷- ۴۲/۱۰/۴ دولت مربوط به تصویبنامه‌های ۴۴۷۱۸- ۱۳۴۱/۱۰/۱۵ و ۹۱۳۴- ۱۳۴۲/۵/۱۶ راجع به ساختمان شاهراه تهران کرج که با یکدیگر تلفیق وضمن مرقومه شماره۳۹۴۱ /۴۱۱ ل ق ۱۳۴۴/۲/۱۲ از آن مجلس محترم به مجلس سنا ارسال شده است در جلسه روز دوشنبه هفدهم خرداد ماه ۱۳۴۴ مطرح ویک فوریت برای آن پیشنهاد و بدواً فوریت و بعداً لایحه بتصویب مجلس سنا رسید. اینک لایحه قانونی مزبور که اصلاح شده به پیوست ارسال می‌شود.
رئیس مجلس سنا – مهندس شریف امامی
رئیس – با اجازه خانمها و آقایان این لایحه به کمیسیونهای مربوط فرستاده می‌شود تا نسبت به اصلاحاتی که شده است اظهار نظر بکنند. نظر کمیسیونها بعداً به اطلاع مجلس خواهد رسید.
۹- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه آینده – ختم جلسه.
رئیس – دستور جلسه آینده قرائت می‌شود.
(بشرح زیر خوانده شد)
دستور جلسه ۱۸۷
(روز سه شنبه ۱۳۴۴/۳/۲۵)
گزارش شور اول موافقت نامه جهانگردی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری ترکیه و دولت پاکستان بشمارة چاپ ۱۴۲۸
رئیس – با اجازه خانمها و آقایان جلسه امروز را ختم می‌کنیم جلسه آینده ساعت ۹ صبح روز سه شنبه خواهد بود.
(یک ربع بعد از ظهر جلسه ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی – مهندس عبدالله ریاضی