مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۳ خرداد ۱۳۳۰ نشست ۱۵۷
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری شانزدهم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره شانزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی – اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
سال هفتم – شماره ۱۸۴۶
۴شنبه ۲۹ خرداد ماه ۱۳۳۰
دوره شانزدهم مجلس شورای ملی
شماره مسلسل ۱۵۷
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ۱۶
جلسه: ۱۵۷
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه ۲۳ خرداد ماه ۱۳۳۰
فهرست مطالب:
۱ - تصویب صورت مجلس
۲ - بیانات قبل از دستور - آقایان: فرهودی - برومند - دولت‌آبادی و توضیحات آقای معاون نخست‌وزیر
۳ - تصویب پیشنهاد مسکوت ماندن گزارش کمیسیون کشور راجع به اصلاح دو ماده از قانون انتخابات و انجمن شهر
۴ - طرح و خاتمه مذاکره گزارش کمیسیون نظام راجع به مستمری وراث شهدای جنگ.
۵ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس ساعت ۹ و چهل دقیقه صبح به ریاست آقای نورالدین امامی (نایب رئیس) تشکیل شد
۱ - تصویب صورت مجلس.
نایب رئیس - صورت غایبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غایبین با اجازه - آقایان: شکرایی، صفوی، پالیزی، دکتر معظمی، صالح، مکی، اردلان، دکتر شایگان، امیرقاسم فولادوند، سلطان‌العلما، محمد ذوالفقاری، سلطانی، فرامرزی.
غایبین بی‌اجازه - آقایان: خاکباز، محمودی، قبادیان، منصف، دکتر طبا، تولیت، اکبر، تیمورتاش، ابتهاج، خسروانی، آشتیانی‌زاده، رضوی، طباطبایی، جواد مسعودی.
دیر آمدگان با اجازه - آقایان: حمیدیه، دهقان، دکتر راجی، دکتر کیان، مرتضی حکمت، عرب‌شیبانی، دکتر بقایی.
دیر آمدگان بی‌اجازه - آقایان: هراتی، ارباب، برومند.
نایب رئیس - آقای برومند راجع به صورت مجلس است؟
برومند - بنده هم جلسه پریروز و هم جلسه پیش از جلسه پریروز اجازه داشتم و در هر دو جلسه هم بنده را در آمده غیر مجاز نوشته‌اند استدعا می‌کنم اصلاح بشود.
نایب رئیس - اگر اجازه کتبی داشته باشید اصلاح می‌شود آقای کشاورزصدر.
کشاورز صدر - بنده در جلسه قبل در پایان عرایضم عرض کردم که تلگرافی است رسیده است از همدان که تعریف آقای آزاد را کرده بودند و گفته بودند خوب است که بین جبهه ملی تشتت نشود و دادم اینجا. جناب آقای شوشتری بنده شنیدم و این جور به گوشم آمد که فرمودند ولی آقای کشاورز صدر اتحاد دو سر دارد که معنی آن را به کسی که گفتند تصور می‌کند این بوده که یک سرش این است که ممکن است اتحاد خوب نباشد. بنده گفتم اعوذ بالله من الشیطان الرجیم. یعنی خداوند من و ایشان و همه را از شر شیطانی که مخالف اتحاد است مصون بدارد وقتی که بیرون آمدم دیدم مثل این است که غیر از این تعبیر شده بنده خواستم به جناب آقای شوشتری که آقازاده است و موی سفید دارد احترامش بر همه ما واجب است عرض کرده باشم که من هیچ وقت نسبت به ایشان که هیچ نسبت به دیگران هم بی‌احترامی نمی‌کنم این را خواستم عرض کرده باشم (احسنت)
شوشتری - بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم.
نایب رئیس - آقای امینی.
امینی - در تذکاری که بنده در جلسه قبل مربوط به چای، پیله، زیتون و گرد د. د. ت دادم اشتباهات زیادی است که البته یادداشت می‌کنم و به تند نویسی خواهم داد اما آنچه که نتیجه گرفته شده این است که در موقعی که چای‌کاران گیلان فریادشان بلند شده و گرفتار هستند و پول به آنها نمی‌رسد، تذکار بنده باعث شد که سازمان برنامه کلیه هیئت مدیره را عوض کرد در صورتی که این کار مربوط به آنها نبود و مربوط به خود سازمان بود و اشکال در این است که این سه نفر تازه‌ای را که می‌گذارند اینها اصلاً وارد به کار نیستند و خود این کار تا مدتی کار را متوقف خواهد کرد و ما دچار گرفتاری بیشتری خواهیم شد بنده از دولت تقاضا می‌کنم که مطلب را در اصل مورد و در اصل موضوع توجه بفرمایند با تغییر افراد و اشخاص که هر روز یک عده تازه می‌آیند، یک باند تازه می‌آیند کار از پیش نمی‌رود. شما را به خدا فکری برای این مملکت بکنید تغییر شخص به عنوان این که آن باند باند دیگری است چه معنی دارد باند باند چیست توی این مملکت من نمی‌فهمم. یک عده مأمور دولت هستند هر کسی رئیس دولت شد به او تعظیم می‌کنند اینها باند نیستند اینها مستخدمند. (صحیح است) والله ما گرفتار شکایت مردم هستیم این مطلبی که ما می‌گوییم صحبتی نیست که مربوط به خود ما باشد. این داد و فریاد مردم است. من نمی‌فهمم اصلاً مجلس انگار مطلب را کرده است. باید واقعاً وادار بکند دولت را که به آن حرف‌ها توجه بکند. من خوشم آمد از سنا که یک طرحی تهیه کردند که دولت مکلف است که به نطق‌های قبل از دستور توجه کند. ما هر چه می‌گوییم مثل این است که روی هوا است. (صحیح است)
نایب رئیس - فرمایشات آقای امینی اعتراض به صورت مجلس نبود. آقایان
استدعا می‌کنم در اعتراض به صورت مجلس توجه بفرمایند نسبت به آن قسمت‌هایی که در صورت مجلس تحریف شده آن را بفرمایند و الّا این به نطق قبل از دستور بیشتر شبیه بود. آقای حائری‌زاده بفرمایید.
حائری‌زاده - امروز تصور می‌کنم صورت جلسه سابق و اسبق هر دو مطرح باشد چون در جلسه قبل راجع به صورت مجلس جلسه اسبق اصلاً صحبت نشد تا اعتراضاتی اگر هست بشود. در جلسه اسبق موقعی که جناب آقای آزاد فرمایشاتی داشتند بنده استفاده از ماده ۹۰ کردم و در آنجا تذکری داده نشده است و موقع هم هنوز به من داده نشده است که در آن موضوع صحبت بکنم. یکی هم راجع به آقای آشتیانی‌زاده بود که در صورت جلسه جزو غایبین بی‌اجازه نوشته شده بود و در بعضی جراید هم دیدم نوشته بود که مأموریت پیدا کرده‌اند آنچه که من اطلاع دارم ایشان یک مرخصی برای معالجه خواسته بودند و توسط من تقدیم مقام ریاست شد و ایشان برای معالجه رفته‌اند و تصور نمی‌کنم مأموریتی به ایشان داده شده باشد.
نایب رئیس - آقای ملک‌مدنی.
ملک‌مدنی - در جلسه گذشته که برای سؤال اختصاص داده شده بود بنده سؤالی کرده بودم که قرار بود آقای وزیر کشاورزی حاضر شوند راجع به موضوع سن یک پرسشی داشتم جواب بدهند. متأسفانه چون حاضر نبودند این سؤال مطرح نشد. خواهش می‌کنم مقام ریاست موافقت بفرمایند که چون این کار فوری است قبل از این که وارد دستور بشویم بنده سؤالم را بکنم. خیلی هم مختصر است و ایشان هم یک جوابی بدهند که رفع شکایت مردم ولایات بشود و ما هم بتوانیم یک جوابی به مردم غرب و اشخاصی که شکایت کرده‌اند بدهیم.
نایب رئیس - با تذکری که به دولت داده شده بودکه جلسه سه‌شنبه را آقایان وزرا بیایند و جواب سؤالات را بدهند متأسفانه غیر از یکی دو نفر از آقایان وزرا بقیه نیامدند. دیروز در هیئت رئیسه قرار شد کتباً به دولت نوشته شود که در جلسه روز سه‌شنبه تمام آقایان وزرا مکلفند در جلسه حاضر شوند و جواب سؤالات آقایان را بدهند و با موافقت آقایان نمایندگان محترم قرار شد که جلسه روز سه‌شنبه منحصر برای جواب سؤالات باشد استدعا می‌کنم که جنابعالی هم موافقت بفرمایید که وارد دستور بشویم و سؤال شما هم برای جلسه سه‌شنبه باشد.
ملک‌مدنی - مجلس حاضر است. خود آقای وزیر کشاورزی هم حاضر است.
نایب رئیس - آقای فرامرزی.
فرامرزی - عرض کنم یکی دو مرتبه قرار شد که به جای نطق قبل از دستور سؤالات مطرح شود و مجلس هم موافقت کرد.
نایب رئیس - متأسفانه جلسه سه‌شنبه تشریف نداشتید (فرامرزی - بودم) تمام جلسه برای جواب سؤالات بود.
فرامرزی - بسیار خوب اصلاً سه‌شنبه‌ها را برای جواب سؤالات اختصاص بدهید.
پیراسته – سه‌شنبه نطق قبل از دستور نیست؟
نایب رئیس - چرا هست. بعد از نطق قبل از دستور سؤالات مطرح می‌شود. نسبت به صورت مجلس نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت مجلس تصویب شد. آقای شوشتری اخطار شما مطابق چه ماده‌ای است؟ (شوشتری - ماده ۱۹۸) بفرمایید.
شوشتری - بسم الله الرحمن الرحیم بیان جناب آقای ملک‌مدنی و فرمایشاتی که آقایان می‌کنند راجع به سؤالات که علیحده یک روز برای جواب سؤالات تخصیص داده بشود این به جای خود صحیح ولی یک موضوعی است که بعضی از سؤالات موقعش که می‌گذرد منعکس به صورتی در می‌آید که دیگر نه دولت و نه مردم می‌توانند اصلاح کنند. بنده راجع به اراضی اطراف تهران از چهارده ماه سیزده ماه قبل سؤالی کردم که یک عده بلاع‌الارض زمین خور ریختند با دست مردم ناپاک اراضی که حقاً متعلق به دولت است و اسنادش ثابت است دارند می‌برند. تا حالا جواب داده نشده دو سه روز است که می‌شنوم قریب سه چهار هزار جمعیت در قسمت دیگر ریخته‌اند به جان همدیگر و دارند زمین‌ها را تصرف می‌کنند با بیل و کلنگ و بیلچه زمین می‌گیرند و همیشه هم با یکدیگر نزاع می‌کنند که بیش از صد تا پرونده درست شده (ارباب - شهربانی هم کمک می‌کند) این وضعیت وضعی است که آشفته می‌شود مردم را به هم می‌ریزد و اوضاع مملکت را به هم می‌ریزد اگر تشریف می‌آوردند و استدعا دارم همان طوری که مقرر فرمودند راجع به سؤال اراضی اطراف تهران عملی بکنند و الان از طرف مجلس به دولت تذکر داده بشود و جلو این عمل گرفته بشود تا روز سه‌شنبه موضوع تشریح بشود تا تکلیف مردم روشن بشود. آخر این که نشد. مخصوصاً از آقایان وزرا استدعا دارم توجه بفرمایند آقای فاطمی بیرون از مردم بپرسید شهرت داده‌اند که این کار بر طبق دستور رئیس دولت است در صورتی که رئیس دولت ابداً وارد این جور حرف‌ها نمی‌شود. حالا دارند این کار را می‌کنند و این کار ممکن است مردم را به جاهای بدی بکشد.
نایب رئیس - ماده ۱۹۸ مربوط به کمیسیون محاسبات و مرخصی بوده و هیچ مربوط به این نبود (شوشتری - در عددش اشتباه کرده‌ام)
فرامرزی - یک ماده پیدا کنید به این بچسبانید.
۲ - بیانات قبل از دستور - آقایان: فرهودی - برومند - دولت‌آبادی و توضیحات آقای معاون نخست‌وزیر.
نایب رئیس - آقای فرهودی
فرهودی - تصور می‌کنم آقایان نمایندگان محترم با بنده هم‌عقیده باشند که مجلس شانزدهم از ابتدای تشکیل تا به حال با یک دقت و مراقبتی به سیاست عمومی مملکت توجه کرده است (صحیح است) و یک تصمیمات بسیار مهمی گرفته که اسباب سربلندی ایرانیان در همه دنیا شده است (صحیح است) البته این اقدامات قسمتی از آن هم اقدامات آزادی خواهانه است مثل اصلاح قانون حکومت نظامی و راجع به قانون اصلاح قانون مطبوعات. بنابراین مجلس شانزدهم هم در باب تقویت از اصول آزادی خواهی و هم در باب اصلاح سیاست عمومی مملکت خوسبختانه قدم‌های مؤثری برداشته است و افکار عموم هم کاملاً متوجه این مطلب هست و امیدواریم که همین رویه مستحسن را مجلس شانزدهم تا آخر دوره تعقیب بکند (انشا الله) البته این اقدامات صحیح عموماً ناشی بوده است از حسن تشخیص سیاسی مجلس که در هر موقعی آنچه را که مصلحت حقیقی مملکت بوده است تشخیص داده و روی او تصمیم گرفته است. به نظر بنده یکی از مواردی که مجلس کاملاً حسن تشخیص سیاسی خودش را ثابت کرد آن رأی تمایلی است که به زمامداری آقای دکتر مصدق داد (صحیح است) چرا؟ برای این که این تصمیمی که ما راجع به نفت گرفتیم و این قانونی که برای اجرای ملی شدن نفت از مجلس گذشت البته یک مجری لازم داشت، یک مجری که کاملاً هم این قانون را بفهمد و هم خوب اجرا بکند (صحیح است) به همین جهت بود که مجلس وقتی پای اجرای آن قانون به میان آمد بهترین مجری را که ممکن بود برای اجرای یک همچو قانونی تعیین کرد، مجلس تشخیص داد و رأی تمایل داد خوشبختانه ایشان هم قبول کردند و به همین جهت هم هست که دولت ایشان از ابتدای تأسیس تا به حال همواره مورد تأیید اعتماد مجلس بوده و دلیلش هم این است که لوایح دولت در مجلس معطل نشده و هر لایحه‌ای که دولت تقاضای طرح و تصویبش را کرد با مختصر بحثی تصویب شد و به دست دولت داده شد و همچنین اعلیحضرت همایون شاهنشاهی هم از تقویت کامل این دولت هیچ فروگذاری نکرده‌اند برای این که این حکومت بتواند با پشتیبانی مجلس و شاه بزرگ‌ترین مسئله روز به ایران بلکه بزرگ‌ترین مسأله روز دنیا را به بهترین وجهی حل بکند (صحیح است) و به این ترتیب من تصور می‌کنم که در این ده سال اخیر ما هیچ حکومتی نداشتیم که به اندازه حکومت آقای دکتر مصدق از آزادی عمل برخوردار شده باشد و به تناسب همین آزادی عمل است که البته انتظارات زیادی هم از ایشان هست (صحیح است) آقایان نمایندگان البته در این ایام در جراید ملاحظه می‌فرمایند تلگرافات زیادی هم به ما رسیده که آن اطلاعات و این تلگرافات نشان می‌دهد که صفحه خوزستان در این ایام غرق شادی و مسرت است و تمام اهالی خوزستان از شهری و عشایری در این شادمانی و مسرت شرکت دارند و این قانونی را که آقایان محترم تصویب فرمودند اهالی خوزستان این قانون را در آغوش احساسات وطن‌پرستانه خودشان جا داده‌اند (صحیح است) و امیدوارم که مجلس شورای ملی برای این احساسات قدر و قیمت خاصی قائل شود و بنده از آقایان اجازه می‌خواهم که از طرف مجلس از این احساسات پاک اهالی خوزستان تشکر بکنم (صحیح است، صحیح است) که این طور قانون مصوب مجلسین را احترام کردند و در اطرافش مانند یک پرچم مقدس جمع شدند، اما این تشکری که آقایان تأیید کردند اجازه بفرمایید که یک قدری جنبه عملی هم داشته باشد. به نظر بنده یکی از وظایف اولیه هیئت مدیره موقت و دولت باید این باشد که مزد کارگران را متناسب بکند با مخارج زندگانی آنها و امراضی که از صنعت نفت ناشی می‌شود و تحمل هوای سوزان خوزستان (صحیح است) یعنی هیئت مدیره موقت و دولت طوری اقدام بکنند که کارگران خوزستان فوراً یک بهبودی مؤثری در زندگانی خودشان حس بکنند. در حکومت آقای علا که این پیش‌آمدها در خوزستان شد و در آبادان و پاره‌ای نقاط اعتصاب شد ما با ایشان مذاکره کردیم راجع به افزایش مزد و ایشان هم وعده‌ای دادند. امیدوارم که دولت آقای مصدق که فعلاً در طریق اجرای ملی شدن نفت هستند این وعده بهبودی بخشیدن به زندگانی کارگران خوزستان را هر چه زودتر عملی بکنند. یک اقدام دیگر که عامه مردم انتظار دارند از ملی شدن نفت این است که قیمت نفت و مواد نفتی ارزان بشود.
(صحیح است) برای این که قیمت نفت و مواد نفتی الان در ایران به قدری گران است که هیچ تناسبی با یک مملکت نفت خیز ندارد امیدوارم که در این باب توجه بفرمایند البته قسمت عمده قیمتی که الان هست از عوارض است. آنچه که بنده عرض می‌کنم این است که یا از عوارض کم بکنید یا از قیمت در هر حال یک طوری بشود که مردم در زندگانی روزانه خودشان حس بکنند که این ملی شدن نفت به صرفه زندگانی آنها بوده است (فرامرزی - حالا بگذار مردم صاحب بشوند بعد. حالا باید فداکاری بکنند گران‌تر هم بخرند) عرض می‌کنم این قانون ملی شدن نفت که ما تصویب کردیم به نظر بنده یکی از بهترین قوانین عادلانه‌ای بود که تصویب کردیم هر قانونی هر قدر که عادلانه باشد بهتر این است که عادلانه هم اجرا بشود. تصور می‌کنم اجرای عادلانه این قانون این باشد که ما این تأسیسات را خوب حفظ بکنیم و به خوبی اداره بکنیم و مقصد اصلی ما در صنعت نفت باید توسعه این صنعت و تکمیل این صنعت در ایران باشد. از وقتی که صنعت نفت ملی شده یک مسئولیت خیلی سنگینی روی دوش دولت ایران گذاشته شده مسئولیتی که تا به حال نبوده. البته روی این مسئولیت و به تناسب این مسئولیت است که می‌بایستی این صنعت را حفظ بکند و روشی پیش بگیرد و تدبیری پیش بگیرد که این دستگاه هیچ وقت متوقف نشود برای این که اگر متوقف بشود هم چندین شهر بزرگ خوزستان دچار گرفتاری عظیمی خواهد شد و هم تأسیسات بزرگ از بین خواهد رفت بنده قصدم این است که توجه دولت را به این مسئولیت سنگین و شدید خودش جلب کنم. خوشبختانه روزنامه شاهد در یکی از سرمقاله‌های خودش یک مختصر اشاره‌ای به این کار دارد که بنده می‌خوانم روزنامه شاهد در شماره ۱۶ خردادش می‌نویسد: بعد از مقدمه تا دنیای غرب و دولت‌های بزرگی که تا حالا از نفت ایران استفاده می‌کردند یعنی خریداری می‌کردند به جریان نظم نفت برای صنایع و دریاداری و هواپیمایی خودشان اهمیت خیلی بیشتری قائلند و در صورت مکث جریان نفت اختلاف نظر با ایران پیدا می‌کنند. هر چند ما مالک نفت خود هستیم معهذا بعضی تعهدات اخلاقی در دنیا متمدن وجود دارد که عضویت در خانواده‌های ملل متمدن هر ملت را بدون تعهد رسمی وادار به ادای آن وظایف می‌کند حقیقتی را که روزنامه شاهد نوشته است همان مسئولیت سنگینی است که بنده عرض کردم دولت به گردن دارد که این تأسیسات را حفظ بکند و به خوبی اداره کند و طوری بشود که یک روز لطمه و سکته‌ای به این کار وارد نشود و به نظر بنده در این مسئولیت هیئت مختلط هم که از مجلس انتخاب شده‌اند شریک هستند آنها هم در انجام وظایف خودشان باید طوری این روش را پیش بگیرند که صنعت نفت در ایران فعال و دایر بماند.
ثقه‌الاسلامی - بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم طبق ماده ۲۰۷ آقای کهبد درجای وزرا نشسته‌اند.
نایب رئیس - آقای کهبد آقایان اخطار می‌کنند بفرمایید سرجای‌تان بنشیند (کهبد - بنده مخبر هستم) بفرمایید بنشینید سرجای‌تان حالا که چیزی مطرح نیست.
فرهودی - مطلب دیگری که می‌خواستم عرض کنم وضعیت غیر عادی است که بودجه امسال پیدا کرده آقایان بهتر از بنده می‌دانید که مطابق قانون اساسی بودجه هر سال باید سال قبل تهیه بشود و به مجلس بشود به طوری که خود قانون هم اصطلاحی دارد که می‌نویسد بودجه باید ۱۵ روز قبل از نوروز حاضر باشد متأسفانه بودجه امسال با این که در آخر ماه سوم سال هستیم هنوز به مجلس داده نشده است مطابق اصول قانونی امسال ما دو بودجه باید تصویب بکنیم یکی بودجه سال ۱۳۳۰ که در آن هستیم و یکی هم بودجه سال آینده و بنده ناچارم که اشاره‌ای هم بکنم به نظری که دیروز در کمیسیون بودجه مذاکره شد و آن این است تا موقعی که دولت بودجه ۱۳۳۰ را ندهد کمیسیون دیگر با طرح یک داوازدهم موافقت نخواهد کرد و حق این است که دولت بودجه را از این صورت غیر عادی در بیاورد و به هر صورتی مقتضی می‌داند تهیه بکند و تقدیم بکند یک عرض دیگر بنده راجع به خرید غله در خوزستان است متأسفانه امسال محصول عمومی خوزستان خوب نشده و جز در شوشتر و دزفول در سایر نقاط رضایت بخش نیست دروازه‌های مملکت ما هم که باز است و با این قحطی که در بعضی ممالک مجاور مملکت ایران متأسفانه بروز کرده هنوز دولت اقدام جدی برای خرید غله در خوزستان نکرده و حق این است که هر چه زودتر اقدام بکند و این غله‌ای که هست بخرد و جمع آوری بکند تا در آتیه انشاءالله پشیمان نشود که چرا به موقع اقدام نکرده (شوشتری - همه جا باید اقدام بکند) در خوزستان اولاً محصول را جمع کرده‌اند ثانیاً خطر بردنش بیشتر از سایر نقاط است این است که به نظر بنده آنجا یک اولویتی دارد آخرین عرض بنده که امیدوارم آقایانی که از دولت تشریف دارند یک توجه بیشتری بکنند راجع به این شایعاتی است که اخیراً در بعضی از روزنامه‌ها و در پاره‌ای از افواه هست و خلاصه آن این است که ظاهراً در دستگاه دولت جدید هم سوء استفاده‌هایی شروع شده و البته این اسباب نهایت حیرت و تأسف است و بنده امیدوارم که دولتی که به او رأی اعتماد دادیم هیچ وقت این حرف‌ها به آن نچسبد این است که خواستم خواهش کنم که آقایان وزرایی که اینجا تشریف دارند در باب این شایعات مثل معامله پنبه مثل معامله زمین و از این صحبت‌ها توضیحاتی بدهند و حقایق را بجویند که اذهان‌مان روشن بشود و ببینیم که تکلیفمان در مقابل این شایعات چیست (احسنت)
نایب رئیس - آقای برومند.
برومند - بنده قبل از این که به عرایضم بپردازم چون جناب آقای حائری‌زاده مربوط به مسافرت آقای آشتیانی‌زاده اینجا تذکری دادند لازم می‌دانم که گله این از طرف کارگران به هیئت دولت بکنم و آن این است که آقایان اطلاع دارند که کنفرانس بین‌المللی کار هر سال تشکیل می‌شود و باید یک نفر نماینده از طرف دولت یک نفر نماینده از کارگر و یک نماینده هم از کارفرما بروند و در کنفرانس شرکت بکنند این آقایان هر کدام چند نفر مشاور دارند و در اساسنامه کنفرانس بین‌المللی هم ذکر شده است که دولتی که نماینده می‌فرستد هر کشوری که باشد نمایندگانی که از طرف دولت و از طرف کارگر می‌روند خرج آنها را باید دولت بدهد متأسفانه در اینجا تبعیض قائل شده‌اند به این معنی که به آقای دکتر دفتری که از طرف دولت نمایندگی دارند در هر روز ۸ لیره داده‌اند و به نماینده کارگر سه لیره آقایان آشتیانی‌زاده و ارسنجانی هم به سمت مشاورین دولت رفته‌اند و به آن آقایان هم یکی شش لیره ارز فروخته‌اند البته نماینده کارگر خرجش کم‌تر است ولی در هر حال مشاورین نماینده کارگر را ارز نداده‌اند چون در اینجا این موضوع مطرح شده بنده از طرف کلیه کارگران ایران گله می‌کنم (غلامرضا فولادوند - نماینده کارگر چیست؟) دکتر مشاور
نایب رئیس - آقای فولادوند بگذارید صحبتشان را بکنند.
غلامرضا فولادوند - می‌خواهم عرض کنم که نماینده کارگر اینها نیستند، نماینده کارگر حسین پینه‌دوز است نه دکتر فلان.
نایب رئیس - شما هم پشت تریبون تشریف بیاورید صحبت کنید.
برومند - اتفاقاً جناب آقای فولادوند کارگران فرستاده‌اند. اما موضوعی را که می‌خواستم عرض کنم این است: نمی‌دانم هر کدام از آقایان این چند روزه که به وزارت فرهنگ تشریف برده باشند ملاحظه فرموده‌اند که آنجا چه غوغایی است و این داستان هر سال پیدا می‌شود چند روز پیش در وزارت فرهنگ بودم. با یکی از فرهنگیان دانشمند صحبت می‌کردم. صحبت راجع به فرهنگ ایران بود وضعی که پیدا کرده است ایشان از لحاظ اهمیت فرهنگی قضیه‌ای برای بنده نقل کردند. می‌گفتند که مقاله‌ای جرجی زیدان دانشمند و مورخ مصری نوشته است و آن این است که هرگاه یک ملتی و یا کشوری تحت سیطره و تسلط نیروی خارجی یا یک دولت خارجی قرار گرفت از چه راهی می‌تواند خودش را خلاص کند و حقوقش را به دست بیاورد؟ آن وقت طرق مختلف را در نظر گرفته و روی هر یک مفصلاً بحث کرده است و تنها راهی که به نظر می‌رسد معارف و فرهنگ هر کشور است، هر جامعه است، که می‌تواند آن جامعه را ترقی و تعالی بدهد و یا بالعکس منحط بکند. متأسفانه فرهنگ ما امروز به بد وضعی دچار شده است و به هیچ وجه توجهی به آن نشده است چنانچه ملاحظه می‌فرمایید مللی که ترقی کرده‌اند ترقی‌شان مربوط به دو اصل است یکی فرهنگ و یکی اقتصاد و اگر باز با یک نظر دقیقی نگاه کنیم می‌بینیم که ترقی اقتصادیاتشان هم در نتیجه ترقی و تعالی فرهنگ است. در نیم قرن اخیر کشور خودمان متأسفانه جز زمان مرحوم قراگزلو که آن مرحوم به وضعیت فرهنگ و کیفیت فرهنگ بیشتر از کمیت اهمیت می‌داد در اثر مراقبت‌های دقیقی که شبانه روز می‌کرد از جیب خودش و از پول خودش هم به معلمین و محصلین بی‌بضاعت کمک می‌کرد تا آن روز هم معنویتی داشت. یعنی آخرین اعتلای فرهنگ ما در همان روز بود. اما متأسفانه بعد از آن روز هر روز رو به انحطاط رفته است. در زمان اعلیحضرت فقید هم که درباریان و اطرافیانی که بودند نگذاشتند که اعلیحضرت فقید به معنویت فرهنگ توجه بکنند و یک سر و صورتی به فرهنگ بدهند چنانچه آقایان اطلاع دارید جز چند دبستان نوبنیاد که از آثار نیک مرحوم مرآت است بقیه دبستان‌ها در عمارت‌های قدیمی و در اطاق‌های خیلی کوچک بدون رعایت بهداشت در هر اطاق هفتاد الی هشتاد شاگرد مثل گوسفند در آغل متراکم شده‌اند و در بالای سر آنها هم یک معلم حقیقتاً ناراحت ناراضی که از فشار زندگی به ستوه آمده است مثل مجسمه است و مبهوت آنجا ایستاده است این طرز تعلیم و تربیت ما است. سرانجام این تعلیم و تربیت به امتحانات می‌رسد وضع امتحانات هم همین است که ملاحظه می‌فرمایید وزارت فرهنگ شلوغ است و میتینگ می‌دهند و داد و فریاد می‌کنند نمره زیاد می‌خواهند البته بیچاره‌ها تقصیر ندارند برای این که وضع فرهنگ طوری نیست که
بتوانند تحصیل بکنند. برای این که اساس درست نیست به هر حال با تذکر این مقدمات که عرض کردم بنده پیشنهادات و نظریاتی دارم که با یک عده از استادان و دبیران و آموزگاران کارآزموده و در عین حال صالح فرهنگ مشورت کردم و تهیه کردم که آن را قرائت می‌کنم و استدعا می‌کنم آقایان توجه بفرمایند و از وزارت فرهنگ هم تقاضا می‌کنم مورد توجه قرار بدهد آنچه که در اختیار خود دارد وزارت فرهنگ خودش اجرا بکند و آنچه تصویب‌نامه دولت لازم دارد تصویب‌نامه صادر کند، بلکه انشا الله از این هرج و مرج نجات پیدا کنیم این است پیشنهاد بنده:
۱ - وزارت فرهنگ اقدام قانونی نماید که از زیر بار نظارت وزارت دارایی که در حقیقت حکومت وزارت دارایی است خلاص شود بودجه و اعتبارات وزارت فرهنگ در اختیار آن وزارت قرار گیرد.
۲ - بودجه وزارت فرهنگ پس از تفکیک اعتبارات دانشگاه‌ها متناسب با جمعیت مملکت بین استان‌ها تقسیم شود.
۳ - در هر استان یک نفر مدیر کل از کارمندان مطلع و درست کار وزارت فرهنگ با تصویب هیئت وزیران و فرمان همایونی منصوب شود و در حدود قانون اختیارات تامه داشته باشد.
۴ - مدیر کل فرهنگ هر استان مسئول امور فرهنگی استان بوده و مستقلاً وظایف خود را انجام دهد.
۵ - در مرکز هر استان یک انجمن فرهنگ مرکب از یک نفر نماینده روحانیون یک نفر نماینده انجمن شهر یک نفر نماینده بازرگانان منتخب از اطاق بازرگانی یک نفر نماینده از کسبه و اصناف انتخاب و این عده نسبت به تأسیس مدرسه و مخارج فرهنگ هر استان نظارت نمایند و همچنین انجمن فرهنگ در جمع اعانات و کمک به دانش آموزان از تمام مقضیات محلی استفاده کنند و به اشخاص صلاحیت‌دار اجازه افتتاح مدارس بدهند.
۶ - انتخاب مدیران دبستان‌ها با نظر آموزگاران هر شهر باید باشد و او در تمام امور داخلی مدرسه مختار باشد.
۷ - عده دانش آموزان هر کلاس از ۳۰ نفر نباید تجاوز کند و کار هر معلم معین و محدود باید باشد.
۸ - ساختمان برای مدارس از اعتبارات و عوارض شهرداری‌ها باید تأمین شود.
۹ - وزارت فرهنگ راهنما و نظارت عالیه بر تمام ادارات فرهنگ داشته و از دخالت و تمرکز بی‌مورد امور در مرکز باید خودداری کند.
۱۰ - وزارت فرهنگ باید دستگاه اوقاف را مطلقاً از وزارت فرهنگ انتزاع نماید و به یکی از دو طریق ذیل عمل کند:
الف - دستگاه اوقاف به کلی منحل شود و مصارف امور خیرات و مبرات مطلقه هر استان با نظر شورایی به نام شورای اوقاف در محل انجام گیرد و دعاوی اختصاصی و امر تولیت و غیره به محاکم صالحه ارجاع شود.
ب - اداره اوقاف تبدیل به یک اداره مستقل با تشکیلات منظم و دقیقی بشود (در این باره نظریات مشروحی است که اگر وزارت فرهنگ خواستند مستقیماً به آن وزارتخانه خواهم فرستاد)
۱۱ - برای تأمین زندگی آموزگاران آیین‌نامه استخدامی جدید شامل موارد ذیل باید تنظیم گردد.
الف - تأمین زندگی فردی آموزگار (به وسیله حقوق ثابت)
ب - کمک هزینه برای تأهل آموزگار.
ج - کمک هزینه برای اولادان آموزگار.
د - مبلغی برای بیماری و از کار افتادن آنها در نظر گرفته شود.
توضیحاً معروض می‌دارد که آموزگار باید اعتماد و اطمینان قطعی داشته باشد که تمام حوائج لازمه زندگانی او را دستگاه فرهنگ تأمین می‌کند.
کسی که تأمین حیاتی نداسته باشد نمی‌تواند مسئولیت زندگی و حیات عده‌ای دانش آموزان را در دست بگیرد.
۱۲ – دبیرستان‌ها کاملاً مستقل بوده و رؤسای دبیرستان‌ها به انتخاب دبیران به عمل آید.
۱۳ - وزارت فرهنگ اعتبار مقتضی برای دبیرستان‌ها در نظر گرفته به تناسب عده هر دبیرستان تقسیم کند.
۱۴ - کلیه مخارج هر دبیرستان به نظر رئیس آن باید باشد.
۱۵ - زندگی و شغل دبیران مانند آموزگاران باید قانون استخدام خاصی داشته باشد.
۱۶ - کارمندان آموزش باید به کار آموزش اشتغال داشته باشد و اگر در وزارت فرهنگ ادامه خدمت آنان ضروری است رتبه آنان تبدیل به رتبه اداری بشود ما می‌بینیم اغلب استادان و دبیران وزارت فرهنگ کار می‌کنند و از تمام مزایای استادی و دبیری استفاده می‌کنند در صورتی که رتبه اداری غیر از رتبه استادی و دبیری است.
۱۷ - اداره تربیت بدنی مطلقاً از وزارت فرهنگ تفکیک و تحت نظر انجمن ملی تربیت بدنی قرار گیرد.
۱۸ - اداره باستان‌شناسی و هنرهای زیبا و موزه و غیره یک اداره مستقل تحت نظر وزیر فرهنگ باشد.
۱۹ - تحصیلات اجباری ۵ سال در تمام دبستان‌ها پنج کلاسه می‌شود دبیرستان‌ها نیز پنج کلاسه و مدارس حرفه‌ای و صنعتی شود و فقط یک نوع دبیرستان تعلیمات عمومی مانند مدارس فعلی برای تهیه محصل در دانشگاه به تعداد معینی بوده و دانش آموز با مسابقه انتخاب کند.
بعد از پنج سال تحصیلات دبیرستان و دبیرستان‌ها به شعبات ادبی و علمی تجزیه و دو سال تحصیلات آنان نیمه اختصاصی بوده و با مسابقه به دانشگاه وارد شوند این نوع دبیرستان‌ها باید تعداد معینی دانش آموز داشته باشد تا مناسب با احتیاجات دانشگاه قبول شوند.
۲۰ - نسبت به آموزشگاه‌های روستایی و تعلیم و تربیت اطفال کشاورز در قرا قصبات پروژه مفصلی دارم که یا در نطق قبل از دستور دیگری به عرض خواهم رسانید و یا اگر آقای وزیر فرهنگ واقعاً مایل به اصلاح امور فرهنگ باشند نتیجه مطالعات و نظریات خود را در اختیار ایشان خواهم گذارد.
تمام اینها نظریاتی است که با نظر یک عده از استادان دانشگاه و دبیران کار آزموده فرهنگ تهیه شده و امیدوارم وزارت فرهنگ مورد توجه قرار دهد که انشاءالله معایب فرهنگ بر طرف بشود البته عرایض دیگری هم دارم که در جلسات آینده به عرض مجلس شورای ملی می‌رسانم (احسنت)
نایب رئیس - آقای دولت‌آبادی.
دولت‌آبادی - بنده میل داشتم که اگر فرصتی دست داد قبل از دستور راجع به مطالب اساسی مربوط به امور کشور نسبت به اوضاع ادارات و سازمان آنها که به نظر بنده علت اصلی بی‌ترتیبی کارهای مملکت همین عدم ثبات کارهای کشوری است عرایضی بکنم. ولی باز هم اوضاع اصفهان و بی‌ترتیبی کار آنجا مجبورم کرد که از این نظر اساسی خودم صرف‌نظر بکنم و اگر امروز هم تضییع وقتی از آقایان می‌کنم باز در اطراف کار اصفهان عرایضی بکنم، کارخانه‌جات اصفهان که مکرر در موضوع آنها صحبت شده چهار ماه است در سخت‌ترین وضع و بحرانی‌ترین اوضاع می‌گذراند. چهار کارخانه در اصفهان مدت‌ها است تعطیل است و در نتیجه این تعطیل چهار هزار نفر کارگر بیکار در اصفهان وجود دارد که هر روز آلت دست یک عده می‌شوند و متأسفانه در اثر تحریکاتی که در اصفهان هست هر روز آنها را به راهی می‌برند. این کارگران به حق باید مطالبه نان و کار بکنند و به همین ترتیب هم به این عنوان همه روزه دم استانداری و در تلگرافخانه تحصن اختیار می‌کنند و مطلب‌شان را به تهران و اولیای امور اصفهان معروض می‌دارند ولی متأسفانه چون توجهی نشده به تدریج تحریکاتی هم در میان آن افراد می‌شود و بنده می‌ترسم که این تحریکات نتایج بسیار وخیمی برای اصفهان داشته باشد (صحیح است) در این مدت آنچه با دولت‌ها صحبت کردم، همه وقت به عنوان فرستان هیئت‌ها به اصفهان مدتی امرار وقت کردند و متأسفانه از فرستادن این هیئت‌ها به هیچ وجه نتیجه‌ای نگرفتیم. اخیراً هم دولت جناب آقای دکتر مصدق با این که ما خیلی امیدواری داشتیم به این که در کارها تصمیمات سریع بگیرند و مخصوصاً در این موقع که کار نفت در بین است به امور کارگری توجه فوق‌العاده بکنند متأسفانه هنوز کار اساسی در این قسمت نکرده‌اند. به نظر من به جای آن که فکر بکنند که چون کار نفت در بین است سایر کارها را بگذاریم تا بعد انجام می‌شود، باید این گونه امور جزیی را زودتر توجه بکنیم و اصلاح بکنیم تا وسیله تبلیغی به دست دیگران ندهید (صحیح است) به طوری که آقایان اطلاع داردند (صفایی - اینها جزیی نیست آقا کلی است) همه روزه در جراید خارجی و حتی در داخله یک تبلیغاتی بر علیه تصمیماتی که مجلس گرفته است می‌کنند، بنده معتقدم ما برای آن که جلوگیری از این تبلیغات بکنیم در درجه اول باید به اصلاح امور کارخانه‌جات و وضع کارگری فعلی توجه داشته باشیم. البته کارخانه‌جات اصفهان به نظر بنده عیب امروزیش مربوط به تقصیر کارفرمایان است که در سابق وسیله کار امروز را فراهم نکرده‌اند امروز هم اگر کارفرمایان حاضر باشند یک خدماتی بکنند به طوری که عرض کردم یک تحریکاتی هست که اختلافی بین کارگر و کارفرما تولید می‌کنند ولی هر چه باشد اینها بالاخره تقصیر دولت‌ها است پنج سال بیشتر هم بالاخره دولت‌ها باید توجه داشته باشند که وضع کارخانه‌جات ملی و وضع کارفرمایان را نگذاشته باشند یک سوء استفاده‌های زیادی بکنند و وضع کارخانه‌جات این صورت بشود. به هر حال بنده تمنا می‌کنم از دولت تصمیم قطعی در این قسمت بگیرد و این چند روز هم که با آقایان تماس پیدا کردم به بنده فرمودند که زودتر ترتیبی در این کار می‌دهیم. به هر صورت بنده انتظار دارم که در این دو سه روز تصمیمی راجع به کارخانه‌جات اصفهان گرفته شده باشد که رفع نگرانی از آن جهت از مردم اصفهان و بنده بشود عرض دیگر بنده موضوع ساختمان‌ها و اعتبارات عمرانی است. متأسفانه در اول سال آقای وزیر دارایی دستور داده‌اند که اعتبارات مصوبه را هم نپردازند و به این عنوان که پول نیست به کارمندان دولت در درجه اول حقوق باید پرداخته شود از امور عمرانی جلوگیری شده در صورتی که از تمام بودجه ما که در حدود هزار میلیون تومان است فقط صد میلیون صرف امور عمرانی می‌شود، ولی همین صد میلیون اگر ما حساب بکنیم می‌بینیم در ماه تقریباً ۹ میلیون تومان است و اگر به هر فردی به طور متوسط چهار تومان، ۴۰ ریال بدهید در حدود هفتاد
و پنج هزار نفر کار می‌کند، همان طور که دولت فکر آن صد و پنجاه هزار نفر مستخدم دولت است باید فکر آن ۷۵ هزار کارگر بیجاره این هم که توی بیابان‌ها یا در شهرها برای راه سازی و ساختمان‌ها کار می‌کردند و به حقوق مختصری قانع بودند بکند (صحیح است) از این گذشته ما انتظار داشتیم سازمان برنامه یک کارهای اساسی بکند می‌شنوم قسمتی از پول‌های سازمان برنامه را هم دولت گرفته (پیراسته - سازمان برنامه را هم دولت گرفته و من می‌ترسم این دستگاه عمرانی هم ده پانزده روز دیگر به کلی فلج بشود. به طوری که اطلاع دارم ... یک قدری آب خوردن بیاورید.
شوشتری - آقا ماه رمضان است.
دولت‌آبادی - ببخشید آقا، بنده متوجه نبودم چون دهانم خشک شده بود به این قسمت توجه نکردم.
مطلبی که عرض کردم موضوع سازمان برنامه بود که آن هم کاری نمی‌کند عرض کنم کار راه آهن مشهد هم تعطیل شده است بنده انتظار دارم دولت فکری بکند در این قسمت که این کارهای ساختمانی جریان عادی خودش را پیدا کند.
موضوع دیگری که می‌خواستم به عرض‌شان برسانم موضوع دانشکده پزشکی اصفهان و نواقص آن است که چون این چند روزه راجع به دانشکده‌ها و نواقص آنها مذاکرات زیاد شده و نواقص دانشکده ما هم نظیر همان‌ها است دیگر بنده عرایض زیادی در این قسمت نمی‌کنم. نسبت به آموزشگاه پزشکی اصفهان تقاضایی از طرف دانشجویان شده که تقدیم مقام ریاست می‌کنم و امیدوارم که توجهی در این قسمت بکنند.
عرض دیگرم راجع به موضوع تریاک و وضع خرید تریاک است در سال‌های گذشته که قیمت بازار بین‌المللی تریاک ارزان شد دولت قیمت خرید را ارزان کرد. ولی امسال باز هم که صدی پنجاه بر قیمت علاوه شده است متأسفانه به همان قیمت می‌خواهند بخرند و هنوز اعتباری هم برای خریدش نداده‌اند و از طرفی هم این جنس را قاچاق تشخیص می‌دهند، نه مردم می‌توانند به طور آزاد بفروشند و نه دولت خریداری می‌کند.
بنده معتقدم در این قسمت دولت باید توجه مخصوص بکند و اگر در کشت تریاک هم نظری دارند و می‌خواهند جلوگیری از کشت آن بکنند مخصوصاً در قسمت‌هایی مثل اصفهان انتظار داریم با تأسیس کارخانه قند ترتیبی بدهند که جبران خسارت کشاورزان در این قسمت شود.
موضوع عرض دیگرم راجع به این است که در چندی قبل در زمان دولت اسبق کیلویی یک ریال به عوارض شکر اضافه شد برای تعاون در تهران یک تشکیلاتی دارد ولی در شهرستان‌ها به هیچ وجه تشکیلاتی برای این کار ندارند. و معلوم نیست که این پول به چه مصرفی می‌رسد. تمنا می‌کنم که این را چون یک تحمیلی است بر طبقه سوم یا لغو بکنند یا همان طور که منظور دولت در موقع صدور همین تصویب‌نامه بود، این را به مصرف فقرا برسانند که اگر از فقرا چیزی گرفته می‌شود باز هم به مصرف فقرا برسد. علاوه بر این به موجب قانون مالیات بر درآمد شهرداری‌ها سهمی از مالیات بر درآمد شرکت‌ها که شعبه مرکزی‌شان در تهران است دارند.
مثلاً از بانک ملی شاید در سال بیست میلیون تومان مالیات بر درآمد می‌گیرند این مالیات بر درآمد تنها مربوط به شهر تهران نیست، بلکه شعبات بانک ملی که کار می‌کند این عواید را دارد، در قانون مالیات بر درآمد هم صریحاً نوشته شده است که درآمد هر شهرستان باید به مصرف همان شهرستان برسد ولی متأسفانه نمی‌دهند تمنا دارم سهمیه هر شهرستان را به خودش اختصاص دهند.
عرض دیگرم راجع به یک قسمت شکایت اهالی هرزاوند اصفهان است. با این که دولت لایحه فروش خالص‌جات را تقدیم مجلس کرده به عنوان این که اینها نتوانسته‌اند پول بانک را بپردازند، دولت و بانک نسبت به تملیک املاک اراضی آنها اقدام کرده این شکایتی را که کرده‌اند به مقام ریاست تقدیم می‌کنم و تمنا می‌کنم که توجهی در این قسمت بشود.
جناب آقای امینی بنده عرایضم را ختم می‌کنم و جوابی به آقای امینی که راجع به هیئت مدیره چای بیاناتی فرمودند عرض می‌کنم ما که از وضع کار آنها اطلاعی نداریم ولی به موجب تذکراتی که در کمیسیون برنامه به آقای مدیر عامل داده شد، یکی از اعتراضاتی که به این آقایان می‌کردند. این بود که مرکز شرکت‌شان در رشت است و به عنوان این که مرکز شرکت در رشت است در شهر تهران فوق‌العاده می‌گیرند. این قسمت را آقای مدیر عامل مورد توجه قرار دادند.
نایب رئیس - آقای دولت‌آبادی وقت شما تمام شد.
دولت‌آبادی - بنده می‌دانم وقتم تمام شده گفتم این آخرین حرفم است در اثر رسیدگی به این اعتراض که از طرف کمیسیون برنامه شده آقای مدیر عامل تغییری در وضع آنجا دادند. معهذا باید رسیدگی شود که اگر به آنها هم ظلمی شده رفع شود.
عرض دیگرم یک شکایتی امروز صبح به بنده شد جناب آقای دکتر فاطمی توجه بفرمایید یازده نفر به عنوان همکاری خلیل طهماسبی دستگیر شده بودند و فعال استیناف رأی داده است به برائت آنها که چند روز است باید آزاد شده باشند امروز شکایت می‌کنند که پس از سه چهار روز هنوز آزاد نشده‌اند، این را توجه بفرمایید که زودتر آزاد شوند (صحیح است)
رئیس - آقای دکتر فاطمی
دکتر فاطمی - مطالبی که اینجا آقایان می‌فرمایند البته همه یادداشت می‌شود و خدمت آقایان وزرا عرض می‌کنم و امیدوار هستم که روی هر کدام جداگانه اقدام شود و به عرض‌تان برسانم مطلبی را اینجا جناب آقای فرهودی فرمودند راجع به شایعاتی که در یکی دو روزنامه خوانده‌اند در مورد معامله پنبه و زمین گمان می‌کنم آقایان نمایندگان فارس که اینجا تشریف دارند اطلاع دارند راجع به معامله پنبه فارس اصلاً معامله‌ای هنوز انجام نشده است و پریروز شرکت نساجی کاغذی نوشته است که آقایان نمایندگان فارس صاحبان کارخانه‌ها که صحبت کرده بودند این پنبه در محل بماند و به قیمت روز خریداری کنند هنوز مراجعه نکرده‌اند تکلیف این را معلوم بکنند و البته همان طوری که فرمودند شایع است که در معامله‌ای که انجام نشده است یک میلیون تومان سوء استفاده شده است (اسلامی - دویست هزار تومان) خوب باز هشتصد هزار تومان تخفیف مرحمت فرمودید شایعه دیگر راجعب به معامله زمین بوده است بنده می‌خواهم عرض کنم حضورتان اگر هر یک از آقایان مدرک و سندی تصویب‌نامه‌ای ورقه‌ای اطلاعی پیدا کردند که دولت یا یکی از افراد دولت یک ریال سوء استفاده کرده است آن دولت دیگر قابل بقا نیست دولتی که بخواهد از مال مردم و از خزانه مردم و از اعتبار مجلس و از اعتماد مجلس سوء استفاده بکند و لو یک ریال باشد باید به شدیدترین مجازات برسد (صحیح است) و بنده از آقایان استدعا می‌کنم کوچک‌ترین اطلاعی از هر یک از افراد به دست آمده آن را در اینجا صریحاً بفرمایید شایعات اگر به نظرتان صحیح آمد بفرمایید آقایان همیشه تمام وزارتخانه‌ها در اختیارتان هست مدارک این جور شایعات را از وزارتخانه مربوطه بخواهید و از اداره مربوطه‌اش بپرسید اگر چنانچه مسلم شد که یک دینار و یک ریال سوء استفاده شده است نه تنها اینجا باید سؤال شود بلکه باید استیضاح بشود و آن دولت برود برای این که اگر دولتی بخواهد از اعتماد مجلس سوء استفاده بکند به هیچ وجه در خور احترام نیست. (صحیح است) مطلبی که آقای برومند فرمودند اینجا راجع به (دولتشاهی - بفرمایید خریده‌اند یا نخریده‌اند) عرض می‌کنم اساساً همچو چیزی نیست که خریده باشند یا نخریده باشند و مطلقاً چنین چیزی وجود نداشته است و یک دروغ صرف و محض است و مطمئن باشید جناب آقای دولتشاهی که اگر این طور سوء استفاده وجود داشت این طور چیزها نوشته نمی‌شد مطلبی راجع به آقای آشتیانی‌زاده فرمودند بنده عرض می‌کنم که به هیچ وجه ایشان به نام نماینده کارگر تشریف بردند ایشان درخواست تذکره سیاسی مثل همه آقایان وکلا کردند و تشریف نبردند و هیچ سمتی هم از طرف دولت به ایشان داده نشده است درباره نماینده کارگر هم آقای برومند مطلبی فرمودند که نماینده دولت را گفته‌اند ۸ لیره بگیرد و نماینده کار گر را گفته‌اند فوق‌العاده در روز سه لیره می‌گیرد باید توجه بفرمایند که رئیس هیئتی که می‌رود این یک احتراماتی دارد یک پذیرایی‌هایی دارد و یک وضعیتی دارد که با نماینده کارگر فرق دارد و وضعیت او طوری است که بایستی احترام هیئتی را که همراه او هستند نگهداری بکند با این وضعیت ما طبق مقررات موجود عمل می‌کنیم آنچه که وزارت دارایی می‌تواند عمل بکند این بوده است که گفته‌اند مثل سابقه‌ای که وجود داشته است بپردازند در قدیم هر چه می‌گرفته است نماینده کارگر آن را هم بهش بپردازند با این وصف به وزارت دارایی تذکر داده می‌شود که اگر اشکالی هست زودتر رفع بکند (شوشتری - اصلاً رفتن آنها لازم هست؟) خوب اینها یک تعهدات بین‌المللی است ایران هم یک تعهدات بین‌المللی دارد که باید آن تشریفات را انجام بدهد (اسلامی - ملت بیچاره) ولی این ملت بیچاره آقای اسلامی وقتی که تعهدات بین‌المللی داشت باید انجام بدهد سی و سه ملت انجام داده است نمی‌شود به این حرف که ملت بیچاره است نباید نماینده‌اش برود در آنجا در کنفرانس شرکت بکند بلکه باید برود و مطالبی هم که دارد آنجا بگوید برای این که تنها مرجعی که شاید همیشه به درد ایران خورده است همین اداره بین‌المللی کار بوده است که همیشه متخصص و نماینده برای ما فرستاده است این تشکیلات تعاونی که داده شده است اگر ما استفاده نکرده‌ایم گناه ما است و الّا آنها همیشه مشاور فرستاده‌اند همیشه کمک کرده‌اند و خیال می‌کنم که برای ملت ایران هم خیلی گران تمام نمی‌شود
(اسلامی - دهقانان عده‌شان بیشتر است) خوب وقتی کنفرانس بین‌المللی دهقانان هم که شد نماینده می‌فرستیم راجع به زمین هم که آقای شوشتری تذکری فرمودند الان آقای وزیر کشور به بنده تذکر فرمودند که به شهربانی دستور اکید فرموده‌اند که در این مورد از سوء استفاده جلوگیری بشود و این عده‌ای که رفته‌اند زمین‌ها را اشغال کرده‌اند بلافاصله به وسیله محاکم قضایی و محاکم انتظامی از آنها خلع ید کنند آقای دولت‌آبادی راجع به اصفهان و کارخانه‌های اصفهان صحبت‌هایی فرمودند که چون در تمام این جریانات خود آقای دولت‌آبادی وارد بودند و در حدود تصویب‌نامه و کمکی که به کارخانه‌ها شده است چه در اصفهان و چه در تبریز و چه در سایر نقاط بنده گمان می‌کردم که آقای دولت‌آبادی این دولت را متهم به قصور و مسامحه نفرمایند متأسفانه نمی‌دانم که برای ایشان چه سوء تفاهمی پیدا شده است که اینجا فرمودند که چهل روز از تاریخ دولت آقای دکتر مصدق گذشته باز هم هنوز در این مورد کاری نکرده است جناب آقای دولت‌آبادی دولت با ضعف مالی و با وضعیت مشکلی که داشت شش میلیون تومان در اختیار این کارخانه‌ها گذاشت که به آنها کمک بشود (اسلامی - این کار بسیار بی‌جایی بود) و این از این جهت بود که این کارخانه‌چی‌ها یک حربه درست کرده‌اند که آن هم کارگر است و آن این است که تا با آنها صحبت می‌کنی فوری در کارخانه را می‌بندند مثل این که کارخانه پدرش است در کارخانه را می‌بندند و عده زیادی کارگر گرسنه را به خیابان‌ها رها می‌کنند ما برای این که برای آخرین دفعه این حربه را از آنها بگیریم گفتیم که دولت کمکی که می‌کند این است که پیش پرداختی از بابت اجناسی که برای ارتش و شهربانی می‌خرد به شما می‌دهد ولی اگر بعد از این کارخانه را برخلاف قانون کار بستید بلافاصله تعقیب قانونی می‌شوید برای این که کارخانه با خانه شخصی خیلی تفاوت دارد نمی‌شود با زندگی چند هزار نفر کارگر هر روز بازی کرد (اسلامی - این پول‌هایی که گرفته‌اند همه خوردند و رفتند باید تعقیبشان کرد)
عرض کنم که در آن کمیسیونی هم که بود می‌گفتند این هیئت‌ها که می‌فرستید دردی دوا نمی‌کند گفتم آقا در تهران نشستید و با دست به دست مالیدن این هم دردی را دوا نمی‌کند پس جنابعالی یک مژده‌ای بدهید به ما و به نظر ما این طور رسیده که هیئتی بفرستیم آنجا تعقیب بکند همان طوری که در آذربایجان جناب آقای اسکندری اطلاع دارند همین کار را کردیم هیئتی را فرستادیم که برود گزارش بدهد و پیشنهاد بکند که دولت چه کاری بکند وقتی پیشنهادات رسید در جلسه دولت مطالعه بشود و دستور لازم داده بشود که عمل بکنند و الّا اگر دست به دست مالیده شود همان طوری که فرمودید وقت می‌گذرد و اتفاقاً کارهای کارخانه‌های اصفهان با کمال سرعت انجام شده است ولی جناب آقای دولت‌آبادی نباید توقع داشته باشند که در ظرف این چهل روز یک اعجازی به وقوع بپیوندد این دستگاه آقای دولت‌آبادی دستگاه چهل روز قبل است ما دستگاه را که عوض نکردیم با کمال آرامش با منتهای تأنی حرکت کردیم بالاخره ما در تمام این مدت کاری که توانستیم بکنیم آن کارخانه‌هایی که بسته شده بودند و یکی از آنها ۶ ماه رویش صحبت می‌شد با تمام مشکلات اداری و مالی که بود آمدند و یکی از این کارخانه‌ها را راه انداختند این دو تا هم خود آقای دولت‌آبادی می‌دانند که یک مشکلاتی دارد یعنی بانک ملی رفته است به توصیه سازمان برنامه پولی داده است دو ماه دیگر به سر رسیدش مانده است ما می‌گوییم آقا یک مردی ورشکسته است باید تکلیفش معلوم شود تو می‌گویی به من حرف نزنید دو ماه دیگر به من بگویید این مرد ورشکسته است این ۷۰۰ و ۸۰۰ نفر کارگر بیکار هستند باید زودتر این کارخانه را باز کرد می‌گوید مقررات بانک به ما اجازه نمی‌دهد خود ایشان تشریف داشتند اعضا و افراد حقوقدان را آوردیم که در این باب چاره‌اندیشی بشود در هر صورت اگر عرض نکنم که نصف وقت دولت را کار اصفهان گرفته است باید عرض بکنم که ثلث وقت دولت صرف کار اصفهان شده است (جمال امامی - آقای دکتر فاطمی نامه‌ای الان از اهالی جنوب شهر رسیده است این را مطالعه بفرمایید در جلسه بعد جواب بدهید) یازده نفری هم که آقای دولت‌آبادی فرمودند اگر چنین چیزی باشد که محکمه دستوری داده (آزاد - حکم عدلیه اینجا است) حکم عدلیه که توی جیب بنده نیست حکم عدلیه را باید به یک کسی ابلاغ بکنند و بعد بگویند چرا این را اجرا نکردی از اینجا از پشت تریبون بنده که این مطلب را نمی‌توانم عرض کنم البته جناب آقای وزیر کشور شخص جناب آقای وزیر دادگستری دستور خواهند فرمود که اگر حکمی صادر شده است بلافاصله حکم قانونی را اجرا خواهند نمود و بنده یقین دارم که کوتاهی نخواهد شد و نگرانی نه برای آقای آزاد باقی نخواهد ماند.
آزاد - آقای رئیس حکم را مرحمت کنید به آقای معاون نخست‌وزیر بخوانند.
دولت‌آبادی - طبق ماده ۹۰ یک توضیح مختصری دارم.
نایب رئیس - فرمایش جنابعالی را تحریف نکردند و توهین هم که نشده است معهذا مختصر بفرمایید.
دولت‌آبادی - نه خیر ولی فرمایش ایشان طوری بود مثل این که من برای کارفرمایان صحبت می‌کنم نظر من این نبود که شش میلیون تومان پول به کارفرمایان اصفهان یا به کارخانه‌جات داده بشود بنده نظرم به کار کردن کارخانه‌جات بود شش میلیون تومان را که اولاً موضوع پول بانک که با ربح صدی هشت به ایشان داده‌اند یک اعتباری است با این که بنده نمی‌خواهم از آنها دفاع بکنم ولی باید عرض کنم که این یک کمک مؤثری نیست و آن هم نه تنها به اصفهان داده شده به کارخانه‌جات تبریز هم داده‌اند بنده عرض کردم اعزام هیئت‌ها فایده ندارد خیلی فرستاده شده تا حالا نتیجه نگرفته‌ایم و بنده متأسفانه با این که جناب آقای دکتر فاطمی فرمودند نصف وقت دولت صرف کار اصفهان شده هنوز ما چهار هزار نفر بیکار داریم و من نمی‌دانم با نصف وقت دیگرش چکار کرده‌اند.
۳ - تصویب پیشنهاد مسکوت ماندن گزارش کمیسیون کشور راجع به اصلاح دو ماده از قانون انتخابات انجمن شهر.
نایب رئیس - وارد دستور می‌شویم گزارش کمیسیون کشور راجع به اصلاح دو ماده از قانون تشکیل انجمن شهر مطرح بود آقای نبوی پیشنهاد مسکوت ماندن این گزارش را کرده بودند آقای نبوی پس می‌گیرید یا رأی بگیریم؟
نبوی - آن روز ذهن آقایان حاضر نبود و حالا هم نیست من پیشنهاد کردم که مسکوت بماند برای یک جلسه دیگری و اگر هم حالاموافقت کنید که بگذاریم برای جلسه دیگر و در خارج توافق کنیم با یک صورتی بگذرد بنده هم موافقم.
نایب رئیس - چون موافق و مخالف صحبت کرده و به مرحله رأی رسیده ناچاراً باید رأی بگیریم (خسرو قشقایی - بنده پیشنهاد رأی با ورقه کرده‌ام) نمی‌شود در این مورد طبق ماده ۱۵۴ رأی با ورقه گرفت رأی با قیام و قعود حتمی است آقایان توجه بفرمایند گزارش راجع به اصلاح دو ماده از قانون تشکیل انجمن شهر مطرح بود آقای نبوی پیشنهاد مسکوت ماندن لایحه را کرده‌اند آقایانی که موافقنند قیام بفرمایند (عده زیادی برخاستند) تصویب شد.
۴ - طرح و خاتمه مذاکره گزارش کمیسیون نظام راجع به مستمری وراث شهدای جنگ.
نایب رئیس - یک گزارشی از کمیسیون نظام رسیده راجع به افسران و درجه‌داران و پیشنهادی هم از طرف بیست نفر آقایان رسیده که این گزارش به قید یک فوریت مطرح شود قبل از این طرحی که آقایان داده‌اند پیشنهاد هم سه روز قبل داده شده و به علاوه خودش هم یک ماده واحده است و خیلی مختصر است قرائت می‌شود آقایان موافقت بفرمایند که کمک به این افسران بشود (صحیح است)
(به شرح زیر خوانده شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی امضاکنندگان زیر تقاضا داریم گزارش کمیسیون نظام راجع به اعطای یک درجه بالاتر به افسران و درجه‌داران و سربازان شهید مقدم در دستور قرار گیرد و به قید یک فوریت در مجلس مطرح و تصویب شود.
صدری. ذوالفقاری. فقیه‌زاده. قرشی. بزرگ‌نیا. مهدوی. عباسی. گنجه. کهبد. حمیدیه. شوشتری. افشارصادقی. عبدالحسین مجتهدی. دکتر مجتهدی. پناهی. نورالدین امامی.
نایب رئیس - اصل گزارش هم خوانده می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی کمیسیون نظام آقای وزیر جنگ به لایحه دولت راجع به اعطا یک درجه بالاتر به افسران و درجه‌داران و سربازان شهید رسیدگی نموده ماده واحده پیشنهادی را عیناً تصویب و اینک گزارش شور اول آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
ماده واحده - افسران و درجه‌داران و سربازان کادر ثابت ارتش و همردیفان آنان و سایر کارمندان ارتش که از سوم شهریور ۱۳۲۰ به مناسبت انجام وظیفه به هر نحو در وقایع عملیات جنگی مقتول و یا معدوم شده یا بشوند شهید تلقی شده و قبل از شهادت به یک درجه و یا رتبه بالاتر مفتخر خواهند شد مستمری وارث قانونی این شهدا طبق حقوق و مزایای درجه یا رتبه اعطایی (به میزان حقوق و مزایای افسران حاضر خدمت) از تاریخ تصویب این قانون قابل پرداخت می‌باشد.
مخبر کمیسیون نظام - تیمورتاش
فرامرزی - اینجا نوشته‌اند مطرح و تصویب شود اگر رأی به این پیشنهاد دادند معنی آن این است که گزارش تصویب شده این کلمه را باید بردارند فقط بماند طرح بشود.
اسلامی - وزیر دارایی باید باشد این لایحه مالی است
نایب رئیس - آقای اسلامی اجازه بفرمایید لایحه مال وزارت جنگ است معاون وزارت جنگ هم اینجا هست نظم مجلس مراعات بفرمایید گزارش کمیسیون مجدداً قرائت می‌شود.
(به شرح سابق قرائت شد)
نایب رئیس - اولاً رأی گرفته می‌شود برای طرح این لایحه
فرامرزی - من اخطار دارم با آن عبارت قابل طرح نیست باید اصلاح شود.
نایب رئیس - تأمل بفرمایید آقای فرامرزی رأی گرفته می‌شود برای طرح لایحه آقایانی که موافقند این لایحه طرح و جزو دستور باشد قیام فرمایند (اکثریت برخاستند) تصویب شد فوریت مطرح است آقای مهدی ارباب
مهدی ارباب - بنده مخالف نیستم موافقم
نایب رئیس - آقای اسلامی مخالفید؟ بفرمایید.
اسلامی - بنده از این جهت مخالفم با فوریت که طرحی یا لایحه‌ای هر وقت تقدیم می‌شود بایستی وزیر مربوطه یک توضیحاتی در اطراف این موضوع بدهد (آزاد - باید برود به کمیسیون بودجه) و به علاوه بایستی برود به کمیسیون بودجه آقای وزیر دارایی یا معاون وزارت دارایی درش اظهارنظر بکند اینجا ما الان در یک ابهامی هستیم نمی‌دانیم جناب آقای معاون وزارت جنگ که آیا این درجاتی که می‌خواهند اعطا کنند چطور است به این که در جنگ کشته شده بسیار مفید است و به عقیده بنده به جای یک درجه باید دو درجه بدهند ولی آن که طیاره سوار شده رفته به آسمان بگردد افتاده پایین آن شهید راه جنگ نیست عرض می‌کنم که اینجا باید توضیح بفرمایند که این درجاتی که می‌دهند با حقوق است یا افتخاری است اگر با حقوق است بنده اینجا یک پرانتزی باز می‌کنم و آن این است که البته حقوق داده نمی‌شود ولی مزایای آن تقاعد را آنها استفاده خواهند کرد وقتی که یک درجه بالاتر باشد البته حقوقش یک قدری فرق می‌کند بنابراین باید نماینده وزارت دارایی حضور داشته باشد تنها اگر دادن یک درجه خالی است و افتخاری است و حقوقی نیست البته احتیاجی به حضور نماینده وزارت دارایی نیست بنده خواهش می‌کنم که چون لوایح بایستی دارای یک مقدمه‌ای از طرف وزارت مربوطه باشد و در این لایحه آن را ما نمی‌بینیم و در حال ابهام هستیم آقای معاون وزارت جنگ یک توضیحاتی بدهند که ما روشن بشویم.
نایب رئیس - اصل لایحه به امضای وزیر دارایی و وزیر جنگ رسیده و از این نظر اعتراض ایشان وارد نیست آقای شوشتری موافقید بفرمایید.
شوشتری - بسم الله الرحمن الرحیم تشویق از کارمندان و وظیفه شناسان از وظایف اولیه هر ملتی است اگر سربازی رفت انجام وظیفه کرد و در راه ایفای وظیفه و خدمت به مملکت کشته شد البته باید حق احترام داشته باشد و نسبت به او آن مملکتی که آن فرد برای او فداکاری کرده تشویقش کند در حیاتش تشویق کند در مماتش هم تشویق کند ما بعد از هزار سال برای مشاهیر خودمان افتخار می‌کنیم احتراماتی قائلیم هیچ افتخاری بالاتر از سربازی و جانبازی در راه مملکت نیست (صحیح است) اگر یک طرحی به این پاکیزگی آمده است عقیده من این است که در اطراف آن هیچ بحثی نکنیم بدون چون و چرا تصویب بکنیم آن فرمایش آقای اسلامی هم صحیح است در راه ایفای وظیفه باید معلوم شود به عقیده من افراد ژاندارمری و شهربانی هم که در راه ایفای وظیفه مثلاً یک نفری که رفت عقب سر دزد رفت عقب سر راهزن او هم اگر کشته شد او هم باید مشمول این قانون بشود (صحیح است) آن پاسبانی هم که در راه ایستاده و مردم را دارد هدایت می‌کند و زیر ماشین می‌رود و تعقیب دزد می‌رود و کشته می‌شود آن را هم آقایان موافقت بفرمایید که مشمول این قانون باشد (صحیح است، احسنت)
نایب رئیس - آقای مخبر کمیسیون
تیمورتاش) مخبر کمیسیون نظام(- عرض کنم اساس مطلب محتاج به توضیح بسیار نیست بلکه خود طرز تهیه ماده واحده به اندازه کافی روشن است موضوع این است به کسانی که در عملیات جنگی از شهریور به بعد شهید شده‌اند یک درجه اضافه بدهند برای آنها در واقع باید در نظر گرفته شود این هم مربوط به آن بیچاره‌ای که جانش را فدای مملکت کرده نیست بلکه بیشتر مربوط به وارث آنها است و آنها هم باید زندگی بکنند و به عقیده من حداقل ممکن کمکی که بشود به یک کسی که جانش را در راه مملکت فدا کرده همین تشویقی است که به بازماندگانش بشود بنده اساساً با نظری که جناب آقای شوشتری فرمودند راجع به شهربانی و ژاندارمری موافقم البته این بحثی است که بعداً باید پیشنهاد بشود.
اسلامی - با حقوق است یا بی‌حقوق؟
مخبر کمیسیون - با حقوق اینجا سر مطلب این است که یک حقوق بیشتری به وراث کسانی که در راه مملکت فداکاری کرده‌اند داده شود.
نایب رئیس – آقایانی که با فوریت اول این لایحه موافقند قیام فرمایند (عده کثیری برخاستند) تصویب شد گزارش کمیسیون نظام مطرح است آقای اسلامی مخالفید بفرمایید.
اسلامی - بنده عرض کردم که با اصل این لایحه مخالف نیستم (یک عده از نمایندگان - لایحه نیست طرح است) طرح است؟ مگر نمایندگان تهیه کرده‌اند (خیر) پس لایحه است ولی چون در فوریت که مخالفت کردم نمی‌شد زیاد صحبت کرد بنده در کلیات اینجا چند نکته‌ای را متذکر می‌شود و این اول اعتراض بنده اعتراض اصولی است اگر ما یک لایحه بسیار مفید یا یک طرح خیلی مؤثری که در تأمین آسایش کلیه ملت ایران آن طرح اثر داشته باشد و بخواهیم مطرح کنیم باز هم بایستی تمام جهات قانونیش را مراعات کنیم بنده اینجا اعتراض کردم که چون این لایحه بالاخره لایحه مالی است باید نماینده وزارت دارایی اینجا حضور داشته باشد متأسفانه به استناد این که این طرح خیلی طرح مفیدی به هیچ وجه توجهی نکردند و مقام ریاست هم نسبت به این موضوع سکوت کردند و حتی تأیید می‌کنند نظر بنده را که آقای وزیر دارایی امضا کرده‌اند بنابراین خود همین تذکر تأیید نظر بنده است که بایستی حتماً نماینده وزارت دارایی اینجا حضور داشته باشد بعد از بیان مطلب بنده اینجا خواستم که دو نکته را متذکر شوم که اتفاقاً آقای شوشتری اینجا بیان فرمودند یکی راجع به ژاندارم‌ها و پاسبان‌ها یا افسران ژاندارمری و شهربانی بوده بنده بعضی از این افسران شهربانی را که اگر اسم ببرم شاید همه آقایان به زهد و تقوای‌شان تصدیق بکنند گاهی آنها هم خیلی اظهار نگرانی می‌کنند از این تهمت‌ها و از این افترا آت و از این توهین‌هایی که در بعضی از جراید و در مجلس گفته می‌شود که آنها نوکرهای مختاری بوده‌اند و نمی‌دانم چه بودند از این صحبت‌ها (حائری‌زاده - صدی نودشان آن طوری بودند) صدی نود را هم بنده قبول دارم شاید صدی نود و پنج این طور بودند ولی پنج درصدشان شاید افسران شریفی باشند که واقعاً همه آقایان آنها را می‌شناسند من اینجا نمی‌خواهم اسم ببرم که حمل به تملق یا چاپلوسی بشود این است که راجع به این قبیل اشخاص که واقعاً با کمال جدیت در ژاندارمری و یا در شهربانی دارند خدمت می‌کنند اینها را باید تشویق کرد و آن اشخاصی که دنبال یک جریانات خاصی بوده‌اند آنها را باید تنبیه کرد و الّا تذکر یک نکته‌ای که نوکر مختاری بودند یا آن یکی بودند موردی ندارد اگر اصل مجازات و مکافات در این مملکت اجرا شود یعنی فلسفه‌ای که علمای علم حقوق برای مجازات اصلاً تعیین کرده‌اند در این کشور مراعات شود هیچ وقت این پیش‌آمد نمی‌کند سؤالی که بنده از آقای معاون وزارت جنگ داشتم این است که توضیح بدهد تقریباً جمع این مبلغ چقدر می‌شود و آقای نبوی هم اینجا یادداشتی مرقوم فرموده‌اند که این سؤال را بنده اینجا بکنم و الان آقای وزیر دارایی و یا معاونشان اینجا حضور ندارند که بنده از ایشان بپرسم که آیا این حقوق و این اضافاتی که داده خواهد و بسیار به جا و شایسته است آیا از بودجه اختصاصی خود وزارت جنگ است یا یک رقم علیحده‌ای است که باید وزارت دارایی تصویب بکند این هم یک مسأله‌ای است که بنده خواستم سؤال کنم که سؤال دوم است یک مطلب دیگر هم هست که ما نسبت به وزارت جنگ به بعضی تشکیلات‌شان اعتراض داریم اعتراض‌مان برای این نیست که با این سازمان وزرات جنگ مخالفتی داریم هیچ مخالفتی نداریم بلکه برای هر کشور زنده جنگ و وزارت جنگ و ارتش لازم است ولی متأسفانه در مملکت ما این به این بودجه سرشاری که برای وزارت جنگ داده می‌شود به هیچ وجه من‌الوجوه به مصرف واقعی خودش نمی‌رسد بنده من باب نمونه عرض می‌کنم که اگر فرض بفرمایید استاندار رشت محتاج بوده که از رشت ۵ کامیون سرباز بفرستد به رودبار برای این که آنجا قوای نظامی در شهربانی و ژاندارمری بر اثر پیش‌آمدی که کرده کافی نباشد اداره ارتش یعنی قسمت مالیش خواهد گفت که آقا ما بودجه نداریم که برای کامیون‌ها تأمین سوخت کنیم بنابراین استاندار باید از جیب خودش پول بدهد تا برای پنج کامیون بنزین بگیرد و برود آنجایی که لازم است نمونه این را اگر جنابعالی لازم داشته باشید بنده خصوصی ممکن است عرض کنم که نظایرش کجا بوده بنده می‌پرسم پس این همه سوخت و بنزین و کوپن‌هایی که از طرف وزارت جنگ داده می‌شود برای چیست؟ بنده با این دولت کاری ندارم این تحت یک اصولی است که همیشه همین طور بوده ولی از طرف دیگر اتومبیل وارد کرده بودند و به افسران فروختند و به آنها سوخت خصوصی در ماه می‌دهند دویست تومان سیصد تومان که اینها بتوانند از اتومبیل شخصی‌شان استفاده کنند ولی اگر یک وقتی یک شهری دستخوش آشوب بشود برای برقراری نظم عمومی لازم باشد یک چند کامیون سرباز برود به یک نقطه‌ای خواهند گفت که آقا ما اعتباری نخواهیم داشت من تعجب می‌کنم که واقعاً اگر ارتش که انشاءالله همین طور است مال ما است و استانداری و فرمانداری و شهرداری هم مال ما است پس چرا با هم اختلاف دارند و چرا گوش به حرف هم نمی‌دهند و بالاخره این امر موجب خواهد شد که بنده پیش‌بینی می‌کنم که غالب شهرها مثل بعد از شهریور خواهد شد و به کلی از دست مأمورین دولت شهرها خارج خواهد شد بنده الان وضع مازندارن را طوری می‌بینم که اگر اتحادی بین قشونی و وزارت کشور نباشد
من اینجا اعلام خطر می‌کنم که ۶ ماه دیگر آنجا وضعش خراب خواهد شد برای این که یک قسمت مازندران جزو رشت است (امینی - یک قسمت از رشت جزو مازندران است) با یک قسمت از رشت جزو مازندران است بنده این را هم تأیید می‌کنم استاندار مازندران در ساری نشسته اگر بخواهد دستوری برای شهسوار بدهد بایستی جلب نظر فرمانده تیپ گیلان را بکند و حال این که با این تلفن و این ارتباطات با این دستگاه‌ها به هیچ وجه میسر نیست بایستی تمرکزی در استان‌ها باشد و اگر دستوری دولت می‌خواهد به استاندار بدهد و همان طور به رئیس شهربانی و رئیس ستاد در مرکز آقایان اولیا بنشینند یک تصمیم واحد بگیرند و روی آن تصمیم واحد نظری بدهند به مأمورین که آن را اجرا بکند هر یک از مأمورین در شهرستان‌ها برای خودشان فعال مایشا هستند این است که این کار پیشرفت نمی‌کند بنده نگران هستم این موضوع را بنده خواستم در این موقع متذکر بشوم و مجدداً تقاضا می‌کنم این دو مطلب توضیح بدهید که یکی آن مبلغ کلی که به این افسرهای شهید داده خواهد شد چقدر است و از بودجه اختصاصی وزارت جنگ است یا یک رقم دیگری است یک موضوع دیگری اینجا توضیح بدهید چون همیشه مذاکراتی که در اطراف یک قانونی می‌شود آن مذاکرات همیشه مورد استفاده برای تفسیر قرار می‌گیرد این است که آقا اینجا بیان بفرمایید که افسران شهید یعنی آن اشخاص که مشمول این قانون می‌شوند چه قبیل اشخاصی هستند و در کجا اگر شهید شدند به چه نحوی اگر شهید شدند آن پاسبانی که به قول آقای شوشتری سر چهار راه ایستاده و می‌رود زیر ماشین به عقیده بنده او هم شهید راه است و آیا مشمول این قانون می‌باشد این است که اینجا آقا یک تفسیراتی بفرمایید فردا ممکن است که شما معاون وزارت جنگ نباشید یک کس دیگری بیاید قوانین را به دلخواه خودش تعبیر و تفسیر کند این است که الان قانون که اینجا مطرح است باید اینجا تفسیر بشود که فردا از روی این مذاکرات مجلس بخوانند و از روی آن استفاده کنند.
نایب رئیس - آقای معاون وزارت جنگ.
معاون وزارت جنگ (تیمسار سرلشگر وثوق) - بنده خیلی از آقایان نمایندگان محترم تشکر می‌کنم که مافوق آنچه را که ما تقاضا می‌کردیم می‌بینیم بعضی از آقایان پیشنهاد می‌کنند یعنی میل دارند به شهدای ارتش و افراد ملت که در راه انجام وظیفه جان‌شان را داده‌اند بیش از آنچه تقاضا شده کمک و همراهی بشود بنده به عرض می‌رسانم که همین طوری که در لایحه صریحاً قید شده هیچ جای شبهه نیست ما فقط تقاضا کردیم افراد و گروهبان‌ها و استوارها و افسرانی که در عملیات جنگی شهید شده‌اند مشمول این ماده خواهند بود برای سایرین هم البته خاطر آقایان مستحضر است که قانونی قبلاً گذشته و اشخاصی که در راه انجام وظیفه شهید می‌شوند بدون این که در عمل جنگی شرکت کرده باشند تمام حقوق به عنوان مستمری به ورثه آنها داده می‌شود ما این امتیاز را فقط تقاضا داریم که برای تشویق و تهییج افراد این مملکت در عملیات جنگی که در موقع مبادا شرکت بکنند داوطلب باشند و مطمئن باشند که اگر شهید شدند دارای یک امتیاز خواهند بود ورثه آنها بیچاره نخواهند شد به طوری که الان از شهریور ۲۰ به این طرف در عملیات شهریور و در عملیات آذربایجان عده‌ای از افسران جزء ما که حقوق فوق‌العاده ناچیزی داشتند و شهید شده‌اند ورثه آنها الان بیچاره‌اند و منتظر تصمیم آقایان هستند راجع به عده این افسران می‌توانم عرض کنم خیلی ناچیز است برای آن که فقط مشمول عملیات شهریور و عملیات آذربایجان خواهد بود و اضافه بودجه‌ای هم که تحمل می‌شود خیلی ناچیز است (صحیح است) چون آنچه که باید آنها بگیرند یعنی تمام حقوق که به طور مستمری پرداخت می‌شود تصویب شده است آنچه ما می‌خواهیم یک درجه بالاتر است یک درجه بالاتر مثلاً اگر یک ستوان یکمی که سال چهارمش باشد چهار چهارم اضافه حقوق را می‌گیرد یعنی در حقیقت همان حقوق سروانی را تمام می‌گیرد پس به هیچ وجه به بودجه تحمیلی نمی‌شود فقط یک افتخار درجه با حقوق است که برای وراث و بازماندگان آنها می‌ماند بنابراین از نظر بودجه خیلی کم است و فقط آنهایی که در اول درجه شهید بشوند قطعاً کمک بیشتری خواهند داشت راجع به موضوع همکاری ارتش با استانداری و سایر ادارات که اشاره فرمودند آنچه بنده اطلاع دارم ارتش همیشه و در همه جا با کمال حسن نیت در موقع پیش‌آمدهای غیر مترقبه از قبیل حریق شرکت می‌کنند و دفاع می‌کنند و حتی کامیون‌های ارتش آقایان اطلاع دارند برای حمل گندم به کار برده شد دلیلی ندارد که برای حمل افراد ژاندارمری و یا شهربانی داخل عمل نشود منتهی اگر داخل عمل می‌شود باید مطالق اصول و مقرراتی باشد در ارتش مثل سایر ادارات اصولی داریم آیین‌نامه‌ای داریم طبعاً اگر بنزین داده می‌شود مطابق یک بودجه معین است اگر اضافه داده بشود قطعاً باید تقاضای آن اضافه بشود بنابراین همکاری با سایر ادارات آنچه که بنده اطلاع دارم در هر موقع و در همه جا به حداکثر به عمل آمده و قطعاً طبق مقررات معینی بوده فعلاً دیگر عرضی ندارم اگر توضیحات دیگری هم لازم باشد با کمال میل حاضرم به اطلاع آقایان برسانم و فقط استدعا می‌کنم در مورد زنده‌ها هر چقدر سختگیری بخواهید بکنید بفرمایید اما راجع به شهدا استدعا دارم که این لایحه‌ای که الان ۴ سال است بلاتکلیف است بیش از این نگذارید بی‌تکلیف بماند (احسنت)
نایب رئیس - آقای ملک‌مدنی
ملک‌مدنی – آقایانی که اینجا مذاکره کردند مخصوصاً آقای اسلامی نظر مخالفی اظهار نکردند (اسلامی - صحیح است) زیرا تمام مجلس با مساعدت و کمک نسبت به افسران و درجه‌داران و افرادی که در راه خدمت به ملت و انجام وظیفه کشته شده‌اند و شهید شده‌اند همه موافقند که باز یک کمک‌هایی بشود تصور می‌کنم که هیچ کس مخالف با این باشد فقط یک توضیحی خواستند که اساساً توضیح‌شان به نظر بنده لازم بود و جنابعالی هم اگر توجه بفرمایید حقوقی که به ورثه این افسران شهد یا افراد داده می‌شود بنده تصور می‌کنم مال افسران از صندوق بازنشستگی پرداخت می‌شود و از بودجه نیست آقای اسلامی اینجا وجود جناب آقای وزیر دارایی ضرورت ندارد همین قدری که او امضا کرده است کافی است صندوق بازنشستگی علیحده‌ای است از این بازنشستگی آنها استفاده می‌کنند این است که به عقیده من وقتی که لایحه را وزارت دارایی تصدیق کرده و موافقت کرده از نقطه‌نظر مالی کافی است بنده تصور می‌کنم که آن تذکر جناب آقای شوشتری لازم است که در موقع خودش طرحی تهیه شود و این را باید وزارت کشور تهیه بکند چون ژاندارمری و شهربانی جزو وزارت کشور است و اگر لازم هست که امتیازاتی هم برای افسران ژاندارمری و شهربانی در نظر گرفته بشود باید وزارت کشور لایحه‌اش را تهیه کند و در لایحه وزارت جنگ نمی‌شود گنجاند و به طوری که تیمسار معاون وزارت جنگ فرمودند این کار مدتی است که به تأخیر افتاده بنده هم از آقایان استدعا می‌کنم با نظر مساعدی که دارند موافقت بفرمایند این لایحه تصویب بشود و معوق نماند.
نایب رئیس - پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده که قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم پس از یک مخالف و یک موافق به کفایت مذاکرات رأی گرفته شود. ناظرزاده
نایب رئیس - آقای ناظرزاده.
ناظرزاده - بنده تصور می‌کنم که این لایحه یکی از بهترین لوایحی باشد که از مجلس می‌گذرد و با توضیحاتی که آقای تیمسار معاون وزارت جنگ دادند همه آقایان موافقت دارند و چون چندین پیشنهاد رسیده که باید تکلیف آنها معلوم بشود استدعا می‌کنم به این پیشنهاد رأی داده بشود.
غلامرضا فولادوند - قابل رأی نیست پیشنهاد نمی‌خواهد فوریت دارد یک موافق و یک مخالف بیشتر نمی‌تواند صحبت بکند.
شوشتری - شور دوم است
نایب رئیس - فعلاً مثل شور دوم است چرا نمی‌توانند ۵ نفر هم می‌تواند به عنوان مخالف و ۵ نفر هم به عنوان موافق صحبت نمایند.
آزاد - فویت دوم مطرح است
نایب رئیس - فوریت دوم نمی‌خواهد چون لایحه به کمیسیون رفته و کمیسیون رفته و کمیسیون نظام گزارش داده است فعلاً گزارش کمیسیون هم که فعلاً خوانده شد بدبختانه آقایان توجه نکردند آقای جمال امامی شما با این پیشنهاد مخالفید؟
جمال امامی - بلی
نایب رئیس - بفرمایید
امینی - آقای رئیس اینجا حق برادری را انجام دادید.
جمال امامی - نه خیر آقایان منشی‌ها توجه نمی‌فرمایند عرض کنم که بنده همان طوری که با اعطای هر درجه و امتیاز و مزایا به افسران زنده مخالفم با اعطای درجه مزایا به افسران شهید موافقم (احسنت) چون اگر ما درست حساب بکنیم در این ۱۰ ساله اگر وجهی به مصرف خودش می‌رسد یا تقدیری به جای خودش می‌شود همین است (صحیح است) این قدر در ارتش ما درجه داده شده است که ارتش ما یواش یواش بر می‌گردد به ۵۰ سال پیش پر از امیر تومان و امیر نویان و سردار می‌شود که افسر بیش از تابین دارد (صحیح است) خدا رحمت کند رضا شاه فقید را در زمان او سروانی اهمیتش بیشتر از سپهبدی حالا بود (صحیح است) به جهت این که بخشش نمی‌فرمودند به اندازه استحقاق افسرها به آنها درجه می‌دادند حالا افسرها از این سوء استفاده کرده‌اند یا نکرده‌اند در موقعش تکالیف خودشان را انجام داده‌اند یا نداده‌اند این تقصیر ماها است که هیچ وقت تکالیف خودمان را انجام نمی‌دهیم فرمودند که عده این افسرها ناچیز است بنده عرض می‌کنم بدبختانه ناچیز است شماها در اینجا نباید باشید آقا شماها باید در سوم شهریور مثل آنها شهید شده باشید آن روز شما استحقاق به این سرلشکری پیدا خواهید کرد که شما هم شهید شده باشید ولی هیچ کدام‌تان استحقاق به این سرلشکری و سپهبدی ندارید آن روزی استحقاق پیدا می‌کنید که شما هم مثل آنها در خاک و خون
غلطیده باشید این است که استدعا می‌کنم مجلس شورای ملی برای یک مرتبه از یک عده ناچیزی به طوری که فرمودند تقدیر بکند و تنها موردی که مجلس شورای ملی باید از افسرها تقدیر بکند همین است (صحیح است – احسنت)
نایب رئیس - آقای جمال امامی به عنوان مخالف موافق صحبت فرمودند.
امینی - پس اجازه بدهید بنده هم به عنوان مخالف صحبت بکنم.
نایب رئیس - اعلام رأی می‌شود برای پیشنهاد آقای ناظرزاده.
عده‌ای از نمایندگان - مخالفی ندارد.
نایب رئیس - در هر صورت باید رأی گرفته شود عده برای رأی کافی نیست.
کشاورز صدر - آقای جمال امامی مخالفتشان را پس گرفتند.
نایب رئیس – باز هم رأی می‌خواهید آقای کشاورز صدر دو سال عمر مجلس دارد تمام می‌شود بدبختانه آقایان آیین‌نامه را نخوانده‌اند.
کشاورز صدر - مقام ریاست که احتیاج دارند قرائت فرمودند.
(با ورود چند نفر عده برای رأی کافی شد)
نایب رئیس - آقایانی که با کفایت مذاکرات موافقند قیام فرمایند (اکثر نمایندگان برخاستند) تصویب شد پیشنهاد قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای ناصر ذوالفقاری به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم شورای ملی
پیشنهاد می‌کنم به جای جمله شهید تلقی شده قبل از شهادت الی آخر (شهید تلقی شده و یک روز قبل از شهادت با حفظ ارشدیت درجه فعلی به یک درجه و یا رتبه بالاتر مفتخر خواهند شد)
ناصر ذوالفقاری
کشاورز صدر - جناب آقای رئیس یادداشت بنده را هم قرائت فرمایید شب جمعه است
نایب رئیس - آقای ناصر ذوالفقاری
ناصر ذوالفقاری - عرض کنم این جمله شهید تلقی شده و قبل از شهادت به یک درجه و یا مرتبه بالاتر مفتخر خواهد شد به عقیده بنده ناقص است و ممکن است خدای نکرده تبعیضی قائل شوند این باید به عقیده بنده اینجا شهید تلقی شده و یک روز قبل از شهادت با حفظ ارشدیت ذکر شود برای این که از درجه سروانی به سرگردی دوره‌اش ۴ سال است و ممکن است یک نفر در اوایل سال سروانی شهید شود و یک نفر هم در آخر سال چهارم یعنی دو روز مانده باشد که درجه بگیرد این تبعیضی است که ما بین یک نفری که دو روز مانده به درجه گرفتنش و یک نفری که چهار سال مانده است بنابراین بنده با حفظ ارشدیت پیشنهاد کردم که بتواند استفاده از آن حقوق و مزایایش بکند و پیشنهاد کردم که عبارت این طور اصلاح شود شهید تلقی شده و یک روز قبل از شهادت با حفظ ارشدیت درجه فعلی به یک درجه و یا رتبه بالاتر مفتخر خواهند شد.
چند نفر از نمایندگان - پیشنهاد خوبی است
محمدعلی مسعودی - آقای معاون وزارت جنگ موافقند و قبول می‌کنند.
معاون وزارت جنگ - بنده با این پیشنهاد موافقم.
تیمورتاش (مخبر کمیسیون نظام) - بنده هم موافقم.
دکتر هدایتی - بنده مخالفم
نایب رئیس - آقای فولادوند
غلامرضا فولادوند - بنده نوبتم را به آقای دکتر هدایتی می‌دهم.
دکتر هدایتی - آقای رئیس مرتب اشتباه می‌فرمایند
نایب رئیس - آقا اشتباه می‌فرمایید حالا ارفاق کردم. بفرمایید.
دکتر هدایتی - بنده متأسفم که با پیشنهاد آقای ذوالفقاری نمی‌توانم موافقت بکنم این مخالفت بنده هم فقط با پیشنهاد آقای ذوالفقاری نیست بلکه تا حدی با طرز تهیه ماده واحده است که طرحی نوشته شده که واضح نیست و ایشان خواسته‌اند تا حدی عبارت غلط را تصحیح بفرمایند خیلی از اشخاص در مملکت ما عادت دارند که با تخیل و وهم و فرض زندگی بکنند نویسندگان و تهیه‌کنندگان این ماده واحده هم از این قبیل بوده‌اند که فرضیه گذاشته‌اند در اینجا مرقوم فرموده‌اند افسران و درجه‌داران قبل از شهادت به یک درجه یا رتبه بالاتر مفتخر خواهند شد رتبه و درجه را به چه کسی می‌دهند؟ به کسی که مرده و امروز نیست درجه می‌دهیم؟ این یک فرضیه است یک وهمی است (تیمورتاش - این یک عمل پستومی است که همه جا می‌شود) بهتر این است که به جای این فرض یک حقیقتی را ما اینجا بگذاریم یعنی برای اشخاصی که در راه انجام وظیفه همان طور که آقای معاون وزارت جنگ اینجا توضیح دادند شهید شده‌اند حقوقی که به بازماندگان آنها می‌دهند حقوق یک درجه یک رتبه بالاتر باشد به جای این که ما درجه بدهیم حقوق مستمری که به بازماندگان داده می‌شود حقوق یک درجه بالاتر باشد این اشکال ندارد نظر وزارت جنگ و نظر آقای معاون وزارت جنگ هم تصور می‌کنم تأمین شده باشد.
دکتر کاسمی - تنها موضوع پول نیست موضوع افتخار نظامی است در همه جای دنیا معمول است.
دکتر هدایتی - افتخارات نظامی هم آقا درجه‌داران و رتبه‌داران که در اینجا قید شده که یک درجه با رتبه اضافه می‌شود درجه و رتبه را بنده برای یک مرد شهید شده نمی‌توانم افتخار تصور کنم.
رفیع - اگر در دنیا مرسوم است برای آن است که آنها به معاد معتقد نیستند برای آنهایی که به معاد معتقد هستند افتخار ابداً برای مرده فایده ندارد.
دکتر هدایتی - برای این که اخلالی هم خدای نکرده در افتخاراتشان نشده باشد با موافقت‌های آقای معاون وزارت جنگ پیشنهاد کرده‌ام که مطلب این جور اصلاح شود شهید تلقی شده و مستمری وراث قانونی این شهید طبق یک رتبه بالاتر تأمین می‌شود از این جهت هم از نظر وزارت جنگ و هم نظر آقایان تأمین شده است و هم یک فرضیه و خیالی را در این باره نکرده‌ایم.
نایب رئیس - آقای معاون وزارت جنگ.
معاون وزارت جنگ - بنده با پیشنهاد آقای ذوالفقاری از این حیث موافقت کردم که با این ترتیب عدالت و تعادل بیشتر مراعات می‌شود همان طور که به عرض آقایان رساندم با این ترتیب که اگر قید نشود با حفظ ارشدیت بسته به شانس آن مقتول است (امینی - مقتول معمولاً شانس ندارد) یعنی باید شانس آورد که سال اول ستوانی‌اش کشته شود و الّا اگر سال چهارم ستوانی کشته شد چهار چهارم حقوق مافوقش را می‌گیرد همان مزایای حقوق سروانی را می‌گیرد ولی امتیاز او فقط درجه است اما اگر کسی سال اول ستوانی‌اش شهید شد این یک مرتبه از چهار سال استفاده می‌کند یعنی حقوق سروانی را تمام می‌گیرد و البته این از عدالت دور است و تبعیض می‌شود و نباید گذاشت یک قانونی به تصویب برسد که یک قسمت عمده‌اش موکول به پیش‌آمد و شانس باشد با این پیشنهاد که با حفظ ارشدیت داده شود تعادل و عدالت برقرار می‌شود به این ترتیب که اگر کسی ستوان دو ساله است می‌شود ستوان یک دو ساله اگر یک کسی سروان ۴ ساله است می‌شود سرگرد ۴ ساله بنابراین عدالت و تعادل کاملاً برقرار است.
نایب رئیس- آقایانی که با پیشنهاد آقای ذوالفقاری موافقند قیام فرمایند (اکثر نمایندگان برخاستند) تصویب شد استدعا می‌کنم آقایان دو دقیقه تشریف نبرند و تأمل کنند چند پیشنهاد رسیده که سه چهار تایش وارد نیست اینها قرائت شود اقلاً امروز این شب جمعه این کار را تمام بکنیم.
(پیشنهاد آقای شوشتری به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی:
اینجانب پیشنهاد می‌کنم قانون و طرح مزبور را مشمول ژاندارمری و شهربانی نیز بنمایند.
شوشتری
ناظرزاده (منشی) و در همین زمینه آقای فقیه‌زاده و آقای کهبد پیشنهاد فرموده‌اند.
نایب رئیس - پیشنهاد خرج است و آقایان حق پیشنهاد خرج ندارند (صحیح است) پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود
(پیشنهاد آقای پیراسته به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی:
پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به ماده واحده اضافه شود:
افسران و درجه‌دارانی که در وقایع شهریور ۲۰ فرار کرده و با این عمل خیانت غیر قابل جبرانی به کشور نموده‌اند به وسیله دادستان کل کشور باید تحت تعقیب قرار گیرند و در شعب جزایی دیوان عالی کشور محاکمه شوند. دادستان کل می‌تواند برای تعقیب این افراد از کلیه کارمندان کشوری و لشگری برای اعطای نمایندگی و غیره استفاده نماید.
پیراسته
اسلامی - آقا قانون دارد
نایب رئیس - آقای اسلامی شما که خیلی حفظ انتظام را می‌فرمایید (اسلامی - صحیح است) آقای پیراسته این پیشنهاد مربوط به این قانون نیست.
پیراسته - اجازه بفرمایید بنده توضیح بدهم.
نایب رئیس - وارد نیست و توضیح ندارد.
پیراسته - آقای رئیس اجازه بفرمایید توضیح بدهم.
نایب رئیس - پس مختصر بفرمایید.
غلامرضا فولادوند - بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم حق ندارند در پیشنهادی که وارد نیست توضیح بدهند.
پیراسته - وقتی که توضیح دادم حضرتعالی توجه خواهید فرمود که وارد است منظور از این لایحه این است که کسانی که خدمت به جامعه کرده‌اند خدمت به ارتش کرده‌اند تشویق بشوند (صحیح است) تشویق بایستی با دو اصل توأم باشد تنبیه خائن و تشویق خادم تنها با این که یک کسی شهید شده بهش درجه بدهیم به یک کسی هم
که فرار کرده درجه بدهیم و ملک و ضیاء و عقار هم داشته باشد و اتومبیلش را هم سوار باشد و هر سال هم درجه بگیرد آقا این درست نیست بنده به شخص خاصی نظر ندارم اگر بخواهید خادم تشویق بشود و تشویق به خدمتگزاری بشود بایستی حتماً کسی که خیانت کرده مجازات بشود و این پیشنهاد کاملاً به این لایحه همانطور که شما خدمتگذاران راتشویق می‌کنید نسبت به کسانی هم که خیانت کرده‌اند اجازه می‌دهید دادستان کل که مرد بی‌نظری است رسیدگی کند آن قانونی که گذشته است خود آقایان ارتشی‌ها را مأمور کرده که به این کارها رسیدگی بکند و رسیدگی هم در شعب جزایی دیوان کشور به عمل آید و دادرس‌ها هم از دادگستری انتخاب شوند تا این که بعد از این در موقع خطر فرار نکنند و سینه‌های‌شان را برای ما سیر نکنند و بعد اینجا بیایند برای ما سپهبد و سرلشکر و امیر بشوند (آزاد - مخصوصاً در بانک سپه سپهبدی بگیرند) آقایان من یقین دارم اگر به این پیشنهاد رأی بدهید خدمت بزرگی به مملکت کرده‌اید.
امینی - اصل موضوع وارد نیست و قابل رأی نیست چه رسد به طرز تعقیب این موضوع قانون خاصی دارد.
پیراسته - پس خائنین دو مرتبه در این مملکت رشد می‌کنند.
نایب رئیس - پیشنهاد آقای پیراسته وارد نیست این موضوع قانون دارد اگر بخواهید باید طرحی تهیه نمایید این لایحه مربوط به افسران شهید است پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای دکتر هدایتی به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم عبارت (و قبل از شهادت به یک درجه و یا رتبه بالاتر مفتخر خواهند شد) از ماده واحده حذف و به جای (رتبه اعطایی) (رتبه بالاتر) قید شود.
دکتر محمدعلی هدایتی
نایب رئیس - آقای دکتر هدایتی
دکتر هدایتی - بنده مجبور هستم توجه آقایان نمایندگان محترم را به نکته‌ای که الان عرض کردم جلب بکنم و آقای دکتر معظمی فرمودند که با پیشنهاد اصلاحی بهتر می‌شود و بنده هم از این جهت مطلب را به صورت پیشنهاد دادم بنده نمی‌توانم بفهمم چطور برای شخصی که درگذشته است و از بین رفته است قانون می‌گذرانیم که برای او رتبه و درجه بدهیم (امینی - حسابش غلط است) آقای امینی چه فرمودید؟ (امینی - چیزی عرض نکردم با خودم بودم) بنده آن طوری که خودم می‌فهمم رتبه و درجه و تمام اینها برای اشخاص و افرادی است که قابل دیدن هستند و در حیات می‌باشند این درجات و رتبه‌ها برای ارواح نیست به روح اشخاص نمی‌شود درجه و مرتبه داد به این جهت بنده پیشنهاد کردم که اصلاح بشود که درجه و رتبه و افتخار و هر چه می‌خواهند بدهند برای ورثه آنها تعیین کنند نه برای خودشان
نایب رئیس - آقای معاون وزارت جنگ.
معاون وزارت جنگ - بنده خیلی معذرت می‌خواهم که فراموش کردم در آن موقع که اینجا آمدم این قسمت را جواب عرض کنم راجع به درجه‌دادن به اشخاص متوفی و شهدا این یک چیزی است که در تمام دنیا مرسوم است و به اصطلاح فرانسه Titr Posthume است که نشان و مدال و درجه برای تشویق خدمتگزاران مملکت داده می‌شود ولی چون فکر کردیم که ممکن است ذهن ما برای این حاضر نباشد مخصوصاً اصلاح شد و نوشته شد یک روز قبل از شهادت بنابراین این هم به شهید داده نمی‌شود در حقیقت نتیجه‌اش همان است ولی یک رو قبل از شهادت به ایشان درجه داده می‌شود و تصور می‌کنم که جواب قانع کننده به آقای دکتر داده شده باشد.
دکتر هدایتی - متشکرم بنده با توضیحاتی که دادید قانع شدم و پیشنهادم را پس می‌گیرم
(پیشنهاد آقای مهدی ارباب به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم: هزینه تحصیل افسران و افراد نظامی و ژاندارمری و شهربانی شهید (چند نفر از نمایندگان - پیشنهاد خرج است) تا سن بلوغ به عهده دولت خواهد بود.
مهدی ارباب
عده‌ای از نمایندگان - پیشنهاد خرج است.
(زنگ رئیس)
نایب رئیس - استدعا می‌کنم اجازه بدهید انتظامات مجلس حفظ بشود اول پیشنهاد باید قرائت بشود که ببینم پیشنهاد خرج است یا نیست این پیشنهاد خرج است پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای حاذقی به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم کلمه شهید به این طور ضمن تبصره تفسیر شود
تبصره ۱ - شهید عبارت از کسی است که به دست دشمن یا در ضمن عملیات جنگی کشته شده باشد. حاذقی
نایب رئیس - آقای حاذقی
حاذقی - این موضوع مورد توجه مجلس شورای ملی است که حتی‌المقدور بایستی در مواقعی که لوایح مالی به تصویب می‌رسد محدود بشود به آن حد ضرورت و لازم و طوری قانون تصویب بشود که از آن استفاده غیر منظوری نشود عموم آقایان نمایندگان موافق هستند که به افسران و افراد و درجه‌دارانی که در ضمن جنگ در ضمن مبارزه با دشمن در ضمن تعقیب اشرار و دزدان و در ضمن عملیات جنگی کشته می‌شوند به آنها کمک بشود و درجه بالاتر داده بشود و به خانواده آنها حقوق اضافی‌تر بدهند ولی چون سابقه دارد و ما می‌دانیم که از اغلب قوانین استفاده غیر منظور می‌شود بنده این پیشنهاد را کردم که مقصود آن افسران یا افراد یا درجه‌دارانی هستند که در ضن عملیات جنگی و مبارزه با دشمن کشته شده باشند برای این که سوء استفاده از آن نشود حال اگر این نظر تأمین می‌شود بنده اصراری ندارم.
نایب رئیس - آقای حاذقی پیشنهادتان را پس گرفتید؟
حاذقی - عرض کردم اگر منظور قانون همین است و نظرم را تأمین می‌کند عرضی ندارم و اگر تأمین نمی‌کند تقاضا می‌کنم که رأی بگیرید.
نایب رئیس - اگر را باید کی به آقا حالی بکند؟ خود آقا تشخیص بدهند.
حاذقی - پس نمی‌گیرم رأی بگیرید.
نایب رئیس - آقای معاون وزارت جنگ
معاون وزارت جنگ - توجه بفرمایید همان طوری که عرض کردم در ماده واحده صریحاً قید شده در وقایع عملیات جنگی مقتول بشود و فکر می‌کنم از این صریح‌تر نمی‌شود نوشت و نظر آقا کاملاً تأمین است.
حاذقی - پیشنهادم را پس گرفتم
(پیشنهاد آقای عباس اسلامی به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی:
پیشنهاد می‌کنم به جای کلمه به هر نحو در (حین انجام وظیفه) گذاشته شود.
اسلامی
نایب رئیس - آقای اسلامی
عباس اسلامی - اینجا بنده موقعی که در کلیات صحبت می‌کردم از آقای معاون وزارت جنگ تقاضا کردم که در این مورد هم یک توضیحات مفصلی بدهند که شهید و شهادت به چه چیزی اطلاق می‌شود اینجا یک کلمه‌ای که اضافه شده کلمه (به هر نحو) است این کلمه به هر نحو خیلی کشدار است با این که قوانین مملکتی ما قاطع و فارسی روشن و روبه راهی است انواع و اقسام تعبیرات و تغییراتی می‌کنیم تا چه رسد به کلمه به هر نحو در آن گذاشته بشود آقا جنابعالی حسن نیت دارید ممکن است یک شخص دیگری به هر نحو را به انواع مختلف تفسیر بکند این است که بنده پیشنهاد کردم که به هر نحو از اینجا اصلاً حذف شود ممکن است در یک جنگی یک نفر بیفتد توی چاه آیا این هم مشمول این قانون می‌شود؟ بنده می‌خواهم توضیحی بدهید که منظورتان چیست اگر توضیح قانع کننده دادید بنده پیشنهاد را مسترد می‌کنم یک موضوع دیگر این است که اینجا یک کلمه مستمر نوشته شده بنده معنی این را خوب نفهمیدم منظور این است که مثل سایر قوانین است که حقوق تقاعد افسران می‌گیرند یا این که به طور کلی در خانواده آن افسران شهید مادام‌الحیات این مقرری برقرار خواهد بود این را هم توضیح بدهند و یک پیشنهادی آقای پیراسته در اینجا دادند پیشنهاد خیلی خوبی بوده ولی بی‌خود این پیشنهاد را دادند برای این که گردن کلفت‌ها توی این مملکت تعقیب نمی‌شوند همین چند روز پیش انبار مهمات فارس را آتش زدند کی را تعقیب کردند شش ماه دیگر ملت ایران فراموش می‌کند و سمبل می‌شود آقا مجازات که برای گردن کلفت‌ها نیست این پیشنهادها برای بیچاره‌ها است و از آقای پیراسته معذرت می‌خواهم که جسارت کردم.
نایب رئیس - آقای اسلامی پیشنهادتان را پس گرفتید.
عباس اسلامی - پس گرفتم
(پیشنهاد آقای امینی به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم پس از کارمندان ارتش اضافه شود و داوطلبان. ابوالقاسم امینی
نایب رئیس - این پیشنهاد خرج است.
امینی - راجع به افسران وظیفه است حالا بنده توضیح می‌دهم شاید وزارت جنگ قانع شود.
نایب رئیس - نماینده حق ندارد پیشنهاد خرج بدهد. بفرمایید.
امینی - مقصود از داوطلب افسر وظیفه است کادر ثابت ارتش کادر معینی است که در ارتش هستند درجه می‌گیرند رتبه پیدا می‌کنند یک عده از افسران وظیفه هستند و حتی بنده هم که افسر وظیفه‌ای هستم فرض بفرمایید فردا که شما جنگی را می‌خواهید شروع بکنید بنده که داوطلب برای این کار شدم و شهید شدم به چه دلیل از نشان و درجه محروم باشم (عده‌ای از نمایندگان - افسر هستند) نه خیر کادر ثابت نیستند این را توضیح بدهند که افسر وظیفه جزو کادر ثابت هست یا نیست افسر وظیفه‌ای که مثلاً من خودم فردا بخواهم داوطلب
بشوم بروم جنگ چرا از افتخار محروم باشم.
غلامرضا فولادوند - حقوق تقاعد ندارد.
امینی - نشان می‌خواهند برای افتخار، نشان که پول نیست این در تمام ممالک مرسوم است.
نایب رئیس - این پیشنهاد وارد نیست پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای فقیه‌زاده به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم اشخاصی که در مانور زمینی و هوایی مقتول می‌شوند مشمول این قانون گردند.
فقیه‌زاده
نایب رئیس - آقای فقیه‌زاده این هم پیشنهاد خرج است چون یک عده‌ای را اضافه می‌کند.
فقیه‌زاده - بنده یک توضیح مختصری می‌دهم.
نایب رئیس - توضیح را بدهید ولی من رأی نخواهم گرفت.
فقیه‌زاده - اجازه بفرمایید آقای معاون وزارت جنگ فرمودند اشخاصی که در موقع جنگ شهید می‌شوند این قانون مشمول آنها می‌شود ممکن است در مانورهای زمینی و هوایی که همه ساله داده می‌شود اشخاصی مقتول بشوند بنده پیشنهاد کردم که این اشخاص هم مشمول این قانون بشوند حالا آقایان می‌خواهند رأی بدهند می‌خواهند رأی ندهند.
نایب رئیس - پیشنهاد خرج است قابل رأی نیست پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای کشاورزصدر به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم افراد ارتش هم مشمول این قانون باشند.
نایب رئیس - آقای کشاورز صدر.
کشاورز صدر - افراد ارتش دو نوع است یک نوع افراد وظیفه هستند که بعد از قانون نظام وظیفه هستند و یک نوع افراد داوطلبی می‌باشند که از پیش در ارتش هستند که به آنها درجه داده نشده مرادم این است که آیا این قانون مشمول آنها هم هست این یکی دوم آن که تقاضا دارم از آقای معاون وزارت جنگ و مجلس هم اجازه خواهند داد که بنده یک دقیقه این عرض را بکنم و ایشان هم جواب بدهند چون به نظر من بیان این مطلب لازم است ما قانونی برای فراریان سوم شهریور گذراندیم که دو نفر از قضات (یک نفر از نمایندگان - سه نفر) بله سه نفر از قضات و دو نفر از آقایان ارتشی‌ها بروند این قسمت‌ها را رسیدگی بکنند این را اصلاً یا اجرا نکردند یا ماست مالی کردند بنده به خراسان رفته بودم سرلشگری که مسلسل را به ۱۵ تومان و تفنگ برنو را ۱۰ ریال به افغان‌ها فروخته بود و الان سراغ دارم که بازنشسته است و الان به قدر شما آقای معاون وزارت جنگ دارد حقوق می‌گیرد من استدعا می‌کنم آقا بیایید اینجا توضیحی بدهید که شما راجع به این اشخاص چه کرده‌اید و چه خواهید کرد؟
نایب رئیس - این پیشنهاد آقای کشاورز صدر وارد نیست و چون پیشنهاد دیگری نرسیده است رأی می‌گیریم به اصل لایحه با اصلاح پیشنهادی که از طرف آقای ناصر ذوالفقاری شد و تصویب گردید آقایانی که با اصل لایحه و پیشنهاد آقای ذوالفقاری موافقند قیام فرمایند (اکثر نمایندگان برخاستند) تصویب شد. به مجلس سنا فرستاده می‌شود.
۵ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
نایب رئیس - چند طرحی به امضای آقایان رسیده یکی راجع به جنگل‌ها است دومی راجع به راه سازی است (مهدی ارباب - راه مقدم است) سومی طرحی است راجع به وزارت راه و عوارض گمرکی چهارمی طرحی است راجع به اصلاح قانون ثبت اینها به ترتیب در دستور گذاشته می‌شود که از جلسه آینده روز یکشنبه ساعت ۹ صبح خواهد بود و دستور جلسه طرح‌هایی است که به عرض آقایان رسید.
(جلسه ۵ دقیقه قبل از ظهر ختم شد)
نایب رئیس مجلس شورای ملی - نورالدین امامی