مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۳ اردیبهشت ۱۳۲۷ نشست ۶۷
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پانزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پانزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: متن قوانین - تصویب‌نامه‌ها - صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی - سوالات - اخبار رسمی - فرامین - انتصابات - آیین‌نامه‌ها - بخشنامهها - آگهی‌های رسمی
شماره تلفن: ۵۴۴۸ - ۸۸۹۴ - ۸۸۹۵ - ۸۸۹۶
سال چهارم - شماره ۹۴۵
مدیر سید محمد هاشمی
۲شنبه ۲۷ اردیبهشت ماه ۱۳۲۷
دوره پانزدهم قانونگذاری
شماره مسلسل ۱۵۷۷
مذاکرات مجلس شورای ملی
جلسه ۶۷
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز ۲۳ اردیبهشت ۱۳۲۷ نشست ۶۷
فهرست مطالب:
- ۱ - قرائت صورت مجلس
- ۲ - تقدیم لایحه شرکت دولت در قرارداد بین المللی هواپیمائی بوسیله وزیر امور خارجه
- ۳ - بیانات قبل از دستور آقایان دکتر عبده، دکتر شفق، وزیر امور خارجه راجع به اظهارات والاس
- دنباله جلسه
- ۴ - سؤال آقای تقی زاده از آقای وزیر دادگستری
- ۵ - قرائت نتیجه استخراج آراء سه کمیسیون
مجلس دو ساعت و ده دقیقه پیش از ظهر بریاست آقای امیر حسین ایلخان (نایب رئیس) تشکیل گردید.
- قرائت صورت مجلس
۱- قرائت صورت مجلس
صورت مجلس روز سه شنبه ۲۱ اردیبهشت ماه را آقای صدر زاده (منشی) بشرح زیر قرائت نمودند
دو ساعت و یک ربع بظهر روز سه شنبه ۲۱ اردیبهشت مجلس بریاست آقای رشا حکمت تشکیل وصورت جلسه پیش قرائت گردید.
اسامی غائبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شده‌است:
غائبین با اجازه ـ آقایان: محمد حسین صولت قشقائی – محمد علی دادور – عسکر صاحبجمع - ابولفضل تولیت – آقاخان بختیار – حسین وکیل – ناصر الدین ناصری – مخمد تقی بهار – ابولقاسم لیقوانی - یمین اسفندیاری – ابوالحسن حائری زاده – شکر الله صفوی – احمد فرامرزی.
غائبین بی اجازه – آقایان سلطانعلی شیخ الاسلامی – مهندس خسرو هدایت – احمد شریعت زاده – عبد القدیر آزاد – منوچهر گلبادی – علی اکبر سالار بهزادی – حسن مکرم – محمد عباسی – صفا امامی – بهاءاالدین کهبد – عدل اسفندیاری.
دیر آمدگان با اجازه ـ آقایان:دکتر مظفر بقائی – سلیمان ضیاء ابراهیمی - ابوالمکارم معتمد دماوندی – دکتر عبدالحسین راجی – محمد علی منصف – امیر حسین ظفر بختیاری – دکتر عبدالحسین طبا – عبدالرحمن فرامرزی – دکتر مصباح زاده.
دیر آمدگان بی اجازه - آقایان:عزت الله بیات – رضا آشتیانی زاده – مهدی ارباب – دکتر اعتبار - عبدالحسین اورنگ – ابولقاسم بهبهانی - محمد علی مسعودی – دکتر جواد آشتیانی - مسعود ثابتی - مهدی مشایخی - ابوالفتح قهرمان - محمد ساعد – آرام بوداغیان - عباس اسکندری - سلمان اسدی - صاحب دیوانی - عباس نراقی.
آقای دکتر متین دفتری راجع به پیشنهاد ارجاع لایحه مالیت بر در آمد و مطالعه کلیه پیشنهادها در کمیسیون توضیحاتی دادند و صورت مجلس تصویب و طرح آقایان نمایندگان راجع بنطق قبل از دستور قرائت شد آقای امیر تیمور اظهار عقیده نمودند که آقایان نمایندگان مطالب خود را باید بصورت سؤال از وزراء بخواهند و در صورتی که جواب ندهند استیضاح کنند، این طرح اسباب تضیع وقت مجلس و فوریت اول این طرح تصویت نشد آراء مستخرجه ی کمیسیونهای خارجه، بازرگانی و پیشه وهنر، پست و تلگراف، بهداری و نظام قرائت شد گزارش مرخصی آقای تقی زاده قرائت و تصویب شد. پیشنهاد آقای دکتر متین دفتری مبنی بر ارجاع لایحه بکمیسیون قرائت و اخذ رأی و تصویب شد آقای رئیس بیان داشتند بشرط آنکه پس از یک هفته گزارش آن بمجلس تقدیم شود.
آقای مکی در تعقیب سؤالی که راجع بعوارض بنزین نموده بودند گفتند با تصویبنامه دوره فترت این عوارض دریافت می‌شود که صرف اسفالت راههای درجه اول کشور شود چگونه بمصرف اسفالت فرودگاه آبادان رسیده‌است بعلاوه لازم است وزا رت راه بعرض مجلس برسانند چه مبلع از این راه جمع آوری شده‌است همچنین این تصویب نامه ضمن تصویبنامه‌های دیگر الغاء شده‌است یا خبر و نیز اضافه کردند که راه قم در ظرف چهار ماه بکلی خراب شده‌است آقای وزیر راه در آمد تصویبنامه را صد و چهل میلیون و کسری اعلام داشتند که ۷۵ میلیوم و کسری از آن موجود است و بقیه صرف اسفالت راههای مختلف کشور شده‌است. و راجع باسفالت فرودگاه آبادان با قرائت تصویبنامه گفتند شامل فرودگاه نیز هست در تصویبنامه هم تجدید نظر و لایحه آن تقدیم شده‌است و معتقد بودند که سه هزار کیلو متر راههای عمده کشور در ظرف دو سه سال ساخته و هزینه آن از این در آمد مستهلک شود.
آقای تقی زاده هم راجع بسؤالی که از وزارت داد گستری کرده بودند اظهار نمودند زودتر پاسخ دهند تا مقصود فوت نشود.
آقای وزیر دادگستری گفتند اعمالی که مورد سؤال ایشان است در دادگاههای دادگستری واقع نشده‌است پس از تحقیق پاسخ خواهند داد و نیز یک لایحه مربوط باصاح آئین نامه قانون دادرسی مدنی وکیفری تقدیم داشتند.
آقای دهقان راحع بسؤالی که از وزارت دارائی راجع بمنافع کشور از نفت جنوب نموده بودند توضیحاتی دادند و تقاضا نمودند دولت اقدام لازم و سریع بعمل آورد آقای وزیر دارائی راجع باجرای ماده ششم قرارداد و اقدامات دولت و مذاکرات شرکت نفت توضیحاتی داده گفتند در باب قسمت‌های دیگر هیئتی مشغول مطالعه هستند که منافع دولت تامین شود.
آقای دهقان گفتند توضیحات آقای وزیر دارائی مجلس را قانع نمی‌کند شرکت بحق ایران تجاوز کرده و قرارداد نفت جنوب اثر قانونی ندارد.
آقای اردلان مخبر کمیسیون محاسبات پیشنهاد نمودند که بودجه مجلس مطرح شود.
آقای کشاورز صدر مخالف بودند و تقاضا نمودند طرح مالیات بر زمین مطرح شود ورای به پیشنهاد آقای اردلان اخذ و تصویب و گزارش کمیسیون محاسبات مجلس قرائت شد.
آقای دکتر شفق راجع بچاپخانه مجلس بیان داشتند که این موسسه نه بازرگانی شده و نه با اصول مطابع دولتی اداره می‌شود همچنین راجع بوظایف کمیسیونهای مجلس و کمییسیون بودجه و نیز در باب طبع کتاب دهخدا که هزینه سنگینی خواهد داشت توضیحاتی دادند و تقاضا نمودند که باید موشوع رسیدگی کامل شود.
آقای اردلان مخبر کمیسیون راجع بچاپخانه محلس توضیحاتی دادند و نسبت بفرهنگ دهخدا گفتند دو جلد آن طبع شده و بفروش رسیده و از این راه تا حدی هزینه آن تامین می‌شود.
آقای رضوی راجع باصلاح امور اداری مجلس و رفع نواقص تند نویسی و لزوم تشریک مساعی ادارات تند نویسی و روزنامه رسمی و رعایت اصل سیزدهم قانون اساسی هنگام طبع و نشر مذاکرات مجلس در مطبوعات بیاناتی نمودند و معتقد بودند که رکن چهارم باید با رعایت اصول قانون اساسی در طبع و نشر مطالب نمایندگان مجلس نوعی عمل کند که معانی و تعبیرات اصلی محفوظ بماند.
آقای حاذقی کار پرداز در پاسخ آقای رضوی راجع بوضع ادارات مجلس از جمله تند نویسی و روزنامه رسمی آغاز سخن نمودند و چون عده برای مذاکراه کافی نبود بیست دقیقه بعد از ظهر جلسه ختم و بصبح پنجشنبه موقع مقرر محول گردید
نایب رئیس – آقای دکتر عبده راجع بصورت جلسه اعتراضی داشتید؟
دکتر عبده – قبل از دستود عرضی داشتم.
نایب رئیس ـ آقای حاذقی – در صورت جلسه فرمایشی دارید؟
حاذقی ـ نخیر
نایب رئیس – آقای معتمد دماوندی شما در صورت جلسه نظری داشتید؟
معتمد دماوندی ـ نخیر بنده قبل از دستور عرایضی دارم.
نایب رئیس – آقای ارباب مهدی.
ارباب مهدی– بنده هم قبل از دستور.
نایب رئیس - آقای مکی.
مکی- بنده قبل از دستور اجازه خواسته‌ام.
نایب رئیس – آقای عباس اسکندری.
عباس اسکندری -بنده اخطار نظامنامه دارم.
نایب رئیس - آقای آشتیانی زاده.
آشتیانی زاده – قبل از دستور عرضی دارم.
نایب رئیس - آقای کشاورز صدر.
کشاورز صدر - آقایان تصدیق میفرمائید که بایستی راجع بکارها و لوایحی که در مجلس مطرح می‌شود. مفید بحال مردم و کشور است سعی و اهتمام در تصویب آن زودتر بشود بنده خواستم استفاده بکنم و عرض کنم که قانون منع تجارت بیگانگان مدتی است آمده و در کمیسیون است (صحیح است) و یک مطلبی من شنیدم که ناگزیرم بعرض آقایان برسانم و آن این است گرجی مصری که یکی از تجار بیگانه‌است در حضور یک عده‌ای از تجار محترم ایرانی که مردمان صحیص العملی هستند اظهار کرده‌است که نمانده ژنرال موتور از آمریکا بایران آمده‌است برای اینکه نمایندگی خودش را بعنوان اینکه این قانون آمده از ما بگیرد و بدیگری بدهد و آن گرجی مصری گفته‌است که ما مبالغ زیادی پول خرج کردیم و نخواهیم گذاشت که این قانون تصویب شود …. (حاذقی ـ غلط کرده‌است) (معتمد دماوندی - بسیار بیجا کرده‌است) (حاذقی ـ باید در این هفته گزارش آن برگردد بمجلس) (مکی – البته گزارش آن زودتر بیاید بمجلس) استدعای بنده هم این است که زودتر بیاورند بمجلس چون که مفید بحال مملکت است.
نایب رئیس – مذاکراتی که در خارج می‌شود هیچوقت سندیت برای مجلس ندارد (صحیح است) و این حرفها صحیح نیست (کشاورز صدر ـ بفرمائید که آن قانون را زودتر بیاورند) چون دیروز هیئت رئیسه کمیسیون تعیین شده‌است آن لایحه هر چه زودتر بمجلس خواهد آمد. آقای امیر تیمور در صورت جلسه نظری دارید؟
امیرتیمور - بلی بنده بصورت جلسه از آن نظر اعتراض دارم که در جلسه گذشته نمایند محترم آقای دهقان سؤالی از آقای وزیر دارائی وآقای وزیر دارائی در جواب ایشان بیاناتی کردند که به عقیده بنده بیانات آقای وزیر دارائی بر وفق منافع و مصلحت کشور ایران نبود (صحیص است) البته این بیانات اگر بنمایندگی کمپانی بود برای کمپانی خیلی خوب بود و شاید صد میلیون لیره برای کمپانی ارزش داشت ولی این بر خلاف منافع ملت ایران است (صحیح است) و بنده لازم دانستم به بیانات آقای وزیر دارائی اعتراض شود.
نایب رئیس - آقای نبوی در صورت جلسه نظری دارید؟
نبوی - بنده قبل از دستور عرضی دارم.
عباس اسکندری ـ بنده اخطار نظامنامه دارم.
نایب رئیس - آقای اسکندری بفرمائید.
عباس اسکندی - در جلسه گذشته بنده بعلت کسالت حضور نداشتم، جناب آقای وزیر دارائی یک قسمت از بیاناتی را که بنده در اینجا راجع بکمپانی نفت جنوب و اقداماتی که دولت گذشته نموده بود کرده بودم تکذیب فرموده‌اند و گفته‌اند که هیچگونه اقدامی از طرف دولت سابق نشده‌است و ما هم اگر اقدامی می‌کنیم استیفای از مواد امتیازنامه‌است آقای امیر تیمور جواب کافی برای قسمت اخیر دادند و مجلس هم با اتفاق تام بیانات جناب آقای امیر تیمور را تأیید و تصدیق کرد که بکلی مذاکرات آقای نجم الملک وزیر دارائی بیمورد بوده‌است (صحیح است) (بعضی از نمایندگان -بضرر ملت ایران بوده) و اگر یکنفر نماینده‌ای نفت جنوب می‌خواست که از منافع او دفاع بکند این اندازه نمی‌توانست دفاع بکند و بلافاصله بنده مجبور شدم که یک نامه سر گشاده‌ای بجناب آقای عبداحسین هژیر وزیر مشاور بنویسم و البته از نظر آقایان هم گذشته‌است …
نایب رئیس ـ حضرت والا این اخطار نظامنامه ایست؟
عباس اسکندری - اجازه بفرمائید الان عرض می‌کنم اخطار نظامنامه ایست که آقای وزیر دارائی گفتند، هیچ قسم اسنادی راجع باقدام دولت سابق در دوسیه نبوده‌است و این را تکذیب کردند و یک قسمت از بیانات بنده را که اینجا کردم تکذیب کردند در صورتیکه اسناد هم موجود است و بنده هم باید تذکر بدهم چون بصلاح ملت ایران است.
نایب رئیس - تصور می‌کنم که این موضوع راجع بماده ۱۰۹ آئین نامه باشد و اخطار نظامنامه‌ای نیست برای اینکه اخطار نظامنامه یعنی خلاف قاعده‌ای در آیین نامه مجلس شورای ملی بشود این فرمایشات جنابعالی مربوط به اخطارنظامنامه‌ای نیست اجازه بفرمایید آقای وزیردارایی هم باشند که توضیحات آقا را اگر لازم بودجواب بفرمائید.
عباس اسکندری ـ اجازه بفرمائید عرض کنم چون بنده کسالت دارم ممکن است نباشم.
نایب رئیس ـ اجازه بفرمایید بنده وقت آقا را محفوظ میدانم.
عباس اسکندری ـاجازه بفرمائید ماده ۱۰۹ را بخوانند اولاً صحبت بنده چند کلمه بیشتر نیست و باضافه بر طبق ماده ۱۰۹ (آشتیانی زاده ـ موضوع مهم است بفرمائید آقا).. : بنده در اینجا گفته‌ام که دولت سابق راجع ببحرین و نفت جنوب اقدام کرده‌است(صحیح است) وآقای وزیر دارایی راجع به نفت جنوب گفته‌اند که چنین چیزی نیست، تکذیب کرده‌اند بیان بنده را، بنده به آقای عبدالحسین هژیر وزیر مشاور نوشته‌ام و در این مجلس هم می‌گویم که ایشان حاضر بشوند چون عضو کابینه گذشته بودند وقتی که نماینده نفت جنوب ‹‹گاتس›› برای این کار به تهران خواسته شد و در هتل دربند منزل داشت و از تمام مکاتبات و مقاولاتی که شده‌است آقای هژیر مستحضر هستند و اگر هم تأخیر در جواب بکنند برای این موضوع بخصوص نه برای این که یک رأی اعتمادی از دولت گرفته شود این سؤالی است که من او را مبدل باستیضاح می‌کنم برای اینکه موظف باشند جواب بدهند و بنده از مجلس شورای ملی تقاضا می‌کنم که راجع به این موضوع یک ‹‹آنکت›› فوری بکنند که این اسناد از وزارت دارایی دزدیده نشود به همین بیان می‌گویم (صحیح است) اینها موجود است و راجع به این قضیه دولت سابق اقدام کرده‌است، گذشته از این که اعلامیه داده‌است راجع به این قضیه من اطلاع دارم که مذاکره کرده‌اند و نوشتجات آن در وزارت دارائی موجود است، من تمنا دارم آقای عبدالحسین هژیر برای جواب حاضر شوند و اگر تا روز سه شنبه حاضر نشدند این سؤال من مبدل باستیضاح می‌شود نه برای رأی اعتماد و افتادن دولت برای اینکه مجبور بشوند جواب بدهند.
نایب رئیس ـ نظر به این که عده کافی برای تصویب مجلس نیست تصویب صورت مجلس را به بعد موکول می‌کنیم آقای وزیر امور خارجه
دکتر عبده ـ بنده قبل از دستور اجازه خواستم.
آشتیانی زاده ـ بنده عرض فوری دارم راجع به قبل از دستور راجع به این رئیس اداره تبلیغات.
- تقدیم لایحه شرکت دولت در قرارداد بین المللی هواپیمائی بوسیله وزیر امور خارجه
۲ـ تقدیم لایحه شرکت دولت در قرارداد بین المللی هواپیمائی بوسیله وزیر امور خارجه.
نایب رئیس ـ آقای وزیر امور خارجه بفرمائید.
وزیر امور خارجه ـ لایحه ایست که می‌خواستم تقدیم مجلس شورای ملی بکنم راجع به قرارداد بین المللی هواپیمائی که در شیکاگو منعقد شده. در ۱۹۴۴ قرار دادی برای مقررات هواپیمائی بین المللی تنظیم شده که ما در آن شرکت عضویت داشتیم و می‌خواستم خواهش کنم که این قرار داد با همان سرعتی که مستلزم همه ی کارهای مربوط به هواپیمائی است زودتر از تصویب مجلس شورای ملی بگذرد (صحیح است) ضمناً می‌خواستم عرض بکنم که برای جواب سؤال آقای ملکی حاضرم.
دکتر عبده ـ در این باب بنده هم سؤال کرده‌ام.
وزیر امور خارجه ـ حاضرم برای عرض جواب.
نایب رئیس ـ ده نفر از آقایان تقاضای نطق قبل از دستور کرده‌اند.
رضوی ـ بنده با ورود در دستور مخالفم.
- بیانات قبل از دستور آقایان دکتر عبده، دکتر شفق، وزیر امور خارجه راجع به اظهارات والاس
۳- بیانات قبل از دستور آقایان دکتر عبده، دکتر شفق، وزیر امور خارجه راجع به اظهارات والاس.
نایب رئیس ـ آقای دکتر عبده.
دکتر عبده ـ عرض کنم یک مطلب مهمی است که می‌بایستی به عرض مجلس برسد آقایان توجه بفرمائید مطالبی که به عرض آقایان میرسانم تا چه اندازه در سرنوشت این مملکت ممکن است مؤثر باشد موافقت بفرمایند بنده عرایضی که دارم بکنم (صحیح است) بنده دیروز در روزنامه‌ها خواندم که هانری والاس لیدر حزب سوم ممالک متحده امریکا چندی پیش نطقی در مجلس نمایندگان یعنی در کمیسیون خارجه مجلس نمایندگان ایراد کردند (یک نفر از نمایندگان ـ خودشان می گویند دیوانه‌است) و ضمن آن نطق مطالبی گفتند که با منافع و مصالح کشور ما تطبیق نمی‌کند، گفتند باید سعی نمود همان تفاهمی که در ۱۹۰۷ بین انگلستان و روسیه در خاور میانه حاصل گردید بین امریکا وروسیه به میزان وسیعتری حاصل شود ـ (جمعی از نمایندگان ـ رسمیت ندارد) بلی البته رسمیت ندارد ولی چون لدر حذب سومی است بنده خیال می‌کنم همان طوری که ایشان به خودشان حق می‌دهند در سرنوشت یک مملکتی یک حرفهایی بزنند بنده هم که نماینده این مجلس هستم حق دارم دفاع کنم (حاذفی ـ ایشان حق ندارند ولی شما حق دارید) این موضوع بنده را تحریک کرد وقتی که دیدم در محل رسمی او نطقی ایراد کرده‌است بمناسبت یادداشت‌های مبادله ی اخیر بین شوروی و امریکا که اگر دولتین امریکا و شوروی بتوانند در منطقه خاور میانه با یک دیگر اشتراک مساعی نمایند مسلما بیشتر مسایل بین المللی حل خواهد شد، اینست که بنده اهمیت دادم به این موضوع و خواستم توجه آقایان را جلب کنم از لحاظ این که این مرد بالاخره یک عده معدودی تابعین دارد و کاندیدای ریاست جمهوری است برای دوره ی دیگر و بعلاوه در کمیسیون خارجه که یک محل رسمی است چنین اظهاراتی کرده‌است بنده یک جهت دیگر هم دارم برای اینکه راجع به این موضوع صحبت کنم و آن این است که در سانفرانسیسکا با ایشان ملاقات کردم من طبیب و روانشناس نیستم ولی تا این اندازه‌ای که ‹‹بن سانس ›› من و عقل سلیم من اجازه می‌دهد ایشان را یک مرد عادی نیافتم، ایشان یکی از آن رجالی هستند که معمولا اصل خالف تعرف را اصل کارشان میدانند، تعجب در این است همین آقای والاس در چندی پیش یک نطق ایراد کرد بر علیه ژرژ آلن سفیر کبیر امریکا در طهران ومعاون سفیر امور خارجه و گفت که ایشان در مدت ماموریت شان در ایران مداخلاتی در امور داخلی ایران کردند و معلوم می‌شود بزعم ایشان مداخله در امور داخلی یک مملکتی تخلف است وجرم است اگر واقعاً این طور است پس چطور ایشان به خودشان اجازه می‌دهند که پیشنهاد بکند قرار داد شوم ۱۹۰۷ (که تا وقتی خون در عروق ایرانیان جاری است اجازه نخواهند داد این قرار داد اجرا بشود) (نمایندگان ـ صحیح است) دوباره مورد عمل قرار بگیرد؟! بنده از این جهت تعجب می‌کنم که این هانری والاس متأسفانه توجه یک عده از ساده لوحان را بخود جلب کرده (امیر تیمور ـ هیچکس را توجهش را جلب نکرد) یک عده‌ای را عرض کردم آقای امیر تیمور، در چند روز قبل در بعضی از روزنامه‌ها بنده دیدم و خیلی هم متأثر شدم که ایشان را لیدر آزادیخواه دانستند! بنده یقین دارم که اغلب آقایان روی خوش باوری و ساده لوحی این نظر را راجع به ایشان داشتند ولی خوشوقتم در عین حال که ماسک را از صورتشان برداشتند ومعلوم شد که ایشان یکی از طرفداران جدی امپریالیزم جهانی هستند (مهندس رضوی ـ شما متن نطق ایشان را میدانید؟) بلی جناب آقای مهندس رضوی اصل نطق ایشان را بنده دیدم و وزارت امور خارجه هم جواب داده‌است، اتفاقاً اگر جنابعالی هم بخواهید چون نماینده مجلس هستید در وزارت امور خارجه با اجازه آن وزارت خانه می‌توانید ببینید (وزیر امور خارجه ـ همه می‌توانند ببینند در روزنامه‌ها هم بود) و من یقین دارم آقای مهندس رضوی جنابعالی هم مثل من بسرنوشت و استقلال این مملکت علاقمندید و یقین دارم اگر برخوردید به این نطق ایشان و ملاحظه فرمودید که ایشان پیشنهاد اجرای قرارداد ۱۹۰۷ را کردند شما هم با بنده هم عقیده می‌شوید که این مرد اولاً دیوانه‌است ثانیاً خائن است (جمعی از نمایندگان ـ اختلال حواس پیدا کرده دیوانه‌است) بنده می‌خواهم چند کلمه بعرض آقایان برسانم که اولاً تظهارات والاس نمی‌بایستی مارا نسبت به توده و افکار عمومی امریکا دلسرد بکند زیرا خوشبختانه افکار عمومی امریکا غیر از این فکر می‌کنند بدلیل گذشته و امیدوارم بدلیل آینده اما بدلیل گدشته برای اینکه در سال ۱۹۰۷ که این قرارداد بسته می‌شد آقایان توجه دارند که شوستر مستشار مالی بطور مستقیم و اولیای دولت امریکا بطور غیر مستقیم برای جلوگیری از اختناق این مملکت چقدر فعالیت کردند چقدر کوشش کردند و ما هم نسبت به آنها از این جهت متشکریم (مکی ـ اشتباه می‌کنید شوستر در ۱۹۱۱ در ایران بود) بله در ۱۹۱۱ یعنی موقعی که می‌خواستند این قرارداد را اجرا کنند بنده مورخ نیستم آقای مکی ولی خیال می‌کنم یک قدری درس خوانده‌ام عرض می‌کنم در ۱۹۱۹ هم ‹‹لانسین ›› وزیر امور خارجه امریکا با اعلامیه‌ای که راجع به تأ یید و استقلال ایران کرد نشان داد که ملت امریکا با استقلال وتمامیت ایران علاقه مند است (صحیح است) در ۱۹۴۳ هم روزولت بت آمدنش بتهران با امضای اعلامیه تهران راجع به تضمین استقلال وتمامیت این مملکت نشان داد که استقلال و تمامیت ایران یک مسئله‌ای است حل شده و افکار عمومی امریکا کاملاً علاقه مند به این مطلبند کوشش و مساعی ‹‹ برنس ›› مخصوصاً در کنفرانس مسکو در شورای امنیت لندن در شورای امنیت مسکو «برنس» این مطلب را تاُ یید کرد و اما از کمک و مساعدتی که امریکا ئیها برای حفظ تمامیت این مملکت کرده‌اند سپاسگذاریم (صحیح است) (مهندس رضوی ـ این حرفها چیست؟) آقای مهندس رضوی اجازه بدهید، من نمیدانم چطور شد روس خوب شد امریکا بد شده؟ اجازه بدهید بنده اینجا صحبت کنم شما هم بعد بفرمائید از والاس طرفداری کنید اگر من مخالفت کردم عقیده آزاد است، اگر یک کسی آمد استقلال ایران را خواست از بین ببرد و خیال تجزیه این مملکت را بکند آنرا دیوانه می دانم (صحیح است) (مهندس رضوی ـ جنابعالی مدافع جرج آلن که نیستید! والاس را بهش اعتراض کنید) بنده مدافع آن کسی هستم که از منافع این مملکت طرفداری کند آقای والاس پسر خاله دسته دیزی بنده یا آقای مهندس رضوی نیست! اجازه بدهید بنده صحبت کنم بعد شما بیائید صحبت کنید...
(مهندس رضوی ـ شما نباید بگوئید دیوانه‌است کاندیدای ریاست جمهور یک مملکتی است).. ، بنده به امریکا علاقه مند نیستم آقای مهندس رضوی بنده به ایران علاقه مندم...(مهندس رضوی ـ اینطور نیست مردم خیلی خیلی خوب شما را می‌شناسند)... شما مردم نیستید اشتباه می‌کنید شما حق ندارید وسط حرف من حرف بزنید بفرمائید اینجا حرف بزنید … (مهندس رضوی ـ همه مردم خوب شناخته‌اند شما را)... آقایان اگر بنده را وطن پرست میدانید خواهش می‌کنم تصدیق بکنید (صحیح است) (مهندس رضوی ـ چه احتیاجی به تصدیق داشت) به هر حال خیلی متأسفم از این جریانی که پیش آمد و من به سهم خودم از آقای مهندس رضوی معذرت می‌خواهم ولی آقای مهندس رضوی اول شروع کردند آقایان اصولاً این روش در پشت تریبون که به نظر من نه از نظر نزاکت نه از نظر اصول و نه از نظر افکار عامه و نه از نظر نظامنامه پسندیده‌است که حرف ناطق را قطع بکنید این روش را ازش صرف نظر کنید، در هر حال باز اضافه می‌کنم من شما را دارای حسن نیت می دانم بنده شخصاً از این جمله معترضه هم معذرت می‌خواهم بنده خیال می‌کنم از این آدم توقعی نباید داشته باشیم برای اینکه در مسافرتی که اخیراً یک سال پیش به اروپا کردم در آنجا بر خلاف مصالح و منافع مملکت خودش یک حرفهائی را زد که در محافل امریکائی حرفها بسیار مورد توبیخ واقع شد، مثلی است معروف کسی که با مادر خود می گویند زنا کرد با دیگران چه‌ها کند او نسبت به خود امریکا هم متأ سفانه رفتارش این بوده‌است بنده اعتماد دارم به زمامداران فعلی امریکا برای اینکه ترومن چندی پیش در نطقش گفت که تجاوز به یک مملکت ضعیف مثل تجاوز به یک مملکت بزرگ و قوی ممکن است صلح عمومی بین المللی رابه خطر بیاندازد، بنده اعتماد دارم برای اینکه در نطق اخیر مارشال گفته شد که سیاست ما سیاست جلوگیری از تجاوز و سیاست سازمان ملل متفق است ما اظهار اعتماد می‌کنیم و یقین داریم همان طور که ترومن در اعلامیه دیشبش ذکر کرده هیچ تغییری در وضع سیاست خارجی امریکا حاصل نشده و نخواهد شد ولی اگر خدای نکرده امثال هانری والاس بر سر کار آمدند و خواستند نقشه شوم امپریالیستی را در خاور میانه اجرا کنند آنوقت خیال می‌کنم ایرانیان وطن پرست نشان خواهند داد که تا آخرین قطره خونشان دفاع خواهند کرد و ترجیح می‌دهند کشته شوند تا اسیر شوند. (احسنت)
نایب رئیس ـ آقای دکتر شفق.
مهندس رضوی ـ بنده طبق ماده ۱۰۹ اخطار نظامنامه دارم حق دارم صحبت کنم.
دکتر شفق ـ فقط یک جمله عرض می‌کنم که اگر آقای دکتر عبده اجازه بدهند اصلاح می‌کنم یک جمله ایشان را به نظر بنده با کمال بیطرفی در سر تا سر ایران اشخاصی که جدی باشند و اهل مطاتعه باشند و از اوضاع عالم مطلع باشند نسبت به آقای هانری والاس و افکار سیاسی ایشان اعتماد ندارند (صحیح است) چون ایشان یک جمله‌ای فرمودند که «اشخاص ساده‌ای نسبت به هانری والاس توجهی دارند».
دکتر عبده ـ عرض کردم قبلاً داشتند.
نایب رئیس ـ بگذارید آقای دکتر عبده صحبت بکنند خودتان می فرمائید آنوقت خودتان هم صحبت می‌کنید. دکتر عبده خیلی معذرت می‌خواهم.
مکی ـ بگذارید حرفشان را بزنند.
دکتر عبده ـ معذرت می‌خواهم بنده اقرار می‌کنم که خطا کردم.
دکتر شفق ـ … بنده به تمام رجال خارجی کمال احترام را دارم و آقای هانری والاس را هم در امریکا دیدم و به همه رجال خارجی احترام دارم ولی از رجال خارجی کمتر کسی را می‌شناسم کهبه اندازه ایشان در مقابل افکار عمومی منفور باشد (صحیح است) ایشان از تمام ملت انگلو ساکسون یک فردی است که ملت ایران را از خود رنجانده‌است قلب مارا جریحه دار ساخته‌است، یک مکردی که سیاستش این است ودر مملکت خودش اقلاً چنین شهرتی دارد نبایستی کهاین اندازه بی گدار وبی ملاحضه وتابع احساسات شخصی نسبت به ملتهای آزاد دنیا قضاوت احمقانه کند!
نمایندگان ـ صحیح است.
نایب رئیس ـ آقای مهندس رضوی بفرمائید و خواهش می‌کنم راجع به ماده ۱۰۹ به طور اختصار بفرمائید.
مهندس رضوی ـ وضعیت داخلی مملکت ما طوری است که بر هر آدم فهمیده‌ای واضح است که منافع و مصالح مردم آلت دست اشخاص و دستجاتی است که بادعای دفاع از منافع مردم دسته دسته به جان هم می‌افتند و در سر منافع دعوا می‌کنند و باز هر یک از طرفین منحصراً ادعای اصلاح طلبی دارند متأسفانه در سیاست خارجی هم یواش یواش چنین آثاری بروز کرده‌است. بنده را تمام این مملکت می‌شناسند (صحیح است) طرز کار من، فکر من، رویه ی من را همه مردم میدانند (صجیج است) بنده بر خلاف بعضی به هیچ وجه سیاستی را بغیر توازن برای این کشور صلاح نمیدانم (صحیح است) و توازن را هم بهش معنای حقیقی می‌دهم (صحیح است) و هیچ ابا وامتناعی ندارم از اینکه بگویم بنده به همان اندازه که به دوستی خودمان با اتحاد جماهیر شوروی اهمیت می‌دهم به همان اندازه هم بیشتر به دولت امریکا (صجیج است) و به همان اندازه، نه بیشتر، به دوستی دولت انگلیس اهمیت می‌دهم (صحیح است) و امیدوارم دولت ما همیشه از این رویه‌ای که می‌توانم بگویم دستور تاریخی مشروطیت ما هم بوده (آشتیانی زاده ـ سنت ملی ما است) منحرف نشود (صحیح است) این مطلب اساسی طرز فکر این جانب است و عقیده مند هستم که در این مملکت ما هر وقت که در مسائلی با این مشکلی و با این پیچیدگی مصادف می‌شویم فراموش کنیم که یک کشور کوچک یک کشور ضعیف برای حفظ استقلال وتمامیت خودش راهی غیر از حفظ سیاست توازن و حفظ صحت کامل در اجرای این سیاست ندارد (احسنت) اگر راهی غیر از این را شروع بکند عاقبت از همان اشخاصی که ممکن است بنفع آنها با لااقل با اطمینان آنها در این راه قدم گذاشته باشد درس عبرتی اول از همانها خواهد گرفت، تأسف من در این است که آقای دکتر عبده که شخص تحصیل کرده‌ای هستند اولاً بنده از ایشان سؤال کردم که نطق والاس را خواندند ایشان گفتند که من خواندم و آقای وزیر امور خارجه ممکن است به شما هم بدهند، اولاً بمن شاید ندهند به ایشان شاید دادند (دکتر عبده ـ هیچ دلیلی ندارد) اولاً یک همچنین نطق‌ها را اساساً باید چاپ بکنند و برای وکلای ملت بفرستند تا همه مطلع بشوند (صحیح است) این مطلب اول، مطلب دوم این است اجازه بفرمائید ما اینجا نادان نیستیم، بچه نیستیم، اهل احساسات هم نیستیم، آقای وزیر امور خارجه توجه بفرمائید، هانری والاس وزیر امور بازرگانی دولت امریکا بود وقتی که روزولت مرحوم رئیس جمهور همان مملکت بود، روزولت مرحوم کسی است که اعلامیه آزادی کشور ایران را که شما لاینقطع به آن اتکا دارید امضا کرد وشاید هم ابتکار کرد (صحیح است) و ما هم به خود او تا زنده بود و بعد هم به روخ او احترام می‌گذاریم (صحیح است) برای این که به مملکت ما عملاً یک یک نشانه ی صمیمیتی نشان داد (صحیح است) آیا این شخص راکه می فرمائید دیوانه روزولت انتخاب کرده بود و در تمام مدتی که روز ولت رئیس جمهور بود در وزارت تجارت مشغول اقدام بود در هیچ جای دنیا شنیده نشد که او دیوانه باشد! (دکتر عبده ـ حالا دیوانه شده) حالا اگر هانری والاس نسبت به ژرژ آلن اظهاراتی کرد مگر وکیل پارلمان ایران مدافع ژرژ آلن بود (دکتر عبده ـ راجع به ایران بود) چون ایشان گفته بود که ژرژ آلن در امور داخلی ایران دخالت می‌کرد بنده هم که نماینده مجلس شورای ملی هستم تأیید می‌کنم که ایشان در امور داخلی ایران دخالت می کرده‌است (دکتر عبده ـ رادیو مسکو این حرف را می‌زند وشما هم حرف رادیو مسکو را تکرار می‌کنید شما انعکاس می‌دهید بیانات رادیو مسکو را) افسران ژاندارمری هم که از طرف دولت امریکا در اینجا هستند و هچنین مستشاران وزارت جنگ بنده عقیده‌ام این است که آنها هم بنفع امریکا کار می‌کنند (جمعی از نمایندگان - این حرفها درست نیست آقای مهندس رضوی) مجلس شورای ملی جای آزادی است (دکتر عبده – شما دلیل تهیه می‌کنید برای شوروی این خیانت است) آقای جم وزیری که سالها در این کشور بر کرسی صدارت نشسته‌اند وجودشان ثروتشان لیاقتشان شأنشان بوسیله ی این مملکت تهیه شده قرارداد استقلال نظامی ایران را بباد دادند آقای دکتر عبده که امروز انقدر متعصبید شما یکمرتبه راجع باین قرارداد دفاع نکردید (دکتر عبده ـ قرارداد نیست، رسمیت ندارد مجلس آنرا تصویب نکرده‌است من می‌آیم پشت تریبون و حرف می‌زنم آقا) شما فقط از سرمایه داران امریکا دفاع می‌کنید، شما در کمیسیون امور خارجه بودید شما می‌دانستید شما جیره خور آمریکائی‌ها هستید …
(در این موقع ساعت ۱۰ و سی و پنج دقیقه بعلت تشنج شدید آقای نایب رئیس مجلس را ترک گفتند و مجدداً ساعت یازده جلسه تشکیل شد)
- دنباله جلسه
نایب رئیس – آقای مهندس رضوی توضیحی دارید؟ بفرمائید
مهندس رضوی - چون متأسفانه نتیجه‌ای که من می‌خواستم از عرایض خودم بگیرم حاصل نشد با اجازه آقایان محترم چند کلمه در تکمیل بیاناتی که کردن بعرض مجلس شورای ملی میرسانم نسبت به آنچه که از آقای هانری والاس اینجا گفته شد و عرض کردم بنده گفتار ایشان را ندیدم اگر چنانچه واقعاً این مرد نسبت باستقلال و تمامیت ارضی ایران اظهاری کرده باشد که ممکن است خطری برای این کشور داشته باشد این مرد را باید ملت ایران دشمن این کشور بدانند (صحیح است) این صحبت را در هر کشور بیگانه‌ای هر کس بکند و چنانچه بتمامیت ارضی ما نظر داشته باشند آنچنان آدم دشمن ما است و باز من اینجا عرض می‌کنم که من او را یک آدم دیوانه‌ای نمی دانم مرد مؤثری می دانم و بهمین دلیل هم عقیده دارم که مجلس شورای ملی در این زمینه توجهی که فرمودند بجا است و امید وارم که اگر روزی لازم باشد تمام ملت ایران هم نشان بدهند که برای حفظ استقلال ایران حاضر است در این زمینه متحداً و متفقاً قیام بکند (نمایندگان - احسنت) و اما راجع بقرارداد نظامی که با آمریکائی‌ها عرض کردم بسته شده چون ممکن است یک سوء تفاهمی ایجاد شده باشد باید عرض کنم که از نظر ما نمایندگان که وظیفه اصلی ما حفظ استقلال ایران است موادی از این قرارداد که بر خلاف مجوز قانونی بوده و بعداً هم در هیئت دولت جدید بطوری که اطلاع دارم مطرح شده و از طرف آقای وزیر امور خارجه برای تغییر آنها بطوری که اطلاع دارم اقدام جدی بعمل آمده کان لم یکن است (نمایندگان – صحیح است) و اساساً ما هیچ قراردادی را (جمعی از نمایندگان – قرار داد نیست) مادام که از تصویب مجلس شورای ملی نگذشته باشد واجد رسمیت و قانونیت نمی‌شناسیم (صحیح است) بعد از عرض این مطالب باید یک نکته‌ای را عرض کنم چون ممکن است پاره ی اشخاص و پاره ی اغراض در کشور موجود باشد و بعضی‌ها هم بخواهند در ضمن نسبت بشخص اینجانب اهانتی کرده باشند بطور خیلی مختصر عرض می‌کنم که ملت ایران میداند احمد رضوی را با پول نمی‌شود خرید (صحیح است) و ملت ایران میداند که من استقلال و تمامیت مملکت خودم را بیش از دیگران اگر نخواهم کمتر از هیچ فردی نمی‌خواهم (صحیح است) و بآقای دکتر عبده هم اجازه نمی‌دهم که در این زمینه تردید بکند و یا اظهاری بکند که من نتوانم تحمل بکنم و یا اینکه میل دارم احترام فرد فرد آقایام رعایت شده باشد و ایشان را از سالیان دراز می‌شناسم و بتحصیلاتی که کرده‌اند احترام می‌گذارم معذالک مجبور باشم اینجاعرض کنم که بهتر است آقای دکبر عبده در زمینه ی سیاست داخلی و حفظ منافع کسانی که از صندوق ملت ایران و از اموال مردم ایران استفاده می‌کنند و مالیت نمی‌دهند در یک همچو زمینه ی مهمی روا ندارند که وجهه سیاسی مرا در یک موضوع باین مهمی مورد سوء تعبیر خودشان قرار بدهند برای اینکه در یک زمینه‌های بسیار کوچکتر و عادی تری با بنده اختلاف نظر دارند.
دکتر عبده - بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم و اخطار نظامنامه‌ای مقدم است، اگر نظامنامه باید رعایت بشود بنده باید بروم پشت تریبون و حرف بزنم.
حاذقی – این مطالب را در مجلس نگوئید
نایب رئیس - آقای وزیر امور خارجه بفرمائید وزیر امور خارجه – بنده از این مشاجره‌ای که در اینجا واقع شده بسهم خود خیلی متأسفم و عرض کنم هر اظهار زننده‌ای نسبت بما در هر گوشه‌ای از دنیا بشود و از هر ناحیه‌ای که باشد در این مجلس مذموم است و مورد نفرت ملت ایران است (صحیح است) بنابر این در این باب هیچ لازم نیست چیزی بگویم. اما راجع باظهارات هانری والاس قطع نظر از اینکه اظهارات ایشان رسمیتی دارد یا ندارد ما توجه لازم نسبت باین نکته کردیم متنی که در دست ما است همان متنی است که بنظر همه آقایان رسیده‌است متن رسمی را از واشنگتن خواسته‌ایم و تلگراف کردیم و منتظریم برسد و چون متن رسمی نطق ایشان هنوز نرسیده باستناد همان چیزی که در جراید منتشر شد در یک فرصتی که پیش آمد اظهار تنفر کردیم که گمان می‌کنم بنظر آقایان رسیده‌است (صحیح است) بنده در آن مصاحبه گفتم که ملت ایران بسیار خاطره‌های نفرت انگیزی از قرارداد 1907 دارد (عموم نمایندگان صحیح است) و بهیچکس اجازه نمی‌دهند که وارد این بحث بشود یا برای ما توطئه تازه‌ای بچیند (صحیح است، احسنت)عرض کنم بعد از این که متن رسمی آن رسید مخصوصاً در یک جلسه دیگر باطلاع آقایان خواهم رساند و آقایان هم مطمئن باشید که دولت وظیفه‌ای را که در این قسمت دارد بهیچوجه فرو گذار نخواهد کرد (دکتر مصباح زاده – یک هفته‌است که هنوز وزارت خارجه نتوانسته متن آنرا بدست بیاورد این موضوع خرابی وزارت خارجه را می رساند، در ظرف دو ساعت باید متن آن باید بدست وزارت خارجه برسد (مسعود ثابتی ـ رسمیت ندارد حرف او او یک مرد مزخرفی است یک حرفی زده) (دکتر مصباح زاده - نماینده ایران باید با کمال سرعت متن آنرا بایران بفرستد پس از یک هفته می آئید میگوئیدکه متن رسمی آن نرسیده)آقای دکتر مصباح زاده جنابعالی گمان می‌کنم اطلاع داشته باشید پست از ایران تا امریکا 15 روز با طیاره طول خواهد کشید (جمعی از نمایندگان – تلگراف کنید) تلگراف هم باین زودی نمی‌رسد بعلاوه امروز این نکته را توجه بفرمائید امروز در تمام دنیا بمحض اینکه یک واقعه‌ای اتفاق افتاد آژانسها ی خارجی همه خبر می‌دهند ولی از لحاظ توجهی که باین موضوع داشتیم گفتیم که متنش را از جای رسمی پیدا کنند و برای ما بفرستند والا موضوع همان است که اتصالاً آژانسها خبر می‌دهند لازم نیست که سفارت ما را خبر بدهد ما از لحاظ توجهی که نسبت باین موضوع داشتیم خواستیم ببینیم که متن اصلی آن چیست و اظهاراتی را که در جای رسمی کرده‌است باطلاع ما برساند (صحیح است) یک موضوع دیگری که می‌خواستم بعرض آقایان برسانم این است که چون در ضمن بیانات آقای مهندس رضوی اشاره شد بامریکائیها این را باید بعرض آقایان برسانم که دولت ایران بهیچکس بهیچ مستخدم خارجی خودش اجازه نمی‌دهد ونخواهد داد که در امور داخلی او دخالت کند (صحیح است) این بقدری محرز و مسلم است که جای انکار نیست و خیلی متأسفم که این اظهارات در پشت این تریبون گفته می‌شود.
دکتر عبده - اجازه میفرمائید؟
نایب رئیس – بفرمائید.
دکتر عبده ـ بنده خیلی متأ سفم از این جریانی که پیش آمده و آقای مهندس رضوی ضمن بیاناتشان گفتند بنده از کسانی که بصندوق دولت مالیات نمبدهند حمابت می‌کنم نمیدانم نظرشان چه بود، اگر در یک مورد خاصی بنده این کار را کردم بیایند پشت تریبون بگویند و اگر منظور از حمایتی است که بنده از اصناف تهران دارم بنده معتقدم که اصناف این شهر یعنی طبقه ضعیف این کشور در اثر سوء اداره و طرز اصول مالیات بر در آمد در در منتها بدبختی و بیچارگی هستند (صحیح است) شش ماه هفت ماه از سال باید در کریدور‌های اداره ملیات بر در آمد وقتشان را ضایع کنند بالاخره کارشان هم درست نشود آقای مهند س رضوی بنده چند تا از اصناف تهران را بشما می‌گویم که سرمایه شان بیش از ده تومان بیست تومان سی تومان نیست و متأسفانه در اثر نواقص دستگاه وصول از آنها مطالبات هزار تومان دو هزار تومان سه هزار تومان می‌شود اگر منظور شما این است که از سرمایه داران مالیات بگیرند من با آن کمال موافقت را دارم ولی اگر شما موردی پیدا کردید چون این حرف را زدید بیائید پشت تریبون بگوئید که من از کدام سرمایه داری حمایت کردم که مالیات خود را نپردازد، من خیال می‌کنم شرافت نمایندگی شما شما را وادار کند که این موضوع را در پشت تریبون بگوئید، اما وضع سیاسی شما چون مطالبی فرمودید بنده نمی‌خواهم این جا تشنجی ایجاد کنم بنده اعتقادم این است که حزب توده ایران با پیشه وری همکاری کرد (صحیح است) من با تمام کسانی که با آنها همکاری بکنند آنها را دشمن ایران میدانم و متأسفانه تنها وکیلی که تا حق روز اول مه در حزب توده با آنها همکاری کرد شما بودید آقای مهندس رضوی.
آشتیانی زاده ـ خسرو هدایت هم همان کار را کرد.
شاهنده هم همان کار را کرد.
- سؤال آقای تقی زاده از آقای وزیر دادگستری
۴- سؤال آقای تقی زاده از آقای وزیر دادگستری
نایب رئیس ـ آقای تقی زاده سؤالی از آقای وزیر دادگستری کرده‌اند آقای وزیر دادگستری حاضرید؟
وزیر داد گستری ـ بلی حاضرم
نایب رئیس - آقای تقی زاده بفرمائید.
تقی زاده – تصور می‌کردم در این موضوعی که صحبت شد به بنده اجازه دادند و آمدم اینجاو برای سؤال هم معتقدم که سؤال کننده نباید نطق بکند بهمین ترتیبی که در ممالک خارجه مرسوم است سؤال را می‌فرستند برای وزیر و وزیر در ادارات مربوطه اش مطالعه می‌کند و اگر لازم باشد سؤال را می‌خوانند و ایشان جواب می‌دهند و برای اطلاع آقایان هم عرض می‌کنم که در ممالک خارجه از آنجمله مملکتی که خودم بودم هر روز صد تا دویست تا دویست و شصت تا سؤال هر روز می‌شود که کمتر روزی می‌شود که کمتر از صد تا سؤال برسد ولی سؤال اینطور است که یک سطر است یا دو سطر و توی سؤال چرا نمی‌شود گفت اگر چرا بشود باطل می‌شود سؤال این است که آیا فلان کار بوده‌است یا نبوده‌است آنرا هم چاپ می‌کنند هم دست نمایندگان است هم دست تماشاچیان با نمره وقتی که رئیس می‌گوید نمره ۲۵ سؤال کننده اگر غائب است سؤالش از بین می‌رود و اگر حاضر است وزیر بلند می‌شود جواب سؤالش را می‌دهد، این موضوع را بطور جاشیه خواستم عرض کنم، و مطلبی ندارم در این موضوع، ولی یک توضیح کوچکی خواستم عرض کنم و آن این است بنده در ایام عید رفتم باهواز جمعی را دیدم که بعنوان توقیف در آنجا بودند اطلاع مفصلی از جریان کار آنها نداشتم بعد معلوم شد که اهل آذربایجان هستند یعنی خودشان گفتند که ما اهل تبریز هستیم بعنوان مهاجرین آمده‌اند بنده رفتم آنجا و بزبان ترکی با من حرف زدند بوضعیتشان رسیدگی کردم بیشتر آنها زن و بچه بود مرد نبود یک نفر مرد شاید دیده می‌شد و حتی میان آنها یک زنی بود که نه پسر داشت ونه شوهر و من نتوانستم بفهمم که این اشخاص را برای چه آنجا آورده‌اند اصولاً عقیده‌ام این است که اگر یک کسی عقیده‌ای بدی دارد یا این که بر طبق اصطلاحی که بنده درست نفهمیدم متجاسرین، اگر اینها قتل وغارت کردند، یا این که گناهی دارند باید مجازات بشوند، بنده خودم هیچوقت نتوانستم برای خودم حل کنم که این اشخاص مستحق تنبیه باشند، کسی عقیده بد دارد باشد داشته باشد، عقیده بد کسی چه عیب دارد. عقیده بد برای خود طرف است، اگر این اشخاص قتلی کردند آدم کشتند باید مجازات بشوند باید اعدام بشوند و اگر غارت کردند که باز باید حبس بشوند ولی اگر فقط آن عقیده را داشتند آن مناط مجازات سختی نمی‌شود خصوصاً که عفو عمومی اعلان شده‌است و حتی اگر عفو عمومی هم نمی‌شد باید آنها یک محاکمه بشوند، حالا من یک قدری پیش می‌روم، اگر از جمعی اندیشه دارند که مبادا مصدر فساد واقع بشوند این اندازه شاید گناهش نباشد ولی می‌شود بیک طرف دیگر که آب و هوای آن خوب است اعزام دارند وقتی که از آنجا برگشتم آقای رئیس الوزراء عرض کردم که اهل اهواز بمن متواتراً گفتند که در تابستان یک نفر از اینها زنده نمی‌مانند چون اهل آذربایجان هستند بآن ترتیبی که اینها زندگی کرده‌اند، بعد فرمودند که خیلی خوب و اقدام می‌کنیم بعد یک مراسله‌ای نوشتم، دو مرتبه مراسله دیگری نوشتم باز جواب ندادند بعد یک مراسله‌ای بوزارت کشور نوشتم بعد هم شنیدم که اشخاص دیگری را هم بجاهای دیگری می‌برند در اهواز، در دزفول از آذربایجانیها و حالا هم شنیدم که به بندر عباس هم می‌برند، بنده از بدی آب و هوا اندیشه پیدا کردم و نمی‌دانستم که دولت چه اقدام می‌کند، اینرا مخصوصاً می‌خواهم توضیح بدهم که سؤال را بمعنی سؤال کردم بعضی از اشخاص ببنده گفتند که‌ای داد و بیداد شما هم از دولت سؤال می‌کنید پس معلوم می‌شود که در دنیا سؤال یک معنی بدی دارد و بنده نمی‌دانستم سؤال این است که میگویند با کمال صمیمیت امروز شما فلانجا تشریف برده بودید ایشان میگویند که رفته بودند یا نه و بنده در این سؤال هیچ اشکالی، هیچ مؤاخذه‌ای ندارم بنده عین سؤال را می‌خوانم که آیا فکری برای آنها شده‌است آیا اینها مداومت دارد یا خیر اگر اجازه بدهید که عین سؤال را بخوانم شاید عین آنرا داشته باشم بلی، فقط دو سؤال بود عبارت بود از اینکه اولیای دولت در باب اصلاح حال جمعی تبعیدی از آذربایجان که ظاهراً به اتهام همکاری با متجاسرین توقیف و باهواز و شوشتر و دزفول و بندر عباس و نقاط دیگر از مناطق جنوبی فرستاده ور در گرمای مفرط آن نقاط که برای شمالیها خصوصاً با فقدان وسائل رفاه لازم تحمل ناپذیر است نگاهداشته شده‌اند چه اقدامی فرموده‌اند هر اقدامی فرموده‌اند بنده عرضی ندارم در محضر عموم ملت بفرمائید که آنها را بنا شده‌است همیشه در آنجا نگاه بداریم بنده دگر عرضی نمی‌کنم ولی چون برای بنده این اندیشه آمده‌است که اگر آنها را در آنجا نگاه بدارند مثل اینست که آنها را تیر باران بکنند چون بنظر بنده این با تیر باران فرقی ندارد و نوشتم که آیا این اشخاصی که از مجاری قانون محکوم شده‌اند خود و زنها و اطفال آنها در گرمای تابستان هلاک نشوند اگر نیست یا هست بنده خبری ندارم ثانیاً آیا صحیح است که دو ائر دولتی جمعی از مردم شمال را که احتمال بروز فساد از آنها داده‌اند اخیراً یعنی در ظرف دو سه ماه اخیر از تهران و ولایات شمالی به بندرعباس و نقاط نظیر آن در جنوب تبعید و در آنجا‌ها بحال توقیف نگاه داشته‌اند آیا این صحیح است و آیا عمال دولت هنوز این روش را تعقیب می‌نمایند؟ باز هم می‌پرسم ثالثاً عمده اشخاصی که مورد سؤال هستند چند نفرند و چقدرشان زنده مانده‌اند و دیگر برای محبسها بود که بنده سعی کردم که یکروز یکی از آقایان که استیضاح می‌کردند فرمودند که در محبسها یک وضع غیر انسانی است و گفتند که مستراح در وسط محبس است و این چیزها و من خیلی آرزو داشتم که این وضع اصلاح شود و دیدم که مجلس هم متفقاً اظهار میل کردند و گفتند صحیح است آرزوی همه ی ما این بود که در این راه یک قدمی برداشته شود و اصلاح بشود و یک مخارجی که ضرورتش کمتر است می‌شود آنها را برداشت و صرف کرد برای اصلاح محبسها (احسنت) و در این خصوص یک اقدامی و یک فکری شده‌است یا نه؟ این سؤال بنده‌است و خیلی عذر می‌خواهم که کمی زیاد صحبت کردم و بنده اگر باز سؤال بکنم بیش از نیم دقیقه حرف نمی‌زنم (صحیح است – احسنت)
نایب رئیس - آقای وزیر دادگستری.
وزیر دادگستری - بطوریکه در جلسه گذشته باستحضار خاطر آقایان نمایندگان محترم رسید سؤال جناب آقای تقی زاده ارتباطی با وزارت دادگستری نداشت ولی چون ایشان مایل بودند که پاسخ را اینجانب بعرض مجلس شورای ملی برسانم و سابقه‌ای راجع بامر نداشتم و در داد گاهیهای دادگستری هم سوابقی راجع بتوقیف یا تبعید این اشخاص موجود نبود از مقاماتی که تصور می‌رفت ممکن است موضوع ارتباطی با آنها داشته باشند کسب اطلاع نمودم متأسفانه بواسطه ی ضیق وقت نتوانستم اطلاعات کتبی مطمئنی بدست بیاورم ولی با مذاکرات شفاهی اطلاعاتی که تا کنون تهیه شده اینست که بعرض میرسانم راجع بقسمت اول سؤال در خصوص تبعید عده‌ای که باتهام همکاری با متجاسرین به بنادر جنوب اعزام شده‌اند اطلاعاتی که کسب شده حاکی است بعد از پیش آمد‌های آذربایجان عده‌ای از متهمین در دادگاه نظامی محکوم شدند و چون زندان آنجا گنجایش نگاهداری تمام محکومین را نداشت و سازمان زندانهای خرمشهر و بندرعباس و وسایل نگاهداری زندانیان در آن نقاط کامل بود عده‌ای در حدود ۷۵ نفر از محکومین را بزندانهای مزبور اعزام داشتند ولی از چندی پیش مقامات مربوطه خودشان متوجه شده بودند که این محکومین معتاد بآب و هوای آنجا نیستند و بهمین جهت مطالعاتی در این زمینه نموده و مشغول اقدام هستند که بتوانند این اشخاص را در یکی از نقاط سردسیر انتقال دهند و همینکه موجبات و مقدمات اجرای این امر تهیه شد در انتقال زندانیان مزبور نیز اقدام خواهد گردید.
در قسمت دوم سؤال راجع به تبعید عده‌ای از شمال بجنوب اطلاعاتی که کسب شده مشعر بر این است که بعد از ورود نظامیان بآذربایجان بر اثر مراجعه ی عده ی زیادی از معتمدین و موثقین و مأمورین دولتی باینکه وجود عده‌ای از مهاجرین در آذربایجان مضر و خطرناک تشخیص داده شده و اهالی آذربایجان اظهار می‌داشتند که اقدامات آنها ممکنست برای موقعیت و امنیت آذربایجان مناسب نباشد و در آتیه خطراتی را متوجه آنها بنماید حکام نظامی محل از اختیار قانونی خود استفاده نموده و تصمیم گر فتند که این مهاجرین را از آنجا خارج نمایند و در زمان دولت سابق تصویبنامه‌ای صادر شد که آنها را در بدر آباد نزدیک خرم آباد سکونت دهند و در مدت سکونت آنها قریب ده میلیون ریال خرج نگاهداری آنها شده‌است (کشاورز صدر – دولت نداده‌است این اعتبار را) در این اواخر موجباتی فراهم نمودند که بتوانند آزادانه درنقاط جنوبی ایران یعنی در جنوب خط فرضی بین خرم آباد و کاشان و بیرجند سکونت اختیار کنند (اخوان – کاشان را صرفنظر کنید آقا) (آشتیانی زاده ـ اعدامشان کنید) زیرا معتقد بودند این نقاط کم جمعیت است و وسائل اعاشه بهتر و مناسبتر فراهم می‌گردد و موجبات رفاه آسایش آنها بیشتر میسر خواهد بود چنانکه عده‌ای هم در این نقاط مشغول کسب شده و مایل نیستند محل اقامت فعلی خود را ترک نمایند عده‌ای هم بموجب قانون تشدید کیفر اشرار و چاقو کشان در کمیسیونهای مربوط باین امر چه در کمیسیونهای بدوی و چه در کمیسیون تجدید نظر وزارت کشور بحبس و تبعید محکوم گشته‌اند که از این عده ۷۰ نفر ببندرعباس و ۵۸ نفر بیزد اعزام گردیده‌اند و مطالعات و اقداماتی در جریانست که بتوانند این عده را هم در یکی از نقاط دیگر اعزام دارند.
در قسمت چهارم سؤال جناب آقای تقی زاده در خصوص وضع محبسها باید بعرض برسانم که اصلاح زندانها از حیث ساختمان و بهداشت زندانیان و سایر مسائل دیگر منظور نظر دولت می‌باشد و تابع در آمد مملکتی و اعتباری است که باختیار دولت گذاشته می‌شود اما از عبارت ‹‹ رفع اوضاع غیر انسانی ›› که در ورقه سؤالیه قید شده اینجانب منظور جناب آقای تقی زاده را نتوانستم درک کنم اگر مقصود آنستکه نسبت بزندانیها سخت گیری می‌شود یعنی از حیث لباس و خوراک بآنها خوش نمی‌گذرد این موضوع ارتباط ببودجه زندانها که تابع اداره کل شهربانی و وزارت کشور است دارد البته اگر مجلس شورای ملی اعتبارات کافی در اختیار شهربانی بگذارد موجبات بهبودی و رفاه وضع زندانیان بیشتر فراهم خواهد گشت آنچه که در این قسمت مربوط بوزارت دادگستری است نظارت در امور زندانها از جهت اجرائیات احکام کیفری است که طبق قوانین و مقررات دادستانها همیشه مراقب بوده و نظارت خود را اعمال می‌نمایند اگر بر خلاف مقررات نسبت بزندانیها رفتاری شود از آن جلوگیری نموده و متخلقین را هم تعقیب می‌کنند و تا کنون گزارشی راجع بسوء رفتار نسبت بزندانمها نرسیده‌است. در خصوص تعداد زندانیان چون تهیه آمار محتاج بوقت بیشبری است فعلاً نمی‌توانم در این خصوص اطلاعاتی بعرض برسانم ولی ضمن بخشنامه عموم دادسراها دستور داده‌ام که هرچه زودتر تعداد محبوسین را تهیه نموده ارسال دارند البته این اطلاعات جمع آوری گردید آقایان نمایندگان محترم را از آن مستحضر خواهم نممود. در خاتمه بعرض میرساند که دولت مصمم است بوسیله تشکیل کمیسیونهائی وضعیت این اشخاص را مورد بررسی دقیق و کامل قرار داده و حتی الامکان وسائل آسایش آنها را فراهم آورد.
نایب رئیس - آقای تقی زاده.
تقی زاده - بنده چنانکه عرض کردم دیگر مطلبی ندارم و دیگر نمی‌خواهم در این باب عرض بکنم ولی چون فرمودند که یک کلمه بایشان روشن نشده که گویا کلمه ی غیر انسانی است، بنده آرزو کردم که کاش بایشان معلوم می‌شد. محتاج نمی‌شدم تکرار بکنم چون یکی از نمایندگان که خود در زندان بوده و گفت مستراح در وسط زندانست و هوا هم از مستراح بزندان می‌آید چون زیاد مطابق اعتبار و آبروی مملکت ما نیست که تکرار بشود اینجا کلمه ی غیر انسانی، این بود که نمی‌خواستم تکرار شده باشد ولی یک کلمه‌ای هم ایشان فرمودند که بنده تفهمیدم و آن این بود که فرمودند حکام مطابق اختیارات قانونی که داشتند حق تبعید داشتند و گرفتند و فرستادند. برای بنده درست معلوم نشد که این اختیارات از چه قانونی منشعب می‌شود؟
نایب رئیس - آقای وزیر دادگستری.
وزیر دادگستری - راجع باعزام این اشخاص بخارج از آذربایجان همانطور که در متن توضیحاتی که بعرض رساندم تذکر دادم حکام نظامی از اختیارات قانونی خودشان که مربوط بقانون حکومت نظامی است استفاده کرده‌اند و عرض کردم وقتیکه نظامیها بآذربایجان رفتند در یک قسمتهائی از آذربایجان اعلام حکومت نظامی کردند و مطابق آن قانون، حالا بنده نظرم نیست، یا ماده ۵ است و یا ماده ۸، حق دارند حکام نظامی کسانی را که مورد سوء ظنشان واقع شده‌اند محبوس یا تبعید کنند و مقصود از اختیارات قانونی همان قانون حکومت نظامی است که عرض کردم.
نایب رئیس - اگر آقایان اجازه می‌فرمایند وارد کلیات بودجه ی مجلس بشویم؟ (صحیح است) فولادوند – بنده مخالفم.
نایب رئیس ـ چون عده برای رأی کافی نیست اگر یک نفر مخالف باشد نمی‌توان وارد دستور شد.
حاذقی - بیان من تمام نشده‌است آقای رئیس.
نایب رئیس - اگر آقایان اجازه می‌فرمایند چون عده کافی برای رأی نیست و بالاخره بعد از مخالفت باید عده برای رأی کافی بشود تا منجر برأی بشود اچازه بفرمائید که اول صورت کمیسیونها خوانده بشود.
- قرائت نتیجه استخراج آراء سه کمیسیون
۵- قرائت نتیجه استخراج آراء سه کمیسیون
(صورت اسامی حائزین اکثریت کمیسیونها بشرح زیر قرائت شد:) کمیسیون کشاورزی - آقایان: عدل اسفندیاری - سالار بهزادی - محمد ذوالفقاری - غضنفری - ظفری - لیقوانی - معین زاده - قوامی - کهبد - باتمانقلیچ – مسعود ثابتی - صاحبدیوانی - قهرمان – شریعت زاده – شادلو – گرگانی – عباس اسلامی - فاضلی.
کمیسیون راه – آقایان: حسن اکبر – دولتشاهی - سزاوار – دکتر طبا – محمود محمود – اخوان – دادور – علی اکبر ملکی - مهندس هدایت – افشار – دکتر اعتبار – ناصر ذوالفقاری.
کمیسیون کشور – آقایان: نواب – ابواحسن رضوی – بهادری – پالیزی - امیرنصرت اسمندری - آزاد – عدل اسفندیاری – تولیت – علی اکبر ملکی - صاحبدیوانی – محمد علی مسعودی - دولتشاهی – امیر تیمور –نیک پی - ملک مدنی – بیات – لاهوتی - مشایخای.
نایب رئیس - خواهش و استدعا دارم که هر چه زودتر هیئت رئیسه این کمیسیونها را انتخاب بکنند و مشغول کار بشوند.
مهندس رضوی - بنده یک توضیحی نسبت به بیانات آقای دکتر عبده می‌خواستم بدهم راجع بماده ۱۰۹ است.
نایب رئیس - بنده یک استدعائی می‌خواستم بکنم راجع بماده ۱۰۹ در موقعیکه یک تشنجی در مجلس هست البته بعضی از آقایان یک توضیحاتی می‌دهند که شاید بنماینده دیگری بر بخورد و اگر چنانچه آن نماینده هم بخواهد توضیح بدهد و اینکار ادامه پیدا کند تصدیق میفرمائید که اوقات مجلس شریفتر و عزیزتر از این است که صرف این مذاکرات بین الاثنینی و جواب این و جواب آن بشود و وقت مجلس گرفته بشود و از جناب آقای مهندس رضوی هم استدعا می‌کنم که صرفنظر بفرمایند چون ایشان هم بعداً بهمان استناد می‌کنند و اگر آقای فولادوند هم اجازه بدهند بنده خواهش می‌کنم که مخالفت نکنند تا بودجه مجلس مطرح بشود.
فولادوند – بنده مخالفم باید علت مخالفتم را عرض کنم عده هم که کافی برای رأی نیست.
نایب رئیس -بالاخره منجر باین می‌شود که راجع بورود در دستور که طرح بودجه هم هست مخالفت بکنید و رأی هم نمی‌شود گرفت.
فولادوند – بنده بعد از عرض علت مخالفتم مخالفت خودم را پس می‌گیرم من عرض لازمی دارم دو دقیقه هم بیشتر طول نمی‌کشد مقام ریاست اجازه نمی‌دهید.
حاذقی - نسبت ببودجه که کسی مخالفت نمی‌کنند.
فولادوند ـ ما حرف داریم، نسبت باین ممکت است، دو دقیقه هم بیشتر نیست.
مهندس رضوی - اجازه بفرمائید بنده یک توضیح مختصری عرض بکنم.
دکترعبده – بنده هم اجازه می‌خواهم.
مهندس رضوی – اول بایشان اجازه بفرمائید.
نایب رئیس – آقای صادقی فرمایشی داشتید؟
صادقی – خیر در دستور راجع به بودجه مجلس عرض داشتم.
اردلان – بنده قبل از دستور اجازه خواستم.
نایب رئیس - آقای معتمد دماوندی نوبت شماست (در این موقع جلسه از اکثریت افتاد) ۶- موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه
نایب رئیس – بنابراین اگر آقایان اجازه بفرمایند جلسه را ختم می‌کنیم جلسه ی آتیه روز ۱ شنبه (یک ربع بعد از ظهر مجلس ختم شد)
نایب رئیس شورای ملی امیر حسین ظفر بختیار
تصویب نامه‌ها
شماره ۲۴۱۲ ۱۹-۲-۲۷
وزارت راه
هیئت وزیران در جلسه ۱۸ اردیبهشت ماه ۱۳۲۷ بنا بپیشنهاد شماره ۴۴۴-۱۱۹۷ وزارت راه تصویب نمودند که کارمندان اداره کل هواپیمائی کشوری ملبس بلباس متحدالشکلی شوند که از هر حیث شبیه بلباس کارمندان بنگاه راه آهن دولتی ایران بوده لکن بجای علامت بنگاه مزبور علامت مخصوص اداره کل هواپیمائی کشوری را داشته باشند. تصویبنامه در دفتر نخست وزیر است م- ۴۸۶ نخست وزیر
شماره ۲۳۸۶ ۲۰-۲-۲۳۲۷
وزارت کشور
هیئت وزیران در جلسه ۱۸ اردیبهشت ماه ۲۷ برحسب پیشنهاد شماره ۵۸۵۵۴ـ ۹۰۴۲-۴-۲-۱۳۲۷ و بر طبق ماده ۷ آئین نامه قانون بلدیه شش تن آقایان دوره پنجم انجمن شهرداری شاه آباد را بترتیب زیر: غلامرضا عسکری قاسم مرادی سفر شهبازی فیض الله حسینی عبدالله زاهدی محمد علی خسروی تعیین و تصویب نمودند. تصویب نامه در دفتر نخست وزیر است. م-۴۹۳ نخست وزیر
شماره ۳۸۲۴ ۲۳-۲-۱۳۲۷
وزارت دارائی
هئیت وزیران در جلسه ۲۰-۲-۱۳۲۷ جناب آقای نجم وزیر دارائی را بسمت نماینده دولت در هئیت نظارت اندوخته اسکناس تعیین نمودند تصویبنامه در دفتر نخست وزیر است م-۵۲۴ نخست وزیر
شماره ۳۳۵۲ تصمیم قانونی ۲۱-۲-۲۷
وزارت دارائی
تصمیم قانونی متخذه در جلسه چهاردهم اردیبهشت ما ۱۳۲۷ دائر بانتخاب مستشاران دیوان محاسبات
بشرح زیر ابلاغ می‌شود. تصمیم قانونی دائر بانتخاب مستشاران دیوان محاسبات آقایان زیر طبق ماده هشتم متمم مواد الحاقیه بقانون دیوان محاسبات برای مدت سه سال بعضویت شعب پنج گانه دیوان محاسبات دو جلسه چهاردهم اردیبهشت ۱۳۲۷ اتنخاب شده‌اند. ۱- آقای حسن مشیری ۲- ابوالقاسم همایونفر ۳- ابوالحسن مستوفی ۴- علیرضا حکیم خسروی ۵- احمد زنجانی ۶- سید حسین الهی ۷- محمد علی گرگانی ۸- ابراهیم مصلحی ۹- محمود انواری ۱۰- علی اکبر وثیقی ۱۱- جعفر الهی ۱۲- محمود عرفان ۱۳- آقای محمد علی آق اولی ۱۴- اسمعیل میرسیاسی ۱۵- هاشم مفخم ۱۶- آقای علی حق نویس ۱۷- رضا تاج بخش ۱۸- فدائی علوی ۱۹- عبدالله خورسند ۲۰- ناصر شهنواز ۲۱- علی روحی ۲۲- نصرالله صبا ۲۳- تبدالله درخشان ۲۴- مهدی صدیق وزیری ۲۵- آقای مهدی وثوق ۲۶- حسین افضل
بخشنامهها
وزارت راه
عطف بنامه شماره ۳۱۶۸۱ـ۱۶۲۱۷-۲۰-۱۲-۱۳۲۶ راجع بحوادث قتل غیرعمدی در مسیر راه آهن که برای تنظیم صورت مجلس و حفظ وضعیت حضور دادستان و طبیب قانونی لازم می‌باشد و ممکن است تا حضور اشخاص مزبور مدتی طول بکشد و سیر خط معطل بماند – بالحاظ ماده ۸ قانون تشکیلات مؤسسه راه آهن دولتی مصوب ۱۳۱۴ و بند ۴ ماده ۱ نظامنامه پاسبانی راه آهن مصوب ۱۳-۱۱-۳۱۴ و بند ۱۹ اصول محاکمات جزائی پاسبانان راه آهن قائمقام کمیسر پلیس شناخته می‌شوند و وطائفی را که کمیسر پلیس و قائمقام آنان در این قبیل ازموارد توانا بانجام می‌باشند پاسبانان راه آهن هم مجاز بایفاء آن وظائف خواهند بود وزیر دادگستری
۱۱۴۱-۵۱۳۶۳-۲۶ر۱ر۲۷
رونوشت شرح فوق اطلاعاً بکلیه دادسراهای شهرستان ابلاغ می‌شود. م-۴۹۲ بجای وزیر دادگستری
شماره ۱۰۷۵ح۳۱۲۲ ۲۵-۱-۳۲۷
بخشنامه بکلیه دادسراهای شهرستان چون در پاره از موارد لازم است تعداد عائله تحت الکفاله محکومین معلوم باشد مقرر می‌گردد که هنگام تحقیق از هویت متهمین آن را هم سؤال نموده در پروند منعکس نمایند
م-۴۹۱ بجای وزیر دادگستری
۲۷- عبد العظیم فروغان تصمیم بالا در جلسه چهاردهم اردیبهشت ماه یکهزار و سیصدو بیست و هفت مجلس شورای اتخاذ شد. رئیس مجلس شورای ملی – رضا حکمت
اصل تصمیم قانونی در دفتر نخست وزیر است م-۵۲۳ نخست وزیر