مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۳ آذر ۱۳۳۴ نشست ۱۸۳
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هجدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۴
سال یازدهم
شماره مسلسل
دوره هجدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاكرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۸
جلسه: ۱۸۳
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه ۲۳ آذر ماه ۱۳۳۴
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: دكتر بینا- تیمورتاش- مهندس جفرودی
۳- مذاكره در گزارش كمیسیون دادگستری راجع به افزایش و ثبت جهت ترمیم حقوق قضات
۴- بیانات آقای نخست‌وزیر راجع به جریان کنفرانس بغداد
۵- مذاكره در گزارش كمیسیون دادگستری راجع‌به افزایش هزینه‌های دادگستری و ثبت جهت ترمیم حقوق قضات
۶- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس یك ساعت و سی‌وپنج دقیقه پیش‌ازظهر به ریاست آقای اردلان (نایب‌رئیس) تشكیل گردید.
۱- تصویب صورت‌مجلس
نایب‌رئیس- اسامی غایبین جلسه قبل قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد)
غایبین بااجازه- آقایان: سهرابیان. مهندس شاهرخ‌شاهی. سعیدی. عبدالحمید بختیار. دولت‌آبادی. سالار بهزادی. محمود ذوالفقاری. امیرتیمور كلالی. دكتر وكیل. ارباب. صراف‌زاده. محمودی. فرید اراكی. درخشش. پورسرتیپ. صفاری.بهادری. اورنگ. امامی. خوئی. خزیمه‌علم. مسعودی. دكتر پیرنیا. معین‌زاده. سنندجی. مهندس ظفر. فرود.
غایبین بی‌اجازه- آقایان: اریه. شفیعی. قوامی. نراقی. یدالله ابراهیمی. صادق بوشهری. برومند.
نایب‌رئیس- نسبت به صورت مجلس نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت مجلس جلسه قبل تصویب شد.
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: دكتر بینا- تیمورتاش- مهندس جفرودی
نایب‌رئیس- ازآقایان محترم خواهشمندم سروقت تشریف بیاورند و بعد از این‌که زنگ زده می‌شود در جلسه تشریف بیاورند چون در دستور كارهای زیادی داریم كه همین‌طور خواهد ماند حالا نطق قبل از دستور شروع می‌شود. آقای دكتربینا.
دكتر بینا- آقای جواهر لعل نهرو نخست‌وزیر محبوب و دانشمند و صلح‌جوی هندوستان در جلسه پارلمان آن كشور در برابر مدعوین خود ضمن تنقید از قراردادهای نظامی و تراكم وسایل جنگی اشاره‌ای به پیمان دفاعی بغداد كرده چنین اظهار داشتند (كریمی- محبوب مملكت خودشان) «پیمان بغداد یك عمل تأسف‌آور و تأثرانگیزی نسبت به صلح جهانی می‌باشد» ببخشید در ترجمه بیانات رئیس محترم دولت هندوستان تندتر و زننده‌تر از ترجمه‌ای است كه به عرض رسانیدم زیرا ایشان پیمان بغداد را
Infortunate and Deplorarbl Acte Fromthe point of wiewof World Peace
تعریف كرده‌اند آقایان بیان چنین مطلبی در یك مجمع رسمی از طرف یك نفر سیاست‌مدار محبوب و معروف جهانی مایه‌تأسف و تأثر است (صحیح است) زیرا حفظ و حراست خانه‌ای را در برابر تجاوز احتمالی دیگران نمی‌توان عمل برخلاف صلح نام نهاد اگر فی‌المثل صاحب‌خانه‌ای برای حفاظت خانه خود اقدامات احتیاطی به كار ببرد و محافظینی بگمارد نباید عمل وی كه طبیعی‌ترین حق یك فرد بشر آزاد است و ممكن است روزی منافع متجاوزی را به خطر بیندازد مورد تنقید طرف مقابل قرار گیرد (پناهی- صحیح است) برعكس به عقیده بنده اقدامات احتیاطی در مراقبت از خانه هر جه بیشتر باشد به یقین متجاوز از قصد خود منصرف خواهد شد والا اگر خانه بی‌دفاع بود كم‌كم خیال تعرض و تجاوز در مغز دیگران بوجود خواهد آمد. خوشبختانه همین اصل و نظریه مورد توجه سازمان ملل متحد قرار گرفته و از تجارب تلخ دو جنگ جهانی عبرت گرفته به ملل كوچك اجازه داده و حتی آنها را تشویق كرده است كه به منظور دفاع از استقلال كشورهای خود در مناطق و نواحی كه منافع مشتركی دارند متحد گشته و برای دفاع از تجاوز آماده باشند به اصطلاح اصل (آماده باش تا جنگ نشود) را به ملل كوچك جهان توصیه كرده است طبیعی است در حق یك ایران ضعیف و پاكستان تنها خیال تجاوز زودتر و به سهولت صورت عمل به خود می‌گیرد بنابراین قابل قبول نیست كه این پیمان عمل تأسف‌آور و تأثرانگیز نسبت به صلح جهانی تعبیر و تفسیر شود (صحیح است) آقایان قطع و یقین داشته باشید اگر قبل از جنگ دوم جهانی آلمانی هیتلری حتم داشت كه در موقع آنشس و یا در برابر تجاوز به خاك لهستان دولت‌های انگلستان و آمریكا و فرانسه و شوروی به دولت آلمان حمله خواهند كرد به یقین هیتلر به این آسانی دولت‌های كوچك را یكی پس از دیگری مورد حمله و میدان تاخت و تاز قرار نداده و دامنه تعدیات و تعرضات خود را لاینقطع توسعه نمی‌داد یا لااقل عكس‌العمل متفقین در برابر هوسرانی‌های هیتلر ممكن بود نقشه تجاوزكارانه دولت آلمان را سال‌ها به تأخیر بیندازد. (دكتر شاهكار- بسیار صحیح است) روابط چندین هزار ساله دو ملت باستانی ایران و هند را وجود مشكلات و موانع طبیعی و سیر طولانی تاریخ هیچ‌گاه نتوانسته است قطع كند. نه تنها عوامل ظاهری و قرابت نژادی یعنی یكی بودن دو شاخه آریایی هند و ایرانی از هزاران سال به این طرف توافق فكری و روحی میان دو ملت برادر به وجود آورده است بلكه خویشاوندی مسلم زبان‌های سانسكریت و زبان‌های اوستایی و فارسی باستانی یگانگی و اتحادی میان این دو ملت بزرگ ایجاد كرده است كه از ادوار طولانی تاریخ یعنی از دوره مهاجرت آریایی‌ها و دوران امپراطوری هخامنشی و ساسانی و غزنوی و صفوی تاكنون پابرجا و محكم مانده است. (صحیح است)
آقایان با وجود چنین علایق معنوی وقتی دولت ایران دست به اقدامی می‌زند كه در واقع می‌توان گفت مظهر اراده خلل‌ناپذیر ملت ایران به بقا و موجودیت خود می‌باشد (صحیح است) انتظار می‌رود زمام‌داران ملت دوست و برادر نیز این احساسات ملت ایران را محترم بشمارند (صحیح است) مجالس جشن و سرور و شادمانی كه از طرف قاطبه اهالی ایران و جمعیت‌های مختلف برای تأیید این عمل دولت در سرتاسر ایران برگذار می‌شود مترجم احساسات عموم مردم ایران نسبت به تصمیم قاطع و روشنی است كه دولت و مجلسین ایران در خط مشی سیاسی خود را اتخاذ كرده است. (كریمی- صحیح است) و همین حسن‌تفاهم كامل میان دولت و ملت ایران می‌رساند كه ملت ایران تا چه اندازه از این عمل دولت خود حسن‌استقبال می‌كند (مهندس اردبیلی- احسنت؛ احسنت) دولت همسایه ما هندوستان نیز از سال ۱۹۵۱ به این طرف اقدامات مؤثری برای حفظ صلح جهان به عمل آورده و در مسائل مهم بین‌المللی نقش میانجی بازی كرده است اكنون نیز در تعقیب همان سیاست از چندی به این طرف زمام‌داران دولت هند با مسافرت‌های خود به اطریش و اتحاد جماهیر شوروی و ممالك شرق و غرب قدم‌هایی برای تحكیم مبانی صلح برداشته‌اند دعوت دولت هند از زمام‌داران شوروی و مهمان‌نوازی‌های رجال آن دولت از مدعوین خود كه برای اثبات و ابراز اتحاد و دوستی و یگانگی پیشانی آنان را مهر كردند و عمامه هندی بر سر آنان نهادند خود نمونه‌ای از رویه دولت هند در فراهم آوردن زمینه صلح جهانی به شمار می‌آید این اقدامات هیچ‌گاه و به هیچ عنوان نمی‌تواند و باید از طرف سایر ملل جهان مورد تنقید قرار گیرد.
دولت و ملت ایران نیز كه در جریان تاریخ معاصر خود زجرها كشیده و ناملایمات بسیاری از همسایگان خود متحمل شده است برای حفظ صلح جهان و موجودیت خودو ممانعت از دست‌اندازی احتمالی دیگران اقداماتی به عمل آورده كه به دلایل مذكور در تقویت مبانی صلح جهانی مؤثر بوده است انتظار ندارد زمام‌داران دولت هند با جملات و كلمات ناروا اقدام دولت و ملت ایران را مورد انتقاد قرار دهند دولت هندوستان حق دارد اقدام دولت ایران را تنقید كند زیرا مثل این‌كه از تاریخ پرماجرای چند ساله اخیر ایران اطلاعات كافی ندارد و جریانات كافتارادزه و فتنه آذربایجان و حزب كومله كردستان و حوادث قبل از مرداد ۲۸ را به خاطر نمی‌آورد.
آقایان همچنان كه ما به خود اجازه نمی‌دهم اقدامات دیگران را مورد انتقاد قرار دهیم دوستان ما نیز نباید به خود این اجازه را بدهند. با این‌که موضوع كشمیر به سازمان ملل متحد رجوع شده و از طرف سازمان كمیسر مخصوصی برای این امر تعیین گردیده و قطع‌نامه‌ای در این خصوص از طرف سازمان ملل متحد صادر شده و خود دولت شوروی هم آن را امضا كرده است بنده سؤال می‌کنم آیا اظهارات نمایندگان دولت‌های هندو شوروی درباره كشمیر كه برخلاف مقررات سازمان ملل متحد می‌باشد بیشتر تأسف‌آور تأثرانگیز نسبت به صلح جهانی است اقدامات بی‌ضرر و معقول عاقدین پیمان یا دفاعی بغداد؟ به هر حال ما كه به افكار و عقاید مردم آزاد جهان احترام قائل هستیم و با تمام احترامی كه نسبت به ملت هندوستان و زمام‌داران دولت هند داریم به خود حق می‌دهیم از قضاوتی كه نسبت به عمل دولت ایران كرده‌اند گله دوستانه‌ای بكنیم (احسنت- احسنت)
نایب‌رئیس- آقای تیمورتاش
تیمورتاش- موارد فكری كه برای همكار عزیزم جناب آقای دكتر بینا و بنده پیش آمده موجب كمال خرسندی من است زیرا به نحو بارزی نشان می‌دهد كه ملت و دولت ایران بیدار و هوشیار است و نمایندگان محترم در مواردی كه پای استقلال- حق حاكمیت و غرور ملی ما در میان است از ابزار حقایق خودداری ندارند (صحیح است) اختلاف‌نظر- تفاوت سلیقه حتی بحث و معاوضه را شخصاً نه تنها مصاب و مجاز می‌دانم بلكه به جرأت می‌توانم بگویم كه این جمله از مواهب دموكراسی به مفهوم واقعی كلمه است ولی ملت ایران نشان داده كه در مواقع دقیق و حساس- جایی كه پای مصالح وطن در میان است در آن لحظات خطیری كه سرنوشت قومی را دربردارد یك‌دل و یك‌جهت تصمیم می‌گیرد و در این تصمیم خودشان تا آخر هم می‌روند (صحیح است) تصور نمی‌کنم محتاج به توضیح زیاد باشد كه سیاست خارجی ملل امروز ا هم مطلب هر قومی را تشكیل می‌دهد سرفصل كار كشورهای جهان گردیده بلكه سیاست داخلی و روش كار ملت‌ها را تحت‌الشعاع خویش قرار داده است. زیرا به‌هم‌پیوستگی و تداخل امور ملل در یكدیگر- اشتراك منافعی كه از حدود و ثغور و مرز و بوم كشورها گذشته عرصه‌های پهناور و شعاع بزرگتری را شامل می‌گردد به حدی وسیع و بسیط شده كه ناگزیر اصل انزوا و كناره‌گیری را به كلی از بین برده و ملل را مجبور نموده هر یك به فراخور حوائج روحی و مادی خود رسم و راهی اتخاذ نمایند و سیاست خارجی خویش را بر آن استوار دارند دولت و ملت ایران امروز نمی‌توانند نسبت به دنیا بی‌اعتنا باشند برای آنكه دنیا ما را به حال خود نمی‌گذارد ملت و دولت ما امروز نمی‌توانند جریان روز جهان را نادیده انگارند برای آنكه خواه ناخواه می‌خواهم عرض كنم بدبختانه این جریانات در سرنوشت ایران نیز تأثیر مستقیم دارد (صحیح است) من و شما نمی‌توانیم اظهارنظرها- نطق‌ها و بیانات مردان سیاسی را ناشنیده بگیریم برای این‌که این نظریات ناگزیر هم در روابط ما با دنیای خارج و هم در واكنش و عكس‌العمل‌هایی كه بر این گفتار مترتب است تأثیر عمیق خواهد داشت وظیفه ملی ما ایجاب می‌كند گوش به زنگ باشیم امور گیتی را از دریچه چشم خودمان تجزیه و تحلیل كنیم و عندالزوم در مقام پاسخ آن برآییم امروز یكی از آن روزها است.
پس از سالیان متمادی انزوا و گوشه‌گیری پس از بیش از نیم قرن بی‌طرفی یعنی فقط در جلد ناظر در آمدن و اظهار وجود نكردن پس از آنكه به كرّات دیگران درباره ما تصمیم گرفتند و این تصمیم را به ناگاه بر فرق ما كوفتند پس از آنكه سعد و نحس و حتی حیات و ممات پیر و جوان و خورد و كلان ما دست‌خوش مطامع و امیال این و آن قرار گرفت تا خواستند ما را تحت عنوان بی‌طرفی در محاصره خویش قرار داده و آن دم كه نخواستند به بهانه همان بی‌طرفی زن و مرد ما را در خاك و خون كشیدند ملت ایران در كمال واقع‌بینی و با علم به مسئولیت تاریخی خود قدمی مثبت و متین برداشت و به پیمان دفاعی بغداد ملحق گردید.
متأسفانه این عمل كه هم ناشی از حق حاكمیت مطلقه ملت ایران بود و هم با جمیع موازین بین‌المللی مطابقت می‌نمود مطلوب خاطر همسایه بزرگ شمالی ما واقع نشد.
با الفاظ و صوری كه خاصه قابوس مسكو و كمونیسم بین‌المللی است این عمل را تخطئه نمود ما را متجاوز- غاصب حقوق بشر- آتش‌افروز و ناقض قراردادهایی كه خود بر ملاعنقض كرده بود خواند. چون از ادوار استبداد الكساندر و نیكلای اول گوش ملت ایران به این نوارهای ناموزون آشنا است و حتی خود گویندگان این مطالب نیز داستان آب خوردن گرگ و میش را خوب می‌دانند این نحوه استدلال برای ما مایه استعجاب نبود. فقط پاسخ مستدل خود را در معرض قضاوت دنیا گذاردیم. ولی اكنون نغمه غیرمنتظره و گوش‌خراش دیگری از كنار افق برخاسته كه ما نمی‌توانیم آن را ناشنیده انگاشته و پاسخ نگوییم. اگر نزاكت جبلی ایرانی اجازه می‌داد به جا بود كه من خراسانی به پیروی از فردوسی بزرگ بگویم: تفو بر تو ای چرخ گردون تفو ولی من شاهد مثال خود را از شخص جناب جواهر لعل نهرو می‌جویم و عرض می‌کنم در كتابی كه به نام كشف هندوستان در آن اوان كه هنوز سرمست باده فرمانروایی نبود به رشته تحریر درآورده از كشور كهنسال ایران كه آثار تمدن آن لااقل در هر وجب از خاك هند هنوز آشكار و عیان است به نیكی یاد كرده و تأثیر شرف و عمیق سیویلیزاسیون ما را در سرزمین هند ستوده است. به تاریخ نزدیك‌تر نگاه كنیم اگر ملتی به ملت دیگر حق ارادت و خیرخواهی داشته بی‌شبهه ملتین ایران و هند بوده‌اند زیرا به خاطر حفظ مستعمره هندوستان ملت ایران ستم‌ها دیده و زجرها كشیده (صحیح است) آرزوی میهن‌پرستان ایران پیوسته رهایی این خطه پهناور بوده است آیا اكنون سزاوار است كه رهبران این قوم برادر عمل ما را كه ناشی از یك عمر تلخ برای امكان دفاع و احتراز از سرنوشتی كه خود آنها دچار آن بوده‌اند می‌باشد این‌طور جلوه داده آن را نابه‌هنگام و تأسف‌انگیز برای صلح جهان خواندند (دكتر شاهكار- به زبان هندی معنای دیگری دارد معنای لغت را شاید درست نمی‌دانسته‌اند) اصل كلمه‌اش اینفر تو نیت انددپلر ابل بوده است.
Infortunate and Deplorabl
از زمانی كه ستاره استقلال هند در آسمان سیاست آسیا طلوع نمود و مخصوصاً پس از آنكه مائوتسه تونك بر خاك چین و بازار ۵۰۰ میلیونی آن سرزمین مسلط شد جناب جواهر لعل و تز بی‌طرفی پیش كشید و خود را علم‌دار این تز خواند.
بر من نیست كه علل و جهات این خط‌مشی را تشریح كنم ولی چه‌بسا چشم داشت به خاك كشمیر و متعلقات پرتغال، فرانسه در هند و نیز حفظ روابط بازرگانی مستقیم با بازار پهناور چین كمونیست و آسیای جنوب غربی اتخاذ چنین تصمیمی كه بتوان در محافل بین‌المللی دنیا از حسن‌ظن و خوش‌بینی طرفین استفاده نمود ایجاب می‌كرد است و شاید تاكنون برای كشور هندوستان ثمراتی دربرداشته ولی شأن جناب ایشان این می‌بود واقعاً بی‌طرفی خود را حفظ نماید و متمایل به هیچ كفه‌ای از ترازوی موازنه دنیا نشوند نه این که فی‌المثل پیمان بغداد را به باد ناسزا گیرند و آن را برهم‌زننده صلح جهانی خوانند ولی پیمان ورشو را به دست فراموشی سیاسی سپرده حتی نام آن را بر زبان نرانند چه خوب می‌بود با آن تیزهوشی و فتانتی كه در ایشان سراغ دارد انگیزه
و علت این پیمان دفاعی را از نظر می‌گذراندند و پی به این حقیقت تلخ می‌بردند كه اگر ملل شرق نزدیك با وجود گرفتاری‌های مالی و ابتلائات اقتصادی كه دارند قسمتی از بودجه كشور خود را كه در قبال ارقام سرسام‌آور مخارج جنگی دول بزرگ هیچ است به مصرف عوامل دفاعی خود می‌رسانند فقط شهرت قدرت و عشق به تفنگ نیست.
كمال مطلوب و منتهای آرزوی ملل صلح‌دوست شرق نزدیك آن است كه فرصتی یابند و در پرتوی صلح و مسلم جهانی به مرمت خرابی‌هایی كه آن هم ناشی از تسلط همان زورمندان است بپردازند. ولی آقای نهرو ای كاش صدای من آنقدر قوی بود كه شما عین این عبارات را می‌شنیدید حالا هم امیدوارم این ندای یك نفر ایرانی به گوش شما برسد.
آقای نهرو و پریروز ارتش مختصر و كوچك ایران یكی از روزهای پرافتخار خود را جشن گرفت می‌دانید این جشن و شادی برای چه بود؟ برای آن بود كه به خواست خدای بزرگ همین ارتش كوچك و بی‌اسلحه موفق شده بود قسمتی از خاك پاك ایران را از چنگال عوامل اجانب نجات بخشد برای آن بود كه به تحریك هم‌پیمان‌های امروز شما می‌خواستند قطعه‌ای از خاك ایران وطن من را جدا سازند برای آن بود كه یك مشت مزدور و خائن به مام‌میهن می‌خواستند به پشتیبانی اجنبی گوهر گران‌بهای تاج شاهنشاهی ایران را بربایند برای آن بود كه با وجود بی‌طرفی همان بی‌طرفی كه شما امروز شامپیون و علم‌دار آن هستید نه تنها به كشور من شبیخون زدند بلكه پس از انجام مقاصد خود و علی‌رغم فداكاری ایران حاضر نگردیدند سربازان خود را از خاك ما بیرون راندند بلكه با تحریك و دسیسه خواستند صاحب‌خانه را نیز اخراج كنند آیا عدل و انصاف آیا جوان‌مردی و حق‌شناسی آیا حقیقت‌بینی و نوع دوستی ایجاب نمی‌كند كه شما قبول نمایید یك چنین ملتی پس از تجربیاتی كه طی یك عمر تاریخ به دست آورده امروز مجاز است به نشنید و با هم‌گنان خود راجع‌به دفاع از مرز و بوم خویش فكر كند؟
یكی از اصول پنج‌گانه هم زیستی مسالمت‌آمیز شما عدم مداخله در امور داخلی كشورهای دیگر است من از خدا می‌خواهم كه مرزهای شما همیشه آنقدر دور از قرب جوار باشد كه مزه زهرآگین وجود ملامصطفی‌ها- غلام‌یحیی‌ها- پیشه‌ورها و هزاران هاهای دیگر را نچشید والا شما نیز به حكم اجبار قبول می‌گردید كه باید فكر دیگری كرد (عبدالصاحب صفایی- صحیح است) اصل دیگر هم‌زیستی شما احترام متقابل است. این اصل اجازه نمی‌دهد عمل ملت دوست خود ایران را كه با حوائج و ضروریات خاصه خویش وفق داده است این‌طور شماتت كنید. ما بیش از شما خواهان صلح هستیم زیرا بیشتر احتیاج به آن برای ما محسوس است ولی نام صلح ما كشمیر و متعلقات پرتغال و فرانسه نیست ما صلح را برای خاطر صلح و رفاه حال مردم جهان می‌خواهیم و بس (احسنت- احسنت)
نایب‌رئیس- آقای مهندس جفرودی
مهندس جفرودی- مطلبی كه امروز بعد از هشت ماه سكوت مرا بار دیگر به پشت تریبون مجلس كشانید مربوط بسیاست خارجی كشور و استفاده دولت از حاكمیت ملی است. اما سخنان نماینده مجلس به خصوص در مورد مسائل بسیار مهم كه سیاست خارجی كشور در شما آن است هنگامی دارای اثر مطلوب می‌باشد كه به نام ملت و به زبان خدمت‌گزار مردم ادا شود.
من اذعان دارم كه به اقتضای سیاست جهان و مصلحت واقعی كشور و به اتكای روش مثبتی كه خاص افراد حقیقت بین است نتوانستم سهمی از وظایف نمایندگان خود را كه موافق با آرزوهای مردم مثبت و وطن‌پرست ایران است انجام دهم. من می‌دانم كه امسال بر گیلان زرخیز كه سفره‌خانه ملت و بر گیلانی كه خدمت‌گزار ایران است مصائب بسیار رفته است. یك محصول مهم گیلان چای است كه اگر چه با چای مرغوب خارجی كمی فرق داشته باشد باز مردم میهن‌پرست مصرف آن را بر مصرف چای بیگانه رجحان می‌نهند متأسفانه متصدیان گذشته آنقدر پروانه ورود چای خارجی صادر كردند كه تمام محصول داخلی در انبارهای شمال در پیش‌چشمان نگران حامیان تولید داخلی به انتظار مشتری انباشته شده است. و صفحات روزنامه‌ها هر روز حكایت از ورشكستگی یكی از تجار ایرانی می‌نماید. و هر هفته با وجود مجلس و دولت خانواده‌ای از هستی ساقط می‌گردد و آینده تحصیلی خردسالانی بر اثر اشتباهات و یا خلاف‌كاری‌های سالخورده‌گان تباه می‌شود. محصول مهم دیگر گیلان برنج است كه غذای لذیذ و رنگین آن بر سفره اغنیا و كته ساده و بی‌روغن آن بر بشقاب گلی بینوایان دیده می‌شود. از حاصل این زراعت حیات ساده و بی‌تكلف صدها هزار تن مردم مازندران و گیلان تأمین می‌گردد (صحیح است). در آن روزها كه این محصول احتیاج به آب داشت مزارع برنج دست‌خوش بی‌آبی و عطش بود و در آن ایام كه نیازی به آب نبود رگبارهای شدید ساقه با روز سهمی از باقی‌مانده محصول را فاسد نمود. زارع و مالك هر دو زیان فراوان دیدند. این یكی قدرت خرید خود را از دست داد و آن دیگری قوت‌لایموت خود را بر باد فنا دید. اقتصاد و خزانه مملكت از بركت درآمد و دست‌رنج هر دو محروم گردید. مصائب گیلان و گیلانی بر این زیان‌ها متوقف نشد. آثار مخرب طبیعت و بارندگی‌های شدید امسال كاشانه بی‌چارگان را خراب نمود و زیبایی‌های استان را كه پل پهلوی نمونه برجسته آن است ویران ساخت. من یقین دارم كه روان اعلیحضرت رضاشاه فقید از این ویرانی بیش از همه متألم گردید. بر اثر فراوانی بی‌سابقه برنج در كشورهای دیگر جهان و ایجاد وضع سیاسی جدید در ایران مازاد محصول برنج در دست مالك و زارع باقی ماند. وضع اقتصادی در گیلان در سال جاری بر اثر عواملی كه به آنها اشاره شد چنان دست‌خوش ركود و كسادی گردید كه دستگاه برخی از بازرگانان معتبر دچار بی‌پولی شدید گشته و در معرض خطر ورشكستگی قرار گرفت. نمایندگان گیلان بدون تظاهر و بدون توسل به عوام‌فریبی اقداماتی به عمل آوردند ولی در همه جا همه حال به خزانه خالی مملكت روبه‌رو شدند و چون نشانه وطن‌پرستی و بی‌غرضی را در سمت نمایندگی در آن می‌دانند كه در روزهای سخت دولت را تحت فشار حربه‌های پارلمانی قرار ندهند از اتخاذ رویه شدیدی خودداری نمودند من چون می‌دانم گیلانی نیز مانند هم‌میهنان ایرانی سایر استان‌ها صبور بوده ناگواری‌ها را به خاطر اعتلای نام ایران با بردباری تحمل می‌كند و چون پای وطن و مصالح آن به میان آید؛ در هر صورت و كیفیت و در هر حال مصائب خود را نادیده گرفته اتحاد و اتفاق معنوی خود را بر بیگانه به منصه‌ظهور می‌رساند اجازه می‌خواهم به نام ملت ایران سخنی چند درباره اظهارات جناب جواهر لعل نهرو و رئیس دولت كشور هم‌جوار ما هند بگویم جناب نهرو برای تظاهر به سیاستی كه به ظاهر به نفع یكی از قدرت‌های جهان می‌كند در پارلمان هند اظهار داشته است كه: پیمان بغداد نه فقط از لحاظ هندوستان بلكه از جهت صلح دنیا تأثرانگیز و تأسف‌آور است. ما چون این پیمان را در مجلس ایران تصویب كرده‌ایم و ایران را یكی از اركان پیمان دفاعی بغداد می‌دانیم و عهدشكنی را در آیین ملت ایران كفر می‌شماریم وظیفه خود می‌دانیم كه از هم‌اكنون در مقام دفاع از آن برآیم و به متحدین خود بگویم كه با وجود خاطرات تأثرانگیز شهریور شوم ۱۳۲۰ و با آنكه ملت ایران با وجود پیمان سعدآباد؛ در آن روزهای تیره و تاری كه تنها ماند و همه مصائب و بدبختی‌های جنگ جهانگیر دوم را تحمل كرد با این حال تعهدات دولت خود را محترم می‌شمرد و این قبیل اظهارات را كه در حقیقت تفسیر ناروایی از استنباط ملت ایران از پیمان دفاعی بغداد است بلاجواب نمی‌گذارد.
(دكتر عمید- صحیح است) ملت ایران از طرقیاتی كه به رهبری جناب نهرو و نصیب ملت مظلوم و ستم‌دیده هند می‌گردد همواره خوشحال بوده و اقدامات او را تا آنجا كه به نفع مردم هند تمام می‌شود به دیده احترام می‌نگرد (صحیح است) طرز تفكر مردم ایران كه خود از جور و ستم اجانب به ستوه آمده و سال‌ها در راه احقاق‌حق خود جان‌بازی می‌كند جز این نمی‌تواند باشد ما نیك می‌دانستیم كه این دید و بازدیدهای سیاسی این رفت‌وآمدهای رجال این تظاهرات شدید و یك‌طرفی كه در هنگام صلح و بدون هیچ نوع ضرورتی از طرف برگزیدگان هند و سران بعضی از ممالك صورت می‌گیرد اگر متضمن حقیقتی باشد آرامش خاورمیانه و صلح جهان را حقیقتاً به خطر می‌اندازد (صحیح است) ولی از دو جهت دم فروبستیم و از اظهارنظر در آن خودداری كردیم. یكی از این نظر كه فكر می‌كردیم رهبران هند این بازی‌های سیاسی را برای رهایی مردم كشور خویش از یك خطر بزرگتری مفید می‌دانند. دیگر آنكه در پس پرده این صحنه‌ها رازی بزرگ نهفته است (صحیح است) (كریمی- دومی صحیح است)
ما در عهدی از حیات سیاسی جهان زندگی می‌كنیم كه یك دولت نیرومند به منظور تحكیم پایگاه‌های نظامی خویش در اقیانوس كبیر و حفظ موقعیت خود در خاور دور ارتش خود را در زمان صلح در خاك كره وارد كارزار می‌كند و متحمل زیان‌های انسانی و مالی غیرقابل جبرانی می‌شود. ما در دوره‌ای از تاریخ بشر به سر می‌بریم كه نیمی از ملل مترقّی اروپا به نام حفظ صلح تحت تسلط ارتش یك بیگانه نیرومند و نیمی دیگر زیر نفوذ اقتصادی بیگانه نیرومند دیگری قرار گرفته است. با این طرز تفكر و این نحوه عمل چگونه ممكن است قبول كرد كه دول نیرومند جهان نسبت به روش و سرنوشت یك كشور چهارصد میلیون نفری بی‌اعتنا هستند؟ جناب نهرو كه به پیروی از یك سیاست كهنه كشور خویش را از الحاق به این پیمان دفاعی بركنار داشته است چه طرفی از این اظهارات خود در پارلمان هند می‌بندد.
دولت‌های ایران؛ به علل و جهات داخلی و به عشق یك آینده بهتر؛ مدت یك قرن و نیم با نهایت صمیمیت به دنبال بی‌طرفی رفتند ولی از آن برای ملت ایران جزاد بارو فلاكت. جز تهاجم به خاك ایران؛ جز مداخله و نفوذ بیگانگان در امور داخلی آن حاصلی به دست نیاوردند. به همین سبب به ناچار دست از این رویه كهنه برداشتند و به روشی گرویدند كه آن را برای حفظ سرحدات ایران و بیداری مردم آن مفید می‌دانند. ملت كهنسال ایران
كه خود فاقد صنایع سنگین و سلاح‌های جنگی است از این پیمان جز این معنی استنباطی ندارد و برای حفظ موجودیت خود به هر وسیله كه متثبث شود آن را مشروع می‌شمارد. تا بیش از جنگ جهانگیر دوم در میان ملل كوچك گروهی از مردم آزادی‌خواه كه از ظلم و ستم و مداخله مستمر دول نیرومند و مستعمره‌طلب به ستوه آمده بودند به ناچار متوجه یكی از روش‌های جدید اقتصادی گشتند و به آن چشم‌امید دوخته و چنان پنداشتند كه بانیان آن جز خیر و صلاح جامعه انسانی نظری ندارند و این مكتب جدید حقیقتاً برای نجات اقوام از یوغ بردگی به وجود آمده است. به همین سبب به دنبال آن افتادند و درصدد ترویج و تبلیغ آن برآمدند و در این راه فداكاری‌ها كردند و قربانی‌ها دادند بعضی از آنها به مفهوم واقعی كلمه مردمی آزادی‌خواه بوده و از قبول این دكترین اقتصادی نظری جز نجات كشور خویش نداشتند. ولی امید آنها دیر نپایید و جنگ جهانگیر دوم پرده این راز را درید.
كشورهای كوچك به بهانه مقتضیات جنگی تحت اشغال ارتش نیرومند طرف‌داران این مكتب جدید در آمده آزادی‌های فردی و اجتماعی رخت بربست و درآمدهای ملی به یغما رفت. در بعضی از این كشورها سنن و آداب و حق حاكمیت به كلی از میان رفت و خاك آنها یك‌سره ضمیمه شد. (صحیح است) در این كشورها آزادی‌خواهان میهن‌پرست به بند رفتند و بازماندگان آنها كه حیات خویش را در خطر دیدند چاره‌ای جز آن نداشتند كه تن به خیانت دهند و ماهیت خویش را عوض كنند و در زیر نقاب آزادی‌خواهی به تبلیغ مردم ساده‌لوح بپردازند و طبقات محروم و مظلوم را گرد خویش جمع آورند و برای توفیق خود به ریشه قومیت و استقلال میهن خویش بزنند. (صحیح است) ایران نیز از جمله كشورهایی بود كه این آزمایش خطرناك در آن به عمل آمد و در چهارده سال اخیر چند بار تا به لبه پرتگاه رفت ولی به طرز معجزه‌آسایی نجات یافت (صحیح است) جناب نهرو كه خود برای آزادی ملت هند فداكاری‌ها كرده و زجرها دیده سرانجام تا حدی توفیق یافته است به این حقایق تلخ نیك واقف است و می‌داند كه ملت محروم و ستم‌دیده ایران در راه حفظ آزادی و موجودیت خود قربانی‌ها داده و خون هزارها تن از فرزندان برومند خود را نثار كرده است. و اگر بعد از یك‌صد و پنجاه سال صبر و شكیبایی و طرف‌داری صمیمانه از روش بی‌طرفی از آن دست‌كشیده چاره‌ای جز آن نداشته است. ملت ایران كه با برنامه هفت ساله خود قصد دارد دست به اصلاحات اساسی بزند بیش از هر ملت دیگر خواهان صلح و آرامش واقعی است تا در سایه آن بتواند به وضع رقت‌بار خود خاتمه بدهد و مانند ملل مترقی جهان از مزایای مظاهر تمدن صنعتی بهره‌مند گردد و موجبات رفاه خویش را فراهم آورد. من در اینجا وظیفه دارم كه توجه دولت را به این نكته بسیار مهم جلب نمایم كه الحاق ایران به پیمان دفاعی آنكارا- بغداد وظیفه خطیری برای ملت ایران ایجاد می‌كند كه باید با سرعت هر چه تمام‌تر و با تحمل فداكاری‌ها خود را آماده و مهیّای مقابله با هر نوع جوئیها و پیش‌درآمدها نماید وضع اقتصادی ایران بد و هزینه زندگی بالا و میزان درآمدها كم است دولت حاضر كه از جمیع مزایای پشتیبانی مقامات مؤثر و مجلس برخوردار است و با مردمی زحمت‌كش صبور و آرام روبه‌رو می‌باشد باید بجنبد و فرصت را مغتنم بشمرد و با اجرای سریع نقشه‌های صحیح مردم را از خطر نیستی و سقوط نجات دهد. افق سیاسی جهان روزبه‌روز تیره‌تر و دسته‌بندی‌ها قوی‌تر و صف‌ها مشخص‌تر می‌گردد زیرا وقتی كه كشور هند كه بیش از هر كشور دیگری از مزایای پیمان بغداد بهره‌مند می‌گردد رئیس محترم دولت آن به آن‌سان نسبت به آن اظهارنظر كنند ما حق داریم آینده را با نظر تردید و تأمل نگاه كنیم و به جای سستی و رخوت و اظهارضعف و زبونی با كار و تولید نیروی ملی را به حد اعلای امكان برسانیم. (صحیح است- احسنت)
۳- مذاكره در گزارش كمیسیون دادگستری راجع به افزایش و ثبت جهت ترمیم حقوق قضات
نایب‌رئیس- وارد دستور می‌شویم ماده سوم لایحه قضات مطرح است حالا پیشنهادات ماده سوم قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد) مقام ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌نمایم تبصره ذیل به ماده ۳ اضافه شود دستمزد كارشناسان را دادگاه‌هایی كه به دعاوی رسیدگی می‌نمایند با رعایت میزان كار و زحمت تعیین می‌کنند كلیه مقرارت منافی با این ترتیب ملغی است. نقابت
نایب‌رئیس- چون آقای نقابت تشریف ندارند پیشنهاد ایشان مطرح نمی‌شود.
دكتر شاهكار- بنده قبول می‌کنم.
نایب‌رئیس- شما قبول می‌كنید؟
دكتر شاهكار- عرض كردم بله قبول می‌کنم.
نایب‌رئیس- بفرمایید.
دكتر شاهكار- عرضم خیلی مختصر است چون این موضوع در قانونی كه مجلس شورای ملی سابق رأی داده است تأمین شده است خواستم عرض كنم دیگر احتیاجی به رأی ندارد.
نایب‌رئیس- پیشنهاد دیگری نرسیده باید رأی گرفت به ماده سوم ماده سوم قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۳- به پروانه كارشناسی همه‌ساله مبلغ ۴۰۰ ریال و همچنین به هر یك از گواهی‌نامه‌های عدم سوء‌پیشینه ده ریال و به هر یك از دادخواست‌های استخدامی بدوی و تجدیدنظر كه به دیوان كشور تقدیم می‌شود یك‌صد ریال تمبر الصاق و ابطال می‌گردد.
نایب‌رئیس- رأی می‌گیریم به ماده سوم آقایانی كه موافقند قیام بفرمایند (اكثر برخاستند) تصویب شد ماده چهارم قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد)
ماده چهارم- كلیه عوایدی كه بر حسب این قانون اضافه بر مأخذ سابق به حیطه وصول درمی‌آید و كلیه صرفه‌جویی‌های سالیانه وزارت دادگستری كه در هر شش ماه مبلغ آن تعیین خواهد شد به حساب مخصوص دادگستری در خزانه‌داری كل متمركز و به صرف پرداخت حقوق پایه‌های قضایی كارمندان قضایی وزارت دادگستری مقرره در لایحه مصوب كمیسیون مشترك دادگستری مجلسین رسیده و مازاد آن طبق آیین‌نامه‌ای كه از طرف وزارت دادگستری تدوین و به تصویب كمیسیون قوانین دادگستری مجلس شورای ملی می‌رسد به مصرف كمك به حقوق كاركنان قضایی و اداری دادگستری و ثبت و پزشكی‌قانونی و خدمت‌گزاران و مأمورین ابلاغ و احضار و اجرا خواهد رسید تبصره حقوق بازنشستگی كارمندان قضایی عبارت خواهد بود از یك سی‌ام آخرین حقوق دریافتی ضرب در سنوات خدمت كه به هرحال از میزان آخرین حقوق دریافتی تجاوز نخواهد كرد.
نایب‌رئیس- آقای وزیر دارایی
وزیردارایی (دكتر سجادی)- بنده با اجازه آقایان محترم گله‌ای از آقای رئیس كمیسیون دارایی و اعضای محترم كمیسیون دارایی دارم لایحه‌ای از طرف دولت به امضای وزیر دادگستری و وزیر دارایی تقدیم مجلس شورای ملی شد این لایحه مبنی بر افزایش بعضی از ارقام درآمد بود البته چون ارتباطی با كار وزارت دادگستری هم داشت در كمیسیون محترم دادگستری هم رسیدگی شد ولی اصلاحات بسیار عمیق و اساسی در این لایحه به عمل آمد یعنی بعضی از اقلام درآمد حذف شد و بالعكس بعضی از رشته‌های خرج ایجاد شد البته وظیفه كمیسیون دادگستری غیر از این نبود این لایحه از این كمیسیون به كمیسیون دارایی رفت كمیسیون دارایی بدون این‌که توضیحات وزیر و معاون وزارت دارایی را در این موضوع و در این لایحه مالی استماع بكند همان خبر كمیسیون دادگستری را تصویب كردند توجه بفرمایید این ماده چهار متضمن چه اصولی است آقایان به خوبی می‌دانند كه اصول بودجه و بودجه‌نویسی عبارت از این نیست كه یك رشته ارقام را به عنوان درآمد و یك رشته ارقام را به عنوان خرج جمع بزنند و بگویند این بودجه است. چه از نظر دولت و چه از نظر قوه مقننه بودجه مشتمل بر فصول و ابواب و اجزایی است كه هر یك از آنها یك قسمتی از امور را حكومت می‌كند و تعیین تكلیف می‌كند اگر بنا بشود به یك وزارتخانه‌ای بگوییم كه بودجه خرج تو ده میلیون تومان یا ده میلیون ریال است من‌باب مثال عرض می‌کنم و آن وزارتخانه مجاز باشد كه آنرا به هر طریق كه می‌خواهد خرج بكند آیا این را اسمش را می‌گذارید بودجه؟ هرگز؛ بودجه آن است كه آقایان نظارت داشته باشند درخصوص استخدام كارمندان و در فصول دیگر و آنچه به نظرشان می‌آید جرح و تعدیل بكنند اسم این را می‌گذارند بودجه آقایان استحضار دارند همان‌طور كه تصویب فرمودید مملكت یك كسر درآمد قابل‌توجهی دارد یكی از عواملی كه ممكن است برای جبران این كسر درآمد مؤثر باشد صرفه‌جویی‌هایی است كه در آخر هر سال در ارقام بودجه حاصل می‌شود اگر ما بنا باشد كه برای این صرفه‌جویی‌ها خرج‌تراشی بكنیم سبب می‌شود كه وضع خراب‌تر و بدتر شود آقایان اعضای كمیسیون محترم دادگستری به خوبی استحضار دارند بنده در موقعی كه افتخار نمایندگی مجلس سنا را داشتم و عضو كمیسیون مشترك دادگستری مجلسین بودم نسبت به این موضوع ترمیم حقوق قضات نه فقط با آقایان هم‌آواز و هم‌صدا بودم بلكه در مواردی حرارت وحدتم بیشتر از آقایان بود و در این قسمت نظر مخالفتی ندارم اما به نظر بنده باید توجه داشت كه وضعیت زمان چیست و موقعی كه بنده تقاضا می‌كردم به وضع قضات توجه بشود موقعی بود كه هنوز بودجه مملكت تدوین نشده بود دولت می‌توانست با توان زن و دخل و خرج هر جور بخواهد بودجه بنویسد امروز ما در ماه نهم سالیم چه‌طور ممكن است فكر كرد كه از محل صرفه‌جویی بشود این‌كار را كرد به این جهت بنده تقاضا می‌کنم آقایان توجه بفرمایند به احترام مصوبات كمیسیون دادگستری و دارایی بنده موافقت می‌کنم كه آنچه را كه منظور و هدف آقایان است انجام بشود ولی طوری كه برای وزارت دارایی قابل عمل باشد وزارت دادگستری اعتباری دارد به نام اعتبار هزینه مقدماتی ثبت ممكن است از این قسمت منظور آقایان تأمین بشود بدون این که
تحمیل به بودجه عمومی كشور بشود و در سال آینده هم در صورتی كه اعتباری توانستیم تأمین كنیم البته با كمال میل این خرج را هم بپردازیم والا وضع می‌شود مثل وضع عموم كارمندان و بنده تصدیق می‌کنم این موضوع یعنی حقوق كارمندان دولت به طور اطلاغ نسبت به هزینه خیلی خیلی قابل توجه و محتاج به ترمیم است النهایت باید فكر اساسی كرد كه وضعی پیش نیاید تبعیضی نشود كه باعث دماغ سوختگی و دل سوختگی یك عده‌ای بشود و یك عده‌ای را رجحان بدهیم بر عده دیگر.
دكتر سید امامی- برای پزشكان هم باید فكری بفرمایید.
نایب‌رئیس- آقای خرازی.
صارمی- بنده اجازه خواسته‌ام.
نایب‌رئیس- در ستون مخالف آقای خرازی اسم نوشته‌اند.
خرازی- بنده همان‌طوری كه در كلیات این لایحه و مواد عرض كردم هیچ‌گونه مخالفتی با ترمیم حقوق قضات كه یك ركن از اركان سه‌گانه مشروطیت هستند ندارم و همین‌طور كه آقای وزیر دارایی تأیید فرمودند دولت باید اساساً برای كلیه مستخدمین یك فكر اساسی بكند برای این‌که سختی معیشت برای همه كارمندان دولت است طبقات دیگر اینها هم از حیث زندگی روزمره در زحمت هستند همچنین قضات كه اكثریت‌شان مردمان شریف و پاك‌دامن هستند ضمناً بنده می‌خواستم در این ماده ۴ عرض كنم این درآمدهایی كه اختصاصاً پیش‌بینی شده برای ترمیم حقوق قضات وزارت دادگستری همان‌طوری كه در كمیسیون دادگستری مجلس یك تبصره‌ای گذشته یك عده‌ای از آقایان قضات هستند كه هم پایه قضایی دارند و هم كار قضایی شاید چند نفر در وزارت دارایی و یك نفر آن‌طوری كه بنده سراغ دارم در وزارت راه كه اینها هم‌پایه‌شان قضایی است تابع محكمه انتظامی هم هستند و هم این‌که كار قضایی دارند (صارمی- ولی دكه قضا ندارند) كار قضا می‌کنند اغلب اینها از وزارت دادگستری منتقل شده‌اند عرض كردم بنده خواستم فقط تذكری بدهم و توجه دولت و مخبر كمیسیون را جلب كنم كه در كمیسیون مشترك دادگستری مجلسین گذشته یعنی كمیسیون‌های مشترك آن لوایح و قوانین را تصویب كرده‌اند می‌خواستم یادآور بشوم كه باید مقررات و ارفاق‌ها یا كمك‌هایی كه می‌شود نسبت به تمام اشخاص كه مشمول آن كمك‌ها و ارفاق‌ها می‌شوند به همان نسبت كمك بشود.
نایب‌رئیس- آقای پیراسته
خلعتبری- ایشان نوبت‌شان را به بنده داده‌اند.
نایب‌رئیس- بفرمایید.
خلعتبری- بنده می‌خواهم به آقایان عرض كنم كه این لایحه چه‌طور شد كه به مجلس آمد در هفت هشت ماه قبل اعلیحضرت همایونی تصمیمی اتخاذ فرمودند در اصلاح دادگستری یك هیئتی تعیین فرمودند از مجلس سنا و شورای ملی و چند نفر از رؤسای دیوان كشور و از اشخاصی كه در قضاوت وارد بودند كه در آن هیئت خود جناب آقای دكتر سجادی هم تشریف داشتند آن هیئت بعد از هفت هشت مرتبه رسیدگی بطریق اصلاح دادگستری به نتیجه رسیدند و گزارش تهیه كردند و آن گزارش را به اعلیحضرت همایونی تقدیم كردند كه در رأس آن گزارش ماده‌ای راجع‌به تأمین معیشت قضات دادگستری بود و در همان موقع چون كابینه تغییر پیدا كرد آقای دكتر امینی وزیر دادگستری را اعلیحضرت همایونی مأمور اجرای نظریات آن هیئت كردند بنابراین منشأ تقدیم این لایحه از طرف دولت مبنی بر امر مؤكد اعلیحضرت همایونی در اصلاح دادگستری بوده و این هیئت هم آن نظر را تقدیم كردند و به وزیر دادگستری اعلام شد این پایه عمل است اینجا هیچ نوع نظری از طرف اشخاص در كار نبود ه و بنده می‌خواهم نظر آقایان را جلب كنم كه این مبنای امر بوده و حالا كه این لایحه طرح شده است بنده كه موافق در ماده ۴ اسم نوشتم باید عرض كنم این نظر امروز بنده نیست بنده در سال ۱۳۲۶ و ۲۷ در روزنامه كیهان مقالاتی منتشر كردم كه اولین شرط اصلاح دادگستری را تأمین معیشت قضات دادگستری دانستم و این اطلاع خودم را هم از مطبوعات خارجی كسب كردم برای این‌که همین عمل را در بعضی از كشورها كردند من جمله در كشور عراق همسایه ما كشور عراق حقوق قضات خودش را چندین برابر كرد و در نتیجه آن عمل موفق شد و توانست اصلاحاتی در عدلیه كشور خود ش بكند ایرادی كه جناب آقای دكتر سجادی فرمودند به نظر بنده وارد نیست و این‌که گفتند وقتی ما اصل را قبول كردیم و این را هم عرض می‌کنم آقایان البته در هر دستگاهی خوب و بد هر دو هست در عدلیه ما بد هست خیلی هم بد هست اما اكثریت با اشخاص خوب و صالح است (صحیح است) خدا شاهد است اشخاصی در دیوان كشور مردند كه از تعاریف این مملكت بودند نباید گفت ولی دوستانش آمدند خرج بلند كردن جنازه آنها را دادند (صحیح است) (صدقی- در قضات جوان هم هستند) البته در قضات جوان هم بسیار اشخاص شریف هستند در اصل مخالفت نیست منتهی در طریق مختصر اختلافی هست بنده می‌خواهم در طریق راهنمایی كنم راجع‌به صرفه‌جویی كه آقای وزیر دارایی بیان كردند بنده معتقدم اگر ما به وزارتخانه‌های دیگر هم بخواهیم كمك بكنیم این بسیار طریق خوبی است كه از صرفه‌جویی پرسنلی اگر یك وزارتخانه‌ای موفق شد پول پرسنل كمتر داد و هزینه‌های پرسنلی را پس‌انداز كرد چه ضرری دارد كه همین كار را وزارتخانه‌های دیگر بكنند بنده ضرری در این كار نمی‌بینم اما بنده می‌گویم حالا جناب آقای دكتر سجادی حضرتعالی كه با این اصل موافق هستید نگذارید در این راه این كار بشود یك تفاوتی كه اینجا با سایر وزارتخانه‌ها دارد این است كه قضات عدلیه و آنهایی كه مستفید از این قانون می‌شوند عده‌شان چند صد نفر بیشتر نیست و با چند میلیون اضافی تأمین می‌شود (دكتر شاهكار- دو میلیون و سی‌صد هزار تومان) و با این مبلغ یك قوه مملكت قوه قضاییه اگر با چند میلیون تومان مبنای اصلاحش را فراهم كنیم به نظر بنده مجلس شورای عالی حقیقتاً خدمت حسابی كرده است و بنابراین این خرج را ممكن است از هزینه مقدماتی ثبت اعتبارش را تأمین كنید (عمیدی‌نوری- آقای دكتر سجادی موافقت فرمودند) این مسائلی كه بنده عرض كردم روی نهایت عقیده بود و بنده قطع دارم مجلس شورای ملی كه با این نظر موافقت فرمودند یك قدم اساسی برای اصلاح دادگستری برداشته است و بعد از این قدم آقای وزیر دادگستری: باید همت خود را بگمارید كه شدت عمل و مراقبت و مجازات هم باشد تا بتوانیم اشخاص بد را از این دستگاه خارج كنیم.
نایب‌رئیس- آقای مخبر كمیسیون دادگستری.
عمیدی نوری (مخبر كمیسیون دادگستری)- مطالبی را كه جناب آقای وزیر دارایی فرمودند كاملاً صحیح بود و خودشان هم بنده شهادت می‌دهم كه در كمیسیون مشترك دادگستری كه بودیم مقدم بودند در افزایش حقوق قضات و حتی یك كمیسیون هم تعیین شد برای این اشل‌بندی كه در اینجا بهش اشاره شد و موافقت كردند كه انجام شود و بعد برخورد به موضوع آقای دكتر امینی كه ابتدا موافق بودند بعد گفتند استیناف دادم به هر حال وقتی كه خودشان به عدلیه تشریف بردند ببینند زمانه و قضا و قدر چه می‌كند كه آقای دكتر امینی كه مخالف بودند تشریف آوردند به وزارت دادگستری خودشان اعتراف كردند و شهادت دادند كه بایستی قوه قضاییه را از وضع فعلی نجات داد كه واقعاً همان‌طوری كه جناب آقای خلعتبری فرمودند بشود در مقابل خطاهایی كه پیش می‌آید از اینها انتظار جبران داشت به همین جهت خودشان اصرار داشتند و این لایحه را تهیه كردند و حالا خوش‌وقت هستم كه آقای دكتر سجادی به جای آقای دكتر امینی وزیر دارایی هستند و بیانات‌شان هم با لایحه به نظر بنده چندان تفاوتی ندارد و به طور كلی صحیح بود؛ جناب آقای دكتر سجادی ما اینجا در ماده چهار دو رقم قائل شدیم برای تأمین حقوق قضات و آنچه هم اضافه می‌شود برای كارمندان اداری یكی كلیه عوایدی كه به موجب این قانون اضافه بر مأخذ سابق به حیطه وصول می‌آید یعنی این ناظر به آن اضافاتی است كه از هزینه‌های دادگستری راجع‌به تمبرها و قسمت‌هایی كه در این قانون تصویب می‌فرمایید اضافه می‌شود (صدرزاده- نسبت به این نظری نبود) این یك رقمی شد و یك رقم دیگر نوشته شده صرفه‌جویی‌های سالیانه وزارت دادگستری؛ وزارت دادگستری اعم است از خود دادگستری و اداره كل ثبت هم جزء وزارت دادگستری است هزینه مقدماتی كه فرمودید كاملاً صحیح است یكی از اقلام عواید وزارت دادگستری است (یكی از نمایندگان- آن برای ساختمان ادارات ثبت است) چرا هست به عرض‌تان می‌رسانم؛ یعنی اداره ثبت آن را وصول می‌كند؛ مخارج هزینه مقدماتی را می‌دهد مازادش كه برایش می‌ماند در قانون هست كه از آن ساختمان برای اداره ثبت شهرستان‌ها و دادگستری شهرستان‌ها بنا می‌شود (بهادری- اصلاً نمی‌کنند) اجازه بدهید در كمیسیون دادگستری در لایحه دیگری كه مربوط به مخارج هست مخصوصاً قید شد كه برای شهرستان‌ها ادارات ثبت و ادارات دادگستری از این محل ساخته شود و به نظر بنده این یك مبلغی است كه تمام نمایندگان محترم موافق هستند كه به این مصرف برسد برای این‌که الآن در شهرستان‌ها ادارات ثبت و ادارات دادگستری در یك بیغوله‌هایی هستند كه خیلی رقت‌آور است و خارج از شأن دادگستری است و همچنان‌كه ما می‌خواهیم قضاتی باشند كه دارای احترام باشند باید در یك جایی زندگی كنند كه بشود احترام و شئون دادگستری را حفظ كنند ولی یك مازادی هم هست كه معمولاً مازاد ساختمان‌ها را می‌فرستند به حساب خزانه مملكت و این صحیح نیست (موسوی- چون ساختمان نمی‌كند مازاد دارد و اگر ساختمان بكنند مازادی نیست) ما این جا این‌طور قائل شدیم كه كلیه صرفه‌جویی‌ها را البته اول همان‌طور كه می‌فرمایید از هزینه مقدماتی ثبت اول كار خودشان را بكنند دوم موضوع مازاد یعنی مازادش را برای ساختمان‌هایی كه برای شهرستان‌ها می‌کنند انجام دهند باز هم زیاد می‌ماند و می‌رود به وزارت دارایی حالا كه جناب آقای دكتر سجادی هم موافقت فرمودند این كلمه صرفه‌جویی‌ها اعم است هم شامل هزینه مقدماتی ثبت است و هم اگر احیاناً از بودجه خود وزارت دادگستری یك چیزی ماند كه صرفه‌جویی بشود این دو تا كه قید بشود هم حقوق قضات طبق این اشلی كه خودشان موافق هستند تأمین می‌شود و هم اگر مازاد بود صرف اضافه حقوق كارمندان دفتری وزارت دادگستری می‌شود این موضوع را خواستم عرض كنم كه منظور
جناب آقای دكتر سجادی از نظر مازاد هزینه مقدماتی ثبت در همین تأمین است بنابراین اگر موافق هستید جناب آقای دكتر سجادی ماده به همین شكل تصویب بشود مازاد هزینه مقدماتی ثبت هم ضمیمه هست و نظر جنابعالی از این جهت تأمین می‌شود.
نایب‌رئیس- جناب آقای نخست‌وزیر فرمایشی دارید بفرمایید.
۴- بیانات آقای نخست‌وزیر راجع به جریان كنفرانس بغداد
نخست وزیر- آقایان محترم با آنكه گزارش گنفرانس بغداد را به طور تفصیل به استحضار كمیسیون خارجه مجلس محترم شورای ملی رساندم و نمایندگان محترم اعضای كمیسیون خارجه نسبت به نتایج حاصله رضایت‌خاطر كامل نشان دادند ولی قصد داشتم در اولین فرصت در مجلس علنی هم در باب شورای دائم وزیران و تصمیماتی كه اتخاذ شده چند كلمه به عرض آقایان نمایندگان محترم برسانم. اجمالاً لازم می‌دانم عرض كنم كه در كلیه مذاكرات بین دول هم پیمان حسن‌تفاهم و توافق‌نظر كامل موجود بود و غیر از این هم انتظاری نمی‌شد داشت زیرا پیمان بغداد بر اثر وحدت فكر و اشتراك منافع به وجود آمده است و روی همین اصل با تشكیل كمیته‌های نظامی و اقتصادی تدابیر لازمه برای تأمین منظور نهایی كه تقویت بنیه دفاعی و اقتصادی است اتخاذ گردید و هر یك از این كمیته‌ها به زودی مشغول كار شده و طرح‌های لازم تهیه خواهند نمود كه باید به اتفاق آرا به تصویب شورای دائم برسد مخصوصاً ّنسبت به كمیته اقتصادی توجه كامل شده است زیرا این اصل برای كلیه دول عضو پیمان مسلم شده است كه تقویت بنیه مالی و تثبیت وضع اقتصادی كشورهای هم‌پیمان كه از لحاظ اقتصادی عقب‌مانده‌اند و بالا بردن سطح زندگانی اهالی آنها از اهم مسائل است و بدون توفیق در این راه از كلیه اقدامات دیگر آن نتایج مطلوب حاصل نمی‌شود و به همین لحاظ كشورهای عضو مصمّم هستند برای عضویت كمیته اقتصادی بهترین مأمورین عالی‌مقام خود را كه اطلاعات كافی در امور مالی و اقتصادی دارند اعزام نمایند نماینده ایران هم در این كمیسیون متخصص عالی‌مقامی‌خواهد بود كه بصیرت جامعی از اوضاع اقتصادی كنونی و برنامه آینده و احتیاجات ما داشته باشد و اطمینان دارم نتایج بسیار خوبی عائد شود (صحیح است) به طوری كه استحضار دارند جلسه دوم شورای دائم وزیران در آوریل آینده در تهران تشكیل خواهد شد گرچه خیلی زود است كه اثرات اقدامات و همكاری دول هم‌پیمان مشاهده شود ولی امیدوارم در آینده نزدیك نتایج مهمی كه این سیاست دولت برای سعادت كشور و رفاه حال مردم ایران خواهد داشت برای عموم روشن شود البته پیش‌بینی می‌شد كرد كه پیمان بغداد و دست اتحاد دادن چند دولت برای دفاع در مقابل هر تجاوز احتمالی كه به اتكای ماده ۵۱ منشور به عمل آمده و همچنین تشریك‌مساعی و همكاری صمیمانه برای ایجاد نظم و آرامش و توسعه اقتصادی و بالا بردن سطح زندگانی مردمان خود كه آن هم مدلول مواد ۵۵ و ۵۶ منشور است برای دولی كه همیشه طالب بازار آشفته و تشنج و اختلاف هستند فكر خوبی تلقی نمی‌شود و برای آن شاخ و برگ‌هایی می‌سازند كه مطمئناً خودشان هم باور نمی‌كنند ولی هرگز تصور نمی‌كردیم رئیس محترم دولت كشور بزرگی مثل هندوستان درباره پیمان بغداد كه مطلقاً نص صریح منشور بین چند دولت صلح دوست كه نه قصد تجاوز داشته و نه می‌توانند داشته باشند انعقادیافته قضاوت غیرعادلانه‌ای بنماید (صحیح است) و آن را كه فقط به منظور تامین صلح و امنیت به وجود آمده مغایرت امنیت عمومی تلقی بفرمایند و توجهی به روابط و مناسبات حسنه و دوستی دیرینه كه خوشبختانه دول هم‌پیمان مخصوصاً ایران با هندوستان دارند ننمایند و این مطلب موجب كمال‌تأسف و تأثر اینجانب است (صحیح است) و جز آنكه تصور شود دستی دور برآتش دارند و به صفحات تاریخ گذشته و نزدیك ما مراجعه نكرده‌اند محل دیگری برای این نوع قضاوت نمی‌توان یافت (صحیح است) (عبدالصاحب صفایی- چرا كشمكش با پاكستان هم می‌تواتند مؤثر باشد چون كشمیر را می‌خواهند بخورند) امیدوارم كه همان‌طور كه ما نسبت به سیاستی كه دول در خیر وصلاح كشور خود می‌دانند اتخاذ می‌نمایند ولو آنكه آن سیاست مطابق میل و دلخواه ما نباشد ایرادی به آن نمی‌گیریم و آن را محترم می‌شماریم كشورهای دیگر هم سیاستی را كه ما در سعادت و سلامت كشور و ملت خود می‌دانیم محترم بشمارند در خاتمه می‌خواستم این چند كلمه را با اجازه آقایان اضافه كنم كه بعضی‌ها نیز از روی نهایت محبتی كه به ما دارند پیمان بغداد را تشبیه كردند به حباب صابون كه محترق می‌شود البته احتراق حباب صابون ضررش و خطرش برای نوع بشر خیلی كمتر از بمب هیدرژنی است (صحیح است) و ایران همیشه در طریق صلح و صفا و نوع‌پروری قدم می‌زند هیچ خیال تجاوز هم ندارد (صحیح است) به علاوه نباید فراموش كرد كه حباب صابون دال بر وجود خود صابون هم هست چه‌بسا می‌شود اگر زیر پا برود برای متجاوز لغزش و لیز خوردن هم هست (احسنت- احسنت) (كف‌زدن نمایندگان)
۵- مذاكره در گزارش كمیسیون دادگستری راجع به افزایش هزینه‌های دادگستری و ثبت جهت ترمیم حقوق قضات
نایب‌رئیس- آقای وزیر دادگستری فرمایشی دارید بفرمایید.
وزیر دادگستری (اخوی)- بعضی از آقایان در فرمایشات‌شان به وضع دادگستری اشاره فرمودند؛ بنده خواستم مقدمتاً عرض كنم كه مدتی در اوضاع این كشور آرامش برداشته شده بود و همه دستگاه‌ها دچار تشنّج و اختلال شده بود قوه قضایی ما هم از این اختلال نصیب پیدا كرده بود اما از دو سال به این طرف مخصوصاً با توجهات اعلیحضرت همایونی كه علاقه فوق‌العاده‌ای نسبت به اصلاح این دستگاه داشتند در این دو سال اقداماتی می‌شد هر چند در ملامت و سرزنش كوتاهی نكردند و بیش از آنچه استحقاق داشت از وزارت دادگستری یا دستگاه قضایی انتقاد كردند (دكتر جزایری- ولی مردمان خیلی شریف در دادگستری هستند) بسیار هست این معنی اخیراً شاهدی پیدا كرد كه همه طبقات توجه پیدا كردند جناب آقای دكتر امینی در مجلس تودیع اظهار كردند كه من قبل از این‌که به دادگستری بیایم این‌قدرها نظر مساعدی نداشتم و نمی‌شناختم مردمی كه در دادگستری هستند كه چه فضائل و معلوماتی دارند و نه طرز جریان كارها را در دادگستری درست می‌دانستم ولی معتقد شدم كه دستگاه بسیار مهمی است و باید توجه مخصوصی كرد و حیثیت این دستگاه را باید نگاه‌داشت و سعی كرد كه این حیثیت روزبه‌روز بیشتر بشود و اسباب كارش را فراهم كرد (صحیح است) عرض كردم كه در این دو سال وسایل اصلاح فراهم شده و چرخ اصلاح فراهم شده و در چرخ اصلاح به كار افتاده اصلاح دادگستری یك قسمت احكام دادگستری است كه دیوان كشور نظارت می‌كند یك قسمت اخلاق و رفتار قضات است كه محكمه انتظامی نظریه می‌دهد محكمه انتظامی البته تقویت خواهد شد و این وظیفه را به خوبی انجام خواهد داد این توجه كه آقایان در تصویب این لایحه می‌فرمایند كمك بسیار مؤثری خواهد بود در اصلاح دادگستری برای قضات درست وظیفه‌شناس تشویق است و برای آنهایی كه ممكن است خودشان را در معرض لغزش قرار بدهند اتمام‌حجت است (صحیح است) و البته به شدت مورد تعقیب قرار خواهند گرفت و اما موضوع این ماده تصویب صرفه‌جویی برای این‌گونه مخارج در قوانین سابق سابقه دارد و چیزی نیست كه بدعت باشد یك ماه قبل برای وزارت فرهنگ و آموزگارها تصویب شد در قوانین دادگستری هم سابقه دارد و مقصودم این است این اشكال آن‌قدرها اصولی نیست كه ترك اولایی بشود حالا برای این قضات این ترك اولی بشود بنده حاضرم اما اگر بنا شد كه در هزینه مقدماتی ثبت باشد باید در نظر بگیریم كه این ماده درست نیست چون اینجا نوشته است كه اضافه آن را باید به حقوق كارمندان اختصاص بدهند هزینه مقدماتی ثبت برای ساختمان‌های ثبت است اگر بنا بشود از هزینه مقدماتی استفاده بشود این اضافاتی كه با این لایحه تصویب كرده‌اید مازادش كه برای پرداخت حقوق قضات است از هزینه مقدماتی ثبت می‌شود برداشت و آن مقاصد دیگری كه در آخر این ماده ذكر شده است نمی‌شود برداشت چون این مازاد را نمی‌شود صرف حقوق و كمك به كارمندان كرد (صدرزاده- منظور این است به آنها هم داده بشود) اگر بنا بشود كه به اداره‌ها كمك بشود و به قضاتی كه استحقاق كمك دارند كمك‌هایی بشود باید صرفه‌جویی در نظر گرفته شود البته تصویب آن با خود آقایان است.
نایب‌رئیس- پیشنهاد كفایت مذاكرات رسیده قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌نمایم كه بعد از یك موافق و یك مخالف مذاكرات كافی باشد. پیراسته
نایب‌رئیس- در همین زمینه آقایان خرازی- صدقی- دكتر شاهكار هم پیشنهاد داده‌اند. (عده‌ای از نمایندگان- كسی مخالف نیست)
نایب‌رئیس- آقای پیراسته
پیراسته- به نظر بنده بسیار قابل‌تأسف است كه از نظر مالی اختلاف‌سلیقه مالی باشد بنده خیلی متأسفم این كار قضات به اصطلاح وقتی كه نوبت به اولیا كه می‌رسد این‌قدر اختلاف‌سلیقه و لیت و لعل پیدا می‌شود در حالی كه در كمیسیون بودجه بنده هستم و بعضی از آقایان هستند در كمیسیون بودجه چه لوایحی می‌آید و چه مبالغ هنگفتی به چه دستگاه‌هایی اضافه می‌شود كه با پنج نفر از ۹ نفر عده حاضر رأی گرفته می‌شود ولی وقتی كه به قضات می‌رسد برای این دو میلیون و هشتصد هزار تومان این‌قدر لیت و لعل پیدا می‌شود (دكتر جزایری- وزیر دارایی خودش از قضات خوب این مملكت است) به نظر بنده بهتر است كه این لایحه زودتر تصویب بشود.
نایب‌رئیس- آقای بهادری جنابعالی مخالفید؟ (بهادری- بله) بفرمایید.
بهادری- اصولاً همه آقایان نسبت به اضافه حقوق آقایان قضات موافقند و باید اضافه كرد تا عدالت كه برای مصالح عمومی لازم است تأمین بشود اما گرفتاری كه ما داریم این است كه هزینه مقدماتی یك مخارجی دارد و به طوری كه جناب آقای عمیدی‌نوری فرمودند متأسفانه دو سال است در آذربایجان می‌خواهم یك اداره ثبت و یك اداره تصفیه بسازیم این كار عملی نشده است برای این‌که پول را خزانه برداشته است. (ارباب مهدی- میناب كه ثبت ندارد چه برسد به ساختمان اداره)
و حالا از یك محل كه خرج معینی دارد آمده‌ایم اینجا نشسته‌ایم می‌خواهیم برای قضات اضافه حقوق تصویب بكنیم به نظر بنده برای اضافه حقوق قضات باید یك فكر اساسی كرد و بنده با كفایت مذاكرات در این باب مخالفم و باید حلاجی بشود كه راه‌حل پیدا بشود اساس این است كه در این مملكت مالیات وصول نمی‌شود دستگاه‌ها مالیات نمی‌گیرند و هی قانون می‌آورند قبل از آقای دكتر سجادی وزیر دارایی آمد ادعا كرد كه من مملكت را بهشت خواهم كرد مالیات خواهم گرفت.
نایب‌رئیس- آقای بهادری خواهش می‌کنم از موضوع خارج نشوید.
بهادری- به هر صورت بنده عرضم این است كه راجع‌به این لایحه اجازه بدهید كه بیشتر مذاكره بشود بلكه راه اساسی پیدا شود والا با این هزینه مقدماتی نمی‌شود این كار را كرد.
۶- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
نایب‌رئیس- نسبت بكفایت مذاكرات اعلام رأی می‌شود چون عده برای رأی كافی نیست جلسه را ختم می‌كنیم جلسه آینده روز یكشنبه ساعت ۹ صبح دستور دنبال همین لایحه
(مجلس مقارن ظهر ختم شد)
نایب‌رئیس شورای ملی- اردلان