مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۲ مهر (میزان) ۱۳۰۳ نشست ۶۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پنجم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پنجم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۲ مهر (میزان) ۱۳۰۳ نشست ۶۹
جلسه(۶۹)
صورت مشروح مجلس یوم سه شنبه ۲۲ برج میزان ۳۰۳ مطابق ۱۵ ربیع الاول ۱۳۴۳
مجلس دو ساعت و نیم قبل از ظهر بریاست آقای مؤتمن الملک تشکیل گردید.
صورت مجلس یوم یکشنبه بیستم میزان را آقای اقبال الملک قرائت نمودند.
رئیس – آقای طهرانی.(اجازه)
طهرانی – بنده قبل از دستور عرض دارم.
رئیس- آقای شریعتمدار. (اجازه)
شریعتمدار دامغانی ـ بنده هم قبل از دستور عرض دارم.
رئیس- آقای حاج میرزا عبدالوهاب (اجازه)
حاج میرزا عبدالوهاب – آقای سلطان العلما را جزو دیر آمدگان بی اجازه نوشته اند و حال آنکه ایشان از روز پانزدهم میزان اجازه دارند از این جهت نباید جزء دیرآمدگان بی اجازه ثبت شوند.
رئیس – اصلاح می شود. آقای میرزا یدالله خان. (اجازه)
آقا میرزا یدالله خان – بنده قبل از دستور عرض دارم.
رئیس – نسبت بصورت مجلس ایرادی نیست ؟
(گفته شد خیر)
رئیس – آقای طهرانی.(اجازه)
طهرانی – بنده ملاحظه می کنم می بینم در مجلس در موقع گرفتن رأی بدو کیفیت رأی میگیرند یک کیفیت به قیام و قعود یک کیفیت با ورقه که اسم هر شخصی در روی آن ورقه نوشته میشود. با امتناع . یا قبول – یارد می کند و فلسفه اینکه با ورقه رأی گرفته میشود این است که مردم. ملت. عقاید افراد نمایندگان را راجع به آرائی که میدهند تشخیص بدهند و قضاوت نمایند که کی موافق با عقاید عمومی رأی داده و کی مخالف با عقاید عمومی رأی داده به این جهت هم قضاوت آتیه خواهد شد که این دوره چه خدمات وچه مضراتی بمملکت رسانده. متاسفانه اوراق رأی در مجلس علنی به هیچ وجه من الوجوه خوانده نمیشود که مردم بدانند در فلان موضوع کی ها رأی نداده اند به این واسطه افرادی که رأی مثبت یا منفی یا امتناع داده اند مورد حمله یا تنقید یا تمجید واقع میشوند و هر کدام به یک شکلی معرفی میشوند. لهذا بنده از مقام منیع ریاست مجلس و از وکلای محترم تقاضا میکنم که تمام آراء با ورقه اعم از بودجه یا قانون یا معاملات قبل از صورت مجلس خوانده شود تا معلوم شود که کی رأی داده و کی امتناع کرده خاصه در مسئله بود اغیانیس بنده تقاضا میکنم صورت اشخاصی که در آن موضوع رأی داده اند معلوم شود.
(بعضی از نمایندگان – صحیح است)
چون فردا هم ملاحظه میکنیم یک کار هائی به مجلس وارد میشود و مسئولیت آنها بعهده بعضی است که که مسئولیت ندارند و این مسئله باید روشن شود که بعد از این ملت مملکت. تاریخ. قضاوت کند که اشخاص در موضوعات مختلفه چه عقایدی داشته اند.
رئیس- اینکه از بنده تقاضا گردید اسامی اشخاصی که با ورقه رأی میدهند خوانده شود این مسئله از اختیار من خارج است این یک مطلبی است راجع به نظامنامه اگر میل دارید پیش نهاد بفرمائید که قسمت راجع به این موضوع در نظامنامه اصلاح شود.
بعضی از نمایندگان- صحیح است.
رئیس-آقای دامغانی.(اجازه)
شریعتمداردامغانی- جای تأسف است که دوره تقنینیه قوانینی با زحمات و مشکلات و تحمل بودجه های سنگین وضع میکنند بدبختانه به موقع عمل گذاشته نمیشود وبجز یک اوراق سنگینی یادگار ادوار مجلس برای مردم باقی نمی ماند از قبیل قانون دیوان محاسبات و قانون البسه وطنی که مکرر در مجلس تذکر داده شده و در وزارتخانه ها عملی نشد و یا اگر عملی شد اتفاقاًسوء استعمال می نماید. مثل ماده ۶۶قانون استخدام که حقیقتاً برای ازبین بردن فضل ولیاقت وضع شده با این حال سوء استفاده شده یعنی درباره فقرا اجرا میشود ولی درباره اغنیاء تخصص قائل شده و آن ها را به صورت کنترات استخدام نمایند همچنین حقوق تقاعد وقتی که میخواهند از حقوق حاضرین خدمت کسر شود از آن درجه پست هم که هست کم میشود. هم چنین یک عدهء از منتظرین خدمت وزارت داخله هستند که مادهء ۲۸ با اینکه درباره این اشخاص وضع شده با این حال اجرا نمیشود درصورتی که شاید خیلی از آقایان منتظرین خدمت وزارت داخله را بشناسند که برحسب عواطف و اغراض خصوصی از کار خارج شده اند درصورتی که این ها یک عده فقیر و بدبخت هستند که حقیقتاً اگر یک بیت المالی بود اغلب آنها باید از بیت المال مرتزق شوند. ماده۲۸ که برای آنها یک حقوقی قائل شده اجرا نمیشود و در این خصوص آقایان منتظرین خدمت وزارت داخله یک عریضه به مجلس شورای ملی عرض کرده و از بنده هم تقاضا کرده اند که آن عریضه را در مجلس قرائت کنم. لکن بنده به ذکر شرح حال آنها قناعت کرده آن عریضه را تقدیم مقام محترم ریاست مجلس می نمایم و البته ایشان هر طور صلاح و مقتضی بدانند رفتار خواهند فرمود.
رئیس- آقای میرزا ید اله خان (اجازه)
آقا میرزا یداله خان- بنده به آقایان نمایندگان محترم مکرر در موضوع گاومیری و وضعیت محصول تذکر داده ام متأسفانه تا به امروز بجائی منتهی نشده است لذا بنده یک پیشنهادی در همین زمینه تقدیم میکنم که تکلیف یک مشت زارع بدبخت را مجلس شورای ملی معین کند.
رئیس- آقای رئیس التجار. (اجازه)
رئیس التجار- چند روز قبل خواستم عرض کنم که وقت مجلس بواسطه نوشتن اسامی دیرآمدگان خیلی صرف میشود
(نمایندگان-صحیح است)
و اگر در یک ورقه جداگانه بنویسند و در سرسرا بگذارند بهتر ازاین است که در مجلس خوانده شود امروز هم یک چیزی این جا زیاد شده که عرض بنده با آن صحیح است که گفته شد موضوعی ندارد.
رئیس- آقای سردار عشایر (اجازه)
سردار عشایر- عرض بنده موافقت با آقای طهرانی بود در موضوع خواندن آراء.
رئیس شاهزاده شیخ الرئیس. (اجازه)
محمد هاشم میرزا شیخ الرئیس- بجز روزنامه رسمی بعقیده بنده هیچ چاره ندارد و این پیشنهادی که آقایان فرمودند خوب است در مورد روزنامه رسمی بفرمایند و الا بواسطه خواندن اسامی در این جایده فایده ندارد و باید در روزنامه رسمی بنویسند تا عموم مردم مطلع شوند.
رئیس- آقای زعیم. (اجازه)
زعیم- اگر چه بنده وقت عرضم گذشته است. ولی در تأیید بیانات آقای طهرانی یک اصلی هم در قانون اساسی هست و آن اصل سی وهشتم است که تصریح میکند: اعضای مجلس شورای ملی باید رد یا قبول مطالب را صریح و واضح اظهار بدارند و احدی حق ندارد ایشان را تحریص یا تهدید در دادن رأی خود نماید اظهار رد یا قبول اعضای مجلس باید به قسمی باشد که روزنامه نویس و تماشاچی هم بتواند ادراک کنند یعنی باید آن اظهار بعلامات ظاهری باشد از قبیل اوراق کبود یا سفید و امثال آن. بنابراین بنده راجع به آراء با ورقه معتقدم که باید اعلان شود و هیچ مانعی هم ندارد و اگر بعضی مواقع نظامنامه ساکت است لازم نمیآید که اگر یک وکیلی تقاضائی کرد بخواهیم برای آن یک ماده نظامنامه بنویسیم. نظامنامه داخلی را افکار نمایندگان مجلس نوشته و زائیده شده افکار آقایان است و به قول آقای رئیس التجار با آن صحیح است که گفته شد بنده هیچ مانعی نمی بینم که آراء راجع بتصویب سیصدوبیست هزارتومان بود اغیانس در مجلس قرائت شود.
جمعی از نمایندگان – خارج از موضوع است. وارد دستور شوید.
رئیس- وارد دستور بشویم ؟
بعضی از نمایندگان- بلی.
رئیس- در ضمن مذاکرات انتخابات کمیسیونها هم باید در خارج بعمل آید دو نفر باید برای این کار به قرعه انتخاب شوند.
(استقراع بعمل آمده آقایان شیروانی و آقاسید یعقوب برای استخراج آراء معین شدند)
رئیس- (خطاب به آقایان فوق الذکر) بفرمائید بیرون
آقاسیدیعقوب- بنده مرخص میشوم ولی در یک موضوعی اجازه خواسته بودم وقت صحبتم از بین میرود چه کنم ؟
رئیس- برگردید در موقعش اظهار کنید. پیشنهاد آقای داور قرائت میشود.
(بشرح ذیل خوانده شد)
مقام منیع ریاست مجلس مقدس بنده پیشنهاد میکنم که کمیسیونهای معارف و نظام هر کدام دوازده عضو داشته باشد.
رئیس- بفرمائید توضیح بدهید.
داور- گمان میکنم محتاج بتوضیح نباشد چون اگر یک عده بیشتری از آقایان در کمیسیونها با هم شرکت داشته باشند بهتر است و زودتر کار پیش میرود.
رئیس- رأی میگیریم با ین پیشنهاد آقایانی که تصویب میکنند قیام فرمایند.
(عدهء قیام نمودند)
رئیس- تصویب نشد. اسامی کمیسیونهائی را که باید تعیین شود مجدداً عرض میکنم: کمیسیون قوانین مالیه دوازده نفر. کمیسیون عدلیه دوازده نفر کمیسیون پست و تلگراف و فوائد عامه دوازده نفر. خارجه شش نفر. معارف هشت.نظام هشت. داخله دوازده نفر. اسامی اشخاص که قابل انتخاب نیستند در محوطه خارج اعلان شده است مراجعه خواهند فرمود.خبر کمیسیون بودجه قرائت میشود.
(بشرح آتی قرائت شد)
وزارت مالیه در تاریخ (۲۱) میزان ایت ئیل ۱۳۰۱ پیشنهادی بنمره ۲۵۰۸۸ بمجلس تقدیم داشته و چون در این مدت جریان قانونی خود را طی نکرده و وزارت مالیه خود را صالح بر حل مشکل ندیده ثانیاً در جوزای هذه السنه سیچقان ئیل در ضمن معروضه نمره ۱۰۵۵ تقاضای تصویب پیشنهاد سابق و تعیین تکلیف را مینماید. خلاصه لایحه از این قرار است. در سنه ماضیه قوی ئیل ۱۳۳۵ که موقع افتتاح اولین دوره مجلس شورای ملی بوده و صورت مستمریات را برای تصویب بمجلس فرستاده اند بواسطه عدم اطلاع و بصیرت کامل متوفیان و متصدیان موفق نشده اند مستمری اشخاصی را که در نقاط مختلف داشته اند در یک جا جمع نمایند مثلا اگر یک نفر دویست تومان در طهران و یک صد تومان در خراسان و پنجاه تومان در اصفهان داشته همان دویست تومان خرج رکاب را قلمداد کرده اند مجلس شورای ملی هم از دویست تومان یک صد تومان کسر و یک صد تومان باقی گذارده و از بقیه که بخرج خراسان و اصفهان آمده ذکری نشده ولی وزارت مالیه در عمل همان مبلغ مقطوعی را مأخذ قرار داده و بقیه را به ارباب حقوق پرداخته این طرز تا موقع تصدی مأمورین بلژیکی جریان داشته که آنوقت نظر به اختیاراتی که مأمورین مذبور بموجب قانون ۲۳ جوزاداشته این رویه را بخلاف قانون دانسته و اظهار میدارند مقصود مجلس شورای ملی همان مبلغی است که تصویب شده و از بقیه اطلاع نداشته و در حکم مقطوعی است بالاخره پس از مذاکرات بین وزارت مالیه و خزانه دار کل قرار میدهند که نسبت به اقلامی که در محلهای مختلف منظور بوده به همان نسبتی که کسر شده تومان شمار عمل نمایند. مثلا اگر یکنفر یکصد تومان در صورت تقدیمی بمجلس داشته و نصف شده و یکصد تومان هم در محل دیگر داشته آنهم تنصیف شود و بهمین طریق عمل شده. نظر باینکه وزارت مالیه برای این اقدام خود مجوز قانونی نداشته ماده واحده در ضمن لایحه (۲۵۰۸۸) تقدیم داشته و تصویب آن را تقاضا نموده مفاد ماده واحده همان معامله است که در سنوات اخیر جریان داشته و بطور تومان شمار عمل کرده اند. کمیسیون بودجه با مطالعات لازمه که در اطراف قضیه نمود اینطور اظهار عقیده مینماید: نظر باینکه مجلس اول و کمیسیون بودجه آنروز مبلغی را مقطوع کرده اند یقین داشته اند که کلیه مستمری اشخاص همان مبلغی است که متصدیان امر صورت داده اند. باین جهت هر مبلغی را که ابقاه کرده اند در حکم تمام مستمری اشخاص بوده و بقیه بهر اسم و رسم به خرج هرجا باشد باید ضبط گردد و معامله هم که در این سنوات شده مدرک قانونی نداشته لذا ماده واحده ذیل را تنظیم و تقدیم مینماید.
ماده واحده – مستمریات اشخاصی که در قوی ئیل ۱۳۲۵ جرح و تعدیل شده اگر همان اشخاص از محلهای مختلفه یک یا چند قلم حقوق دیگری داشته اند جزو مقطوعات شمرده شده و علاوه بر مبلغی که ابقاء شده نباید چیزی پرداخته گردد.
رئیس- آقای معتمد السلطنه (اجازه) آقایان تشریف ببرند بیرون وبرای رأی دادن
معتمد السلطنه- راپورت کمیسیون بودجه زباندار و خیلی روشن بود و ضرورت ندارد در مقدمه راپورت کمیسیون بنده یک توضیحاتی عرض کنم در موضوع این مستمریات علاوه بر تصویبی قوی ئیل بنده در کمیسیون یک نظراتی اظهار کردم وطرف توجه اکثریت کمیسیون واقع نشد اینست که نظریاتی را که در کمیسیون عرض کردم حالا در مجلس شورای ملی هم به عرض آقایان میرسانم. بطوریکه در راپورت کمیسیون بودجه نوشته در مجلس اول در قوی ئیل هزارو سیصد وبیست وپنج که بودجه ولایات در کمیسیون بودجه مطرح گردید و رسیدگی کردند نسبت به مستمریات تصمیمی اتخاذ شد باین ترتیب یک قسمتی از مستمریات مقطوع شد یک قسمتی را به عنوان اینکه جزو بودجه سلطنتی منظور شود از بودجه مملکتی موضوع کردند نسبت به قسمت دیگر مستمریات مبلغی کسر و مبلغی ابقاء شد راپورت کمیسیون بودجه مجلس اول در مجلس قرائت شد در وزارت مالیه آقای ناصر الملک کتابچه که از نظر کمیسیون بودجه گذشته بود طبع و توضیع کرده اند که اصل آن کتابچه را بنده بدست آورده و مقدمه آنرا به عرض آقایان نمایندگان میرسانم شرح کتابچه اینست مینویسد صورت مواجب مرسوم اشخاص که بخرج بودجه هذه السنه قوی ئیل منظور بود در موقع گذشتن بودجه از مجلس مقدس شورای ملی بطوری که در کتابچه نوشته شده تصویب نموده اند لهذا برای اطلاع عموم که معلوم شود خرج و تعدیل حقوقات خرج آمد بودجه هذه السنه منحصر بهمین اسامی است که در این کتابچه مندرج است بطبع میرسد و سایر موسومات ارباب حقوق کماکان بجای خود باقی و برقرار است سوای بودجه قشون حاضر رکاب مبارک که الی حال صورت خرج و تعدیل آن از مجلس شورای ملی به وزارت مالیه داده نشده و بعد از رسیدن صورت آن هم بطبع میرسد و منتشر خواهد شد. میزان این کتابچه معادل است با آن صرفه جوئیهائی که در کمیسیون بودجه قوی ئیل شده است که سه کرور و دویست و شصت و هفت هزار وپانصد وبیست تومان و کسری است بنابراین ما هیچ منطقی نمی توانیم داشته باشیم برای اینکه اگر یک نفر مستمری داشته است بخرج دو ولایت مثلا ششصد تومان بخرج فارس و دویست تومان بخرج طهران موقعی که کتابچه فارس را رسیدگی میکرده اند از آن ششصد تومان دویست تومان مقطوع کردند و موقعی که کتابچه طهران را رسیدگی کرده اند معترضش نشده اند بگوئیم مستمری آنشخص همان مبلغی است که از یک محل ابقاء شده است حالا وزارت مالیه پیشنهاد کرده است که عملا در وزارت مالیه معمول این بوده است که به همان نسبتی که از خرج آمده فارس قطع کرده اند از خرج آمده طهران هم که مقطوع نشده به همان نسبت مقطوع شود مثلا کسی که ششصد تومان داشته است ودویست تومان آن مقطوع شده است اگر در محل دیگری هم نهصد تومان داشت یک ثلث آن را به همان نسبت وقطوعی کسر کنند این معمول وزارت مالیه بوده است ولی چون به مجرای قانونی نبوده است پیشنهاد کرده اند که با تصویب مجلس شورای ملی کماکان معمول باشد حالا کمیسیون بودجه راپورتی که تقدیم کرده است نظریه اش اینست که آن شخص ششصد تومان داشته است فرضاً اگر دویست تومان مقطوع شد چهارصد تومان ابقاء شد همان را ببرد آگر در جای دیگر فرضاً مستمری داشت و آن مستمری بدون اینکه مقطوع شود تصویب شده باشد آنرا نباید ببرد و بنده مخالف این مسئله هستم بعلاوه در کتابچه مقطوعات که در مجلس سنه قوی ئیل منتشر شده قید شده است: و سایر مرسومات ارباب حقوق کماکان بجای خود باقی و برقرار است. این استکه بنده از این نقطه نظر با این لایحه مخالفم.
عماد السلطنه مخبر- چون این راپورت مدتی است طبع شده است بنده خیال میکنم آقایان یک قدری درست متوجه به اصل موضوه نیستند اصل موضوع این است (اولا موضوع را عرض کنم بعد عقیده کمیسیون را) همانطری که آقای معتمدالسلطنه فرمودند در سنه قوی ئیل در موقعی که مجلس داخل میشود به اینکه در حقوقات یک جرح و تعدیلی بکند و حقوق یک عده اشخاص را کم میکند همانطوری که اظهار کردند یک اشخاصی بوده اند که حقوقشان چند قلم بخرج میآمده است بخرج رکاب بوده است بخرج اصفهان و فارس و خراسان هم بوده است کمیسیون آنوقت یا برای عجله که داشته یا برای اینکه اعضاء وزارت مالیه وقت برای بی اطلاعی نتوانستند تمام مستمری اشخاص را در یکجا جمع کنند و بنظر کمیسیون برسانند که کمیسیون بفهمد فلان شخص کلیه حقوقش دوهزارتومان است و از این دوهزارتومان هزارتومانش را کسر کند باینجهت کمیسیون آمده است یک نفری که فرضاً در دو سه محل حقوق داشته است یک محلش را که متوجه شده یک مبلغی از آن کسر کرده به تصور اینکه تمام حقوق این شخص همین است بعد حقوقهای دیگرش که در سایر کتابچه ها بوده است اگر به آنها مرور کرده اند متوجه نشده اند که این شخص در کتابچه فارس حقوق دارد همان شخص است که در کتابچه خراسان هم داشته بعد این کتابچه میافتد بدست وزارت مالیه و مشغول عمل میشوند وزارت مالیه بتصور اینکه آن مبلغی که مجلس کسر کرده متوجه به تمام حقوق این شخص بوده و این مبلغ را کسر کرده و بقیه را راکد گذاشته است در حکم ابقاست لذا این عمل را همینطور منظور داشته تا موقعی که مستشاران بلژیکی مشغول کار میشدند آنها چون یکقدری در کارها دقیقتر بوده اند متوجه میشوند و میگویند مقصود مجلس از این مبلغی که کسر کرده است اینستکه بقیه حقوق این شخص مقطوع است و آن مبلغی که ابقاء شده فقط مستمری آن شخص است در این باب مذاکراتی بین دولت وخزانه داری کل میشود بالاخره اینطور قرار میگذارند که تومان شمار یعنی آنقدری که باقی میماند بهمان نسبتی که مجلس از یک محل قطع کرده از سایر محلها هم تومان شمار به آنها بدهد این معامله همین طور جاری بوده ولی وزارت مالیه برای این عمل خودش یک مجوز قانونی نداشته یک ماده واحده تنظیم کرده و بمجلس تقدیم کرده چنانکه سابقه امر هم همینطور بوده تومان شمار پرداخته شود ولی عقیده کمیسیون اینطور نبود. عقیده کمیسیون اینبود که مجلس اول و کمیسیون بودجه وقتی مستمری اشخاص را هر مبلغی که قطع کرده و بقیه را گذاشته آن مبلغی را که باقی گذاشته در حکم تمام مستمری آن شخص بوده است و اگر در جاهای دیگر مستمری داشته است مجلس وقت وکمیسیون متوجه به این کمک بوده اند باینجهت این ماده واحده تنظیم شده است باینطور که هر کس و در آن موقع حقوق داشته مثلا اگر بنده در آن موقع هزارتومان حقوق داشته ام و مجلس پانصد تومانرا قطع کرده و پانصد تومان برای من باقی گذاشته مستمری من همان پانصد تومان باشد نه آن یک قلم دیگر یعنی پانصد تومانی که در جای دیگر داشته ام و مجلس ملتفت نشده و باقی گذارده این اصل عقیده کمیسیون است.
(جمعی از نمایندگان اظهار کردند مذاکرات کافی است)
رئیس- (خطاب به آقای معتمد السلطنه) به این پیشنهاد شما نمی شود رأی گرفت.
معتمدالسلطنه- بنده پیشنهاد کردم به لایحه دولت رأی گرفته شود.
رئیس- خبر کمیسیون مقدم است.
معتمدالسلطنه- برای اینکه اگر به خبر کمیسیون رأی گرفته شود خبر کمیسیون عنوان قطع این مستمریات را دارد آن وقت بعد به لایحه دولت نمیشود رأی گرفت.
رئیس- عرض کردم خبر کمیسیون مقدم است بر لایحه دولت رأی گرفته میشود ماده واحده پیشنهادی کمیسیون بودجه آقایانی که تصویب میکنند قیام فرمایند
(اکثر قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد خبر کمیسیون مبتکرات راجع بالغای قانون صدور پوست بره مطرح است. نجات- بنده در دستور عرضی دارم
رئیس- بفرمائید.
نجات- مجدالسلطان در دستور مقدم بود.
رئیس- راپورت کمیسیون بودجه راجع به مجدالسلطان قرائت شود.
(بشرح زیر قرائت شد)
کمیسیون بودجه لایحه پیشنهادی دولت را به نمره ۲۵۱۶ مورد بحث قرار داده و در نتیجه اینطور اظهار عقیده مینماید چون آقای مجدالسلطان از مستخدمین قدیمی صحیح العمل دولت و شهریه مشادالیه به تصویب مجلس چهارم رسیده و در نتیجه اجرای قانون استخدام حقوق ایشان تنزل فاحش کرده و اعاشه ارتزاق مشارالیه دچار سکته گردیده لهذا ماهی نود تومان شهریه ایشان را از ابتدای هذه السنه سیچقان ئیل ۱۳۰۳ مادام العمر ماهی نود تومان شهریه در حق آقای میرزا عباسعلی خان مجدالسلطان برقرار و از محل اعتبار مستمری و شهریه ها بدون کسر پرداخت نماید.
رئیس- آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی- اصولا بنده مخالف هستم قبل از اینکه بودجه کل مملکت به مجلس بیاید و ما ببینیم دخل وخرج ما مساویست یا نه و کسر داریم یا نه و در صورتیکه کسر داشته باشیم برای جبران آن چه کار باید بکنیم و بالاخره در نتیجه این وضعیات روزگار مملکت ما بکجا خواهد رسید موافق نیستم که یک دینار به اسم مستمری و شهریه یعنی لایحه جزء خرج به مجلس بیاید. آخر ما باید بدانیم اگر هم مدیون هستیم قدرت داریم بپردازیم یا نه اگر قدرت نداشته باشیم چنانکه آقای وزیر مالیه میگویند مطالبات ارباب مطلب را نداریم بدهیم و میگویند پول نیست و اظهار امسار میکنند. حالا باید این شهریه را هم تصویب که یک چیزی هم مزید و علاوه میشود. بنده نمیدانم که در این موضوع مخصوص بچه دلیل ماهی ۹۰ تومان مادام العمر بدهیم. خوب بود آقایان آن چیزهائی که ایجاب کرده است در چنین موقعی ماهی نود تومان از بودجه کسر دار خودمان بیک کسی بدهیم توضیح میدادند. اگر از نقطه نظر احتیاج است که آدم محتاج خیلی زیاد است و اگر یک خدمات برجسته ای کرده است و در ازاء آن این شهریه داده میشود خوبست بفرمایند در هر صورت یک مرتبه وزارت مالیه یک چنین لایحه ای پیشنهاد کرده و کمیسیون بودجه هم تصویب کرده است که ماهی ۹۰ تومان مادام العمر داده شود. خوب بود آقایان یک محلی هم برای تأدیه آن در نظر بگیرند که این ماهی ۹۰ تومان از آن محل بپردازند ولی تا موقعی که ما عوائد جدیدی پیدا نکردیم از کجا ، مال کجا، چطور میتوانیم بپردازیم اگر پول داریم یعنی دولت پول دارد خوب است دیون خود را بپردازد دولتی که نمیتواند دیونش را بدهد و حقوق مستخدمین خودش را نمی تواند بدهد بیاید مادام العمر یک شهریه دوستانه برقرار کند بنده کاملاً مخالفم و هیچ دلیلی هم برای آن نمی بینم.
مخبر- بنده متأسفم از اینکه آقای کازرونی لایحه دولت را در این موضوع نخوانده اند و اگر لایحه دولت را میخواندند متوجه میشدند که جهات و دلائلی در آنجا نوشته شده است این شخص پنجاه سال بدولت خدمت کرده است و در خدمت بدولت پیر وشکسته شده است در دوره چهارم برای این آدم ماهی نود تومان بعنوان حقوق تقاعد تصویب شد قانون استخدام که وضع شد در نتیجه اجرای آن قانون وقتی ایام خدمت و آخرین حقوق این شخص را حساب کردند ایشان دارای سی و شش تومان حقوق تقاعد شدند و با این مبلغ هم نمیتواند زندگی و گذران کند و پنجاه سال هم بدولت خدمت کرده است و این شخصی است که اسم او را هرکس شنیده است با درستی و امانت توأم است و مجلس سابق هم تصویب کرده بود که بپردازند و یک چیزی هم نیست که تحمیلی بر بودجه شده باشد و کمیسیون بودجه هم تصویب کرده است که از محل شهریه و مستمری بپردازند. خوب بود مخالفت خود را در جای دیگر بنمائید.
جمعی گفتند-(مذاکرات کافی است)
مخبر- برای اینکه ممیزی داشته باشد استدعا میکنم که مهندس بعد از مجدالسلطان اضافه شود
رئیس- رأی میگیریم به ماده واحده کمیسیون با ورقه آقایانی که تصویب می کنند ورقه سفید والا ورقه کبود خواهند داد. (اخذ و استخراج آراء بعمل آمده نتیجه بطریق ذیل حاصل گردید ) ورقه سفید علامت قبول ۴۸ ورقه رد امتناع ۳۴
رئیس- دو ورقه محسوب نشد یکی برای اینکه امضاء نشده و دیگری برای اینکه امضایش لایقرء است عده حضار هشتاد و چهار با چهل و هشت رأی تصویب شد
(اسامی موافقین) آقایان: مدرس- ضیاء الاطبا- سردار مفخم- نجات- هائم- شیخ العراقین زاده- آشتیانی- سردار نصرت- مشار اعظم- آقاشیخ عبدالرحمن- امیر اعلم- آقا میرزا سلیم خان ایزدی- شیخ الاسلام احیاء السلطنه- تدین- دبیراعظم- صدرائی- سرکشیک زاده- شریعت زاده وحیدالدوله- مدبرالملک- رئیس التجار- آقامیرزا آقاخان عصرانقلاب- احتشام الحکماء- سیف الله خان اسکندری- یمن الملک- نظام التولیه- سردار منتصر- وکیل الملک- اخگر- رهنما- اعتبارالدوله محمد ولی میرزا- شاهزاده شیخ الرئیس مشیراعظم- حاج میرزا اسدالله خان- آقاسید کاظم- عمادالسلطنه- سردارفاخر- آقامیرزا رضاخان افشار- ارباب کیخسرو مشیرمعظم- فتح الله میرزا- حاج سیدالمحققین- سردار معتمد- سپهداراعظم قائم مقام الملک- آقا میرزا جوادخان خوئی.
(اسامی مخالفین) آقایان: ملک التجار- غلامحسین میرزا آقاشیخ محمدعلی الموتی.
رئیس- چون چون عده کافی نیست اگر تصویب میفرمائید چند دقیقه تنفس داده شود.
(دراین موقع مجلس برای تنفس تعطیل و پس از نیم ساعت مجدداً تشکیل گردید)
رئیس- خبر کمیسیون بودجه قرائت میشود.
(بشرح زیر قرائت شد)
ماده واحده- وزارت مالیه مجاز است مبلغ هزارو پانصد و بیست وچهار تومان و نه قران حقوق ورثه حاجی علی بابا تاجر تبریزی را که در مقابل طلب حاجی علی بابا از دولت برقرار و همه ساله تومانی یک تومان پرداخت میشده به همین عنوان جزو قروض دولتی در دفتر دیون عمومی منظور و از این ببعد همه ساله بوسیلهء یک نفر سرپرست و نماینده احیاء ورثه تومانی یک تومان پرداخت نماید.
رئیس- مخالفتی دارد یا نه؟ شاهزاده شیخ الرئیس.(اجازه)
شیخ الرئیس- بنده گمان میکنم اگر مخبر کمیسیون توضیح بدهند بهتر است و بنظر میآید که این مستمری در مقابل ضررها و خساراتی بوده است که از طرف دولت وقت به آنها وارد آمده بوده اگرهمان است خوبست آقای مخبر توضیح بدهند تا ما درست ملتفت شویم و اگر هم موضوع دیگری است آنرا هم مفصلاً بفرمایند تا همه آقایان مطلع شوند.
مخبر- این وجه در مقابل تنخواهی است که در اواخر سلطنت مرحوم محمدشاه و موقع حرکت مرحوم ناصرالدین شاه از آذربایجان به طهران دولت هشتادهزارتومان از اجداد اینها قرض کرده است و در مقابل قرار گذارده اند سالی هزاروپانصد تومان و کسری به آنها بدهند وورثه آنها هم فعلاً نهایت پریشانی را دارند و سابقاً هم به تصویب مجلس رسیده است.
رئیس- آقای کازرونی (اجازه )
کازرونی- معلوم شد که این پول وطلب راجع است به اواخر سلطنت محمدشاه و بنده خیلی متشکرم که دولت دین خودش را ولو اینکه از قرون سابقه هم باشد تأدیه کند لکن ما اطلاع نداریم این هشتاد هزارتومان که قرض داده اند چطور شده که قرض کرده اند فقط اطلاع ما چیزی بود که آقا فرمودند از آن طرف میبینیم که دولت قروضی به یک اشخاص مستأصل و پریشانی دارد و قروض او هم از شش ماه و چهار ماه قبل است مثلاً یکی بنزین به دولت فروخته است پول آنرا میخواهد دولت میگوید پول ندارم و همینطور اشخاص دیگر طلبهائی دارند وزیر مالیه اعتراف میکند که طلبکارند این را هم تصدیق کنید که اگر دولت امروز بخواهد دیون خود را ادا کند باید یک تصمیم قطعی و متحدالشکلی اتخاذ کند و در صورتی که وزیر مالیه میگوید پول نداریم چطور قائل شده است طلب آن کسی که زمان محمد شاه پول داده است باید تأدیه شود گرچه عقیده من این است که باید دیون دولت تأدیه شود. در هر صورت من معتقدم اینطور خرجهای جزء باید در موقعی به مجلس بیاید که بودجه کل آمده باشد و ما ببینیم مخارج فوری و ضروری که رأی ما مبتنی برآن است چه چیز است و اگر زائد داشتیم دیون خود را ادا میکنیم و اگر نظریه دولت این است که دیون خود را ادا کند خوبست توضیح بدهند علت اینکه باقی دیون را ادا نمیکند و بسایر طلبکارها اعتنا نمیکند چیست ؟ خوبست اینها را برای بنده توضیح بدهند تا بلکه بنده هم بتوانم در این رأی شرکتی کرده باشم. مخبر- من متأسفم ازاینکه باز آقای کازرونی در موضعی مخالفت میکنند که جا ندارد این مسئله بنزین نیست این یک شخصی است که به اعتبار دولت تمام هستی خود را به دولت وقت قرض داده است و اطلاع هم نداشته است که یک روزی پیش میاید که جناب عالی این ایراد را میکنید که صبرکنند پول پیدا شود البته دولت باید دیون خود را بدهد و هر وقت هم بیاید در کمیسیون بودجه تصویب میشود و این شخص است که تمام هستی خود را به دولت داده و درمقابل سالی هزاروپانصد تومان به ورثه او داده میشود. بنابراین مخالفت در این موضوع هیج جا ندارد
رئیس- آقای معتمدالسلطنه(اجازه)
معتمدالسلطنه- موافقم رئیس- آقای رئیس التجار
رئیس التجار- بنده هم موافقم
رئیس- آقای تدین
تدین- موافقم
رئیس- آقای مشاراعظم
مشاراعظم- بنظر بنده اگر ما بخواهیم نسبت به قروض دولتی توجهی داشته باشیم واجب میشود که بطور کلی از میزان تمام قروض دولتی مطلع باشیم و برای تأدیه آن هم یک نظریکه متناسب باشد پیدا کنیم. اگر یک کسی در یک سنه هشتادهزار تومان بدولت قرض داده است میباید در همان اوان خودش هم پرداخته شود قرض زمان محمد شاه را خیلی مشکل است که حالا در آن نظر داشت که برای چه داده شده بوده و برای چه مصرفی قرض کرده بوده اند فعلاً تمام اینها برای ما مجهول است بعلاوه آیا هشتاد هزارتومان را پیش ما تنزیل گذاشته بوده که سالی هزاروپانصد تومان بگیرد ؟ این طور نیست اگر اینطوراست که یکمرتبه باید این حساب را تصفیه کرد و هشتادهزارتومان را داد اگر کمتر است آن را هم باید به یک ترتیب مخصوصی داد. این قرضیکه در فلان سنه شده حالا تصویب کنیم که به ورثه حاجی علی بابا بپردازند. این بنظر بنده مطابق هیچ میزانی در نمیآید و بهمین جهت است که بنده باچنین لایحه نمیتوانیم موافقت کنیم و گمان میکنم که آقایان نمایندگان هم از نقطه نظر حفظ حقوق مالی مملکت که کاملاً توجه دارند معتقدند که به این نوع مسائل نمیشود رأی داد مخصوصاً فرمایشات آقای عمادالسلطنه بنده را مشکوک کرد زیرا میفرمایند این هشتادهزارتومان تمام دارائی این شخص بوده است که قرض داده است و باید پرداخت ولی دلیل این را نمیفرمایند که از کجا معلوم شده است تمام دارائی این شخص همین هشتادهزارتومان بوده است که دولت گرفته ولی چیزش کرده. عقیده بنده این ها یک دلیل کافی برای تصویب همچو مبلغی نخواهدبود و بهتراین است که در این باب یک تصمیم کلی اتخاذ شود که اگر یک طلبی یک شخصی از دولت دارد یک مرتبه باید از محل معتبری بدهند و اینطور نمیشود تصویب کرد.
رئیس- آقایانیکه رأی نداده اند ممکن است تشریف ببرند رأی بدهند. آقای معتمدالسلطنه (اجازه)
معتمدالسلطنه- بنده اولاً خیلی عذر میخواهم که امروز هرچه در موضوع مستمریات پیش میآید ناچارم دفاع کنم شاید بعضی از رفقا و آقایان متغیر شوند نسبت به بنده که خدمتی میکنم راجع به پرداخت مستمریات و شاید یک عده هم موافق باشند ولی این قسمت راجع به مستمریات نیست اگر لایحه کمیسیون بودجه را که آقای مخبر تهیه کرده اندمقدمه اش قرائت میشد رفع تمام این اشتباهات میشد زیرا مقدمه این راپورت خیلی کامل و خیلی روشن نوشته شده است. سابقه این امر اینست که در اواخر سلطنت محمدشاه مرحوم ( مرحوم حاجی علی بابا که یکی از تجار آذربایجان بوده است و شاید وکلای محترم آذربایجان هم البته او را میشناسند) در موقعیکه ولیعهد میخواسته است به طهران بیاید وجهی خواسته است حاجی علی بابا حاضر میشود هشتادهزارتومان در تبریز به ولیعهد قرض بدهد و سند بگیرد و پولی میدهد و قبض میگیرد. (عرایض بنده تمام بموجب اسنادیست که فعلاً در نزد حاجی میرزا احمد ورثه حاجی علی بابا موجود است و آقایان ممکن است به ایشان مراجعه فرمایند) پس از آنکه ولیعهد به طهران میآید و بتخت مینشیند حاجی علی بابا مطالبه وجهش را میکند یک فرمان بالابلندی بافتخار حاجی علی بابا صادر میشود و عوض اینکه هشتادهزارتومان طلب او را بدهند امر ملوکانه این طور صادر میشود که مستمری به او بدهند چون دولت در آن موقع دچار عسرت بوده و نمیتوانسته است این وجه را بدهد بالاخره تصمیم میگیرند که یک مستمری به او بدهند حاجی علی بابا هم تصور میکند که اگرقبول نکند شاید اصل موضوع هم از بین برودو ناچار بافتخار صدور فرمان و برقراری مستمری راضی میشود که این مستمری را عجالتاً عوض طلب بگیرد و این مبلغ همه ساله داده شده تا سنهء قوی ئیل ۱۳۲۵ همان طوریکه عرض کردم بودجه های ولایات که به مجلس تقدیم میشده است و در کمیسیونها رسیدگی میشده که حضرت آقای تقی زاده تشریف داشتند آقای رئیس التجار هم تشریف داشتند شاید نظرشان باشد مخصوصاً در قسمت مستمری ورثه مرحوم حاجی علی بابا کمیسیون بودجه تصویب میکند یا قید اینکه از بابت طلب است و الان در دفتریکه در وزارت مالیه موجود است در ستون ملاحظات آن دفتر قید شده است که این مستمری از بابت طلب ورثهء مرحوم حاجی علی بابا است و در این سنوات هم همیشه مستمری را تومانی تومان می پرداختند پارسال هم جزو مستمریات تومانی یک تومان قلمداد شده و از تصویب مجلس چهارم گذشته است و در وزارت مالیه قید شده است که این مستمری از بابت طلب است معتقد شده اند که از کتابچه مستمریات موضوع شود و در جزوکتابچه دیون عمومی منظورشود و پیشنهادی در اواخر مجلس چهارم تهیه شده بود که به مجلس تقدیم بشود چون موقع دوره مجلس چهارم گذشت موفقیت حاصل نشد که این پیشنهاد به مجلس تقدیم شود این است که حالیه وزارت مالیه پیشنهاد کرده است که یک مبلغی که همه ساله تومانی تومان پرداخته میشده است حالا هم کماکان مجلس شورای ملی اجازه (بدهد) بپردازند. چیز تازه هم نیست
جمعی از نمایندگان- مذاکرات کافی است.
رئیس- خوب رأی گرفته میشود بماده واحده آقایانیکه تصویب میکنند ورقه سفید و الا کبود میدهند
(اخذ و استخراج آراء بعملآمده نتیجه بطریق ذیل حاصل شد)
ورقه سفید(علامت قبول)۵۳
ورقه کبود(علامت رد)۵
ورقه بدون امضاء (علامت امتناء) ۳۶
رئیس- عده حضار ۹۴ با اکثریت ۵۳ رأی تصویب شد.
اسامی موافقین- آقایان: تقی زاده. افشار. محمد هاشم میرزا سهراب خان. شریعت مدار. فتح الله میرزا، ارباب کیخسرو، حاج سید المحققین. ملک التجار. سردارمعتمد. سپهدار اعظم. داور.هایم. میرزا جواد خان. آقاسید کاظم یزدی. آقاشیخ هادی شیخ الرئیس. قوام الدوله – عمادالسلطنه- مشیراعظم. محمد ولی میرزا. اعتبارالدوله. مستوفی الممالک. حاج عزا لمالک نظام التولیه. احتشام الحکماء. آقا میرزا شهاب. رئیس التجار. نصرت الدوله. معتمدالسلطنه. مشیراعظم. احیاءالسلطنه دبیراعظم. تدین. مدبرالملک. وحیدالدوله. امین الشریعه. دیوانبیگی. آقا شیخ محمدعلی طهرانی. غلامحسین میرزا ضیاء الاطباء. سردار نصرت. شیخ الاسلام امیر احتشام. آشتیانی. معاضدالسلطنه سالار لشکر. ضیاء الملک. نجات. عظیمی. آقامیرزا سید حسن کاشانی. شیخ العراقین زاده. سیف الله خان اسکندری. سالار اشرف.
اسامی مخالفین. آقایان: یمن الملک. مصدق الملک. الموتی. مشاراعظم. شریعت زاده.
رئیس- راپرت کمیسیون مبتکرات راجع به القاء قانون منع صدور پوست بره مطرح است.
(راپرت مذبور به مضمون ذیل خوانده شد)
کمیسیون مبتکرات طرح قانونی جمعی از نمایندگان محترم راجع به القاء قانون منع صدور پوست بره به اتفاق آراء قابل توجه میداند.
مخبر: ضیاء الواعضین
رئیس-آقای اخگر (اجازه)
اخگر- موافقم
رئیس-آقای دست غیب (اجازه)
دست غیب- موافقم.
رئیس-آقای زعیم(اجازه)
زعیم- بنده در دستور عرض داشتم. چون وقت گذشته است ومذاکرات در این قضیه هم طولانیست خوبست جلسه ختم شده و بماند برای جلسه دیگر.
رئیس- پیشنهاد کنید رأی گرفته میشود.
(پیشنهاد خود را نوشته تسلیم نمودند)
رئیس-آقای زعیم پیشنهاد کرده اند جلسه ختم شود.
جمعی از نمایندگان- صحیح است.
رئیس- آقای حاج میرزاعبدالوهاب(اجازه)
حاج میرزا عبدالوهاب- عرض میکنم این مسئله باید قابل توجه بشود و آن قدری معطلی ندارد که مذاکرات طولانی در آن بشود خوبست حالا که داخل در شور شده ایم قابل توجه بشود و به کمیسیون برود و دیگر مذاکره به عقیده بنده لازم ندارد.
رئیس- رأی میگیریم پیشنهاد آقای زعیم. آقایانیکه تصویب میکنند قیام بفرمایند
(جمع کثیری برخاستند)
رئیس-تصویب شد. آقای معاون هم برای جواب سئوالات حاضر شده بودند.
(معاون وزارت داخله حاضر بودند)
رئیس- جلسه آتیه روز یکشنبه دستور اولاً خبر کمیسیون مبتکرات راجع به امکان عضویت در دو کمیسیون معمولی و دو کمیسیون فوق العاده. ثانیاً خبر کمیسیون مبتکرات راجه به الغاء قانون منع صدور پوست بره. ثالثاً خبر کمیسیون بودجه به پرداخت قروض نظمیه مشهد
(مجلس بیست دقیقه بعدازظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- موتمن الملک
منشی- علی اقبال الممالک
منشی- معظم السلطان