مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۲ امرداد ۱۳۰۵ نشست ۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری ششم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری ششم |
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ۶
جلسه: ۴
صورت مشروح مجلس مورخه ۴ مردادماه ۱۳۰۵
مجلس دوساعت ونیم قبل از ظهر به ریاست آقای تدین تشکیل
وصورت مجلس روزپنجشنبه بیستم مرداد ماه قرائت وتصویب شد
غائبین بی اجازه –آقایان :ابراهیم خان قوام –اسکندر خان مقدم –شریعت زاده –آقا زاده سبزواری –حاج میرزا حبیب الله امین –میرزا حسینخان موقر –محد ولیخان اسدی افسر – میر ممتاز
دیر آمدگان با اجازه ومعذور –آقای مرتضی قلیخان بیات
دیر آمدگان بی اجازه––آقایان :میرزا حسنخان اسفندیاری –عباس میرزا فرمانفرمائیان –فیروز میرزا فیروز –محمد تقی خان اسعد.
خبر شعبه چهارم راجع به نمایندگی آقای ارباب کیخسرو از طرف زرتشتیان وخبر شعبه اول درخصوص نمایندگی آقای عباس میرزا فرانفرمائیان از مراغه قرائت نسبت بهر یک جداگانه اخذ رای به عمل آمده تصویب وخبر شعبه سوم راجع به نمایندگی آقای میرزا صادق خان نوری که درجلسه قبل مورد مخالفت واقع گردیده بود چون از طرف آقای مخبر تقاضای استرداد به شعبه شده بود بنا شد برای تجدید نظر به شعبه مسترد شود
خبر شعبه اول راجع به نمایندگی آقای ملک ایرج میرزا ز مشهد مطرح وآقای مدرس شرحی مشعر به مخالفت تقریر واظهار می‌نمودند علت تامه نمایندگی ایشان از مشهد دخالت امیر لشگر شرق درامر انتخابات بود آقای داور شرحی مشعر به موافقت اظهار وبالاخره نسبت به راپورت شعبه اخذ رای شده نمایندگی ایشان تصویب گردید
خبر شعبه چهارم راجع به نمایندگی آقا ی نوبخت از بهبهان مطرح وآقای مدرس مخالف بوده اظهار می‌نمودند حکومت بهبهان درموقع انتخابات نظامی بوده وانتخاب ایشان درتحت تاثیر نفوذ نظامیان بوده است
آقای افشار مخبر شعبه اظهار می‌نمودند به موجب اعلامیه رئیس الوزرا وقت درموقع انتخابات مقررات حکومت نظامی درقسمت انتخابات درتمام نقاط ملغی وحکومت نظامی درآن جا وجود نداشته وفقط شخص حاکم نظامی بوده است وبالاخره نسبت به این راپرت نیز رای گرفته تصویب شد
دراین موقع جلسه برای تنفس تعطیل وبه فاصله نیمساعت مجددا به ریاست آقای طباطبائی دیبا نایب رئیس تشکیل ویک فقره راپرت از طرف شعبه پنجم درخصوص نمایندگی آقایان محمد هاشم میرزا افسر ومیرزا حسن آقا زاده سبزاواری از سبزوار قرائت ونسبت به هر یک فردا فرد اخذ رای شده تصویب گردید
خبر شعبه دوم راجع به نمایندگی آقای غلامحسین میرزا مسعود از نجف آباد مطرح وآقای مدرس اظهار می‌نمودند درموقع جریان انتخابات درفردین که یکی از حوزه‌های فرعیه نجف آباد است حکومت نظامی بوده وبایستی انتخابات این نقطه تجدید بشود
آقای فاطمی موافق بوده واظهار می‌نمودند درحین انتخابات به موجب ابلاغ رسمی وزارت داخله مقررات حکومت نظامی درکلیه نقاط مملکت ملغی بوده وبه علاوه هر گاه آرایی که آقای غلامحسین میرزا درفریدن داشته‌اند از کلیه آرا کسر شود باز ایشان دارای اکثریت خواهند بود نسبت به این راپرت نیز رای گرفته تصویب شد
یک فقره خبر شعبه اوراجع به نمایندگی آقای آشتیانی از طهران ودوخبر از طرف شعبه سوم راجع به نمایندگی آقایان فرمند وفرهمند از همدان قرائت وچون نسبت به نمایندگی آقای اشتیانی آقای آقا سید یعقوب ونسبت به نمایندگی آقای فرهمند آقای مدرس مخالف بودند هر دوفقره به بعد موکول ونسبت به نمایندگی آقای فرهمند اخذ رای شده تصویب گردید
آقای نایب رییس اظهار نمودند چون اعتبار نامه هائی که تاکنون تصویب شده به حد کفایت رسیده است دستور جلسه بعد انتخاب هیئت رییسه دائمی خواهد بود ودرخصوص تعیین روز جلسه آقای فاطمی تقاضا نمودند برای اینکه مدتی به جهت تبادل نظر بین آقایان نمایندگان موجود باشد جلسه آتیه به روز سه شنبه مقرر شود ونسبت به تقاضای ایشان رای گرفته تصویب وجلسه آتیه به روز سه شنبه ۲۵مرداد ماه چهار ساعت قبل از ظهر ودستور آن انتخاب دستور آن انتخاب هیئت ریسه دائمی تعیین ومجلس نیمساعت قبل از ظهر ختم درجلسه پنجم بیست وپنجم مرداد ماه قرائت وتصویب شد
رییس مجلس شورای ملی – سید محمد تدین
منشی سدی ابراهیم ضیا –منشی امیر تیمور کلالی
صورت مجلس یوم شنبه ۲۲مرداد ۱۳۰۵ مطابق پنجم شهر صفر ۱۳۴۵
مجلس دوساعت نیم قبل از ظهر به ریاست آقای تدین تشکیل گردید
صورت مجلس پنجشنبه بیستم مرداد ماه را آقای امیر تیمور کلالی قرائت نمودند
رییس –آقای اعتبار (اجازه)
میرزا سیداحمد خان اعتبار –درصورت مجلس بنده را غائب بی اجازه نوشته‌اند درصورتیکه به واسطه گرفتاری که برای بنده پیش آمده بود از مقام محترم ریاست استجازه کردم
رییس –اصلاح میشودآقای بهار (اجازه)
بهار –درقسمت مخالفتهای بنده با راپرت نمایندگی اسکندرخان مقدم در صورت مجلس به طور خلاصه اشاره شده است ولی راجع به تحقیقاتی که درموضوع دوسیه چهار اویماق راجع به سهراب زاده عرض کردم چیزی نوشته نشده واینجا هم لازم بود که نوشته می‌شد درآن قسمت هم ملک الشعرا اوراق شکایت را قابل توجه نمی‌دانست وعرض دیگری هم که داشتم راجع به عده نمایندگان بود درجلسه گذشته اگر نظر محترمتان باشد درجلسه گذشته درموقعی که صحبت می‌کردم گفتم عده کافی نیست بعد هم مجلس طوری متشنج وعصبانی شد که به عقیده بنده حق این بود درآن حالت رای گرفته نمی‌شد وتنفس داده می‌شد ولی با همان حالت تشنج وعصبانی رای گرفته شد علاوه بر این جمعی از تماشاچیها حتی بعضی از مخبرین جراید درخارج به بنده گفتند که عده کافی نبوده
بعضی از نمایندگان – اینطور نیست.
آقا سید یعقوب –اینطور نیست مشخص کافی بودن وکافی نبودن عده هیئت رئیسه است
(صدای زنگ رئیس –دعوت به سکوت)
بهار –آقا صحبت نکنید بعد از اینکه من حرفم را زدم بلند شوید صحبت کنید یک اطلاعات دیگری هم اینجا به ما رسیده یعنی صورتی به بنده دادند که قریب ده پانزده نفر هم غایب بودند مردام فقط تذکر بوده چون البته درمقابل اکثریت بایستی تابع بود ولی خوبست دراین باب دقت وتحقیق بشود چون رای رای نبود درحال تشنج وعصبانی بود وتحقیق نشده بود ویک رائی با حال عصبانی وتشنج داده شد شاید منشیهای محترم هم حال شمردن عده وکلا را نداشته وشاید اظهاراتی که راجع به عدم اکثریت افراد می‌شود صحیح باشد خوبست آقایان دراین باب دقت بفرمایند واگر صلاح میدانند درین جلسه یاجلاسات دیگر مجلس درین باب مطالعات بکنند واین رای فوق العاده ومتشنجی که راجع به اسکندرخان مقدم داده شد لااقل تجدید شود وراجع به این سابقه که درمجلس گذاشته شد وبه عقیده بنده هیچ سابقه نداشت دقتی شود وببینند اگر عده کافی بود که هیچ والا ترتیب دیگری بدهند.
رییس اولا مطابق نظامنامه تشخیص عده حاضرین وعده رای دهندگان باهیئت رئیسه است
(بعضی از نمایندگان –صحیح است)
ثانیا مخصوصا بنده دراین مورد وسایر موارد دقت می‌کنم وهمیشه به منشیان محترم یاد آوری می‌کنم که عده را درنظر داشته باشند ودیروز مخصوصا که به عقیده آقای بهار مجلس متشنج بوده وعقیده‌ام اینست حواس مجلس هم جمع بود
(جمعی از نمایندگان صحیح است)
دراینجا از روی دقت عده حاضرین شمرده شد درموقع رای گرفتن به نمایندگی اسکندرخان مقدم شصت وپنج نفر حاضر بودند خودتان اشاره فرمودید ودرضمن بیاناتتان فرمودید عده کافی نیست وبنده عرض کردم عده کافی است برای این بود که عده کافی برای مذاکره پنجاه وشش نفر است ودر آن موقع که این ایراد را کردید پنجاه وهشت نفر حضور داشتندواما قسمت دیگر که قابل نوجه است اینست که رای که مجلس وشورای ملی می‌دهد قابل هیچ گونه تردیدی نیست
(بعضی از نمایندگان – صحیح است)
نسبت به صورت مجلس دیگر اعتراضی نیست
(گفته شد خیر)
رییس –صورت مجلس تصویب شد خبر شعبه چهارم راجع به نمایندگی آقای ارباب کیخسرو از طرف زردشتیان مطرح است
(اقای افشار برای ا قرائت راپرت احضار وآن را به شرح آتی قرائت نمودند)
حاکم طهران به تاریخ ۲۳ اسفند ماه ۱۳۰۴ از طباقات مختلفه زرتشتیان مقیم مرکز برای انتخاب هویت نظار مطابق ماده ۱۴ سی وشش نفر دعوت پس از ابلاغ مقصود به افراد حاضر درطبق مواد ۱۵ و۱۶ اعضای اصلی وعلی البدل به رای مخفی از میان حضار منتخب سپس اعلان انتخاب درتهران وسایر نقاط زرتشتی نشین ملک تهیه ودر همان تاریخ طبع ومنتشر وبه موجب اعلان مزبور از روز پنجشنبه چهارم وجمعه پنجم فروردین۱۳۰۵ برای توزیع تعرفه واخد آرا وقت معلوم وروز شنبه ۶ فروردین برای استخراج را جلسه هیئت نظار تخصیص و به وسیله وزارت داخله نیز به ولایت فارس وکرمان وحکام یزد وکاشان تلگرافی دعوت هویت نظارت واجرای قانون انتخابات درقلمرو ماموریت خود ابلاغ درنتیجه آقای ارباب کیخسرو شاهرخ از حوزه انتخابیه تهران دارای ۱۸۴ رای از ۲۰۹رای واز حوزه کاشان ۱۴ رای از ۱۴ رای وازیزد وتوابع ۱۵۷۹ رای از ۱۷۶۶ رای واز کرمان وتوابع ۵۷۸ رای از ۶۰۱رای از شیراز ۳۸ رای از ۴۰ رای که مجموع آن ۲۳۹۳رای از ۲۶۳۰ رای می‌شود به نمایندگی مجلس شورای ملی انتخاب چون درظرف مدت قانونی به هیچ یک از انجمنهای نظارمرکز وولایات شکایتی نرسیده بود لهذا هیئت نظار مرکزی صورت مجلس راتنظیم واعتبار نامه را صادر وبا تصدیق صحت جریان انتخاب به مجلس شورای ملی ارسال شعبه چهار پس از رسیدگی بدوسیه چون درطرز جریان انتخاب رویه خلاف قانونی مشاهده نکرد با اعتراضی نیز درظرف مدت قانونی مواجه نشد بنا علی هذا به اکثریت آرا صحت جریان انتخاب را تصدیق وراپرت آن را تقدیم می‌دارد.
رئیس –رای گرفته می‌شود به نمایندگیآقای ارباب کیخسرو از طرف زرتشتیان آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رییس –تصویب شد خبر شعبه سوم راجع به نمایندگی آقای میرزا صادق خان نوری از دماوند درجلسه گذشته مطرح وبا آن مخالفت شد آقای مخبر شعبه شرحی کتبا مرقوم وتقاضای استرداد آن خبر را کرده‌اند که دومرتبه برای تجدید نظر به شعبه بود مخالفی ندارد؟
(گفته شد خیر)
رییس –خبر شعبه اول راجع به نمایندگی شاهزاده عباس میرزا از مراغه مطرح است
(آقای فاطمی احضار وخبر مزبور ار به شرح ذیل قرائت نمودند)
جریان انتخابات مراغه جریان انتخابات مراغه از قراریست که به عرض رسیده درنتیجه شاهزاده عباس میرزا فرمانفرمائیان به اکثریت ۱۶۳۶۳ را حائز اکثریت وشعبه اول صحت نمایندگی ایشانرا تصدیق می‌نماید رییس –رای گرفته می‌شود به نمایندگی شاهزاده عباس میرزا از مراغه آقایانی که موافقند قیام فرمایند
(اغلب برخاستند)
رییس –تصویب شد خبر شعبه اول راجع به نمایندگی شاهزاه ملک ایرج میرزا که درجلسه اسبق مطرح شده وبعد وأقای مدرس مخالف بودند حالا مطرح است آقای مدرس (اجازه)
مدرس –خبر از شعبه اول به مجلس مقدس شورای ملی شرح انتخابات مشهد درراپرت نمره ۵ به عرض رساند درنتیجه آقای ملک ایرج میرزا کذلک حائز اکثریت شده‌اند سه مساله است که می‌خواهم عرض کنم یکی اینکه بنده شاهزاده را نمی‌شناسم والان هم نمی‌توانم تطبیق کنم آنچه که هم شنیده‌ام آدم خوبی است دوم اینکه درتمام انتخابات بنده نظر به این اشکالات مرسومه ندارم که فلان جریان ده روز دیر شد یا دو روز زود شد یافلان شخص شکایت کرده وفلان کس جواب داد یا اعلان چند روز شد یا چه واینها هر کدام به نظر من اشکالی دارد خودم رای نمی‌دهم ولی متعرض هم نمی‌شوم کما اینکه بعضی از این رایهائی که آقایان دادند بنده مخالفتی نکردم وار ی هم ندادم ولی بنده چه درسابق وچه درحال فقط یک اشکالاتی را به عقدیده خودم محل توجه قرار می‌دهم که با یک ضرر اساسی دارد یا یک نفع اساسی نمی‌گویم هم اشتباه نمی‌کنم خیر انسان اشتباه می‌کند بعضی اوقات منتقل نیمشود وحقایق برش مخفی می‌ماند به این لحاظ با انتخاب آقای شاهزاده مخالفم وقبلا هم تذکر می‌دهم که خیلی بنده تعجب می‌کنم که مخبرین شعب که غالبا درمجلس هم سابقه دارند خبرها را به یک ترتیب غیر خوبی می‌دهند مختصر وبی اشاره به اشکال وبی اشاره به جواب وحال آنکه اغلب مخبرها دردوره‌های سابق هم تشرحق داشتند بعضیهایشان هم درعدلیه تشریف داشته‌اند که معاون یا وزیر بوده‌اند میدانند مجلس شورای ملی به منزله محکمه تمیز است شعبه به منزل محکمه استیناف است انجمن نظار به منزله محکمه ابتدائی اشکال وجوابی که درانجمن نظار محلی گفته می‌شود درشعبه باید مطرح واشاره شود وجواب داده شود دراینجا هر چه گفته می‌شود وجواب داده می‌شود ولو بر سبیل اجمال باید به مجلس شورای ملی اشاره شود لهذابنده درشعبه خودمان به آقای عدل الملک که مخبر آن شعبه هستند عرض کردم به فی الجمله هم عمل شده که اصول اشکالات وصنف اشکالات اشاره شود واما راپرتهایی که سایر آقایان داده‌اند نتیجه را راپرت داده‌اند ودیگر اشکال وجواب را ننوشته‌اند چون شعبه ده نفر یا دوازده نفر است وهفتاد نفر دیگر که درمجلس د هستند نه اشکال به گوششان خورده نه جواب وبا این ترتیب رای دادن مناسبت ندارد. رجوع کنند به دورهای پیش وخبر هائی که دوره‌های پیش داده می‌شد به اشکالات وجوابها اشاره می‌شود اما اینجا آن راپرت پریروزی فی الجمله اشاره به اشکالات وجواب شده بود ولی درست تکمیل نبوده بهتر این است که من بعد اگر راپرتی داده می‌شود به اشکالات اشاره شود که حاضرین درمجلس درست ملتفت شوند وعقیده موفق به مامخالفت خود را اظهارنمایند من جمله راپرت راجع به نماینده مشهد که نوعا اشکالات نمایندگان آنجا خیلی کمتر است اما شاهزاده را بنده با انتخاباتش مخالفم زیرا علت عمده انتخاب شاهزاده را امیر لشگر خراسان میدانم واین اشکالات ومخالفتهائی که بنده با اعتبار نامه‌ها کرده‌ام وبعد هم خواهم کرد تمامش منتهی به یک چیز است دوسال سه سال مملکت یک جنبه غیرعادی داشت عدلیه اش نظامی وبد امنیه اش نظامی بود حاکمش نظامی بود امین مالیه اش هم نظامی بود ولی آن سبو بشکست وآن پیمانه ریخت از روز ختم مجلس موسسان عدلیه عدلیه است و وامنیه امنیه است وحاکم حاکم است نظامی هم باید تفنگش را دست بگیرد برود درسرباز خانه از مرکز هم شروع شد وشاه مملکت هم اعلان داد امرا لشگر ومامورین نظامی بود دربعضی نقطه‌ها یا باورشان نیامد یا عمل نکردند. از جلمه انتخاب این شاهزاده ایرج میرزا است که گرچه سلمان عصر است وخیلی هم آدم خوبیست ولی علت تامه انتخابش جان محمد خان است وباطل است بواسطه اینکه نظامی است وبنده به شما می‌گویم اگر هزار سال دیگر هم عمر مشروطه باشد وجان محمد خان دمشهد نباشد شاهزاده انتخاب نمی‌شود سابق هم نشد علت تامه اش همان است واما من خیلی دوست می‌دارم که شاهزاده حاکم خراسان بشود چون خیلی خوب آدمی است ولی این مخالفتهای من مربوط به شخص نیست شخص خوب است سرجای خودش بله آقای مخبر فرمودند دیگران هم درخراسان انتخاب شده‌اند بله ایشان پپیش هم شده بودند بعدا از این هم تا هستند انتخاب می‌شوند ملک است که پیش انتخاب شده است باز هم می‌شود اهل محل هستند موکل دارند رعیت دارند التماس می‌کنند پول خرج می‌کند البته انتخاب می‌شوند.
رییس –التجار –بنده پول خرج نکردم.
مدرس –پول مشروع را عرض می‌کنم بنده هم برای انتخاب پول خرج می‌کنم …
اقا سید یعقوب – غلط است.
مدرس –پول مشروع غیر از پول نامشروع است بر فرض نظامیها هم اگر کردند خدا پدرشان را بیامرزد آنها بد کردند نه منتخبی که موکل دارد منتخبی که آقای رئیس التجار وامثالش باشند موکل دارد غیر ا جان محمد خانن است اما شاهزاه غیر از جان محمد خان موکل ندارد علیهذا هر انتخابی که این طور باشد باطل است مملکت وضع غیر عادی وجریان غیر عادی داشت گذشت مجلس شورای ملی هم سعی بفرمایند تا مطالب به جریان قانونی وعادی خودش بیفتد شاه مملکت بعد از انکه حاضر شد شاه مشورطه باشد یعنی امضای خالی بکند امیر لشگر نمی‌تواند درانتخابات دخالت بکند قشون باید تفنگ دست بگیرد برود توی سرباز خانه هر وقت حاکم امری داد عمل کند بنده از این نقطه نظر مخالفم با انتخاب شاهزاده درحالی که موافقم واز خدا می‌خواهم که جون آم خوبی است حاکم خراسان بشود.
داور –بنده تصور می‌کنم از بیاناتی که آقای ناطق محترم فرمودند آقایان این مسئله را استنباط کرده باشند که می‌فرمایند چندان بصورت قانونی قضیه کاری ندارم یک انتخابی اگر از نقطه نظر قانونی اشکالی درش باشد یا نباشد این را بآن اندازه که باید درش اهمیت نمی‌دهند …
مدرس –یعنی من اهمیت نمی‌دهم شما اهمیت بدهید.
داور-بله آقا آن قسمت راچندان اهمیت نمی‌دهند می‌فرمایند اگر پولهائی خرج شد اگر اعتراضاتی مرسوم ومطابق قانون شد آنها چندان بنظر ایشان اهمیت ندارد واز نقطه نظر آن اصل است که آمده ان یک شکل انتخابی را فرمودند من با آن موافقم وتشریح هم کردند که ولو اینکه مخالف قانون است من موافقم یعنی انتخابی که یک نفر آدم یک عده موکلینی داشته باشد ولی بعد یک عده نظامی توی سر یک عده بزنند برای انتخاب او آنوقت این انتخاب قبول است بجهت اینکه می‌فرمایید همینقدر یک عده موکل داشته باشد ولو اینکه بعد نظامی با امیر لشگر یا قوای حکومتی بطور نامشروع آمدند مداخله کردند وسایر مردم واکثریت را خفه کردند ویک عده را حاضر کردند برای اینکه آن یکنفر را انتخاب بکنند آن مشروع است.
مدرس –گفتم ضرر نمی‌زند چرا مغالطه می‌کنید.
داو –بنده عرضی نکردم آقا می‌فرمایند البته این هم یک نظریست وواقعا اگر این نظر خوبست ممکنست مطابق این نظر قانون را درست کنندچون خوب بنظرم میاید چند روز پیش درشعبه می‌فرمودند اگر یکنفر ده پانزده نفر موکل داشته باشد که رفته باشند رای داده باشند بمن بما بقیش اهمیت نمی‌دهم اگر این اصل را اینجا هم فرموده بودند آنوقت کار آسان تر می‌شد زیرا شاهزاده ایرج میرزا که مدتی درمشهد که مدتی بوده‌اند اگر انصاف بدهیم امکان ندارد یک نفر آدم دریک شهری مدتی باشد ودرآنجا با یک اشخاصی محشور باشد وبتصدیق خود آقا آدم خوبی هم باشد بقدری خوب باشد که اگر والی آن محل هم بشود خوبست و به قول آقا سلمان عصر باشد آنوقت با این صفات خوبی که دارد ده پانزده نفر موکل پیدا نکند که بیایند باو رای بدهند. این هم که تصور می‌کنم برخلاف انصاف است چون خودشان تصدیق می‌کنند که هر کسی ده پانزده نفر موکل داشته باشد (از نقطه نظر استدلال آقا عرض می‌کنم) بعد هر قدر هم که قوای دیگری آمد وتوی سر مردم زد ومردم را مجبور کرد که بیایند بآن آدم رای بدهند آن وکالت صحیح است بنده می‌گویم از نقطه نظر این استدلال شاهزاده ایرج میرزا قطعا یکنفر وکیلی است که وکالتش خوب است که وکالتش خوب باشد زیرا سابقه اقامتش درخراسان آنهم آدمی که ایشان تشخیص دادند آدم خوبی است باعث می‌شود که یک ده پانزده نفری بیایند وباو رای بدهند پس درنقطه نظر استدلال خودتان اشکالی نیست حالا از نقطه نظر اساسی بنده کاملا معتقد هستم (واین حرفی نیست که بنده امروز بزنم) وعقیده ایکه آقای مدرس اظهار کردند تصور نمی‌کنم عقیده خودشان تنها باشد یعنی مملکت ایشان یک مملکتی است مشروطه و بحرانی که دردوره گذشته دراین ممکلت بود تمام بودو تمام شد وپس از مجلس موسسان باید اوضاع مملکت بیک جریان عادی برگردد همه ماها موافقیم که امور باید مطابق قانون بگذرد وکاملا بنده موافقم که شاه درمملکت مشروطه وسلطنت مشروطه مسئولیت وحق مداخله درامور را ندارد ومقامش بالاتر از اینهاست بنابراین این عقیده را که بنده خیال می‌کنم عقیده اکثریت امرزه است خوبست بهانه نکنیم وتصور نکنیم که تازه کشف شده است وهمه هم موافقیم وتصور نکنیم که خدای نخواسته آقای مدرس تنها با آن موافق است وماها ابدا آن مطلب را ملتفت نیستیم خبر بطور اطمینان وقطع بنده بآقای مدرس عرض می‌کنم که بنده که الان حرف می‌زنم واکثر اشخاص که با ایشان صحبت کردم که اکثریت هستند همه دارای این عقیده هستند واین مصلحت مملکت است مصلحت تمام مقامات رسمی مملکت است وبالاخره ضروری مملکت است همه هم باید انشاءلله موافقت کنیم که این قسمت را عملی کنیم یعنی مجلس شورای ملی واکثریت مجلس حاکم بر تمام قضایا باشد وآنوقت طبیعی است مداخله که می‌شود می‌خواهد امیر لشگر باشد می‌خواهد حاکم باشد می‌خواهد کس دیگر از مامورین باشد تمام این مداخلات یک مداخلاتی است که آقای مدرس ودیگران وتمام افراد مملکت باید دست بدست هم بدهند وسعی کنند که این مداخلا ت بکلی از بین برود ویا هرچه ممکن است روز بروز از ش کاسته بشود ودرحقیقت این مملکتی که مملکت قانونی بشود که بشود درش زندگی کرد اختصاص هم ندارد به فلان امیر لشگر تکرار نشود پس درقسمت کلیات مخالفتی بین نظر ایشان وما نیست صحبت درسر تطبیق کلی است با این مورد معین بنده می‌خواهم ببینم این عقیده قطعی که آقای مدرس اظهار فرمودند که اگر جان محمد خان درآنجا نبودند تا جندین سال دیگر شاهزاده ایرج میرزا ممکن نبود از خراسان انتخاب بشود از کجا برایشان پیدا شده ؟بنده گرچه خیلی کم شنیده‌ام از آقای مدرس که بفرمایندمن ممکن است اشتباه کنم ولی آیا ممکن نیست این یکی از همان اشتباهات می‌شود زیرا همان رییس التجاریکه می‌فرمودند درآنجا دارای زمینه است همان رییس التجاریکه آنجا دارای ملک وعلاقه وسابقه است همان رییس التجاریکه از کاندیداهایش همین شاهزاده ایرج میرزا است بنده تصور نیمکنم وقتی که یک نفراینجا حاضر است وبا نفوذیکه برای او تصدیق می‌کنید یک نفر را درانتخابات با خود گرفته است وخواسته است با و انتخاب شود وخودش اینجا تصدیق می‌کند آنوقت آقا بتوانند درمقابل این اطلاع درمقابل این یقین ودر مقابل این صحبت بعلم شخص خودشان که که بنده بدبختانه نمی دانم چگونه پیدا شده اینجا این اظهار را بفرمایند دراینصورت آن قسمتی که راجع بمداخله نظامیها فرمودند معلوم نیست از کجا است از طرف دیگر معولم است درصورتیکه یکی از اشخاص موثر و بانفوذ محل که دراینجا حاضر است درانتخابات موتلف وهمراه ایشان بوده است یعنی شاهزاده ایرج میرزا با او بوده است (بنده از نقطه نظر استدلال خودتان عرض می‌کنم) قطعا ده پانزده نفر مایل بوده‌اند او را انتخاب کنند در صورتیکه بنده نمی‌توانم باین صراحت این را عرض کنم که اگر یکی دوهزار نفر دیگر هم با پس گردنی اطاعت کنند چون ده پانزده نفر رای داده‌اند آن انتخاب صحیح است ولی چون خود آقا فرمودند بنده هم عرض کردم با این مقدمات بنده تصور می‌کنم که آقایان نمایندگان از روی انصاف وقتی مطالعه کنند تصدیق خواهند که انتخاب ایرج میرزا یک انتخابی است مثل سایر انتخابات
مدرس –صحیح است.
داور–الان هم صحیح است میفرمائید البته ممکن است یک اعتراضاتی می‌شد یک اشکالات کوچکی باشد که درآنجاها تولید شده باشد واشخاصی که درانتخابات عقب مانده‌اند یک حرفهایی بزنند چون می‌خواهم برسم بآن قسمت دیگری که آقا فرمودند که باید راپرت را خیلی مفصل بنویسند خوب با این نظر هم باید دوسیه را بیاورند اینجا بخوانند یک کلمه دوکلمه حرف که فایده ندارد. دوسیه انتخاباترا اگر رجوع بیک شعبه می‌کند برای ان است که یک عده بنشینند ونگاه کنند وآن اعتارضاتی که یک سروصورتی دارد آن اعتراضات را بیاورند بمجلس که وقت مجلس را تلف نکنند. بنده تصور می‌کنم چون آقا غیر از این اعتراضاتی که فرمودند اعتراض دیگری نداشتند وبنده هم جواب عرض کردم باید قضیه را وواگذار کرد برای اکثریت مجلس
مدرس –توضیح دارم
رییس بفرمائید
مدرس از پیشنهاد پریروز بنده باید آقایان بفهمند که بنده میل بمبارزه مجلس ندارم می‌خواستم اینحرف‌ها درکمیسیون تحقیق زده شود آقایان شروع به مبارزه کردید بنده هم تاآخر مجلس که دوسال باشد برای بمبارزه حاضرم بلی بنده عقیده‌ام این است که اگر وکیلی باشد که پانزده موکل داشته بلی وکیل ملت است واما شاهزاده را فرمودند خوب آدمی است دوسال هم هست معاون حکومت بوده است ولی این درصورتی است که دیگری بیست پنج هزار رای نداشته باشد مقدم برایشان کسی است که بیست وپنج هزار رای دارد ایشان اگر هزار رای محلی داشته باشند فایده ندارد آنجا که بنده عرض کردم ده پانزده رای جائی است که بالاتر نباشد دانش در دوسیه بخوانید بیست وپپنج هزار رای دارد واهل ولایت است باقی مطلب هائی است که عرض کردم علت تامه انتخاب ایشان مربوط ببودن ایشان به جان محمد خان است وبنده دیگر عرض ندارم آقایان می‌خواهند رای بدهند.
رییس –آقای مهدوی (اجازه)
بعضی از نمایندگان –مذاکرات کافی است
رییس –رای گرفته می‌شود بنمایندگی آقای ملک ایرج میرزا از مهد (آقایان موافقین قیام فرمایند)
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رییس –تصویب شد خبر شعبه چهارم راجع بنمایندگی آقای نوبخت مطرح شده بود بواسطه مخالفت آقای مدرس موکول ببعد شد حالا مطرح است آقای مدرس (اجازه
مدرس –الکلام هوالکلام آقای نوبخت از بهبهان انتخاب شده‌اند حکومت نظامی انتخاب کننده هم نظامی شاید شاهزاده ایرج میرزا را آقایان می‌فرمودند سالها آنجا حاکم بوده است لکن ایشان فقط بمعرفی نظامی وحکومت نظامی انتخاب شده‌اند هنوز هم حاکم بهبهان نظامی است نظامی یعنی چه ؟اشتباه نشود نظامی است معنایش این نیست که من نظامی هستم معنی نظامی این است که کارهای ولایتی را تمامش را نظامی بکند هیچ اجتماعی بدون اجازه نشود هیچکس بدون اجازه نرود ونیاید این نظامی است لهذا بنده عقیده‌ام براین است ومذاکرات هم مکرر با مبادی عالیه کردیم وگفتند نمی‌شود بهبهان را از حکومت نظامی خارج کرد واز آنوقت تابحال نظامی است هنوز هم نظامی است وآقای نوبخت هم با سر نظامیها انتخاب شده‌اند آقایان هم می‌خواهند رای بدهند.
افشار مخبر شعبه –عرض کنم قبل از آنکه شروع به انتخابات درکلیه مملکت بشود تمام آقایان تصدیق می‌فرمایند از طرف رییس الوزرا وقت درتمام مملکت اعلان شد وبموجب آن اعلان الغاء حکومت نظامی درکلیه نقاطی که حکوت نظامی شده است که یکی از آنها حاج آقا حسن مجتهد طباطبائی دیگری آقا سید محمد حسن مجتهدحسنی الحسینی است حکومت نظامی بطوریکه درماده اول صورت مجلس انتخابات ذکر شده است درانجا بکلی ملغی بوده وبخصوص درآنجا قید شده که حکومت نظامی نبوده حاکم نظامی بوده حکومت نظامی غیر از حاکم نظامی است ممکن است یک نفر غیر نظامی حاکم نظامی باشد ممکن است یک نفر نظامی حکومت غیر نظامی را داشته باشد بموجب باینصورت مجلس که عرض کردم حکومت نظامی درآنجا نبوده است ودونفر از مجتهدین مسلم محل که عضویت انجمن نظار آنجا را داشته‌اند تصدیق می‌کنند ودر اول صورت مجلس هم این مسئله قید شده که الغا حکومت نظامی درآنجا شده است اگر غیر از این اعتراض داشته باشند بنده حاضرم جواب بدهم ولی این اعتراض آقا وارد نیست.
رییس –رای گرفته می‌شود بنمایندگی آقای نوبخت از بهبهان وتوابع آقایانیکه موافقند قیام بفرمایند.
(عده کثیری قیام نمودند)
رییس –تصویب شد آقایان موفق هستند چند دقیقه تنفس داده شود؟
بعضی از نمایندگان –صحیح است
(دراین موقع جلسه برای تنفس تعطیل وپس از نیمساعت بریاست آقای طباطبایی دیبا نایب رییس مجددا تشکیل گردید)
نایب رییس –خبر شعبه اول راجع بنمایندگی آقای تدین از قائنات مطرح است.
(خبر مزبور را آقای فاطمی بمضمون ذیل قرائت نمودند)
انجمن نظارت انتخابات قائنات در تاریخ ۱۲ اسفند تشکیل وبعد از اجرای مراسم مقدماتی وتعیین امنای معتمد برای شعب فرعی مقرر می‌دارند که از تاریخ اول فروردین الی ۵روز بتناوب هر محل وباقتضای جغرافیائی اقدام بتوزیع تعرفه واخذ رای نمایند درخود شهر نیز از اول فروردین الی ۱۲روز بتوزیع تعرفه واخذ رای اقدام کرده‌اند ودرنتیجه ۹۲۱۰ورقه رای اخذ شده که از اینمقدار ۹۲۶ ورقه مربوط به شهر وبقیه مربوط به پنج حوزه فرعی است بعداز استخراج آرا آقای آقا سید محمد تدین با کثریت۶۶۱۵ رای حائز اکثریت می‌شوند انجمن یک هفته علی الاصول برای وصول اعتراضات جلوس وهیچگونه شکایتی نمی‌رسد درایام قانونی هم بهیچ وجه شکایتی واصل نگردید لهذا شعبه اول صحت نمایندگی آقای تدین را تصدیق وبعرض میرساند.
نایب رییس –رای می‌گیریم آقایانیکه باخبر شعبه اول موافقند قیام بفرمانید
(آقایان نمایندگان قریب باتفاق قیام نمودند)
نایب رییس –تصویب شد خبر شعبه پنجم راجع بنمایندگی آقای افسر از سبزوار قرائت می‌شود
(آقای عراقی خبر قوق را بشرح ذیل قرائت نمودند)
شعبه پنجم بدوسیه انتخابات سبزوار رسیدگی نموده درتاریخ ۱۱ اسفند ماه حکومت سبزوار انجمن نظار را تشکیل در۱۲ اسفند ماه اعلان انتخابات منتشر کلیه تعرفه که توزیع واخذ رای شده است بالغ بر ۲۲۷۶۱ورقه درنتیجه قرائت آرا آقای محمد هاشم میرزا افسر با کثریت ۱۹۳۵۱ رای بنمایندگی دوره ششم تقنینیه منتخب چون هیچگونه شکایت قانونی بانجمن نظار داده نشد شعبه نمایندگی اقای محمد هاشم میرزا افسر را تصدیق وخبر آن تقدیم مجلس می‌شود.
نایب رییس –رای می‌گریم بنمایندگی افسر ازسبزاوار آقایانیکه موافقند قیام بفرمایند
(عده کثیری برخاستند)
نایب رییس-تصویب شد خبر شعبه پنجم راجع بنمانیدگی آقا میرزا حسن آقا زاده از سبزوار مطرح است
(مجددا آقای عراقی بشرح آتی قرائت نمودند)
شعبه پنجم بدوسیه انتخابات سبزوار رسیدگی نموده درتاریخ ۱۱ اسفند ماه حکومت سبزوار انجمن نظار را تشکیل در۱۲ اسفند ماه اعلان انتخابات منتشر کلیه تعرفه که توزیع شده ۲۲۷۶۱ ورقه واز همین قرار هم اخذ رای شده درنتیجه قرائت آرا آقای آقا میرزا حسن آقا زاده سبزواری با کثریت ۱۹۹۴۳ رای بنمایندگی دوره ششم تقنینیه منتخب چون هیچگونه شکایت قانونی بانجمن نظر داده نشده بودشعبه نمایندگی آقای آقا میرزا حسن آقا زاده سبزواری را باتفاق حاضرین درشعبه تصویب وخبر آن تقدیم مجلس مقدس می‌شود.
نایب رییس –رای می‌گیریم آقایانیکه نمایندگی آقای آقا میرزا حسن آقا زاده از سبزوار تصویب می‌نمایند قیام بفرمایند
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
نایب رئیس –تصویب شد درجلسه سابق نسبت به اعتبار نامه شاهزاده غلامحسین میرزا مسعود مخالفت شده آقای مدرس (اجازه)
مدرس –دوسیه انتخابات نجف آباد واشکالاتش التبه به نظر آقایان اعضا شعبه رسیده بنده همین قسم که عرض کردم نسبت به باقی حوزه‌ها واشکالات آنجاها حرفی نمی‌زنم شعبه دیده است خوب یا بد مسوول اوست فقط نسبت به یک نقطه انتخابیه اش که فریدن باشد بنده از روی علم واطلاعی که دارم وتلگرافات وشکایاتی که اهالی دراینمدت مدید از حکومت نظامی آنجا کرده‌اند وما هم به مبادی عالیه رجوع کردیم که حکومت نظامی را از آنجا تغییر دهند وحال انکه اصفهان درهیچ نقطه اش حکومت نظامی نبوده الا فریدن چهار محلی را نمیدانم مبادی عالیه مکرر می‌فرمودند چون امر بعضی از ایلات کاملا تضعیف شده است اگر حکومت نظامی را از آنجا برداریم بعضی اشکالات پیش میاید ودرموقع انتخابات من مکرر گفتم واین عذر را آوردند وانتخابات هم به این نحوو درنقطه فریدن ساری وجاری شد واز هم مردم شکایت کردند یعنی آنجا که نمی‌توانستند شکایت کند تا میامدند خوانسار تلگراف می‌کردند ویا بالاخره می‌آمدند اینجا شکایتی کردند وشاید یک معدودیشان هم هنوز اینجا هستندتا چهل روز قبل از این که امیر لشگر آمد اینجا بنده به ایشان گفتم نه از نقطه نظر دیگر از نقطه نظر شکایتی که از انتخابات اهالی می‌کنند باید حکومت نظامی آن صفحه برداشته شود امیر لشگر جنوب گفتند که صلاح نیست دربرداشتنش بواسطه اینکه امر ایلات آنجا هنوز تصفیه نشده لکن چون شما اصرار دارید ومردم دلتنگند من این سفر که می‌روم نظری می‌کنم وبرمیدارم وهمین سفریکه رفتند هم حق می‌دهم به آنها زیرا بعد از برداشتن حکومت نظامی درآنجا دزدی شد لهذا بنده عقیده‌ام این است که همین نقطه بخصوص که فریدن باشد باید تجدید انتخاب کنند حالا آقایان می‌خواهند رای بدهند مختارند
نایب رییس –آقای فاطمی (اجازه)
فاطمی موضوعی را که آقای مدرس فرمودند همین طوری است که فرمودند حاکم فردین تا چهل روز قبل حاکم نظامی بوده یعنی شخصش یک نفر سلطان محمدعلی میرزا نامی بوده درموقعی که انتخابات نجف آباد که فریدن هم یک از شعب فرعیه آنجا است شروع می‌شود حکومت اصفهان از وزارت داخل کسب تکلیف می‌کند راجع به این که حاکم فریدن نظامی است که اسم او هم سلطان میرزا است وزارت داخله جواب می‌دهند نمره ۲۷۴۱۱ دردهم اسفند ماه ۱۳۰۴که مقررات قانون نظامی موقع انتخابات درمحلهایی که حکومت نظامی است باید الغا شود وحکومت بطور عادی باشد دیگر فرقی نمی‌کند که مباشر یک چنین حکومتی یک صاحب منصب یا یک مامور کشوری باشد.درفریدن هم بجز اینکه یکنفر صاحب منصب نظامی حکومت داشته هیچگونه مقرارا ت حکومت نظامی درآنجا حکمفرما نبوده است اولا باید فهمید که مقرارت حکومت نظامی چیست مقررات حکومت نظامی را درشهر طهران، اصفهان، خراسان واین قبیل نقاط می‌توان قدری تفاوت داد با حکومتهای جای دیگر برای اینکه دراینجا عدلیه هست وکسی را بدون جهت نمی‌توان به مجلس برد ولی درسایر جاها اینطور نیست درمرکز موقع انتخابات مقررات حکومت نظامی واین قسم چیزها برداشته می‌شود واگر کسی را هم ببرند وسه شبانه روز اورا توقیف کنند شاید مدعی العموم اعتراض کند ولی درفریدن هیچ نیست عدلیه نیست بلکه سایر ادارات هم درانجا نیست درآنجا فقط یک نایب الحکومه بود بدون حقوق که درنتیجه فشار واصراری که ما پارسال به وزارت داخله کردیم از سه ماه آخر سال گذشته تاکنون شصت تومان حقوق برای اومعین کرده‌اند وهیچ فرقی نمی‌کند شخصی که آنجا نشسته کلاهش نظامی باشد باشخصی باشد ودرآن موقع که انتخابات درمملکت شروع شده بود وزارت داخله تلگرافی به تمام نقاط کرد که هر جا مقررات حکومت نظامی بوده است باید ملغی شود ودرآنجاها هم که مقررات حکومت نظامی بوده نظامی بوده ملغی شده از این موضوع که می‌گذریم ممکن است به فرمایش آقای مدرس آرائی که درفریدن به شاهزاده غلامحسین میرزا داده شده از روی جبر وفشار بوده باشد ولی اگر مامجموع آرائی که ایشان درفریدن داشته‌اند از مجموع آرائشان کسر کنیم بازهم شاهزاده غلامحسین میرزا نسبت به سایرین اکثریت دارندحتی سه هزار رای زیادتر دارندپس بنابراین انتخابات آنجا بعقیده بنده صحیح است واگر بعقیده آقا هم بگیریم که آرا فردین معلول بوده اگر آن مقدار آرا را هم از ایشان کسر کنیم باز اکثریت دارند چناچه سابقا درمجلس هم هم این قضیه ساری وجاری بوده وبه قول خود آقای مدرس که فرمودند که اگر کسی باشد که پانزده نفر منتخب داشته باشد من انتخاب اورا صحیح می دانم این شاهزاده غلامحسین میرزا با اینکه درآن حدود ملک دارند رعیت دارد علاقه دارند واهمیت دارند این مقدار رای نداند در صورتی که خودمان می دانیم کردند که نصف آرا حوزه نجف آباد از آنجا است مال ایشان وفامیلشانست بهر صورت بنظر بنده آرا ایشان طبیعی بود واگر نقطه نظر حضرت آقای مدرس به آرا آقای مدرس به آرا فردین بخصوص هم باشد چناچه عرض کردم اگر آرا آنجا را هم با از ایشان کسر کنیم ایشان دردجه اول از اکثریت می‌شوند پس بنابراین گمان نمی‌کنم اشکالی برای آقای مدرس باقی باشد
(بعضی گفتند مذاکرات کافیست)
نایب رییس –رای می‌گیریم آقایانیکه موافقند با نمایندگی شاهزاده غلامحسین میرزا از نجف
(اکثر قیام نمودند)
نایب رییس –خبر شعبه اول راجع به نمایندگی آقای آشتیانی از طهران مطرح است
(آقای فاطمی مخبر شعبه خبر مزبور را بمضمون آتی قرائت نمودند)
خبر شعبه اول راجع بنمایندگی آقای آشتیانی)
جریان انتخابات طهران از قراری است که درذیل این راپرت بعرض نمایندگان محترم ملت می‌رسد اگر چه قبل از تاریخ صورت مجلسی که عجالتا مدرک راپرت شعبه است انجمن نظارت دیگری تشکیل می‌شود وبعد از چند روز بواسطه وجود حکومت نظامی منحل میشودولی چون از موضوع بحث واحتیاج شعبه خارج است از آن قسمت صرف نظر می‌شود درتاریخ ۲۲ اسفند سی و شش نفر از طبقات شش گانه ومعتمدین محل از طرف حکومت طهران برای تشکیل انجمن نظارت مرکزی دعوت واعضای اصلی وعلی البدل را معین بعد از تعیین هیئت عامله خود مشغول تهیه مقدمات شده ودر۲۹ اسنفد اعلان می‌دهند که درشهر وشعب فرعی از ۱۸ فروردین تا چهارم اردی بهشت بتوزیع تعرفه واخذ ای اقدام نمانید ودرانی ضمن تشعب فرعی شهر وحدود دهات حومه که جز سهر است تعیین وباستحضار عامه میرسانند از ۱۸ فروردین انتخابات طهران وتوابع شروع می‌شود بغیر از کن که بواسطه نداشتن نایب الحکومه از ۲۱ شروع می‌شود و از روز هفدهم الی غروب ۲۲ کلیه انجمنهای شهر وبلوکات بتوزیع تعرفه واخذ رای مشغول واز روز ۲۳ بواسطه متحد المالی که از طرف انجمن مرکزی درروز دوشنبه ۲۲ بکلیه شعبات ابلاغ می‌شود کلیه انتخابات تعطیل وتوقیف می‌شود علت این اقدام بطوریکه درصورت مجلس مشروحا ذکرشده سوء جریان انتخابات بوده که بر اعضای انجمن مدلل گردیده وپیدا کردند را محل برای صحت جریان باین جهت از روز ۲۳ انجمن جلسات خود را متوالیا تشکیل وبالاخره بعداز مذاکرات ومباحثات طولانی اینطور اتخاذ تصمیم می‌نمایند که کلیه آرا ماخوذه درشهر را که تاروز ۲۲ گرفته‌اند درکیسه جداگانه ریخته وباطل نمایندولی بملاحظه اینکه را رسیدگی وقضاوت را برای مجلس شورای ملی که یگانه مرکز صلاحیت دار رسیدگی وقضاوت است باز گذارند از معدوم کردن آرا صرف نظر نمایند ومقرر می‌دارند که ده شعبه سجل احوال درشهر مفتوح واشخاصی که تاکنون وفق باخذ ورقه هویت نشده‌اند بدوا ورقه هویت وبعد تعرفه بگیرند که همان ورقه بمنزله معرف واقع شده واز این راه تا درجه از دسائس جلوگیری شود وشروع بانتخابات را بروز هفتم اردی بهشت مقرر می‌دارند یک تصمیم دیگری هم اتخاذ می‌نمایند که شعبات فرعی شهراز پنج شعبه به ده شعبه تبدیل شود وبواسطه افزایش شعبه مدت توزیع تعرفه را بده روز محدود می‌نمایند بالحاصل هفتم اردی بهشت انتخابات طهران و توابع از نوشروع می‌شود روز ۱۶ که بر طبق اعلان می‌باید خاتمه بدهند بواسطه تقاضای عده اهالی سه روز دیگرتمدید می‌دهند وروز نوزدهم اردی بهشت انتخابات به پایان می‌رسد واز روز۲۰ شروع بقرائت آرا می‌شود ودرروز چهارشنبه اول تیر ماه استخراج آرا شهر تمام می‌شود کلیه تعرفه توزیع شده ۱۵۵۴۰ورقه است ولی چون بعضی از شعب فرعی برای تهیه راپرت نهائی خود قدری فرصت لازم داشته‌اند نتیجه قطعی را موکول ببعد مینمایددرشعب فرعی بلوکات نیز بترتیبی که انجمن مقررداشته بود انتخابات را بپایان میرسانندمقدارتعرفه مصرف شده وآرا ماخوذه هر جا از قرار تقصیل ذیل است تعرفه توزیع شده آرا ماخوذه
شمیرانات ۱۳۰۸ ۱۳۰۸
لواسانات ۱۷۹۴ ۱۷۹۴
کن وسولقان ۲۰۹۴ ۲۰۸۸
ارنگه وشهرستانک درموقع جریان انتخابات حوزه‌های فرعی از اعضای انجمن مرکزی متناوبا برای سرکشی ونظارت بحوزهای مربوطه روانه شده‌اند درتاریخ ۶ تیر ماه انجمن مرکز تشکیل وکلیه راپرتها را تحت نظر قرار داده تکلیف آرا تردیدی را معین ودوازده نفر منتخب طهران را مشخص وبر طبق اعلان انتشار می‌دهند واز روز بعد یک هفته برای قبول اعتراضات حاضر وشکایات واصله را دریافت داشته‌اند ونظر با اینکه قبلا شکایاتی از طرز جریان انتخابات حومه بانجمن رسیده بود ودرتاریخ هشتم تیر ماه اعلانی از طرف انجمن می‌شود که هرکس هر گونه شکایت که منضم باساس ومدرک باشد داشته باشد قبل از انقضای مدت قانونی بدفتر انجمن ابلاغ دارد از روز ۱۳ تیر ماه شروع برسیدگی شکایات واصله می‌شود بطوریکه درصورت مجلس مندرج است وعین عبارت نقل می‌شود (اغلب شکایات بدون مدرک ومستند آنها شهرت وعقاید شخص بود) اعتراض مهمی بانجمن نیمرسد جز سه فقره نوشته راجع بارنگه وکن که متضمن پاره توضیحات بوده وانجمن قابل توجه دانسته وباآقا شیخ محمد علی ماموریت می‌دهند که رسیدگی نمایند وایشان هم تحقیقات لازمه بعمل آورده بانجمن راپرت می‌دهند برطبق استنطاقی که ایشان نموده‌اند وضمیمه صورت مجلس است معلوم می‌شود اظهارات معترضین مبنی بر تحریک محروم الو کاله‌ها بوده واساس نداشته ودرصورتیکه نمایندگان محترم ملزم بدانند عینا در مجلس قرائت خواهد شد. معهذا انجمن بعذر اینکه با تاکیدی که از طرف دولت درتسریع افتتاح مجلس شد واگر می‌خواستیم کاملا رسیدگی کنیم قضیه ممکن بود بطول انجامدحکمیت قطعی آرا کن وارنگه را بمجلس شورای ملی واگذار وبرای نمایندگان طهران یک ورقه خطی که حکایت از داشتن اکثریت هر یک می‌نماید صادر وبوسیله حکومت طهران به وزارت داخله معرف می‌نماید شعبه اول کاملا دوسیه را تحت مداقه قرارداده واعتراض معترضین را یک بیک قرائت وبطریقی که بعرض میرساند قضاوت می‌نماید
اولا- بدلایلی نسبت بپاره اقدامات انجمن نظارمرکزی اعتراضات قانونی وارد دانسته که ازنقطه نظر عدم سابقه بطور کلی دراین راپرت تذکر می‌دهد وشرح جزئیات چون موجب اطناب خواهد شد ذکرش را مقتضی ندید چناچه حکومت طهران هم دریک قسمت مورد ملامت است که چرا بتکالیف قانونی خود عمل نکرده وانجمن نظارت رامکلف بقضاوت قطعی وصدور اعتبار نامه رسمی نکرده امید می‌رود که همین تذکر کافی باشد که درآتیه این رویه غیر مرضیه تکرار حاصل نکند
ثانیا – راجع به سه فقره اعتراض که انجمن حکمیت قطعی را بمجلس واگذار می‌نماید دوفقره آن را که دارای چند مهر مجعول وبلکه جای انگشت است وهیچگونه معرف ومدرک واساسی ندارد وجها من الوجوه دارای هیچگونه اعتبار واساسی نیست وخیلی بسهولت می‌توان از این قبیل نوشتجات بوسیله امهار حکاکهای شهر تهیه نموداما راجع بیک فقره اعتراضی که پنج نفر از اعضای انجمن درشکایت از انتخابات کن وسلقان وارنگه نموده اندمضمون شکایت ازاینقرار است که چون ماها درداخل انجمن به ترتیبات داخلی مشغول بودیم واز خارج مسبوق نمی‌شدیم دیانتمان اجازه نمی‌دهد که حسن جریان خارجیه انتخابات مزبوره را تصدیق نمائیم لهذانسبت بجریان داخلی تصدیق می‌کنم گذشته از اینکه معلوم است این نوشته را حضرات بطور عادی ننوشته‌اند نی عبارت بهیچ وجه نمی‌تواند دلیل خرابی انتخابات واقع گردد زیرا می‌گویند چون داخل بودیم واز خارج خبر نداشتیم فقط صحت قسمت داخلی را تصدیق می‌کنیم واز مضمون این عبارت بهیچ وجه فسادی ظاهر نیست علاوه بر مراتب معروضه نتیجه استنطاق که آقا شیخ محمدعلی حسب الامر انجمن از شیخ علی اکبر می‌نماید از اینقرار است که یک روز آقا شیخ عابدین حمامی ماها دعوت کرد اول بحجره واز آنجا بخانه مشار الیه رفتیم ابصری ولنکرانی هم آمدندوتقاضا کردند که بنویسید ما از خارج انجمن اطلاعی نداریم اول مضمون دیگری نوشته ودرنتیجه مخالفت که نمودیم دومرتبه تجدید ودرمرحله سوم نوشته شد بعد لنکرانی خواست نوشته را بگیرد وگفت که می‌دهم به آقای مدرس تا بعد از سوال انجمن مرکزی از انجمن کن عبدالله خان که یکی از امضا کنندگان این ورقه است گفت ما به احدی اطمینان نداریم جز آقا شیخ جعفر عضو انجمن وچون اطمینان نداشته که کاغذ از خانه خارج شود همانجا پاره کردند ومعلوم می‌شود خورده ریز آنرا جمع کرده صحافی نموده‌اند با دقتی هم که بعمل آمد والان هم ورقه موجوداست معلوم می‌شود واقعیت داشته وحتی طوری ریز کرده‌اند وبعد صحافی شده که پاره قسمتهای آن از بین رفته است با مراتبی که بعرض رسید وتحقیقات لازمه که از حکومت طهران ورئیس انتخابات وزارت داخله بعمل آمد شعبه اول جریان انتخابات طهران وتوابع را از هر جهت صحیح دانسته وچون آقای آقا میرزا هاشم آشتیانی با ۷۰۰۸ رای دارای اکثریت شده‌اند باتفاق آرا از اعضای حاضر شعبه نمایندگی ایشان را برای دوره ششم تقنینیه از طهران تصدیق می‌نماید
نایب رییس –رای می‌گریم
آقا سید یعقوب –بنده مخالفم
نایب رییس –می‌ماند برای بعد خبر شعبه سه راجع بانتخاب آقای فرمند از همدان مطرح است آقای شیروانی
(احضار برای قرائت راپرت)
(راپرت فوق را آقا شیروانی بنحو آتی قرائت نمودند)
(خبر شعبه ۳ راجع بنمایندگی آقای فرمند)
وضعیت دوسیه انتخابات همدان وعقیده شعبه سوم بنحوی است که ذیلا بعرض مجلس شورای ملی می‌رسد
درپنجم اسفند ماه ۱۳۰۴ حکومت سی وشش نفر از وجوه طبقات ششگانه ومعتمدین محل را دعوت وانجمن نظارت را تشکیل واضا علی البدل را نیز انتخاب می‌نماید درتاریخ ۱۷ اسفند اعلان انتخابات منتشر از دوم فروردین لغایت ۱۲ درانجمن مرکزی وانجمنهای فرعی بدادن تعرفه واخذآرا مشغول می‌شوند مصادف با ایام اخیر توزیع تعرفه شکایات واعتراضات شروع ومخابراتی بمرکز می‌نماید واین شکایات تا روز آخر یکماهی که برای قبول اعتراضات تعیین شده علی التوالی مداومت داشته ودرمقابل تلگرافات ومکاتیب رضایت آمیز نیز رسیده است چیزیکه توجه بیشتر شعبه را بخود جلب ودرجلسات عدیده مورد رسیدگی وتبادل نظر واقع گردید مسئله استعفای پنج ازاعضا اصلی انجمن نظارت است که درصورت مجلس ذکر می‌نماید هریک بعلت کسالت یا قصد مسافرت مستعفی شده‌اند ولی اوراق استعفا آنها که پس از خاتمه انتخابات و درنتیجه سوالات دیگران صادر ودرضمن اعتراضات بمجلس ارسال شده حاکی از این است که بر اثر تهدید تطمیع وانحراف جریان انتخابات ازمجرای قانونی مجبور باستعفا شده‌اند ترتیب استعفا اعضا مزبور اوراق متضادی که بامضا آنها مخصوصا تقی ایرانی (وکیل الرعایا) دردوسیه ضبط است این اظهارات را تکذیب می‌نماید واینک تفصیل آن بعرض مجلس می‌رسد در۲۹ اسفند آقای آقا سید محمد طباطبائی مستعفی بجای ایشان آقا مشهدی علی آقا نوبری تعیین شده دردوم فروردین آقای حاج آقا حسین رضوی قاضی رییس انجمن استعفا داده وبجای ایشان آقای جاج آقای حاج ناصرالممالک تعیین شده است درسوم فروردین آقای آقا سید علی رضوی استعفا داده وآقای آقا سید حسن بجای ایشان تعیین شده است درهفتم فروردین آقای حاجی محسن استعفا و بجای او آقای حاج رضا قلی تعیین شده است دراول اردی بهشت آقا شیخ تقی ایرانی وکیل الرعایا استعفا داده وآقای غلامحسین خان قراگوز لو بجای ایشان تعیین شده‌اند اولا درصورت مجلس قید شده است که این پنج نفر اعضا اصلی بعلت مسافرت کسالت کتبا مستعفی شده ان وشعبه معتقد است که اظهارات نوشته‌های آنهابعد از استعفا قانونا منشااثر نخواهد بود ثانیا ترتیب استعفا آنها که هر یک درتاریخ معینی مستعفی شده پس از استعفا بطرفداری یک پارتی مخصوص نوشتجات متضادی امضا نموده‌اند عدم بیطرفی آنها را ثابت می‌سازد ومخصوصا تقی ایرانی قبل از شروع انتخابات از طرف تجار کتبا تقاضا می‌کند که یکنفر از نمایندگان را بهئیت تجار اختصاص دهند والا شرکت درانتخابات نخواهدکرد سپس عضویت انجمن را قبول وتا آخرین ساعت جریان انتخابات درانجمن حضور داشته ودرمورد موقع امضا اعتبار نامه مستعفی شده است ومدتی بعد از این استعفا نوشته بدست مخالفین می‌دهد.از بدو تشکیل شعبه سوم تا ساعت شعبه سوم تاساعت آخر یک ماهه اعتراضات متوالیا شکایاتی متبنی بر تهدید تطمیع درانتخابات همدان ممهوربه مهر یک اشخاص مجهول واصل ودرمقابل رضایاتی هم رسیده که هیچیک مدرک قضاوت شعبه نمی‌تواند واقع شود فقط نکته قابل توجهی که شعبه لازم دانست موردمطالعه قرار بدهد نوشتجاتی است که از اعضا علی البدل انجمن که بقرعه تعیین شده‌اند مبنی بر تهدید وتطمیع بدست آقای حاج میرزا عبدالوهاب داده شده وایشان هم بشعبه ارسال داشته‌اند دراین اسناد مخصوصا ذکر شده است که چون رئیس الوزراء جدید تلگراف نموده‌اند که مردم شکایات خودشان را بمجلس ارسال دارند ما نیز امیدوار شده بتصدیق تهدید وتطمیع را مینمائیم درهیمن حال نوشته‌ای امضا شش نفر از همین اعضا انجمن بتوسط آقای ضیاالملک بشعبه رسیده که تصدیق صحت جریان انتخاب را می‌نمایند وشعبه اینطور تصمیم گرفت که مهر وامضاهای اعضا انجمن را تطبیق ونظریات وعقاید خود را اظهار دارد نتیجه تطبیق بامهار بقرار ذیل است آقایانیکه صورت مجلس واعتبار نامه را امضا کرده‌اند حاج آقا حسین رییس –حسین نایب رییس –علی نوری –علی رضوی حسن الموسوی مساعد – میر آقا حاج احمد اصفهانی علی اکبر مساعد اشخاصیکه نوشتجاتی مبنی بر تهدید وتطمیع بدست آقای حاج میرزا عبدالوهاب داده‌اند حاج آقا جعفررئییس -حاجی احمد اصفهانی- علی اکبر مساعد- اشخاصی که یک ورقه میین بر صحت جریان انتخابات امضا وبدست آقای ضیا الملک داده وفعلا دردوسیه ضبط است حاج آقا جعفر حسین نایب رییس علی نوبری علی رضوی مساعد حسن الموسوی از تطبیق امهار نتیجه ذیل بدست میاید :حاجی آقای جعفر نوشتجات طرفین را امضا کرده آقا علی اکبر هم اعتبار نامه وصورت مجلس را امضا ونوشته با مهر متفاوت نیز بدست آقای حاجی میزرا عبدالوهاب داده است حاجی احمد اصفهانی نوشته مبتی بر بطلان انتخابات فقط بدست آقای حاجی میرزا عبدالواهاب داده وتنها کسی است که نوشته متضادی بدست طرف نداده است باامعان نظر بجمیع جریانات انتخابات همدان وبا اینکه اعضا علی البدل با میل ورغبت تا خاتمه انتخابات عضویت را قبول نموده‌اند وتطبیق امهار وامضا متضادی که دونفر آنها بدست طرفین داده‌اند وباینکه شش نفر اعضا که اکثریت انجمن را تشکیل می‌دهند درضمن صورت مجلس ودرضمن اعتبار نامه ودرضمن ورقه که بدست آقای ضیا الملک داده‌اند صحت جریان انتخابات را تصدیق نموده‌اند از این حیث نمی‌توان اشکالی بدوسیه همدان وارد آورد خلاصه آنکه تمام سنگینی شکایات واسناد دوسیه همدان بر روی تهدید وتطمیع است ولی مدارک متقنی که این ادعا را ثابت نماید در دوسیه موجود دارد بعلاوه جاب آقای حاجی میرزا عبدالوهاب هم که درشعبه دعوت وراجع بهمین مسئله سوالی از ایشان شد نتوانستند مدارکی دراین خصوص ارائه دهند فقط شعبه تصدیق می‌نماید که انتخابات همدان درطی یک سلسلسه مبارزات سیاسی بین دودسته از منتفذین درجه اول جریان داشته وبالاخره بنفع یک دسته خاتمه یافته است بنابراین شبه سوم صحت نمایندگی آقای فرمند (ضیا الملک سابق) را که باکثریت ۲۴۵۷۸ رای از ۲۷۳۸۴ را انتخاب شده‌اند تصدیق می‌نماید
نایب رییس- رای می‌گیریم آقایانی که نمایندگی آقای فرمند را از همدان تصویب می‌کنند قیام فرمانید
(اغلب قیام نمودند)
نایب رییس تصویب شد مخبر شعبه سوم راجع بنمایندگی آقای فرهمند از همدان مطرح است
(ایضا آقای شیروانی راپرت مسطور را بشرح آتی قرائت نمودند) راجع بنمایندگی آقای فرهمند شعبه سوم
با عطف توجه بنکات مندرجه درخبر نمره۱۱ راجع بانتخابات همدان درصحت نمایندگی آقای فرهمند (مخبر حضور سابق) که با کثریت ۲۲۳۳۷ رای از ۲۶۳۸۴ رای انتخاب شده‌اند رای داده شکایات واعتراضات واصله را وارد نمیداند
نایب رییس –رای می‌گیریم آقای مدرس (اجازه)
مدرس –مخالفم
نایب رییس –می‌ماند برای بعد چون دردستورمطلبی نیست جلسه ختم می‌شود
ارباب کیخسرو –اجازه می‌فرماید؟
نایب رییس –بفرمائید
ارباب کیخسرو – راجع باعتبار نامه خود آقای تدین می‌خواستم تذکر بدهم که چرا خوانده نشد
نایب رییس چرا تصویب هم شد برای اطلاع خاطر آقایان عرض می‌کنم که اعتبار نامه هائی که تصویب شده بحد نصاب رسیده جلسه بعد باید دستورانتخاب هیئت رئیسه باشد بنابر این جلسه فردا چهار ساعت قبل از ظهر دستور هم انتخاب هیئت رئیسه آقای فاطمی (اجازه)
فاطمی چون فرمودند عده اعتبار نامه بحد نصاب رسیده ودرجلسه آتیه هم باید انتخابات هیئت رئیسه بعمل بیاید والبته دراین مسئله هم لازم است بین آقایان نمایندگان یک تبادل فکری بشود وبرای آقایان تا فردا این مسئله میسر نیست این است که از آقایان استدعا می‌کنم که موافقت بفرمایند جلسه آتی بروز سه شنبه بیفتد
نایب رییس – پس رای می‌گیریم آقایانیکه موافقند با اینکه جلسه‌ای که روز سه شنبه باشد قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
نایب رییس تصویب شد جلسه بعد سه شنبه دستور هم انتخاب هیئت رئیسه.
(مجلس نیمساعت قبل از ظهر ختم شد)
رییس مجلس شورای ملی –سید محمد تدین
منشی سید ابراهیم ضیا، منشی امیر تیمور کلالی