مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۲ امرداد ۱۲۸۶ نشست ۱۳۷
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه و متمم آن |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۲ امرداد ۱۲۸۶ نشست ۱۳۷
مذاکرات روز پنجشنبه ۵ رجب ۱۳۲۵ دارالشورای ملی
خلاصه مذاکرات روز ۳ شنبه ۳ را آقا سید محمد تقی قرائت کردند.
آقا سید محمد جعفر- نیم ساعت بیشتر این مردم مرا معطل نموده مطالبه حقوق خود را کردند منجمله اهالی ساوه تشکیاتی اظهار داشتند و همچنین جمعی مطالبه قانون اساسی را می‌کنند برخی مطالبه قانون وزارت عدلیه را می‌کنند و پاره قانون وزارت داخله را می‌خواهند ما تاکنون هیچ امری را از برای آنها صورت نداده‌ایم که بواسطه آن آنها را ساکت کنیم نه امنیت بلاد را داده یم بمایحتاج معاش آنها سهولت داده‌ایم اوقات ما نه فقط مصروف امور جزئیه می‌شود متظلمین کرمانشاه در اینجا تشکیاتی می‌کنند اگر باین ترتیب اوقات ما بی نتیجه بماند می‌ترسم وقتی هجوم بیاورند و کار را بر ما تنگ بگیرند.
آقا ملاحسن وارث- امنیت بلاد با وزراست با مجلس نیست.
رئیس- باز همان مذاکرات سابق مطرح می‌شود پس اگر مردم قانون می‌خواهند بی درنگ شروع کنید بخواندن قانون این اندازه اوقات مجلس را که صرف مطالب متفرقه می‌کنید قانون بخواهید تا تمام شود.
آقا سیدمحمد تقی – مطلبی را می‌خواستم اظهار کنم.
مخبرالملک – قرار شد مطبی که خارج از خواندن قانون باشد مطرح نشود.
آقا سید محمدتقی – اینمطلبی را که بنده می‌خواهم اظهار کنم خارج از این ترتیب نیست.
مخبرالملک – مطلبی که مطرح می‌شود باید لااقل ۱۵ نفر در آن متفق باشند.
آقا سید محمد تقی- بنده نخواستم لایحه اظهار کنم که اتفاق پانزده نفر شرط باشد نطق آزاد است.
آقا شیخ حسین – ما باید دو ساعت وقت خودمان را صرف قانون کنیم بعد از آن هر کس هر مطلبی دارد اظهار نماید.
رئیس- هر مطلبی باید قبل از وقت روی کاغذ بیاید تا من ببینم شاید مطلبی که شما حالا می‌خواهید عنوان بکنید شکایت از اظهارات مردم باشد اینمطالب را نباید تعاقب کرد مجلس باید بکار خود بپردازد. مردم باید بدانند که این اساس بجهت شکایت است هر کس مطلبی دارد باید بنویسد واظهار کند.
آقا سید حسین – کلیة از امروز باید دو ساعت اول وقت مجلس صرف قرائت قانون شود مگر در صورتی که امر فوری بمجلس راجع شود
بالاخره در اینباب خیلی مذاکرات بمیان آمد و شروع شد بقرائت نظامنامه وزارت داخله شد بعداز قرائت چند ماده.
آقا سید حسن تقی زاده – سابق درخصوص فرستادن مامور جهت ولایات برای انجمن ایالتی مذاکره زیاد شد و رای گرفته شد ولی فقط همان صرف رای شد ولایات هم بهمان ترتیب باقی ماند لابد این رأی بملاحظه دارای فایده بود که مردم خودسر انجمن ایالتی اقدامی ننمایند تولید فتنه شود جهت اینکه تا حال مامور نرفته است چیست فقط بگیلان رفت در صورتیکه بهمه جا بنا بود برود خصوص آذربایجان.
وکیل الرعایا- تاکنون در این خصوص مذاکره زیاد شده و فقط نتیجه همان شد که بوزارت داخله یادآوری شود.
رئیس- قرار بود امروز یک کمیسیونی مدعی العمومی تشکیل شود که کمتر این مطالب بمجلس وارد شود و نیز کمیسیونی تشکیل شود جهة مداقه ورسیدگی تلگرافات وغیره که فوری است در خارجه شنیده‌اید که مدعی‌العمومی هست حالا در اینجا مثلا جنایتی اتفاق افتاد یا متظلمی هست و یا طرف حاضر نیست لابد یک کسی لازم است که از جانب آنها وکالت نماید.
حاج امام جمعه – اینهایی که مدعی العمومی هستند در این جا چه کردند که از برای مدعی العمومی دیگر چاره بکنیم من ملاحظه می‌نمایم مشروطه در تمام ممالک عالم مفید فوائد زیاد است در اینجا نتیجه نبخشیده اسباب هرج و مرج شده است یکی اینکه فتح باب رشوه و یکی از میان رفتن مجازات شده است.
رئیس- مهعذا غرض اینست که مدعی العمومی در خارجه کارش این است ولی اینجا این هیئت از برای این معین می‌شود که چون کسی محل اعتمادی ندارد او را بهر جایی که لازم است برده احقاق حق نماید.
مستشارالدوله – ترتیب مدعی العموم در خارجه از لوازم عدلیه است وقتی که عدلیه صحیح تأسیس شد آنهم بالطبیعه صحیح خواهد شد حالا می‌خواهیم این هیئت را در خارج از عدلیه تأسیس کنیم چون اسباب جمع نیست بیشتر اسباب زحمت خواهد شد.
محقق الدوله – مسئله که مستشارالدوله فرمودند صححی بود عقیده بنده این است که اگر مجلس اقدامی کند که بعضی موانع پیشرفت کار از قبیل واسطه و غیره برداشته شود بهتر است.
آقا شیخ حسین – این مدعی العمومی که گفته شد درست معنی آن فهمیده نشد اینطور که معنی کرده شد که اگر در بیابان کسی کشته شود و ورثه نداشته باشد شرع ما معین کرده که مدعی از طرف او در زمان ظهور امام است و درزمان غیبت نایب عام امام است در این صورت مدعی العموم دیگر نداریم.
رئیس- مقصود شما صحیح است که درزمان ظهور با امام عصر و در زمان غیبت با نایب امام است ولی ما هم میگوییم همین مدعی العمومیکه معین می‌شود بتصویب حکام شرع خواهد بود.
آقا سید حسن تقی زاده – حالا غیر از تظلمات شخصی که دراین مجلس آمده ومانده و مطالب دیگر که قریب بپانصد فقره است اینطور شکایات را در جاهای دیگر خیلی اهمیت نمی‌دهند در اینجا اگر بشماریم قریب به پنجاه رسیده است از قبیل تظلمات فوج سیلاخور و متظلمین کرمانشاه و غیره که همه مختل مانده بقول آقای مخبرالملک که یک روزی گفتند یک انجمنی تشکیل شود که هر وقت این مطالب بمجلس وارد شود بلافاصله تحقیق نموده بهر جایی که راجع است رجوع نمایند این کمیسیون عرایض نمی‌تواند باین عرایض عمومی برسد ما هم هر یک بگردن یکدیگر می‌اندازیم پس باید لااقل رجوع کنیم بجایکه بعرایض آنها رسیدگی شود وهر چند ماه که می‌مانند واز پا می‌افتند لااقل درآنجا باشند همچنین یک کمیسیون لازم است که بتلگرافات و لوایح رسیدگی نموده هر چه راجع است بمجلس رجوع شود و هر چه بجاهای دیگر راجع است بمحل دیگر رجوع شود.
رئیس – این فرمایش تقی زاده صحیح است که باید دو هیئت تشکیل شود هر یک مرکب از ۶ نفر یکی برای رسیدگی بعرایض عمومی یکی هم برای عرایض فوری که وارد مجلس می‌شود تا وقت مجلس ضایع نشود.
حاج امام جمعه – امر سیم که لازم است تقویم عدلیه است زیرا که امروز اکثر امورات راجع بعدلیه است.
رئیس- بنده هم می‌خواستم این سیمی را بگویم باید یک کمیسیون از آقایان وکلا معین شده وآقایان
لطف فرموده بنظامنامه عدیه رسیدگی شده که تا این نظامنامه وزارتداخله تمام می‌شود آن نظامنامه از کمیسیون خارج شود و چاپ نمایند بمجلس بیاید و بگذرد.
حاج امام جمعه – از شما که رئیس هستید استدعا می‌نمایم که روزنامه مجلس اول ملاحظه شود بعد چاپ شود آنروز که وزیر علوم اینجا بود و گفتگو در وقعه ارومی بمیان آمد در مقام الزام گفتم بوزیر علوم در مدت پانزده روز لااقل پنجاه سوار می‌توانستید آنجا روانه نمایید در روزنامه درج شده که پنجاه هزار این را همه میداند که در مملکت ایران ابدا ممکن نیست در مدت پانزده روز پنجاه هزار جمع‌آوری شود خوب است دقت شود که اینگونه اشتباهات واقع نشود بلی این مسئله اشتباه شده است.
آقا سید حسین – روز شنبه که گفتگو از یحیی میرزا بمیان آمد من گفتم وقتی که آمدم شنیدم گفتند که یکصدو پنجاه تومان پول بانجمن خیریه محمدیه برده‌اند و آنها قبول نکرده‌اند این را خوب است تحقیق نمایید در روزنامه طور دیگر نوشته شد خوبست اینطور که می‌گویم اخطار کنند.
آقا میرزا سید محمد مجتهد – آیا از شرایط مشروطه این است که اگر کسی بخواهد بخانه اش برود باید بلوی کنند و نگذارند شاهزاده ظل السلطان از شاه از مجلس اجازه گرفته که برود ممانعت کردن از رفتن او موافق کدام قانون است؟
آقا میرزا هادی – آخر مردم اطمینان ندارند.
آقا میرزا فضلعلی آقا – ظل السلطان را برای حکومت تبریزمعین کردند وزارت جنگ را هم تکلیف کردند قبول نکرد مرخصی گرفته که سه ماهه برود سرکشی باملاک خود کرده مراجعت نماید.
حاج محمد تقی – مجلس که اجازه داده است اگر مردم فساد کنند ربطی بمجلس ندارد.
در این موقع لایحه از ظل السلطان که بمجلس تقدیم داشته بودند آقا سیدمحمد تقی قرائت کرد که خلاصه آن قریب باینمضمون بود:
- مملکت ما مشروطه شده است ولی یکی باید لگدکوب استبداد شود و یکی متنعم به نعمت مشروطیت بعد از آنکه اظهارات خود را در خصوص رفتن به اصفهان از بابت سرکشی از خانه و املاک خود بتوسط مثل جناب وزیر علوم شخصی نمودم و مجلس رای داد جمعی رد می‌نمایند بچه ملاحظه اگر جناب رئیس ووکلا محترم راضی باین ترتیب اند چه ضرر دارد اگر نایب السلطنه و ظل السلطان یک وقتی بحکم مجلس عزل می‌شود خوب است اما اگر یک موقع دیگر باز بحکم مجلس کاری به اینها رجوع شود آنوقت باید جمعی شورش کنند اگر صلاح میدانند این لایحه مرا در مجلس قرائت نمایند.
آقا میرزا محمود خوانساری - بدیهی است امروز ما مثل ظل السلطان شاهزاده بزرگی نداریم و چند ماموریت عمده تاکنون از طرف دولت رجوع شده قبول نکرده‌اند بجهت جمع نبودن حواس واسباب کار و مخصوصا فرموده بودند می‌خواهم بروم به اصفهان فقط برای سرکشی از خانه و علاقجات خود وچندماه دیگر عودت نموده برای خدمت به ملت حاضرم حال در این صورت صحیح نیست که اینطور رفتار شود.
آقا میرزا سید محمد مجتهد – جمعی در اینجا بلوی کرده‌اند و جمعی هم در اصلهان و هیچ معفوم نیست که این حرکات برای چیست و از کی است.
آقا سید محمد تقی – فرمایشات حجت الاسلام صحیح است ولی وکلای محترم اصفهان هم باید به ترتیب صحیح و ملایمت رفتار نمایند و اینکه گفته شد این اشخاص محرک دارند اگر وکلای اصفهان تحریک نموده‌اند که خیانت است و البته وکلا محترم منزه از این گونه آلایش بوده ومحرک نیستند پس اگر در آنجا اغتشاشی است باید بمجلس اظهار دارند که بطور صحیح رفع آن بشود.
آقا میرزا مرتضی قلیخان – این اغتشاش اصفهان ابدا ربطی بشاهزاده وغیره ندارد بلکه اغتشاش آنجا بواسطه ملاعلی بابای مازندرانی شده که از اینجا از جانب شیخ رفته است اصفهان و خواسته در آنجا هم مثل زاویه مقدسه حضرت عبدالعظیم فتنه برپا کند و مجاهدین آنجا جلوگیری نموده‌اند و ابدا این اغتشاشات اصفهان ربط برفتن شاهزاده ظل السلطان ندارد واین اشخاص فقط برای تحصیل اطمینان بمجلس آمده بودند.
آقا سید محمد تقی – باید اهالی اصفهان بدانند که حضرت والا ظل السلطان اگر خدای نخواسته قصد اغتشاش داشته باشند البته در غیاب خودشان بهتر می‌توانند موجبات آنرا فراهم کنند چون قصد شاهزاده این نیست مسلما اگردر اصفهان اغتشاش هم باشد همه قسم در اطفاء آن مساعی جمیله مبذول خواهند داشت که نام نیک خود را در جراید بخیرخواهی نشر دهند.
آقا سید حسین – عمده علت اغتشاش ولایات بواسطه روزنامه ایست که از حضرت عبدالعظیم منتشر می‌شود و مردم هم ملتفت نیستند و چه نسبتها که در آن بمجلس و وکلا داده می‌شود باید از این جلوگیری شده و توقیف شود.
حسام الاسلام – گمان ندارم در این تازگیها غیر از تلگرافی که به محمره از حضرت عبدالعظیم شد بجای دیگر تلگرافی کرده باشند.
آقا سیدممد تقی- بدیهی است که باید در این خصوصها مذاکره بشود ولی تکلیف مجلس و وکلا معین نشد و حالا هم وقت تنگ است وآخر وقت مجلس است ما وکلا اینجا جمع شده‌ایم بجهت وضع قوانین وزارتخانها که مملکت هرج و مرج نشود و مکرر هم گفته‌ام و نوشته‌ام باز هم خواهم گفت و نوشت پس خوبست مجلس بوظیفه خود عمل نموده و جناب رئیس وقتی را در صبح یا در عصر معین نمایند که لااقل سه ساعتی از قوانینی که حاضر است خوانده شود.
رئیس- در سه ساعتی حاضر شوند منهم حاضرم.
آقا سید محمد تقی – باز هم عرض می‌نماییم که جناب رئیس مدت را سه ساعت تعیین فرمودند ونه ابتدای آن معین است و نه انتهای آن پس اگر یک هیئتی از وکلا حاضر شدند که کافی بجهت خواندن قوانین نشد آن وقت تکلیف چیست؟
رئیس- در ساعت سه بغروب مانده عموم وکلا حاضر شوند که درساعت دو بغروب مانده مجلس رسما منعقد شود.
حاجی محمد ابراهیم – اینها ثمر ندارد باید ده پانزده روز متوالیاً نشست واین قوانین را خواندو تمام کرد.
دکتر ولی الله خان – فرمودید قانون وزارت عدلیه حاضر است و این نظامنامه هم که فعلا قرائت می‌شود متعلق بوزارت داخله است و قریب به پانصد و پنجاه ماده است این که فرمودید در ساعت سه بغروب مانده وکلاء محترم حاضر شوند باز کفایت نخواهد کرد مکرر عرض کرده‌ام میدانید که دارالشوری وقت ندارد هر وقت هر زمان هر قدر کار شد باید از روی کار وقت معین شود در این صورت خوبست هم صبح مجلس منعقد شود و هم عصر.
رئیس- با این شدت هم زورآور نشوید که کار عقب می‌افتد در هیچ پارلمانی دوازده ساعت وقت معین نشده است وضع و خواندن قوانین کار دماغی و تفکری است و ممکن نیست از سه ساعت بیشتر کار کرد در همین ساعت سه بغروب مانده که تعیین شد حاضر شوند خیلی خیلی خوبست و کار هم پیشرفت می‌نماید.
حاجی میرزا علی آقا – خوب است قرار بگذارید که روزهای تعطیل هم مجس منعقد شود.
رئیس- اگر همین چهار روز را در ساعت مقرره وکلاء محترم حاضر شوند کفایت است و خیلی هم کار پیشرفت می‌کند.
آقا میرزا محمود – آیا باید این قوانین بجهت امسال هم بدرد بخورد یا نه؟
رئیس- وقت مجلس هیچ زمان تمام نمی‌شود زیرا که مجلس همه اوقات کار دارد طوری نیست که بده روز یا یکماه یا دو ماه یا یکسال دو سال تمام شود و در هیچ جا هم پارلمان هیجده ساعت کار نمی‌کند و مقصود من این است که مستمرا باید کار کرد نه اینکه زورآور شوید بطوریکه یکدفعه کار عقب بیفتد.
حسام الاسلام – امروز یک جزء از این نظامنامه وزارت داخله که معلق بتکالیف حکام است لازم است نه پانصد و پنجاه فصل واین نظامنامه را تا ده سال دیگر هم حکام ما درست ملتفت نخواهند شد و مترجم و معاون لازم دارند پس خوب است آنچه فعلا لازم است مجری و تصویب شود.
آقا سید حسن تقی زاده – باز از مطلب خارج شدیم خوب است بموجب نظامنامه عمل نماییم در این وقتیکه تعیین شد آقایان بعده که کفایت قرائت نظامنامه وطرح مسئله بدهد حاضر نشوند خوب است آن فصل نظامنامه داخلی را که مقدر است تا دو ثلث از وکلا حاضر نشوند مجلس رسما مشغول مذاکره نمی‌شود فسخ نموده قرار بگذاریم اگر کمتر از این هم حاضر شدند مجلس مشغول کار شود.
آقا میرزا محمود خوانساری – بدیهی است وکلا محترم ولایات حاضر می‌شوند ولی وکلای اینجا هر گاه در سر ساعت دو که زنگ زده شده حاضر نشدند حاضر و غایب نمایند و بموکلین آنها اظهار داشته شکایت کنند.
رئیس - نتیجه که از این مذاکرات گرفته شد این است که من در ساعت دو بغروب مانده در مجلس نشسته و زنگ افتتاح مجلس را می‌زنیم و باید آقایان وکلا هم حاضر شوند.
مجلس ختم گردید.