مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۲ اسفند ۱۳۴۷ نشست ۱۲۳

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و دوم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری بیست و دوم

قوانین انقلاب شاه و مردم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۲ اسفند ۱۳۴۷ نشست ۱۲۳

مذاکرات مجلس شورای ملی

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه ۲۲ اسفند ۱۳۴۷ نشست ۱۲۳

فهرست مطالب:

مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره‏۲۲

جلسه: ۱۲۳

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه ۲۲ اسفند ماه ۱۳۴۷

فهرست مطالب:

۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل‏

۲- بیانات قبل از دستور آقایان: صدری- کیوان- حق‌شناس- عباس میرزایی- دکتر درودی- دکتر مدرسی‏

۳- تصویب صورت جلسه‌های شنبه ۱۰ و یکشنبه ۱۸ اسفند

۴- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای گودرزی معاون وزارت امور خارجه‏

۵- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله تیمسار سپهبد کاتوزیان معاون وزارت جنگ‏

۶- طرح و تصویب فوریت واصل گزارش کمیسیون نظام راجع به اصلاح ماده ۵۶ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی و ارسال به مجلس سنا

۷- اخطار نظامنامه‌ای آقای دکتر طالع‏

۸- طرح و تصویب گزارش شور دوم کمیسیون کشاورزی راجع به اجازه عضویت ایران در کمیته مشورتی بین‌المللی پنبه و ارسال به مجلس سنا

۹- طرح و تصویب گزارش شور دوم کمیسیون اصلاحات ارضی و تعاون روستایی راجع به نحوه پرداخت عواید املاک واگذاری و ارسال به مجلس سنا

۱۰- طرح و تصویب گزارش کمیسیون دارایی دایر به تأیید اصلاحات مجلس سنا در لایحه قانونی اجازه واگذاری و فروش اراضی و ساختمان‌های دولتی و ابلاغ به دولت‏

۱۱- اعلام وصول و قرائت نامه مربوط به یک فقره لایحه قانونی از مجلس سنا

۱۲- بیانات بعد از دستور آقای ریگی‏

۱۳- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای معصومی معاون وزارت کشاورزی‏

۱۴- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه بعد- ختم جلسه‏

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنح‌شنبه (۲۲) اسفند ماه ۱۳۴۷

مجلس در ساعت نه صبح بریاست آقای عبدالله ریاضی تشکیل گردید.

- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل

۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل

رئیس – اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

غائبین با اجازه

آقایان دکتر ستوده – فخر طباطبایی – دکتر امین – انشا – بدر صالحیان – پاینده – تهرانی – ثامنی – دکتر حکیم شوشتری – دکتر خطیبی – رامبد – دکتر رضوانی – روحانی – مهندس زنجانچی – فهیمی – دکتر کلالی – دکتر موثقی – ملک افضلی.

غائبین مریض

آقایان سعید وزیری – سلیمانی کاشانی – فیاض – دکتر اسدی - بوشهری – مهندس معتمدی – جوادی – شاهنده – ظفر – عجم – مهندس معینی.

- بیانات قبل از دستور آقایان: صدری – کیوان – حق شناس – عباس میرزایی – دکتر درودی – دکتر مدرسی

۲- بیانات قبل از دستور آقایان: صدری – کیوان – حق شناس – عباس میرزایی – دکتر درودی – دکتر مدرسی

رئیس – نطقهای قبل از دستور را شروع می‌کنیم آقای صدری کیوان بفرمائید.

صدری کیوان – به نام خداوند توانا

با اجازه مقام معظم ریاست و نمایندگان محترم

ساعت ۲ بعدازظهر دیروز وقتی به سخنان جناب آقای امیر اسدالله اعلم وزیر خدمتگزار و گرامی دربار شاهنشاهی که در شب نشینی کاخ گلستان ایراد فرموده بودند از رادیو ایران گوش می‌دادم بی‌اختیار چشمانم مملو از اشک شوق گردید زیرا سخنان وزیر محترم دربار شاهنشاهی علاوه بر این که مبین و مترجمی از علائق، دلبستگی‌ها الطاف خاص عنایات عمیم و مهرورزی‌های شاهنشاه ایران زمین نسبت به ملت ایران بود (صحیح است) نموداری زنده نیز از احساسات نوع دوستانه خاندان جلیل سلطنت بود که به پیروی از نیات خیر شاهنشاه بزرگ در همه حال و احوال نسبت به ملت ایران به منصه بروز و ظهور می‌رسانند (صحیح است).

واقعا چه حماسه‌ای شکوه‌مند تر چه حماسه‌ای مهرآفرین‌تر چه حماسه‌ای آسمانی تر از این حماسه می‌توان یافت که شهبانوی محبوب ما که کلیه اوقات شریفشان مصروف امور خیر و خدمت به ملت ایران می‌گردد با شنیدن خبر سیل جنوب آنچنان متاثر و متالم بشوند که گرانبهاترین گردن بند خود را برای کمک به سیل زدگان اهدا می‌فرمایند (صحیح است – احسنت) بدون شک این عمل شهبانوی نیکوکار ایران مظهر و نموداری از علاقمندی مهرورزی و غمخواری معلظم له نسبت به ملت ایران است که به کرات ما شاهد تجلیات آن بوده‌ایم (صحیح است – احسنت).

آری همین صفات باطن و علاقه عمیق معظم له نسبت به ملت ایران است که موجب شده است ملت ایران با تمام جان و هستی‌اش شهبانوی خود را گرامی دارد (صحیح است) و طول عمر همراه باعزت زیر سایه بلند پایه شاهنشاه بزرگ برایش آرزو کند (صحیح است) همکاران گرامی چه سخنانی دل انگیزتر و امیدوار کننده تر از سخنان والاحضرت والاتبار و ولایتعهد عظمی رضا پهلوی نور چشم و میوه‌ی دل ایرانیان می‌توان یافت که کمک کنندگان به سیل زدگان خوزستان را مورد عنایت قرار دادند (صحیح است) و از آنان سپاسگزاری فرمودند واقعا برای ما ساکنان جنوب این افتخاری بس بزرگ است که اولین شبی که نور چشم عزیز و ملت ایران در یک کار خیر شرکت فرمودند (احسنت) به خاطر رفاهیت و کمک به برادران و خواهرانسیل زده ما بود. امیدواریم خداوند منان وجود عزیز ولایتعهد گرامی ما را از گزند حوادث روزگار زیر سایه بلند پایه شاهنشاه آریا مهر محفوظ و محروس بدارد (انشاءالله – احسنت).

در خاتمه مقال در مقابل این همه عنایت در مقابل این هم جانسوزی و این همه غمخواری ما خوزستانیان تنها فدیه‌ای که می‌توانیم نثار خاکپاری مبارک پدر تاجدار خود کنیم قطرات خونی است که در عروق و شریانهای ما جریان دارد (ایلخانی‌پور – تمام ملت ایران حاضرند جان خود را فدا نمایند) بنده وظیفه دار هستم از طرف خوزستانیان عموما سیل زدگان خوزستانی خصوصا ضمن اظهار کمال حق‌شناسی از مراحم عالیه شاهنشاه و خاندان جلیل سلطنت حضور شاهنشاه ایران زمین عرض کنم چه غم آحاد ملت را که دارد چون تو پشتیبان چه باک از موج بحر آن را که باشد نوح کشتیبان (احسنت).

رئیس – آقای حق شناس بفرمائید.

حق شناس – با کسب اجازه از مقام ریاست و نمایندگان محترم مجلس شورای ملی می‌خواهم شمه‌ای راجع به روز فرخنده ۲۴ اسفند غرض نمایم.

سپیده دم یکی از روزهای بهار سال ۱۲۹۵ هجری در دامنه کوه‌های سرسبز سوا کوه طفلی پای به عرضه وجود گذاشت که بعدها یکی از نوابغ بزرگ عالم گردید و نام بلندش زینت بخش صفحات تاریخ افتخار آمیز شاهنشاهی ایران گردید.

اعلیحضرت رضاشاه کبیر از خاندان پاک منش و اصیل ایرانی و فرزند عباس‌علی خان پهلوی رئیس فوج سواد کوه بود که حکومت آ»خطه را نیز به عهده داشت.

پدر عباس‌علی خان یاور مراد علیخان پهلوی از دلیران و رادمردان روزگار خود بود که در جنگ هرات دلیریها و فداکاریهای چشم گیری از خود ابراز و با نثار خون خود در راه وطن بزرگترین درس میهن دوستی و اتکا به نفس را به فرزند و نوه خویش آموخت. رضا خان این سردار رشید ایران در سال ۱۳۰۷ هجری که دوازده سال بیشتر نداشت وارد فوج سواد کوه گردید و در نتیجه نبوغ ذاتی و رشادت بی‌حد و حصری که داشت تمم مدارج نظامی را به سرعت طی کرد تا به درجه سرتیپی رسید این سردار رشید به منظور نجات ایران از خطر تجزیه و زوال و برای خاتمه دادن به دوران بلاتکلیفی مردم با قوائی که در اختیار داشت از قزوین عازم پایتخت گردید و در شب سوم اسفند سال ۱۲۹۹ به تهران حمله ور و کلیه وزارتخانه‌ها و سازمانهای دولتی را اشغال و گروهی از خائنین بی‌وطن را که سند استقلال ایران را به دست بیگانه داده بودند دستگیر و مجازات نمود.

رضا خان سردار نامی ایران مدت سه سال با حفظ سمت فرماندهی کل قوا به وزارت جنگ نخست وزیری و رئیس حکومت وقت ارتقا یافت اعلیحضرت رضا شاه کبیر در ایامی که وزارت جنگ را به عهده داشت به قلع و قمع اشرار همت گماشت و در این راه رشادتها و از خودگذشتگی‌ها کرد و بساط خان خانی را در هم پیچید به همین مناسبت و با توجه به خدمات ارزنده میهنی که از خود ابراز داشت مجلس مؤسسان در تاریخ ۲۱ آذر ۱۳۰۴ سلطنت خاندان بزرگ پهلوی را تصویب و در ۴ اردیبهشت ۱۳۰۵ پس از انجام مراسم تحلیف تاج کیانی بر سر نهاد و بر تخت شاهنشاهی کهن ایران تکیه زد. رضا شاه کبیر در مدت سلطنت پر افتخار خود آنی استراحت نکرد زیرا این مرد بزرگ علاقه عجیبی به تأمین رفاه و آسایش ملت و عمران و آبادی میهن خود داشت (صحیح است) و در این راه تا سرحد توانایی پیش رفت و از هرگونه کوشش مضایقه نکرد (صحیح است) و به گفتار حکیمانه خودش که می‌فرمایند (خویشتن را پیر کردم تا ایران جوانی به وجود آورم) قلع و قمع اشرار – جمع آوری اسلحه – خلع سلاح عشایر استقرار امنیت در سراسر کشور – تاسیس بانک ملی ایران و شرکتهای صنعتی و تجاری و فلاحتی احداث کارخانجات مختلف و استخراج منابع ثروت و رفع نیازمندی‌های عمومی مردم – ایجاد تشکیلات صحیح اداری – تاسیس و اصلاح وزارتخانه‌ها – کشف حجاب و شرکت دادن بانوان در مسائل اجتماعی – ایجاد راه‌آهن سرتاسری – تجدید نظر در روابط خارجی – ازدیاد عواید عمومی کشور و اصلاح امور مالیه و بسط و تعمیم فرهنگ – تاسیس دانشگاه و ایجاد ارتش قوی و منظم و دهها اصلاحات دیگر در ایام سلطنت پر افتخار رضا شاه کبیر صورت گرفت (صحیح است) که همگی متضمن بقای کشور و سعادت ملت بوده است رضا شاه کبیر همانند تمام مردان بزرگ تاریخ تا دم واپسین به فکر وطن بود و در آخرین دقایق عمر پر افتخارش فرمود پیام من به فرزند برومندم این است که در تعقیب اقدامات من در راه سعادت و پیشرفت وطن کوشش کند همان طوری که من ایران و ایرانی را دوست داشتم او هم دوست بدارد و ایران و ایرانی را در جهان سربلند گرداند.

این پیام خردمندانه خود موید این مدعا است که این مرد بزرگ تاریخ حتی در آخرین لحظات حیات خود نیز از یاد وطن غافل نبوده و مشتی خاک میهن و پرچم سه رنگ ایران را به عنوان گرانبهاترین یادگارها تنها وسیله دلخوشی خود قرار داده و وقتی چشم از جهان فرو می‌بست با دلی آکنده از مهر وطن از خاک پاک و پرچم مقدس میهن خداحافظی نمود درود بر روان پاک تو ای سردار بزرگ ایران.

واقعا مایه فخر و مباهات است برای کلیه کارگران مملکت که در روز ۱۹ آذر ماه ۱۳۳۶ به امر مطاع شاهنشاه آریا مهر روز ۲۴ اسفند که روز میلاد رضا شاه بزرگ می‌باشد روز کارگر اعلام و کارگران را برای همیشه قرین مباهات فرمودند (صحیح است).

ما کارگران همه ساله روز ۲۴ اسفند را با دلی آکنده از مهر شاه و میهن جشن می‌گیریم (صحیح است).

من یقین دارم خون ایرانی پیوسته در رگهای کارگران مملکت جریان دارد و در نهایت شجاعت و اتکا به نفس برای نوسازی ایران عزیز و پیشرفت مقاصد مترقیانه رهبر خردمند ایران در تلاش و تکاپویند (صحیح است) خدای بزرگ را سپاس می‌گویم که شاهنشاه و ملت ما را پیوسته در کنف حمایت خویش نگهداشته است و این خود از برکت توجهات خداوندی است که تا کنون هیچ قدرتی نتوانسته است در وحدت ملی و روح ایران دوستی ما خللی وارد آورد. این است ملت ایران و بالخصوص کار گران زحمتکش مملکت که در عهد همایون شاهنشاه آریا مهر از عالی‌ترین و مترقیانه‌ترین حقوق انسانی و کارگری برخوردار گردیده‌اند دست دعا به درگاه عظمت پروردگار بلند کرده و از صمیم قلب مسألت دارند که شاهنشاه بزرگ ما را که توانسته است در پر حوادث‌ترین لحظات حیات بشری محیط امن و سالمی برای ملت خویش فراهم آورند از گزند روزگار مصون و محفوظ نگه دارد (ان‌شاءالله).

ما کارگران ایران به روان پاک رضا شاه کبیر بنیان گذار ایران نوین درود می‌فرستم که فرزند برومندش مایه افتخار و سربلندی هر ایرانی است و از خداوند بزرگ مسألت داریم که شاهنشاه آریا مهر و ولیعهد گرامی ما را پیوسته در کنف حمایت خود نگهداشته و طول عمر عطا فرماید دیگر عرضی ندارم (احسنت).

رئیس – آقای عباس میرزایی تشریف بیاورید.

عباس میرزایی – با اجازه مقام ریاست و نمایندگان محترم مجلس شورای ملی از کلمات شیوا و پر مهر و محبت و با اعتقاد جناب صدری کیوان و آقای حق شناس استفاده فرمود و بسیار در شان شهبانوی گرامی و درباره بزرگداشت روز تولد رضا شاه کبیر مطالبی بیان فرمودند که در خور ستایش و تحسین است (صحیح است) اما من برای این که فکر تمام نمایندگان محترم را با این موضوعی که می‌خواهیم عرض کنم معطوف بدارم یک شعری است مال زمان‌هایی که در کلاس درس ابتدایی مشغول بودیم برای شما به مناسبت تولد رضا شاه کبیر می‌خوانم و شما خودتان با آن فضائل و کمال و درایتی که دارید به هر نحوی که میل دارید ربطش بدهید. آن شعر این است:

به مازندران شاه را یاد باد

همیشه برو بومش آباد باد

هوا خوشگوار و زمین پرتگار

نه گرم و نه سرد و همیشه بهار (احسنت)

نوازنده بلبل به باغ اندرون

گرازنده آهو براغ اندرون

باید از مازندران که در وصفش شعرا در آن زمانها شعر را گفته‌اند طبیعت خودش این را می‌ستائیده که رضا شاه کبیر از آن سرزمین برای ملت ایران در یک موقعی بوجود می‌آید که ملت ایران گرفتار چنگیزها بوده سختی‌ها دیده، صدمه‌ها کشیده به بلاهایی گرفتار بود که آن را باید در مشیت الهی جستجو کرد وقتی که رضا شاه کبیر پا به عرضه وجود می‌گذارد مردمانی که زمان سلطنت رضا شاه کبیر و شاهنشاه آریا مهر را درک کرده‌اند که خود ما هم هستیم که در هر دو عصر بودیم و استفاده از مواهب و نعمتهای این دو پادشاه بزرگ برده‌ایم و استفاده از مواهب و نعمتهای این دو پادشاه بزرگ برده‌ایم و می‌بریم بنا به قول آقای رئیس این مطلبی که عرض می‌کنم مال من نیست اجازه می‌خواهم از مقام ریسات که مطلبی که مربوط به ایشان است و من از ایشان یاد گرفته‌ام عرض کنم آقای مهندس ریاضی ریسات محترم وقتی که به زیارتشان رفتم در ضمن صحبت وقتی که با هم صحبت می‌کردیم عرض کردم در شان سپاسگزاری نمی‌دانم با چه زبانی ما طبقه کارگر باید از پادشاه محبوب و رهبر عزیز و گرانقدر و گرامی ملت ایران سپاسگزاری بکنیم آقای مهندس ریاضی به بنده فرمودند حتما اجازه می‌فرمائید عرض کنم چون مخصوص به خود ایشان بوده است فرمودند ما خیلی مردمان خوش شانسی بودیم و خیلی مورد علاقه خداوندی بودیم که در چنین عصری قرار گرفتیم (صحیح است) این فرمایش را ایشان به بنده فرمودند و این عینا به من تبلیغ شد و درک کردم از نظر خودم که باید این را در یک مقامی که مربوط به رئیس مجلس انقلابی است و زبان همه نمایندگان ملت زبان ایشان است این را می‌گویم بینی و بین الله همین طوری به خاطر سپرده بودم (احسنت) واقعا فرمایش بزرگی کردند و ما باید شکر این نعمت را چندان که بتوانیم بجا آوریم و باز بگوئیم که نتوانستیم انجام بدهیم (صحیح است) ما در عصری قرار داریم که در اطراف و اکناف ما می‌بینیم چه اتفاقاتی می‌افتد و بعضی ممالک گرفتار چه شداید و مصائبی هستند و مملکت ایران به رهبری شاهنشاه محبوب با آن نیت خالصانه بنیانگذار ایران نوین یعنی رضا شاه کبیر به راه سعادت و ترقی و صلح دائمی پیش می‌رود (احسنت) این حق مطلبی بود که آقای رئیس مجلس فرمودند (احسنت) این است که بنده دلم می‌خواست خیلی مطالب را به عرض نمایندگان محترم برسانم ما چرا قسمتمان شد و خدا خواست که روز تولد رضا شاه کبیر روز کارگر قرار بگیرد و از زبان گهربار و دربار شاهنشاه محبوب ما صادر شد و خداوند این فرمان را که در مغز پادشاه ما مقرر فرموده علتی دارد. ما کارگران که بنده هم یکی از آنها هستم اگر از شرح حال خودم بخواهم عرض کنم ما از بچگی در قالیبافی از ۶-۷ سالگی می‌رفتیم کار بکنیم و کار نبود رضا شاه کارخانجات بزرگی ایجاد کرد و به خودی خود محتاج ما کارگران شدند که ما از سن ۱۲ سالگی به کارگاهها می‌رفتیم و با اطمینان خاطر ۳۰ سال در آن کارگاهها کار کردیم من یک آماری می‌خواستم بیاورم در موقع بودجه نشد ان‌شاءالله روزی می‌آورم باور کنید کارگران بازنشسته این مملکت که قبل از تولد رضا شاه و قبل از جلوس به سلطنت رضا شاه در تاریخ این مملکت تأمین نداشتند و محلی از اعراب برای کارگر این مملکت نبود والله من خجالت می‌کشم بگویم ما را در ردیف چه رده‌ای گذاشته بودند ما جز اجاره شدگان بودیم من این را اینجا نمی‌گویم به قول معروف گفت المعنی فی بطن الشاعر ببنید چه فکری کرد رضا شاه کبیر برای کارگران این مملکت از ابتدا در عصر سلطنتش لباس در کارگاه غذای گرم در کارگاه بود رضا شاه وقتی که دخانیات را امر فرمود ساختند فرمودند باید غذای گرم به کارگران بدهند آقایان دخانیات مال امروز و دیروز نیست مال ۳۲ سال قبل است ۳۲ سال قبل ما غذای گرم و سرد می‌خوردیم حالاملاحظه بفرمائیدکه این کارخانه در آن عصر ساخته شده رضا شاه کارگر را به آن اندازه مورد مرحمت و محبت قرار می‌داد لذا خدامی‌خواهد که روز تولدش را بعد از زمان خودش به زبان مبارک شاهنشاه محبوب رهبر ملت ایران محمد رضا شاه پهلوی فرمان صادر می‌شود روز کارگر و ما که امروز درباره روز بیست و چهارم اسفند صحبت می‌کنیم به علت این است که آن روز شنبه است و آن روز برای تمام کارگران ایران روزی است بسیار بزرگ و برای ملت ایران هم بزرگ است ولی ما کارگران چون این یک روز اختصاصاتی به نام طبقه ما دارد سزاوار هست و هر چه بیشتر حق داریم در این روز جشن بگیریم و پایکوبی کنیم و به روان آن رادمرد بزرگ با تمام قوا درود بفرستیم و از خداوند بزرگ رحمت بخواهیم و در رحمت خداوندی مخصوصا رضا شاه قرار دارد هر جا می‌رویم هر بنایی می‌بینیم هر جاده‌ای می‌بینیم سنگ ذوب آهن را می‌بینیم، تعمیر حوضچه‌های کشتی را می‌بینیم نیروی دریایی را می‌بینیم اعزام اولین دسته از افسران را به اروپا برای بنیانگذاری ارتش نوین می‌بینیم دانشگاه را می‌بینیم هر چه می‌بینیم رو به تکامل رفته سنگ اولش به دست پاک رضا شاه بنیانگذار ایران نوین بوده است (صحیح است – احسنت) ما کارگران حق داریم درباره این قبیل کارها بیشتر از اینها حرف بزنیم بنده در اینجا مطلب دیگری را عرض کنم رضا شاه درباره طبقه کارگر چنان پایه و بنایی گذاشت که اگر به تاریخ مراجعه کنند در واقع در آن زمان پایه بیمه ما گذاشته شد صندوق احتیاطی بود در بانک صنعتی در وزارت دارایی بود کارخانجاتی که متعلق به این دو دستگاه بود امر فرموده بودند برای این‌ها بهداشت بگذارند و ما را در آن زمان در آن کارخانجات کار می‌کردیم و از مزایایی بهداشت استفاده می‌کردیم جنگ دوم جهانی تمام امیال و آرزوهای رضا شاه کبیر را مانع شد ولی خدای بزرگ به راد مرد بزرگ این نوید را داد که فرزند برومند رهبر ملت ایران شاهنشاه محبوب تمام آن نیات پاک پدر تاجدار را به نحو احسن عمل کرد که امروز دنیا دارد به افکار بلند شاهنشاه محبوب ما سر تعظیم فرود می‌آورد (صحیح است) در اینجا بنده با این شعر عرضم را خاتمه می‌دهم و یک نکته‌ای هم می‌گویم چون ما کارگران هر وقت موفق می‌شدیم که در زمان کارگری به حضور شاهنشاه شرفیاب شویم و الان هم این عرض را کردم حضور مبارکشان شاهنشاه ما کارگران همیشه دعاگو هستیم و همیشه در جشن‌ها حرفمان را می‌زنیم بنده این مطلبی را که اینجا عرض می‌کنم باید از دبیر کل حزب ایران نوین تشکر کنم که تمام ارکان حزب را برای هر گروه معین به تصویب هیأت اجرائیه حزب و ارکانهای دیگر حزب انجام داد و یک سازمانی به نام سازمان کارگران ایران تاسیس کرد و تصادف این سازمان خود به خود طوری قرار گرفت که با روز تولد رضا شاه کبیر هم قرین گشت و این ایام (اخلاقی – شعری را که فرمودید بفرمائید) شعر را می‌خوانم آقای اخلاقی رفیق عزیز صبر کن و به موقع احسنت هم می‌گویی به هر حال این سازمان کارگران دومین سال را جشن می‌گیرد هم قرین با روز تولد رضا شاه کبیر و به نام سپاس از خدمت و محبتهایی که شاهنشاه محبوب به ملت ایران و به طبقه کارگر فرمودند امیدوارم این خدمت و این دعا و این نیت پاک طبقه کارگر درباره شاهنشاه محبوب و خاندان جلیل پهلوی علی‌الدوام پایدار و باقی بماند خواهد ماند ان‌شاءالله (احسنت) اما شما بدانید که سازمان کارگران فکرش چیست که سازمان کارگران فکرش این است که کارگران ایران به طور اتفاق زیر چتر واحدی با اتفاق نظر به افکار کارگری جمع شوند و دور یک میز با کارفرمایان مذاکره و مباحثه مشغول رتق و فتق امور کارگران بشوند نه به نام مبارزه و جبهه بسته چون ملت ایران یک پارچه الهام از رهبر عالیقدرش می‌گیرید و دیگر از آن اختلافات پیش موجود نیست (صحیح است) رهبر عالی‌قدر ایران تمام طبقات را ارشاد فرمودند کارفرما هم به وظیفه خودش آشنا شده و می‌داند ک کارگر باید به بهترین وجهی زندگی کند و رهبر عالی‌قدر ملت ایران نسبت به این موضوع توجه مخصوص دارند بنابراین این برنامه کارگران است و باز اخیرا شاهنشاه محبوب فرمودند راجع به حداقل دستمزد کارگران ایران باید تجدید نظر شود و وزیر کار اکنون مشغول تجدید نظر هست و عنقریب انجام خواهد شد و اما آن شعری که باید به عرضتان برسانم و خاتمه کلامم باشد می‌گوید (کم گوی و گزیده گوی چون در – تا زاندک تو جهان شود پ) حالا آن کم گوی و گزیده گوی من چه خواهد بود پرستیدن شهریار زمین نگوید خردمند جز راه دین به فرمان شاهان نباید درنگ – مبادا که گردد دل شاه تنگ (احسنت – احسنت).

رئیس – آقای دکتر درودی بفرمائید.

دکتر درودی- با اجازه مقام ریاست و نمایندگان محترم.

آنچه امروز برای ملت ما ضرورت حیاتی دارد این است که افراد کشور هر کدام در فن خود آزموده باشند و در کاری که می‌کنند خواه کوچک و خواه بزرگ تخصص داشته باشند.

(ازپیام شاهنشاه آریا مهر در ۲۸ مرداد امسال)

به مناسبت سالگرد سازمان کارگران و تقارن آن با ۲۴ اسفند روز کارگر و روز میلاد با سعادت سردار نامی ایران رضا شاه کبیر بنیان گذار صنایع ایران نوین و برای روانشادی آن رادمرد بزرگ عرایض امروزم را با آموزش کارگران در سه قسمت اختصاص می‌دهم.

قسمت اول – اولویت آموزش کارگران نسبت به آموزش سایرین.

قسمت دوم – منابع مالی برای تأمین هزینه‌های آن.

قسمت سوم – توصیه‌هایی چند به دولت و افراد و مقامات مربوط.

قسمت اول – اولویت آموزش کارگران.

سال گذشته در یکی از جلسات عرض کردم منشور انقلاب آموزشی از این جهت شرف صدور یافت که چون برنامه‌های آموزشی در سطوح مختلف با احتیاجات مملکت تطبیق نمی‌کرد لذا از طرفی هر ساله عده‌ای از مدارس فارغ‌التحصیل می‌شدند و از طرف دیگر شغلهایی در جریان اجرا در برنامه‌های عمرانی ایجاد می‌شد ولی چون رشته تحصیلی فارغ‌التحصیلان با شرایطی تحصیلی لازم برای انجام شغلهای ایجاد شده تطبیق نمی‌کرد لذا فارغ‌التحصیلان بیکار و شغلها بلامتصدی می‌ماند و چون این افراد اجبارا باید به کار مشغول شوند لذا در کاری غیر مربوط به رشته تحصیلی خود مشغول می‌شدند و چون آنچه در مدرسه آموخته بودند در عمل به کار نمی‌خورد لذا آموخته‌های خود را فراموش می‌کردند و به این ترتیب کسی نمی‌توانست در کار خود تخصص پیدا کند و یا تحقیقی بنماید. اکنون با برنامه بیست ساله‌ای که دولت تهیه کرده و به چهار برنامه پنج‌ساله سرشکن می‌شود می‌توان در هر یک از برنامه‌های پنجساله شغلهای لازم برای اجرا برنامه‌های آتی را پیش‌بینی کرد و بر اساس آن طرح آموزش ملی را پی‌ریزی نمود تا نیروی انسانی لازم برای اجرا هر برنامه در موعد مقرر فراهم باشد.

این نکته مسلم شده است که برای اجرا برنامه عمرانی به تقویت بیشتر کادر فنی خود احتیاج داریم در اینجا مراد از شغل فنی معنای آن نیست بلکه مقصود همان شغل‌هایی است که با وظایف صفی و اصلی مربوط به کارهای عمرانی و تولیدی سر و کار دارد و اینک باید دید که در این کادر آموزش کدام گروه لازم‌تر و ضروری‌تر است برای این کار قبلا شغل‌های فنی را درجه‌بندی می‌کنیم.

درجه‌بندی‌های شغل‌های فنی:

شغل‌های فنی را از لحاظ تحصیلات و مهارتهای لازم برای انجام آن می‌توان به شش درجه تقسیم کرد:

۱- مهندسی که برای انجام آن تحصیلات دانشگاهی از لیسانس و بالاتر در رشته مربوط لازم است.

۲- کمک مهندسی و تکنسینی درجه یک که معمولاً شاغل آن دارای درجه تحصیلی دیپلم و یا فوق دیپلم می‌باشد.

۳- تکنسینی که برای شاغل آن تحصیلاتی در حدود سیکل اول متوسطه یا بیشتر در نظر گرفته می‌شود.

۴- کارگری تخصصی که در یکی از رشته‌های پیشه و یا صنعت مهارت و تخصص عملی برای آن لازم باشد.

این کار ممکن است در کارگاه زیر نظر یکی از متصدیان شغل‌های بالا و یا به طور آزاد مستقلا انجام شود مانند نجار آهنگر و نظایر آن که آنها را استاد کار نیز می‌گویند.

۵- کارگری نیمه متخصصی که معمولا شاغلین آن زیر نظر کارگر متخصص و به عنوان شاگرد کار می‌کنند البته گاهی ممکن است که آزادانه نیز این کار انجام شود.

۶- کارگر ساده که احتیاج به تخصص ندارد و در حقیقت نباید آن را شغل فنی دانست ولی چون مربوط به امور عمرانی است لذا در این زمره ذکر گردید.

بدیهی است که شش نوع درجه‌بندی فوق قراردادی می‌باشد و می‌توان شغلهای فنی را به ترتیب دیگر نیز درجه‌بندی نمود.

تناسب بین شغلهای فنی

گرچه تمام شغلهای مربوط به شش درجه فوق را نمی‌توان کاملا در داخل سلسله مراتب سازمانی قرار داد تا برای آن حیطه نظارت در نظر گرفته شود. زیرا بعضی از این شغلها مستقلا انجام می‌شود ولی چون هدف ما تعیین تعداد نسبی آن است و این نسبت عملا موجود می‌باشد لذا اگر حیطه نظارت یعنی تعداد افرادی را که زیر نظر یک نفر انجام وظیفه می‌کنند حداقل دو فرض کنیم در مقابل هر یک نفر مهندس دو کمک مهندس چهار تکنسین هشت کارگر متخصص ۱۶ کارگر نیمه متخصص و ۳۲ کارگر عادی باید داشته باشیم.

این نسبت در صورتی برقرار است که حیطه نظارت به میزان حداقل دو در نظر گرفته شود در صورتی که معمولا حیطه نظارت بیشتر از دو می‌باشد و هر قدر این عدد بیشتر شود نسبتهای دیگر به طور تصاعد هندسی بالا می‌رود مثلا اگر حیطه نظارت ۵ که رقم معقولی است در نظر گرفته شود در مقابل هر یک مهندس ۵ کمک مهندس و ۲۵ تکنسین ۱۲۵ کارگر متخصص ۶۲۵ کارگر نیمه متخصص و ۳۱۲۵ کارگر ساده باید داشته باشیم.

با همین محاسبه سرانگشتی می‌توان به خلا فاحشی که بین مهندس و کارگر ساده وجود دارد پی برد به خصوص در مورد کارگر متخصص و نیمه متخصص که احتیاجات مملکت به آنان بیشتر و متاسفانه وسائل آموزش آنان کمتر فراهم می‌باشد.

لذا برای آموزش کارگران متخصص و نیمه متخصص باید اولویت خاصی قائل شد. زیرا کارگر است که به افکار مهندس جامه عمل می‌پوشاند و ابداعات او را که به صورت طرح یا پروژه ارائه می‌شود از قوه به فعل در می‌آورد. ولی اولین مشکلی که در این آموزش خودنمایی می‌کند هزینه سنگین آن می‌باشد و باید دید که این هزینه از چه منابع و به چه ترتیب باید تأمین شود. لذا به توضیح قسمت دوم عرایض امروزم می‌پردازم.

قسمت دوم – منابع مالی برای تأمین هزینه‌های آموزش کارگران:

برای این که معلوم شود هزینه آموزش کارگران باید از چه محلی تأمین گردد بهتر است بدانیم چه کسی از این آموزش منتفع می‌شود و نتایج آن چیست در مقابل مخارجی که برای آموزش کارگران می‌شود نتایج زیر به دست می‌آید:

۱- تقلیل ضایعات – آموزش صحیح و مؤثر از بی‌دقتی و به کار بردن روشهای غلط و افراط در مصرف مواد به علت عدم اطلاع می‌کاهد و ضایعات مواد خام و یا مواد اولیه را به میزان قابل توجهی تقلیل می‌دهد اندازه‌گیری این ضایعات که قابل اندازه‌گیری می‌باشد نشان می‌دهد تا چه میزان درجه از این راه صرفه‌جویی به عمل آمده.

۲- بهبود روش انجام کار: معمولا روشی که کارگر از طریق آزمایش و خطا برای خود انتخاب کرده مقرون به صرفه نیست ولی کارگری که روشهای حساب شده و اقتصادی را فرا می‌گیرد و کار را ارزانتر و مناسبت‌تر و بهتر تمام می‌کند.

۳- در اثر آموزش منظم کارگران زودتر فنون مربوط را یاد می‌گیرند و به این طریق از وقت صرفه‌جوئی می‌شود.

۴- صرفه‌جویی در هزینه پرسنلی: حجم کار کارگری که با رعایت اصول علمی کار می‌کند به مراتب بیش از کار کسی است که از روی ندانم کاری کاری را انجام می‌دهد و از این طریق می‌توان با کارگر کمتر کار بیشتری انجام داد و در هزینه پرسنلی صرفه‌جویی نمود.

۵- صرفه‌جویی در هزینه نگهداری ابزار و ماشین آلات: اگر طرز استفاده از وسایل و ماشین آلات را به کارگر یاد بدهیم آن وسائل و ماشین آلات احتیاج کمتری به تعمیر و تعویض خواهد داشت و از این راه هزینه تعویض و تعمیر از یک طرف و زیان مدتی که ماشین تحت تعمیر و بیکار می‌ماند از طرف دیگر تقلیل می‌یابد.

۶- تقلیل شکایات: بالا رفتن سطح اطلاعات کارگر باعث تفهیم و تفاهیم بین او و کارفرما می‌شود و میان آنان ایجاد صمیمیت و دوستی می‌نماید.

۷- افزایش درآمد از طریق بهبود کیفیت محصول: کار کردن با اصول صحیح نه فقط کمیت کار را افزایش می‌دهد بلکه کیفیت محصول را نیز بهبود می‌بخشد و باعث جل مشتری و ترقی قیمت محصول می‌گردد.

۸- تقلیل سوانح: آموزش مقررات مربوط به ایمنی و طرز صحیح به کار بردن وسائل و ماشین آلات از میزان سوانح و تصادفات می‌کاهد و از زیانهای مالی و جانی ناشی از آن جلوگیری می‌کند.

۹- تقویت روحیه کارگران: کارگری که طرز استفاده از وسائل و ماشین‌آلات را به او یاد داده‌اند با اطمینان خاطر و بدون اضطراب و دغدغه کار می‌کند و بدین جهت از هر لحاظ در کارش بهبود حاصل می‌شود.

۱۰- تخصص در رشته‌های مختلف: کارگران در اثر آموزش در رشته‌های مختلف تخصص پیدا می‌کنند و در صورت غیبت یکی از کارگران دیگری می‌تواند کار او را انجام دهد لذا آن کار لنگ نمانده و باعث زیان نمی‌شود.

۱۱- تغییر ندادن شغل: کارگری که در کاری تخصص پیدا کرد به آن کار علاقمند می‌شود و کار خود را به سادگی تغییر نمی‌دهد و این باعث می‌شود که در آن کار وقفه‌ای ایجاد نشود.

همکاران عزیز به طوری که ملاحظه می‌فرمائید آموزش کارگران هر قدر هم گران تمام شود در مقابل اضافه درآمد و با صرفه‌جویی که از این راه حاصل می‌شود بسیار ناچیز است. پول این صرفه‌جویی یا اضافه درآمد در درجه اول عاید کارفرماها و در درجه دوم به نفع اقتصاد مملکت تمام می‌شود ضمناً کارگران هم از این راه اضافه دستمزد و یا درآمد بیشتری خواهند داشت لذا هزینه مربوط باید به همین تناسب بین کارفرما و دولت و خود کارگر سرشکن شود.

قسمت سوم – توصیه‌ها و پیشنهادها:

۱- آموزش کارگران باید در محل کارگاه و یا نزدیک آن باشد که عملاً طرز استفاده از وسائل و ماشین‌آلات در محل کار به آنان آموخته شود. لذا این قبیل آموزشگاهها باید در شهرهای صنعتی تأسیس شود که نیروی انسانی لازم برای اداره صنایع آن شهر و شهرهای دیگر که وسیله کشاورزی ندارند تواما در آنجا فراهم گردد.

۲- در کارخانه‌ها بهتر است خود کارفرمایان وسائل آموزش کارگران را فراهم نمایند زیرا آنان بیش از هر مقام دیگری از آن بهره‌مند می‌شوند.

۳- در صورتی که دولت عهده‌دار انجام آن شود چون معمولاً اعتبارات دولتی کفاف هزینه سنگین آن را نمی‌دهد لذا ممکن است از طریق عقد قرارداد با کارفرما و با دریافت شهریه و یا وجوهی به عنوان مالیات یا عوارض یا حق بیمه آموزشی و یا نظایر آن سهمیه کارفرما و کارگر را به همان تناسب که قبلا گفته شد دریافت کرد. پیشنهاد می‌شود هر چه زودتر وزارت علوم و آموزش عالی وزارت آموزش و پرورش وزارت کار و امور اجتماعی با همکاری و توحید مساعی یکدیگر ضوابط و مقرراتی در این زمینه تهیه و پس از تصویب مقامات ذیصلاح به مرحله اجرا در آورند.

۴- کارورزی کارگران و پیشه‌ورانی که مستقلا کار می‌کنند مانند نجار، آهنگر و غیره ممکن است توسط مؤسسات خصوصی و یا وزارت کار اجرا شود که در این صورت شهریه توسط خود پیشه‌وران پرداخته می‌شود.

۵- وزارت کار و امور اجتماعی در هر صورت باید وظیفه ارشاد و نظارت خود را اعمال نماید.

۶- فراموش نکنیم که آموزش آن نیست که فقط برای یک بار قبل از رود به خدمت با افراد مطالبی بیاموزیم آموزش باید مداوم و منظم و یا به اصطلاح سیستماتیک باشد. یکی از متخصصین می‌گوید هر وقت مشاهده کردید کاری مطابق میل شما انجام شده آموزشی داده‌اید هر دفعه دستورالعملی می‌دهید و یا درباره روشی بحث می‌کنید آموزشی انجام شده است.

اگر آموزش اصولی و یا سیستماتیک انجام شود علاوه بر صرفه‌جویی‌های اضافی دیگر هزینه خود آموزش نیز به میزان قابل توجهی تقلیل می‌یابد.

خیلی میل داشتم که آمار و ارقامی بر اساس واحد پول در این زمینه عرض کنم که متاسفانه وقتم اجازه نمی‌دهد (احسنت)

رئیس – آقای دکتر مدرسی بفرمائید.

دکتر مدرسی – جناب آقای رئیس نمایندگان محترم البته همه اطلاع دارند که روز شنبه آینه ۲۴ اسفند با روز تولد رضا شاه کبیر مصادف است معمول این است که در روز تولد اشخاصی که در بین ما نیستند از خدماتشان یاد می‌شود البته از اشخاصی برجسته. بنده از این جهت استدعا کردم که این افتخار به من داده بشود برای این که شاهد زنده سه دوران متمایز از وضع ایران هستم جناب آقای روحانی نمی‌دانم تشریف دارند یا نه بنده در حاشیه کویر در قاین متولد شدم در دوران کودکی در تون سابق که حالا فردوس خوانده می‌شود در خدمت آقای روحانی بودیم خوب یادم می‌آید که در آن موقع حکمران تازه آمده بود آنجا این شهر کوچک مردم دو دسته شده بودند سوارهای حاکم در یک محلی با اسلحه کمری به هوا شلیک می‌کردند به اقبال سردار فلان و یک سردار هم در جنوب سوارش را می‌برد بیرون و در ان محله شلیک می‌کردند و تا صبح صدای شلیک تیر همین‌طور می‌آمد دوران دومی که بنده به خاطر دارم از سال ۱۳۰۴ به بعد است یعنی دوران سلطنت رضا شاه کبیر به تدریج با آن که بنده کودک بودم و نمی‌توانستم درست تشخیص دهم که وضع چه جور است از آن هفت تیرکش‌ها و قمه‌کشها اثری دیده نمی‌شد و در مدارس توجه دقیق می‌شد که شاگردان سالم باشند یعنی از لحاظ بدنی سالم باشند و آبله‌رو نباشند سالک نداشته باشند و شاید در هر کلاس یکی دو نفر بودند که به تدریج از آن وضعیت خبری نبود و در زمان رضا شاه ما یادمان می‌آید بعد از سالهای ۱۳۰۵ و ۱۳۰۶ روزهای سوم اسفند هر سال می‌دیدیم که ارتش به صورت قویتر متحدالکشل تر و بهتر رژه می‌رود و امنیت مملکت با چنین وضعی تأمین شد که هر کس حتی بچه‌های ۴-۵ ساله می‌توانستند به کودکستان رفته و برگردند بدون این که کسی مزاحمشان باشد (صحیح است) اما مسأله‌ای که بنده خواستم تذکر بدهم و خود بنده شخصا منتفع شدم مسأله دانشگاه تهران است (صحیح است) مرحوم نهر و نخست وزیر هندوستان چند سال قبل به تهران آمد و در دانشگاه تهران یک نطق چهار ساعته کرد و گشت دنبال علل عقب ماندگی آسیا از اروپا با اینکه آسیا تمدن کهن‌تری دارد در نطق ۴ ساعته خود ثابت کرد که علت عقب ماندگی آسیائی‌ها از اروپایی‌ها ضعف تکنولوژی در آسیاست و در آسیا تکنولوژی پیش نرفته است و دانشگاه تهران یکی از اقدامات جالب و چشمگیر دوره رضا شاه بود که نتایجش را همه به چشم دیدیم جناب آقای رئیس مجلس ما که از مهندسی عالی‌مقام این مملکت هستند و سالها ریاست دانشکده فنی را در دانشگاه تهران داشتند تمام این ساختمانها و تمام این رفرم ساختمانی که در مملکت انجام شده اثر دست مهندسینی است که از دانشکده فنی ما بیرون آمده‌اند.

در دوره پر افتخار رضا شاه کبیر مسأله هنر سرای عالی و هنر سرای مقدماتی یعنی موسساتی که سطح تکنولوژی را بالا می‌آورد جز کارهایی بود که تعقیب شد و هنوز هم هنر سرای عالی دارد کارش را ادامه می‌دهد لباس متحدالشکل یکی دیگر از اقدامات و افتخارات دوران رضا شاه کبیر است بنده یادم هست در همان اوان کودکی امیر امان‌الله خان پادشاه سابق افغانستان می‌آمد به ایران بنده به مدرسهای که می‌رفتم چون پدرم طبیب بود و آدم روشنفکری بود از بچگی کلاه سرمان می‌گذاشتیم ولی ما را مجبور کردند که عمامه سرمان بگذاریم و به استقبال امان‌الله خان برومی این ننگ اجتماعی یعنی کلاههای جوراجور و وضع جوراجور به کلی در زمان رضا شاه از بین رفت و مملکت واحد شد از همه مهمتر مسأله ناسیونالیستی است که در زمان رضا شاه مملکت ایران و مردم ایران به تمدن خود آشنایی نداشتند زبان خودشان را خوب نمی‌دانستند زبان بیگانه افتخار بود زبانی که صحبت می‌کردند سه ربعش زبان بیگانه بود یک ربعش فارسی بود ولی فرهنگستان ایران تاسیس شد با کمال صبر و حوصله علما و فضلای زمان خودشان را مثل مرحوم فروغی مثل آقای علی اصغر حکمت مثل مرحوم وثوق الدوله و نظیر این اشخاص را مامور کردند زبان فارسی را منقح کنند زبان فارسی که امروز صحبت می‌کنیم به کلی تفاوت دارد با زبان فارسی که ۴۰-۴۵ سال قبل صحبت می‌کردند (اخلاقی – آقای دهخدا را هم بفرمائید) البته مرحوم دهخدا هم بودند ولی ایشان در فرهنگستان ایران عضویت نداشتند و بنده کسانی را که رئیس و یا عضو فرهنگستان بودند نام بردم مرحوم محمد علی فروغی رئیس فرهنگستان بود مرحوم وثوق‌الدوله رئیس بود آقای علی اصغر حکمت بود ولی سایرین را یا نبودند یا من یادم نیست به هر حال یکی از اقداماتی که در دوره رضا شاه کبیر شده آزادی بانوان بود بانوان در یک سنت ۲۰۰۰ ساله گرفتار بودند نه هزار ساله چون مسأله پرده پوشی و حجاب زن شاید از دوره قبل از اسلام باشد و یکی از مستشرقین ثابت کرده که این کار مربوط به دوره اسلام نیست و تا حدی هم حق دارد ولی به هر حال این سنت را در این مملکت رضا شاه کبیر از بین برد و زنها را به اجتماع داخل کرد بنده وظیفه خود دانستم از خدماتی که این نابغه کبیر و این مرد بزرگ به این مملکت کرد سپاسگزاری بکنم به خصوص فارغ‌التحصیلان دانشگاه تهران مکلفند و وظیفه دارند که این تشکر و یادآوری را بکنند دیگر عرضی ندارم (احسنت).

- تصویب صورت جلسه‌های شنبه ۱۰ و یکشنبه ۱۸ اسفند

۳- تصویب صورت جلسه‌های شنبه ۱۰ و یکشنبه ۱۸ اسفند

رئیس – صورت جلسه روز شنبه ۱۰ اسفند و صورت جلسه یکشنبه ۱۸ اسفند خدمت خانمها و آقایان توزیع شده است نسبت به این صورت جلسه‌ها نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه‌ها تصویب می‌شود.

- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای گودرزی معاون وزارت امور خارجه

۴- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای گودرزی معاون وزارت امور خارجه

رئیس – وارد دستور می‌شویم آقای گودرزی بفرمائید.

گودرزی (معاون وزارت امور خارجه) - با اجازه مقام ریاست نمایندگان محترم به خوبی استحضار دارند که تحت رهبری خردمندانه شاهنشاه آریا مهر و انقلاب شاه و ملت تحولات و پیشرفتهای فوق‌العاده‌ای در کلیه شؤون کشور به وجود آمده است وزارت امور خارجه نیز که مسؤول اجرای سیاست خارجی و حفظ منافع کشور و اتباع ایران در خارج است باید خود را با تحولات عظیم ناشی از این انقلاب هماهنگ سازد و در راه اجرای هدفهای انقلاب اداری برای انجام وظیفه خطیری که بر عهده دارد آماده باشد.

بنابراین چون در عمل مشاهده شده است که مقررات فعلی پاسخگوی احتیاجات امروز وزارت امور خارجه نیست و با توجه به مشکلاتی که در این مورد فقط وزارت امور خارجه با آن مواجه است ماده واحده‌ای که مربوط به امور استخدامی و تشکیلاتی وزارت امور خارجه می‌باشد و استدعای تصویب آن را دارد.

رئیس – به کمیسیونهای مربوط ارجاع می‌شود.

- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله تیمسار سپهبد کاتوزیان معاون وزارت جنگ

۵- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله تیمسار سپهبد کاتوزیان معاون وزارت جنگ

رئیس – تیمسار سپهبد کاتوزیان بفرمائید.

سپهبد کاتوزیان – (معاون وزارت جنگ) با کسب اجازه از مقام ریاست در آئین نامه کمک به کرایه منزل درجه‌داران، استواران مجرد و افراد متاهل از قلم افتاده لایحه‌ای تقدیم می‌شود که این دو طبقه هم از این مزایا استفاده کنند.

رئیس – به کمیسیونهای مربوط ارجاع می‌شود.

- طرح و تصویب فوریت واصل گزارش کمیسیون نظام راجع به اصلاح ماده ۵۶ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی و ارسال به مجلس سنا

۶- طرح و تصویب فوریت واصل گزارش کمیسیون نظام راجع به اصلاح ماده ۵۶ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی و ارسال به مجلس سنا

رئیس – گزارش شور اول اصلاح مادة ۵۶ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی مطرح است قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

گزارش شور اول از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی

کمیسیون نظام در جلسه ۷ اسفند ماه ۱۳۴۷ با حضور تیمسار سپهبد کاتوزیان معاون وزارت جنگ لایحه شماره ۴۲۲۷۰ مورخ ۲۷ /۱۱ /۱۳۴۷ راجع به اصلاح ماده ۵۶ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی را که به شماره ۷۲۰ چاپ شده است مورد رسیدگی قرار داد و با مختصر اصلاحی تصویب کرد.

اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.

لایحه قانون اصلاح ماده ۵۶ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی

ماده واحده – میزان حقوق ماهانه سرباز و سرباز یکم و سرجوخه وظیفه موضوع ردیفهای یک و دو و سه مادة ۵۶ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی مصوب ۳۰ /۴ /۱۳۳۶ به شرح زیر اصلاح و از اول سال ۴۸ قابل اجرا خواهد بود.

سرباز وظیفه	۵۰۰۰۰ ریال
سرباز یکم وظیفه	۷۵۰۰۰ ریال
سرجوخه وظیفه	۱۵۰۰۰۰ ریال

مخبر کمیسیون نظام – حکیمیان.

گزارش شور اول از کمیسیون امور استخدام و سازمانهای اداری به مجلس شورای ملی

کمیسیون امور استخدام و سازمانهای اداری در جلسه ۱۰ اسفند ماه ۱۳۴۷ با حضور نماینده دولت لایحه مربوط به اصلاح ماده ۵۶ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی را مورد رسیدگی قرار داد و مصوبه کمیسیون نظام را تأیید و تصویب کرد.

اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.

مخبر کمیسیون امور استخدام و سازمانهای اداری – دیهیم.

گزارش شور اول از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی

کمیسیون بودجه در جلسه ۱۹ اسفند ماه ۱۳۴۷ با حضور نماینده دولت لایحه مربوط به اصلاح ماده ۵۶ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی را مورد رسیدگی قرار داد و مصوبه کمیسیون نظام را تأیید و تصویب کرد.

اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.

مخبر کمیسیون بودجه – دکتر بهبهانی.

رئیس – از طرف چند نفر از همکاران برای این لایحه تقاضای فوریت شده است تقاضا قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی

تقاضا می‌نمائیم لایحه اصلاح ماده ۵۶ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی با قید فوریت مطرح شود.

ارفع –محسن خواجه نوری – الموتی – سرتیپ پور – دکتر بیت منصور – سید علی صائب – حسین نیاکان – علی اکبر دانشمند – مهرزاد – محمد ولی قراچورلو – محمد حسین عباس میرزایی – حسن مریدی – رضا زاده – روستا – حسن صائبی – صدری کیوان – نیره ابتهاج سمیعی.

رئیس – نسبت به فوریت لایحه نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به فوریت لایحه رای می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده واحده مطرح است نظری نیست؟ (اظهاری نشد) در کلیات آخر لایحه نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به ماده واحده و کلیات آخر آن رای می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند. (اکثر برخاستند) تصویب شد. لایحه برای تصویب به مجلس سنا فرستاده می‌شود.

- اخطار نظامنامه‌ای آقای دکتر طالع

۷- اخطار نظامنامه‌ای آقای دکتر طالع

دکتر طالع – اخطار نظامنامه‌ای مطابق مادة ۱۵۴ دارم.

رئیس – بفرمائید.

دکتر طالع – دولت جواب سوال بنده را نداده است با این که ۷-۸ ماه از موقعش گذشته است.

- طرح و تصویب گزارش شور دوم کمیسیون کشاورزی راجع به اجازه عضویت ایران در کمیته مشورتی بین‌المللی پنبه و ارسال به مجلس سنا

۸- طرح و تصویب گزارش شور دوم کمیسیون کشاورزی راجع به اجازه عضویت ایران در کمیته مشورتی بین‌المللی پنبه و ارسال به مجلس سنا

رئیس – گزارش شور دوم لایحه دولت راجع به اجازه عضویت ایران در کمیته مشورتی بین‌المللی پنبه مطرح است قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

گزارش شور دوم از کمیسیون کشاورزی به مجلس شورای ملی

کمیسیون کشاورزی در جلسه روز یکشنبه ۱۸ /۱۲ /۱۳۴۷ با حضور آقای معصومی معاون وزارت کشاورزی لایحه شماره ۴۰۵۷۸ – ۳ /۱۱ /۴۷ دولت راجع به اجازه عضویت ایران در کمیته مشورتی بین‌المللی پنبه را که گزارش شور اول آن به شماره ۷۲۲ چاپ گردیده است برای شور دوم مورد رسیدگی قرار داد و ماده واحده مصوبه شور اول را با مختصر اصلاح تصویب کرد.

اینک گزارش آن به شرح زیر به مجلس شورای ملی تقدیم می‌گردد.

لایحه اجازه عضویت ایران در کمیته مشورتی بین‌المللی پنبه

ماده واحده – به دولت اجازه داده می‌شود عضویت کمیته مشورتی بین‌المللی پنبه را پذیرفته و حق عضویت آن را که در هر سال معادل هم ارز ریالی حداکثر ۲۸۰۰ دلار است در بودجه مربوط وزارت کشاورزی منظور و پرداخت نماید.

مخبر کمیسیون کشاورزی – مهندس ریاحی.

گزارش شور دوم از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی

کمیسیون بودجه در جلسه روز دوشنبه ۱۹ /۱۲ /۴۷ با حضور آقای معصومی معاون وزارت کشاورزی لایحه اجازه عضویت ایران در کمیته مشورتی بین‌المللی پنبه را برای شور دوم مورد رسیدگی و مصوبه کمیسیون کشاورزی را تصویب کرد.

اینک گزارش آن به مجلس شورای ملی تقدیم می‌گردد.

مخبر کمیسیون بودجه – دکتر بهبهانی.

گزارش شور دوم از کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی

کمیسیون امور خارجه در جلسه روز دوشنبه ۱۹ /۱۲ /۴۷ با حضور نمایندگان دولت لایحه اجازه عضویت ایران در کمیته مشورتی بین‌المللی پنبه را برای شور دوم مورد رسیدگی قرار داد و ماده واحده مصوب کمیسیون کشاورزی را تصویب کرد.

اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌گردد.

رئیس کمیسیون امور خارجه – دکتر ضیایی.

رئیس – ماده واحده مطرح است نظری نیست؟ (اظهاری نشد) در کلیات آخر لایحه نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به ماده واحده و کلیات آخر آن رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. لایحه برای تصویب به مجلس سنا فرستاده می‌شود.

- طرح و تصویب گزارش شور دوم کمیسیون اصلاحات ارضی و تعاون روستایی راجع به نحوه پرداخت عوائد املاک واگذاری و ارسال به مجلس سنا

۹- طرح و تصویب گزارش شور دوم کمیسیون اصلاحات ارضی و تعاون روستایی راجع به نحوه پرداخت عوائد املاک واگذاری و ارسال به مجلس سنا

رئیس – گزارش شور دوم لایحه نحوه پرداخت عواید املاک واگذاری مطرح است قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

گزارش شور دوم از کمیسیون اصلاحات ارضی و تعاون روستایی به مجلس شورای ملی

کمیسیون اصلاحات ارضی در جلسه روز شنبه ۱۷ /۱۲ /۴۷ با حضور آقای ممتاز معاون وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستایی لایحه شماره ۲۷۶۴۰ – ۱۶ /۹ /۴۷ دولت راجع به نحوه پرداخت عواید املاک واگذاری را که گزارش شور اول آن به شماره ۷۱۶ چاپ گردیده برای شور دوم مورد رسیدگی قرار داد و ماده واحده مصوبه شور اول را تأیید و تصویب کرد.

اینک گزارش آن به شرح زیر تقدیم مجلس شورای ملی می‌گردد.

لایحه مربوط به نحوه پرداخت عوائد املاک واگذاری

ماده واحده – در صورتی که عوائد املاک و محصول املاک مذکور در بند الف ماده ۱۴ قانون املاک واگذاری مصوب خرداد ماه ۱۳۲۱ در مدت قانونی مورد مطالبه قرار گرفته باشد با رعایت تبصره ۳ ماده ۱۹ قانون مذکور پرداخت آن از تاریخ تقدیم دادخواست تا تاریخ تیر ماه ۱۳۲۸ به عهده دولت و از تیر ماه ۱۳۲۸ به بعد به عهده اداره حسابداری اختصاصی قائم مقام املاک و مستغلات پهلوی است و دفاتر بهره‌برداری زمان تصدی دولت و املاک پهلوی ملاک رسیدگی و پرداخت خواهد بود.

مخبر کمیسیون اصلاحات ارضی – مهندس اسدی سمیع.

گزارش شور دوم از کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی

کمیسیون دادگستری در جلسه روز شنبه ۱۷ /۱۲ /۴۷ با حضور نماینده دولت لایحه دولت راجع به نحوه پرداخت عواید املاک واگذاری را برای شور دوم مورد رسیدگی قرار داد و ماده واحده مصوبه شور اول را تصویب کرد.

اینک گزارش آن به مجلس شورای ملی تقدیم می‌گردد.

مخبر کمیسیون دادگستری – دکتر وفا.

گزارش شور دوم از کمیسیون دارایی به مجلس شورای ملی

کمیسیون دارایی در جلسه روز یکشنبه ۱۸ /۱۲ /۴۷ با حضور نماینده دولت لایحه مربوط به نحوه پرداخت عواید املاک واگذاری را برای شور دوم مورد رسیدگی قرار داد و مصوبه شور اول را تأیید و تصویب کرد.

اینک گزارش آن تقدیم مجلس شورای ملی می‌گردد.

مخبر کمیسیون دارایی – خسروی کردستانی.

رئیس – ماده واحده مطرح است نظری نیست؟ (اظهاری نشد) در کلیات آخر لایحه نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به ماده واحده و کلیات آخر آن رای می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. لایحه برای تصویب به مجلس سنا فرستاده می‌شود.

- طرح و تصویب گزارش کمیسیون دارایی دائر به تأیید اصلاحات مجلس سنا در لایحه قانونی اجازه واگذاری و فروش اراضی و ساختمانهای دولتی و ابلاغ به دولت

۱۰- طرح و تصویب گزارش کمیسیون دارایی دائر به تأیید اصلاحات مجلس سنا در لایحه قانونی اجازه واگذاری و فروش اراضی و ساختمانهای دولتی و ابلاغ به دولت

رئیس – گزارش کمیسیون‌ها راجع به اجازه واگذاری اراضی و ساختمانهای دولتی مطرح است قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

گزارش از کمیسیون دارایی به مجلس شورای ملی

کمیسیون دارایی در جلسه پنجم اسفند ماه ۱۳۴۷ با حضور نماینده دولت لایحه شماره ۱۶۶۰۲ – ۱۷ /۴ /۴۷ راجع به اجازه واگذاری اراضی و ساختمانهای دولتی را که قبلا به تصویب مجلس شورای ملی رسیده و مجلس سنا در آن اصلاحاتی به عمل آورده بود و به شماره ۷۱۳ چاپ شده است مطرح کرد و اصلاحات آن مجلس را پس از رسیدگی مورد تصویب و تأیید قرار داد.

اینک گزارش آن را به شرح زیر به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.

قانون اجازه واگذاری و فروش اراضی و ساختمانهای دولتی

ماده واحده – به دولت اجازه داده می‌شود اراضی و ساختمانهای متعلق به خود را که مورد نیاز وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی نباشد طبق مقررات به فروش رساند و وجوه حاصل را در حساب مخصوص نزد خزانه‌دار کلی متمرکز نماید. وجوه مزبور طبق برنامه‌ای که به موجب پیشنهاد وزارت آبادانی و مسکن و موافقت وزارت دارایی به تصویب هیأت دولت خواهد رسید توسط وزارت آبادانی و مسکن جهت خرید اراضی و ساختمان و با ایجاد و تکمیل ساختمان و تاسیسات مورد نیاز دولت به مصرف خواهد رسید.

• تبصرۀ ۱ – وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی در موارد نیاز فوری می‌توانند وجوه حاصل از فروش اراضی و ساختمانهای مذکور را با رعایت کلیه قوانین و مقررات مربوط با تصویب هیأت وزیران به مصرف خرید زمین یا ساختمان و همچنین ایجاد و تکمیل ساختمان مورد نیاز خود برسانند.

• تبصرۀ ۲ – وجوه حاصل از اراضی و ساختمانهایی که طبق مقررات این قانون به فروش می‌رسد در درجه اول در همان شهرستان و یا استانی به مصرف خواهد رسید که ملک در آن واقع شده باشد.

• تبصرۀ ۳ – سازمانها و مؤسساتی و شرکتها و بانکهای دولتی که دارای اساسنامه یا مقررات قانونی خاصی باشند و همچنین وزارت جنگ وزارت منابع طبیعی بر طبق مقررات قانونی مربوط به خود عمل خواهند کرد.

• تبصرۀ ۴ – به دولت اجازه داده می‌شود بر اساس قانون واگذاری اراضی و ابنیه دولتی به مؤسسات خیریه و درمانی و امدادی و فرهنگی و ورزشی مصوب ۱۳۴۳ و تبصرۀ ۲ ماده ۹۶ قانون اصلاح قانون شهرداریها از اراضی و ابینه متعلق به خود که مورد احتیاج نباشد به مؤسساتی که در قوانین مذکور فوق ذکر شده بدون اخذ بها واگذار نماید.

• تبصرۀ ۵ – وزارت آبادانی و مسکن می‌توان ساختمان دبستانها را از محل وجوه حاصل از اجرای این قانون در شهرها توسط (کمیسیون ناظر سهم فرهنگ) موضوع قانون نظارت در مصرف سهمیه فرهنگ از درآمد شهرداریها مصوب ۲۸ /۳ /۱۳۳۴ انجام دهد.

مخبر کمیسیون دارایی – خسروی کردستانی.

گزارش از کمیسیون آبادانی و مسکن به مجلس شورای ملی

کمیسیون آبادانی و مسکن در جلسه ۱۵ اسفند ماه ۱۳۴۷ با حضور نماینده دولت اصلاحات مجلس سنا راجع به لایحه اجازه واگذاری اراضی و ساختمانهای دولتی را که به شماره ۷۱۳ چاپ شده است مطرح و مصوبه کمیسیون دارایی را در این مورد عینا تصویب و تأیید کرد.

اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.

مخبر کمیسیون آبادانی و مسکن – مهندس عطایی.

گزارش از کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی

کمیسیون دادگستری در جلسه ۱۷ اسفند ماه ۱۳۴۷ با حضور نماینده دولت اصلاحات مجلس سنا راجع به لایحه اجازه واگذاری اراضی و ساختمانهای دولتی را که به شماره ۷۱۳ چاپ شده است مطرح و مصوبه کمیسیون دارایی را در این مورد عینا تأیید و تصویب کرد.

اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.

مخبر کمیسیون دادگستری – دکتر وفا.

رئیس – گزارش کمیسیونها مطرح است آقای مهندس صائبی بفرمائید.

مهندس صائبی – تبصرۀ ۵ که مجلس سنا اضافه کرده به نظر بنده بسیار تبصره مفیدی است که بنده یک بار دیگر این تبصره را می‌خوانم و این تبصره برای ساختمانهای فرهنگی بسیار مفید به نظر می‌رسد.

• تبصرۀ ۵ – وزارت آبادانی و مسکن می‌تواند ساختمان دبستانها را از محل وجوه حاصل از اجرای این قانون در شهرها توسط (کمیسیون ناظر سهم فرهنگ) که منظور کمیسیون ۳% است موضوع قانون نظارت در مصرف سهمیه فرهنگ از درآمد شهرداریها مصوب ۲۸ /۳ /۱۳۳۴ انجام دهد. در کمیسیون دارایی این بحث شد که با توجه به تبصرۀ ۲ از وجوهی که از فروش ساختمانهای دولتی به دست می‌آید بهتر است در همان شهرستان مصرف بشود حق بود که این اولویت با توجه به تبصرۀ ۵ داده می‌شد به تاسیسات فرهنگی و ساختمان دبستانها بنده خواستم از معاون محترم وزارت آبادانی و مسکن که اینجا تشریف دارند این خواهش را بکنم که وجوهی که از درآمد ارضی یا فروش ساختمانها در هر شهری به دست می‌آید قبل از هر مورد برای ساختن دبستان یا دبیرستان اختصاص یابد (صحیح است) زیرا خانمها و آقایان محترم استحضار دارند که تعدادی از دبستانها و دبیرستانهای شهرستانها مخصوصاً در ساختمانهای اجاره‌ای است که این قبیل ساختمانها مناسب این کار نیست زیرا برای دبستان ساخته نشده و مدتی است که این بحث هست که وزارت آموزش و پرورش مخصوصاً فعلاً که وزارت آبادانی و مسکن این کار را تقبل کرده‌اند یک بررسی بفرمایند و اعتباراتی از بانکها تحصیل نمایند که برای ساختمان همین دبستانها و دبیرستانها مصرف کنند و بعد از محل اجاره این ساختمانها به تدریج پولی را که از بانکها قرض کرده‌اند بپردازند. این بسیار کار مفیدی است برای این که همه نمایندگان محترم استحضار دارند که ما فعلاً مدارسی داریم که برای مدرسه ساخته نشده است و یک خانه‌ایست که اجاره کرده‌اند و شاگردان و دانش‌آموزان در آنجا مشغول تحصیل هستند و من از وزارت آبادانی و مسکن و همچنین از وزارت آموزش و پرورش تقاضا می‌کنم که این اقدام را بفرمایند برای این که هر سال مبلغی کلی برای اجاره محل دبستان‌ها و دبیرستان‌ها در بودجه کل کشور پیش‌بینی می‌شود اکنون که اشخاص از بانکها قرض می‌گیرند برای ساختمان چه بهتر که دولت این کار را بکند دولت باید هر سال با برنامه از بانکهای مربوط وام بگیرد و با نظارت وزارت آبادانی و مسکن این دبستانها و دبیرستانها را در شهرستانها بسازد و از محل اجاره بها که در بودجه هست این وام را مستهلک کند (صحیح است).

رئیس –آقای امینی بفرمائید.

موید امینی – بنده مطلبی که خواستم به عرض آقایان برسانم مربوط به سوالی بود که چندی پیش کردم راجع به آن آسمان‌خراش بلوار بنده مترصد بودم که دولت این سؤالاتی را که اینجا می‌کنیم بداند که پلیزیر نیست یک تقاضایی است و یک تذکری است به دولت که میلیونها تومان اجاره خانه می‌دهد و ۲۴ میلیون تومان به قول خودش این ساختمان را ساخته و بلااستفاده گذاشته خوب حقش بود که در این لایحه پیش‌بینی می‌کرد راجع به اتمام ساختمانهای نیمه تمام بنده هر چه مواد و تبصره‌ها را دیدم چیزی ندیدم که دال بر این مطلب باشد که تکلیف این ساختمان چیست (مهندس ارفع راجع به اتمام ساختمان دارد) ولی این باز هم مسجل نیست فردا می‌آیند خدمتتان و می‌گویند که اعتبار نداریم و نمی‌توانیم قرض بگیریم در حالی که الان صدها هزار تومان برای وزارتخانه‌هایی که تازه احداث شده پول می‌دهند به عقیده بنده می‌شود همان ساختمان را ساخت و تکمیلش کرد و داد به وزارتخانه‌ها و به قول آقای مهندس صائبی می‌شود این پول را گرفت و داد به وزارت آموزش و پرورش که صدها دبستان و دبیرستان در شهرستانها بسازد این کار خوب بود اینجا باید با تمهیدی گذاشته می‌شد ولی متاسفانه این کار را نکردند بنده می‌خواستم که نماینده دولت بیایند و توضیح بدهند که در این مورد چه نظری و چه سیاستی دارند و چطور می‌خواهند عمل کنند.

رئیس – نظر دیگری نسبت به گزارش کمیسیونها نیست؟ آقای دکتر کیان بفرمائید.

دکتر کیان – باید عرض کنم این لایحه از سنا برگشته و عینا اصلاحاتی که در سنا شده بود به تصویب رسید مقداری اصلاحاتی عبارتی بود و این تبصرۀ ۵ که اضافه شده است که همکار محترم جناب آقای مهندس صائبی مطالبی راجع به آن فرمودند باید عرض کنم این کمیسیون ۳% فرهنگ مقصود کمیسیون ۳% آموزش و پرورش است و این قبل از تشکیل آموزش و پرورش اسمش کمیسیون فرهنگ بود اینجا عنوانی قانونی به همین عنوان اسم برده شده که توضیحا عرض می‌کنم تا در صورت جلسه ذکر شود در مورد ساختمانها دبستانها و دبیرستانها همانطور که جناب آقای مهندس صائبی فرمودند تصور می‌کنم وزارت آبادانی و مسکن این اولویت را به ساختمانهای فرهنگی خواهد داد و این مورد تأیید نماینده دولت هست که در اینجا تشریف دارد و مورد تذکری که آقای داود امینی فرمودند همانطور که در متن لایحه هم هست ساختمانهای نیمه تمام قید شده است و این به صلاح و صرفه دولت است که ساختمانهای نیمه تمام مثل همین ساختمانی که مورد سؤال جنابعالی است ساختمان وزارت کشاورزی تکمیل شود و در اولین فرصتی که پیدا کنند نسبت به اتمام این گونه ساختمانها اقدام خواهد کرد و این در لایحه مستتر است.

رئیس – نظر دیگری نسبت به گزارش کمیسیونها نیست؟ (اظهاری نشد) نسبت به گزارش کمیسیونها رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. لایحه به دولت ابلاغ می‌شود چون امروز آقایان وزیر دارایی و معاون وزارت دارایی در مجلس سنا هستند لایحه مربوط به وزارت دارایی را به جلسه بعد موکول می‌کنیم.

- اعلام وصول و قرائت نامه مربوط به یک فقره لایحه قانونی از مجلس سنا

۱۱- اعلام وصول و قرائت نامه مربوط به یک فقره لایحه قانونی از مجلس سنا

رئیس – لایحه‌ای از مجلس سنا رسیده برای اطلاع مجلس قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی

گزارش کمیسیون شماره ۲ (جنگ) در خصوص لایحه شماره ۹۶۹۲ – ۲۲ /۱۱ /۴۷ دولت راجع به اصلاح ماده ۳ قانون مربوط به دارایی وزرا و کارمندان دولت اعم از لشکری و کشوری و شهرداریها و مؤسسات وابسته به آنها مصوب اسفند ماه ۱۳۴۷ در جلسه روز دوشنبه نوزدهم اسفند ماه ۱۳۴۷ مطرح و مورد شور واقع و به تصویب مجلس سنا رسید. اینک لایحه قانون مزبور برای تصویب آن مجلس محترم به پیوست ارسال می‌گردد.

رئیس مجلس سنا – جعفر شریف امامی.

رئیس – به کمیسیون‌های مربوط ارجاع می‌شود.

- بیانات بعد از دستور آقای ریگی

۱۲- بیانات بعد از دستور آقای ریگی

رئیس – آقای ریگی به عنوان بعد از دستور صحبت می‌کنند بفرمائید.

ریگی – جناب آقای رئیس همکاران گرامی صبحت بعد از دستور موقع مناسبی برای عرض بیانات نیست ولی چون بنده برای قبل از دستور اسم نوشته بودم و فرصت نبود این است که اکنون مزاحم همکاران عزیز می‌شوم.

در اول این ماه فرصتی برای من دست داد که در معیت یک همکار مطبوعاتی از کشور پهناور هند دیدن نمایم مسیر حرکت اتفاقا همان قسمت از کشور هند بود که در چند ماه پیش مورد بازدید شاهنشاه آریا مهر و علیا حضرت فرح پهلوی شهبانوی ایران قرار گرفته بود آنچه در نخستین برخورد با مردم هند برای ما روشن شد حسن اثر عمیقی بود که مسافرت اعلیحضرتین در مردم هندوستان گذاشته بود و در همه جا مردم خاطره فراموش نشدنی دیدار شاهنشاه و شهبانوی ایران را برای ما بازگو می‌کردند.

مردم هند و ایرانیان مقیم آن کشور که همه ساله ناظر آمد و رفت سلاطین و سران دولت مختلف جهان به کشور مزبور بوده‌آند می‌گفتن استقبال پرشوری که ملت و دولت هند از اعلیحضرتین به عمل آورند در تاریخ آن کشور نظیر نداشته است.

دلیل این هم شور و هیجان که مردم هند نثار قدوم رهبر عالیقدر ملت ایران و شهبانوی گرامی کرده‌اند هم جز این نیست که بگوئیم دولت و مردم آ کشور صمیمانه خواهان بسط روابط دوستی و همکاری با ایران هستند و می‌خواهند رشته‌های علائق فرهنگی و قومی دو ملت ایران و هند و همانطور که قرنها است وجود داشته است باز هم ادامه یافته و بیش از پیش استوارتر و محکمتر گردد ما در بازدید ۱۴ روزه خود از شبه قاره هند به این نتیجه رسیدیم که کشور هند بر اثر رهبری خردمندانه رجال بزرگ خود نظیر مرحوم مهاتما گاندی و جواهر لعل نهرو نخست وزیر فقید هند که بعد از تحصیل استقلال و تا این اواخر رهبری ملت هند را عهده‌دار بودند از نظر صنعتی و اجتماعی و اقتصادی به پیشرفتهای شگرفی نائل گردیده است.

در کشور هند هم اکنون ۶۴ دانشگاه وجود دارد که صدها هزار دانشجو در آنها در تمام رشته‌های علمی مشغول تحصیل و تتبع می‌باشند.

در شهر بمبئی ما از موسسه تحقیقاتی تاتا که در قسمت فیزیک و ریاضیات به تحقیق و تفحص می‌پردازد و اتفاقا مورد بازدید شاهنشاه آریا مهر نیز قرار گرفته بود دیدن کردیم نتایج تحقیقاتی این موسسه علمی به ویژه در تغییرات جوی و تشعشعات کیهانی به قدری اهمیت دارد که مطمح نظر دانشمندان جهان است و حتی سازمان فضایی آمریکا به نام ناسا از تحقیقاتی که دانشمندان هندی در این مؤسسه به عمل می‌آورند در پروازهای فضایی استفاده می‌کنند.

صنعت اتم برای صلح نیز در هند پیشرفت شایان توجهی کرده است چنان که به زودی سه کارخانه برق اتمی در کشور مزبور تکمیل و شروع به بهره‌برداری خواهد نمود در چاندی‌گر واقع در ایالت پنجاب ما از یک کارخانه عظیم ماشین سازی و در شهر تانگل از یک کارخانه کود شیمیایی که از هوا و آب کود می‌سازد دیدن کردیم و آنچه جالب توجه است این است که این کارخانه‌ها بدون کمک خارجی و یا دست مهندسین و کارشناسان هندی ساخته و پرداخته شده است.

هندوستان در صنعت آن قدر پیشرفت کرده است که از چراغ بادی گرفته تا دوچرخه و چرخ خیاطی و اتومبیل و لوکوموتیو و حتی هواپیمای جت سوپر سانکی و ساعت و ابزارهای دقیق و وسائل برقی همه در آن کشور ساخته می‌شود و کمتر چیزی در هند به چشم می‌خورد که از خارج وارد شده باشد.

با این که هندوستان قبل از استقلال همیشه به عنوان یک بازار مواد خام برای صنایع غرب شناخته می‌شد اکنون چنان صنعتی شده است که نه تنها تمام مواد خام تولیدی کشور را در صنایع خود جذب می‌کند بلکه مقداری مواد خام هم برای گردش چرخهای صنعتی خود از خارج وارد می‌کند.

در کشاورزی و آبیاری هم هندوستان در مدت بسیار قلیلی که از آزادی و استقلال آن می‌گذرد پیشرفتهای شایان توجهی کرده است و ده‌ها سد کوچک و بزرگ در طی سه برنامه عمرانی در کشور مزبور ساخته شده است و ما توانستیم در این سفر از یک سد عظیم به نام کرا که بر روی رودخانه ستلج در پنجاب ساخته شده است دیدن کنیم این سد از لحاظ شیب بزرگترین سد جهان است و ۵ توربین آن بیش از یک میلیون کیلو وات برق تولید می‌کند و مقدار بتونی که در ساختمان آن به کار رتفته است ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار متر مکعب است که با این مقدار بتن می‌توان جاده‌ای به عرض دو متر و نیم از مدار خط استوا به دور کره زمین کشید.

با اینکه هند از کشورهایی است که به علت کثرت جمعیت همه ساله از خارج گندم وارد می‌کند ولی با اجرای پروژه‌های عظیم آبیاری کشاورزی احتمال دارد که در سال آینده نه تنها از وارد کردن گندم خودداری کند بلکه ممکن است چندین میلیون تن گندم برای مواقع قحطی و اضطراری در سیلوها ذخیره نماید.

در امور مدنی و خانه‌سازی نیز در هند بعد از استقلال اقدامات وسیعی صورت گرفته و برای کارکنان دولت و مردم خانه‌های زیادی بنا گردیده و شهرها در حدود امکان از آلونک پاک شده است.

شهر جدید چاندی‌گر در ایالت پنجاب مورد بازدید ما قرار گرفت نمونه یک شهر مدرن است که می‌تواند با بهترین شهرهای نوساز جهان در معماری و تسهیلات شهری مورد مقایسه قرار گیرد هندوستان در امور سیاسی و اجتماعی نیز بعد از استقلال پیشرفتهای چشمگیری داشته است و امروزه آن را بزرگترین دموکراسی جهان می‌دانند.

کشور هند طبق قانون اساسی جدید آن کشور به طریق فدرال اداره می‌شود و در ۱۶ ایالت بزرگ آن کشور که بر مبنای زبان مردم محل مرزبندی شده‌اند و هر یک دهها میلیون نفر جمعیت دارند حکومت خود مختاری وجود دارد و هر ایالت دارای مجالس مقننه شورای ملی و سنا می‌باشد و یک هیأت وزیران محلی تحت نظر یک رئیس‌الوزراء استان را اداره می‌کند و فقط امور دفاعی و امنیتی و سیاست خارجی در دست دولت مرکزی است.

در هندوستان تمام افراد کشور از هر جنس و نژاد و مذهب طبق قانون اساسی از حقوق و امتیازات متساوی برخوردارند و هر کس قطع نظر از هر مذهب و نژاد بسته به لیاقت و شایستگی خود می‌تواند در خدمات عمومی و دولتی پیشرفت کند چنان که با این که مسلمانان در کشور مزبور در اقلیت هستند ولی اکنون دو مقام عالی آن کشور یعنی مقام ریاست جمهوری و مقام ریاست دیوان عالی کشور از طرف شخصیت‌های مسلمان اشغال شده است. در اینجا لازم است گفته شود که از ۵۵۰ میلیون سکنه هند در حدود ۶۰ میلیون نفرشان مسلمان هستند که ۴۰ میلیون نفر از آنها فقط شیعه اثنی عشری می‌باشند و بزرگترین جمعیت مسلمان شیعه در خارج از ایران امروز در هندوستان اقامت دارد و این افراد به خصوص نسبت به شاهنشاه آریا مهر که پادشاه تنها کشور مسلمان شیعه جهان هستند احترام و علاقه خاصی ابراز می‌دارند و معظم له را سلطان خود نیز می‌دانند دولت هندوستان به منظور تجلیل از معتقدات مردم مذاهب مختلف که جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند تمام روزهای جشن و یا سوگواری مذاهب متعدد کشور را از قبیل هندو و مسلمانان و مسیحیان و غیره جز تعطیلات رسمی خود قرار داده است و اتفاقاً روز عید قربان که عید خاص مسلمانان جهان است و ما در دهلی نو اقامت داشتیم تمام ادارات و مؤسسات دولتی و ملی تعطیل کرده بودند مطبوعات کشور هندوستان نیز بسیار پیشرفته و جالب است روزنامه‌اند یا تایمز که ما از مرکز آن در بمبئی دیدن کردیم و به زبان انگلیسی منتشر می‌شود در حدود ۴ هزار نفر کارمند و کارگر تمام وقت دارد و همه روزه در آن واحد در شهرهای بمبئی و دهلی نو و کلکته انتشار می‌یابد و تیراژی برابر ۲۵۰ هزار نسخه دارد همین طور است روزنامه پاتریوت و هندوستان تایمز که در دهلی نو تشکیلات عظیمی را در اختیار دارند روزنامه پرتاب که به زبان اردو منتشر می‌شود نیز یکی از روزنامه‌های پرتیراژ و بزرگ هند محسوب می‌شود.

در ملاقاتهای ما با سردبیران این جراید آنچه بیش از همه جلب توجه می‌کرد علاقه شدید مردم و دولت هند نسبت به ادامه دوستی و همکاری با ایران بود و آقای شالعل سردبیر روزنامه‌اند یا تایمز به خصوص اظهار علاقه می‌کرد که مطبوعات دو کشور باید برای تحکیم مناسبات صمیمانه دو ملت نقش مؤثر خود را ایفا نمایند.

بزرگترین مشکل زمامداران و مملکت هند امروزه توسعه بدون تناسب جمعیت در آن کشور است به طوری که در هر دو سال و نیم که می‌گذرد به اندازه تمام جمعیت ایران به سکنه هند اضافه می‌شود همین امر است که تمام کوشش‌های دولت و رشد اقتصادی مملکت را خنثی می‌کند در هندوستان هر روز صبح ۵۵۰ میلیون دهان برای تغذیه باز می‌شود و خوراک می‌طلبد و با این که سراسر هند تقریبا زیر کشت است و در کشور مزبور دشت و بیابان بی‌آب و علف بسیار کم است معهذا محصولات تکافوی غذای مردم را نمی‌کند خوشبختانه این مشکل مورد توجه دولت هندوستان قرار گرفته و چندی است که برای کنترل موالید و به اصطلاح خودشان تنظیم خانواده مبارزه دامنه‌داری آغاز گردیده و به طریق مختلف از مردم خواسته می‌شود که از تعداد فرزندان خود را محدود کنند.

در هندوستان در حدود ۴۰۰۰ نفر ایرانی سکونت دارند اغلب آنها در شهرهای بمبئی و حیدرآباد کن به کار و کسب مشغول می‌باشند و این هموطنان عزیز ما به خصوص از توجهی که دولت هند نسبت به آنها دارد و می‌توانند آزادانه به کار خود مشغول باشند خیلی خوشحال بودند ما در بمبئی و در حیدرآباد با آنها ملاقات کردیم و به خصوص در حیدرآباد از ما پذیرایی گرمی به عمل آوردند و تقاضای ایرانیان مقیم حیدرآباد که تعداد آنها از هزار نفر متجاوز است از دولت ایران این بود که وزارت امور خارجه نسبت به افتتاح کنسولگری در شهر مزبور اقدام کند و ضمن تشکر و سپاسگزاری از جناب آقای دکتر اقبال ریاست شرکت ملی نفت ایران که یک مدرسه برای اطفال آنها در شهر مزبور بنا نموده‌اند از وزارت آموزش و پرورش تقاضا داشتند که نسبت به تکمیل کادر آموزشی آن مدرسه اقدام نمایند.

در این مسافرت آقای مهندس هادی انتخابی رئیس پروژه پالایشگاه نفت مدارس ترتیبی دادند که ما به شهر عظیم مدارس برویم و از پالایشگاه این شهر که با مشارکت شرکت ملی نفت ایران و دولت هندوستان در شرف تاسیس است دیدن کنیم.

ما از این که دیدیم با ابتکار شاهنشاه آریا مهر و با سعی و کوشش جناب آقای دکتر اقبال رئیس هیأت مدیره و مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران کشور ما توانسته است با مشارکت در این پالایشگاه به بازارهای بین‌المللی نفت راه پیدا کرده و مهندسین ایرانی را دیدیم که در یک کشور دور دست مشغول ساختن یک پالایشگاه نفت هستند از خوشحالی در پوست نمی‌گنجیدیم و به رهبر عالیقدر ملت ایران که با اندیشه‌های بزرگ خود طلسم کارتلهای نفتی را شکسته و نفت ما را به بازارهای جهانی عرضه نموده‌اند درود فرستادیم.

به طوری که آقای مهندس استپانیان و مهندس ظلی ناظرین ایرانی ساختمان پالایشگاه نفت مدارس اظهار می‌داشتند این واحد تا دو ماه دیگر مشغول کار خواهد شد و از نفت چاههای ایران تغذیه خواهد گردید.

این بود نموداری کوچک از آنچه در یک کشور بزرگ دیدیم.

در خاتمه در اینجا لازم می‌دانم از راهنماییها و پذیراییهای گرم دولت و ملت هند که در این سفر نسبت به ما روا داشتند صمیمانه تشکر کنم.

از حوصله‌ای که نمایندگان محترم فرمودند تشکر می‌کنم (احسنت).

- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای معصومی معاون وزارت کشاورزی

۱۳- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای معصومی معاون وزارت کشاورزی

رئیس – آقای معصومی بفرمائید.

معصومی (معاون وزارت کشاورزی) با کسب اجازه از مقام ریاست به استحضار نمایندگان محترم می‌رسانم یکی از طرحهای مهم کشاورزی طرح اجرای تولید برنج و بهبود نوع برنج است و برای رسیدن به این هدف وزارت کشاورزی با کشور چین ملی مذاکره کرده است چون کشور چین ملی از کشورهای پیشرفته در امر برنج کاری است شاید به بیش از ۳۰ کشور جهان مشاورینی اعزام داشته است. مذاکره شده است و موافقت‌نامه‌ای تهیه گردیده که سیزده کارشناس به ایران بفرستند برای مدت سه سال برای تولید برنج و تحقیقات در امر برنج کاری به کشور ایران کمک کنند این موافقت نامه طی ماده واحده‌ای تهیه شده است برای تصویب به مقام ریاست تقدیم می‌شود.

طباطبایی – جناب آقای معصومی استدعا می‌کنم به فارس هم توجهی بفرمائید در فارس برنج کاری زیاد است ولی به آنجا توجهی نمی‌شود.

معصومی – اطاعت می‌شود.

رئیس – لایحه به کمیسیونهای مربوط ارجاع می‌شود.

- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه بعد – ختم جلسه

۱۴- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه بعد – ختم جلسه

رئیس – دستور جلسه آینده قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

دستور جلسه روز یکشنبه ۲۵ اسفند ماه ۱۳۴۷ گزارش شور دوم افزایش سرمایه بانک سپه

شماره چاپ ۷۴۸

رئیس – سایر لوایحی که از دستور امروز مانده است در جلسه آینده مطرح خواهد شد با اجازه خانم‌ها و آقایان جلسه امروز را ختم می‌کنیم جلسه آینده ساعت ۹ صبح روز یکشنبه خواهد بود.

(ساعت ده و ۳۵ دقیقه صبح جلسه ختم شد)

رئیس مجلس شورای ملی – عبدالله ریاضی.