مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۲ اسفند ۱۳۴۶ نشست ۵۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و دوم | تصمیم‌های مجلس | قوانین انقلاب شاه و مردم |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه شنبه ۲۲ اسفند ماه ۱۳۴۶ نشست ۵۰
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره۲۲
جلسه: ۵۰
| مجلس در ساعت نه و پنج دقیقه صبح به ریاست آقای مهندس حیدرعلی ارفع (نایب رئیس) تشکیل گردید. |
فهرست مطالب:
- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
نایب رئیس- با اجازه خانم‌ها و آقایان اسامی غائبین جلسه قبل قرائت شود.
غائبین با اجازه
- آقایان دکتر رضوانی- محمدولی قراچورلو- رضازاده - لطف‌الله حی- یابنده- تیمسار حکیمیان- دکتر نجیمی- مهرزاد- فهیمی- ماهیار- دکتر هواگیمیان- سلیمانی- کاشانی- دکتر عدل- مهندس فروهر- تهرانی- دکتر رفیعی- سعید وزیری.
غائب بی‌اجازه
- آقای مروتی.
غائبین مریض
- آقایان پوربابایی- بختیار بختیاری‌ها- بختیاری‌پور- پرویزی- مهندس جلالی نوری- دیهیم- قاضی‌زاده.
- بیانات قبل از دستور آقایان: صدری کیوان- حق‌شناس- صادق سمیعی
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: صدری کیوان- حق‌شناس- صادق سمیعی.
نایب رئیس- نطق‌های قبل از دستور را شروع می‌کنیم آقای صدری کیوان تشریف بیاورید.
صدری کیوان- به نام خداوند توانا با اجازه مقام معظم ریاست و نمایندگان محترم.
- بخت‌باز آید از آن در که یکی چون تو درآِید.
- روی نیکوی تو دیدن در دولت بگشاید
(احسنت)
- صبر بسیار بباید پدر پیر فلک را
- تا دگر مادر گیتی چو تو فرزند بزاید
- گر مرا هیچ نباشد نه به دنیا نه بعقبی
- چو تو دارم همه دارم دگرم هیچ نباید
(احسنت)
اشعاری را که به عرض همکاران گرامی رسانیدم زبان حال و ترجمان احساسات ملی ملت ایران نسبت به رهبر داهی و اندیشمند ما آریامهر شاهنشاه ایران‌زمین است (صحیح است) زیرا امروز ما هر چه در این مملکت داریم و به هر مقام و درجه و منزلتی که رسیده‌ایم همه و همه در سایه افکار تابناک رهبری‌های حکیمانه و تلاش‌های مداوم معظم‌له برای ما فراهم شده هر روز به نحوی از برکات نعمت وجودیش برخوردار گردیده و می‌گردیم (صحیح است) مسافرت‌های شاهنشاه بزرگ ما هر چه در داخل و چه در خارج همواره برای ما منشاء خیر و برکت و پیشرفت و ترقی بوده و می‌باشد (صحیح است). بنده ضمن تقدیم شایسته‌ترین خبر مقدم‌ها به خاکپای مبارک همایونی و به پیشگاه مقدس علیا حضرت شهبانوی محبوب و والاحضرت ولایتعهد عظمی از درگاه قادر متعال مسئلت دارم که وچود مقدس شاهنشاه و شهبانوی محبوب و والا حضرت ولایتعهد عزیز ما را از گزند حوادث روزگار در کنف حمایت خود قرار داده رایت پر افتخار سلطنت محمدرضاشاه را سال‌های سال بر سر ما ملت ایران در اهتزاز بدارد (صحیح است). درصدر عرایضم عرض کردم آنچه ما در این مملکت داریم همه از برکت وجود شاهنشاه بزرگ است که از جمله چیزهای ارزنده‌ای که ما دایم یکی دموکراسی واقعی و اصلی است که در سایه تلاش‌های شاهنشاه امروز سرتاسر مملکت ایران حکمفرما است (صحیح است) همین دو سه روز پیش موقع طرح لایه بودجه همه دیدیم که از برکت این دموکراسی اقلیت محترم و اکثریت گرامی در کمال آزادی نقاط روشن مثبت ارزنده و مالا سایه‌های بودجه را طی ساعات متوالی و جلسات عدیده بررسی فرمودند و راهنمایی لازم را به عمل آوردند بنده هم قصد داشتم در کلیات بودجه عرایضی بکنم اما چون لیدر محترم فراکسیون ما جناب آقای خواجه نوری حق مطلب را ادا فرمودند و مبین و مترجم نظریات ما گردیدند دیگر صحبتی از طرف ما ضروری به نظر نمی‌رسید و بدین جهت بنده از عرض مطالبم خودداری کردم اما دو سه مطلب بود که لازم دانستم امروز به عرضتان برسانم.
اول اینکه نرخ ۱۱% رشدی که جناب آقای هویدا ضمن بودجه فرمودند با توجه به این مطلب که نرخ رشد کشورهای توسعه یافته در سال‌های اخیر بین ۵ /۴ تا ۵ درصد بوده بسیار امیدوارکننده است (صحیح است) مضافا به اینکه این نرخ رشد همراه با ثابت بودن قیمت‌ها برای ما فراهم شده است مسلما این نرخ رشد نمونه و مظهر و نمودار و تجلایی از یک اقتصاد سالم، یک اقتصاد نو، یک اقتصاد پیشرفته و یک اقتصاد صد در صد مستقل و ملی است (صحیح است) که در سایه رهبری‌های شاهنشاه بزرگ برای ما فراهم گردیده است (صحیح است) از نظر اینکه امروز موفقیت یا عدم موفقیت دولت‌ها با معیار سرعت توسعه اقتصادی و اجتماعی سنجیده می‌شود با توجه به این نرخ و با توجه به این سرعت در توسعه اقتصادی ایران باید موفقیت دولت خدمتگزار هویدا را تبریک بگوییم (احسنت).
مطلب دوم اینکه همکار گرامی ما جناب آقای پزشکپور ضمن فرمایشاتشان اشاره به ارزندگی و عظمت ملت ایران و اینکه بکرات در گذرگاه‌های خطیر تاریخ قرار گرفته و به سلامت از آن گذرگاه‌ها خارج شده و به حیات خود ادامه داده فرمودند که لازم می‌دانم بفرمایشات ایشان اضافه کنم که ملت ایران آنقدر گرامی و با عظمت بوده و هست که خداوند علی‌اعلی در قرآن مجید اسمی از ملت ایران برده آنجا که در سوره جمعه می‌فرماید و آخرین منهم‌لما یلحقوا بهم که به عقیده جمهور مقرین این آخرین منظور ملت ایران است تا کور شود هر آنکه نتواند دید (احسنت).
مطلب سوم اینکه در این اواخر برنامه بسیار درخشان و پرتلالو و پرشکوه چهارم در مجلس ایران تصویب شد و متعاقب آن متمم بودجه سال ۴۷ از نظر همکاران گرامی گذشت جا دارد که قیافه اقتصاد ایران را مجسم کنیم درباره اقتصاد امروز ایران باید بگوییم که در ایران امروز در سایه رهبری‌های شاهنشاه استقلال اقتصادی کاملا استقرار یافته. اعتماد عمومی به حد اعلای خود رسیده سرمایه‌های خصوصی جلب شده و می‌شود. صادرات تشویق و واردات تحدید گردیده و می‌گردد حداکثر حمایت از صاحبان حرف و صنایع به عمل آمده و می‌آید و به طور کلی پایه‌های اقتصاد ایران بر شالوده‌های افکار صحیح و جهانی گذارده شد و روز به روز اثرات آن ظاهر و هویدا می‌شود (صحیح است) مسلما دیری نخواهد پایید که مملکت ایران در عداد ممالک مترقی و پیشرفته جهان قرار گرفته و ملت ایران همپایه ملل بزرگ دنیا خواهد گردید همانطور که لیاقت دارد و جای واقعی‌اش هم همانجا است از زحمتی که دادم معذرت می‌خواهم (احسنت، احسنت).
نایب رئیس- آقای حق‌شناس تشریف بیاورید.
حق‌شناس- به طوری که ناطق قبلی و هم ملک گرامی مطالبی راجع به تشریف فرمایی شاهنشاه آریامهر و شهبانوی عزیز مطالبی عرض کردند این جانب هم به سهم خود نزول اجلال شاهنشاه آریامهر و شهبانوی محبوب را به ملت ایران تبریک عرض می‌نمایم (احسنت).
با کسب اجازه از مقام محترم ریاست و نمایندگان محترم مجلس شورای ملی.
می‌خواهم مطالبی راجع به روز فرخنده ۲۴ اسفند عرض نمایم:
در سپیده دم یکی از روزهای نزدیک بهار سال ۱۲۹۵ هجری قمری در دامنه کوهی سرسبز و با صفا موجودی پا به عرصه وجود گذاشت که بعدا یکی از نوابغ بزرگ جهان گردید. این وجود شریف رضا شاه کبیر سردار نامی و شهریار توانای ایران بود که پس فردا مصادف با روز ولادت آن رادمرد نامی است (صحیح است) شهر یاری که با تمام نبوغ و قدرت خود و با تمام وجود خود با تلاش و فداکاری بی‌نظیر برای ساختن ایرانی آزاد و آباد جانفشانی کرد.
سالروز ولادت نبوغ هر ملتی با شادی و شعف و افتخار و غرور ملی توام است به خصوص که این نابغه نام‌آور ما خود سرباز و سردار رشیدی بود که ملتی کهنسال را از یوغ استعمار و سیاست اجنبی نجات داد (صحیح است) و به ملت ایران سرافرازی و سربلندی و افتخار ارزانی داشت. و به همین جهت نیز در چنین سالروزی قلب و روح هر ایرانی را غرور و افتخار و مسرتی فرا می‌گرید که نشانه عشق و پرستش قلبی هر فردی در مقابل فداکاری‌ها و خدمات ملی ان سردار رشید وطن می‌باشد (صحیح است).
رضا شاه کبیر بنیان‌گذار ایران نوینی شد که امروز هر چه ایران و ایرانی دارد از اوست و این حقیقی است که جهانیان نیز به آن معترفند و این حقیقت را هنگامی به وضوح درک می‌کنیم که فکر کنیم قبل از رضاشاه کبیر چه بوده‌ایم و چه داشتیم و امروز چه هستیم و چه داریم.
امروز ایران ما با تمدن و پیشرفت سریع و جهش برق‌آسای خود سراسر یادگار آن رادمرد بزرگ است هیچ گوشه‌ای از وطن ما خالی از یادگار گرانبهای رضاشاه کبیر نیست (صحیح است- احسنت).
ارتش نوین و نیرومند و مجهز، فرهنگ و دانش، بناهای باشکوه و سازمان‌های مدرن اجتماعی، راه‌آهن سرتاسری، بهداشت و صنعت، و همه این تمدن و نظام اجتماعی، یادگار رضاشاه کبیر است.
رضاشاه کبیر با تشکیل نظام اجباری بنیان‌گذار ارتش نوین و ... نیرومند ایران گردید. با تاسیس وزارت خانه‌ها و ادارات مختلف نظام اجتماعی ما را برقرار کرد و با تاسیس دبستان‌ها و دبیرستان‌ها و دانشگاه‌ها فرهنگ و علم و تمدن را بنیان نهاد با ایجاد کارخانه‌ها و تاسیسات عظیم به صنعت مرده ایران جان بخشید و اقتصاد از هم پاشیده مملکت را احیا کرد و به هزاران فرد ایرانی کار و زندگی بخشید (صحیح است).
راه آهن سرتاسری ایران و شاهراه‌های شوسه شریان حیاتی این مملکت تمدن و ترقی را به ارمغان آورد. مکتب‌خانه‌ها به دبیرستان و دانشگاه تبدیل شد که به پرورش نسل جوان و دانشمندان ایرانی همت گماشت. در ۱۷ دی ماه ۱۳۱۴ حقوق انسانی و اجتماعی میلیون‌ها زن ایرانی را به آنان اعطا فرمود تا زن ایرانی نیز بتواند همدوش و همگام برادران خود در ترقی و پیشرفت و تمدن جدید وطن خود شریک و سهیم باشد. (صحیح است).
ملوک الطوایفی را با ارتش جدید و منظم خود از کشور برانداخت و امنیت و آزادی انسانی و فردی را با تاسیس قوای ژاندارمری و شهربانی در تمام نقاط تامین کرد. با تاسیس و ایجاد وسایل مدرن ارتباطی ایران را در ردیف ممالک پیشرفته قرار داد. و با تحولات و ترقیات شگرف و سریع جهانیان ایران و ایرانی را بهتر شناختند (صحیح است) راستی ایران و ایرانی تا چه حد می‌تواند مدیون رضاشاه کبیر باشد اگر امروز ما ستایشگر آن رادمرد بزرگ هستیم و اگر امروز با تمام وجودمان به رضاشاه کبیر افتخار می‌کنیم از این جهت است: که آن ایرانی اصیل و پاک‌نهاد از سربازی تا سرداری و سلطنت پرافتخار بر قلوب ملتی کهنسال با نبوغ خود به این آب و خاک فداکاری و خدمت کرده است وطن‌پرستی آن سردار بزرگ باید سرمشق هر ایرانی باشد (صحیح است) تا به این حد که رضاشاه کبیر به فرزند برومندشان شاهنشاه آریامهر فرموده‌اند: «پیام من به فرزند برومندم اعلیحضرت محمدرضاشاه پهلوی این است که در دنبال اقدامات من در راه سعادت و ترقی وطن عزیز کوشش کند. همانطوری که من ایران را دوست داشتم دوست بدارد و ایران و ایرانی را در جهان سربلند کند». آری این حقیقت است که رضاشاه کبیر تا آخرین لحظه حیات خویش یک لحظه از یاد وطن غافل نبود، ناجی ایران رضاشاه کبیر دو چیز خیلی گرانبها به ملت ایران از خود یادگاری گذاشت یکی ایران آباد و آزاد و دیگری فرزند برومند شاهنشاه آریامهر (صحیح است، احسنت) و امروز همه ما سربلند و سرافرازیم که فرزند برومند آن شهریار کبیر، شاهنشاه آریامهر در دنباله اقدامات و فداکاری‌های پدر تاجدار خود ایران و ایرانی را در جهان سربلند و بلند آوازه کرده‌اند (صحیح است) و امروز میهن ما در کشاکش تحولات و اوضاع ناآرام جهانی آرام و آسوده در عین حال به سرعت به سوی ترقی و تمدن و عظمت پیش می‌رود امروز ایران آباد و ایرانی آزاد است منشور انقلاب سفید شاه و ملت جزئی‌ترین آثار عقب‌ماندگی را از بین برد و امروز ایرانی همگام و همدوش به سوی آرمان‌های مقدس ملی خود می‌رود در ۱۹ آذر ماه سال ۱۳۳۴ روز ۲۴ اسفند یعنی روز ولادت سردار بزرگ ایران بنا به فرمان شاهنشاه آریامهر روز کارگر نامیده شد. زیرا در سازندگی ایران نوین طبقات کارگر این مملکت نقش عمده‌ای را به عهده داشته‌اند و دارند. بازوان قوی کارگران ایرانی همانقدر که در بهبود وضع صنعت و اقتصاد مملکت مؤثر بوده همیشه حافظ استقلال و عظمت میهن ما است و ستایشگر قائد اعظم خود رضاشاه کبیر بنیان‌گذار ایران نوین و مترقی است. زیرا طبقات کارگر در گذشته با حداکثر تلاش و زجر از حداقل امکانات زندگی برخوردار بودند اما امروز طبقات کارگر با رعایت کلیه قوانین مربوطه مطابق کلیه کشورهای پیشرفته زندگی تازه‌ای را شروع کرده و از همه مواهب اجتماعی و امکانات موجود استفاده می‌کند اینک اینجانب افتخار دارم به نمایندگی از طبقه شریف و زحمت‌کش و وطن‌پرست و شاهدوست این مملکت در این روز تاریخی و مبارک به روان پرفتوح آن قائد اعظم و ناجی وطن و بانی ایران نوین رضاشاه کبیر در این ساحت مقدس درود بفرستم (احسنت) و از خداوند بزرگ و یزدان قادر مسئلت نماییم فرزند برومند آن رادمرد کبیر شاهنشاه آریامهر را سلامت و موفق بدارد تا ملت ایران روزبه‌روز به آرمان‌های مقدس خود نایل گردد (انشاءالله) عرض دیگری ندارم (احسنت).
نایب رئیس- آقای صادق سمیعی بفرمایید.
صادق سمیعی- با کسب اجازه از مقام معظم ریاست خانم‌ها و آقایان نمایندگان محترم مجلس شورای ملی دیروز در چهره عموم ملت ایران شادمانی خاصی ملاحظه می‌شد زیرا رهبر عالیقدر ملت شاهنشاه آریامهر و شهبانوی عالی مقام به میهن عزیز مراجعت فرمودند اینجانب به نوبه خود از موقع استفاده نموده از طرف خود و حزب مردم مقدم مبارک اعلیحضرتین را تبریک عرض می‌نمایم (احسنت) مقدمتا باید عرض کنم که در مورد بودجه کل کشور و تقدیم آن به مجلس شورای ملی چیزی که در درجه اول جلب توجه می‌کند نفس عمل یعنی تهیه و تنظیم به موقع آن است معمولاً کسانی که در جریان یک حادثه مهم یا در متن یک واقعه قرار دارند کمتر به اهمیت آن توجه می‌کنند ولی آنهایی که در حاشیه هستند و در فاصله زمانی یا مکانی دورتر قرار دارند بهتر و بیشتر اهمیت مسأله را درک می‌کنند ما چون در جریان وقایع جاریه قرار داریم شاید به اهمیت این نکته توجه نکنیم ولی نباید فراموش کنیم که اساسا همین مسأله یعنی تهیه و تنظیم و تقدیم به موقع بودجه کل کشور به مجلس شورای ملی از مشکلات بسیار مهم کشور ما بوده و شاید یکی از آرزوهای ملی تلقی می‌شد شخصا شاهد بودم که بسیاری از دولت‌ها قادر به رفع این مشکل نبودند. قطعاً نمایندگان محترم مجلس شورای ملی به خاطر دارند که سالیان دراز بودجه این مملکت به صورت یک دوازدهم تصویب شد و دولت ناچار بود برای هزینه ماهیانه خود اجازه ماهیانه از مجلس کسب کند و این وضع به علت اینکه جنبه استمرار به خود گرفته بود کاملاً برای مردم طبیعی و عادی تلقی می‌شد و در هیچ کس شگفتی و اعجاب ایجاد نمی‌کرد.
یاد دارم در همان سال‌ها یک کارمند آبرومند دولت از دختری خواستگاری کرده بود پدر دختر با وجودی که در صلاحیت داماد احتمالی آینده خود ایرادی نداشت از قبول تقاضای خواستگاری مزبور امتناع می‌ورزید. در برابر اصرار و تقاضای مکرر و جویای علت مخالفت جواب داده بود که من دخترم را به یک دوازدهم نمی‌دهم. اگر در این محیط متشنج و این مجلس متشتت و در اوضاع نابسامانی کشور دولت موفق نشد در اول ماه آینده لایحه یک دوازدهم را به تصویب مجلس برساند. این آقا داماد برای خرج روزانه به تصویب مجلس برساند. این آقا داماد برای خرج روزانه خود معطل خواهد ماند. این مطلب را که عرض کردم حتی در جراید به همین صورت منعکس شده بود. این امر گرچه به شوخی و مضحکه شباهت دارد ولی متضمن حقیقت تلخی است که از وضع عمومی کشور در گذشته نزدیک حکایت می‌کند. الحمدالله فعلاً چنین نیست وضع ما چنان عوض شد که حتی تصور وضع گذشته برای ما ناراحت کننده و حیرت‌انگیز است.
ثبات سیاسی و امنیت عمومی و استحکام مبانی حکومت و استقرار قانونی دولت که همه آنها تحت رهبری رهبر خردمند توانا شاهنشاه آریامهر تحقق یافته است به دولت این مجال و فرصت را می‌دهد که بتواند به موقع وظایف خود را انجام دهد (صحیح است).
ملت ایران هرگز فراموش نمی‌کند که ارشاد و رهبری و همه‌جانبه رهبر عالیقدر ملت ایران است که همه امکانات و مقتضیات برای مجلس و دولت فراهم آورده است (صحیح است).
در بودجه فعلی آنچه در مرحله اول چشمگیر و جالب توجه است عظمت ارقام و اعداد است. به حدی که بعضی ارقام آن از لحاظ عظمت حتی در بودجه‌های سنوات اخیر بی‌سابقه است (صحیح است).
البته این بزرگی اعداد و عظمت ارقام فی‌نفسه مورد ایراد نیست. طبیعی است مملکتی که در حال پشرفت و ترقی است و در همه شئون حیات اجتماعی و عمرانی و همه ارکان اقتصادی و بازرگانی و اداری آن تحولات شگرف رویداد قطعا باید برای تحقق آرمان‌های ملی و به ثمر رساندن اصول انقلاب از اعتبارات کافی و امکانات مالی وسیع بهره‌مند باشد.
همیشه و در همه جا بودجه آینده تمام نمای شئون ملی و حیات مدنی جوامع است این اصل در تمام واحدهای اجتماعی از کوچک‌ترین آن یعنی یک خانواده تا بزرگترین آن یعنی یک کشور به طور کامل و یکسان صادق است. هر خانواده و هر کشور که درآمد و هزینه آن متناسبا متزاید است طبیعتاً در سطح زندگی بالاتری قرار دارد. و آنچه تا اینجا به عرض رسید یک رشته مسائل و نکات کلی و عمومی بود که از لحاظ گستردگی و مشمول در همه موارد و در همه بودجه‌ها اعم از بودجه‌های خانوادگی و محلی و بلدی و مملکتی به طور یکسان مورد تصدیق و تایید است ولی در امر بسیار مهم و اساسی فقط تکیه به کلیات کافی نیست باید به جزئیات پرداخت و با دقت و حوصله تمام همه اقلام بودجه را مورد رسیدگی قرار داد.
ما در حسن نیت متصدیان تنظیم بودجه تردید نمی‌کنیم ولی این آقایان که معصوم و مبری از اشتباه و خطا نیستند. در شان مجلس شورای ملی است در این کار که از اهم وظایف آن است به نحو دقیق و با بی‌غرضی و بی‌نظری انجام وظیفه کند ارزیابی امروز مطروحه در لایحه بودجه و تفکیک آن به جزئیات و تجزیه اقلام و سپس جمع و مقایسه آن با هزینه‌های پیش‌بینی شده در متن لایحه بودجه کاری است بسیار دقیق و در عین حال بسیار لازم بعضی از اقلام بودجه مربوط به مسائل فنی است که شخصیت‌های صاحبنظر در همان زمینه خاص به خوبی می‌توانند آن را مورد مداقه و اظهار نظر قرار دهند خوشبختانه مجلس شورای ملی از لحاظ داشتن شخصیت‌های مطلع و متبحر غنی است بنابراین نباید امر را به سادگی برگزار و از دقت در جزئیات خودداری نمود. خاصه اینکه بعضی از اقلام بودجه به طور غیرمعقول و نامناسبی بزرگ و وسوسه‌انگیز است و این توهم را ایجاد می‌کند که مبادا دقت کافی در تنظیم آن نشده باشد.
در این مورد مخصوصا به نکاتی می‌پردازم که سالیان دراز به امور مربوط به آن سر و کار داشته‌ام و از کم و کیفیت آن به خوبی مطلع می‌باشم این امور که اقلام مربوط به آن در من ایجاد وسوسه می‌کند در درجه اول عبارتند از ارقام و اقلام مربوط به توتون و چای که شخصا با همه جنبه‌های مختلف و متنوع این دو محصول عمده از قبیل کشت و برداشت محصول و فروش برگ به دولت یا بخش‌های خصوصی و میزان هزینه و مصرف تقریبی و میزان درآمد حاصله و هزینه‌های لازمه و وضع کشاورزان و کارگران و متخصصین این دو محصول آشنایی کامل دارم و همچنین اقلام وارده در بودجه راجع به امور آب و آبیاری در منطقه سپیدرود و وضع برق منطقه گیلان، و نحوه اداره این دو سازمان مهم در سنوات قبل و اختلاف در نوع اداری و بهره‌برداری و هزینه‌های متعلقه به آن در گذشته که به طور خصوصی اداره می‌شود و حال که به وسیله وزارت آب و برق اداره می‌شود. اینک به ترتیب به بررسی اجمالی مطالب فوق پرداخته و سپس نظر خود را با توجه به ارقام و اعداد بودجه معروض می‌دارم.
وضع استان گیلان با توجه به آب و هوای آن بر اثر مجاورت با دریا و کثرت باران و کمی نوسانات درجه حرارت این منطقه را در ردیف مناطق کشاورزی قرار می‌دهد گیلان از این حیث جز با مازندران به هیچ یک از نقاط ایران شباهت ندارد.
معمولاً به محض اینکه گفته شود فلان شهر یا فلان استان یک منطقه کشاورزی است بلافاصله انظار و اذهان متوجه بدهات و قصبات و مزارع می‌شود و چنین به نظر می‌رسد فعالیت‌های کشاورزی آن منطقه فقط وسیله تامین معیشت کشاورزان است در حالیکه چنین نیست زیرا محصولات کشاورزی در منطقه که اصطلاحاً منطقه یا استان کشاورزی اطلاق می‌شود به معیشت و فعالیت بازرگانی و حیات اجتماعی همه مردم شهرنشین آن منطقه نیز ارتباط مستقیم دارد در عین حال بر حسب نوع محصول کشاورزی به هیچ‌وجه با فعالیت و حیات صنعتی و ماشینی در همان منطقه مانعه الجمع نیست.
گیلان مخصوصاً از جهتی که مورد بحث بنده است مصداق واقعی همین مفهوم است زیرا محصولات آن از جمله دو محصول بسیار مهم و عمده آن یعنی توتون و چای علاوه بر اینکه مستقیماً در حیات و معیشت و فعالیت‌های اجتماعی مردم شهرنشین و رواج کسب و کار آنان ارتباط مستقیم دارد اساسا از عوامل اساسی تولید بخش‌های خصوصی صنعتی نیز بوده و هست (صحیح است). بنابراین همانطور که نمی‌شود بر حسب نوع محصول فعالیت‌های کشاورزی به همان محصول محسوب داشت به همان ترتیب نیز نمی‌توان این فعالیت‌های کشاورزی را صرفا در محدوده دهات مورد بحث قرار داد و تأثیر آن را در معیشت مردم شهرنشین انکار نمود.
از عوامل اساسی نظم در تولیدات که در دنیای امروز کاملاً معتبر و شناخته شده است یکی این است که فاصله منابع مواد اولیه با کارخانه‌جاتی که آن محصول را به صورت فرآورده‌های صنعتی تحویل می‌دهد بسیار کم باشد.
شاهد صدق عرایض بند سال‌های متمادی، مطالعه در تعیین منطقه احداث کارخانه‌جات ذوب آهن ایران است که بالاخره مقرر شد در جایی احداث شود که مواد اولیه مربوط به این صنعت نزدیک‌تر باشد.
شهرستان صومعه‌سرا و فومنات در استان گیلان از حیث تولید توتون سیگار در کشور ما ممتاز است (صحیح است) مصلحت اقتصادی و اجتماعی ایجاب می‌کرد کارخانه‌جات توتون بری و سیگارت‌سازی در همان شهرستان‌ها یعنی در مجاورت مواد اولیه باشد ولی فعلا این کارخانه‌جات در تهران دایر است در نتیجه صدها خانواده کارگر و کشاورز توتونکار که در این امر صلاحیت کافی داشتند از اشتغال در کارخانه مزبور محروم مانده‌اند.
می‌گویند برگ توتون در رطوبت هوای گیلان قبل از اینکه در کارخانه تبدیل به سیگار شود ضایع می‌شود این حرف به فرض منطقی باشد دلیل بسیار ضعیفی است با احداث دستگاه حفظ درجه حرارت در انبارهای مناطق کشت رفع این نقیصه می‌شود و برگ توتون از اول برداشت محصول تا پایان کار به خوبی محفوظ می‌ماند به این دلیل نایز نباید هزاران خانواده کارگر و کارمند را وادار به اقامت در تهران و هزینه گزاف حمل و نقل توتون را تحمل و در پایان کار به مصرف‌کننده تحمیل نمود.
لابد از دلایل ضعف مدیریت این دستگاه است که پس از مدتی که قرار شد کارخانه خشک کننده برگ توتون در محل تولید نصب کنند به جای اینکه چنین کارخانه‌ای در منطقه صومعه‌سرا احداث کنند در مدخل شهر رشت شروع به تاسیس کرده‌اند که مورد اعتراض شهردار رشت قرار گرفته است.
رقمی که به عنوان کمک به دولت از درآمد فروش سیگار در بودجه ذکر شده است ۴۵۶۱۲۰۰۰۰۰ ریال است شاید آقایان محترم تصور بفرمایند محصولی که چنین رقمی عاید صندوق می‌نماید لابد کشاورزش در ناز و نعمت و در کمال رفاه زندگی می‌کند ولی متاسفانه به کلی وضع غیر از این است تا جایی که بنده اطلاع دارم در مورد توتون و چای طرز عمل دولت بیشتر جنبه استثمار و بهره‌کشی از کشاورز دارد تا جنبه ارشاد و هدایت در جهت بهبود و توسعه تولید و این درست خلاف مصلحت ملی و عدم درک نیات بلند شاهانه است.
در این باب ارقام و اعداد از بند رساتر و صریح‌تر حرف می‌زنند قیمت برگ توتون که به کشاورز پرداخت می‌شود به حدی کم است که کشاورز نه به دلیل علاقه اصولی به این محصول و تامین حداقل معیشت خود بلکه صرفا به دلیل اینکه بتواند حداقل مقداری از وام‌های عقب‌افتاده خود را بپردازد به کشت توتون اقدام می‌کند.
در چنین شرایطی که کشاورز توتونکار از حداقل لوازم زندگی محروم است آیا انصاف اقتضا نمی‌کند دولت اندکی از جنبه تجاری و انتفاعی این کار بکاهد و به جنبه ملی و میهنی آن توجه کند.
تردید نیست که اگر مبلغ بسیار ناچیزی از اعتبار رقم بسیار بزرگ که به عنوان کمک بدرآمد دولت از فروش فرآورده محصول توتون در بودجه قید شده کاسته شود و این مبلغ ناچیز از طریق افزایش نرخ برگ توتون به بهبود و توسعه سطح کشت و به بالا رفتن سطح زندگی کشاورزی کمک موثری می‌نماید.
درباره چای چیزی که باید از لحاظ وضع کشاورزان عرض کنم تقریبا مشابه عرایض بنده در مورد کشاورزان توتون است. ایجاد کشاورزی و صنعت چای در گیلان در حدود پنجاه سال سابقه دارد که بحث در جزئیات آن ضرورت ندارد بهتر است برای جلوگیری از تفصیل و اطناب راجع به سنوات اخیر صحبت کنم.
در سال ۱۳۳۷ وضع کشاورزان و کارگران و باغداران چای بسیار یاس‌آمیز بود به طوری که قبلاً من عرض کردم چون این دو محصول فقط با اساس زندگی عده زیادی از کشاورزان سروکار ندارد. بلکه در وضع عمومی مردم شهرها نیز مستقیماً مؤثر است دامنه این یأس و ناامیدی از دستگاه‌های مسئول گسترش یافته و به شهرها نیز کشیده شده در نتیجه مردم در تلگرافخانه‌های مناطق چای‌خیز متحصن به ملجا و پناهگاه ملت یعنی به پیشگاه مبارک ملوکانه ملتجی شدند و به دستور شاهنشاه مقرر شد به وضع کشاورزان و باغداران چای رسیدگی و برای این کار سازمان خاصی تشکیل شود (صحیح است) تشکیل سازمان چای به امر شاهنشاه معظم از اقدامات بسیار مهم بود که در آن سال انجام گرفت حسب‌الامر مبارک سازمان چای موظف شد از سقوط باغداران و چایکاران در ورطه یاس و حرمان جلوگیری کنند و به وضع چای کشور بهبود بخشند (صحیح است) با تشکیل این سازمان امور چای کشور وضع دیگری به خود گرفت و به تدریج رو به توسعه و بهبود نهاد مقایسه که در سال‌های ۱۳۳۷ تا سال ۱۳۴۵ در دست است معرف این توسعه است: به شرح زیر
۱- اراضی تحت کشت در سال ۱۳۳۸ در ۸۹۹ قریه به تعداد ۴۶۲۸۴ قطعه به مساحت ۱۸۸۳۷ هکتار.
- اراضی تحت کشت در سال ۱۳۴۴ در ۱۰۰۳ قریه به تعداد ۶۸۷۴۳ قطعه به مساحت ۲۵۰۷۹ هکتار.
۲- میزان برداشت محصول در سال ۱۳۳۷ در یک هکتار به طور متوسط ۱۲۱۲ کیلو برگ سبز.
- میزان برداشت محصول در سال ۱۳۴۵ در یک هکتار به طور متوسط ۳۵۵۲ کیلو برگ سبز.
۳- محصول چای کشور در سال ۱۳۳۷-۴۵۰۰ تن.
- محصول چای کشور در سال ۱۳۴۵-۱۸۰۰۰ تن محصول چای کشور در مدت نه سال سه برابر افزایش یافته است و در این نه سال مبلغ ۲۵۲۰۰۰۰۰۰۰ ریال سازمان چای علاوه بر تامین هزینه اداری و تاسیسات کمک به درآمد عمومی کشور نموده است.
آنچه عرض شد مربوط به کمیت چای که می‌بینم تحت توجهات و اوامر شاهنشاه و فعالیت سازمان چای در ظرف چند سال رقم تولید و سطح کشت افزایش یافته در نتیجه رقم قابل‌توجهی از مصرف ارزی کشور صرفه‌جویی شده است.
نایب رئیس- وقت شما تمام شده ولی آقای یوسفی وقتشان را در اختیار شما گذاشته‌اند که می‌توانید استفاده کنید.
صادق سمیعی- متشکرم و از جناب آقای یوسفی هم تشکر می‌کنم. ولی پیشرفت چای کشور صرفاً در مورد کیفیت آن نبوده بلکه در کیفیت و چگونگی آن نیز با رهبری صحیح پیشرفت‌های مهمی حاصل گردید (صحیح است).
در اینجا لازم می‌دانم به عرض نمایندگان محترم برسانم در تابستان سال جاری که در سمپوزیم چای در ایران تشکیل شد، عده از کارشناسان برجسته چای کشورهای جهان به ایران آمدند و از نزدیک کارخانجات و مزارع چای ایران را بازدید نمودند بسیار مناسب می‌دانم نظر بعضی از این متخصصین برجسته را که در کار خود معروفیت بین‌المللی دارند به عرض حضار محترم برسانم:
نظر آقای زینی اوغلو مشاور انحصار چای ترکیه به این شرح است:
اینجانب شخصا از اینکه بین چایسازان ایرانی در کارخانه کهنسال می‌باشم لذت می‌برم. در این کارخانه فرصتی دست داد که چای خشک بسیار مرغوب و پیچیده و زردار با رویت عالی و رنگ‌مشکی مشاهده نمایم به مدیر و سایر کارکنان کارخانه برای موفقیتی که در ساخت چای احراز نموده‌اند تبریک می‌گویم.
نظر آقای دکتر حسن رئیس انستیتوی تحقیقاتی چای پاکستان به شرح زیر است:
«در بازدید از کارخانه امامی» از مشاهده این کارخانه و چای استحصالی آن بی‌نهایت مسرورم و از نحوه کار و ترتیب و تنظیم و اداره این کارخانه و فعالیتی که در ساخت چای می‌شود ستایش می‌نمایم. اطمینان دارم که چای ایران خواهد توانست در بازار جهانی رقابت نماید شخص و یا اشخاصی که این سازمان را اداره می‌نماید قابل تقدیر می‌باشد.»
نظر آقای پرفسور س. آر. هارلر:
«سمپوزیوم چای که هم‌اکنون کنفرانس خود را در ایران تشکیل دادند از کارخانه طلارسر بازدید نمودند:
برگ‌های مورد استفاده برای ساخت چای به مراتب بهتر از برگ‌های مورد عمل در آسام هندوستان است.
طرز عمل کارخانه در هر مرحله از پلاس تا کیسه‌گیری مرتب و صحیح بوده که نتیجه آن استحصال چای مرغوب با رویت عالی و طبخ خوب می‌باشد. از زحماتی که برای صنعت چای در ایران متحمل می‌شوید سپاسگذارم» مخصوصا توجه خانم‌ها و آقایان محترم را به نظر آقای پرفسور هارلر که از بزرگترین متخصصان چای جهان است. جلب می‌کنم زیرا اظهار نظر این کارشناس عالیقدر درباره کشاورزی و صنعت چای کشور برای ما ملت ایران و بالاخص کشاورزان چای موجب افتخار است و این افتخار را سازمان چای کشور که بنا به امر مبارک ملوکانه تاسیس یافته نصیب کشور ما کرد مانند همه افتخارات سنوات اخیر مولود ارشاد و رهبری شاهنشاه عالیقدر ما است.
در اینجا بدون تردید یک سوال در ذهن حضار محترم مطرح می‌شود که سوالی است بسیار مهم و بسیار جالب توجه سوالی است که ظاهرا جواب ندارد ولی واقعاً و حقیقتا جواب دارد و جواب آن را فقط اهل فن می‌داند سوال بسیار مهم است و جواب آن هم مطابق سوال یعنی بسیار مهم این سوال مهم را خودم از طرف آقایان مطرح و سپس جواب آن را عرض می‌کنم و تمنی دارم عنایت و توجه بفرمایید سوال این است این چای زرین و شفاف و عالی که متخصصان و کارشناسان خارجی درباره آن داد سخن داده‌اند کجا است؟
و چرا به دست ما نمی‌رسد آیا واقعاً آن چای مرغوب و زرین و مشکی و با رویت عالی که موجب ستایش و تحسین کارشناسانی از قبیل پروفسور هارلر که معروفیت بین‌المللی دارند قرار گرفته همین چای داخلی وطن ما است؟ اگر هست چرا این محصول مرغوب را نمی‌بینیم. آنچه می‌بینیم و آنچه از چای داخله شنیده‌ایم غیر از این است.
سوالی است بسیار مهم و منطقی طراحان چنین سوالی حقیقتا در آنچه به نام سوال در ذهن خود طرح می‌کنند محق می‌باشند حتی خودم که در این کار کاملاً وارد هستم غالباً در بیشتر موارد چنین چای را با این همه مرغوبیت در بازار و یا در دست مصرف‌کنندگان نمی‌بینم وقتی که بنده که در این کار بصیرت کامل و کافی دارم چنین باشم قضاوت دیگران طبعا این خواهد بود که آنچه کارشناسان خارجی گفته‌اند فقط یک سلسله تعارفات معموله است. و چای داخله نه تنها ارزش آشامیدن بلکه ارزش رویت را ندارد.
اما اجازه بدهید که جواب این سئوال مهم را عرض کنم، آنچه به عرض رسید عین حقیقت است و آنچه کارشناسان خارجی گفته‌اند نیز کاملا حقیقت دارد ولی در کارخانه چای درست در لحظه‌ای که چای از ماشین چای خشک‌کنی خارج می‌شود زیرا آنچه در این لحظات از ماشین خارج می‌شود واقعاً چای مطلوب و مرغوب و خالص است ولی از این لحظه به بعد یعنی از پای ماشین چای تا منزل مصرف کننده که خارج از بد و اختیار کشاورز است آنچنان تحولات و دگرگونی‌هایی در وضع این محصول ممتاز و عالی رخ می‌دهد که در موقع مصرف با آنچه که در اول بوده است فرق دارد.
چای محصولی است بسیار لطیف و معطر که مانند هر محصول معطر و لطیف از اشیاء مجاور متاثر می‌شود و تغییر ماهیت می‌دهد شما اگر مقداری عطر و اودکلن را در شیشه یا داروی غیرمعطر یا احیانا بد بو بریزید و یا اصولا در شیشه را باز بگذارید پس از مدت کوتاهی عطر آن زایل خواهد شد آنچه به نام چای داخله در بازار عرضه می‌شود با آنچه که به همین نام در کارخانه چای بلافاصله پس از به دست آمدن مورد تایید و تحسین کارشناسان خارجی قرار گرفته اختلاف فاحشی دارد که این اختلاف مربوط به خود چای نیست بلکه مربوط به نحوه جمع‌آوری و بسته‌بندی در گونی‌ها و طرز عمل و نگهداری آن در انبارهای کثیف و نحوه غربال‌کاری و طبقه‌بندی آن به وسیله کارگران غیر وارد و آن هم با وسایل غیرفنی و ابزارها و ادوات غیربهداشتی و آلوده است.
چای کشور عزیز ما از پای کارخانه تا موقع خورده فروشی و پای سماور مصرف‌کننده چنان کثیف و آلوده می‌شود که نه تنها رنگ و عطر خود را از دست می‌دهد بلکه به کلی قلب ماهیت می‌نماید.
پس از اینکه به این سوال پاسخ داده شد یک سوال دیگر که مولود این جواب است مطرح می‌شود و آن سوال این است چرا باید اینطور بشود؟ چرا دولت برای رفع این نقایص اقدام نمی‌نماید؟ چرا اصولا موجب می‌شوند چای وطن ما که ثمره فعالیت و تلاش ده‌ها هزار کارگر و کشاورز وطن‌پرست و شاهدوست است بدنام شود جواب این سوال آسان است سازمان چای یک سازمان دولتی است و دولت نیز به طوری که در مورد توتون به عرض حضار محترم رسید به جای اینکه به پیروی از نیات مقدس شاهنشاه معظم در راه تأمین رفاه و آسایش طبقه تولید کننده و توسعه و بهبود محصول اقدام نماید در فکر بهره‌کشی و استثمار از طبقه تولیدکننده است.
دولت برگ سبز چای را به قیمت ناچیزی از کشاورز می‌خرد قیمتی که به هیچ وجه متناسب با ارزش کار کشاورز و هزینه استحصال چای نیست و پس از به دست آمدن محصول نیز هیچگونه وسایل مراقبت فنی و علمی در حفظ مرغوبیت آن به عمل نمی‌آورد زیرا حفظ و حراست این محصول لطیف و معطر مستلزم تهیه انبارهای فنی و وسایل و عواملی است که هزینه آن از درآمد دولت می‌کاهد.
حضار محترم لابد بسته‌بندی‌های چای خارجه را ملاحظه فرموده‌اند چای خارجه معمولا در محفظه کاملاً پوشیده و محکم و در لایه از کاغذ سربی پیچیده و چنان محفوظ عرضه می‌شود که به محض اینکه در قوطی آن را باز می‌کنیم عطر عالی و مطبوع آن شاه‌ها را نوازش می‌دهد. برای اینکه مقایسه‌ای با طرز نگهداری چای شده باشد از آقایان خواهش می‌کنم تشریف ببرند انبارهای دولتی چای ما را در تهران ملاحظه فرمایند گونی‌های چای مانند گونی‌های زباله روی هم چیده شده و کارگرانی که آنها را باز و طبقه‌بندی و در معرض هوای آزاد و یا در داخل هوای کثیف انبار غربال می‌کنند چنان آنها را لگدمال می‌نمایند که انسان از دیدن آن مشمئز می‌شود متاسفانه این کارها برای دولت مهم و مورد توجه نیست مهم این است که رقم کمک سازمان چای به دولت در متن بودجه کل کشور بزرگ باشد هر چه بزرگتر بهتر تصریح می‌کنم که این کاربر خلاف نیات بلند و مقدس شاهنشاه ما است که اساسا سازمان چای را مامور خدمت به توسعه کشت و بهبود چای و رفاه طبقه کشاورز و کارگر چای فرمودند نه مامور جمع‌آوری پول بیشتر برای بالا بردن سطح ارقام بودجه آن هم به قیمت لطمه زدن به یکی از اقلام مهم محصول وطن. سوال می‌کنم اگر از رقم ۶۱۰۵۷۳۰۰۰ ریال که از این رهگذر باید عاید دولت شود منبع ناچیزی به افزایش قیمت برگ سبز و ایجاد تأسیسات فنی برای حفظ مرغوبیت چای اختصاص یابد آیا به تحقق نیات بلند و مقدس شاهنشاه آریامهر که همواره تأمین رفاه کارگر و کشاورز و حفظ مرغوبیت محصولات وطن را تاکید می‌فرمایند کمک نمی‌شود؟ آیا بهتر نیست دولت اصولا بیشتر به فکر بالا بردن سطح زندگی مردم و تامین و رفاه و آسایش عمومی و حفظ مرغوبیت محصولات وطن باشد؟ تا به فکر ازدیاد درآمد خود به صورت یک بازرگان سودجو.
البته جواب دولت این است که درآمدهای پیش‌بینی شده در راه تأمین رفاه مردم مصروف می‌شود من منکر این مطلب نیستم که علی‌الاصول باید عواید حاصله صرف چنین کاری بشود ولی به عنوان نمونه می‌خواهم این سوال را مطرح کنم مثلا شهرستانی چون صومعه‌سرا که منطقه کشاورزی بالاخص چای خیز و توتون خیز است در نتیجه یکی از منابع بسیار مهم تهیه این دو رقم بزرگ برای دولت محسوب می‌شود چه سهمی از عمران عمومی دولت دارد.
ای کاش جناب آقای نخست‌وزیر فرصت می‌داشتند به این شهرستان مسافرت می‌فرمودند و از نزدیک به وضع تاسف انگیز راه، بهداری و فرهنگ این منطقه آشنا می‌شدند در آن صورت قطعا قبول می‌فرمودند مردمی که این همه درآمد به صندوق دولت می‌پردازند از برنامه وسیع عمرانی کشور نصیبی ندارند.
مطالعه ارقام هزینه در مورد آب و برق منطقه سپید رود ممکن است در نظر کسانی که قبلاً از نحوه اجرای امور برق و آبیاری در گیلان بی‌اطلاع باشند هیچگونه تعجبی ایجاد نکند ولی برای بنده نه تنها حیرت‌انگیز بلکه واقعاً سرسام‌آور است. امور آبیاری و برق رشت قبل از تأسیس وزارت آب و برق به وسیله مردم شهر اداره می‌شود بدین معنی کار آب‌رسانی به کشاورزان و مزارع گیلان که اینک از وظایف سازمان آب منطقه سپیدرود است به عهده عده از معتمدین گیلان محول می‌شد آن عده فقط دو اطاق در قسمت شمالی ساختمان استانداری در اختیار داشتند با همکاری دو سه نفر محاسب و عضو به این امور رسیدگی می‌کردند.
ممکن است سوال بفرمایید که این کار مهم چطور اداره می‌شد و وسعت تأسیسات اداری آن چه اندازه بود. ولی تعجب خواهید کرد اگر بشنوید اصولاً تشکیلات مفصلی نداشت اولاً هیات امناء آب که دو نفر از اعضاء آن هیات این جانب و جناب آقای فیاض نماینده محترم لاهیجان فعلاً در محضر آقایان هستیم افتخاراً خدمت نموده و حقوقی نمی‌گرفتند ثانیا در فصل آبیاری و در مواردی که کنترل در توزیع و تقسیم آب در مناطق وسیع کشاورزی ضرورت داشت چند نفر آبیار و عده کارگر ساده با ایجاد سدهای چوبی و تغییر مسیر آب و هدایت آن به مزارع مورد احتیاج این وظیفه مهم را انجام می‌دادند در بعضی مواقع این سدهای چوبی بر اثر فشار آب ناشی از سیلاب‌های غیرمنتظره می‌شکست و این کار تجدید می‌شد ولی به هر حال این امر مهم با همین کادر اداری و کارگری محقر و ادوات ساده انجام می‌شد و این کار با همه اهمیت آن فقط با اعتبار سالیانه قریب به ششصد هزار تومان انجام می‌شد که در بعضی از سنوات وصول این مبلغ آب بهاء از زارعین مقدور نمی‌گردید مع‌الوصف نقیصه در این کار رخ نمی‌داد توجه آقایان محترم را به این نکته بسیار مهم جلب می‌کنم که در آن موقع سد عظیم شهبانو فرح که از مظاهر برجسته عنایات شاهنشاه به مردم گیلان است احداث نشده بود و به همین دلیل توزیع و تقسیم عادله آب بدون اتکاء به ذخیره عظیم دریاچه سد فعلی دشوارتر و متضمن هزینه بیشتر بوده ولی پس از تاسیس سد شهبانو و احداث شبکه‌های بتونی و مقاوم طبعا توزیع و تقسیم آب باید سهل‌تر و با هزینه کمتر صورت گیرد ولی متاسفانه به جای ششصد هزار تومان بودجه آبیاری سابق مبلغ ۱۹۱۶۰۰۰۰۰ ریال بابت آب‌بهاء از کشاورزان وصول می‌شود و از این مبلغ ۱۰۸۸۹۴۰۰۰ ریال هزینه جاری هزینه‌های فروش- هزینه‌های اداری در بودجه پیش‌بینی شده است چرا؟ دلیلش آشکار است در آن موقع همین موسسه را عده از مردم گیلان به عنوان هیات امناء آبیاری به طور افتخاری بدون دریافت حقوق و پاداش در دو سه اطاق که در داخل استانداری بود اداره می‌کردند ولی الان ساختمان‌های مجلل و متعدد و مدیر کل و رؤساء و گروهی مهندس و متخصصین و مساح و کارشناس و با حقوق‌های گزاف و کارمندان و تشکیلات بسیار مفصل با اتومبیل‌های متعدد این وظیفه و تشکیلات بسیار مفصل با اتومبیل‌های متعدد این وظیفه را انجام می‌دهند کار پرداخت حقوق‌های گزاف در سازمان آب سفیدرود چنان بالا گرفته که عده از کارمندان موسسات دولتی و خصوصی گیلان با تلاش و تکاپوی فراوان به سازمان آب منتقل می‌شوند کما اینکه سال گذشته که اینجانب وظیفه مدیریت عامل شیر و خورشید رشت را مستقیماً عهده‌دار بودم از چهار نفر کارمند شیر و خورشید رشت سه نفرشان برای کسب حقوق گزاف این موسسه مفید و مهم را ترک نموده و به سازمان آب منتقل شده‌اند زیرا موسسه شیر و خورشید به رعایت دستور کلی و روش خاص و تحسین‌انگیز جناب آقای دکتر خطیبی ناچار بود در هزینه پرسنلی کمال دقت و امساک مرعی دارد.
نایب رئیس- آقای سمیعی وقت شما تمام شد.
صادق سمیعی- اگر اجازه بفرمایید پنج دقیقه دیگر به بیاناتم ادامه بدهم.
نایب رئیس- طبق آیین‌نامه بیانات قبل از دستور بیش از یک ساعت مجاز نیست بقیه بیانات خودتان را به وقت دیگری موکول کنید.
صادق سمیعی- بنابراین بنده بقیه عرایضم را راجع به آب و برق سفیدرود و طرز اداره کردن آن را به بعد موکول می‌کنم که ملاحظه بفرمایید چقدر فرق دارد آنچه که مردم اداره می‌کردند با حالا که دستگاه آب و برق اداره می‌کند و مقدار بودجه آن که چقدر سرسام‌آور است (احسنت)
- طرح و تصویب گزارش شور دوم کمیسیون نظام راجع به اضافه شدن یک تبصره به ماده ۱۱۳ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی و ارسال به مجلس سنا
۳- طرح و تصویب گزارش شور دوم کمیسیون نظام راجع به اضافه شدن یک تبصره به ماده ۱۱۳ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی و ارسال به مجلس سنا نایب رئیس- وارد دستور می‌شویم گزارش شور دوم لایحه مربوط به اضافه شدن یک تبصره به مادۀ ۱۱۳ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی مطرح است قرائت می‌شود.
گزارش شور دوم از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی
تیمسار سپهبد کاتوزیان معاون وزارت جنگ لایحه مربوط به الحاق یک تبصره به مادۀ ۱۱۳ قانون استخدام نروهای مسلح شاهنشاهی مطرح است قرائت می‌شود.
گزارش شور دوم از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی
کمیسیون نظام در جلسه ۱۶ اسفند ماه ۱۳۴۶ با حضور تیمسار سپهبد کاتوزیان معاون وزارت جنگ لایحه مربوط به الحاق یک تبصره به ماده ۱۱۳ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی را که گزارش شور اول آن به شماره ۲۳۳ چاپ شده برای شور دوم رسیدگی قرارداد و گزارش شور اول را عینا تصویب کرد.
اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
ماده واحده- تبصره زیر به عنوان تبصرۀ ۴ به مادۀ ۱۱۳ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی اضافه می‌شود:
- تبصره ۴- در غیاب هر یک از مقامات عضو هیات رسیدگی معاونان آنان شرکت خواهند نمود. مشروط بر اینکه اکثریت کمیسیون از مقامات مندرج در ماده فوق باشد.
نایب رئیس کمیسیون نظام- سرلشکر نکوزاد.
گزارش شور دوم از کمیسیون امور استخدام و سازمان‌های اداری به مجلس شورای ملی
کمیسیون امور استخدام و سازمان‌های اداری با حضور نماینده دولت لایحه مربوط به الحاق یک تبصره به ماده ۱۱۳ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی را برای شور دوم مورد رسیدگی قرارداد و گزارش کمیسیون نظام را تایید و تصویب کرد.
اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون امور استخدام و سازمان‌های اداری – دیهیم.
نایب رئیس- ماده واحده مطرح است نظری نیست؟ (اظهاری نشد در کلیات آخر لایحه نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به ماده واحده و کلیات آخر آن رای می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
- تصویب صورت جلسه بعد از ظهر شنبه نوزدهم اسفند
۴- تصویب صورت جلسه بعد از ظهر شنبه نوزدهم اسفند
نایب رئیس- صورت جلسه عصر شنبه خدمت خانم‌ها و آقایان توزیع شده نسبت به این صورت جلسه نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه تصویب می‌شود.
- طرح و تصویب گزارش کمیسیون کشاورزی مربوط به اصلاحات مجلس سنا در لایحه قانونی اصلاح پاره‌ای مواد و الحاق مواد جدید به قانون تأسیس صندوق توسعه کشاورزی ایران و ارجاع مجدد به مجلس سنا
۵- طرح و تصویب گزارش کمیسیون کشاورزی مربوط به اصلاحات مجلس سنا در لایحه قانونی اصلاح پاره‌ای مواد و الحاق مواد جدید به قانون تأسیس صندوق توسعه کشاورزی ایران و ارجاع مجدد به مجلس سنا
نایب رئیس- گزارش کمیسیون کشاورزی راجع به اصلاح پاره‌ای از مواد و الحاق مواد جدید به قانون تاسیس صندوق توسعه کشاورزی ایران مطرح است قرائت می‌شود.
گزارش از کمیسیون کشاورزی به مجلس شورای ملی
کمیسیون کشاورزی در جلسه مورخ ۵ اسفند ماه ۱۳۴۶ با حضور نماینده دولت لایحه شماره ۴۴۴۹۶-۲ /۹ /۱۳۴۶ راجع به اصلاح پاره از مواد و الحاق مواد جدید به قانون تاسیس صندوق توسعه کشاورزی ایران را که قبلاً در مجلس شورای ملی تصویب و در مجلس سنا اصلاح گردیده بود مورد رسیدگی قرار داد و با اصلاحات مجلس سنا موافقت به عمل آورد ضمنا به عنوان اصلاحات عبارتی در ماده ۷ اصلاحی و تبصره آن همچنین در ماده ۹ الحاقی بعد از کلمه صندوق عبارت (توسعه کشاورزی ایران) حذف شد.
اینک گزارش آن به شرح زیر تقدیم مجلس شورای ملی می‌گردد.
مادۀ واحده- مواد یک و دو و چهار و هفت و هشت قانون تأسیس صندوق توسعه کشاورزی ایران مصوب ۲۹ /۱۰/ ۱۳۴۵ اصلاح و سه ماده و سه تبصره به قانون مزبور الحاق می‌گردد:
الف- مواد اصلاحی:
مادۀ ۱- به منظور تشویق سرمایه‌گذاری‌های خصوصی در امر کشاورزی و دامپروری و بسط و ترویج کشاورزی تجاری و عمران اراضی به اثر و موات از لحاظ کمک به توسعه اقتصادی کشور و تأمین مواد غذایی بیشتر و تهیه مواد اولیه صنایع کشاورزی و توسعه صادرات محصولات کشاورزی موسسه‌ای مستقل به نام صندوق توسعه کشاورزی ایران که در این قانون صندوق نامیده می‌شود تشکیل می‌گردد وظیفه اصلی این قانون سرمایه‌گذاری از طریق مشارکت و یا پرداخت وام و اعطاء اعتبار و نظارت در مصرف صحیح وام‌ها و اعتباراتی است که برای انجام هدف‌های فوق از طریق صندوق داده می‌شود.
مادۀ ۲- سرمایه اولیه صندوق مبلغ یک میلیارد ریال است که تماماً متعلق به دولت بوده و سازمان برنامه سرمایه مزبور را از محل اعتبارات عمرانی کشور تأمین خواهد نمود.
- تبصره- تغییر سرمایه صندوق به ترتیبی خواهد بود که در اساسنامه پیش‌بینی خواهد شد.
مادۀ ۴- صندوق مشمول قوانین و آیین‌نامه‌های عمومی مربوط به موسسات دولتی و موسساتی که در قانون صریحا از صندوق اسم برده شده باشد و در مواردی که در این قانون و اساسنامه پیش‌بینی شده مشمول مقررات قانون بانکی و پولی کشور می‌باشد.
جمع اعتبارات و وام‌های اعطایی صندوق به یک شخص حقیقی یا حقوقی ممکن است با موافقت شورای پول و اعتبار از حد نصاب مذکور در بند ۳ مادۀ (۶۵) قانون بانکی و پولی کشور تجاوز کند.
مادۀ ۷- صندوق شرکت سهامی است و حدود عملیات و اختیارات و ارکان آن طبق اساسنامه است که ظرف شش ماه پس از تصویب این قانون از طرف وزارت کشاورزی تنظیم و پس از تصویب شورای پول و اعتبار و کمیسیون‌های کشاورزی و دارایی و امور استخدام و سازمان‌های اداری مجلسین قابل اجرا خواهد بود تا زمانی که اساسنامه مذکور به تصویب کمیسیون‌های فوق‌الذکر نرسیده است اساسنامه مصوب شورای پول و اعتبار قابل اجرا است.
هر گونه تغییر و اصلاح در اساسنامه مزبور باید از طریق کمیسیون‌های یاد شده به عمل آید.
- تبصره- نمایندگان صاحبان سهام در مجامع عمومی عادی و فوق‌العاده صندوق عبارتند از وزیر کشاورزی و وزیر دارایی و وزیر آب و برق و وزیر اصلاحات ارضی و تعاون روستایی و وزیر تولیدات کشاورزی و مواد مصرفی و وزیر منابع طبیعی و مدیرعامل سازمان برنامه.
ریاست مجامع عمومی فوق الذکر را وزیر کشاورزی عهده دار خواهد بود.
مادۀ ۸- رئیس کل صندوق به پیشنهاد وزیر کشاورزی و تصویب هیات وزیران طبق فرمان ملوکانه برای مدت سه سال منصوب می‌شود و انتخاب مجدد او بلامانع است.
ب- مواد الحاقی
مادۀ ۹- صندوق دارای شورایعالی مرکب از نه نفر خواهد بود.
شرایط عضویت و وظایف و اختیارات شورایعالی را اساسنامه صندوق تعیین خواهد کرد.
- تبصره- عضویت رئیس کل بانک مرکزی ایران و رئیس کل بانک کشاورزی ایران در شورایعالی صندوق بلامانع است.
مادۀ ۱۰- صندوق می‌تواند برای تامین هدف‌های خود با تصویب مجمع عمومی صاحبان سهام حداکثر تا مبلغ هم ارز دویست میلیون دلار وام یا اعتبار طبق شرایط مذکور در قانون نحوه خرید ماشین‌آلات و سایر لوازم برای اجرای طرح‌های مصوب برنامه‌های عمرانی کشور مصوب خرداد ماه ۱۳۴۵ تحصیل نماید و دولت مجاز است وام یا اعتبار مزبور را تضمین نماید.
مادۀ ۱۱- به صندوق اجازه داده می‌شود برای انجام وظایف محوله اوراق بهاداری به نام اوراق قرضه توسعه کشاورزی به میزان حداکثر پنج میلیارد ریال پس از تصویب مجمع عمومی بر طریق برنامه و شرایطی که مجمع عمومی صندوق تعیین خواهد کرد به مدت حداقل سه سال و با بهره‌ای که به پیشنهاد صندوق و موافقت شورای پول و اعتبار تعیین خواهد شد منتشر نماید و دولت مکلف است بازپرداخت اصل و بهره اوراق مزبور را ضمانت نماید.
- تبصرۀ ۱- اوراق مذکور در این مادۀ و بهره‌های متعلق به آن از پرداخت هر گونه مالیات و عوارض معاف است اعم از اینکه بهره متعلق به اشخاص حقیقی یا حقوقی باشد.
- تبصرۀ ۲- اوراق قرضه موضوع این مادۀ مشمول مادۀ (۹۸) قانون کیفر عمومی است.
مخبر کمیسیون کشاورزی- مهندس ریاحی.
گزارش از کمیسیون دارایی به مجلس شورای ملی
کمیسیون دارایی در جلسه مورخ ۱۰ /۱۲ /۴۶ با حضور نماینده دولت لایحه اصلاح پاره‌ای از مواد و الحاق مواد جدید به قانون تاسیس صندوق توسعه کشاورزی ایران را که از مجلس سنا با اصلاحاتی اعاده گردیده بود رسیدگی و مصوبه کمیسیون کشاورزی را تصویب کرد.
اینک گزارش آن تقدیم مجلس شورای ملی می‌گردد.
مخبر کمیسیون دارایی- دکتر رفیعی.
گزارش از کمیسیون برنامه به مجلس شورای ملی
کمیسیون برنامه در جلسه یکشنبه ۱۳ /۱۲ /۴۶ با حضور نماینده دولت لایحه بازگشته از مجلس شنا راجع به اصلاح پاره‌ای از مواد و الحاق مواد جدید به قانون تاسیس صندوق توسعه کشاورزی ایران را مورد رسیدگی قرارداد و با اصلاحات مجلس سنا موافقت و مصوبه کمیسیون کشاورزی را تصویب کرد.
اینک گزارش آن به مجلس شورای ملی تقدیم می‌گردد.
مخبر کمیسیون برنامه- دکتر مهدوی.
نایب رئیس- نسبت به این لایحه و اصلاحات مجلس سنا نظری نیست؟
خواجه نوری- ممکن است لطفاً توضیح بدهند که بدانیم تغییراتی که مجلس سنا داده است چیست؟
دکتر یزدان‌پناه- جناب آقای رئیس بعداً دستور بفرمایید که اصلاحات مجلس سنا به لایحه ضمیمه باشد که بتوان مقایسه کرد.
نایب رئیس- آقای مخبر کمیسیون بفرمایید توضیح بدهید.
مهندس ریاحی- (مخبر کمیسیون کشاورزی)- اصلاحاتی که در مجلس محترم سنا به عمل آمده و اصلاحات عبارتی است و در کمیسیون مورد بررسی و تصویب قرار گرفت به این شرح است.
- در سطر پنجم مادۀ ۱ بعد از کلمه «صندوق» عبارت «سرمایه‌گذاری از طریق» اضافه شده.
- در سطر اول مادۀ ۳ بعد از کلمه «صندوق» عبارت «توسعه کشاورزی ایران» حذف شده.
- در سطر دوم مادۀ ۴ بعد از کلمه «صندوق» عبارت «توسعه کشاورزی ایران» حذف شده.
- در سطر دوم مادۀ ۷ بعد از کلمه «قانون» کلمه «اصلاحی» حذف شده است.
- در سطر دوم تبصره مادۀ ۷ بعد از کلمه «وزیر آب و برق» عبارت «و یک نفر از وزرا به انتخاب هیات دولت و مدیر عامل سازمان برنامه» به «وزیر اصلاحات ارشی و تعاون روستایی و وزیر تولیدات کشاورزی و مواد مصرفی و وزیر منابع طبیعی و مدیرعامل سازمان برنامه» تبدیل شده است.
- در سطر اول مادۀ ۸ بعد از کلمه «صندوق» «توسعه کشاورزی ایران» حذف شده.
- در سطر اول مادۀ ۹ بعد از کلمه «شورایعالی» عبارت «مرکب از ۹ نفر» اضافه شده.
- در سطر دوم مادۀ ۹ در اول سطر عبارت «تعداد اعضاء» به «شرایط عضویت» تبدیل شده.
- در سطر دوم تبصره مادۀ ۹ بعد از کلمه «صندوق» عبارت «توسعه کشاورزی ایران» حذف شده.
- در اول مادۀ ۱۰ بعد از کلمه «صندوق» عبارت «توسعه کشاورزی ایران» حذف شده.
- در اول مادۀ ۱۱ بعد از کلمه «صندوق» عبارت «توسعه کشاورزی ایران» حذف شده.
- در سطر دوم مادۀ ۱۱ بعد از کلمه «برنامه» عبارت «و شرایط مصوب شورایعالی صندوق زیر نظر هیات نظاری که شورایعالی» به «و شرایطی که مجمع عمومی صندوق» تبدیل شده است.
- در سطر چهارم مادۀ ۱۱ بعد از کلمه «صندوق» عبارت «توسعه کشاورزی ایران» حذف شده.
ملاحظه بفرمایید که اصلاحات عبارتی بوده است که کمیسیون این اصلاحات عبارتی را تصویب کرده است.
نایب رئیس- نسبت به گزارش کمیسیون‌ها نظری نیست؟ (اظهاری نشد) رای می‌گیریم به گزارش کمیسیون‌ها خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. برای تصویب مجدد به سنا فرستاده می‌شود.
- طرح و تصویب گزارش کمیسیون راه راجع به اصلاحات مجلس سنا در لایحه قانونی اصلاح ماده ۶ قانون هواپیمایی کشوری و ارجاع مجدد به مجلس سنا
۶- طرح و تصویب گزارش کمیسیون راه راجع به اصلاحات مجلس سنا در لایحه قانونی اصلاح ماده ۶ قانون هواپیمایی کشوری و ارجاع مجدد به مجلس سنا
نایب رئیس- گزارش کمیسیون‌های مربوط راجع به اصلاح ماده ۶ قانون هواپیمایی کشوری مطرح است، قرائت می‌شود.
گزارش از کمیسیون راه به مجلس شورای ملی
کمیسیون راه در جلسه ۲۶ بهمن ماه ۱۳۴۶ با حضور آقای دکتر گنجی معاون پارلمانی وزارت راه لایحه شماره ۵۰۰۲-۲۳ /۳ /۱۳۴۶ دولت راجع به اصلاح ماده ۶ قانون هواپیمایی کشوری مصوب ۲۸ /۴ /۱۳۲۸ را که قبال به تصویب مجلس شورای ملی رسیده و مجلس سنا در آن اصلاحاتی به عمل آورده بود مورد رسیدگی قرار داد و اصلاحات مجلس سنا را به استثناء حذف کلمه (داخلی) در بند ۸ مصوبه قبلی مجلس شورای ملی تایید و تصویب نمود.
اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
ماده واحده- ماده ۶ قانون هواپیمایی کشوری مصوب ۲۸ تیر ماه ۱۳۲۸ به شرح زیر اصلاح می‌شود:
ماده ۶- شورائی بنام شورایعالی هواپیمایی کشوری در نخست وزیری تشکیل و دارای ۱۱ نفر عضو به‌ترتیب زیر خواهد بود که برای مدت سه سال انتخاب می‌شوند و انتخاب مجدد آنان بلامانع است.
- ۱- رئیس کل هواپیمایی کشوری.
- ۲- یکنفر از اعضای عالی‌مقام هواپیمایی کشوری به انتخاب وزیر راه
- ۳- یکنفر از قنات عالی‌مقام به انتخاب وزیر دادگستری.
- ۴- یکنفر از امرای نیروی‌هوایی شاهنشاهی به انتخاب وزیر جنگ.
- ۵- یکنفر نماینده عالی‌مقام از وزارت اقتصاد به انتخاب وزیر اقتصاد.
- ۶- یکنفر نماینده عالی‌مقام از وزارت کشور به انتخاب وزیر کشور.
- ۷- یکنفر نماینده عالی‌مقام از وزارت امورخارجه به انتخاب وزیر امورخارجه.
- ۸- یکنفر نماینده عالی‌مقام از سازمان برنامه به انتخاب مدیر عامل سازمان برنامه.
- ۹- یکنفر از اعضای اطاق بازرگانی تهران به انتخاب رئیس اطاق.
- ۱۰- یکنفر از اعضای اطاق صنایع و معادن ایران به انتخاب رئیس اطاق.
- ۱۱- یکنفر متخصص حقوق‌هوایی به انتخاب وزیر راه.
مدیر عامل شرکت هواپیمایی ملی ایران و یکنفر نماینده از موسسات هواپیمایی خصوصی داخلی در جلسات شورا شرکت نموده ولی حق رأی ندارد.
- تبصره ۱- وظایف شورایعالی هواپیمایی کشوری به قرار زیر است:
- الف- مطالعه و اظهار نظر در مسائل مربوط به هواپیمائی کشوری که از طرف نخست وزیر به شورا ارجاع و یا یکی از اعضای شورا پیشنهاد نماید
- ب- اظهار نظر راجع به صدور پروانه بهره برداری هوائی یا الغاء یا توقیف موقت یا محدود ساختن اختیارات مندرج در پروانه که طبق مقررات قانونی به شورا ارجاع می‌شود.
- ج- تعیین و تصویب نرخ حمل و نقل هوائی مسافر و بار.
- د- اظهار نظر راجع به لوایح قانونی مربوط به هواپیمائی کشوری و طرح موافقتنامه‌ها و قراردادهای بین‌المللی با دول خارجه که به وسیله دولت تقدیم مجلسین می‌شود.
- ه- تعیین خط مشی کلی هواپیمائی کشوری.
- تبصره ۲- در مواردی که وزارت خانه‌ها و ادارات دولتی و سازمان‌ها و شرکت‌های وابسته به دولت مقرراتی تهیه و تنظیم می‌نمایند که ممکن است به نحوی از انحاء با مسائل مربوط به هواپیمائی کشوری ارتباط پیدا کند موظفند قبلاً نظر شورای عالی هواپیمائی کشوری را جلب کنند.
- تبصره ۳- عضویت شورای عالی هواپیمائی کشوری افتخاری است و از لحاظ انجام این وظیفه حقی به اعضاء پرداخت نمی‌شود.
- تبصره ۴- آئین‌نامه شورای عالی هواپیمائی کشوری شامل طرز تشکیل جلسات و طریقه ارجاع امور به شورا و رسیدگی و اتخاذ تصمیم و سایر مسائل مربوط به طرز عمل شورا به وسیله شورا تنظیم و پس از تصویب هیأت وزیران به موقع اجرا گذاشته خواهد شد.
مخبر کمیسیون راه- مهندس فروهر.
گزارش از کمیسیون امور استخدام و سازمان‌های اداری به مجلس شورای ملی
کمیسیون امور استخدام و سازمان‌های اداری در جلسه ۲۸ بهمن ماه ۱۳۴۶ با حضور نماینده دولت لایحه راجع به اصلاح ماده ۶ قانون هواپیمائی کشوری مصوب ۲۸ /۴ /۱۳۲۸ را که قبلاً به تصویب مجلس شورای ملی رسیده و مجلس سنا در آن اصلاحاتی بعمل آورده بود مورد رسیدگی قرار داد و گزارش کمیسیونه راه را در این مورد تأیید و تصویب نمود.
اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.
مخبر کمیسیون امور استخدام و سازمان‌های اداری – دیهیم.
گزارش از کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون امور خارجه در جلسه ۳۰ بهمن ماه ۱۳۴۶ با حضور نماینده دولت لایحه راجه به اصلاح ماده ۶ قانون هواپمائی کشوری مصوب ۲۸ /۴ /۱۳۲۸ را که قبلاً به تصویب مجلس شورای ملی رسیده و مجلس سنا در آن اصلاحاتی به عمل آورده بود مورد رسیدگی قرار داد و گزارش کمیسیون راه را در این مورد تأیید و تصویب نمود.
اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.
رئیس کمیسیون امور خارجه – دکتر ضیائی.
گزارش از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی
کمیسیون نظام در جلسه ۱۶ اسفند ماه ۱۳۴۶ با حضور تیمسار سپهبد کاتوزیان معاون وزارت جنگ لایحه دولت راجع به اصلاح ماده ۶ قانون هواپیمائی کشوری مصوب ۲۸ /۴ /۱۳۲۸ را که قبلاً به تصویب مجلس شورای ملی رسیده و مجلس سنا در آن اصلاحاتی به عمل آورده بود مورد رسیدگی قرار داد و گزارش کمیسیون راه را در این مورد تأیید و تصویب نمود. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
نایب رئیس کمیسیون نظام – سرلشکر نکوزاد.
گزارش از کمیسیون اقتصاد به مجلس شورای ملی
کمیسیون اقتصاد در جلسه ۲۹ بهمن ماه ۱۳۴۶ با حضور آقای دکتر ضیائی معاون وزارت اقتصاد لایحه دولت راجع به اصلاح ماده ۶ قانون هواپیمائی کشوری مصوب ۲۸ /۴ /۱۳۲۸ را که قبلاً به تصویب مجلس شورای ملی رسیده و مجلس سنا در آن اصلاحاتی به عمل آورده بود مورد
رسیدگی قرار داد و گزارش کمیسیون راه را در این مورد تأیید و تصویب نمود. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
نایب رئیس کمیسیون اقتصاد – کورس.
نایب رئیس- آقای روحانی فرمایشی دارید بفرمائید.
روحانی- در گذشته قرار این بود که هر وقت لوایحی در مجلس سنا تغییر می‌کند با آن تغییرات طبع و توزیع بکنند که در موقع مطالعه بتوانیم تطبیق کنیم این یاد آوری را باز به دستگاه اداری مجلس لازم است بکنیم چون حالا که خوانده می‌شود در ذهنمان نمی‌توانیم درست مجسم کنیم که این مطلب درست است یا نه مطلب دیگر به نظر بنده نباید عبارت اصلاحات را بکار ببریم برای اینکه این تغییر سلیقه‌ای است که مجلس سنا در عبارات بکار برده است اینکه بگوئیم مجلس سنا اصلاحاتی کرده مفهوم مخالفش اینست که کار ما نقصی داشته است و حال آنکه این اختلاف سلیقه است (صحیح است) در بکار بردن عبارت دیگر (احسنت).
نایب رئیس- نظر دیگری نیست؟ آقای ضیاء احمدی بفرمائید.
ضیاء احمدی- مدت‌ها است که راجع به گرانی نرخ کرایه مسافر و بار بخصوص در اهواز صحبت می‌شود و با مقایسه‌ای که بنده کرده‌ام و خدمت آقایان ارائه می‌دهم تهران مشهد الان ۱۴۰ تومان است، تهران تبریز ۱۰۰ تومان، تهران اصفهان ۱۳۰ تومان، تهران شیراز ۲۵۰ تومان و تهران اهواز ۲۵۰ تومان با مقایسه فاصله تهران تا تبریز نرخ کرایه تهران تا اهواز بسیار گران است و این باید یک ضابطه‌ای داشته باشد که کرایه متعادل باشد بنده می‌خواستم تقاضا کنم حالا که یکی از اختیارات هیأت مدیره در قسمت کرایه مسافر و حمل بار است یک ضابطه‌ای روی کیلومتر باشد که واقعاً مردم در مورد اهواز که چندین مرتبه راجع به این مطلب گفته‌اند تصمیمی گرفته بشود (دکتر عدل- یعنی تبریز را گران بکنند؟) این مطلب را عرض نمی‌کنم تبریز به همان ترتیب باشد ولی اهواز و جاهایی که کرایه نا متعادل است متعادل بشود از آقای دکتر گنجی استدعا می‌کنم به آن توجه کنند.
نایب رئیس- نظر دیگری نسبت به گزارش کمیسیون‌ها نیست؟ (اظهاری نشد) به این گزارش رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. برای تصویب مجدد به مجلس سنا ارجاع می‌شود.
- طرح گزارش شورا اول کمیسیون آب و برق راجع به تأسیس شرکت‌های بهره برداری از ارضی زیر سدها
۷- طرح گزارش شورا اول کمیسیون آب و برق راجع به تأسیس شرکت‌های بهره برداری از ارضی زیر سدها
نایب رئیس- گزارش شور اول لایحه راجع به تأسیس شرکت‌های بهره برداری از ارضی زیر سدها مطرح است قرائت می‌شود.
گزارش شور اول از کمیسیون آب و برق به مجلس شورای ملی
کمیسیون آب و برق با حضور آقای مهندس روحانی وزیر آب و برق لایحه شماره ۴۱۳ /۲۱۱۲۸-۱۱ /۱۰ /۱۳۴۶ دولت ارسالی از مجلس سنا راجع به تأسیس شرکت‌های بهره برداری از ارضی زیر سدها را که به شماره ۲۳۰ چاپ شده است مورد رسیدگی قرار داد و با اصلاحاتی تصویب کرد.
اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
ماده ۱- به وزارت آب و برق اجازه داده می‌شود به منظور حداکثر بهره برداری از منابع آب و زمین مشروب از سدها و تأسیسات آبیاری با رعایت برنامه توسعه کشاورزی – دامپروری و عمران کشور به تشکیل شرکت‌های کشت و صنعت با سرمایه دولت یا مختلط اقدام نماید.
- تبصره- وسعت اراضی زیر هر سد که مورد بهره برداری موضوع این قانون قرار می‌گیرد نباید کمتر از پنج هزار هکتار باشد.
ماده ۲- اساسنامه شرکت‌های مذکور همچنین هرگونه تغییر در اساسنامه سازمان‌ها و شرکت‌های تابعه وزارت آب و برق و یا تبدیل سازمان‌ها به شرکت‌های دولتی یا مختلط بنا به پیشنهاد وزارت آب و برق و تصویب کمیسیون‌های مشترک آب و برق و دارائی و استخدام هر یک از مجلسین قابل اجرا خواهد بود.
ماده ۳- وزارت آب و برق مجاز است طبق شرایطی که به تصویب هیأت دولت خواهد رسید بهره برداری از اراضی زیر سدها با حق استفاده از آب مورد نیاز را به اشخاص حقیقی یا حقوقی داخلی یا خارجی به اجاره واگذار و قراردادهای لازم را با آنان منعقد نماید.
- تبصره- اشخاص حقیقی یا حقوقی ایرانی در صورت تساوی شرایط حق تقدم دارند.
ماده ۴- وزارت آب و برق در صورت احتیاج آن قسمت از اراضی و املاک زیر سدها را که متعلق به دولت است تقویم و بابت سرمایه دولت در شرکت‌های کشت و صنعت منظور می‌دارد و یا به طور اجاره به این شرکت‌ها و یا اشخاص حقیقی یا حقوقی (داخلی یا خارجی) واگذار می‌نماید و آن قسمت که به اشخاص تعلق دارد بر حسب مورد طبق ماده ۸ قانون راجع به الحاق هشت ماده به آئین نامه اصلاحات اراضی یا ماده ۱۶ قانون برق ایران خریداری و تصرت کند.
ماده ۵- آن قسمت از وظایف و اختیارات و مقررات وزارت خانه‌های کشاورزی و اصلاحات ارضی و تعاون روستائی و منابع طبیعی در اراضی بائر و مراتع غیر غیر مشجر و اراضی جنگلی مشروب از سدهای مشمول این قانون بنا به تشخیص وزارت آب و برق به وزارت مزبور محول می‌شود که طبق سیاست‌های عمومی و ضوابط وزارت خانه‌های مربوط اقدام نماید.
- تبصره- وزارت کشاورزی در مورد بذر و دفع آفات نباتی و مبارزه با بیماری‌های دامی نظارت فنی لازم را با همکاری وزارت آب و برق اعمال می‌نماید.
مخبر کمیسیون آب و برق – دکتر زعفرانلو.
گزارش شور اول از کمیسیون دارائی به مجلس شورای ملی
کمیسیون دارائی در جلسه ۱۰ اسفند ماه ۱۳۴۶ با حضور نماینده دولت لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به تأسیس شرکت‌های بهره برداری از اراضی زیر سدها را مورد رسیدگی قرار داد و مواد مربوط را تصویب کرد.
اینک گزارش آن را در تأیید گزارش کمیسیون آب و برق به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون دارائی- دکتر رفیعی.
گزارش شور اول از کمیسیون کشاورزی به مجلس شورای ملی
کمیسیون کشاورزی در جلسه ۱۴ اسفند ماه ۱۳۴۶ با حضور آقای مهندس روحانی وزیر آب و برق لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به تأسیس شرکت‌های بهره برداری از اراضی زیر سدها را مورد رسیدگی قرار داد و مواد مربوط را تصویب کرد. اینک گزارش آن را در تأیید گزارش کمیسیون آب و برق به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون کشاورزی – مهندس ریاحی.
گزارش شور اول از کمیسیون اصلاحات ارضی و تعاون روستائی به مجلس شورای ملی
کمیسیون اصلاحات ارضی و تعاون روستائی در جلسه ۱۳ اسفند ماه ۱۳۴۶ با حضور آقای ممتاز معاون وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستائی لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به تأسیس شرکت‌های بهره برداری از اراضی زیر سدها را مورد رسیدگی قرار داد و مواد مربوط را تصویب کرد. اینک گزارش آن را در تأیید گزارش کمیسیون آب و برق به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون اصلاحات ارضی و تعاون روستائی – مهندس اسدی سمیع.
گزارش شور اول از کمیسیون منابع طبیعی به مجلس شورای ملی
کمیسیون منابع طبیعی در جلسه ۱۴ اسفند ماه ۱۳۴۶ با حضور آقای مهندس ظهیری معاون وزارت آب و برق لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به تأسیس شرکت‌های بهره‌برداری از اراضی زیر سدها را مورد رسیدگی قرار داد و مواد مربوط را تصویب کرد. اینک گزارش آن را در تأیید
گزارش کمیسیون آب و برق به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون منابع طبیعی – ضیاء احمدی.
گزارش شور اول از کمیسیون امور استخدام و سازمان‌های اداری به مجلس شورای ملی
کمیسیون امور استخدام و سازمان‌های اداری در جلسه ۱۲ اسفند ماه ۱۳۴۶ با حضور آقای مهندس ظهیری معاون وزارت آب و برق لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به تأسیس شرکت‌های بهره برداری از اراضی زیر سدها را مورد رسیدگی قرار داد و مواد مربوط را تصویب کرد.
اینک گزارش آن را در تأیید گزارش کمیسیون آب و برق به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
رئیس کمیسیون امور استخدام و سازمان‌های اداری – مجید موسوی.
نایب رئیس- کلیالت لایحه مطرح است آقای دکتر عاملی تشریف بیاورید.
دکتر عاملی- جناب آقای رئیس همکاران ارجمند یک بار دیگر ناگزیر هستم در مورد لایحه تأسیس شرکت‌های بهره برداری از اراضی زیر سدها به عنوان مخالف مطالب و تذکراتی را به عرض همکاران گرامی برسانم در آغاز این بحث ناگزیرم تذکراتی پیرامون نحوه قانون گذاری و استنباطی که مجلس انقلابی باید از موضوع قانون گزاری به این معنی گرفته‌ایم که دولت لایحه تهیه کند و مجلس در آن حک و اصلاح‌های عبارتی به عمل بیاورد و گاه تبصره‌ای کم یا اضافه کند (دکتر اسفندیاری – چنین چیزی نیست هر حک و اصلاحی مجلس می‌تواند بکند) عرض کردم تقریبا مدار کار را به این قرار داده‌ایم در صورتی که لازم است مسئله قانون گذاری داریم عمیق‌تر و ژرف‌تر مورد توجه قرار بدهیم قانون موضوع انعکاس نظامات اجتماع است یا نظاماتی در جامعه استقرار دارد و قانون می‌خواهد آن نظامات را بطور ضبط شده‌ای و رضع شده‌ای تأیید کنند و یا اینکه جامعه باید تحولاتی را بپذیرد و نظمی را قبول کند و دستگاه قانونگذاری می‌خواهد ضمن نظاماتی که وضع می‌کند و قوانینی که وضع می‌کندآن نظم اجتماعی را به اجتماع ببخشد بنابراین تنها بررسی عبارت کافی نیست در هر مسئله‌ای باید ببینیم چهارچوب نظامی که می‌خواهیم استقرار بدهیم چیست و بعد ببینیم آیا عبارت و کلماتی که بصورت قانون می‌نویسیم و تصویب می‌کنیم می‌تواند آن نظامات را تحقق بخشد یا نه؟ در مورد این لایحه ارتباط بسیار دقیقی پیدا می‌کند با نظم کشاورزی مملکت ما در جریان شاید یکی از بزرگترین انقلابات اجتماعی ایران هستیم برای اینکه نظام اجتماعی ایران خاصه در وضع کشاورزی شاید در طی چند قرن لااقل از مسیر قانونگذاری دچار تحول نشده بود چون نمی‌توانیم بگوئیم در عرض چندین قرن تغییری نکرده تغییراتی کرده اما لااقل از مسیر قانونگذاری و به وسیله دخالت خاص اجتماعی دچار تحول نشد و این تحول بزرگتر خدا را شکر که در زمان زندگی ما پیدا شد و ما امروز در سیر این تحول هستیم یعنی می‌خواهیم جامعه روستائی را که از نظامات کهنه‌ای آزاد شده راهنمائی و هدایت کنیم بطرف نظاماتی که ما اصولش را امروز قبول داریم ولی طرز پیاده شدنش باید فردا صورت تحقق پیدا کند اینست که هر لایحه‌ای که ارتباط پیدا می‌کند با امر کشاورزی ما باید بسنجیم ببینیم که آیا این لایحه ما را راهنمائی می‌کند بطرف آن نظامی که به آن معتقد هستیم آیا تحقق آن انقلاب صورت گرفته است یا نه؟ هر لایحه‌ای که ما را به آن سمت هدایت بکند بی‌شک مورد تأیید و تصویب ما خواهد بود. و هر لایحه‌ای که ما را از آن جهت دور بکند نمی‌تواند مورد قبول ما باشد به بینیم انقلاب اجتماعی ایران در مورد مسئله روستائی چه می‌خواهد بکند رژیم ارباب و رعیتی منسوخ شد رابطه ارباب و رعیت تغییر پیدا کرد در مرحله اول لازم بود که از عنصر ارباب خلع ید شود به موجب قوانین این کار شد اراضی مالکیت آن تقسیم شد بین کشاورزان ولی این تمام انقلاب نبود برای چی؟ برای اینکه این جامعه روستائی که ۶۵ درصد از جمعیت مملکت را تشکیل می‌دهد این نباید با یک سیستم تولید کهنه و عقب افتاده اداره شود و مسیر این جامعه یعنی این ۶۵ درصد جمعیت کشور می‌بایست مورد تصویب قوانینی باشند تا جائی که بتواند بعنوان یک جامعه جدید و یک قدرت تولید جدید عرض وجود بکند و بر پای خود بایستد یعنی منظور از انقلاب اینست که خانواده‌های روستائی را آن اندازه قدرت اجتماعی و اقتصادی ببخشد که بتواند جزو نیروهای خلاق اجتماعی محسوب بشود در عین حال می‌تواند که از حداکثر ظرفیت کشاورزی کشور بهره برداری بکند این هدفی است که انقلاب اجتماعی ایران دارد برای رسیدن به این هدف ضوابطی تا کنون تعیین شده و قوانین و مقرراتی هم در آینده باید وضع بشود م بموقع اجراء گذاشته بشود تا جامعه ایده آل روستائی ما آنگونه که انقلاب می‌خواهد تحقق بیابد این ضوابط که تا بحال هست چیست؟ یکی قبول اصل تعاون و شرکت‌های تعاونی است یعنی ما گفتیم مسائل مدیریت را در سطح روستاها چه جور حل می‌کنیم یکی از راه‌حل‌های مطلوب دنیا را که شیوه شرکت‌های تعاونی بود قبول کردیم برای حل مسائل مدیریت در سطح روستاها و در وضع موجود شرکت‌های تعاونی می‌تواند مسئله مدیریت را در سطح روستاها حل بکند اما از حل مسئله تکنولوژی در امر کشاورزی شاید عاجز باشد به این دلیل باز بابت کار رهبر انقلاب و باز بابت کار شاهنشاه آریا مهر یک فرمول دیگر و یک رویه بسیار دقیق و حساب شده‌ای عرضه شد آن هم شرکت‌های سهامی زراعی است که لایحه‌اش هم از مجلس گذشت و امروز در دست اجراء است شرکت‌های سهامی زراعی یعنی چه؟ یعنی همان خانوارهای کشاورز را که در روی زمین کار می‌کردند آنها را در قالب شرکت‌های سهامی متشکل می‌کند و موجودی آنها را ارزیابی می‌کند در یک کاسه می‌ریزد و یک سرمایه بزرگتری به وجود می‌آورد قسمتی از این سرمایه را هم دولت به عنوان شریک تأمین می‌کند تا سرمایه بزرگ منهای سرمایه‌دار بزرگ به وجود بیاید چون کار بزرگ ایجاد کردن سرمایه بزرگ می‌خواهد ولی دنیا این رویه را ثابت کرده و روش‌های گوناگون این اصل را قبول کرده که برای ایجاد سرمایه بزرگ سرمایه دار بزرگ لازم نیست ممکن است سرمایه‌های کوچک جمع بشود کنار هم قرار بگیرد و نیروی مدیریت به جریان بیفتد و سرمایه بزرگ کار می‌کند بدون اینکه سرمایه‌دار بزرگ به وجود بیاید در این مورد هم ما سرمایه‌های خانوارهای کشاورز را مورد ارزیابی قرار می‌دهیم و اینها را در یک کاسه می‌ریزیم کسری ار هم دولت تأمین می‌کند تا قطب بزرگ کشاورزی به وجود بیاید بنابراین شویه شرکت‌های تعاونی و شرکت‌های سهامی زراعی شیوه‌هایی است که از جانب انقلاب ایران پذیرفته شده برای اینکه قطب‌های بزرگ و خلاق کشاورزی به وجود بیاید این قطب‌های بزرگ از کجا به وجود می‌آید از دامان همان خانوارهای کشاورز سابق یعنی این جامعه جدید صنعتی و کشاورزی را استقرار می‌دهد در همان شبکه خانوارهای کشاورز تبدیل می‌شوند به عناصر جدید تولید کشاورزی و آموزش جدید ملی در کنار همین قطب‌های کشاورزی قطب‌های صنعتی هم به وجود می‌آورد پس مسئله برای ملت ما چیست؟ مسئله برای ملت ما اینست که یک جامعه‌ای را که ۶۵ درصد جمعیتش را در بر می‌گیرد این را به وسیله تزریق اعتبارات بطور صحیح تقویت می‌کند اعتبارات موجود خود آنها را هم بر روی هم بگذارد و یک کاسه بکند و به آنها سرمایه و قدرت بدهند که همین جامعه ۶۵ درصد تبدیل شود به یک جامعه خلاق کشاورزی با روش‌های مدرن و در نتیجه یک مازاد جمعیتی پیدا می‌کند این مازاد جمعیت هم از برکت آموزش ملی و انشاءالله از جهت آموزش حرفه‌ای به معنای صحیح کلمه اینها را بارور بکنیم که آنها بتوانند در کنار قطب‌های کشاورزی کانون‌های صنعت را هم تشکیل بدهند این طرح کلی انقلاب ما در مورد روستاهاست بنابراین اصول این انقلاب عبارت است از ایجاد سرمایه بزرگ منهای سرمایه‌دار، دخالت دولت تا حدی که خصوصیات مدیریت ایجاب می‌کند تا جائیکه ما بتوانیم این قطب را به حرکت بیاوریم و دولت سرمایه خودش را بگذارد بعنوان شریک و بعد سرمایه‌اش را پس بکشد و این امکان را بدهد که خانواده‌ها صاحب سهم بشوند و بعنوان این سهامداران شرکت‌های زراعی این سهم را بخرند و این امکان را به دولت بدهد که پول خودش را پس بگیرد و در جای دیگر و در قطب‌های فعال دیگری بکار ببرد و این پیوند خاک و خون و این پیوند خانوارها با امر کشاورزی به هیچ وجه منقطع نشود یعنی همان خانوارهای کشاورز منتها کشاورزی که با وسائل کهنه کار می‌کرد تبدیل می‌شود به کشاورزی که با وسیله نو کار می‌کند در حالیکه جامعه هم به او این امکان را می‌دهد که فرزندانش بتوانند در کانون‌های تولید کشاورزی جذب بشوند، در کانون‌های کشت و صنعت پذیرفته بشوند خیلی خوب حالا بیائیم ببینیم که این لایحه چه چیزهایی را به ما نوید می‌دهد و چه خصوصیاتی را برای جامعه آینده ما ترسیم می‌کند این لایحه یک قطب جدید اقتصادی به وجود می‌آورد که تا این حد مسئله نیست قطب جدید کشاورزی به وجود می‌آورد در حالیکه ما می‌خواهیم نیروهایمان، برنامه گذاریمان صرف بشود در اینکه همان خانوارهای روستائی و همان خانوارهای کشاورز سابق از طریق تجهیز سرمایه‌ها و پس اندازهای خودشان ایجاد قطب‌های جدید اقتصادی و کشاورزی ما را بکنند این لایحه به ما نوید می‌دهد که می‌خواهیم قطب‌های جدیدی را از مصادر جدید سرمایه و کار ایجاد بکنیم در کجا؟ در آنجاهایی که پر آب‌ترین و آبادترین اراضی کشاورزی ما هست و این پر آبی به دو دلیل ایجاد شده و این مساعد بودن به دو دلیل ایجاد شده اول آنکه آنجا یک رودی و یک مجرای طبیعی آبی در جریان است و دوم به دلیل اینکه ما قبلاً از سرمایه این ملت، از سرمایه‌گذاری‌های عمرانی آمده‌ایم سد و تأسیسات آبی ایجاد کرده‌ایم و این قطب‌ها را حاضر و آماده کرده‌ایم برای اینکه بتواند به قطب‌های جدید اقتصاد و کشاورزی تبدیل شود قاعدتا اگر ما منطقی فکر کنیم و بر اساس منطق انقلاب بیندیشیم این نیروئی که آماده شده باید بریزیم به پای ۶۵ درصد جمعیت و بریزیم به پای آن برنامه بزرگی که داریم که بتوانیم این ۶۵ درصد جمعیت دارای قوه تولید را تبدیل کنیم به ۶۵درصد جمعیت خلاق در قطب‌های نوین کشاورزی و صنعت پس آنچه که ما از سدها بدست می‌آوریم به شکل آب و به شکل برق می‌بایست داده بشود و این روح باید دمیده بشود به قالب ۶۵ درصد و به همان برنامه‌های شرکت‌های تعاونی و به همان برنامه‌های شرکت‌های زراعی چون نشانه‌های انقلاب ما هستند نه تنها برای ما دلخوشی است که شرکت‌های سهامی زراعی پیروز شود یعنی واقعاً این افتخار است اگر این سیستم ما پیروز بشود در دنیا به عنوان یک سیستم حل کننده مسئله عقب ماندگی کشاورزی تنها از جهت افتخارش اهمیت ندارد از این جهت هم اهمیت دارد که تولید ما، خلاقیت جمعیت ما بستگی دارد به اینکه برنامه شرکت‌های سهامی زراعی حتما پیروز بشود چون می‌خواهیم این برنامه حتما پیروز بشود باید امکاناتی که قبلاً به وسیله سرمایه‌های ملی ایجاد کردیم در اختیار این برنامه بگذاریم، یعنی این دو برنامه را با هم پیوند بدهیم آنجائی که آب است بدهیم به شرکت‌های سهامی زراعی و شرکت‌های تعاونی روستائی آنجائی که برق است بدهند به آنهائی که امکان سرمایه‌گزاری‌های بزرگ در امر کشاورزی و صنعت دارند بدهیم به این سیستم که این سیستم بارور بشود، این سیستم تغذیه بشود که پیروز شود والا ما بیائیم جاهای پرآب را بگیریم سرمایه‌های عظیم در امر کشاورزی را هم بگیریم جاهایی که از سدها برق ایجاد می‌شود اینها را بگیریم و این را بدهیم به قطب‌های جدید کشاورزی آن وقت زمین‌های بی‌آب و زمین‌های فاقد استعداد را بدهیم به شرکت‌هی تعاونی به شرکت‌های سهامی زراعی اما می‌خواهیم این سیستم را پیروز کنیم ما می‌خواهیم برایشان یک موقعیت جدید بتراشیم اگر بخواهیم پیروزشان بکنیم باید این امکانات را به آنها بدهیم، این امکان که با دسترنج خودشان به وجود آمده و امکانی نیست که جدید باشد این از حاصل دسترنج خودشان به وجود آمده اگر این امکانات را ندهیم نتیجه چه خواهد شد البته در کنار این سدهای پر آب و در این زمین‌های حاصل خیز در این زمین‌هائی که همه نوع استعداد و امکانات کشاورزی دارد قطب‌های جدید سرمایه داری کشاورزی ایجاد شود سرمایه داری که پیوند با پس اندازهای ناچیز خانواده‌های کشاورز سابق ندارد، سرمایه داری جدید است که یا یک شرکت داخلی آن را ایجاد کرده یا همانطور که این لایحه هدایت می‌کند یک شرکت خارجی ایجاد کرده قطب سرمایه داری در امر کشاورزی ایجاد می‌کند در بهترین نقاط کشور رقیب ایجاد می‌کند در برابر آنهایی که باید بروند صد دینار، صد دینار، سه شاهی سه شاهی پولشان را روی هم بگذارند و شرکت‌های تعاونی درست کنند در برابر آنهایی که صد دینار، صد دینار و سه شاهی سه شاهی پولشان را روی هم می‌گذارند تا شرکت‌های سهامی زراعی درست کنند، برای آنها منابع شرکت خارجی یا داخلی که فقط به این دلیل که بر منابع آب و برق و خاک دست انداخته که سرمایه داشته است، درست است باید در کنار این سدها بزرگترین قطب‌های کشاورزی را ایجاد کند ولی چه جوری به وسیله همان شرکت‌هایی که قبلاً قانونش را گذراندیم به وسیله همان شرکت‌هایی که به وسیله این قانون به وجود آمده‌اند (یک نفر از نمایندگان نمی‌شود کوچ داد) همانجا هستند (مهندس معتمدی اراضی زیر سد که آدم ندارد) مگر در کنار این سدهایی که شما ایجاد کرده‌اید اراضی زیر سدش آدم ندارد، آیا سد شاهپور اول و سد کورش کبیر اینها زیر سدش آدم ندارد، این یک امر استثنائی است که در بعضی از قسمت‌های خوزستان آن هم به سبب سیاست‌های ضد جمعیت سابق آدم شاید کمتر باشد ولی بازهم بسیاری از این شرکت‌های سهامی زراعی که می‌خواهد ایجاد شود و شاید ناگزیر باشند که مقداری به علت شرایط فنی جابجا بشوند و یک صد کیلومتری از جای خودشان به جایی که از لحاظ فنی مناسب‌تر باشد بروند حتما برنامه آینده کشاورزی این نیست که هر کس توی همان دره‌ای که زندگی می‌کرده در همان جا کشاورزی بکند یک وقت در کمیسیون صحبت بود و جناب آقای مهندس روحانی می‌فرمودند که خیال داریم مردم را تشویق کنیم که سرمایه‌های خودشان را از مسیر سیل‌های هزاره و طوفان‌های نوح دور بکنند و به ارتفاعات بروند همین امر ایجاب می‌کند که ما در بسیاری از موارد بیاییم کنار دره‌ها نیروهای اجتماعی را گسیل بدهیم به ارتفاعات بالاتری که بی خطر تر باشد آن در چه شرایط امکان دارد در آن شرایطی که بتوانیم آب را در ارتفاعات در اختیار مردم بگذاریم به هر صورت جائی که ما آب داریم جائی که زمین مناسب داریم که این زمین مناسب سبب آن سد مناسب شده است آن زمین‌ها را باید در اختیار ۶۵ درصد جمعیت بگذاریم و به اختیار همان سیستم‌هایی بگذاریم که امروز به عنوان انقلابمان قبول کرده‌ایم و امروز می‌خواهیم به عنوان پیروزی انقلاب این سیستم‌ها را هم پیروز بکنیم یعنی شرکت‌های سهامی زراعی باید یک نمونه پیروزی در دنیا باشد که تمام این خصوصیات را داشته باشد که این شرکت‌ها مخلوق تکامل همان اجتماع قبلی است همان روستائی که تا دیروز رعیت نامیده می‌شد حالا آزاد شده و از برکت قوانین دقیق و اجرای قوانین دقیق امروز به یک قطب تولیدی مدرن کشاورزی رسیده باشیم به نام شرکت سهامی زراعی بنابراین اگر ما این امکانات وسیع را از آنها بگیریم این سیستم را دچار شکست خواهیم کرد، امکانات خودمان را از آنها دریغ خواهیم کرد علاوه بر اینکه دچار شکستشان می‌کنیم دچار رقیبشان هم می‌کنیم کشورهای دنیا در مورد قبول سرمایه‌گذاری خارجی در امر کشاورزی سوابق خوبی ندارند در همینجا باید این مسئله را مورد توجه و دقت قرار بدهیم ما سرمایه‌گذری خارجی را به طور کلی نقی نمی‌کنیم ولی باید در آن شرایط خاصی باشد و در امور خاصی باشد اولا باید از نسبت خاص باشد بجای خودش دلیلش هم روشن است برای این که سرمایه‌گذار خارجی باید همیشه بصورت یک عنصر اقتصادی باقی بماند و هرگز امان این را پیدا نکند که به سبب قدرت اقتصادی تبدیل به یک عنصر سیاسی بشود این دلیل اول، بعد باید در اموری سرمایه‌گذاری خارجی را تجویز بکنیم که به اصطلاح سرمایه پذیر باشد نه کار پذیر، احتیاج به سرمایه زیاد و کار کم داشته باشد، در امور کشاورزی برعکس سرمایه‌گزاری در امور دیگر احتیاج به کار زیاد و سرمایه کم دارد و بهمین دلیل یعنی به نسبت که بگیریم در امر کشاورزی، کشاورزی از فنون کار پذیر است نه از فنون سرمایه پذیر، پس ما باید سرمایه گذاری‌های خارجی را در جائی رشد بدهیم که سرمایه پذیر باشد و احتیاج به تخصص‌های خاصی داشته باشد و احتیاج به بازارهای جهانی داشته باشد این خصوصیاتی است که ما قبول داریم برای استفاده از سرمایه گذاری خارجی آن هم به طور محدود نه نامحدود ولی در این مورد کشاورزی این زمین‌های ما تا وقتی که از برکت سدها قابل کشت و زرع نشده بود زمین‌هایی نبود که مورد نظر سرمایه گزاران خارجی باشد آنها در آن ایام بیشتر منابع نفت ما را می‌پسندیدند تا زمین‌های بی آب و حاصل ما را ولی امروز که پس از گذشت متجاوز از نیم قرن و صدمات بسیاری که ملت ما در اثر تاراج‌های بیگانه از منابع نفت کشیده است این توانایی را پیدا کردیم که یک قسمت از حق خودمان را از آن قسمت بگیریم آنها را در زمین بکار انداختیم و به سدها تبدیل کردیم زمین‌های بی آب ما امروز شده زمین‌های پر آب و حالا این زمین‌ها را بدهیم به بیگانگان بدهیم به شرکت‌های خارجی که آنها بهره برداری کنند که خدای نکرده مسائلی نظیر امریکای جنوبی و مسائلی نظیر کوبا برای ما تجدید بشود یا لااقل مطرح بشود (آفرین) قطب جدیدی به وجود بیاید در برابر آن کسی که ما می‌خواهیم حمایتش کنیم در برابر ۶۵ درصد جمعیت که احتیاج به کمک و هدایت ما دارند، احتیاج به حمایت ما دارند یعنی احتیاج به حمایت قانون دارند، این لایحه به شکلی که امروز عنوان شده است هیچ معنی و مفهومی جز این ندارد که می‌خواهیم کشاورزی را در قطب‌های جدید سرمایه‌داری تمرکز بدهیم، سرمایه‌ای که حاصل پس انداز دهقانان دیروز نیست بلکه از منابع جدیدی حاصل می‌شود و حکایت از این دارد که ما می‌خواهیم امر سرمایه گزاری خارجی را می‌پذیریم در موردی که موردش نیست در مورد کشاورزی که سر و کار با عده زیادی کشاورز دارد و نتیجه کارش سبب می‌شود که محصولات کشاورزی در معرض شدیدترین رقابت‌ها قرار بگیرد، می‌خواهند به وسیله سرمایه داران خارجی بیایند کانون‌های تولید پسته یا ذرت یا چیزهای دیگر ایجاد کنند آنها که دسترسی به بازرهای جهانی دارند آنهایی که امکانات دنیایی را دارند در کنارش هم چند نفر مفلوک را متشکل کنیم در قالب شرکت‌های تعاونی و شرکت‌های سهامی زراعی، کجا؟ آنجایی که آب و برق ندارد، آنجایی که امکان سرمایه گزاری جدید ندارد و بعد میوه آنها را با میوه اینها در بازار یکسان به معرض فروش بگذاریم کالای آنها را با کالای اینها در یکجا در معرض فروش قرار بدهیم آیا این صحیح است این امکانات را بیاییم پیوند بدهیم به همان برنامه‌های عظیمی که داشتیم این زمین‌های زیر سد را بگذارید در اختیار شرکت‌های سهامی زراعی که در همین اراضی زیر صد تشکیل بشود در همین جا که دیگر بیم بی آبی نیست یا لااقل از هر جای دیگری کمتر است قطب‌های عظیم تولید کشاورزی که با سرمایه کشاورزان ایجاد شده در همان قالبی که انقلاب ایران تجویز کرده در این منابع رشد بکند بعدا از ثمره مالیات‌هایی که می‌دهند ما بتوانیم قطب‌های دیگر را هم تقویت بکنیم انشاءالله تا آن زمان جناب آقای مهندس روحانی آب را می‌برند به قسمت‌های بالای ارتفاعات آنجا هم امکان این پیدا می‌شود که مثل اراضی زیر سد امکان کشاورزی و کار و فعالیت و بهره برداری داشته باشند.
نایب رئیس- آقای دکتر عاملی وقت جنابعالی تمام شد.
دکتر عاملی- عرض دیگری ندارم توجه همکاران را به این نکات جلب می‌کنم.
نائب رئیس- آقای دکتر یگانگی بفرمایید.
دکتر اسفندیار یگانگی- بنده عرایضم مربوط به موافقت با این لایحه است من تصور می‌کنم جناب آقای دکتر عاملی فرمایشاتی که فرمودند روح فرمایشات ایشان مخالف این لایحه نیست منتها نحوه عملکردش یک قدری بزعم ایشان یک نوع دیگر مستحکم‌تر و بهتر است بنده تصور می‌کنم که این لایحه یکی از لوایح بسیار خوب است و علتش این است که در بعضی مناطق یعنی مناطق بائر که هیچ کشت و زرع نشده و بکر است حتما بایستی با سرمایه‌های بزرگ عمل بشود و با همکاری صنعت. دلیل اول این کار اینست که اراضی بایر در مرحله آزمایشی است اگر بنا باشد این اراضی را ما تقسیم بکنیم به واحدهای کوچک کشاورزی تمام کشاورزانی که وارد این مرحله می‌شوند محو می‌شوند برای اینکه آزمایشی نشده است خاک آزمایش نشده است آب هم آزمایش نشده است امروز برای این نوع مناطق بطور کلی در کشورهایی که امر توسعه کشاورزی در مد نظر است به وسیله صنایع مشترک یعنی صنایعی که به شکل تیم کار می‌کنند در مناطق دنیا یک برنامه کشاورزی و صنعتی توأما به نام اگرواکرنومی پیاده می‌کنند که به فارسی اینجا نوشته کشت و صنعت و این عمل در کشور دومینیکن که کشوری امریکای جنوبی است روی ۳۰ هزار هکتار عمل شده یک سری از سرمایه گزارها که عبارت از شرکت‌های صنعتی هستند در آنجا به این نحو عمل کرده‌اند که یک سری شرکت‌های صنایع مختلف به شکل تیم که از ده شرکت امریکائی تشکیل شده و سرمایه این شرکت‌ها به طور کلی هزار میلیون دلار است اینها در روی سی هزار هکتار عمل کرده‌اند و صنایع کشاورزی به وجود آورده‌اند که خیلی قابل تحسین است همان طور که عرض کردم یکی از مسائل این است که زمین آنجا آزمایش می‌شود و محصول آنجا آزمایش می‌شود آنچه که بهتر و مناسب‌تر است برای این منطقه همان را کشت و زرع می‌کنند و بعد می‌آیند صنایعی که برای این محصولات مناسب‌تر است آن صنایع را به وجود می‌آورند یک دینار از دولت یا مالکین آن اراضی پول نمی‌خواهند مضافا اینکه مالکیت هم نخواهند داشت در این اراضی، پس از این این برنامه را در اینجا پیاده کردند در مدت ده سال سرمایه خودشان را مستهلک می‌کنند به شکل در آمد یعنی نصف لی نصف لک آن نصفی که مربوط به آنها است این را خودشان مستهلک می‌کنند و آن ۵۰ درصد دیگر را اضافه می‌کنند به سرمایه‌گذاری و مزیت این کار این است که تمام تره‌بار، میوه‌جات محصولاتی که تولید می‌شود اینها را در سردخانه‌های بسیار عظیم حفظ می‌کنند گوشت را یخ زده آماده می‌کنند و صادر می‌کنند و عمل کشاورزی و صنعت و تجارت را انجام می‌دهند و مدرن ترین تأسیسات کشاورزی و صنعتی را به وجود می‌آورند و لازم نیست که مرحله به مرحله جلو بروند به نظر بنده این لایحه بسیار بسیار مفیدی است بخصوص که در خوزستان مشکلاتی هست از نظر خاک که هنوز آزمایش نشده (سعید وزیری – مسئله رقابت سرمایه گذاری با اصول کئوپر اتیو را توضیح و جواب بفرمائید) دولت در خوزستان یکی اراضی دارد بائر و موات و متعلق به دولت، آبی هم دارد برق هم دارد این منابع اولیه بسیار عالی را دارد یا خودش باید عمل بکند یا به دست کشاورزان باید عمل بکند و یا به شکل شرکت سهامی اداره کند به نظر بنده اگر مؤسسات داخلی شرکت‌های صنعتی داخلی بیایند به شکل همکاری همان طور که در آن ممالک همکاری شده با دولت شرکت کنند و دولت آن نصف دیگر را که مالک است چون نصف و نصف است نصف دیگر را که دولت مالک است آن را بدهد به خرده مالکین بسیار عمل بجائی است و سهام را به صورت سهام صد تومانی دویست تومانی در بیاورد یعنی مالکین کوچکی به وجود می‌آیند که در این مناطق کار می‌کنند اینها فقط سهام‌دار هستند ممکن است من ده هزار تومان یا ۵۰ هزار تومان سهام داشته باشم در آن شرکت فقط سهم دارم نه اینکه بروم آنجا بیل بزنم و این رژیم شرکت‌های سهامی در این نوع کارها به نظر بنده بایستی یک نمونه باشد برای بقیه شرکت‌های سهامی بنده خیلی با صنعت موافقم ولی متأسفانه با طرز شرکت‌های صنعتی ایران موافقتی ندارم برای اینکه صنعت در ایران مربوط به یک نفر دو نفر چهار نفر است صنایع ایران برای اینکه تعدیل بشود و یک عدالتی در امر سرمایه‌گذاری به وجود در بعضی صنایع بایستی حتما یک سرمایه‌های کوچک به کار بیفتد نه اینکه چهار نفر با هم یک صنعتی را به وجود بیاورند یا همکاری داشته باشند اگر کارخانجات و صنایع داخلی و خارجی و سرمایه‌های خارج آنقدر درآمد داشته باشند که صنایع را در انحصار و مونوپل داشته باشند و وزارت اقتصاد هم حامی آنها باشد به هزار نحو و دیگر هم اجازه صنایع جدیدی به احدی ندهد این امر بسیار خوبست مشروط بر اینکه سهامداران کوچکی داشته باشند بنده عقیده دارم اگر دولت بیاید این برنامه را طوری پیاده بکند که آن صنایع خارجی و داخلی و صنایعی که به شکل تیم کار می‌کنند به همان ترتیبی که در کشور دومنیکن اجرا شده عمل بکنند نصف را خودش سهام‌دار باشد و نصف دیگر را ده هزار نفر و پنجاه هزار نفر کشاورز داریم این عمل کشاورزی در دنیای امروز به شکل سهام می‌چرخد و به شکلی که همه خرده مالک باشند به شکلی نیست که ممکن باشد جنابعالی سهام دارید و بهره برداری بکنید و خودتان هم کار بکنید نوع دیگرش این است که کارگرانی که آنجا کار می‌کنند آنها سهام‌دار باشند و چون دولت مالک است همان کارگران اشخاصی که فعالیت بدی دارند در آنجا و عمل کشاورزی انجام می‌دهند این سهام را به شکل طویل المدة پنجاه ساله یا ده ساله به آنها واگذار می‌کنند به نظر بنده این لایحه بسیار بسیار لایحه خوبی است به خصوص در منطقه خوزستان که هنوز خاک آزمای نشده و به شکل کوچک آزمایش کردن نتیجه خوبی بدست نخواهد آمد.
نایب رئیس- آقای مهندس روحانی بفرمائید.
مهندس روحانی (وزیر آب و برق). بنده مقدمتا باید به استحضار نمایندگان محترم برسانم که هر قانونی که به مجلس تقدیم می‌شود هر اجازه‌ای که از نمایندگان محترم برای انجام کاری خواسته می‌شود به دلیل تجربیاتی است که در گذشته به دست آورده‌ایم و نباید از آن غافل باشیم برای اداره مملکت و برای اعتلای سطح زندگی مردم و اقتصاد مملکت ما به هیچ وجه به هیچ کدام از این ایسم‌هایی که در دنیا وجود دارد و در کتاب‌ها نوشته شده و بعضی‌ها در سنین جوانی می‌خوانند و عاشقش می‌شوند عاشق هیچ کدام از این ایسم‌ها نیستیم و در مملکت خودمان یک عقیده و یک فلسفه‌ای را انتخاب کرده‌ایم که بنده ممکن است بگویم ایرانیسم و معتقدیم به آن فلسفه‌ای که در این مملکت قابل پیاده کردن است و به آن چیزی که مردم مملکت می‌پذیرند و به آن چیزی که سطح زندگی مردم مملکت ما را بالا ببرد و استقلال اقتصادی ما را که پایه و اساس استقلال سیاسی ما است تضمین می‌کند شرکت‌های تعاونی و سیستم تعاونی که به ابتکار رهبر عزیز ما در مملکت ما آغاز شده یکی از آن اقداماتی است که برای رسیدن به این هدف به کار می‌بریم ولی این یک ابراز کافی نیست یکی از آنها شرکت سهامی زراعی است که قانونش را آقایان تصویب فرمودند شرکت‌های سهامی زراعی به منظور به وجود آوردن واحد بزرگتر و به منظور امکان به کار بردن روش‌های نوین و مدیریت عالی به وجود خواهد آمد ولی معذلک این شرکت‌های سهامی زراعی سطحش را من تصور نمی‌کنم از چهارصد و پانصد یا حداکثر هزار هکتار در یک واحد زراعی بیشتر باشد این که آقای دکتر عاملی فرمودند که ما آب و زمین را فقط در اختیار قطب‌های بزرگ می‌گذاریم بنده باید به استحضارشان برسانم این طور نیست در دشت قزوین تمام امکانات مملکت تمام منابع طبیعی مملکت که مهار می‌شود به صورت آب و برق و خاک در درجه اول در اختیار یک نوع شرکت‌های سهامی زراعی گذاشته می‌شود شرکت‌های سهامی زراعی فرم حقوقی این واحدها هستند بنده دلیلی نمی‌بینم که به شرکت‌های سهامی زراعی آب ندهیم و جهت شرکت‌های کشت و صنعت آب تأمین بکنیم همان مثالی که خودتان زدید بنده همان مثال را تکرار می‌کنم گیلان، در گیلان به هیچ وجه من الوجوه ما قصدمان این نیست که زمین‌هایی که مالک هست خرده مالک هست و زراعت می‌کند از بین ببریم و به یک قلعه بزرگ کشاورزی به وجود بیاوریم برعکس در اینجا ما سعی می‌کنیم با به کار بردن روش شرکت سهامی زراعی و جمع آوری آنها در یک قالب بزرگتر شکل صحیح به آنها بدهیم و از حد اعلای کار آئی زمین، آب، برق و آنچه امکانات وجود دارد استفاده بیشتر بکنیم و تدریجا البته سطح زندگی مردم که بالا رفت و در آمدشان بیشتر شد به فرمایش شاهنشاه عزیز ما بایستی نسبت ۳۵ و ۶۵ درصد عوض بشود باید ۳۵ درصد در کار کشاورزی باشد و شاید کمتر و ۶۵ درصد در خدمات و کارهایی که تولید کشاورزی تبدیل می‌شوند به مصرف برسد و به کار اشتغال داشته باشند خود بخود تبدیل ۳۵ درصد به ۶۵ درصد و ۶۵ درصد به ۳۵ درصد از کار کشاورزی به صنعتی و خدمات موجب خواهد شد که وحدهای کشاورزی و بالعکسش فرم حقوقیش تغییر بکند به هیچ وجه بنده مغایرتی نمی‌بینم بین شرکت‌های سهامی زراعی و رقابتی نمی‌بینم بین شرکت‌های زراعی و کشت و صنعت که به وجود بیاید اینها همه شان چرخ‌های یک دستگاه اقتصادی هستند که با هم باید کار بکنند تا مجموعاً اقتصاد سالم و بارور مورد استفاده مملکت قرار بگیرد شرکت‌های سهامی زراعی تا آنجائی که قدرت تهیه و مدیریت در داخله مملکت وجود دارد تشکیل خواهد شد چه زیر سدها و چه خارج از زیر سدها بنده این را تأکیداً عرض می‌کنم حتی در سازمان آب و برق خوزستان که آقای دکتر یگانگی توضیح فرمودند آن جمعیت کافی وجود ندارد در اینجا هم اگر بشود تشکیل داد، تشکیل خواهیم داد، حرفی نداریم به هیچ وجه تعارضی و اخلاقی در بین شرکت‌های سهامی زراعی و شرکت‌های کشت و صنعت وجود ندارد یک نکته را باید تأکید بکنم فرمودند که کشاورزی امری است که احتیاج به سرمایه ندارد احتیاج به کارگر بیشتر دارد (دکتر عاملی- سرمایه کمتر) حالا بنده عرض می‌کنم از فرمایشتان اینطور استنتاج کردم که کشاورزی امری است که احتیاج به سرمایه زیاد ندارد ولی کمتر می‌خواهد برعکس مردم زیاد می‌خواهد تلویحاً چنین فرمودند که کشاورزی تخصص زیاد نمی‌خواهد ما فقط سرمایه‌گذاری را در جایی تشویق باید بکنیم به خصوص سرمایه‌های خارجی که تخصص فوق‌العاده زیاد لازم داشته باشد یعنی کشاورزی تخصص فوق‌العاده بخواهد اینطور می‌شود استنتاج کرد یعنی باید در کاری سرمایه‌گذاری خارجی را تشویق کنیم که بازار جهانی لازم داشته باشد و اینطور تلقی فرمودید که بازار جهانی نمی‌خواهیم بنده تصور می‌کنم کشاورزی یکی از کارهایی است که خیلی سرمایه می‌خواهد یعنی به اصطلاح اقتصاد امروز کشاورزی یک فعالیت سرمایه خوار است کشاورزی با روش‌های نوین و به آن صورت که ما می‌خواهیم ۲۵ درصد تا ۳۵ درصد حداکثر جمعیت ما اشتغال به کشاورزی داشته اشند تا یک زندگی بهتر و درآمد آبرومندی داشته باشند یک کاری است که کارگر خوار نیست این صحیح نیست که ما روی یک هکتار زمین یا نیم هکتار زمین یک عائله و فامیل را متمرکز کنیم و توقع داشته باشیم که اینها یک زندگی آبرومندی داشته باشند مسلما یک هکتار یا نیم هکتار یا دو هکتار یا ۵ هکتار زمین به هیچ وجه قادر نخواهد بود که سالیانه مثلا ۱۲۰۰۰ تومان درآمد خالص بدهد چون ۱۰۰۰ تومان یک مبلغ حداقل است برای یک خانواده و این مبلغ را بتواند فراهم کند باید با تولید دیگری اشخاص ارتزاق بکند و کارگر اضافه‌ای که روی زمین کشاورزی هست منتقل بشود به کار صنعتی و کارهای صنعتی وابسته به شرکت تا بتوان درآمد کافی فراهم کنیم به نظر بنده آینده ما کشاورزی است که روی ۱۸ میلیون هکتار پیاده خواهیم کرد نه کشاورزی که روی ۴ میلیون هکتار امروز پیاده شده در آن کشاورزی نبایستی اجازه بدهیم ۶۵% قسمت متمرکز بشود که به هر کس یک رقم خیلی کوچکی برسد و به این مقدار زمین و خرد شدن زمین قادر نیستند که زندگی خود را تامین کنند به طوری که آقای دکتر عاملی آرزو دارند که درآمد زیادی برای آنها فراهم بشود اگر بخواهیم درآمد زیادی برای مردم ایران اعم از آنها که در کشاورزی و در صنعت کار می‌کنند تامین بشود بایستی متوجه این نکات باشیم که ده‌نشینی تبدیل بشود به شهرنشینی بنده نمی‌دانم چطور کشاورزی تخصص نمی‌خواهد البته کشاورزی ترادیسیونی که امروز وجود دارد در قسمت اعظم ایران حاصلش به طور متوسط ۸۰۰ کیلوگرم گندم برای هر هکتار، ۲ تن برنج برای هر هکتار، یک تن و نیم جو در هر هکتار است البته این شاید خیلی تخصص نمی‌خواهد ولی اگر ما بخواهیم از هر هکتار زمین ۸-۹-۱۰ هزار تومان درآمد داشته باشیم خیلی تخصص می‌خواهد تخصصش از تخصص‌هایی که ما امروز خیال می‌کنیم در کارهای الکترونیک و اتمی لازم است کمتر نیست حتی یک مقدار از کارهای اپیکاسیون‌های اتمی و الکترونیک در کارهای کشاورزی است که خیلی تخصص می‌خواهد امروز در جاهای دیگر دنیا می‌بینید پرتقال تهیه می‌کنند که تمام پرتقال‌ها یک نوع شیرینی دارد و یک اندازه معینی است ما دیدیم که در مزارع انگور من خودم دیدم که تعداد دانه‌های انگور که به خوشه‌ها هست تقریبا در تمام مزرعه‌ها مساوی است و این مربوط به یک تکنیک بسیار عالی است و ما باید این فن را به ایران بیاوریم و زارع و کشاورز ما باید اینطور زندگی کنند تا زندگی آبرومند داشته باشند سرمایه‌ای که ما داریم در یک کاری که آرزوی شاهنشاه ما است برای اعتلاء و آبادی ایران کافی نیست ما در طول ۳۰ سال ۲۵ سال فرصت داریم که از یک کشور عقب افتاده تبدیل بشویم به یک مملکت دارای کشاورزی کاملا پیشرفته باید خانواده دهقانان ما حداقل در جمعیت ۵۰ میلیون آینده یعنی ۲۵ سال تا ۳۰ سال آینده در ایران حداکثر ۱۳ میلیون یعنی ۳ میلیون خانوار کشاورز فعلی به صورت کشت و صنعت عمل می‌کنند تا آرزو داشته باشیم که اینجا درآمدی حداقل ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان برای یک خانواده داشته باشند به این ترتیب باید سعی کنیم آنچه از داخل قابل تجهیز است اعم از اینکه سرمایه‌های کوچک کشاورزی است اعم از اینکه سرمایه‌های کوچک شهرنشین‌هاست یا سرمایه‌های سرمایه‌داران ماست به کار بیفتد ما به هیچ وجه من‌الوجوه عناد و لجاجی نداریم ما سعی می‌کنیم سرمایه‌داران خود را تا آنجا که مقدور است تقویت کنیم تا در کار تولیدی و کار موثر در اقتصاد مملکت شرکت کنند به جای اینکه پناه ببرند به زمین‌خواری و زمین‌فروشی و زمین‌خری پناه ببرند به کار صنعتی و زراعی صنعتی که بتوانیم این سرمایه موجود در داخل مملکت را تله بگذاریم که بیایند در داخل کشت و صنعت چه بهتر چه اشکال دارد که ما شرکت‌های کشت و صنعت داشته باشیم که ۵۰ درصد سهامش متعلق به کارکنان این شرکت‌های سهامی زراعی یعنی همان کشاورزان و کارگرانی باشد که کار در آنجا می‌کنند که مثلاً شرکت نیشکر ۷ تپه که امروز یک نمونه زنده همین شرکت‌های کشت و صنعت است و ۲۵۰ خانوار کارگر و کشاورز و مهندس و تکنیسین ایرانی در آنجا ارتزاق می‌کنند و کار می‌کنند چه اشکالی دارد که این یک شرکت واحد بزرگی است و تکنیک بسیار عالی در آنجا اجرا می‌شود و سرمایه بسیار زیادی آنجا خرج شده در یک مساحت ۴۲۰۰ هکتار تقریبا ۴۵ هزار تن نیشکر تولید کرده که قیمت کیلویی ۱۵ ریال می‌شود ۶۷۵ میلیون ریال یعنی هر هکتار زمین تقریباً ۱۷-۱۸ هزار تومان تولید کرده چه اشکال دارد که کارمندان و کارگران و تکنیسین‌های شرکت در داخل این شرکت سهام داشته باشند بنده متوجه نشدم به این صورت که ما می‌خواهیم چه اشکالی دارد که ما قطعات کوچک زمین به کشاورز ندهیم و به جای آن سهام آن شرکت‌ها را بدهیم که در آنجا مشغول هستند که از تولید زیاد در اثر به کار بردن ماشین‌های زیاد موجبات زیاد تکنولوژی عالی استفاده بکنند (پزشکپور- جناب آقای مهندس روحانی سرمایه‌گذاری خارجی جایش در شرکت هفت تپه نیست) اشکالی ندارد سرمایه‌گذار خارجی به کنار هفت‌تپه بیاید و مثلاً همانطور که آقای دکتر یگانگی فرمودند پنجاه درصد سرمایه را سرمایه‌گذار خارجی تأمین کند و ۵۰ درصدش را دولت با سرمایه‌گذاری خصوصی تامین کند و مدل‌هایی از نوع کارخانجات نیشکر هفت‌تپه به وجود بیاید من اشکالی نمی‌بینم به جای اینکه ما شکر از خارج وارد کنیم چه اشکالی دارد سرمایه‌گذاری خارجی بیاید اینجا و نیشکر تولید کننده و کارگر ایرانی و کشاورز ایرانی استفاده کنند و حقوق خوب بگیرند و زندگی خوب داشته باشند و از درآمدش هم استفاده کنند و احتیاج به وارد کردن شکر نداشته باشیم بلکه از پولی که برای وارد کردن شکر از خارج مصرف می‌کنیم برای تولید در داخل استفاده کنیم فرمودند که ما اگر بازارهای حسابی در کار تجارت خارجی نداشته باشیم چه بکنیم ما مملکتی هستیم که باید حتما تجارت خارجی ما تقویت بشود ما نمی‌توانیم غیر از درآمد نفت که ۲۰۰ میلیون دلار در سال است نمی‌توانیم یک ملت زنده و مترقی باشیم حتما باید در کار کشاورزی انواع متنوع به مناسبت آب و هوای متنوع استعدادهای فوق‌العاده‌ای که در امر کشاورزی در مملکت ما هست به وجود آید و ما می‌توانیم از کشورهای صادر کننده بوده باشیم (صحیح است) همانطور که برای به دست آوردن بازار خارجی همانطور که در پتروشیمی عمل کردیم ناچار هستیم که سرمایه خارجی را بیاوریم در بازارهایی که استفاده بشود بنده عرض می‌کنم غیر از سرمایه‌های خارجی ما سرمایه‌های داخلی را در کار کشت و صنعت باید استفاده کنیم در اراضی سد شاپور اول یا کوروش کبیر که اشاره فرمودید یک مقدار زراعت بنده به طور دقیق عرض می‌کنم که زیر سد مهاباد مجموعا امروز ۶ تا ۷ هزار هکتار زراعت بسیار عقب‌مانده وجود دارد بعد از دایر شدن این آب و ایجاد شبکه آبیاری جمعا ۲۰ هزار هکتار زیر کشت خواهد رفت بنده هیچ اشکال نمی‌بینم که این ۶ هزار، ۷ هزار هکتار تبدیل شود به شرکت‌های سهامی زراعی و ۱۰۰۰۰ هکتار به شرکت‌های کشت و صنعت و اینها کنار هم کار بکنند. یکی از دوستان راجع به رقابت شرکت‌های کنار هم کار بکنند یکی از دوستان راجع به رقابت شرکت‌های کشت و صنعت و شرکت‌های سهامی زراعی بحث کردند (دکتر فریور- تمام آن منطقه مربوط به سد ه قابل استفاده بشود به ۳۰۰۰ هکتار نمی‌رسد) اگر سد کوروش کبیر را می‌فرمایید مجموع آبی که مهار می‌کنیم سالیانه ۲۳۰ میلیون متر مکعب است که کافی است برای زراعت تقریبا ۲۳ هزار هکتار اگر فرض کنید ۳۰ میلیون متر مکعب از آب تلف بشود و تبخیر بشود ۲۰۰ میلیون متر مکعب به مزارع می‌رسد با این مقدار آب می‌شود ۲۰ هزار هکتار زیر کشت گذاشت امروز ۶-۷ هزار هکتار عرض کردم که نمی‌شود اسمش را کشاورزی مدرن گذشت کشاورزی عقب مانده دارد بنده اشکالی نمی‌بینم که ۱۰۰۰۰ هکتار کشاورزی کاملاً مدرن با استفاده از شرکت‌های کشاورزی زراعی بشود و اجتماع این واحدهای کوچک تبدیلش به واحد بزرگ شرکت سهامی زراعی به وجود بیاید و اگر سرمایه داخلی وجود نداشت اگر سایر کشاورزان نتوانستند زمین را دایر بکنند ما این آب اضافی ار معطل نگذاریم برای قرن‌ها و ده‌ها سال از آنها استفاده نکنیم یک شرکت خارجی با مشارکت داخلی با سرمایه‌گذاری داخلی این زمین را آباد می‌کند مطلب رقابت این شرکت‌ها نیست بنده لازم است اینجا عرض کنم که با ادغام کردن واحدهای کوچک زراعت و ایجاد شرکت‌های سهامی زراعی و آوردن صنعت وابسته به کشاورزی صنایع و مواد کشاورزی در سطح روستاها دیگر آن واحد کوچک واحد کوچک نیست بلکه کالاهای خودش را در واحدهای بزرگتری توزیع می‌کند در یک کارخانجاتی بسته‌بندی می‌کند و قادر به رقابت با شرکت‌های کشت و صنعت است به علاوه دولت به شرکت‌های خارجی که به ایران خواهند آمد اجازه نخواهد داد که بازارهای داخلی ایران را تسخیر کنند آن مقدار بازار داخلی در اختیار اینها خواهد گذاشت که ایجاد خطری برای واحدهای سهامی زراعی یا شرکت‌های سهامی زراعی یا تولید کشاورزی ما به وجود نیاورد اینکار بسیار آسان است از طریق وزارت تولیدات کشاورزی و مواد مصرفی عمل می‌شود وزارت تولیدات کشاورزی و مواد مصرفی است که کالاهای این شرکت‌های بزرگ را به مقدار زیاد و عمده خریداری می‌کند و به قیمتی که احتمالا ایجاد ورشکستگی برای شرکت‌های داخلی ایجاد نکند برای قیمت‌هایی که صلاح است و به بازارهای داخلی عرضه خواهد کرد این توضیحاتی بود که راجع به این لایحه عرض کردم در آینده فکر می‌کنم که ما بتوانیم با قالب‌های مختلف با روش‌های مختلف این امکاناتی که در اختیار ملت ایران است در کوتاه‌ترین مدت به بهره‌برداری برسانیم و مغایرتی هم بین شرکت‌های سهامی زراعی یا شرکت‌های تعاونی با واحدهای بزرگ کشت و صنعت بنده نمی‌بینم (احسنت).
نایب رئیس- آقای دکتر صدر بفرمایید.
دکتر صدر- همکاران گرامی من قصد صحبت نداشتم ولی بیانات دوست ارجمندم جناب آقای مهندس روحانی مرا بر آن داشت که لحظه‌ای چند وقت دوستان و سروران ارجمند را بگیرم اولین نکته‌ای که آقای مهندس روحانی به آن اشاره کردند کلمه ایسیم بود که ما به هیچ نوع ایسمی اعتقاد نداریم مگر ایرانیسم البته همه دوستان به خاطر دارند آن موقع بیشتر کسانی که امروز مصادر مهمی را در این مملکت اشغال کرده‌اند به ایسم‌هایی غیر از ایرانیسم معتقد بودند و ما در آن شرایط با همه ایسم‌های غیرایرانی مبارزه می‌کردیم (صحیح است). و باز همگان می‌دانند که شاهنشاه ایران زمین معتقد به ایسم هستند و آن ایسم هم چیزی جز ناسیونالیسم ایران نیست که متبلور و متجسم شد در اصطلاحی به نام ناسیونالیسم مثبت و همه به خاطر دارند که در مصاحبه‌های مطبوعاتی بسیار و سخنان شاهنشاه کلمه ناسیونالیسم مثبت بارها به کار رفته و در واقع سمت و جهت طرز فکر فلسفی و سیاسی ملت ایران را روشن و معین کرده است پس ما با اعتقاد کامل به ناسیونالیسم معتقد هستیم و پان ایرانیسم هم در واقع آرمان سیاسی ملت ایران است و آنچه که در بطن و متن پان‌ایرانیسم نهفته است ناسیونالیسم اجتماعی است یعنی همان ناسیونالیسم اجتماعی که شاهنشاه آریامهر بارها آن را بیان فرموده‌اند پس ما با اعتقاد و افتخار کامل می‌گوییم که معتقد به ناسیونالیسم هستیم و اما جناب مهندس روحانی اینجا بیاناتی فرمودند و در واقع آنچه که خودشان خواستند فرمودند نه آنچه که پاسخ سرور دکتر عاملی باشد ایشان فرمودند که باید نسبت کشاورزان به تدریج کم بشود و به نسبت اشخاصی که در واحدهای صنعتی جذب می‌شوند اضافه گردد این یکی از معتقدات بسیار اصیل و قدیمی ما است ک ما اعتقاد کامل داریم که باید نسبت کشاورزی و نسبت کشاورزان در ایران تا ۱۰ درصد تقلیل پیدا کند و ۹۰ درصد جذب سایر خدمات و منجمله خدمات صنعتی بشوند پس در این باره به هیچ وجه من‌الوجوه ما با یکدیگر اختلافی نداریم بلکه معتقدیم که باید این نسبت هر چه زودتر به ۱۰ درصد تقلیل پیدا بکند و اما فرمودید که کشاورزی تخصص بسیار لازم دارد من معتقدم که هیچ یک از ما چنین اعتقادی نداشتیم که کشاورزی تخصص بسیار لازم ندارد ولی یک مساله هست که ما می‌گوییم این تخصص لازم را بخرید افراد متخصص را حقوق بدهید و در این مملکت به کار بگمارید (دکتر عدل- بسیار عالی است) کما اینکه در سایر قسمت‌ها در بخش‌های صنعتی هم همین کار را می‌کنید در بسیاری از وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی از وجود مشاورین خارجی استفاده می‌شود ولی ما تخصص اینها را می‌خریم نه اینکه آنها را در امر سرمایه‌گذایر دخالت بدهیم ما یعنی ملت ایران از امر سرمایه‌گذاری خارجی خاطرات خوشی ندارد که یکی از آنها خاطرات امتیاز دارسی است و سرمایه‌گذاری در مسائل نفت که ملت ایران را اقلا مدت ۶۰ سال در مسیر ناراحتی‌ها و بحران‌های بسیار بین‌المللی قرار داد (مهندس روحانی- آقای دکتر به کسی امتیاز نمی‌دهیم) این مساله باید حل بشود و ما هم همین را می‌خواهیم ما نمی‌گوییم که جنابعالی سوء نیست دارید ما می‌خواهیم در پشت این تریبون جنابعالی بفرمایید که چنین نیست حداقل این یک قرارداد است قرارداد باید به مجلس شورای ملی بیاید حق قوه مقننه است به هیچ وجه من‌الوجوه دولت حق ندارد... (یک نفر از نمایندگان- امتیاز است) بله این یک امتیاز است دولت حق ندارد که به یک خارجی امتیاز بدهد یا قرارداد ببندد بدون اینکه قوه مقننه در آن دخالت داشته باشد ما می‌گوییم قرارداد است و باید مجلس شورای ملی و قوه مقننه در موقع خودش در این باره بحث و شور بکند (دکتر الموتی- از مهندسین مشاور خارجی هم خاطرات خوبی نداریم) بله کاملا درست است از آن هم خاطره خوبی نداریم.
دکتر عدل- چرا از جان مولم داریم!
دکتر صدر- آن را هم از آقای ابتهاج باید پرسید اینکه فرمودید با سرمایه‌گذاری در امر کشاورزی نیاز به رقم‌های بالا هست البته ما هم آن را قبول داریم ولی این دلیل نمی‌شود که ما بیاییم بهترین زمین‌های زیر سد را بهترین امکاناتی که امروز از نظر وضع اقتصادی داریم در اختیار عده‌ای خارجی بگذاریم به خاطر اینکه سرمایه‌های آنها را جلب بکنیم وقتی دولتی اینجا می‌آید پشت تریبون و افتخار می‌کند که ۴۸۰ میلیارد ریال در برنامه عمرانی چهارم خودش خرج می‌کند مسلما بدانید که این استطاعت را دارد که خود سرمایه‌گذاری کند وقتی دولتی می‌آید اظهار می‌کند که به فلان کشور خارجی وام می‌دهد و در فلان کشور خارجی سرمایه‌گذاری می‌کند این قدرت را خواهد داشت که زمین‌های زیر سد خودش را خودش آباد بکند (صحیح است) به خصوص آنکه واقعاً اگر اعتباری لازم هست می‌توانند وام بگیرند کما اینکه در قطب‌های صنعتی برای کارهای صنعتی دولت این کار را می‌کند. درباره بخش کشاورزی هم به خصوص زمین‌هایی که زیر سد هست و مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت دولت اعتبار کافی از بانک‌های خارجی با هر بانک دیگری می‌گیرد (پزشکپور- دویست میلیون دلار اینجا برای صندوق توسعه کشاورزی اعتبار گرفتند) بله دویست میلیون دلار برای صندوق توسعه کشاورزی چندی پیش آقای دکتر زاهدی آمد پشت تریبون دفاع کرد و گفت ۲۰۰ میلیون اعتبار می‌خواهیم برای توسعه کشاورزی و اینها جمع می‌شود در صندوق کشاورزی این کار را وزارت آب و برق هم می‌تواند بکند مساله مهم این است که همینطور که دوست عزیزم اینجا عنوان کرد که اگر واقعاً معتقدیم که شرکت‌های سهامی کشاورزی در این مملکت می‌بایست کشاورزی ایران را دگرگون بکند و تعلیمات ویژه روستایی را در سطوح روستایی به نوباوگان و جوانان روستایی ما بیاموزد و در کنار این شرکت‌های سهامی زراعی واحدهای صنعتی ایجاد بشود و نیروهای آزاد شده کشاورزی جذب خدمات صنعتی و خدمات دیگر دولتی بشوند و باز وقتی شاهنشاه آریامهر در تایلند مساله شرکت‌های سهامی زراعی را افتخار آمیز عنوان می‌کنند و قرار می‌شود از ایران متخصص شرکت‌های سهامی زراعی به تایلند برود پس معلوم می‌شود که واقعاً جهت توسعه کشاورزی ما در قطب‌های کشاورزی معین شده و معلوم شده و چیزی جز واحد سهامی زراعی نخواهد بود به این کاری که جنابعالی می‌خواهید بکنید یعنی در واقع یک نوع رقابتی بین زمین‌های زیر سد و شرکت‌های سهامی زراعی ایجاد بکنید مسلم بدانید در آینده شرکت‌های سهامی زراعی از پا خواهند افتاد چون همه امکانات در اختیار این شرکت‌هایی که به نام کشت و صنعت است قرار دارند بهترین سرمایه‌گذاری‌ها را می‌کنند از بهترین منابع آبی و زمینی مملکت استفاده می‌کنند و دست‌یابی به بازارهای جهانی دارند و با این رقابت مسلم بدانید که کمر شرکت‌های سهامی زراعی شکسته خواهد شد و اما دوست عزیز جناب آقای دکتر یگانگی راجع به دومینیکن مطالبی فرمودند که ما معتقد هستیم اصولاً یکی از انگیزه‌هایی که داریم و صحبت کردیم خاطرات ناخوشایندی است که همه مردم جهان از وضع کشورهای آمریکای لاتین دارند چه کوبا چه دومینیکن ه سایر کشورهای آمریکای لاتین که در چنگ سرمایه‌گذاری‌های خارجی و در چنگ سرمایه‌های خارجی و انحصارطلبان خارجی گرفتارند ما به هیچ وجه نمی‌خواهیم کشور ایران یک دومینیکن دیگری بشود به خصوص خوزستان که در واقع جایی است که ملت ایران خاطرات ۶۰-۷۰ سال مبارزه با استعمار دارد در اینجا امروز بیشتر عواید نفتی و گاز ما از خوزستان به دست می‌آید در چنین منطقه‌ای سرمایه‌گذاری خارجی و کسانی که امتیاز می‌گیرند به هیچ وجه صلاح نیست اینجا نمی‌خواهیم کانون توطئه علیه منافع و مصالحه ملت ایران باشد (دکتر یگانگی- آنها صرفاً مالکیت ندارند) ما این مسائل را چنین استنباط کردیم امیدواریم جناب مهندس روحانی توضیحات کافی را در پشت تریبون بفرمایند و اما ماده ۳ این لایحه که حتما دوستان عزیز خوانده‌اند این مربوط به یک مسائل حقوقی است و حق این بود که پیش از اینکه این لایحه به مجلس شورای ملی تقدیم بشود به کمیسیون دادگستری نیز فرستاده می‌شود (صحیح است) چون مسلما این ماده ۳ اگر از مواد دیگر صرفنظر کنیم حتی تبصره منضم به این ماده این لایحه را در چنین وضعی قرار می‌دهد که این لایحه حتما باید قبلاً به کمیسیون دادگستری فرستاده می‌شد و در کمیسیون دادگستری تصویب می‌شد و بعد به مجلس شورای ملی تقدیم می‌گشت ولی متاسفانه چنین کاری انجام نگرفته و به نظر من دوباره این لایحه برگردد به کمیسیون دادگستری در این مواد به خصوص که به کمیسیون دادگستری مربوط است مورد بحث و فحص و غور قرار بگیرد (صحیح است) دیگر وقت دوستان را نمی‌گیرم فقط از آقای مهندس روحانی من واقعاً صمیمانه تقاضا دارم که ما را در این باره از این نگرانی نجات بدهند متشکرم. پاینده ایران.
نایب رئیس- آقای خواجه نوری بفرمایید.
خواجه نوری- با اجازه مقام ریاست علت اینکه بنده اجازه صحبت خواستم برای این بود که مطالبی گفته شد که خدای نخواسته ممکن است یک ناراحتی‌هایی در افکار ما و حتی در افکار عمومی فراهم بسازد زمانی که خارجی‌های می‌آمدند در ایران و به صورت بازرگان یا به هر صورت دیگری وارد خاک ما می‌شدند و از غفلت‌های مردم این سرزمین و یا نقص تشکیلات سیاسی ما سوء‌استفاده می‌کردند آن زمان‌ها گذشته است (صحیح است) و همین قیامی که ملت ایران برای ملی کردن نفت خودش انجام داد و نتایجی که از آن حاصل شد نه تنها برای ایران بلکه برای تمام کشورهای نفت‌خیز نشان داد که ملت ایران امروز در یک شرایط تعلیم و تربیتی قرار گرفته و دارای روحیه‌ای است که به هیچ وجه نمی‌تواند اجازه بدهد به یک خارجی که از حسن نظر یا از مراودات و مبادلات تجارتی یا از معاملات با ملت ایران سوء‌استفاده سیاسی بکند این یک اصل مسلم و مبرهنی است همین روزها که مذاکراتی مجددا بین مقامات دولتی ایران و نمایندگان کنسرسیوم در تهران در جریااست کاملا نشان داده است که نمایندگان ایران با چه پختگی با چه ورزیدگی و با چه تبحثر هب امور وارد در مذاکره می‌شوند و چگونه از منافع مملکت خودشان دفاع می‌کنند.
دکتر صدر- ما می‌خواهیم بعد این بحث پیش نیاید که بعدا از حق خودمان دفاع کنیم.
خواجه نوری- ولیکن در این مورد به خصوص اگر صحبت از این است که ما با خارجی‌ها همکاری بکنیم اولا نه صحبت از امتیاز است و نه صحبت از فروش زمین است بلکه گفته شده است اجاره و صحبت از این هم نیست که ما خارجی‌ها ...
پزشکپور- اجاره هم یک نوع امتیاز است اجاره و امتیاز به خارجی چند سال ۵۰ سال ۶۰ سال؟
خواجه نوری- اگر شما اجازه را با امتیاز یکی می‌دانید مثل اینکه یک بحث حقوقی بسیار مفصلی است که فرصتش در اینجا نیست (دکتر صدر- چرا همینجا است) ولیکن در حقوق مدنی تعریف شده است و امتیاز هم در مقررات بین‌المللی در عرف تجارت بین‌المللی تعریفی دارد و بنده اگر بخواهم راجع به تعریف این دو مطلب بحث و صحبت بکنم مثل این است که وقت مجلس را تلف کرده باشم و بنده در اختیارتان هستم و کتاب‌های حقوقی را در اختیارتان می‌گذارم و با هم مطالعه می‌کنیم تا به شما ثابت شود که صحبت از دادن امتیاز نیست صحبت از صرفنظر کردن از حق حاکمیت ملت ایران نیست صحبت از این است که در یک شرایط منصفانه در یک شرایطی که صد در صد به نفع ایران باشد قراردادهای مشارکت اجاره‌ای منعقد می‌کنیم همانطور که آقای وزیر آب و برق هم توضیح دادند و مسلما هم باز برای اطمینان خاطر شما حاضر هستند که پشت این تریبون بیایند و ثابت کنند که نظر دولت ایران به هیچ وجه این نیست که امتیازی به خارجی یا به داخلی داده بشود و صحبت از اجاره است اجاره زمین مزروعی معلوم است که به چه ترتیب است شرایطش معین است حتی ممکن است نرمش را هم معین کنند و تقریبا قواعدش را به عرض مجلس شورای ملی برسانند که این اطمینان خاطر برای همه حاصل بشود راجع به شرکت‌های تعاونی آقای مهندس روحانی مفصل صحبت کردند و توضیح دادند که شرکت‌های تعاونی در دهات موجود در اراضی دائر موجود کاملا به خوبی می‌توانند عمل کنند شرکت‌های سهامی زراعی هم برای ایجاد قطب‌ها در اینگونه مناطق کاملاً قابل اجرا و عمل است و اینطور که ایشان به شما قول دادند در جایی که اینگونه شرکت‌ها می‌توانند عمل کنند به هیچ وجه به فکر این نخواهند بود که یک چنین اراضی را در اختیار شرکت‌های جدیدالتاسیس ایرانی و یا مختلط قرار بدهند ولی باید توجه داشت که همین سد دز که ساخته شده و چند سال از افتتاح آن می‌گذرد این سد توانایی آن را دارد که ۱۲۵ هزار هکتار زمین را مشروب می‌کند ولیکن متاسفانه تابه حال بیش از بیست و پنج هزار هکتار از این اراضی مورد استفاده قرار نگرفته همان بیست و پنج هزار هکتاری است که متعلق به اشخاص بوده و زمین‌هایی بوده است که قبلاً هم کشت می‌شده است منتهی حالا با انهار و سیستم‌های بهتر با راه‌های بهتر و با وسایل بهتری از مالکین سابق عمل می‌کنند، صد هزار هکتار زمین بوده است زیر سد دز که سکنه‌ای ندارد مالکی ندارد و امکان استفاده از اینگونه اراضی یک سرمایه‌گذاری بزرگ و وسیع را مستلزم است باید نهرکشی بشود شبکه آبیاری ایجاد بشود راهسازی بشود سیم‌کشی بشود شبکه برق احداث بشود زمین‌ها زهکشی و تسطیح بشود شوری زمین گرفته شود (دکتر عاملی- ما می‌گوییم این کارها را شرکت‌های سهامی زراعی بکنند) امکان ندارد قربان همیشه باید واقع بین بود همیشه باید امکانات را در نظر بگیرید همینطور که خودتان فرمودید یک کارهای بزرگی را با یک وسایل کوچک نمی‌شود انجام داد این زمین‌ها را بنده عرض کردم این صدهزار هکتار زمین که زیر سد دز واقع است نه مالک دارد نه سکنه دارد و نه زارع دارد به همین دلیل عرض کردم یک شرکت‌هایی باشد که توانایی داشته باشند که محل سکونت برای زارع بسازند راه بسازند نهرکشی و زهکشی بکنند زمین را آماده و تسطیح بکنند زارعین را هم از یزد و کرمان و از جاهای دیگر که الان موجبات زراعت فراهم نیست از آنجاها انتقال بدهند بیاورند انتقال دادن یک سکنه از یک نقطه‌ای به نقطه دیگر مستلزم سرمایه‌گذاری بزرگ است شما یک وقت هست که یک سدی می‌سازید که زمینی موجود مزروع دایر هست و مردم ساکن هستند اگر خانه‌شان ناراحت است ولیکن یک خانه‌ای دارند در آن سکونت دارند فورا نباید سرمایه‌گذاری برای چنین محل سکونت آنها کرد ولی در جاهای نوبنیاد شما حتی باید نان روزانه آنها را به ترتیبی فراهم کنید که درست بشود گوشت آنها را باید بگیرید باید محل سکونتشان را فراهم کنید باید راه برایشان بسازید تمام اینها جز از طریق سرمایه‌گذاری یک چنین شرکت‌های بزرگی مقدور نیست در مجموع خوزستان یک میلیون هکتار زمین است که با برنامه‌های آبیاری قابل کشت است تصور فضائیش را بکنید که یک میلیون هکتار زمین را چگونه می‌توانید با سیستم شرکت‌های تعاونی قابل کشت کنید این از لحاظ فنی از لحاظ طرز اجراء تصورش را بفرمایید ما البته یک آرمان‌هایی داریم شما هم دارید ما هم داریم می‌گوییم همه چیز به دست ایرانی با پول ایرانی برای ایرانی برای آباد کردن ایران این قدم اولیه ما است اما در جایی که احتیاج داریم وام بگیریم باید وام بگیریم در جایی که باید دعوت کنیم که یک شرکت‌هایی بیایند سهیم بشوند، سهیم بشوند و گرنه ما خودمان را عقب می‌اندازیم و نباید سدی را بسازیم که به واسطه نداشتن سرمایه از آن سد استفاده نکنیم تا عرض کنم که فرسایش خاک و آب‌های گل‌آلود بیاید سد را پر کند و این فرصتی را که ما داشتیم که از این آب استفاده کنیم از دست برود تمام این مطالبی را که فرمودند مسائلی است که در پیش پای ما هست و سال به سال باید این مسائل را با آن مواجه بشویم و در فکر حل این مسائل باشیم ایجاد همین قطب‌های صنعتی کشاورزی که آقای دکتر یگانگی تشریح فرمودند ایجاد این قطب‌ها سرمایه مضاعف می‌خواهند کار مضاعف لازم دارد و بازار خارجی مضاعف لازم دارد اگر بیاییم یک کارهایی بکنیم و یک محصولاتی به وجود بیاوریم در خوزستان که این محصولات منحصرا برای مصرف داخلی خودمان نباشد و برای صادرات باشد و در پهلوی همان محصول کشاورزی کارخانه‌ای ایجاد کنیم که محصول را به جنس قابل صدور تبدیل بکند چه عیبی دارد آیا چنین کار گو اینکه سی درصد یا چهل درصد یک سرمایه‌گذاری خارجی هم با ما سهیم باشد یا اینکه ما برای ایجاد چنین شرکت‌هایی یک مقداری از سرمایه‌های متفرق ایرانی را که به صورت سرمایه به صندوق‌های پس‌انداز راکد مانده است و واقعاً استفاده اقتصادی از این راه نمی‌شود از راه ایجاد اینگونه پس‌اندازهای ایرانی باید استفاده کنیم باید از تمام امکانات برای جهش اقتصادی که ما صحبتش را می‌کنیم استفاده کنیم وگرنه با وسایل نقلیه قدیمی قرن هیجدهم ما نمی‌توانیم برسیم به ترقیات قرن بیستم قرن اتم از این وسایل می‌خواهیم استفاده کنیم تا به هدف‌های عالی برسیم یک مقداری از این وسایل را ما داریم یک مقدارش را دیگران دارند باید به هر ترتیبی هست این وسایل را به سوی مملکتمان جلب بکنیم بنده بیشتر آمدم پشت تریبون برای اینکه جنبه سیاسی موضوع را توضیح بدهم که مشارکت ما با خارجی مستلزم این نیست که ما از استقلال خودمان صرفنظر کنیم و این وام گرفتن از بیگانه برای ما امروزه به صورت وام گرفتن‌های سابق نیست وامی می‌گیریم با ربح معین شرایط معین از آن سرمایه استفاده می‌کنیم به موقع اصل وام و بهره را پس می‌دهیم ما هیچ وقت مملکتمان را گرو نگذاشته‌ایم نزد خارجی در این معاملاتی که کردیم ما هیچ وقت این مملکت یا هیچکدام از مناطق مملکت را به هیچ کس واگذار نکردیم و نمی‌کنیم یک کاری بوده است که در قرن‌های گذشته شده است راجع به نفت آن هم ملت ایران ترمیم کرده است و امروزه هم دیدید رئیس دولت گفت که برنامه دولت است اراده شاهنشاه است که شرکت ملی نفت ایران روزی یکی از بزرگترین شرکت‌های بزرگ نفت دنیا بشود و در این راه هم هستیم بنابراین ما دارای آرزو و آرمان‌هایی هستیم همه مشترک و هستیم همه می‌خواهیم ایران را آباد کنیم می‌خواهیم مردم را دارای یک زندگی مرفهی کنیم همه می‌خواهیم مملکت را به سوی ترقی و تعالی سوق بدهیم و لیکن باید همه هم بخواهیم که از حداکثر امکانات استفاده کنیم و بهره‌مند شویم (احسنت) و در ضمن یک مطلب دیگر هست این لایحه دو شوری هست اگر پاره‌ای از مطالب به نظرتان ثقیل می‌آید مشکل می‌آید پیشنهاد مرحمت بفرمایید در کمیسیون‌ها تشریف بیاورید اگر شما ما را قانع کردید ممنون می‌شویم لایحه را در جهت نظر صحیح و منطقی اصلاح می‌کنیم و هیچ نوع تعصب خاصی هم در این خصوص نداریم.
نایب رئیس- نظر دیگری در کلیات لایحه نیست؟ (اظهاری نشد) به ورود در شور مواد رای می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده اول قرائت می‌شود.
ماده ۱- به وزارت آب و برق اجازه داده می‌شود به منظور حداکثر بهره‌برداری از منابع آب و زمین مشروب از سدها و تأسیسات آبیاری با رعایت برنامه توسعه کشاورزی.
دامپروری و عمران کشور به تشکیل شرکت‌های کشت و صنعت با سرمایه دولت یا مختلط اقدام نماید.
- تبصره- وسعت اراضی زیر هر سد که مورد بهره‌برداری موضوع این قانون قرار می‌گیرد نباید کمتر از پنج‌هزار هکتار باشد.
نایب رئیس- در ماده اول نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادات رسیده قرائت می‌شود.
احتراماً پیشنهاد می‌نماید در سطر دوم ماده ۱ لایحه تأسیس شرکت‌های بهره‌برداری از اراضی زیر سدها بعد از تاسیسات آبیاری عبارت زیر مربوط به اراضی زیر سد اضافه شود.
مهندس زرآور.
پیشنهاد می‌شود در ماده اول دولت حق ندارد حق اولویت را برای خودش در امور تجارت قرار دهد پیشنهاد می‌شود اولویت به مختلط یا اشخاص حقیقی و حقوقی داده شود.
دکتر بهبهانی.
پیشنهاد می‌شود:
در ماده اول حد کامل زمین‌های زیر سد در لایحه روشن نیست و لازم هست این حد به طور دقیق روشن بشود.
با عرض تشکر- دکتر بهبهانی.
پیشنهاد می‌کنم که رقم مندرج در تبصره ماده اول (پنج هزار هکتار) به دو هزار هکتار تبدیل گردد.
با احترام- دکتر دادفر
در تبصره اول لایحه تأسیس شرکت‌های بهره‌برداری پیشنهاد می‌نماید اراضی زیر سد...
وسعت اراضی از پنج‌هزار هکتار به تصحیح شود.
دکتر بقایی یزدی.
در لایحه تاسیس شرکت‌های زیر سد پیشنهاد می‌نماید این تبصره به عنوان تبصره ۱۰ به ماده یک اضافه شود.
- تبصره- اراضی زیر سد عبارت است از اراضی که در تصرف دولت بوده و عملیات نهرکشی و تسطیح و آمادگی زراعی در آن انجام گرفته و از آب سد برای شرب استفاده نموده و از دیواره سد تا شعاع ۵۰ کیلومتر جزء محدوده مزبور محسوب است. دکتر بقایی یزدی
پیشنهاد می‌شود تبصره ذیل به ماده اول الحاق شود:
- وزارت آب و برق موظف است حداقل تا سه ماه آیین‌نامه مربوط به بهای برق را تنظیم و پس از تصویب کمیسیون آب و برق مجلسین اجراء گردد.
با تقدیم احترامات داود موید امینی.
نایب رئیس- ماده دوم قرائت بشود.
ماده ۲- اساسنامه شرکت‌های مذکور و همچنین هرگونه تغییر در اساسنامه سازمان‌ها و شرکت‌های تابعه وزارت آب و برق و با تبدیل سازمان‌ها به شرکت‌های دولتی یا مختلط بنا به پیشنهاد وزارت آب و برق و تصویب کمیسیون‌های مشترک آب و برق و دارایی و استخدام هر یک از مجلسین قابل اجرا خواهد بود.
نایب رئیس- در ماده دوم نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادی رسیده قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌کنم ماده ۲ به شرح زیر اصلاح شود:
- «بنا به پیشنهاد وزارت آب و برق و تصویب کمیسیون‌های آب و برق و دارایی و استخدام مجلسین قابل اجرا خواهد بود.»
پیشنهاد می‌نماید: ماده ۲ لایحه تاسیس شرکت‌های زیر سد به شرح زیر تغییر یابد:
ماده ۲- اساسنامه شرکت‌های مذکور و همچنین هرگونه تغییر در اساسنامه سازمان‌ها و شرکت‌های تابعه یا تبدیل سازمان‌ها به شرکت‌های دولتی یا مختلط در صورتی که ایرانی باشند به پیشنهاد وزارت آب و برق و تصویب دولت و در صورتی که شرکت خارجی یا خارجی و ایرانی باشد به پیشنهاد وزارت آب و برق و تصویب کمیسیون مشترک آب و برق مجلسین قابل اجراء خواهد بود.
دکتر بقایی یزدی.
نایب رئیس- ماده سوم قرائت می‌شود.
ماده ۳- وزارت آب و برق مجاز است طبق شرایطی که به تصویب هیات دولت خواهد رسید بهره‌برداری از اراضی زیر سدها با حق استفاده از آب مورد نیاز را به اشخاص حقیقی یا حقوقی داخلی یا خارجی به اجاره واگذار و قرار دادهای لازم را با آن منعقد نماید.
- تبصره- اشخاص حقیقی یا حقوقی ایرانی در صورت تساوی شرایط حق تقدم دارند.
نایب رئیس- آقای پزشکپور در ماده سوم نظری دارید بفرمایید.
پزشکپور- در مورد ماده ۳ این قرارداد و به هر حال این لایحه که در واقع مهم‌ترین ماده این لایحه است من نمی‌خوستم عرایضی عرض کنم توضیحاتی که جناب آقای خواجه نوری بیان فرمودند ایجادب کرد که به طور قطع اشکال کار را خدمتشان عرض کنم و من فکر می‌کنم درست مجلس شورای ملی همان جایی است که باید نظریات را که حتی نسبت به اصول و نظریات حقوقی که مربوط با یک لایحه و یا یکی از مواد لایحه می‌شود مطرح کرد و مورد بررسی قرار داد (صحیح است) زیرا اگر جناب آقای خواجه‌نوری نظریات خودشان را نسبت به اینکه قائل به تفکیک میان قرارداد و امتیاز و اجاره هستند بیان می‌فرمودند شاید این نظریات می‌توانست ارشادکننده باشد برای من که خلاف این عقیده بودم در این مورد بحث به خصوص متاسفانه نظریات را توضیح نفرمودند به این عنوان که اینجا فعلا فرصتش نیست و موردش نیست و در خارج بحث می‌کنیم در حالی که جای این بحث درست جایی است که باید این ساله مورد بحث و بررسی قرار گیرد جای این بحث مجلس شورای ملی است (صحیح است) این ماده ۳ یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین مسائل را دربردارد اولا تذکری را که دوست عزیز سرور دکتر صدر دادند به عنوان استفاده از آن مقررات به عنوان استفاده از آن مقررات به عنوان اخطار عرض می‌کنم که ماده ۳ و این تبصره و ماده ۴ از مواردی است که در کمیسیون دادگستری باید مورد طرح قرار گیرد استدعا می‌کنم مقام ریاست محترم برای شور دوم این مواد را به کمیسیون دادگستری بفرستند و اما اگر از نظر جایگاه و شکل و فرم قانونی و حقوقی باشد ما در مقررات قانون مدنی چیزی به عنوان امتیاز نداریم آنچه که هست یا عبارتست از عقد اجاره یا عبارتست از مزارعه یا موارد دیگری که در قانون مدنی منعکس است امتیاز عبارتست از یک نوع قراردادی که با یک شخصیت طبیعی یا حقوقی داخلی و یا کشور خارجی و یا شرکت خارجی از طرف دولت منعقد بشود که یکی از این موارد مذکور در قانون مدنی ایران را حق استفاده‌اش را به او بدهند امتیاز به طور کلی عبارتست از یک چنین رابطه حقوقی که میان دولت و یک شخصیت حقوقی داخلی یا خارجی با یک دولت خارجی یا یک شرکت خارجی منعقد می‌شود که آن وقت این امتیاز ممکن است در قالب‌های مختلف روابط حقوقی که در قانون مدنی پیش‌بینی شده است قرار بگیرد این امتیاز ممکن است به صورت اجاره باشد یا به صورت مشارکت باشد یا ممکن است به صورت رهن باشد یا یکی دیگر از عناوینی که در قانون مدنی هست پس امتیاز اعم است از این موارد و امتیاز یک نوع اخص از رابطه حقوقی نیست امتیاز یک لباسی است که تمامی این روابط حقوقی را در برمی‌گیرد و به تمامی این روابط حقوقی پوشانده می‌شود و پس این اولا آن مساله و تز حقوقی و اساسی است که ما باید بدانیم و هیچ نظریه و تز حقوقی دیگری سوای این نیست اگر هست انتظار داریم جناب آقای خواجه نوری و یا هر یک از نمایندگان محترم اکثریت این مساله را اینجا در پیشگاه مجلس شورای ملی بیان بفرمایند (دکتر الموتی- اقلیت هم بگوید قبول می‌کنید؟) آنچه مسلم است گروه پارلمانی پان ایرانیست چنین نظر دارد و گروه پارلمانی حزب مردم هم فکر می‌کنم به همین کیفیت و نظر رسیده باشد اگر خلاف این باشد آقایان بیان بفرمایند ما استفاده می‌کنیم من سخنگوی این پنج تن هستم که اینجا حضورتان هستیم (خنده نمایندگان)- بنابراین حقیقت این است که یک جلوه است از نوعی امتیاز و همانطور که توضیح فرمودند دوست عزیز سرور دکتر صدر و همه آقایان و خانم‌ها به این امر عنایت ندارند که به هیچ وجه ما امتیازهایی که به سرمایه‌گذاری‌های خارجی داده شده است خاطرات خوبی نداریم جناب مهندس روحانی به ما نوید دادند که چرا ما تله نباشیم که سرمایه‌های خارجی را در تله بیندازیم ولی عرض من این است که به دلالت تجاربی که که در گذشته داشتیم حالا سرمایه‌گذاری‌های خارجی برای ما تله شده‌اند چه در موارد وسیع‌تر و چه در موارد کوچکتر و در موارد کوچکتر هم در تساوی مواردی که امروز در سرمایه‌گذاری‌های کشورهای خارجی و سرمایه‌گذاری‌های خارجی وجود دارد که عقیده ما و نظر ما این است که متاسفانه این سرمایه‌گذاری‌های خارجی تله‌ای شده‌اند و به جای اینکه آن منافعی را که ملت ایران با سرمایه‌گذاری‌های ایرانی باید از آن مناطق ببرد آنها این استفاده را می‌برند (سعید وزیری- جناب آقای پزشکپور نه آنها می‌خواهند برای ما تله بگذارند و نه ما تله برای آنها می‌گذاریم) من نکته‌ای را توضیح دادم در مورد اصطلاحی که جناب مهندس روحانی در اینجا بیان فرمودند که در این خصوص علی‌ایحال آنچه مسلم است با آن بحثی که خدمتتان عرض کردم که این امتیاز است و چون دادن امتیاز و دادن هر نوع اختیار به هر مملکت خارجی و در هر زمینه متضمن یک مسائل بسیار اساسی برای مملکت هست که ممکن است بسیاری از این مسائل را امروز نه من پیش‌بینی بکنم نه جناب مهندس روحانی یعنی با یک حسن نیتی امروز این لایحه را بیاورند و با یک حسن نیت و تحرک خاصی که دارند و معتقد هستند که باید واقعاً یک تحرک فوری و اساسی در اراضی زیر سدها و دشت‌های وسیع به وجود بیاوریم اما ممکن است آن عوامل و شرایط لازم را امروز با این حسن نیتی که دارند پیش‌بینی بکنند که فردا با چه شرایطی باشد و فردا چه پیش آید انعقاد هر نوع قرارداد یا هر نوع امتیاز یا به قول آقای خواجه نوری انعقاد اجاره در هر سطح و هر میزان با یک سرمایه‌گذار خارجی آیا درست است یا درست نیست؟
نایب رئیس- آقای پزشکپور پیشنهادتان را مرحمت بفرمایید که در کمیسیون‌ها رسیدگی بشود.
پزشکپور- مثل اینکه در اینجا می‌شود در مورد پیشنهاد بحث کرد.
نایب رئیس- در کمیسیون مربوط شرکت بفرمایید و درباره پیشنهاد خود توضیح بدهید.
پزشکپور- پیشنهاد تقدیم حضورتان کردم و توضیح در مورد این مسائل است چون به هر حال امتیاز است و چنین دلایلی موجود است که قانون اساسی پیش‌بینی کرده و در واقع موارد مربوط به امتیاز و قراردادهای خارجی که باید طبق قوانین و مقررات خاصی و انعقاد قراردادهای خارجی در موارد خاصی است و امتیاز قراردادهای خارجی هم از موارد خاصی است و باید قوه مقننه و مجلس شورای ملی نسبت به این موضوع رسیدگی بکند آن هم با وقت نامحدود حتی به عقیده من جناب آقای رئیس این لایحه ایجاب می‌کند چون متضمن یک موادی است راجع به قراردادهای خارجی و درباره هر یک از مواد این لایحه می‌شود به طور نامحدود صحبت کرد به خصوص این ماده ۳ چون چنین مساله‌ای را دربردارد و سخن گفتن نمایندگان مجلس درباره قراردادها مفید به وقت نیست و مدت نامحدود دارد بنابراین قوه مقننه یک ضابطه‌ای برای یک نظارت عالی برای قراردادهایی که با ممالک خارجی تنظیم می‌شود داراست که یک چنین ماده‌ای را تصویب بکنند که یک چنین سلب حقی شده باشد و به طور کلی آن را در اختیار سازمان‌های اجرایی قرارداده باشند درست است که شما به سازمان‌های اجرایی کمال اعتماد را دارید و اگر اعتماد نداشته باشید که رای اعتماد نمی‌دهید ولی با این وجود به موجب اصول قوانین و مقررات برای هر یک از این مراجع به اقتضای موقعیت و مسوولیتی که در برابر ملت دارند یک نوع وظایف و اختیاراتی هم پیش‌بینی شده.
رسیدگی درباره قراردادها و امتیازها از وظایف خاص مجلس شورای ملی است و اگر امروز یک قراردادی مطرح شده مجلس با شرایط کنونی می‌تواند نظر بدهد که آیا انعقاد این قرارداد با این کیفیات و خصوصیات درست است یا نیست؟ ولی این صحیح نیست که ما بیاییم نسبت به اساس این مساله یک چنین اختیاراتی بدهیم. درخصوص سرمایه‌گذاری‌ها بسیار صحبت شد خوشبختانه خانم‌ها و آقایان انقلاب اجتماعی ایران نشان داده است که در موارد متعددی ملت ایران توانسته است سرمایه‌گذاری‌هایی بکند و از تخصص‌هایی استفاده بکند بدون اینکه مشارکت خارجی در آن دخالت داشته باشد من نمی‌دانم این سدهای عظیمی که با سرمایه‌های هنگفت به وجود آمده و ما امروز اراضی زیر این سدها را که آبادترین و آماده‌ترین و پرثمرترین مزارع است به عنوان اینکه سرمایه نداریم می‌خواهیم شرکت‌های خارجی را مشارکت بدهیم آیا یک چنین تاسیسات و سدهای عظیم با پول و سرمایه چه کسی به وجود آمده من می‌خواهم ببینم کدام سرمایه خارجی در ایجاد این سدهای عظیم به اندازه یک دینار دخالت داشته جز اینکه گاهی ما وام گرفته‌ایم پس ما وقتی این سرمایه‌های عظیم را با سرمایه خودمان و سرمایه‌های نهفته در اعماق این سرزمین و دسترنج این ملت، با سرمایه این ملت و با سرمایه دولت ایران و به نیروی کار ملت ایران مورد بهره‌برداری قرار داده‌ایم مگر یک مورد سرمایه‌گذاری مهم‌تر از ذوب آهن هست مگر این صنایع عظیم همانا با سرمایه‌گذاری ملی برپا نمی‌شود مگر این از سرمایه مادی و معنوی ملت ایران به وجود نمی‌آید. الان اینکه ما از یک تخصص‌هایی استفاده می‌کنیم بنابراین در این مورد هم با این کیفیت و خاصه اینکه بارها گفته شده است و با خود آقای مهندس روحانی هم که در خارج صحبت و مذاکره می‌کردیم به این نکته واقعاً نظر داشتند و درست است که هیچ سرمایه‌گذاری در این جهان واقعاً منهای نیات سیاسی نمی‌تواند باشد چون اصولا خود حفظ آن سرمایه‌گذاری یعنی یک نوع نیت سیاسی ما نباید بیاییم این نیات سیاسی را پیوند بدهیم با سرزمین وسیع خودمان و نیاییم این نیت سیاسی را که فردا نمی‌دانیم به چه صورتی درمی‌آید گره بزنیم به خاک مملکت ما این نیات سیاسی را می‌آوریم و در زیر سدهایمان سدهایی که مراکز مهم برق و آب مشروب و آشامیدنی این مردم خواهد بود گره بزنیم چون نمی‌دانیم فردا با چه مشکلاتی روبه‌رو خواهیم شد بنابراین به طور کلی ایجاب می‌کند که صرفاً ماده ۳ ناظر باشد به اینکه وزارت آب و برق مجاز باشد که به شخصیت‌های حقیقی یا حقوقی داخلی یک چنین امتیازاتی را بدهیم یا چنین قراردادی را منعقد بکنند یا قبول مشارکت بکنند و هر گاه ایجاب کرد که با یک شرکت خارجی یا نیروی خارجی یک چنین قراردادی منعقد بشود با همان کیفیتی که تاکنون صورت گرفته بهتر این است که آن وقت آن قرارداد را به مجلس شورای ملی تقدیم کنند تا در این مجلس بررسی شود و مجلس به حکم وظیفه‌ای که در پیشگاه شاهنشاه ایران دارد وظیفه خود را انجام بدهد و به این کیفیت سلب وظیفه از مجلس شورای ملی نشود.
نایب رئیس- آقای دکتر دادفر بفرمایید.
دکتر دادفر- فرمایشاتی که همکار محترم جناب آقای پزشکپور فرمودند و تکلیف فرمودند به اینکه فرق بین امتیاز و اجاره‌چی است بنده برای استحضارشان نظر شخصی خودم را تا حدی که اطلاعات بنده اجازه بدهد به استحضارشان می‌رسانم فرق بین امتیاز و اجاره این است که در امتیاز یک صورت انحصاری و یک مدت معین که طرفین حق هیچگونه تجدیدنظر و اعمال قدرت در آن مدت ندارند مثلا اگر دارسی آمد در ایران یک امتیاز گرفت به مدت شصت سال دولت ایران که طرف آن امتیاز بود نمی‌توانست آن قرارداد را به هم بزند جز به اصل ملی شدن که یک مطلب حقوقی مفصلی است که جنابعالی مستحضر هستید اما اگر امروز دولت یا هر شخص حقیقی با شخص حقیقی دیگری یا هر شخص حقوقی با شخص حقوقی دیگری قرارداد اجاره منعقد بکند آن قرارداد اجاره تابع شرایط عقد اجاره است در آنجا می‌نویسد اگر ملک من را به این ترتیب بهره‌برداری نکردید مثلاً اجاره فسخ است و ما در امتیاز وقتی که یک ملکی را به امتیاز واگذار می‌کنیم صرفاً به جز آن دارایی که در امتیاز نامه ذکر شده است که سالیانه یا ماهیانه به ما داده بشود ما هیچگونه حق اعمال حاکمیت و تحمیل شرایط امتیاز را نداریم و همین امر بود که موجب سوء استفاده از قرارداد دارسی شد که میلیاردها از نفت ما استفاده می‌کردند و آن عواید را به ما نمی‌دادند و تا شصت سال تمامی نفت را ببرند که ملت ایران در آن وقت قیام کرد و با رهبری شاهنشاه بزرگ منابع نفت خودمان را ملی کردیم یعنی با استفاده از اصل ملی شدن و ناسیونالیزاسیون که در دنیای امروز شناخته شده توانستیم این امتیاز را به هم بزنیم پس وقتی که ما به این امتیاز توجه کردیم در این قرارداد و لایحه‌ای که الان مطرح است مساله این است که دولت یا وزارت آب و برق قطعه زمینی را به اجاره واگذار می‌کند مستاجر ممکن است شخص طبیعی ایرانی یا حقوقی ایرانی باشد یا شخص طبیعی یا حقوقی خارجی باشد طرف یک مستاجر است برای مدت معین و برای اینکه در اینجا هم وزارت آب و برق بداند که احیانا بر اثر مسامحه یا غفلت شرایطی را در آنجا بگذارد که مطالعه شده نباشد در ابتدای ماده نوشته است طبق شرایطی که به تصویب هیات وزیران خواهد رسید (امینی- در کجای دنیا شما شنیده‌اید که اراضی زیر سد را بدهند به خارجی‌ها) به این ترتیب وقتی هیات وزیران شرایط عقد اجاره را معلوم می‌کند و مثلا می‌گوید پنج سال باشد، ده سال باشد زمینی که می‌گیرد پنج هزار هکتار باشد، ده هزار هکتار باشد شرکتی که داوطلب بهره‌برداری از زمین است شرایط عقد اجاره را هیات وزیران برایش معین می‌کند و چه بسا یکی از آن شرایط این باشد که موجر حق فسخ اجاره را دارد کجای این با حق حاکمیت ملی‌مان تباین دارد و تازه دولت هم چنین شرطی را اگر نگذارد مگر مجلس شورای ملی نمی‌تواند بگوید کلیه عقدهای اجاره‌ای که بین کلیه موجرین و مستاجرین این مملکت بسته شده باطل است کما اینکه می‌گوییم تا امروز ده تومان مالیات می‌دادی حالا باید از فردا صد تومان بدهی و قراردادی که بسته شده می‌توانیم به هم بزنیم و قرارداد اجاره‌ای که دولت تحت هر شرایطی با هر بیگانه خارجی ببندد می‌تواند ملغی بکند به دلیل اینکه ما آمده‌ایم گفته‌ایم اجاره‌های کنونی باطل و باید به زارعین اجاره داده بشود و اغلب اینهایی که دستشان سند اجاره بود سندشان فسخ شد چون قرارداد اجاره تابع مقررات ایران است قرارداد اجاره اگر در شرایط دولت پیش‌بینی نشده بود لغو بود اما در مورد اصل مساله که آیا این اصل صحیح است یا صحیح نیست که شرکت خارجی در ایران و از اراضی بهره‌برداری و استفاده بکند یا نکند این ماهیت مطلب است محققان اگر چنانچه امکان این بود که ما از تمام اراضی زیر سدهایمان و یا میلیون‌ها سرمایه‌ای که ما در این سدها به کار بردیم با توجه به سرمایه‌مان و با توجه به اعتباراتی که در برنامه چهارم برای مدت پنج سال پیش‌بینی کرده‌ایم از همه اینها بهره‌برداری بکنیم قهرا دولت یا مردم و اهالی این مملکت احتیاج به سرمایه‌گذاری خارجی پیدا نخواهند کرد و در اینجا هم تکلیف برای دولت معین شده که در قرارداد در صورت شرایط مساوی ایرانی مقدم است یعنی اگر یک شرکت خارجی آمد گفت من زیر سد دز ۵ هزار هکتار زمین را می‌خواهم با این شرایط و سرمایه بهره‌برداری کنم و یک ایرانی هم آن پیشنهاد را کرد به موجب این قانون حق تقدم دارد و خود دولت همیشه در عملیات حق تقدم دارد اینکه در اینجا پیش‌بینی کرده است که ما از این اراضی در حداکثر سرعت و حداکثر امکانات باید بهره‌برداری کنیم اما از نقطه نظر من آنچه بیشتر قابل توجه است این است که ما این اراضی را نمی‌خواهیم همانطوری که آقای خواجه‌نوری فرمودند به سیستم خودمان بهره‌برداری کنیم ما باید شرکت‌هایی به وجود بیاوریم که معلوم کند چرا یک تخم گندم می‌دهد ولی در کانادا صد تخم می‌دهد کدام کود است با چه نحوی است که باید حداکثر استفاده را بکنیم این را جز اینکه ما باید حداکثر استفاده را بکنیم و جز اینکه باید از تکنیک دیگری استفاده کنیم چاره‌ای دیگر نداریم می‌فرمایید از نقطه‌نظر خدمات استفاده کنیم شما و بنده مخالف این هستیم که دولت تمام کارها را به صورت خدمات انجام بدهد یعنی نتیجه این فرمایش این می‌شود که دولت برود بشود کشاورز، کمباین بخرد کارشناس بیاورد زارع بیاورد آن کاری که یک شرکت خصوصی می‌تواند انجام دهد دولت انجام بدهد اینکه درست نیست مسلما کارشناس خارجی وقتی به صورت خدمات خدمتش را به ما عرضه می‌کند ما از آن تجربه تلخی داریم علاوه بر اینکه چندین برابر استحقاق حقوق می‌گیرد آن دلسوزی لازم را هم ندارد و نظیر کارشناسانی خواهد بود که یک وقتی به صورت مشاور در برنامه‌های اول و دوم سازمان برنامه آورده بودند و ملاحظه فرمودید هیچکدام خدمتشان از نظر ملت ایران قابل ارزش نبود اگر امروز برنامه سوم و چهارم موفقیت پیدا کرده دلیل این است که به حمدالله کارشناس ایرانی و شرکت مشاور ایرانی انجام می‌دهد خدمات خارجی برای ما تجربه خوبی نداشته و ما برای اینکه از تجربه و سرمایه خارجی استفاده کنیم نفع و ضرر کار باید عاید خودش باشد نه اینکه بیاید در اینجا کاری را بگیرد به ما مشورت‌هایی هم بدهد بدون اینکه منطبق با اوضاع و احوال کشور ما باشد از این گذشته جناب آقای پزشکپور وقتی ما اینجا می‌نویسیم که شرکت‌های خارجی به موجب عقد اجاره مثل شرکت‌های داخلی بیایند در اراضی زیر سدها زمین‌ها را بهره‌برداری بکنند غرض این است که بتوانیم با صنعتی که در جوار این کشاورزی ۵ هزار یا ده هزار هکتاری انجام می‌شود صنعت کشاورزی و تولید مواد غذایی را در یک سطح بالا ببریم اگر غیر از این باشد مسلما قطب‌های کشاورزی به وجود نمی‌آید می‌فرمایید ما با سرمایه خودمان بکنیم اما این سرمایه را در کشوری که در اعتبار برنامه چهارم محل مصرفش را پیش‌بینی کرده‌ایم برای این کار هم باید یک سرمایه دیگری پیش‌بینی بکنید گذشته از آن ما قانون جلب سرمایه‌های خارجی را داریم که سه سال پیش تصویب کردیم ما اگر اینقدر از سرمایه خارجی می‌ترسیم این قانون جلب و حمایت سرمایه خارجی را چرا تصویب کردیم؟ یک ملت در حال رشد و توسعه نمی‌تواند همیشه با امکانات و مقدورات خودش پیشرفت و جهش کند کما اینکه در تمام صنایع وقتی بانک‌های صنعتی ما از سرمایه خارجی استفاده کردیم النهایه این فرمایش جنابعالی را صددرصد قبول دارم و دولت متوجه است که این سرمایه‌ها باید ضوابط و شرایطی معین در رشته‌های معین به ترتیبی به کار بیافتد که احیانا عوارض و عواقبی را که سرمایه‌گذاری‌های عظیم در بعضی از کشورها دارد پیدا نشود این همان چیزی است که دولت می‌خواهد و هیات دولت باید تصویب کند میزان و کیفیت و مقدار را معین کند والا با اصل سرمایه‌گذاری نمی‌شود مخالفت کرد اگر سرمایه‌های آمریکایی نبود امروز اروپا ویرانه بود اگر سرمایه‌های خارجی را چه به صورت وام و یا به صورت‌های دیگر نداشتیم امروز کارخانه‌های فعلی را نداشتیم به هر صورت ما الان سرمایه خارجی را به موجب قانون حمایت می‌کنیم تا حدی حمایت می‌کنیم که این قانون تجویز کرده و تا وقتی که لغو نشده که اینها می‌توانند اصل و بهره سرمایه خودشان را طبق ضوابطی که بانک مرکزی برقرار کرده ببرند چه فرق می‌کند سرمایه‌گذار خارجی بیاید در یک رشته صنعتی کار کند یا در یک رشته کشاورزی که صنعت است چون این اراضی و زراعت به صورت صنعت کشاورزی است و به غیر از صنعت موجود و معمولی امروز است که در کشور ماست به هر صورت نگرانی جنابعالی به نظر بنده با عقد اجاره و باتوجه به اینکه این عقد اجاره را درست منعقد می‌کنند و عقد اجاره بین دو طرف شخص طبیعی و حقوقی را چه در ایران و چه طرفین خارجی باشند چون در ایران این سند تنظیم می‌شود مجلس شورای ملی می‌تواند اگر شرایطی هم پیش‌بینی نشده باشد به هم بزند و باتوجه به اینکه عقد اجاره علی‌الاصول تابع یک مدت معینی است که در قانون اجاره معین شده و نمی‌تواند از ده پانزده سال متجاوز باشد و با توجه به اینکه هیات وزیران مراقبت کافی در نحوه و شرایط آن خواهند کرد من تصور نمی‌کنم که از نظر فرم حقوقی نگرانی خاصی وجود داشته باشد معذلک اگر تصور می‌فرمایید که برای استفاده از این سرمایه‌های خارجی به منظور آبادی این اراضی که حقیقتا ما احتیاج داریم فرم و مقررات و ضوابط دیگری را می‌شود در نظر گرفت اگر جنابعالی پیشنهاد بفرمایید آن را بررسی و بحث می‌کنیم و به نظر من فرم اجاره مناسب‌ترین و بی‌خطرترین فرمی است که در این قراردادها ممکن است پیدا بشود اشتباه جنابعالی در این است که وقتی عنوان قرارداد نوشته شده تصور می‌فرمایید نوشته است که وزارت آب و برق مجاز است طبق شرایطی که به تصویب هیات دولت خواهد رسید به اشخاص طبیعی یا حقوقی داخلی یا خارجی به اجاره واگذار و قراردادهای لازم را منعقد نماید یعنی آن سند اجاره حاوی ده‌ها شرط باشد (دکتر صدر- این امتیازات ...) آقای دکتر صدر شما وقتی صحبت می‌کردید ما حرف نمی‌زدیم تریبون برای شما هم هست قانع نشدید بعدا بیایید هر چه می‌خواهید بگویید.
نایب رئیس- از مذاکرات بین‌الاثنین که نتیجه‌ای گرفته نمی‌شود خودداری بفرمایید و هر نظری دارید پیشنهاد بفرمایید تا در کمیسیون‌ها بررسی شود آقای دکتر دادفر ادامه بدهید.
دکتر دادفر- این قرارداد که ذکر شده این دنبال لفظ اجاره است و منظور قرارداد اجاره است حالا اگر به نظر جنابعالی این ابهامی دارد تصریحش بفرمایید قرارداد مذکور در اینجا غیر از قرارداد اجاره چیزی نیست حالا اگر به نظر آقایان اشکالی دارد اگر پیشنهادی در این باب داشته باشید قابل مطالعه است با توضیحاتی که به استحضار رساندم و فرقی که بین امتیاز و اجاره به عرض رساندم عنوان این مطلب که یک امتیازی است که به خارجی داده می‌شود صحیح نیست قراردادی است که دولت می‌تواند با هر کس ببندد نظیر همان قراردادی که دولت می‌تواند برای اجاره خدمت یک کارشناس ببندد مگر وقتی ما یک کارشناس می‌آوریم چکار می‌کنیم؟ خدمت او را در اختیار می‌گیریم این هم قرارداد اجاره خدمت یک شرکت است بیش از این من فکر نمی‌کنم که توضیحی لازم باشد و واقعاً از نظر حقوقی جای نگرانی نیست (احسنت).
نایب رئیس- آقای سرتیپ‌پور جنابعالی موافقید یا مخالف؟
سرتیپ‌پور- بنده توضیحی می‌خواهم عرض کنم.
نایب رئیس- بفرمایید.
سرتیپ‌پور- سه جزء است در ماده ۳ یکی مساله مربوط است به اراضی زیر سد یکی مربوط است به تصویب هیات وزیران یکی مربوط است به تساوی اشخاص حقیقی و حقوقی (خواجه نوری- حق تقدم) در مورد اراضی طبق یک قانون جداگانه‌ای ما کلیه اراضی قابل عمران بائر و غیره و غیره را در اختیار وزارتخانه دیگری گذاشتیم و در مقابل آن برگزاری یک سلسله مسوولیت‌هایی از آنها خواستیم الان می‌خواهیم همان اراضی را به یک وزارتخانه دیگر بدهیم در حالتی که آن مسوولیت‌ها را وزارت قبلی یا وزارتخانه موجود و فعلی تقبل کرده است انجام بدهد، در حال حاضر فی‌المثل بین صاحبان سرمایه‌های کوچک یا دارندگان حق تقدم در اراضی برگزار شده به وزارت کشاورزی و یا اصلاحات ارضی ممکن است داوطلبانی پیدا شوند و بگویند ما با اختیارات حاصله از فلان قانون می‌خواهیم فلان مقدار زمین را آباد کنیم وزارت کشاورزی الان نمی‌تواند بدهد چون ممکن است (خطاب به وزیر) مورد حمایت شما باشد شما هم ممکن است در حال حاضر همان منطقه‌ها را جزو قطب‌های کشاورزی قرار نداده باشید نتیجه این می‌شود که نظر شما چون متوجه یک قطب کشاورزی در یک استان دیگر است و سایر استان‌ها هنوز در برنامه شما قرار نگرفته‌اند لاجرم قسمت‌هایی از اراضی که زیر سد قرار گرفته است معطل بماند تکلیف این کار چه خواهد شد آیا شما اراضی مورد نیاز خودتان را قبلاً مساحت می‌کنید تشخیص می‌دهید و از وزارتخانه‌های سهم هر وزارتخانه معین می‌شود یا خیر به طور کلی کلیه اراضی زیر سد در اختیار شماست آن قانون که حق تقدم به سکنه محلی می‌دهد تکلیفش چیست؟ آن قانون ملغی است یا نیست اگر ملغی است در اینجا یک ماده‌ای که ملغی‌کننده آن قانون باشد گنجانده نشده و این صحیح نیست چون یک زمین را سه جا به سه دستگاه نمی‌توانیم بدهیم و این صحیح نیست قسمت دوم مربوط است بر طبق شرایطی که می‌گویند به تصویب هیات دولت خواهد رسید در اینجا بنده توجه معترضین را هم جلب می‌کنم هیچ تصویبنامهای قابل اجرا و عمل نیست مگر اینکه در کادر قانون اساسی باشد (صحیح است) اگر در کادر قانون اساسی باشد در این صورت می‌تواند وزارت آب و برق اجرا کند اگر در کادر قانون اساسی نباشد هر مسئولی آن را اجرا بکند مجرم است این را باید از حالا طی کنیم (صحیح است) بنابراین، این نگرانی که ممکن است حاصل بشود در مساله قراردادهایی که به تصویب هیات دولت می‌رسد سد محلی نخواهد داشت زیرا هیات دولت هم نمی‌تواند خارج از کادر قانون اساسی تصویبنامهای به وجود بیاورد پس آن نگرانی خیال می‌کنم که زیاد به جا نباشد اما در قسمت مربوط به حق تقدم اشخاص حقیقی یا حقوقی این حق تقدم موقعی می‌تواند مشخص بشود که در این یک ماده‌ای قید بشود که طرح‌های عمران مثلا ۵ هزار هکتار قبلاً آگاهی بشود تا اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی بدانند شما چه می‌خواهید و فرصت مطالعه دو ماهه هم برای آنها قائل بشوید که بتوانند محاسبات خودشان را بکنند و آن وقت بیایند در مزایده یا مناقصه شرکت کنند و حق تقدم خودشان را در صورت تساوی این شرایط محفوظ بدارند والا فی‌المثل یک طرحی آقایان حاضر کرده باشند یا طرحی موسسه‌ای حاضر کرده باشد که بر سرمایه‌گذاران ایرانی مواد آن طرح مجهول باشد نظر دولت هم مجهول باشد ابتدا به ساکن شما اعلام کنید که ما می‌خواهیم در فلان گوشه سد ۵ هزار هکتار زمین را بدهیم به داوطلبان، داوطلبان در دو دسته قرار خواهند گرفت یک عده‌ای که قبلاً مطالعه کرده‌اند چون به نیت شما واقف بودند و یک عده‌ای که مطالعه نکرده‌اند چون به نیت شما واقف نبوده‌اند پس هر قدر هم از شرایط با خبر باشند آن یک تعارف خواهد بود (صحیح است) مگر اینکه طرح‌های عمرانی مربوط به هر یک از قطب‌های کشاورزی قبلاً به وسیله آقایان اعلام بشود تا صاحبان سرمایه را دعوت به شرکت بکنند و هر کس برد مال خودش این دو سه قسمت قابل توضیح است بنده قبلاً نمی‌توانم پیشنهادی بدهم چون نمی‌دانم نظر وزارتخانه یا دولت در این باب چه خواهد بود. وقتی توضیح دادید اگر غرض حاصل شد پیشنهاد نمی‌دهم و گرنه پیشنهادی خواهم داد.
نایب رئیس- آقای فرهادپور بفرمایید.
فرهادپور- با اجازه خانم‌ها و آقایان همکاران محترم باید عرض کنم بیانات بسیار جامع و لازم جناب آقای پزشکپور و همچنین جناب آقای سرتیپ‌پور که هر دو از چهره‌های درخشان مجلس هستند بنده را از اطاله کلام بی‌نیاز می‌کند (احسنت) مساله‌ای را در این ماده ۳ بنده می‌بینم به عنوان یک ایرانی تذکر مختصری را در اینجا به یک وزیر شریف لازم می‌دارم (جوانشیر- تعارف نفرمایید، حقیقت را بگویید) حقیقت را هم می‌گویم (جوانشیر- آقای پزشکپور قرار گذاشتند هیچ وقت تعارف نکنیم) بنده هر موقع که رئیس متحرم دولت یا هر یک از وزرای کابینه در پشت این تریبون اعلام می‌فرمایند که در مسائل فنی و تخصصی از وجود کارشناس ایرانی استفاده کرده‌اند به عنوان یک فرد ایرانی در خود احساس نهایت غرور می‌کنم (صحیح است) ما تحت رهبری رهبر بزرگ مملکت و توسعه و پیشرفتی که در امر فرهنگ ما ایجاد شده است خوشبختانه امروز کارشناسان و رجال لایقی داریم که در خیلی از مسائل فنی و تکنیکی صنعتی حتی بی‌نیاز از وجود کارشناس خارجی هستیم و ما افتخار داریم که امروز در طول مدت کوتاه صنعت عظیم نفت را به دست کارشناس ایرانی اداره می‌کنیم (صحیح است) این جناب آقای مهندس روحانی این افتخار را دارند که کار صنعتی برق و آب را با حداکثر استفاده از کارشناسان ایرانی اداره می‌فرمایند یک مساله را همکاران عزیز توجه بفرمایند اگر در تکنولوژی بگوییم ما از دنیای صنعتی عقب هستیم و مملکت ما برای رسیدن به پایه صنعت جلو رفته سایر کشورهای مترقی نیاز به کمک‌های علمی یا سرمایه‌گذاری‌هایی دارد که امر کشاورزی امری است که بنه تصور می‌کنم وقتی زمین و آب و برق بغل هم با سرمایه ایران به همت مهندس ایرانی آماده شد بهره‌برداری از زمین زیر سد آسان‌ترین کارها است ایرانی بهتر از هر کس می‌تواند زیر سدی که شما آب فراهم کردید و برق در دسترس او گذاشتید کار کشاورزی را انجام بدهد اینجا یک مسأله باقی می‌ماند دوست عزیز من جناب دکتر دادفر فرمودند که اگر خارجی‌ها شرکت کنند دلسوزتر از این هستند که به عنوان کارشناس برای ما خدمت بکنند یا این حرف ایشان را دولت باید قبول کند یا حرف بنده را چون ما الان منطقه‌ای داریم که به عنوان کارشناس دارند خدمت می‌کنند و دارند اداره می‌کنند این را می‌خواهیم به صورت شرکت مداخله‌شان بدهیم یکی از این دو کار درست است، بنده عرض می‌کنم جناب آقای مهندس روحانی در کار کشاورزی مملکت وقتی شما آب فراهم کردید و زمین داشتید و برق داشتید همانطور که جناب آقای سرتیپ‌پور فرمودند اگر روزگاری داوطلب سرمایه‌گذاری ایرانی برای شما پیدا نشد و پشت در اطاق شما نوبت نگرفتند و برای استفاده از این زمین‌ها برای شما توصیه نیاوردند و زمین شما بلا استفاده ماند آن وقت این مساله خارجی را بیاورد ما روی چشممان برای شما تصویب می‌کنیم ولی مادام که ایرانی آمادگی دارد و من می‌دانم که شایستگی دارد و از خدا می‌خواهد در مملکتی که گرفتار بی‌آبی است زیر سد آب بغل دست توربین مولد برق کشاورزی کند آنقدر داوطلب ایرانی شما خواهید داشت که لایحه را با اضافه کردن یک کلمه خارجی به صورتی در نیاورید که دلچسب نمایندگان ملت ایران نباشد (آفرین).
نایب رئیس- آقای سعید وزیری بفرمایید.
سعید وزیری- باز این مطلبی که بنده نسبت به آن نمی‌توانم سکوت کنم و متاسفانه این تکیه‌ای است که روی عنصر خارجی می‌شود و حال آنکه این تاکید در شرایط آزاد به نظر بنده و با این دولت مقتدر فعلی که در شرایط فعلی حکمفرما است این جایز نیست گو اینکه این بحث‌ها حکایت از شدت علاقه و شدت وطن‌پرستی و شدت دلسوزی فرد فرد نمایندگان محترم می‌کند ولی خوب این تحصیل حاصل است در شرایطی هستیم واقعاً تعارف نیست که اعلام کرده‌ایم سیاست مستقل ملی داریم همچنین الان این مسائلی که به عنوان نفت و اینها مطرح است در شرایط فعلی دولت در کمال قدرت برای استیفای حقوق این ملت ایستادگی می‌کند و نتیجه‌گیری هم می‌شود این است که ما در مقابل عنصر خارجی نبایستی اینقدر حساسیت نشان بدهیم گو اینکه واقعاً علت و ریشه‌ای ندارد جز حداکثر وطن‌پرستی و علاقه و حتی در این زمینه صحبت‌هایی می‌شود که بنده به نظرم می‌آید توضیح داده شود و معذرت می‌خواهم بین فرمایشات جناب آقای پزشکپور هم عرض کردم برای اینکه واقعاً سوء تفاهمی نشود بنده شخصا عقیده دارم که همانطور که ضمن فرمایشات بسیار بسیار دلسوزانه آقای دکتر عاملی بنده هم یادداشتی برای آقای وزیر مهندس روحانی فرستادم آن مساله امکان رقابت قیمت‌ها و امکان رقابت در عرضه شدن فرآورده‌های آن قطب‌های صنعتی و کشاورزی و فرآورده‌های قطب‌های سیستم شرکت‌های واحد سهامی اداره می‌شود اینها ابهام است بنده خواستم که به این مطلب جواب بدهند مطلب اساسی این است و شهدالله ایشان جواب کافی دادند و بنده هم اضافه می‌کنم که قدرت دولت و نظارت و قابلیت نظارت دولت در قیمت‌ها و تنظیم مساله توزیع این ضامن خیلی خوب اجرا شدن این مطلب است و ضامن این است که چنین نگرانی وجود نداشته باشد یعنی محصولات کشاورزی از قطب‌های کشاورزی موضوع واحدهای سهامی زراعی نظارت دولت قدرت دولت در توزیع صحیح محصولات ضامن این خواهد بود که چنین رقابتی بین دو نوع فرآورده کشاورزی به وجود نیاید به این ترتیب رفع نگرانی می‌شود وقتی که ما چنین نگرانی نداشته باشیم به طریق اولی نباید نگرانی از این داشته باشیم که عنصر خارجی شریک ما می‌شود یا نمی‌شود برای ما اصلا وارد شدن به این مطلب و این نوع صحبت کردن با اینکه حکایت از حداکثر وطن‌پرستی و عشق به مملکت می‌کند (دکتر صدر- مساله پرتقال نیست) اجازه بفرمایید بنده عین مطلب را عرض می‌کنم دولت اگر در واقع قدرت و توجه به خرج بدهد چنین نگرانی وجود ندارد و این مساله است که مربوط به قدرت نظارت و مراقبت دولت در توزیع کالاها اگر قادر است در مورد پرتقال عمل می‌کند چه بهتر در موارد دیرگ هم خواهد کرد اگر می‌فرمایید قادر نیست تذکر می‌دهیم سیستم مراقبت صحیح‌تر در پیش بگیرد به هر حال این مساله‌ای نیست که از دوگانگی سیستم‌های اقتصادی بهره‌برداری سرچشمه گرفته باشد مساله‌ای است که صرفاً خود عمل دولت از آن سرچشمه می‌گیرد و اگر نظارت صحیح بشود دیگر نگرانی وجود نخواهد داشت به طور قطع و بدون شک گفتن اینکه سرمایه‌های خارجی برای ما تله می‌شود و یا اینکه ما برای سرمایه‌های خارجی تله می‌شویم مطلقا برای ما مطرح نیست ما با وضع بسیار آزاد و مستقل و مقتدری که داریم ما علاقه‌مند به همکاری‌های اقتصادی هستیم و قرارداد می‌بیندیم اجازه می‌دهیم هر نوع قرارداد ببندند با یک عنصر سرمایه‌داری که از خارج می‌آید و با داخلی و حتی می‌خواهم عرض کنم که این تبصره‌ای که در این گنجانده شده است که «اشخاص حقیقی یا حقوقی ایرانی در صورت تساوی شرایط حق‌تقدم دارند» معذرت می‌خواهم عقیده شخص خودم را می‌گویم حتی گنجانیدن این تبصره هم زائد بوده چرا؟ برای اینکه به طور قطع این دولت این کار را خواهد کرد نه این دولت هر دولتی این کار را خواهد کرد یک امر طبیعی است (یکنفر از نمایندگان- ضرری ندارد) البته ضرری ندارد و بنده در این مورد عقیده شخص خودم را عرض کردم این بسیار طبیعی است که آدم از آقای مهندس روحانی یا مهندس روحانی نوعی یا هر وزیر ایرانی دیگر بسیار طبیعی است که وقتی سرمایه‌دار ایرانی در شرایط مساوی باشد و حتی پایین‌تر ایرانی را ترجیح خواهند داد، همانطور که عرض کردم با خارجی با سرمایه‌های خارجی جز اینکه فقط یک همکاری اقتصادی داریم کار دیگری نداریم ما نه تنها نگرانی نداریم از سرمایه‌گذاران خارجی در این مسائل تولید حتی اعلام می‌کنم که ضامن حفظ و بقای سرمایه‌های خارجی هستیم که به صورت انسان دوستانه و به صورت کاملاً عاقلانه در شرایط مساوی و با احترام به استقلال با ما همکاری می‌کنند باز این اصطلاح را که آن روز عرض کردم تکرار می‌کنم ما در مملکتمان براساس قدرت ملی و شرایط متناسبی که در مملکت ما وجود دارد تسخیرناپذیر می‌مانیم و تسخیرناپذیر هستیم و در این شرایط تسخیرناپذیری نه تنها نگرانی نداریم بلکه اینجا بهترین بستر است برای سرمایه‌های خارجی و برای فعالیت‌های اقتصادی خارجی و جز همکاری اقتصادی کار دیگری در اینجا ممکن و میسر نخواهد بود (احسنت- احسنت).
نایب رئیس- چون وقت رو به اتمام است و چند نفر از آقایان تقاضای صحبت کرده‌اند و همچنین روز پنجشنبه هم جلسه نخواهیم داشت چنانکه نمایندگان محترم موافقت بفرمایند وقت را تمدید کنیم تا امروز به این لایحه رسیدگی شود خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد آقای دکتر الموتی بفرمایید:
دکتر الموتی- عرضی ندارم.
نایب رئیس- آقای موید امینی بفرمایید.
موید امینی- عرض کنم مطلبی که اینجا صحبت شد یک مطلب بسیار ساده و روشنی است بنده هیچ جا ندیده و نشینده‌ام و نخوانده‌ام که مملکتی بیاید سدی بسازد و بعد بگوید اراضی زیر سد را به داخلی که هیچ به خارجی هم می‌توانیم بدهیم که بیاید بهره‌برداری کند و جیب‌هایش را پر بکند و به عقیده بنده این مطلب به هیچ وجه صلاح نیست که شما بیایید سدی را که ساخته‌اید لقمه چربی را بدهید به خارجی که به خورد و جیب‌هایش را پر کند ممکن است این مطلب فقط صدق پیدا کند در مورد خوزستان برای اینکه سد سفیدرود که زمین‌های آن زیر کشت است و دست مردم است و بهره‌برداری می‌شود پس مساله خوزستان می‌ماند و بنده پیشنهادی دادم و باید عرض کنم که متاسفانه وزارت آب و برق تا به حال تاریف برق را تعیین نکرده هیچ کس نمی‌داند که قیمت برق چقدر است و همه جا اختلاف است در این مورد اگر وزارت آب و برق به نسبت برقی که در آنجا ایجاد می‌شود به مردم برق کافی و ارزان می‌دهد و استفاده خوبی می‌کردند دیگر از کجا زمینی برای بهره‌برداری می‌ماند و به عقیده من به هیچ وجه صحیح نیست اسم خارجی برده شود چه لزومی دارد که ما میلیون‌ها تومان یا دلار خرج بکنیم و سد بسازیم و بگوییم آقای خارجی ۵ هزار هکتارش را شما بردارید ۱۰ هزار هکتار دیگرش را شما بردارید و باز ایرانی بماند بلاتکلیف و سرگردان این امر به هیچ عنوان صحیح نیست و به مساله جلب سرمایه خارجی و استقلال ملی هم که آقایان اشاره می‌فرمایند به هیچ وجه ربطی ندارد و یک خارجی می‌آید می‌خواهد زراعت کند یا استخراج معدن کند با استقلال ملی چه ارتباط دارد و بعد از مدتی اعمال قدرت و اعمال نفوذ خواهد کرد و اساسا این مطلب صحیح نیست که مجلس شورای ملی بیاید چنین کاری بکند و مجلس شورای ملی لایحه‌ای را تصویب کند که به هیچ وجه صلاح نیست چرا به جای سرمایه‌های خارجی سرمایه‌های داخلی در جریان نباشد چقدر خوزستانی‌ها در روزنامه‌ها منعکس کردند که بیایید برق ارزان به ما بدهید و از این میلیون‌ها کالن آبی که می‌رود به خلیج‌فارس می‌ریزد استفاده کنید و این خوزستان که سابق بر این جنگل بوده است باز هم جنگل شود. میلیون‌ها کالن آب شیرین به خلیج‌فارس می‌ریزد آن وقت ما درصدد شیرین کردن آب شور دریا هستیم از این آب شیرین باید استفاده شود برق ارزان بدهید تا استفاده کنند و نوشتن اینکه به خارجی خواهیم داد مسلما فردا به خارجی با شرایطی می‌دهید که با مردم اینجا برابری می‌تواند بکند و بعدش هم این مساله کنترل قیمت‌ها پیش می‌آید مثل بهای پرتقال شرکت تعاونی آقایان توجه دارید که مردم پرتقال را دانه‌ای ۱۲ ریال هم نمی‌توانند بخرند مگر شما در خیابان‌های تهران نمی‌بینید که به سر مردم چه می‌آورند این بود عرض بنده و استدعا می‌کنم به این مطلب توجه بفرمایید هیچ عجله‌ای در کار نیست (آفرین).
نایب رئیس- آقای مهندس روحانی بفرمایید.
مهندس روحانی (وزیر آب و برق)- بنده سعی می‌کنم کوتاه سخن باشم که لایحه به نتیجه برسد بنده در جواب آقای دکتر صدر عرض می‌کنم که ما امتیاز و انحصاری به خارجی نمی‌دهیم و چنین قصدی نبوده و توهمی که از این مطالب فرمودید صحیح نبوده همانطوری که جناب آقای دکتر دادفر توضیح دادند اجازه می‌دهیم زمین را برای بهره‌بردای آن هم آن قسمت از زمین‌هایی را که در امکانمان نیست از لحاظ مالی آنها را آباد بکنیم جناب آقای پزشکپور فرمودند احتیاج به سرمایه خارجی نداریم امیدواریم انشاءالله دولتی که شما تشکیل خواهید داد آن موقع وضع ایران طوری باشد که احتیاج به سرمایه خارجی نداشته باشد ولی بنده عرض می‌کنم در همین برنامه چهارم که به تصویب رسید یکی از منابع تامین که برای برنامه چهارم گذاشتیم ۲ میلیارد دلار گذاشتیم در برنامه چطور احتیاج نداریم پشت تریبون گفتن اینکه احتیاج نداریم که نمی‌شود واقعاً باید احتیاج نداشته باشیم دولت به هیچ‌وجه عقیده ندارد که سرمایه‌های خارجی بیاید در ایران و استفاده مشروع هم ببرند ولی شما قانون جلب سرمایه خارجی گذراندید که بیایند و سرمایه خودشان را به کار بیاندازند و بعد بتوانند اصل و فرع سرمایه‌شان را بردارند و ببرند تحت یک ضوابط و مقرراتی مگر این غیر از سرمایه‌گذاری خارجی است لامحاله ما لایحه آورده‌ایم که اجازه بگیریم در امیر کشاورزی صنعتی ما جلب سرمایه کنیم چون برای ما مفید است و لازم است به عرض برسانم که ما با تمام این کوشش‌هایمان نتوانسته‌ایم یک سرمایه مسلمی را جلب بکنیم و تازه وقتی قانون گذراندیم باید برویم دنبال جمع‌آوری آنها و خیلی کوشش لازم است که بتوانیم سرمایه خارجی را جلب بکنیم و این چیزی است که روی زمین ایران می‌چرخد و برای ایران می‌ماند و من امیدوارم که این افتخار نصیب این دولت بشود که مقداری سرمایه خارجی را برای صنعت برای کشاورزی مخصوصا در این نوع جلب کنیم بنده تردیدی ندارم که شرکت‌های سهامی بهترین نمونه کاری هستند برای توسعه کشاورزی ما ولی آن در جای خودش و شرکت کشت و صنعت در جای خودش جناب آقای سرتیپ‌پور سوالی فرمودند که اراضی زیر سدها با وزارتخانه دیگری است تصدیق می‌فرمایید که جمعا این وزارتخانه‌ها دولت را تشکیل می‌دهند و در هیات دولت این مطالب بررسی می‌شود و آن مقدار از اراضی که باید وزارت آب و برق واگذار کند در برنامه عمرانی به تصویب می‌رسد و در دولت بحث می‌شود و تصمیم گرفته می‌شود که بالاخره چه مقدار از زمین‌ها در اختیار کشت و صنعت قرار گیرد و چه مقدار در کارهای دیگر که جنابعالی اشاره کردید و بنده اطلاعی ندارم به هر حال هر هماهنگی که لازم باشد در سطح دولت می‌شود فرق نمی‌کند بین وزارت کشاورزی و وزارت آب و برق و وزارت منابع طبیعی و سیار وزارتخانه‌ها این مسوولیت، این کار سنگین و دشواری که در حقیقت یکی از آن نکات برنامه سوم است که نتوانستیم به آن هدف که داریم برسیم در برنامه چهارم جبران شود به هر حال این زمین‌ها تکلیفش روشن است روشن خواهد شد که کدام زمین‌ها را به کشت و صنعت می‌دهند اعم از داخلی یا خارجی و یا اینکه دولت شرکت کند به هر حال حق نیست که زمین‌هایی را که ما می‌توانیم آباد کنیم و ملت می‌تواند استفاده کند و ایرانی می‌تواند آباد کند به صرف اینکه این در اختیار وزارتخانه دیگری است معوق و بلااستفاده بگذاریم فرمودید هر قراردادی که می‌گذرد باید در چهارچوب قانون اساسی باشد همینطور است قانون اساسی برای ما قرآن ما است و مسلماً هر چیزی که می‌گذرد در چهارچوب قانون اساسی است و این جوابی را که جنابعالی فرمودید بنده تشکر می‌کنم راجع به اینکه شرکت‌های داخلی از این مطلب چگونه استفاده بکنند و چگونه از این موضوع اطلاع حاصل کنند لاید دولت تدبیری می‌اندیشد که مردم مطلع بشوند و در شرایط مساوی از آن استفاده کنند و راجع به این کلمه تله که در اینجا عرض شد مربوط به شرکت‌های خارجی نبود مربوط به سرمایه‌های داخلی بود یک مقدار از سرمایه‌های داخلی در اموری الان به کار می‌رود که حد اعلای بهره‌برداری در امر اقتصادی از آنها نمی‌شود بنده عرض کردم آن سرمایه‌ها حبس شده وسیله‌ای به کار ببریم که در این کار مورد استفاده ملت و مملکت در کار تولیدی مصرف بشود و این کلمه تله ناظر به سرمایه داخلی بود و حتما ذکر شده است که بنده عرض کردم داخلی، جناب آقای فرهاد پور فرمودند که کشاورزی تخصص و پول نمی‌خواهد مسائل کشاورزی تنها آب و برق و زمین نیست این آب و زمین از روزی که خدا خدایی می‌کند روی زمین بوده و از آن بهره‌برداری شده این کار تخصص لازم دارد پول بسیار زیادی هم لازم دارد ما فقط در ۱۰ هزار هکتار سیصد و شصت میلیون تومان با روش خودمان سرمایه‌گذاری کردیم روی ده هزار هکتار ملاحظه می‌فرمایید هر هکتاری ۳۶ هزار تومان سرمایه‌گذاری می‌خواهد و خیلی رقم سرمایه‌گذاری زیاد است تا آن حد که مردم ایران می‌توانند در برنامه پیش‌بینی شده تجهیز کنند سرمایه‌هایشان را از تخصص داخلی استفاده می‌کنیم بیرون از آن را بنده ناراحتی ندارم که یک خارجی بیاید این مملکت ما را آباد کند بعد از ۱۰، ۱۵ سال مرخص شود برود و استفاده مشروع ببرد همانطور که جناب سعید وزیری فرمودند راجع به خارجی منظور این نیست که حتما خارجی باشد هر کس که بتواند سرمایه‌گذاری کند مرجح است در مورد مساله کنترل بازارهای داخلی بنده نمی‌خواهم به جزئیات آن وارد شوم ولی به عنوان دولت مبعوث شما نخواهیم گذارد که بازارهای داخلی ما به وسیله شرکت‌های بزرگی که سرمایه خارجی بیاورد تسخیر شود و وسایل کافی و خیلی آسان در اختیار داریم یکی از این وسایل این است که هر چقدر کالا که در بازارهای ایران است به فروش رود دولت یا شرکت‌های تعاونی در فروش دخالت نموده به قیمت معینی و با توافق می‌شود به فروش برسد و به این ترتیب آن مساله رقابت نامشروع جلویش گرفته می‌شود (یک نفر از نمایندگان- و یا اصلا نمی‌خرید) یا به قول دوست عزیزمان اصلا نمی‌خریم عرض کنم راجع به خوزستان صحبت شد فرمودند اگر تاریف برق یا نرخ برق را تعیین کنید روستاها همه آباد می‌گردد در خوزستان بنده یادم هست چندین سال آن فلسفه‌ای که موردنظر بود با این فلسفه‌ای که جنابعالی فرمودید جناب آقای مرتضوی به خاطر دارند که تخفیف فوق‌العاده فاحشی ما دادیم برای سوخت تلمبه‌های دیزلی که آب را از کارون بکشند متاسفانه آنطوری که ما فکر می‌کردیم نشد که با همین تلمبه‌ها و با همین سوخت ارزان آباد می‌شود و آباد نشد و ما متوجه شدیم که آب و برق و زمین تنها مسأله اساسی نیستند خیلی چیزهای دیگر لازم است سرمایه تکنولوژی و اطلاعات فنی موثق و تجربه فنی لازم است تاریف برق خوزستان را اگر مایل باشید مطالعه کنید بنده چند نسخه‌ای از آن را خدمتتان می‌دهم در سایر نقاط ایران هم کاملا روشن است ولی برای اینکه استحضار حاصل بفرمایید که تمام خوزستانی‌ها از یک برق روشن و ارزان استفاده می‌کنند برای استحضار تقدیم می‌کنم در خوزستان از برق ارزان هر کس هر چقدر بخواهد می‌تواند استفاده کند ولی اگر تنها با برق، خوزستان آباد می‌شد که آباد شده بود لازم است که سرمایه داشته باشیم لازم است که تکنیک داخلی یا خارجی داشته باشیم لازم است که افراد ایرانی آشنایی و تبحر پیدا کنند با تکنیک امروز دنیا و برای اینکه کالا را بتوانیم به آن قسمت در بازار خارجی عرضه بکنیم که آنها عرضه می‌کنند باید تکنیک جدید منطبق باشد و برای این کار چند نفر از نمایندگان آن موسسات را دعوت کردم و خود بنده خیلی وقت صرف کردم و محوطه را نشان دادم برای اینکه استفاده کنیم از امکانات برای کمک به سرمایه‌گذاری داخلی در راه رفاه و آسایش ملت ایران.
نایب رئیس- نظر دیگری در ماده ۳ نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادات رسیده قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌شود:
- در ماده ۳- در مورد شرکت‌های خارجی پیشنهاد می‌شود با تصویب مجلس به جای کمیسیون‌های آب و برق و دارایی و استخدام باشد.
با عرض احترام- دکتر بهبهانی.
پیشنهاد می‌کنم که عبارت زیر به آخر ماده ۳ علاوه شود.
- «مدت اجاره نباید متجاوز از ده سال باشد ولی در انقضای مدت وزارت آب و برق می‌تواند با تصویب هیات وزیران مدت اجاره را تمدید نماید».
دکتر دادفر.
با نهایت احترام در مورد لایحه تاسیس شرکت‌های بهره‌برداری از اراضی زیر سدها پیشنهاد می‌نماید که ماده ۳ لایحه مزبور به شرح زیر اصلاح گردد:
- وزارت آب و برق مجاز است طبق شرایطی که به تصویب هیات دولت خواهد رسید بهره‌برداری از اراضی زیر سدها با حق استفاده از آب مورد نیاز را به اشخاص حقیقی یا حقوقی داخلی یا خارجی به اجازه واگذار و قراردادهای لازم را که به نظر کمیسیون‌های مربوطه مجلسین خواهد رسید منعقد نماید و مدت اجاره با توجه به وضع تولید حداکثر از بیست سال تجاوز نخواهد کرد.
با تقدیم احترام- جوانشیر.
پیشنهاد می‌گردد در ماده ۳ در لایحه به شرح زیر تغییر یابد:
- وزارت آب و برق مجاز است طبق مقررات آیین‌نامه‌ای که به تصویب کمیسیون‌های مربوط و مجلس خواهد رسید بهره‌برداری از اراضی زیرسدها را به اشخاص حقیقی یا حقوقی داخلی به اجاره واگذار نماید.
دکتر فریور- دکتر فضل‌الله صدر- پزشکپور- دکتر عاملی.
در لایحه تاسیس شرکت‌های زراعی زیر سدها.
پیشنهاد می‌نماید در ماده ۳ کلمه خارجی حذف شود.
فرهادپور.
پیشنهاد می‌نماید تبصره ماده ۳ به شرح زیر تغییر یابد:
- تبصره- شرکت‌های سهامی زراعی و شرکت‌های تعاونی روستایی در مورد بهره‌برداری از اراضی زیر سد و زمین‌های بایر مربوط حق تقدم خواهند داشت.
محسن پزشکپور- دکتر عاملی- دکتر فضل‌الله صدر– دکتر طالع.
پیشنهاد می‌نمایم در ماده ۳ در قسمت آخر جمله (و قراردادهای لازم را با آن منعقد) حذف گردد.
دکتر الموتی.
پیشنهاد می‌شود تبصره دیگری به ماده ۳ اضافه شود.
- تبصره- هر گونه قراردادی که با اشخاص حقیقی و یا حقوقی داخلی و خارجی به منظور بهره‌برداری از اراضی زیر سدها بسته می‌شود باید به تصویب مجلس شورای ملی برسد.
دکتر خیراندیش- دکتر احمد رفیعی.
نایب رئیس- ماده چهار قرائت شود.
ماده ۴- وزارت آب و برق در صورت احتیاج به قسمت از اراضی و املاک زیرسدها را که متعلق به دولت است تقویم و بابت سرمایه دولت در شرکت‌های کشت و صنعت منظور می‌دارد و یا به طور اجاره به این شرکت‌ها و یا اشخاص حقیقی یا حقوقی (داخلی یا خارجی) واگذار می‌نماید و آن قسمت که به اشخاص تعلق دارد بر حسب مورد طبق ماده ۸ قانون راجع به الحاق هشت ماده به آیین‌نامه اصلاحات ارضی یا ماده ۱۶ قانون برق ایران خریداری و تصرف کند.
نایب رئیس- نسبت به ماده چهارم نظری نیست؟ آقای فخر طباطبایی بفرمایید.
فخر طباطبایی- عرض کنم در این ماده دو قسم پیش‌بینی شده در اراضی که زیر سد واقع شدند و متعلق به دولت هستند این بحثی نیست اگر بخواهید این اراضی در این شرکت‌هایی که وزارت آب و برق تشکیل می‌دهد یک قسم اراضی که در ذیل این ماده است سطر سوم و چهارم به بعد اراضی متعلق به اشخاص است که در این ماده پیش‌بینی شده است به نرخ اصلاحات ارضی یا طبق آیین‌نامه اصلاحات ارضی یا طبق ماده شانزده قانون برق ایران خریداری کنید اصولا با هر کوششی که برای بهره‌برداری بیشتر از اراضی باشد نظر مخالفی نیست ولی کوشش معقول و منطقی و مقرون به مصلحت بهره‌برداری بشود در نتیجه اصلاحات ارضی مرحله اول انجام شد مرحله دوم اصلاحات ارضی کشاورزانی که در زیر سدها چه شمال چه جنوب دارای اراضی هستند قطعا کسانی هستند که مستفیذ از اصلاحات ارضی شده‌اند و دارای اسناد مالکیت گردیده‌اند پس از این تحول این اشخاص تمامی می‌خواهند شرکت تشکیل بدهند یا خیر بنابارین اراضی که چنین اشخاصی دارند یا همانطوری که وزارت اصلاحات ارضی برای شرکت‌های تعاونی در نظر گرفتند شما هم اینها را سهیم کنید خود آنها اولویت داشته باشند به نسبت اراضی که دارند و بنابراین اراضی اینها را خریدند طبق آیین‌نامه اصلاحات ارضی که آن برای مقررات به خصوص و دوره تحول به خصوص بوده به این کیفیت استفاده کرده‌اند اگر این نیست ممکن است تشریف بیاورید و بفرمایید بنده متقاعد می‌شوم که این نیست راجع به این لایحه سد یکی این مطلب بود که چرا وزارت آب و برق این کار را می‌کند و حال آنکه وزارت اصلاحات ارضی هم هست وزارت کشاورزی هم هست آنها با این لایحه بیشتر ارتباط دارند تا وزارت آب و برق البته در مصلحت دولت است که بداند به کدام وزارتخانه بیشتر مربوط است دوم اینکه حالا که می‌خوهید اجازه بدهید چرا مرغوب‌ترین اراضی را می‌خواهید اجاره بدهید اراضی که سدسازی شده به این کیفیت آماده شده اراضی که ممکن است برای اشخاصی که در زیر سد هستند طبق قانون اصلاحات ارضی صاحب زمین شده‌اند اینها می‌تواننند مستفیذ از این جهات بشوند اما در این لایحه اعتراض دیگری که هست چرا به کمیسیون دادگستری نرفته بنده معتقد هستم که طبق آیین‌نامه در شور اول باید این لایحه به کمیسیون دادگستری می‌رفت چون لایحه‌ای است حقوقی و اگر طبق نظام‌نامه در کمیسیون دادگستری مورد رسیدگی قرار نگیرد قابل طرح نیست.
نایب رئیس- در مورد ماده چهارم نظر دیگری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادات رسیده قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌کنم در ماده ۳ اصلاح زیر به عمل آید.
- ۱- «یا خارجی» از ماده ۳ حذف شود.
- ۲- در صورت پذیرفتن پیشنهاد بالا تبصره ذیل ماده ۳ حذف شود.
در ماده ۴ اصلاح زیر به عمل آید.
- پرانتز سطر چهارم برداشته شده و «یا خارجی» حذف شود.
دکتر اسفندیاری.
در مورد لایحه کشت و صنعت پیشنهاد می‌نماید اصلاحات عبارتی زیر در ماده ۴ به عمل آید.
- ۱- در سطر اول ماده ۴ بعد از عبارت وزارت آب و برق کلمه (مجاز است) اضافه شود.
- ۲- در سطر سوم کله (می‌دارد) حذف گردد.
- ۳- در سطر چهارم کلمه (می‌نماید) به (نماید) تبدیل شود. دکتر یزدان‌پناه
پیشنهاد می‌نماید در ماده ۴ لایحه تاسیس شرکت‌های زراعی زیر سدها کلمه یا خارجی حذف شود.
فرهادپور.
در لایحه تأسیس شرکت‌های زیر سد پیشنهاد می‌نماید:
در ماده ۴ و آن قسمت که به اشخاص تعلق دارد بر حسب مورد طبق ماده ۸ قانون تا آخر از این ماده حذف شود.
دکتر بقایی یزدی.
نایب رئیس- ماده ۵ قرائت می‌شود.
ماده ۵- آن قسمت از وظایف و اختیارات و مقررات وزارتخانه‌های کشاورزی اصلاحات ارضی و تعاون روستایی و منابع طبیعی در اراضی بائر و مراتع غیرمشجر و اراضی جنگلی مشروب از سدهای مشمول این قانون بنا به تشخیص وزارت آب و برق به وزارت مزبور محول می‌شود که طبق سیاست‌های عمومی و ضوابط وزارتخانه‌های مربوط اقدام نماید.
- تبصره- وزارت کشاورزی در مورد بذر و دفع آفات نباتی و مبارزه با بیماری‌های دامی نظارت فنی لازم را با همکاری وزارت آب و برق اعمال می‌نماید.
نایب رئیس- نسبت به اعمال ماده نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادات رسیده قرائت می‌شود.
محترماً در مورد لایحه تاسیس شرکت‌های بهره‌برداری از اراضی زیر سدها پیشنهاد می‌شود ماده ۵ به شرح زیر اصلاح شود:
ماده ۵- آن قسمت از وظایف و اختیارات و مقررات وزارتخانه‌های کشاورزی و اصلاحات ارضی و تعاون روستایی در اراضی بائر مشروب از سدهای مشمول این قانون بنا به تشخیص وزارت آب و برق به وزارت مزبور محول می‌شود که طبق سیاست‌های عمومی وزارتخانه‌های مربوط اقدام نماید.
- تبصره ۱- در مورد استفاده از مراتع غیرمشجر و اراضی جنگلی مشروب از سدهای مشمول این قانون وزارت آب و برق با رعایت تبصره یک ماده ۲ قانون ملی شدن جنگل‌ها و مراتع کشور اقدام خواهد نمود.
- تبصره ۲- وزارت کشاورزی در مورد بذر و دفع آفات نباتی و مبارزه با بیماری‌های دامی نظارت فنی لازم را با همکاری وزارت آب و برق اعمال می‌نماید.
با تقدیم احترام- مهندس حسن صائبی.
احتراما پیشنهاد می‌نماید در سطر سوم ماده ۵ لایحه تاسیس شرکت‌های بهره‌برداری از اراضی زیر سدها.
- پس از جمله بنا به تشخیص وزارت آب و برق اضافه شود (و به تصویب هیات وزیران).
دکتر اعتمادی.
با احترام پیشنهاد می‌کنم در ماده ۵ صفحه ۳ سطر اول بعد از کلمات (مشمول این قانون) اضافه شود (که متعلق به دولت باشد) و همچنین در سطر دوم صفحه ۳ بعد از کلمات (سیاست‌های عمومی) اضافه شود (مربوط به کشاورزی).
صادق سمیعی.
احتراما پیشنهاد می‌نماید تبصره ماده ۵ لایحه تاسیس شرکت‌های بهره‌برداری از اراضی زیرسدها به شرح زیر اصلاح شود:
- تبصره- وزارت کشاورزی در مورد بذر و دفع آفات نباتی و مبارزه با بیماری‌های دامی نظارت فنی خود را اعمال می‌نماید و وزارت آب و برق همکاری لازم به عمل خواهد آورد. دکتر اعتمادی
در لایحه تأسیس شرکت‌های زیرسد پیشنهاد می‌نماید.
- تبصره ضمیمه ماده پنج به این شرح اصلاح شود: بعد از کلمه وزارت کشاورزی عبارت (موظف است) و در آخر تبصره (می‌نماید) را به (نماید) اصلاح نمایند.
دکتر بقائی یزدی.
محترما پیشنهاد می‌نماید تبصره ماده ۵ لایحه به شرح زیر اصلاح گردد:
- تبصره- وزارت کشاورزی در مورد انتخاب بذر و نهال و دام مناسب و مبارزه با آفات نباتی و بیماری‌های دامی نظارت فنی لازم را در اراضی زیرسدها با همکاری وزارت آب و برق اعمال خواهد نمود.
مهندس برومند- مهندس عترت.
احتراما پیشنهاد می‌نماید تبصره ماده ۵ به شرح ذیل اصلاح شود:
- تبصره- وزارت کشاورزی در مورد انتخاب نوع بذر و نهال و دام مناسب و دفع آفات نباتی و مبارزه با بیماری‌های دامی نظارت فنی لازم را با همکاری وزارت آب و برق اعمال نماید.
مهندس فیروز عدل.
پیشنهاد می‌نمایم که این ماده به لایحه اضافه شود.
خارجیانی که زمین‌های زیرسدها را اجاره می‌کنند متعهد باشند که به همان مقدار از اراضی بایر غیر زیر سدها را آباد کنند.
پرفسور مخبر فرهمند.
پیشنهاد می‌نماید ماده ۵ حذف شود.
با تقدیم احترامات- دکتر عاملی- دکتر طالع.
نایب رئیس- لایحه و پیشنهادها برای شور دوم به کمیسیون‌های مربوط ارجاع می‌شود.
- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر آب و برق
۸- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر آب و برق
نایب رئیس- آقای مهندس روحانی بفرمایید.
مهندس روحانی- (وزیر آب و برق) از فرصت استفاده می‌کنم لایحه اصلاح پاره‌ای از مواد بودجه سال ۱۳۴۶ وزارت آب و برق را برای بررسی تقدیم می‌کنم.
نایب رئیس- به کمیسیون‌های مربوط ارجاع می‌شود.
- تعیین موقع جلسه بعد- ختم جلسه
۹- تعیین موقع جلسه بعد- ختم جلسه
نایب رئیس- با اجازه خانم‌ها و آقایان جلسه امروز را ختم می‌کنیم جلسه آینده ساعت ۹ صبح روز یکشنبه ۲۷ اسفند ماه خواهد بود دستور جلسه بعدا به اطلاع همکاران محترم خواهد رسید.
نایب رئیس مجلس شورای ملی- مهندس حیدر علی ارفع.