مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۲ اسفند ۱۳۲۳ نشست ۱۱۳
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهاردهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بودجه مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهاردهم |
دوره چهاردهم قانونگذاری
مشروح مذاکرات مجلس ملی دوره ۱۴
جلسه: ۱۱۳
صورت مشروح مذاکرات مجلس سه‌شنبه بیست و دوم اسفند ماه ۱۳۲۳
فهرست مطالب:
۱- قرائت و تصویب صورت خلاصه جلسه پیش
۲- مذاکره راجع به دستور
۳- طرح و تصویب طرح قانونی مربوط به انتخاب کمیسیون هفت نفری برای رسیدگی به واقعه پانزدهم اسفند ۲۳.
۴- اخذ رأی برای انتخاب یک نفر ناظر بانک ملی.
۵- تقدیم چند فقره گزارش کمیسیون عرایض
۶- سؤال آقای فرهودی و پاسخ آقای وزیر پیشه و هنر و بازرگانی
۷- طرح لایحه متمم دو دوازدهم بودجه بهمن و اسفند
۸- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه.
مجلس یک ساعت و ربع پیش از ظهر به ریاست آقای سید محمدصادق طباطبایی تشکیل گردید.
۱- قرائت و تصویب صورت خلاصه جلسه پیش
صورت مجلس روز یکشنبه بیستم اسفند ماه را آقای (جواد مسعودی) منشی به شرح زیر قرائت نمودند
مجلس یک ساعت و ربع پیش از ظهر به ریاست آقای سید محمدصادق طباطبایی تشکیل و صورت جلسه قبل قرائت و تصویب شد.
اسامی غایبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شده است:
غایبین با اجازه- آقایان: دهستانی- شریعت‌زاده- مخبر فرهمند- اقبال.
غایبین بی‌اجازه- آقایان: طوسی- فرمانفرماییان- صفوی- فاطمی- گیو- نقابت- اخوان- دولت آبادی- کاظمی- امیرابراهیمی- سنندجی- صمصام. حیدرعلی امامی- سلطانی- سید ضیاءالدین- روحی- دکتر رادمنش- سیف‌پور- تهرانچی- خلعتبری- تهرانی- دهقان- مجد- رضا تجدد- پوررضا- قشقایی.
آقای اردلان وزیر دارایی دو فقره لایحه قانونی راجع به عوارض تمبر و تقاضای اجازه ۲۰۰ میلیون ریال نام جهت خریدهای کلی وزارتخانه‌ها تقدیم نمودند و به کمیسیون‌های قوانین دارایی و بودجه ارجاع گردید.
آقای رئیس نسبت به وقایع روز ۱۵ اسفند و پیش‌آمد میدان بهارستان و واقعه مؤلمه قتل یک نفر دانشجو و توجه و علاقه خاص مجلس شورای ملی نسبت به دانشجویان کشور شرحی تقریر و اظهار نمودند نسبت به حوادث نامبرده حسب تصمیم جلسه خصوصی مقرر گردید کمیسیونی مرکب از شش نفر انتخاب و قضیه را رسیدگی و تعقیب نمایند و راجع به بیانات جلسه ۱۳ اسفند آقای دکتر مصدق نیز تذکار دادند با توجه به اظهاراتی که خود ایشان نموده‌اند نظر سوئی نسبت به نمایندگان محترم و مجلس شورای ملی نداشته‌اند و موضوع سوءتفاهمی پیش نبوده است و در خصوص پیشنهاد ایشان نیز همان طور که قبلاً هم تذکر داده شده بود بنا شد به پرونده مربوطه مراجعه نموده و پرونده‌های مورد استناد نیز به وسیله هیئت رئیسه تهیه و در دسترس ایشان قرار گیرد تا پس از مطالعه گزارش آن را تقدیم دارند پس از آن آقای دکتر مصدق راجع به عدم فعالیت مجلس شورای ملی در ظرف یک سال گذشته و رکود پرونده‌های مربوط به اعلام جرائم نسبت به آقایان سهیلی و تدین در کمیسیون دادگستری و عدم تعیین تکلیف امور راجعه به کمیسیون رسیدگی به اتهامات منتسبه به بعضی از آقایان نمایندگان و لزوم توجه و دقت مجلس شورای ملی و کمیسیون‌ها نسبت به پرونده‌های مزبور شرحی ایراد و بالنسبه مذاکرات جلسه ۱۳ اسفند ماه خود و سوءتفاهمات حاصله مختصری دائر به معذرت و ابراز تأسف از این جریان و احترام ایشان به ساخت مقدس مجلس شورای ملی تقریر و نسبت به وقعه روز ۱۵ اسفند و قتل دو نفر و شلیک نظامیان عقیده داشتند این عمل برخلاف قانون و مقررات بوده و مقتضی است موضوع جداً رسیدگی و تعقیب شده و فرماندار نظامی در محکمه صالحه با تحقیق از شهود و مطلعین قضیه مورد محاکمه قرار گیرد ضمناً عقیده داشتند پیشنهاد جلسه سابق ایشان برخلاف آیین‌نامه نبوده و ممکن بود آن را به صورت یکی از تصمیمات پارلمانی تلقی فرمایند بالأخره بر حسب تقاضای جمعی از آقایان نمایندگان به ورود در دستور رأی گرفته شده تصویب و نسبت به انتخاب یک نفر ناظر بانک که در جلسه گذشته جزو دستور شده بود مقرر گردید پنج نفر به حکم قرعه برای نظارت در استخراج آرا معین شود ولی عده برای مذاکره و اخذ رأی کافی نبوده و آقایان دکتر عبده و مهندس فریور و لنکرانی و جمعی دیگر انتخاب کمیسیون رسیدگی به جریان روز ۱۵ اسفند را مقدم می‌شمردند ولی از لحاظ عدم کفایت عده، نیم ساعت بعد از ظهر جلسه به عنوان تنفس تعطیل و دیگر تشکیل نگردید.
۲- مذاکراه راجع به دستور
رئیس- در جلسه پیش بر حسب سابقه که در مذاکرات جلسه خصوصی بود و تصور می‌رفت که انتخاب آن کمیسیون در شعب می‌شود انتخاب یک نفر ناظر بانک که خیلی لازم بود پیش افتاد ولی چون عده از آقایان معتقدند که این را عقب بیندازیم و مجلس هم در هر موقعی می‌تواند دستور خودش را عوض بکند اگر مخالفی نیست برحسب پیشنهادی که شده است حالا آن کمیسیون را انتخاب کنیم (جمعی از نمایندگان- صحیح است مانعی ندارد) دو پیشنهاد شده است در موضوع آن کمیسیون یکی از طرف شانزده نفر از آقایان شده است که شش نفر انتخاب شوند و تا بیستم فروردین گزارش خودشان را بدهند و یک پیشنهاد دیگری است که آقای دکتر عبده پیشنهاد کرده‌اند که عده اعضای کمیسیون هفت نفر باشند و تا یک ماه راپورت خودشان را بدهند و حالا هر کدام را آقایان مایل باشند مطرح کنیم.
فاطمی- هر دو یکی است آقا فرق نمی‌کند.
دکتر عبده- اول پیشنهاد بنده را بخوانید.
تیمورتاش- اول وارد در دستور بشوید.
رئیس- دستور همین است.
تیمورتاش- بنده مخالفم با ورود در دستور.
نایب رئیس- بفرمایید.
تیمورتاش- این به طور کلی مسلم است که خیلی‌ها معتقدند که صحبت قبل از دستور مهم است و بایستی بشود وعده هم شاید معتقد نباشند ولی چیزی که مسلم است این استکه گاهی یک مذاکرات و صحبت‌های لازمی است که بایستی بشود منجمله تذکری که بنده می‌خواستم امروز بدهم راجع به انتخاب نمایندگانی است برای کنفرانس سانفرانسیسکو این یک عملی است حیاتی و نمی‌شود به خون سردی و مسامحه گذراند (صحیح است) و این را اگر چنانچه به دولت تذکر بدهید بنده مخالفتی با ورود در دستور ندارم چون این یک کاری است حیاتی و بایستی دولت در ظرف دو سه روز تصمیم خود را بگیرد.
رئیس- پس مخالفتی نیست به او و در دستور؟ (خیر) وارد دستور می‌شویم. پیشنهاد آقای دکتر عبده.
۳- طرح و تصویب طرح قانونی مربوط به انتخاب کمیسیون هفت نفری برای رسیدگی
به واقعه پانزدهم اسفند ماه ۱۳۲۳
بنده پیشنهاد می‌کنم کمیسیونی به نام کمیسیون تحقیق از طریق قرعه مرکب از هفت نفر برای رسیدگی به حوادث پانزدهم اسفند از مجلس تشکیل شود که در ظرف یک ماه رسیدگی کرده و گزارش خود را به مجلس شورای ملی تقدیم نماید.
مظفرزاده- پیشنهاد بنده که به امضای ۲۰ نفر است مقدم است او را بخوانید.
رئیس- او هم خوانده می‌شود.
امضاکنندگان زیر طرح زیر را به قید دو فوریت تقدیم می‌دارند.
برای رسیدگی به واقعه روز سه‌شنبه پانزدهم اسفند ماه و تعیین مسئولین شلیک به طرف مردم امضاکنندگان پیشنهاد می‌کنیم کمیسیونی مرکب از شش نفر به قید قرعه از مجلس شورای ملی انتخاب شود. کمیسیون مزبور مکلف است گزارش خود را تا بیستم فروردین ماه ۲۴ به مجلس شورای ملی تقدیم دارد.
رئیس- بنده تصور می‌کنم مخالفی ندارد و مذاکره در اطراف این پیشنهادها لازم نیست.
(جمعی از نمایندگان- صحیح است مخالفتی ندارد) ولی آقای طباطبایی و چند نفر دیگر اجازه خواسته‌اند اگر بخواهیم صحبت کنیم طول می‌کشد (جمعی از نمایندگان- مذاکره لازم ندارد) بنده عقیده‌ام این استکه رأی بگیریم.
عماد تربتی- بنده مخالفم.
مظفرزاده- اجازه بفرمایید عرض می‌کنم این پیشنهادی که آقایان تقدیم کرده‌اند نتیجه موافقتی بوده است که در جلسه خصوصی شده و همه آقایان موافقت کرده‌اند و حتی نمی‌خواهند آقایان پیشنهاددهندگان که این پیشنهاد جنبه تراژدی عمل روز پانزدهم اسفند را شرح دهند و می‌خواهند این کار را رسیدگی کنند و یک کمیسیونی معین کنند برای این کار که این کار رسیدگی شود و دیگر صحبت کردن موافق و مخالف لازم ندارد.
کاظمی- بنده مخالفم.
رئیس- بفرمایید.
کاظمی- بنده به واسطه کسالت در پیش‌آمد بسیار بسیار تأسف‌آور این چند روزه مجلس شورای ملی حضور نداشتم و چون از دور مشاهده می‌کردم تصور می‌کنم پیش از سایر نمایندگان متأثر بودم. (دکتر کشاورز- معلوم نیست آقا) چون وقتی که کسی قضیه را در خارج ببیند تأثرش بیش‌تر است در این که اصلاً مجلس شورای ملی باید وارد تحقیق و رسیدگی به این قضیه شود و معلوم بشود که منبع این پیش‌آمد از کجا بوده و مقصرین کی‌ها بوده‌اند هیچ جای بحث نیست و من هم در این قسمت مخالفتی ندارم و در بعضی روزنامه‌ها به طوری که ملاحظه فرموده‌اید بعضی‌ها این قضیه را یک جنبه توطئه می‌دانند حتی در نطق آقای دکتر مصدق هم دیدم که نوشته شده بود که این قضیه را توطئه می‌دانند. (مهندس فریور- تیراندازی گلشائیان را توطئه می‌دانند) در هر صورت نظریات مختلف و متشتتی نسبت به این موضوع اظهار شده است و واقعه تأسف‌آور است بنده فقط با یک چیزش مخالف هستم و آن این است که این کمیسیون تحقیق با قرعه انتخاب بشود و دلیل مخالفت بنده هم خیلی ساده است چون قرعه کور است (تیمورتاش- حسنش این است) ملاحظه بفرمایید چون ممکن است بنده در قرعه انتخاب شوم و بنده در خودم صلاحیت تحقیق در یک چنین موضوعی را نمی‌بینم. (یکی از نمایندگان- استعفا می‌دهید کس دیگر انتخاب می‌شود) و باید برای حصول منظور یعنی تعیین مقصرین حقیقی کسانی انتخاب شوند که صفات خاصی داشته باشند و حقیقتاً یک جنبه قضاوتی و تحقیقی و پلیسی داشته باشند و بنابراین قرعه نمی‌تواند ما را به این منظور برساند این است که بنده با قرعه مخالفم و پیشنهاد می‌کنم که در اصل موضوع موافقت شود و آقایان در مجلس عمومی یا در شعب کسانی را در نظر بگیرند که صاحب این صفات و این ملکات باشند و بتوانند ما را به آن نتیجه حقیقی برسانند.
جمعی از نمایندگان- رأی بگیرید.
رئیس- اکثریت موافق با رأی گرفتن است بنابراین به اصل پیشنهاد رأی می‌گیریم چون به شکل پیشنهاد تلقی کردیم.
طباطبایی- آقا این طرح است.
رئیس- اگر این طور باشد باید در فوریت اول و دوم هم مذاکره و رأی گرفته شود.
مظفرزاده- در صورتی که به صورت پیشنهاد هم تلقی شود و اشکالی نداشته باشد ما حاضریم که به صورت پیشنهاد تلقی شود.
رئیس- آقای ملک‌مدنی.
ملک‌مدنی- می‌خواستم عرض کنم که این طرح است چون آقایانی که امضا کرده‌اند بیش از پانزده نفر هستند.
جمعی از نمایندگان- صحیح است باید به عنوان طرح تلقی شود.
رئیس- بسیار خوب پس راجع به فوریت اول رأی می‌گیریم آقایانی که با فوریت اول موافقند قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. فوریت دوم مطرح است آقای طباطبایی اجازه می‌خواهند باید فقط راجع به فوریت حرف بزنید و خارج از فوریت حرف نزنید.
طباطبایی- چون این کار به نظر من وظیفه پلیس است و دخالت مجلس در وظیفه دولت و وظیفه پلیس مشکل است و عملی نیست خواستم اگر آقای مهندس فریور هم اجازه بدهند خواهش بکنم که از فوریت دوم صرف‌نظر بفرمایند و برود به کمیسیون و در کمیسیون ببینند برای انجام این شوخی و برای موفق شدن به این منظور لااقل چه اسباب و چه وسایلی لازم است که کمیسیون اقلاً این طرح را تکمیل بکند و الا به این صورت به قید دو فوریت شش تا هفت تا یا عده کم‌تر یا زیادتری از آقایان نمایندگان مجلس انتخاب شوند و گزارشی بدهند که این واقعه تأسف‌آور چه بوده آیا محرک داشته یا نداشته این به نظر من هم از صلاحیت ما خارج است و هم از قدرت و توانایی ما و هم استنباط یک یا چند نفر وکیل دور و مستبعد و اسباب تعجب و تأسف است.
جمعی از نمایندگان- رأی رأی
رئیس- رأی می‌گیریم به فوریت دوم آقایان موافقین قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد حالا به اصل طرح رأی می‌گیریم. آقای جواد مسعودی.
جواد مسعودی- اینجا نوشته است برای رسیدگی به واقعه روز پانزدهم اسفند ماه و تعیین مسئولین شلیک به طرف مردم این به طرف مردم خیال می‌کنم زائد باشد برای این که ما خودمان می‌دانیم که به طرف مردم شلیک نشده اگر به طرف مردم شلیک می‌کردند ده هزار نفر گشته می‌شد شلیک رو به هوا بوده حالا اتفاقاً یک تیر روی بام خورده است به یک نفر و تلف شده است بنده خواهش می‌کنم این قسمت را حذف کنید.
نمایندگان- صحیح است
مظفرزاده- بنده هم موافقم.
رئیس- با حذف این جمله رأی گرفته می‌شود به اصل طرح موافقین قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد بنابراین شروع یم‌کنیم به انتخاب به طور قرعه.
آقای دکتر معظمی- خواهش می‌کنم جنابعالی هم تشریف بیاورید (آقایان دکتر معظمی و جواد مسعودی اقتراع به عمل آورده و نتیجه به قرار ذیل حاصل شد)
شجاع- حاج سید رضا فیروزآبادی- ذوالفقاری- دهستانی- عامری- فرود- دکتر مجتهدی
رئیس- آقایان منتخبین: شجاع- فیروزآبادی- ذوالفقاری- دهستانی- عامری- فرود- دکتر مجتهدی حالا استدعا می‌کنم کمیسیون بعد از جلسه تشکیل شود و ترتیب کار خودشان را بدهند شروع می‌کنم به انتخاب یک نفر ناظر برای بانک ملی.
یک نفر از نمایندگان- آقای فیروزآبادی تقاضایی دارند.
رئیس- آقای فیروزآبادی
فیروزآبادی- بنده برای گرفتاری مریضخانه وقت این کار را ندارم استدعا می‌کنم یک نفر دیگر را به جای بنده برای این کار تعیین کنید.
بعضی از نمایندگان- مانعی ندارد یک نفر دیگر را به حکم قرعه انتخاب کنید.
رئیس- آقای دکتر شفق
دکتر شفق- عرض کنم بنده در این قضیه قرعه می‌بینم که آقای فیروزآبادی خیلی بی‌طرف و حق‌پرست هستند و طرف احترام و اعتماد مردم هم هستند و استعفا فرمودند استدعا می‌کنم که ایشان هم قبول بفرمایند و استعفای‌شان را مسترد دارند (صحیح است)
چند نفر از نمایندگان- قبول کردند قبول کردند.
عامری- بنده هم معذرت می‌خواهم.
دکتر عبده- نمی‌شود آقا. به حکم قرعه انتخاب شده‌اید.
عده‌ای از نمایندگان- آقای عامری هم پس می‌گیرند.
رئیس- آقای عامری هم صرف‌نظر می‌فرمایند.
۴- اخذ رأی برای انتخاب یک نفر ناظر بانک ملی
رئیس- حالا شروع می‌کنیم به انتخاب یک نفر ناظر بانک ۵ نفر باید قبلاً به قرعه از طرف مجلس انتخاب شوند بعد از آن که رأی گرفتم مثل استخراج آرا در خارج استخراج می‌شود و نتیجه به عرض مجلس شورای ملی می‌رسد.
دکتر اعتبار- داوطلب کی هست؟
یک نفر از نمایندگان- آقای اردلان داوطلب هستند.
یک نفر دیگر از نمایندگان- آقای صادقی هم داوطلب هستند.
رئیس- آقای دکتر زنگنه.
دکتر زنگنه- عرض کنم این انتخاب مطابق اساسنامه بانک در اول اردیبهشت باید بشود به نظر بنده برای این مدت یک ماه چه لزومی دارد (حاذقی چه مانعی دارد؟) این را صرف‌نظر بکنید در اول اردیبهشت هر دو نفر را انتخاب می‌کنیم.
فرهودی- اعلام رأی شده.
رئیس- آقای وزیر دارایی.
وزیر دارایی (آقای اردلان)- انتخاب یک نفر ناظر بانک طرف احتیاج است برای این که غالباً می‌شود که نماینده دیگر کاری پیدا می‌کند و یا مسافرت می‌کند و عده هم کافی نمی‌شود و بانک هم احتیاج دارد که این هیئت نظارت مرتباً تشکیل بشود این است که استدعا می‌کنم این یک نفر را به جای مرحوم فراقی انتخاب بفرمایید بعد هم در اول اردیبهشت برای هر دو نفر تجدید انتخاب می‌شد.
اقتراع به عمل آمد و نتیجه به قرار زیر اعلام گردید
نبوی- سیدضیاءالدین طباطبایی (اظهار شد نیستند) موسی فتوحی (مریض هستند) مخبر فرهمند (نیستند) مجد ضیائی- همین سه نفر کافی است. ملک‌مدنی (رئیس- آقای ملک‌مدنی جزو هیئت رئیسه هستند) شریعت‌زاده (نیستند) افخمی (نیستند) (یک نفر از نمایندگان- جزو هیئت رئیسه هم هستند) ایرج اسکندری (نیستند) تولیت- جواد مسعودی (یک نفر از نمایندگان- جزء هیئت رئیسه هستند) حسین خاکباز- عبدالکریم صدریه- حسن کفایی.
رئیس- یک نفر هم از هیئت رئیسه ضمیمه می‌شود بنابراین می‌شود ۶ نفر آقای صادقی از هیئت رئیسه شرکت خواهند کرد حالا رأی می‌گیرم عده حاضر ۹۳ نفر است.
اخذ آرا به عمل آمد
رئیس- پس آقایان نظار بعد از جلسه می‌شمارند و استخراج می‌کنند برای این که جلسه از اکثریت نیفتد می‌گذاریم برای بعد از جلسه (صحیح است).
آقای مهندس فریور پیشنهاد کرده‌آند که طرح راجع به نظام وظیفه مطرح شود (صحیح است)
مجد ضیایی- بنده مخالفم.
نبوی- بنده مخالفم.
رئیس- آقای نبوی
نبوی- طرح قانون نظام وظیفه را باید آقای وزیر جنگ باشند حالا آقای وزیر دارایی هستند و قانون بودجه هم در دستور هست اگر آقایان اجازه بدهند تا آخر وقت این قانون تصویب شود چون مورد احتیاج تمام وزارتخانه‌ها است (صحیح است) بنده از آقای مهندس فریور هم تقاضا می‌کنم که موافقت بفرمایید که این قانون بودجه مطرح شود.
حاذقی- آقای رئیس یک گزارشی هست از کمیسیون عرایض اجازه می‌فرمایید؟
رئیس- اجازه بفرمایید که طرح نظام وظیفه تکلیفش معلوم بشود بعد بفرمایید آقای مهندس فریور.
مهندس فریور- بنده عرضی ندارم آقای وزیر جنگ هم تشریف ندارند ولی مدتی است که صورت مشمولین را اعلان کرده‌اند و مردم را هم احضار کرده‌اند برای نظام وظیفه آقای وزیر جنگ هم مدت ۲۰ روز است که مریض هستند خوب است دستور بفرمایید اقلاً معاون‌شان بیایند در جلسه دیگر مطرح شود بنده حرفی ندارم.
مجد ضیایی- بنده پیشنهادی داده‌ام.
رئیس- پیشنهاد شما هم پیشنهاد بودجه است که موافقت شده است فقط آقای حاذقی مخبر کمیسیون عرایض یک گزارشی دارند از طرف کمیسیون می‌دهند بعد وارد طرح بودجه می‌شویم آقای حاذقی بفرمایید.
۵- تقدیم چند فقره گزارش کمیسیون عرایض
حاذقی- طبق ماده ۶۹ نظامنامه داخلی مجلس کمیسیون عرایض موظف است که برخی از شکایات و تظلمات مردم را به عرض مجلس برساند تصدیق می‌فرمایید که کمیسیون عرایض یکی از کمیسیون‌هایی است که کار مهمی به عهده‌اش هست این نمایندگی را از طرف مجلس دارد که به تمام تظلمات و شکایت‌ها و دادخواست‌های مردم که پی‌درپی منتظرند و انتطاری از مجلس دارند رسیدگی کنند و البته قسمت مهم کارها را خود کمیسیون رسیدگی می‌کنند و تصمیم می‌گیرد و به دولت و به وزارتخانه‌های دیگر ارجاع و احاله می‌کند ولی به موجب ماده ۶۹ بعضی از شکایت‌ها هست که همان طور که عرض شد باید به اطلاع مجلس شورای ملی برسد (صحیح است) اینجا می‌خواهم استفاده کنم از موقع عرض کنم که به همان نسبت که کمیسیون عرایض در سه ماهه گذشته مرتب کار نمی‌کرد این دفعه که انتخاب شده است یک اشخاصی را انتخاب کرده‌اند که کاملاً به وظیفه خودشان توجه دارند و کمیسیون مرتب تشکیل می‌شود و بعضی روزها ۴ ساعت ۵ ساعت مشغول رسیدگی به پرونده‌های معوق و شکایاتی که به مجلس رسیده هستند موضوع اولی که گزارش آن تقدیم مجلس می‌شود موضوع شکایات بازداشت شدگان و متهمین سیاسی است در این موضوع مجلس اظهار علاقه خاصی کرده است (صحیح است) و چند بار هم تذکر داده شده است و چندین بار هم از طرف آقایان نمایندگان در مجلس مطالبی گفته شده و سؤال هم شده و شرحش زائد است چیزی که حالا مورد اهمیت است این است که خانواده‌های این بازداشت شدگان با یک عبارت‌های مؤثری که حقیقتاً موجب کمال تأثر است اظهار کرده‌اند که نزدیک به ۱۶ ماه است ما از هر لحاظ بلاتکلیف مانده‌ایم از نظر زندگی در معرض فنا و نیستی هستیم مخصوصاً کمیسیون عرایض در این موضوع اقدام کرده و با آقای رئیس دولت هم مذاکره کرده و رئیس دولت هم موافقت کرده است که نسبت به دادن حقوق آنهایی که مستخدم دولت هستند کمک بکند و حتی آنهایی هم که مستخدم دولت نیستند یک لیستی تهیه شود که در حدود امکان برای جلوگیری از افتاء خانواده‌های آنها یک کمکی بشود ولی تقاضای آنها چیز دیگر است و آن این است که از مجلس خواستار شده‌اند اینک که متفقین عزیز ایران نزدیک است به فتح و فیروزی قطعی نائل بشوند و عید نوروز که اول سال و در حقیقت یک روز مبارکی است برای ایران انتظار دارند که دولت شاهنشاهی یک توجه خاصی بکند و با مقامات متفقین صحبت بکنند حالا که به کلی هر گونه شایعه‌ای از بین رفته و فتح و فیروز متفقین ما هم محقق شده است این عده را که منشأ هیچ گونه اضرار و ایذائی ممکن نیست باشند برای یش از عید نوروز مرخص کنند و در حقیقت خانواده‌های آنها را خوشحال و خرسند کنند (صحیح است) این است که این گزارش به عرض مجلس شورای ملی می‌رسد که مورد اقدام واقع شود موضوع دیگر یک شکایات متعددی است که از تمام قسمت‌های شمالی و جنوبی و شرق و غرب کشور رسیده است دائر بر این که در این دو سه سال اخیر از واقعه شهریور به این طرف عده زیادی هستند که دچار خسارت شده‌اند یا کامیون‌هایی داشته‌اند که در اثر وقایع شهریور از بین رفته است یا این که به اموال و دارایی آنها زیانی رسیده یا خانه‌های آنها خراب شده و خلاصه اینها خانواده‌هایی هستند که کاملاً مستأصل شده‌اند این است که از مجلس شورای ملی تقاضا کرده‌اند که با دولت مذاکره بکنند که از طریق وزارت خارجه تعیین خسارت آنها و جبران آن بشود که این عده‌ای که بی‌خانمان و بیچاره و بدون سرپرست هستند یک ترتیبی برای کمک به آنها داده بشود این است که مجلس اگر موافقت بکند وزارت امور خارجه زودتر یک تصمیمی راجع به آنها بگیرد گزارش دیگری راجع به شکایت‌های فرهنگی انجمن‌های فرهنگی تهران و آموزگاران است که اغلب نمایندگان تلگراف‌های آنها را چون کپیه به مجلس داده‌اند و روی آن یک اقدامی از طرف مجلس شده و به وزارت فرهنگ هم نوشته شده طبق ماده که تصویب شده وزارت فرهنگ مکلف باشد تا آخر اسفند یک ماده الحاقیه به عنوان تکمیل قانون تعلیمات عمومی اجباری تهیه
کند که در ضمن آن ماده الحاقیه نواقصی که به آن برخورد کرده‌اند اصلاح شود یعنی عده زیادی از آموزگاران و دبیران و مدیران مدارس دولتی و ملی که از این قانون استفاده نمی‌کنند طوری شده که به تناسب سنین خدمتشان و معلوماتشان مشمول شده و استفاده کنند و الان چون اسفند ماه نزدیک است خاتمه پیدا کند وزارت فرهنگ آن ماده الحاقیه را بیاورند به مجلس (صحیح است) گزارش دیگری راجع به مراجعه عده زیادی اشخاص علاقمند به اصلاح کشور هست راجع برقراری یک مستمری برای ورثه مرحوم دکتر عبدالله حامدی مدیر کل منوفای وزارت کشاورزی مخصوصاً تذکر داده‌اند که یکی از مواد برنامه دولت این بود که از اشخاص لایق و صالحی که عمرشان را در راه خدمت صرف کرده‌اند یک تشویق و قدردانی بشود این مرد صدیق متوفی ۲۰ سال دوره جوانی خودش را با کمال صحبت عمل صرف خدمت به مملکت کرده است (صحیح است) و پارسال در حین انجام وظیفه مبتلای به مرض تیفوس شد و به رحمت حق پیوست اما این مردم محترم از خودش هیچ چیز به عنوان ارثیه و ترکه نگذاشته است و چند طفل صغیر دارد که به عهده مملکت است ک اینها را تربیت بکند که شاید هر یک از اینها یک مرد برجسته‌ای مثل پدرشان بشوند (صحیح است) و البته این موضوع مورد علاقه اکثریت تام مجلس است چون که همه نسبت به این موضوع یک تذکراتی فرموده‌اند. همین طور هم از طرف وزارت فرهنگ برای ورثه صغیر مرحوم ابوالقاسم نراقی و از طرف وزارت پیشه و هنر هم برای ورثه مرحوم جواد آزادی که همه صغیر هستند و درآمدی هم ندارند تقاضا شده است معادل دو ثلث آخرین حقوق آنها به عنوان مستمری از تاریخ فوت برای ورثه آنها برقرار شود چون همه اینها را اگر روی هم بگذارید به هزار تومان نمی‌رسد (امینی- ورثه مرحوم داور را هم بفرمایید) عرض کنم هر قدر هم بودجه ما کامل نباشد ولی در حالی که این قدر خرج می‌شود و گشاد بازی می‌شود دادن این هزار تومان در ماه گمان نمی‌کنم که هیچ زیانی برای مملکت داشته باشد (صحیح است) این است که مجلس شورای ملی به وزارت دارایی تذکر می‌دهد که این کارها را زودتر انجام بدهد (بسیار خوب- صحیح است) گزارش آخری راجع به شکایات پی در پی و متعددی است که راجع به ورثه مرحوم محمدجواد فرخزاد نراقی که در حین انتخابات در بلوچستان کشته شده است به کمیسیون رسیده و اینها یعنی این ورثه فرخزاد که مادر و زن و بچه او هستند یک تقاضای قانونی دارندو می‌گویند یک جوانی از ما کشته شده است و مطابق قانون و اصول حکومت مشروطه باید رسیدگی شود که آقا این جوان مهدورالدم بوده است ابلاغ کنند که باید کشته شود و اگر کشته شده حرفی نزنند ولی اگر مهدورالدم نبوده و بی‌گناه کشته شده است وظیفه هیئت حاکمه یعنی حکومتی که از صندوق مملکت حقوق می‌گیرد این است که حفظ عدالت را بکند خواهش کرده‌اند که تعقیب بشود و زودتر این گزارش‌هایی را که از طرف هیئت اعزامی وزارت کشور و دادگستری رسیده است احاله بدهند به دادرسی ارتش (چون بیش‌تر این متهمین افسران ارتش هستند که زودتر رسیدگی بشود و آنهایی که باعث این جنایات شده‌اند تعقیب بشوند (صحیح است) این استکه خواهش می‌کنم نسبت به این موضوع هم توجه بشود در خاتمه هم عرض می‌کنم که یک عده گزارش‌هایی راجع به مرخصی آقایان هست که اگر اجازه بفرمایند خوانده شود و تکلیفش معلوم شود (صحیح است- احسنت)
دکتر عبده- آقای رئیس اجازه می‌فرمایید بنده یک عرایضی دارم؟ چون گزارشی است مطرح شده بنده حق دارم حرف بزنم (جمعی از نمایندگان- این موضوع مطرح نیست)
مظفرزاده- بنده یک تذکری به کمیسیون عرایض دارم اجازه می‌فرمایید؟
رئیس- اگر می‌فرمایید طرح شود پس اجازه بفرمایید اول نوبه ایشان است. آقای دکتر عبده بفرمایید.
دکتر عبده- حقیقتاً جای بسی خوشبختی است که این دفعه کمیسیون عرایض و مرخصی به وظیفه خودش رفتار کرده است و مخصوصاً بنده به سهم خودم از کمیسیون عرایض تشکر می‌کنم. مخصوصاً آقایان توجه کرده‌اند نسبت به گرفتاری یک عده از هم میهنان ما که الان ۱۶ ماه است در زندان هستند بدون این که تقصیری داشته باشند. بنده هم در این موضوع چیزی عرض نمی‌کنم و امیدوارم همان طور که آقای مخبر فرمودند متفقین گرامی ما بیش از اینها توجه بکنند که قبل از عید اینها را آزاد بکنند و خانواده آنها را دلشاد بکنند چیز دیگری که بنده می‌خواهم عرض کنم و مخصوصاً استدعا می‌کنم آقای اردلان وزیر دارایی توجه بفرمایند آن عمل دولت است. ما از دیگران شکایت داریم این البته به جای خودش درست ولی نکته مهم این است که ما از خودمان هم شکایت داریم. الان مدتی است که یک عده از مهندسین راه‌آهن آزاد شده‌اند و هیچ تقصیری هم نداشته‌اند.
گفته شده است که نمی‌بایستی در راه‌آهن کار بکنند و حالا بنده وارد این موضوع نمی‌شوم که این منع ورود آنها در راه‌آهن اصولاً قانونی است یا نه ولی مانعی ندارد که در سایر قسمت‌ها به آنها کار بدهند بنده دیروز مواجه شدم با ۵ نفر از این مهندسین که آمدند به منزل بنده و یکی از اینها اظهار کرد که آقا من برای چهار تا بچه‌هایم ناهار ندارم و تظاهر هم نمی‌کرد. آقا توجه بفرمایند این کار در اختیار خود ما است اگر واقعاً مقتضیات ایجاب می‌کند که اینها در راه‌آهن کار نکنند چه اشکالی دارد که در سیار قسمت‌ها کار بکنند. بنده به سهم خودم از دولت تقاضا و استدعا می‌کنم که بیش از این به این موضوع توجه کنند و راضی نشوند یک عده بیچاره که ۱۶ ماه توقیف بوده‌اند و هر چه داشته‌اند خورده‌اند و امروز هم دست گدایی به جانب این و آن دراز کرده‌اند بیش از این بلاتکلیف بمانند. عرض دیگر بنده راجع به این مطلبی است که یکی از رفقا یادداشت کرده‌اند و آن راجع به آقای حاج‌سید ابوالقاسم کاشانی است که گویا ایشان را برده‌اند به کرمانشاه بنده معتقدم که هم ما و هم متفقین گرامی ما باید به افکار عمومی این مملکت احترام بگذاریم. حاج سیدابوالقاسم کاشانی یک مردی است که مورد توجه عموم مردم و یک مردی استکه من یقین دارم مسلماً هیچ گونه تقصیری نداشته و می‌بایستی به این کار رسیدگی شود و هر چه زودتر نسبت به این کار تصمیمی گرفته بشود که نسبت به افکار عمومی مردم و مخصوصاً اهالی تهران توجهی شده باشد در هر حال انتقال ایشان به کرمانشاه پس از این که جنگ به این مرحله قطعی رسیده است مورد ندارد و مخصوصاً متفقین ما باید بدانند که برای جلب احساسات مردم این مملکت می‌بایستی به افکار و احساسات مردم احترام بگذارند (صحیح است) نسبت به قسمت‌های دیگر هم که مذاکره شد از قبیل خساراتی که به مردم از وقایع سوم شهریور وارد آمده خیال می‌کنم همه نمایندگان عقیده‌شان این است که باید خسارت آنها جبران بشود و امیدوارم این کمیسیونی که برای ترمیم این خسارات تعیین شده است زودتر از این و بهتر از این به کارها رسیدگی کند تا ما بتوانیم در کنفرانس سانفرانسیسکو بهتر اقدام نماییم. (صحیح است) عرض کنم راجع به ورثه دکتر حامدی بنده باز تأئید می‌کنم و این البته نظر اکثریت نمایندگان است (صحیح است) اگر بخواهیم این مملکت یک سر و صورتی پیدا بکند ما باید به همان درجه که علاقمندیم به مجازات خائنین به همان درجه هم علاقمند باشیم به پاداش اشخاص خدمتگزار (صحیح است) دکتر حامدی یک جوانی بود تحصیل کرده و در نتیجه انجام وظیفه فوت کرد و امروز ورثه‌اش آه ندارند و محتاج هستند و به تمام معنی محتاج هستند امیدوارم که دولت به این امر هم رسیدگی بکند. آخرین عرض بنده که در آن گزارش نبود و یک چیزی است که تمام حق دارند و ما هم هر روز مواجه هستیم و قانوناً هم حق دارند این عیدی مستخدمین دولت است که امیدوارم آقای اردلان وزیر دارایی به آن توجه بکنند و این بدعت بی‌جایی را که آقای دکتر میلسیو گذاشته‌اند به دست ایشان امیدوارم از بین برود.
وزیر دارایی- اجازه می‌فرمایید عرض کنم؟
جمعی از نمایندگان- این موضوع مطرح نیست.
وزیر دارایی- چون اسم بنده برده شد اجازه بفرمایید عرضی کنم. در قسمت سیاسی این موضوع که آقای وزیر خارجه اینجا یک روز اظهاراتی نمودند و به عرض آقایان نمایندگان رسید و چون وظیفه بنده نیست به همان نطق بنده مراجعه می‌کنم. اما قسمت مالی و اداری چون اسم برده شد عرض می‌کنم که دولت نسبت به اشخاصی که الان توقیف یا تحت نظر هستند یک کمک‌هایی کرده و وسیله راحتی آنها را فراهم کرده است و قسمت اداری کسانی که گفتند بلاتکلیف هستند آنها هم به وسیله بخشنامه به همه ادارات دستور داده شده (دکتر عبده- آقا بخشنامه کافی نیست) بالأخره آقا دولت که نمی‌تواند از یک مقرراتی خارج بشود همین که یک فر آمد و گفت پول ندارم فوراً بهش حواله بدهد برود از خزانه بگیرد بالأخره یک قواعد و مقرراتی ما داریم اگر این طور باشد که کار درست نمی‌شود. بنده استدعا می‌کنم که اینها را آقایان درست توجه بفرمایند. ما باید ببینیم که محل خالی داریم که به اینها کار رجوع کنیم یا خیر اگر محل خالی داریم که رجوع می‌کنیم و اگر محل خالی نباشد که نمی‌توانیم کاری بکنیم برای این که وضعیت بودجه و موازنه بودجه به هم می‌خورد. در این حدود دولت مساعدت کرده است اقدام کرده است و موافقت کرده است که هر وقت در هر وزارتخانه‌ای محلی پیدا شد به اینها بدهند.
رئیس- آقای هاشمی
هاشمی- عرض می‌شود به این شکل گزارش کمیسیون عرایض و مرخصی در مجلس سابقه نداشته است معنی که یک کمیسیون‌هایی ما داریم که باید نسبت به یک موضوع‌هایی رسیدگی بکنند مثلاً شاید گاهی مورد احتیاج بشود که کمیسیون نسبت به امور لازمی اقدام کرده و به نتیجه نرسیده آن وقت این کمیسیون یک گزارش می‌دهد به مجلس شورای ملی. اما راهی که فکر کرده است باید از طرف نمایندگان به صورت طرحی پیشنهاد شود و مطرح شود و الا در اینجا
پیشنهاد مختلف نوشته است و اگر آقایان بخواهند روی تمام این موضوع‌ها صحبت کنند این که به نتیجه نمی‌رسد پس خوب است دستور را معین بفرمایید و وارد دستور شویم (صحیح است)
رئیس- عرض کنم در نظامنامه حق داده است به کمیسیون عرایض که هر چندی یک مرتبه یک راپورتی از عملیات خودش بدهد اما این گزارش‌ها غیر از این ترتیب است بنده خیال می‌کردم یک همچو راپورتی است مطابق نظامنامه ولی این راپورت‌ها آن طور نیست و حالا من عقیده‌ام این است که وارد دستور بشویم (صحیح است) یک سؤالی هم آقای فرهودی از آقای وزیر پیشه و هنر کرده‌اند اگر آقایان موافقت می‌فرمایند مطرح شود.
جمعی از نمایندگان- بفرمایید.
۶- سؤال آقای فرهودی و پاسخ آقای وزیر بازرگانی و پیشه و هنر
رئیس- آقای فرهودی
فرهودی- سؤالی که بنده از آقای وزیر پیشه و هنر کردم راجع به ۱۵ فقره معامله است.
یکی از نمایندگان- چند فقره؟
فرهودی- پانزده فقره که از خرداد ۱۳۲۳ تا اوایل اسفند یا تا اواخر بهمن در وزارت پیشه و هنر شده است این ۱۵ فقره معامله راجع است به خرید مقادیر هنگفتی پیه و تخم پنبه برای مصرف کارخانه صابون‌پزی و گلیسیرین‌سازی و جمع آن معاملات ۵۰۰/۲۷۷/۴۸ ریال است یعنی تقریباً ۵ میلیون تومان مجموع این معاملات است، مطابق قانون محاسبات عمومی خریدهای دولتی می‌بایستی که با اصول مناقصه انجام شود و در این خریدها به هیچ‌وجه اصل مناقصه رعایت نشده بلکه یک صورت‌سازی از مناقصه شده است و آن این است که آمده‌اند یک اعلانی کرده‌اند که ما مثلاً ۱۰ تن تخم پنبه می‌خریم مدتش را هم معلوم کرده‌اند و اعلان کرده‌اند بعد از چند روز که گذشته کسی نیامده است که پیشنهادی بکند بعد گفته‌اند فروشنده وجود ندارد آن وقت آمده‌اند با اشخاصی که ساخت و پاساخت داشته‌اند قرارداد بسته‌اند آن هم نه برای ده‌تن بلکه برای پانصد ششصد تن. در قسمت پیه هم اعلانی کارپردازی کل داده است برای یک مصرف دیگری برای بیست تن و قیمت آن را هم تعیین کرده است دو سه ماه بعد آمده‌اند همان قیمت را مأخذ قرار داده‌اند برای خرید ۵۰۰ تن پیه و به این ترتیب یک دسته‌بندی و توطئه‌ای در داخله وزارت پیشه و هنر با یک عده از فروشندگان و مقاطعه کاران خارج شده است که مقادیر هنگفتی به دولت خسارت وارد آمده پنبه‌هایی را که خریده‌اند قیمت آن در حدود کیلویی ۵۷ ریال است در صورتی که قیمت عادله مطابق شهادت پرونده ۴۲ ریال است روغن تخم پنبه‌ای که خریده‌اند به طور متوسط کیلویی ۳۰ ریال خریده‌اند در صورتی که نرخ عادله آن ۲۵ ریال است بنده حساب کرده و دیدم از این معاملات ۱۰ میلیون ریال خسارت به دولت وارد شده است یعنی ۱۰ میلیون ریال زیادتر از آنچه که دولت باید بدهد پرداخته است همین که می‌شود یک میلیون تومان این از یک طرف خسارت صندوق دولت است ولی در حقیقت این طور نیست و خسارت مردم است این ۵ میلیون ریال می‌رود روی پنج میلیون قالب صابون یعنی به هر قالب صابونی در ریال اضافه می‌شود در صورتی که اگر این خسارت به دولت وارد نشده بود و در این خریدها تقلب نمی‌کردند وزارت پیشه و هنر می‌توانست صابون را قالبی ۶ ریال بفروشد ولی چون این اجناس را به این قیمت گزاف خریده است و اصول مناقصه را رعایت نکرده و این ۱۰ میلیون ریال خسارت وارد شده حالا بایستی هر قالب صابونی را ۸ ریال بفروشد در مملکتی که قیمت زندگی این اندازه ترقی کرده و به قول یکی از نویسندگان تمدن هر مملکت را از میزان مصرف صابون و کاغذش می‌شود فهمید یعنی اگر در یک مملکتی مصرف کاغذ و صابونش زیاد باشد این پارومتر تمدن مملکت است با این گرانی که داریم و با این وضع بهداشت و نظافتی که در این مملکت وجود دارد آن وقت دولت که خودش تهیه کننده صابون است طوری مواد خام را برای کارخانه صابون‌سازی تهیه کرده که قالبی ۲ ریال خسارت مردم شده است. یکی از این معاملات در سه ماه پیش کشف شده که تقلبی بوده یعنی آن ۵۰۰ تن روغن تخم پنبه که در یکی از معاملات اخیر خریداری شده رئیس کارخانه که وارد شده است دیده است که این معامله به طور صحیح انجام نشده و دستور داده است که روغن را تحویل نگیرند تقریباً ۴۰۰ تن آن را تحویل داده بودند رئیس کارخانه جلوی ۱۰۰ تن باقیمانده را گرفته است و گزارش داده به وزیر پیشه و هنر وقت ایشان هم دستور دادند که این ۱۰۰ تن را تحویل نگیرند ولی جناب آقای کمال هدایت که تشریف آوردند رفته‌اند به ایشان گفته‌اند اول چه کرده‌اند؟ ایشان مقام‌شان منزه است و دامن‌شان پاک است این را بنده اعتراف می‌کنم اول آمده‌اند چک کشیده‌اند و پول صد تن را داده‌اند به آن فروشنده بعد آمده‌اند به آقای وزیر گفته‌اند که ما پولمان رفته است اگر بنا باشد که این صد تن را تحویل نگیریم هم پول از بین رفته و هم جنس را نگرفته‌ایم ایشان هم دستور کتبی داده‌اند که آن صد تن را هم تحویل بگیرند و خسارتی که به دولت وارد شده است از این ۱۰۰ میلیون ریال ۱۰ میلیون ریالش مربوط به این صد تن است که به این حقه بازی دستور تحویلش را از آقای وزیر پیشه و هنر گرفته‌اند. این سؤال بنده بود و استدعا می‌کنم که آقای وزیر پیشه و هنر در این باب توضیحاتی که دارند به عرض مجلس برسانند.
رئیس- چون در این هفته اخیر کارهای هیئت رئیسه به علت وقایعی که پیش آمد کرده عقب مانده است و بنده باید دو سه ساعت مشغول این کار باشم از مجلس شورای ملی اجازه می‌خواهم که آقای دکتر معظمی تشریف بیاورند اینجا که بنده بروم در هیئت رئیسه و این کارها را چون فوری است انجام بدهیم (در این موقع (یک ربع ساعت قبل از ظهر) آقای رئیس مقام ریاست را ترک و آقای دکتر معظمی نایب رئیس به جای ایشان قرار گرفتند)
وزیر پیشه و هنر و بازرگانی (آقای کمال هدایت)- عرض کنم سؤالی که آقای فرهودی فرموده‌اند خیلی خیلی به جا و به موقع بوده است زیرا این قبیل قضایا باید کاملاً روشن شود و آقایان نمایندگان مجلس شورای ملی مسبوق بشوند و در اثر اطلاع مجلس مردم هم مطلع بشوند چون هر چه مسائل روشن‌تر بشود و از ابهام بیرون بیاید البته بهتر است، عرض کنم بنده همین قضایایی را که اشاره فرمودند به طور کلی شنیدم که یک حکومتی در یک حکومتی تشکیل شده و یک کارخانه است که بهش کارخانه گلیسیرین می‌گویند و در آنجا یک معاملاتی می‌شود که آن معاملات کاملاً مطابق مقررات و موازین مملکتی واقع نمی‌شود و چیزهایی به گوشم می‌خورد لذا لازم دانستم که مطلب کاملاً بر خودم روشن شود چون گاهی هم دیده شده است که یک انتشاراتی داده می‌شود و یک پورسانتاژهای خیلی زیادی که صحیح نیست و یحتمل گاهی هم مبالغه می‌شود نسبت داده می‌شود و محض این خواستم روشن شود که مسائل چیست بنابراین یک کمیسیونی را درست کردم و یک هیئتی را مأمور کرد که به این کارها رسیدگی بکند و مخصوصاً یک نماینده‌ای از هیئت بازرسی کل مملکتی که تحت نظر نخست‌وزیر وقت همیشه اداره می‌شود از آنجا هم خواستم و جلسات عدیده تشکیل شده و بالأخره نتیجه‌ای که به بنده دادند و از روی حساب کاملاً روشن می‌شود و اقداماتی که شده است بنده بر روی کاغذ آوردم برای این که دردفتر مجلس هم بماند و حالا برای استحضار آقایان در جواب آقای فرهودی عین آن را اگر اجازه می‌دهند بخوانم می‌نویسند که... در اوایل سال ۱۳۱۹ که کارخانه گلیسیرین و صابون شروع به بهره‌برداری می‌نماید اولین موضوعی که مورد توجه وزارت پیشه و هنر قرار می‌گیرد موضوع تهیه مواد چربی و انواع روغن‌های حیوانی و نباتی مورد احتیاج کارخانه است که بایستی با در نظر گرفتن فصل و موقع به خصوص نسبت به تهیه هر یک از این مواد اقدام نمود چون از طریق عادی و تشریفات معمولی اجرای این منظور اشکالاتی داشت طبق تصویب‌نامه هیئت وزیران اجازه داده می‌شود که در وزارت پیشه و هنر کمیسیونی مرکب از رئیس اداره شیمیایی- رئیس اداره کارپردازی- رئیس و رئیس حسابداری کارخانه تشکیل و برای خریداری مواد چربی مورد احتیاج کارخانه تحت شرایط معینی اقدام نمایند این کمیسیون مأموریت خود را انجام می‌داد تا این که در سال ۱۳۲۲ بر اثر تأسیس بنگاه کارپردازی کل کشور در وزارت دارایی که عامل مرکزی خریدهای دولتی می‌باشد امر تهیه مواد اولیه کارخانه گلیسیرین نیز بر عهده این بنگاه محول می‌گردد پس از این که چند فقره خریدهایی به نام کارخانه گلیسیرین توسط بنگاه کارپردازی کل کشور به عمل می‌آید چون تهیه احتیاجات فنی کارخانه‌ها از وظایف بنگاه مستثنی شده و از طرفی اقدامات آن برای تأمین مواد مورد احتیاج کارخانه کافی نبوده است در اوایل سال جاری (۱۳۲۳) امر تهیه و خرید مواد چربی مجدداً به عهده کارخانه واگذار می‌شود رئیس حسابداری کارخانه که خود را نماینده نقل وزارت دارایی می‌داند شروع به معاملات و عقد قراردادهایی به نام کارخانه نموده و منجمله ۱۳ فقره معامله برای خرید ۱۴۵۵ تن پیه و روغن‌های تخم پنبه و کرچک و خشخاش می‌نماید (۲۰۵ تن پیه- ۹۵۰ تن روغن تخم‌پنبه- ۲۰۰ تن روغن کرچک- ۱۰۰ تن روغن خشخاش) که بهای آنها قریب پنجاه میلیون ریال (۴۹۵۱۰۰۰۰) ریال می‌شود. چون تقریباً در تمام این معاملات کسب اجازه از وزارت پیشه و هنر نشده و رئیس حسابداری که در اغلب موارد رعایت تشریفات و مقررات قانونی را معمول نداشته به غلط موافقت اداره کل حسابداری‌های وزارت دارایی را برای انجام معاملات کافی دانسته و شایعات زیادی در اطراف عملیات او انتشار داشت موضوع مورد توجه وزارت پیشه و هنر واقع شده بازرس مخصوصی برای رسیدگی و کشف قضایا مأمور می‌شود که گزارش جامعی در تاریخ ۲۱/۹/۲۳ به اینجانب می‌دهد- نظر به این که مندرجات گزارش مزبور از
هر جهت حائز اهمیت و موضوع قابل تعقیب تشخیص می‌شود دستور داده شد فوراً کمیسیونی از رؤسا و مهندسین عالی‌رتبه وزارت پیشه و هنر تشکیل و با مطالعه و امعان نظر در گزارش واصله نظریه خود را اعلام دارند و ضمناً برای این که تردیدی در عملیات خلاف رویه رئیس حسابداری کارخانه نبود از وزارت دارایی تقاضا شد که نسبت به برکناری او از کار اقدام نمایند این کمیسیون پس از چندین جلسه بررسی نسبت به گزارش بازرس مخصوص و مراجعه به سوابق و پرونده‌های عمل در آخرین جلسه خود به تاریخ ۱۵ اسفند ماه ۱۳۲۳ که با حضور نماینده جناب آقای نخست وزیر و نماینده هیئت عالی بازرسی کشور تشکیل شده نظر داده است که (از مجموع گزارش‌های بازرس مخصوص این وزارت و هیئت بازرسی وزارت پیشه و هنر و محتویات پرونده‌ها رئیس حسابداری کارخانه گلیسیرین متخلف از مقررات شناخته شده و با بروز تخلفات و عدم رعایت صرفه و غبطه خزانه دولت مظنون به سوء استفاده در معاملات مواد چربی بوده و امارات چندی نیز استظهار او را به کمک اداره کل حسابداری‌های وزارت دارای می‌رساند) و در تیجه احاله امر به دیوان کیفر و تعقیب موضوع به اتفاق آرا مورد موافقت اعضای کمیسیون واقع شده و دستور داده شد نسبت به اجرای نظریه کمیسیون و ارجاع پرونده‌ها و سوابق مربوطه برای تعقیب آقای دادستان دیوان کیفر فوراً اقدام شود در پایان لازم تذکر است که رئیس حسابداری کارخانه از چندی به این طرف از کار خود بر کنار شده و ضمناً در تاریخ ۲۷/۱۰/۲۳ به کارخانه گلیسیرین و صابون دستور صادر گردید که نسبت به تهیه مواد اولیه احتیاج کارخانه منحصراً از طریق مناقصه اقدام و در هر مورد هم قبلاً از وزارت کسب اجازه نمایند در خاتمه لازم است عرض کنم که با این ترتیباتی که اخیراً دولت در نظر گرفته است از اول فروردین یعنی سال آینده کلیه کارخانه‌جات دولتی به طور بازرگانی عمل خواهد شد امیدوارم که در آینده کارخانه‌جات این مملکت در تحت یک قواعد صحیحی و منظمی در بیاید که دیگر نه مجلس شورای ملی مجبور باشد که از این قبیل سؤالات بکند و نه وزرایی که در آن روز هستند مکلف باشند جوابی عرض بکنند.
نایب رئیس- آقای فرهودی.
فرهودی- آقای وزیر پیشه و هنر تصدیق فرمودند که این معاملات عموماً برخلاف رویه بوده و عموماً موجب خسارت دولت بوده است و دستور فرموده‌اند که آن مأمورین تعقیب بشوند به نظر بنده این اقدام مسئولیت دولت و وزیر را از بین نمی‌برد برای این که با رؤسای حسابداری که طرف نیستم مسئول مجلس شورای ملی وزرا هستند و خودشان تصدیق می‌کنند که معاملات خلاف قانون واقع شده و مقدار هنگفتی خسارت وارد شده این خسارت را مجلس شورای ملی بایستی از دولت بخواهد اساساً آقایان وزرا در مملکت خیال می‌کنند که بی‌گناه هستند و هر خبط و خطایی که در وزارتخانه‌هایشان می‌شود مربوط به همان اعضا است وزیر مسئول صحت عمل اعضایش است به وزیر حقوق می‌دهند اختیارات قانونی می‌دهند برای این که آنها نظارت کنند اعضای خودشان را کنترل کنند نه این که وزیر دلش خوش باشد که من پاکدامن هستم و اعضایش هر کاری دلشان می‌خواهد بکنند و اگر گاهی هم یک چیزی کشف شد بفرمایند به دیوان کیفر رجوع شده است و اما این که فرمودند از اول سال آینده تصمیم گرفته‌اند که به طور بازرگانی کارخانه‌جات اداره بشود این تصمیم برای این است که تمام این خلاف‌هایی که شده است ادامه پیدا کند (فرمند- بیش‌تر بشود) یعنی بیش‌تر بشود حالا که معلوم شد قانون ما این است که بدون مناقصه چیزی نخرند این عمل هم مانع استفاده‌شان است برای این که این منع قانونی را برطرف کنند می‌خواهند بازرگانی بکنند که از این حیث در نتیجه مساوی بشویم با حالا.
وزیر پیشه و هنر- خیلی بنده متأسف هستم که باز هم یک دفعه دیگر مشاهده می‌شود که کاملاً به معنای سؤال و استیضاح آقایان نمایندگان محترم (بعضی‌ها) متوجه نیستید. عرض کنم این قبیل مطالبی را که می‌فرمایند اینها از مواردی است که یک مجلسی از دولتی استیضاح بکند. سؤال باید خیلی کوتاه باشد و جواب هم متناسب با آن سؤال باشد و مفهوم سؤال را بایستی فهمید چیست بنده از اشخاصی هستم که همیشه معتقد بوده‌ام. هستم و تا باشم خواهم بود که بهترین طرق برای این که مملکت و مردم کاملاً بدانند و آگاه باشند که دولت چه می‌کند و مجلس چه می‌خواهد و چه می‌گوید همین سؤالات است ولی در صورتی که در همان حدود سؤال باشد اما چون آقای فرهودی یک قدری چرخاندند و جنبه استیضاح بهش دادند بنده مجبور هستم از نقطه نظر وظیفه و مسئولیتی که دارم دفاع کرده باشم.
عرض کنم اول سابقه ندارد که مجالس ایران یک دوره یا دو دوره به دولت‌ها مجال داده باشند که آنها بیایند یک سالی، دو سالی، سه سالی نقشه‌ای تنظیم کنند و آن نقشه را بنایش را بگذارند و روی او فکر بکنند و برای مملکت کار بکنند. عرض کنم خدمت‌تان شما حق ندارید یک وزیری که سه ماه است آمده است آنجا الان هم زیر پای خودش را سست تلقی می‌کند و هیچ معلوم نیست که چه خطایی کرده است، چه کرده است و الان هم نمی‌داند که فردا آنجا خواهد بود یا نخواهد بود (فرهودی-انشاءالله باشید) شما از چنین وزیری حق این طور سؤال کردن را ندارید نقشه وزارت پیشه و هنر را من نکشیده‌ام کارخانه گلیسیرین را من نساختم روغن و پنبه و نلان را من نخریدم من مسئول این مسائل نیستم شما این حق را ندارید شما فقط ماهی هزار و سیصد تومان با اضافاتش به من حقوق می‌دهید آن را فقط حاضر هستم برای جبران این کار بدهم (خنده نمایندگان) من که دارایی ندارم ده میلیون ریال خسارت این کار را که دیگران کرده‌اند بدهم. دارایی من پس از شصت سال عمر و دویست سال خانواده چیست؟ اگر داشتم حاضر بودم برای مملکت خودم تقدیم بکنم در هر صورت بنده توقع دارم در مسائلی که صحبت می‌کنم یک قدری تشخیص بدهیم که اینجا مجلس شورای ملی است و من هم امروز این طور پیش آمده است که به صحیح یا غلط اسمم را وزیر گذاشته‌اند و اینجا هستم و این گزارش را که دادم تصور می‌کنم که می‌بایستی من مورد تقدیر آقای فرهودی واقع بشوم برای این که بر اثر سؤال ایشان بنده این قدر عمیقاً وارد مطلب شدم و مطلب را شکافتم و آنچه هم که از دستم بر می‌آمده است کرده‌ام و حالا اگر بنده را نمی‌خواهید یکی دیگر را بفرمایید بیاورند.
۷- طرح لایحه متمم دو دوازدهم بودجه بهمن و اسفند
نایب رئیس- پیشنهادی از اقای ذکایی رسیده است قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌کنم گزارش کمیسیون بودجه راجع به بقیه لایحه دو دوازدهم مطرح شود.
بعضی از نمایندگان- وزیر دارایی نیستند
نایب رئیس- انیجا هستند و یادداشت فرستاده‌اند اگر مطرح شود خواهند آمد. آقای ذکایی.
ذکایی- عرض کنم بعضی هزینه‌های ضروری جزء این لایحه استکه به عقیده بنده برای مملکت خیلی لازم است من جمله یکی همان موضوع اعتبار راه است این راه‌هایی را که درست کرده‌اند حالا در نتیجه این تعویق افتادن اعتبار همین طور افتاده است یکی هم موضوع شهرداری‌ها است در آنجا برای شهرداری‌ها عوارضی پیش‌بینی شده است و وضعیت شهرداری‌ها در نتیجه عقب افتاد این لایحه دارد به کلی از بین می‌رود (دکتر اعتبار- آبیاری هم همین طور) آبیاری هم هست که خیلی لازم است. این بود که بنده می‌خواستم تقاضا کنم آقایان موافقت بفرمایند این لایحه مطرح شود و تکلیفش معلوم شود (صحیح است)
نایب رئیس- آقای فیروزآبادی مخالفند؟ (فیروزآبادی- بلی مخالفم) بفرمایید.
فیروزآبادی- بلی با این نظر بنده مخالفم برای این که الان موقع گذشته است و یک هفته بیش‌تر به آخر سال باقی نمانده است و می‌خواهید یک میلیون اعتبار بدهید که در این هفت روز این یک میلیون را خرج کنند این هفت روز هم می‌گذرد پس خوب‌تر این است که این را برای سال بعد بگذارید و در بودجه سال بعد پیش‌بینی کنید این کارها خیلی خوب است آبیاری خیلی خوب است راه‌سازی لازم است چیزهای دیگر هم لازم است ولی این را از بودجه سال بعد باید بگیرند و کارها را انجام بدهند.
نایب رئیس- محتاج به رأی هست، چون مخالفت شده و عده هم ۷۸ نفر است برای رأی کافی نیست.
دکتر اعتبار- اجازه می‌فرمایید بنده توضیح بدهم که ایشان مخالفتشان را پس بگیرند.
نایب رئیس- در پیشنهاد یک نفر موافق و یک نفر مخالف بیش‌تر نمی‌تواند حرف بزند. پس می‌گیرید آقا.
فیروزآبادی- پس می‌گیرم که طرح شود.
نایب رئیس- برای این که خاطر آقایان مستحضر شود. عرض می‌کنم یک گزارشی سابقاً کمیسیون بودجه داده بود تحت دو ماده آن گزارش را مجلس شورای ملی تصویب کرد و به دولت کرد و به دولت ابلاغ کرد. برای پرداخت دو دوازدهم ماه بهمن و اسفند حالا دنباله آن گزارش که ماده سوم است مطرح می‌شود و قرائت می‌شود.
ماده سوم- الف- اضافه اعتبار انتفاعی و تعهدات آن (ردیف ۳۹ بودجه پیشنهادی سال ۱۳۲۳ کشور) به مبلغ شش میلیون و چهار صد هزار ریال ترقی داده می‌شود.
ب- اعتبار دعاوی و تعهدات (ردیف ۴۷ بودجه ۱۳۲۳ کل کشور) به مبلغ سی میلیون ریال ترقی داده می‌شود که پس از تصویب کمیسیون بودجه قابل پرداخت خواهد بود.
ج- اعتبار ممیزی املاک مزروعی به منظور اجرای قانون مالیات بر درآمد که در ماده ۵۲ بودجه تفصیلی سال جاری وزارت دارایی به مبلغ سی و دو میلیون ریال منظور بوده به میزان بیست و پنج میلیون ریال تصویب و به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود مصارف مربوطه را از اعتبار مزبور پرداخت نماید.
نایب رئیس- آقای فیروزآبادی مخالفید؟
فیروزآبادی- بلی به همان نظری که عرض کردم بنده مخالف اصلاحات نیستم اما از این نظر که آخر سال است و مجالی نیست و عرض می‌کنم که به قدر هفت روز باقی نمانده است این پول که گرفته می‌شود به چه مصرف می‌رسد؟ این را بنده عقیده دارم که در بودجه سال آینده گذارده شود و از بودجه ۱۳۲۴ داده شود و این اضافات را نمی‌دانم از کجا می‌دهند با این که پولی نیست، من نمی‌دانم. همه آقایان هم می‌دانند که اولاً جمع‌آوری مالیه ما هیچ نمی‌شود و خیلی بد جمع‌آوری می‌شو و ثانیاً الان خرج مملکت هم زیاد می‌شود از یک راهی باید داده بشود. این راهی که شما فکر کرده‌اید که می‌خواهید این پول‌ها را ادا بکنید کجا است. الان چه قدر به بانک
مقروضید، دویست میلیون به بانک مقروض هستید یا زیادتر، بانک‌ها خالی شده است. عوض آن کاغذ به دست مردم داده شده است، خوب، اینها از کجا داده می‌شود و بنده عقیده‌ام این است که ملاحظه بکنید رسیدگی بشود جمع‌آوری مال دولت درست بشود نه مثل حالا که هیچ جمع‌آوری نمی‌شود، خلاصه هر که هر چه می‌گیرد برای خودش و می‌رود و نمی‌دهد این است که بنده عرض می‌کنم که تمام وزارتخانه‌ها و ادارات وضعش خوب نیست اگر می‌خواهید دولت دوام داشته باشد باید کلیتاً این اوضاع را تغییر بدهیم، اگر تغییر ندهیم سال دیگر وزارتخانه‌ها و ادارات به کلی خواهد خوابید این مخالفت بنده است.
دکتر اعتبار- اجازه می‌فرمایید.
نایب رئیس- بفرمایید.
دکتر اعتبار- بنده می‌خواستم فقط آقای وزیر دارایی و آقای مخبر کمیسیون بودجه توضیح بدهند که این اعتبار زیادی چیست و مجلس یک قدری روشن باشد.
اردلان- بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم
نایب رئیس- بفرمایید
اردلان- عرض کنم راجع به این لایحه‌ای که دولت داده بود در سرسرا یک صورتی آویزان شده است که موافق و مخالف در آنجا نوشته شده بود، تمنا می‌کنم مطابق نظامنامه از روی آن صورت اجازه داده شود.
نایب رئیس- ورقه را دو نفر از آقایان امضا کرده‌اند ولی چون این گزارش کمیسیون بودجه در تعقیب گزارش سابق بوده است و مجلس در کلیات مذاکرات کرده بود و در کلیات هم رأی داده بود از این لحاظ آن اجازه‌ها مورد توجه واقع نمی‌شود این آقایان که فعلاً اجازه گرفته‌اند باید صحبت بکنند چون کلیاتش را مجلس رأی داده است. آقای وزیر دارایی.
وزیر دارایی- بنده برای استحضار نمایندگان محترم به عرض‌تان می‌رسانم این اعتباراتی که درخواست شده غالباً یعنی بیش‌ترش غیر از (قسمت ب) مربوط به عایدات مملکت هم می‌شود یعنی دادن این اعتبار سبب خواهد شد که یک عوایدی برای کشور تهیه می‌شود از آن جمله قسمت الف اضافه اعتبار انتفاعی و تعهدات مربوط به اوراق بهادار است و یک قسمتی را دولت به مطبعه مجلس شورای ملی مدیون است و به اعتبار بودجه‌ای که پیشنهاد شده بود و آن اعتبار گردانی که مجلس شورای ملی اعتبار به دولت داده تعهداتی شده که حالا برای بقیه حساب‌ها دادن این اعتبار طرف احتیاج است قسمت به همان طور که برایش تصریح شده است راجع به اعتبار دعاوی و تعهدات است و البته همان طور که در خود ماده هم تصریح شده است بدون تصویب کمیسیون بودجه به کسی پولی نخواهیم داد. یک قروضی دولت از سابق دارد آن قروض وقتی که در وزارت دارایی رسیدگی و تصدیق شد آن وقت جزئیاتش را به نظر کمیسیون بودجه می‌رسانیم و کمیسیون بودجه که تصویب کرد به آن طرفی که طلبکار است خواهیم داد و قسمت سوم مربوط به میمزی است، قانون مالیات بر درآمد یک طرزی تعیین کرده است که تشخیص مالیات املاک مزروعی بایستی مطابق آن ترتیب انجام شود ولی این خرج بیش‌ترش در همان سال اول است و برای سال بعد شاید یک مختصر اعتبار در بودجه وزارت دارایی به عرض مجلس برسد ولی قسمت عمده آن در این سال بوده است که مالیاتی که حالا تشخیص داده می‌شود برای پنج سال ملاک عمل خواهد بود و اگر این ممیزی نمی‌شد وصول آن مالیات‌ها هم به تعویق می‌افتاد بنابراین تصویب این ماده با سه جزو خبر تازه‌ای نیست بلکه مربوط می‌شود به این که یک درآمدی در آینده برای دولت تهیه شده باشد.
محمد طباطبایی- اجازه می‌فرمایید بنده اخطار نظامنامه دارم.
نایب رئیس- آقای طباطبایی به موجب کدام ماده اخطار دارید بفرمایید.
طباطبایی- اجازه بفرمایید عرض کنم. آقای مخبر کمیسیون بودجه اگر توجه بکنند به این عرض من شاید موافقت بکنند که این لایحه اصلاح شود، برای این که لایحه اول که آمده بود به مجلس چون ضرورت داشت این طور اقتضا می‌کرد که زود تصویب شود، دو ماده به عنوان لایحه جداگانه مجلس شورای ملی تصویب کرد برای دو دوازدهم بهمن و اسفند و این خودش یک قانون مستقلی شد برای این که بشود به دولت ابلاغ کنند و ابلاغ کردند و اجرا شد و حالا این لایحه یک لایحه مستقلی است و این لایحه را به مجلس یک لایحه نوی تلقی می‌کنند، ماده سوم که نوشته شده است. اول و دوم هم می‌خواهد ماده سوم را توجه بفرمایید و اصلاح بفرمایید که بشود ماده یک بعد آن دو و سه و چهار وقتی که این اصلاح شد آن وقت آن اشکالی هم که آقای اردلان گرفتند که در آن ورقه خارج مخالف و موافق ثبت شده بو رفع می‌شود و کلیات پیدا خواهد کرد. در کلیات مجلس باید صحبت کند در مواد باید صحبت شود رأی به ورود در مواد باید بدهند وقتی در مجلس کلیات تصویب بشود و مواد تصویب شود و برسد به آخر چون لایحه مالی است با ورقه رأی گرفته می‌شود و مجلس که تصویب کرد به دولت ابلاغ می‌کند که قابل اجرا باشد و اگر این تشریفات به عمل نیاید به نظر من خلاف نظامنامه است و خلاف ترتیب است و لایحه‌ای که ماده اول و دوم ندارد نمی‌شود از اول از ماده سوم شروع کرد نمی‌شود این طور مطرح کرد اگر آقا این اصلاح را بپذیرد آن وقت آقای نایب رئیس باید اجازه بفرمایند که در کلیات لایحه بحث شود بعد وارد مواد شویم و سیر قانونی صحیح خودش را طی کند که بشود یک قانون صحیح.
فاطمی (مخبر کمیسیون بودجه)- البته آن روز در اثر پیشنهاد آقایان نمایندگان و تمایل مجلس بود که آن قسمت زودتر بگذرد و بنده پیشنهاد کردم آن قسمت جدا شود این قسمت هم جدا بشود، آن قسمتی را که فرمودند باید لایحه علیحده‌ای بشود صحیح است و این مواد باید یک و دو و سه بشود.
نایب رئیس- اجازه بفرمایید چون گزارش به این ترتیب به مجلس داده شده بود و علاوه بر آن در آن روزی که مجلس شورای ملی آن دو ماده را تصویب کرد این گزارش تدوین شده بود از این لحاظ مطابق آن گزارش کلیات را اجازه ندادیم اگر آقایان می‌خواهند این را یک لایحه علیحده تلقی بکنند البته باید مذاکره در کلیات بشود البته آن وقت معتبر خواهد بود و کلیات دارد آقای فاطمی موافقت فرمودید که گزارش علیحده باشد (فاطمی- بله) پس ماده سوم ماده اول می‌شود مذاکره در کلیات است مطابق ورقه آقای اردلان موافقند آقای فرهودی مخالف هستند بفرمایید.
۸- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
بعضی از نمایندگان- عده کافی نیست. ختم جلسه.
نایب رئیس- اگر آقایان اجازه می‌فرمایند جلسه را ختم کنیم جلسه آینده روز پنجشنبه ۲۴ اسفند سه ساعت به ظهر دستور هم همین لایحه.
(مجلس یک ربع ساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی - محمدصادقی طباطبایی
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
تصمیم قانونی
راجع به تشکیل کمیسیون هفت نفری برای رسیدگی به وقایع ۱۵ اسفند ۱۳۲۳
مجلس شورای ملی تصویب می‌نماید کمیسیونی مرکب از هفت نفر به قرعه برای رسیدگی به واقعه روز سه‌شنبه پانزدهم اسفند و تعیین مسئولین شلیک از مجلس شورای ملی انتخاب شود.
کمیسیون مزبور مکلف است گزارش خود را تا روز ۲۰ فروردین ماه ۱۳۲۴ به مجلس شورای ملی تقدیم دارد.
تصمیم بالا در جلسه ۲۲ اسفند ماه ۱۳۲۳ به تصویب مجلس شورای ملی رسیده است.
رئیس مجلس شورای ملی - محمدصادق طباطبایی
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
اخبار مجلس
متن گزارش‌های کمیسیونی عرایض و مرخصی که در جلسه ۱۱۲ به وسیله آقای حاذقی مخبر کمیسیون به مجلس شورای ملی تقدیم شده است
مجلس شورای ملی
خانواده و بستگان بازداشت شدگان به اتهام سیاسی پی در پی تظلم نموده و می‌نمایند که در اثر طول مدت باز داشت کسان آنها و عدم توجه دولت نسبت به جلب موافقت مقام‌های متفقین به استخلاص این بازداشت شدگان و نداشتن ممر معیشت زندگانی آنها دچار اختلال و بیچارگی و بدبختی گرفتارند و جا دارد اینک که فتح و فیروزی قطعی و محقق متفقین در پیش است این بیچارگان را با استخلاص کسان‌شان از بیچارگی نجات بخشند.
نظر به این که اقدام‌های کمیسیون عرایض و مرخصی در این خصوص به نتیجه مطلوب منتهی نشده مراتب را به استحضار مجلس شورای ملی می‌رساند تا دولت را تکلیف نمایند هر گونه اقدام ضروری و لازم برای تسریع در استخلاص بازداشت شدگان معمول دارند.
مخبر کمیسیون عرایض و مرخصی حاذقی
مجلس شورای ملی
بازماندگان محمد جواد فرخزاد نراقی که اوایل اردیبهشت سال جاری موقع انتخابات بلوچستان کشته شده مکرر به مجلس شورای ملی شکایت و استدعا نموده‌اند به دولت تذکر داده شود هر چه زودتر گزارش هیئت بازرسی اعزامی وزارت جنگ، دادگستری و کشور را به دادسرای دادرسی ارتش ارسال و مراقبت نمایند هر چه زودتر متهمین به قتل را محاکمه و طبق قانون مجازات نمایند.
چون در این خصوص اقدام‌های کمیسیون عرایض و مرخصی تاکنون به نتیجه نرسیده مراتب را به اطلاع مجلس شورای ملی می‌رساند تا به دولت تذکر دهند طبق قانون به دادخواهی بازماندگان مقتول توجه سریع نماید.
مخبر کمیسیون عرایض و مرخصی حاذقی
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مجلس شورای ملی
چون شکایت‌های متعددی دائر به تقاضای جبران خساراتی که از سوم شهریور ۱۳۲۰ به این طرف از طرف نیروی منفقین به افراد ایرانی رسیده و مکرر به وزارت امور خارجه احاله و تاکنون نتیجه مطلوب دستگیر شاکیان نشده و اخیراً مراجعه‌های بسیار در این خصوص به کمیسیون عرایض مجلس شورای ملی به عمل آمده کمیسیون صلاحدید مراتب را به عرض مجلس شورای ملی برساند تا دولت را موظف نمایند اقدام‌های لازم و مؤثر برای جبران این گونه خسارات به عمل آورند و به این وسیله موجبات رفع شکایت شاکیان را فراهم نمایند.
مخبر کمیسیون عرایض و مرخصی حاذقی
Page 8 missing