مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۲ اسفند ۱۲۸۹ نشست ۲۲۳
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۲۲ اسفند ۱۲۸۹ نشست ۲۲۳
صورت مشروح روز سه‌شنبه ۱۲ شهر ربیع الاولی ۱۳۲۹
مجلس سه ساعت قبل از غروب آفتاب به ریاست آقای مؤتمن الملک تشکیل شد.
صورت مجلس روز شنبه را آقای معاضد الملک قرائت نمود.
غائبین روز شنبه حسن علی خان بدون اجازه غائب.
حاج وکیل‌الرعایا- آقا سید حسین اردبیلی- حاج آقا- ضیاءالممالک- سردار اسعد- به موقع مقرره حاضر نشده- آقای آقا سید محمد باقر ادیب مریض بودند.
رئیس- آقای ارباب در صورت مجلس ایرادی دارید؟
ارباب کیخسرو- در این جا که معرفی هیئت وزراء را نوشته‌اند راجع به آن عرض داشتم و همان وقت که معرفی شدند اجازه خواستم و حالا چون در صورت مجلس قید شده است لازم دانستم عرض کنم که آن روز در ضمن استعفائی که آقای ممتاز الدوله از ریاست داده بودند که صندلی وکالت خود را محفوظ می‌دارم و حالا می‌خواستم سئوال کنم که این چند نفری که از وکلاء وزیر شدند استعفاشان به هیئت رئیسه رسیده است یا خیر.
رئیس- نرسیده است ولی همین قدر که شغل وزارت را قبول کردند بالطبع از وکالت منفصل می‌شوند.
حاج امام جمعه- روز سه شنبه در باب ماده (۲) اظهاری کرده بودم که چون در کمیسیون اطلاع نداده بودند بنده در موقع گذشتن آن از کمیسیون حاضر نبودم اینست که این ماده به نظر بنده درست صاف نمی‌آید از این جهت اظهاری در آن نکردم.
لواء‌الدوله- بنده هم یک پیشنهادی کرده بودم هیچ رأی در آن گرفته نشده و در صورت مجلس هم قیدی نشده.
رئیس- تصحیح می‌شود.
ادیب‌التجار- بنده هم در موقع دستور مجلس تقاضا کرده بودم در دستور گذاشتن قانون منع احتکار و مخصوصاً انتخاب کسر اعضاء کمیسیون تفتیش مالیه را و در صورت مجلس نوشته شده است.
رئیس- در جلسه گذشته بنده خاطر ندارم که چنین اظهاری کرده باشید بنده خودم اظهاری کردم که قانون منع احتکار تقاضا شده است جزء دستور گذاشته شود ولی چون دستور خیلی مفصل است می‌ماند برای جلسه آتیه و در دستور گذاشته شود چنان چه در صورت مجلس نوشته شده است مطلب اول که باید مطرح مذاکره شود پروگرام هیئت وزراء است ولی چون تشریف نیاورده‌اند و گمان هم نمی‌کنم که امروز بتوانند حاضر شوند می‌ماند برای جلسه دیگر حالا لایحه تجدید تریاک را که در تمام موادش رأی داده ایم و به واسطه یک اصلاحی که آقای مدرس در جلسه قبل پیشنهاد کرده بودند رجوع شد به کمیسیون راپورت آن از کمیسیون داده شده است اگر نمایندگان تصویب می‌کنند آن را بخوانند که رأی بگیریم و بعد در مجموعه آن هم رأی بگیریم که این مطلب تمام شود.
(ماده الحاقیه به عبارت ذیل قرائت شد)
در نقاطی که ترتیب ضبط سوخته قبل از وضع این قانون معمول بوده است مدلول ماده دوم از تاریخ وضع این قانون به موقع اجرا گذاشته می‌شود و در نقاطی که هنوز جاری نشده است سه ماه بعد از تاریخ وضع این قانون مجری خواهد شد.
رئیس- در این باب مخالفی هست (اظهاری نشد) رأی می‌گیریم آقایانی که با این ماده الحاقیه به ترتیبی که خوانده شد موافق هستند قیام نمایند (اغلب قیام کردند).
رئیس- با کثریت ۶۰ رأی تصویب شد. شش ماده لایحه تحدید تریاک به ترتیبی که خوانده شد و آقایان در هر یک آن رأی دادند تمام شده است و حالا باید یک رأی همگی در تمام آن گرفته شود آقایانی که به طور کلی در این قانون اظهاراتی دارند ممکن است بفرمایند.
حاج شیخ علی- البته خاطر آقایان مسبوق است که در سنه اول شش شاهی مالیات بر هر یک مثقالی تحمیل می‌شود و بعد از سه سال باید به هر مثقالی سه شاهی دیگر اضافه شود و همین طور در سال‌های بعد هم اضافه خواهد شد تا برسد به آن‌اندازه که معین شده است و این مطلب در یک محظوری واقع خواهد شد که در این جا به هیچ وجه کمیسیون و مجلس متعرض آن نشده‌اند و آن اینست که در اول آن سنه که می‌خواهند سه شاهی بر هر یک مثقالی اضافه بکنند لابد یک مقداری تریاک موجود خواهد بود که آن‌ها در سال قبل ۶ شاهی مالیات داده‌اند و باندرل هم شده است آن وقت آیا تحدید خواهند کرد و آن سه شاهی اضافه را خواهند گرفت یا این که آن نفع تجارتی برای تجار خواهد بود و مالیاتی که در سنه بعد وضع می‌شود به تریاکی‌های قدیمی‌که مالیات آن‌ها را در سال قبل داده‌اند تعلق نمی‌گیرد اگر این طور است خوبست یک ماده وضع و به این قانون اضافه بشود که هر تریاکی که مالیات خود را داده است در سال بعد که مالیات افزوده می‌شود در ثانی از آن مالیات گرفته نخواهد شد و اگر مجلس رأی دارد به این که در سال بعد هم از این قسم تریاک مثقالی سه شاهی را که اضافه می‌شود بگیرند پس در این خصوص یک ماده وضع بکنند که هر مقدار تریاکی که در رأس سال موجود است مجدداً سه شاهی بعد را باید بدهند و تا یک ماه یا دو ماه یا سه ماه مهلت آن اشخاصی باشد که تریاک خودشان را بیاورند و باندرلش را تجدید بکنند در هر صورت این را باید توضیح کرد که در موقع عمل دچار اشکالات خواهیم شد و اسباب زحمت برای تجار فراهم می‌آید.
فهیم الملک- نظر آقای حاج شیخ علی اساساً صحیح است ولیکن ربطی باز به قانون ندارد این را باید در نظام نامه که در این قانون شده است که وزارت مالیه و وزارت داخله مرتب می‌نماید ترتیبش را معین کرد زیرا که تریاک یک چیزی نیست که در تمام سال حاصل بشود بلکه در یک موقع معین به دست می‌آید و آن را لوله و باندرل می‌کنند و هر تریاکی را که یک مرتبه مالیات داد مسلم است که در ثانی از او مالیات گرفته نمی‌شود برای این که مالیات خودش را در آن موقع داده است و ثانیاً نباید تحمیلی بر آن بشود بلکه تریاک جدیدی که به دست می‌آید او باید این مالیات جدید را بدهد حالا چه باید بکنند که مأمورین مالیات نتوانند اجحافی بکنند و اسباب زحمت تجار و غیر تجار نشوند این یک ترتیبی است که راجع است به وزارت مالیه و از وظیفه او است که ترتیبی در این خصوص بدهند و از طرف وزارت داخله اعلان بشود تا این که تعدی به آن‌ها نکنند والا اگر ما بخواهیم بگوئیم که مالیات سال بعد شامل تریاک‌هائی که در سال قبل موجود بوده و باندرل نشده‌اند هم می‌باشد این مثل این است که بگوئیم قانون شامل ما قبل خودش هم باشد و این امری است محال.
رئیس- آقای حاج امام جمعه مخالف هستند؟
حاج امام جمعه- توضیحی داشتم می‌خواستم عرض کنم.
رئیس- نسبتی به سر کار داده شده است که می‌خواهید توضیح بدهید.
حاج امام جمعه- حالا یا مخالف یا موافق بنده مقصودم اینست که این قانون صحیح است ولی شرط دارد اگر اجازه بفرمائید که دیگر مثل آقای مدرس نشود که عرض کنم.
رئیس- بعد از یک مخالف بفرمائید.
حاج شیخ اسدالله- در جلسه قبل در ضمن یک ماده این قانون یک عرضی کردم که حالا نسبت به تمام این مواد است و به همه بر می‌خورد و حالا اول همان اظهارات خودم و جوابی را که آقای مخبر دادند عرض می‌کنم و بعد هم مقصود خودم را عرض می‌کنم و آن اینست که بنده عرض کردم که غرض از وضع این قانون جلوگیری از استعمال این سم مهلک است که مندرجاً ترک شود و آن روز عرض کردم که به این ترتیبی که این جا نوشته شده است که مثقالی سیصد دینار اضافه شود تا هفت سال و بعد از آن به کلی ترک شود که تریاک به کسی ندهند این که بعد از هفت سال یک مرتبه جلوگیری بکنند هیچ فرقی با الان نخواهد داشت بلکه طریق ترک این سم مهلک به این طریق باید بشود که در ظرف شش سال یا هفت سال یا هشت سال یا ده سال باید صورت اسامی‌اشخاصی را که سوخته تریاک می‌کشند بردارند و داشته باشند و را هم که آن‌ها استعمال می‌کنند باید بدانند آن وقت در هر سال نسبت به آن اشخاص یا ربع یا ثمن یا عشر کم بکنند و به آن‌ها بفروشند تا این که در سال هفتم بالطبع ترک بشود آقای مخبر در جواب بنده فرمودند که این طور ممکن نیست و همین زیادی مالیات خودش اسباب این می‌شود که مردم کمتر استعمال کنند مثل این که در همین چند وقت صدی هشتاد از شیره کش‌ها کم شده است بنده عرض می‌کنم که در فقرا همین طور است ولی در اشخاصی که دارا هستند ممکن نیست برای این که کسی که مبتلای به این مرض شد مگر این که بمیرد والا هر چه دارد می‌فروشد و پول می‌کند و می‌دهد این را می‌گیرد و می‌کشد و برای این آدم هیچ علاجی نیست مگر این که از آن مقدار سال به سال کم بکنند والا فرضاً در مدت این هفت سال فقرا مجبور بشوند که رفته رفته کم بکنند و مجبورند که به هر قیمتی هست بخرند و استعمال بکنند و به همان کیفیت مبتلا هستند و در سال هشم که در همین قانون می‌نویسد یک مرتبه باید ترک بشود در مورد این اشخاص همین محظورات امروزه را خواهید داشت و باز هم چندین هزار نفس تلف می‌شود پس باید به قسمی که عرض کردم یک قراری داد که رفع این اشکال بشود والا به گرانی قیمت امکان ندارد که آن قسم اشخاص که عرض کردم شیره کشی را ترک بکنند هر چه دارد می‌دهد شیره می‌گیرد و می‌کشد مگر این که همان طور که عرض کردم هر سال یک مقداری از آن را کم بکنند تا این که مندرجاً ترک بکنند و الان مقصودی را که از این قانون داریم ممکن نیست حاصل بشود.
حاج امام جمعه- خاطر محترم آقایان مسبوق است که روز اولی که وزیر مالیه این لایحه مالیات تحدید تریاک را آورد این جا این را در مقابل بعضی مالیات‌های خلاف قانون که گرفته می‌شد قرار داد که این مالیات را مجلس رأی بدهد و معمول بشود و آن مالیات‌های خلاف قانون برداشته شود و حالا همین قدر عرض می‌کنم که مجلس این را که رأی داد باید هیئت وزراء از آن مالیات‌هائی که معلوم است و می‌خواهم عرض کنم جلوگیری بکنند و آقایان وکلاء هم صدد جلوگیری آن برآیند.
حاج آقا- همان طوری که گفته شد بنده تصور می‌کنم...
رئیس- مخالف هستید یا موافق؟
حاج آقا- اگر به آن ترتیبی که مخبر کمیسیون فرمودند مجلس هم تصویب می‌کند بنده مخالفم.
رئیس- حالا در کلیه این قانون که شش ماده است باید رأی بگیریم چون مختصر است مجدداً یک مرتبه خوانده می‌شود و بعد از آن رأی می‌گیریم.
(به عبارت ذیل قرائت شد)
ماده (۱) از تاریخ وضع این قانون از هر مثقالی تریاک مالیده سیصد دینار دریافت می‌شود.
ماده (۲) محض جلوگیری از مضار استعمال شیره سوخته تریاک اولاً در تمام نقاط مملکت کلیه سوخته تریاک به مأمورین وزارت مالیه تسلیم می‌شود که ضبط نمایند و فقط به عنوان حق الزحمه برای مثقال سه شاهی به کسانی که سوخته را به مأمورین مزبور تسلیم می‌نمایند داده می‌شود و هر گاه کسی از تسلیم سوخته امتناع نماید و یا مخفی بدارد سوخته او ضبط و با حضور همان شخص تلف می‌شود ثانیاً مأمورین مزبور در هر فقط عده اسامی‌اشخاصی را که شیره استعمال می‌کنند یا مقدار شیره که در هر محل مصرف می‌شود معین نموده و از سوخته ضبط شده به قدر ضرورت نقاط مزبوره شیره تهیه کرده به آن اشخاص می‌دهند ودر عوض هر مثقال سه عباسی حق الزحمه دریافت می‌دارند و در آخر سال آن چه باقی می‌ماند به اطلاع وزارت مالیه تلف خواهند نمود.
ماده ۳- در نقاطی که ترتیب ضبط سوخته تریاک قبل از وضع این قانون معمول بوده است مدلول ماده ۲ از تاریخ وضع این قانون به موقع اجرا گذاشته می‌شود و در نقاطی که هنوز جاری نشده است ۳ ماه بعد از تاریخ وضع این قانون مجری خواهد شد.
ماده ۴- از اول سال سیم تا آخر سال هفتم بعد از وضع این قانون هر سال به هر مثقال تریاک مالیده یک صد و پنجاه دینار بر مالیات سال قبل و به هر مثقال شیره سوخته یک صد و پنجاه دینار بر مبلغ سال قبل افزوده می‌شود واز اول سال هشتم استعمال شیره کلیتاً و استعمال تریاک غیر از آن چه برای دوا لازم است ممنوع خواهد بود.
ماده ۵- تریاکی که به عنوان تجارت از مملکت خارج می‌شود از ادای این مالیات معاف خواهد بود.
ماده ۶- ترتیب اجرای این قانون و جلوگیری از قاچاق و تفتیش ترتیبات اداری آن موافق نظام نامه ایست که به اتفاق وزارت مالیه و داخله مدون می‌شود.
رئیس- رأی می‌گیریم در کلیه این ۶ ماده به ترتیبی که خوانده شد آقایانی که موافقند ورقه سفید خواهند‌انداخت و آقایانی که مخالفند ورقه آبی (اوراق رأی اخذ و آقای حاج میرزا رضا خان از قرار ذیل استخراج نمود).
- ورقه سفید (۵۲)
- ورقه آبی (۲).
رئیس- با کثریت ۵۲ رأی تصویب شد کسانی که تصویب کرده‌اند سلیمان میرزا- آدینه محمد خان- دکتر اسماعیل خان- شیبانی- ذکاء الملک- حاج سید نصرالله- حاج مصدق الممالک- انتظام الحکماء- معاضد السلطنه- وحید الملک- دکتر حیدر میرزا- دکتر حاج رضا خان- متین السلطنه- آقا محمد بروجردی- دکتر علی خان- دکتر امیر خان- آقا سید محمد رضا- علی زاده- آقا میرزا داود خان- آقا سید جلیل- حاج محمد کریم خان- آقا میرزا احمد- افتخار الواعظین- آقا سید حسین اردبیلی- حاج معین الرعایا- آقا شیخ ابراهیم- لسان الحکماء- مشیر حضور- منتصر السلطان- مرتضی قلی خان- ارباب کیخسرو- ابوالقاسم میرزا- آقا میرزا اسدالله خان- حاج میرزا رضا خان- آقا میرزا ابراهیم قمی- آقا شیخ غلام حسین- آقا عبدالحسین- ضیاء الممالک- نیر السطان- تربیت- آقا سید حسین کزازی- معاضد الملک- فهیم الملک- معزز الملک- حاج سید ابراهیم- حاج عز الممالک- معتمد التجار- ادیب التجار- دهخدا- آقا شیخ رضا- محمد‌هاشم میرزا- آقا میرزا ابراهیم خان- کسانی که رد کرده‌اند کاشف- آقا شیخ علی.
رئیس- راپورت کمیسیون بودجه است در باب اعتبار دادن مبلغ دو هزار سیصد تومان به وزارت معارف برای تکمیل بنائی و قسمت اثاثیه مدرسه نقاشی خوانده می‌شود.
(راپورت مزبور به عبارت ذیل قرائت شد).
- کمیسیون بودجه دو ساعت به ظهر مانده به ریاست آقای آقا میرزا مرتضی قلی خان تشکیل و لایحه وزارت معارف راجع به تقاضای دو هزار سیصد تومان برای تکمیل مدرسه نقاشی و قیمت اثاثیه آن قرائت شد نظر به اهمیت مدرسه نقاشی و لزوم تکمیل آن و این که وجود کمال الملک در این موقع برای پیشرفت صنعت نقاشی کمال اهمیت را دارد کمیسیون بودجه پس از مذاکرات لازمه با کثریت مبلغ دو هزار و سیصد تومان برای تکمیل بنائی مدرسه و تهیه اثاثیه آن اعتبار به وزارت معارف را تصویب می‌نماید به شرط این که تکمیل مدرسه به این مبلغ شده و اثاثیه آن تهیه شده و دیگر اعتباری خواسته نشود.
ارباب کیخسرو- بنده مخالف دو فقره این راپورت هستم یکی این که اسم کمال الملک را این جا آورده‌اند و این جا خودش یک شرطی شده است که اینست که اگر خدای نخواسته فردا کمال الملک فوت بشود این کار نخواهد شد و یکی دیگر این که این شرطی است که این جا کرده‌اند که به شرط این که به این مبلغ تکمیل بشود و دیگر اعتباری را نخواهد نمی‌دانم چه طور می‌شود یک هم چو شرطی را کرد.
رئیس- سرکار عالی با اصل مطلب مخالف نبودید بلکه راجع به عبارت راپورت فرمایش کردید که به طور صحیح نوشته نشده است.
متین السلطنه- آن دفعه اولی که این لایحه به مجلس آمد اگر نظر نمایندگان باشد تقاضای یک وجهی کرده بودند که دو هزار تومان یا بیشتر بود درست در نظرم نیست و در آن موقع بنده عرض کردم که این کار باید برآورد شود از برای این که ببینم که خرج صحیح این مدرسه از حیث اثاثیه و بنیان چه قدر است اگر دو هزار تومان است داده شود اگر زیادتر است زیادتر و اگر کمتر است کمتر و مخصوصاً اشاره کردم که در تأسیسات جدید رسم نیست که یک برآورد تخمینی از کار نمایند بهتر اینست که مخارج این کار را صحیحاً معین بکنند تا این که مجلس یک مرتبه تصویب بکند اغلب از نمایندگان محترم چون آن وقت درست به عرایض بنده التفات نفرموده بودند هم چو تصور کردند که بنده اساساً با این موضوع مخالف هستم در اصل موضوع و بایستی این کار به خاتمه برسد ولی در اصل خواستن این اعتبار آن هم به این شکلی که راپورت داده شده است که به شرط آن که دیگر اعتباری خواسته نشود مخالف هستم و مخصوصاً آقای ارباب هم به آن اشاره کردند تصور می‌کنم که این دو هزار و سیصد تومان که داده شده باز هم شاید یک اعتباری لازم بشود که از طرف مجلس داده شود و این ترتیب صحیحی نخواهد بود بلکه باید تحقیقاً معین بشود که چه قدر وجه لازم است اگر دو هزار تومان اعتبار داده شود و اگر زیادتر است که زیادتر والا به عقیده بنده این لایحه به این شکلی که آمده است ناقص است و بنده یک نفر که نمی‌توانم در آن رأی بدهم.
معاون وزارت معارف- آن روزی که آن لایحه پیشنهاد شد فقط نظر به ساختمان مدرسه بود و معلوم است که شاید یک قدری کوتاهی شده است و درست برآورد شده است ولیکن در هر مخارجی از این قبیل البته نمی‌شود تا اشیاء آخر را بازدید کرد که دیگر محتاج به مخارج دیگری نباشد ولی البته با این مبلغی که پیشنهاد نشده است تکمیل ساختمان و اثاثیه آن از هر قبیل و هر قسم خواهد شد و دیگر تجدید تقاضائی نخواهد شد برای این که بعد از تکمیل بنائی و تهیه اثاثیه مخارج دیگری خواهد داشت از قبیل کاغذ و قلم و سایر مخارج یومیه مدرسه که آن‌ها جزء بودجه وزارت معارف منظور شده است و به مجلس خواهد آمد که تصویب بشود ولی با این مبلغ گمان می‌کنم کار مدرسه از هر حیث از تکمیل بنائی و تهیه اثاثیه تکمیل خواهد شد و دیگر محتاج به چیز دیگری نخواهد بود و اشکالی هم نخواهد داشت.
حاج شیخ علی- بنده در اصل این گونه تأسیسات امروزه مخالفم و آن روز هم که آن دو هزار تومان و دو هزار زرع زمین را خواستند و تصویب شد بنده عقیده نداشتم خوب است اول ما یک نظری به حال حالیه خودمان بکنیم آن وقت در صدد این گونه تأسیسات برآئیم این تأسیسات را نمی‌گویم بد است خیلی خوب است مثلاً اگر الان شروع بکنیم به ساختن راه آهن و کشتی‌های جنگی بهتر این کارها است ولی در این موقع که ما دست تنگ هستیم و مالیه کم است مدرسه نقاشی بسازیم بنده که خیلی خجالت می‌کشم بنده خودم بی ربط از علم نقاشی نیستم پرده دو کرور و سه کرور را هم اگر این جا ندیده باشم در سایر جاها دیده ام اما این ربطی به امروز و حال حالیه ما ندارد و صریح عرض می‌کنم که در صورتی که قشون ما در فلان جا برای مواجب در تلگراف خانه متحصن می‌شوند تأسیس مدرسه نقاشی را صلاح نمی‌دانم و کلیه با این گونه تأسیسات مخالف هستم و عقیده ندارم و یک دینار هم تصویب نخواهم کرد حالا آقایان دیگر مختارند.
سلیمان میرزا- آقای حاج آقا شیخ علی این طور که اظهار فرمودند اگر با نوع این تأسیسات مخالف هستند بنده نمی‌دانم نظرشان به چه چیز است ولی لازم است این را عرض کنم که در هر مملکتی مقدم از هر تأسیس تأسیس مدارس است و امیدواری که برای مملکت هست فقط از راه ترویج ازدیاد معارف است و ما هر قدر زودتر که شروع به این کار بکنیم دیر است و بهترین پولی که در مجلس تصویب شود پولی است که برای صرف معارف تصویب بشود برای این که تمام کارها بسته به معارف است اگر قشون بخواهید تشکیل بکنید راهش معارف است راه بخواهید تشکیل بسازید راهش معارف است و بالاخره این‌ها مثل بود هر کای را بخواهید در مملکت اقدام بکنید راهش معارف است و برای مخارج یک مدرسه که ما یک قسمت از مخارج آن را تصویب کرده ایم و ساخته شده است و امروز یک مختصر وجه دیگری لازم دارد که از هر جهت تمام بشود و به کار بیفتد و شروع بکنند شاگردها در آن جا به تحصیل کردن بنده نمی‌دانم این چه نظری است که می‌فرمایند نباید داده شود که آن مخارجی را که دولت کرده است از بین برود و البته همان طوری که هستند این هم یک عقیده ایست و عقیده مقدس است ولی بنده عرض می‌کنم که از برای معارف هیچ زود نیست و تصویب خواهند فرمود.
رئیس- گمان می‌کنم که مذاکرات در این موضوع کافی است (گفتند صحیح است).
رأی می‌گیریم آقایانی که موافق هستند با راپورت کمیسیون بودجه در این که دو هزار و سیصد تومان برای تکمیل بنائی و تهیه اثاثیه مدرسه نقاشی اعتبار به وزارت معارف داده شود ورقه سید و آقایانی که مخالف هستند ورقه آبی خواهند‌انداخت.
(اوراق رأی اخذ شد آقای حاج میرزا رضا خان از قرار ذیل استخراج نمود ورقه سفید ۵۴ ورقه آبی ۳).
رئیس- از ۷۱ نفر با کثریت ۵۴ رأی تصویب شد.
کسانی که تصویب کرده‌اند: آقا شیخ رضا- سلیمان میرزا- نجات- حاج شیخ الرئیس- معتمد التجار- آدینه محمد خان- کاشف- ذکاء الملک- معاضد السلطنه- دکتر اسماعیل خان- حاج سید نصرالله- شیبانی- حاج مصدق الممالک- حاج محمد کریم خان- انتظام الحکماء- دکتر حاج رضا خان- رکن الممالک- لسان الحکماء- دکتر حیدر میرزا- علی زاده- آقا سید محمد رضا- دکتر امیر خان- آقا میرزا احمد- آقا میرزا مرتضی قلی خان- آقا شیخ ابراهیم زنجانی- آقا سید حسین کزازی- آقا سید حسین اردبیلی- دکتر علی خان- وحید الملک- آقا میرزا داود خان- آقا سید جلیل- ابوالقاسم میرزا- سردار اسعد- منتصر السلطان- مشیر حضور- افتخار الواعظین- آقا عبدالحسین- دهخدا- محمد‌هاشم میرزا- میرزا مرتضی قلی خان- حاج معین الرعایا- حاج سید ابراهیم- حاج آقا- حاج میرزا رضا خان- ارباب کیخسرو- میرزا اسدالله خان- معزز الملک- آقا شیخ غلام حسین- تربیت- معاضد الملک- فهیم الملک- آقا میرزا ابراهیم خان- ضیاء الممالک- آقا میرزا ابراهیم قمی- آقا شیخ مهدی نجم آبادی- حاج عز الممالک.
کسانی که رد کرده‌اند آقا سید حسن مدرس- حاج شیخ خراسانی.
رئیس- راپورت کمیسیون معارف راجع به اعزام ۳۰ نفر شاگرد به خارجه شامل ۳ ماه بوده در ماده دوم رأی گرفته شد ولی ماده اول و سیم بر حسب پیشنهاد میرزا یانس و آقای آقا شیخ ابراهیم و ارباب کیخسرو رجوع شده بود به کمیسیون حالا از کمیسیون راپورت داده شده است خوانده می‌شود (به عبارت ذیل قرائت شد).
کمیسیون معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه در جلسه روز سه شنبه ۵ ربیع الاولی و ماده اول لایحه اعزام شاگردان به خارجه را که به انضمام پیشنهاد ارباب کیخسرو و آقا شیخ ابراهیم و میرزا یانس به کمیسیون عودت داده شده بود مطرح مذاکره قرار داده بعد از مذاکرات لازمه ماده مزبوره را با انشاء ذیل به مجلس تقدیم می‌دارد.
ماده (۱) در سنه تنگوزئیل ۱۳۲۹- ۳۰ نفر شاگرد ایرانی از طرف دلت علیه برای تحصیلات ذیل به خارجه فرستاده می‌شود.
۱۵ نفر برای تحصیل اصول ضروریه معلمی‌هشت نفر برای تحصیل نظام ۲ نفر پیاده نظام دو نفر سواره نظام ۲ نفر توپ چی یک نفر مهندس یک نفر صاحب منصب اداره ۲ نفر برای مهندسی فلاحت که فن یکی از آن‌ها مخصوص ابریشم و فن یکی فلاحت عمومی‌باشد یک نفر شیمیست شاگردان مزبور از اشخاصی انتخاب می‌شود که بضاعت تحصیل در خارجه را ندارند انتخاب آن‌ها به موجب امتحان مخصوص خواهد بود و هیئت ممتحنین و ترتیبات آن در تحت نظارت شورای معارف صورت داده خواهد شد.
رئیس- مخالفی نیست (گفتند خیر) رأی می‌گیریم آقایانی که موافق با راپورت کمیسیون به ترتیباتی که خوانده شد ورقه سفید خواهند‌انداخت و آقایانی که مخالفند ورقه آبی (اوراق رأی اخذ شده آقای حاج میرزا رضا خان از قرار ذیل استخراج نمود) ورقه سفید ۵۹.
رئیس- با کثریت ۵۹ رأی از ۷۱ نفر تصویب شد.
تصویب کنندگان: فهیم الملک- حاج شیخ الرئیس- معتمد التجار- آدینه محمد خان- دکتر اسماعیل خان- آقا شیخ علی- ذکاء الملک- حاج سید نصرالله- حاج محمد کریم خان- انتظام الحکماء- متین السلطنه- معاضد السلطنه- ادیب التجار- آقا میرزا ابراهیم- دکتر حاج رضا خان- دکتر امیر خان- آقا میرزا داود خان- علی زاده- لواء الدوله- آقا میرزا رضا مستوفی- لسان الحکماء- رکن الممالک- آقا سید حسین کزازی- آقا سید حسین اردبیلی- حاج شیخ علی- آقا سید جلیل- آقا میرزا اسدالله خان- مشیر حضور- وحید الملک- افتخار الواعظین- آقا میرزا احمد- آقا سید محمد رضا- منتصر السلطان- ابوالقاسم میرزا- ارباب کیخسرو- طباطبائی- آقا میرزا مرتضی قلی خان- آقا میرزا ابراهیم خان- حاج آقا- حاج سید ابراهیم- معین الرعایا- حاج عز الممالک- نیر السلطان- آقا شیخ مهدی- آقا شیخ غلام حسین- سلیمان میرزا- تربیت- دکتر علی خان- حاج میرزا رضا خان- معاضد الملک- ضیاء الممالک- شیبانی- معزز الملک- نجات- آقا شیخ ابراهیم- آقا شیخ رضا- محمد‌هاشم میرزا- دهخدا.
رئیس- آقای معزز الملک اجازه خواسته بودید چون در موقع رأی گرفتن بود اجازه داده نشد حالا ممکن است بفرمائید.
معزز الملک- عرض بنده راجع به طرز رأی گرفتن بود می‌خواستم عرض کنم که با قیام و قعود می‌بایستی رأی گرفته شود.
رئیس- به طوری که ملاحظه می‌فرمائید فرستادن شاگرد به فرنگ مستلزم خرج است حالا این که در راپورت می‌نویسند که ۹ نفر ۶ نفر برای فلان کار و چند نفرش را برای فلان کار این یک چیزی است که اختراعی این مملکت است در هر حال بنده در نظام نامه داخلی همین قدر می‌بینم که نوشته است در مواردی که مستلزم خرج است باید رأی با اوراق گرفته شود و چیز دیگری نمی‌بینم که بتوانم از روی آن ترتیب عمل بکنم.
معزز الملک- این نکته را که فرمودند صحیح است ولی در خصوص خرجش چون در ماده دیگر معین شده است ممکن بود با قیام و قعود ...
رئیس- از این قبیل چند مسئله است که در نظام نامه مختلف قید است و چندین مرتبه دیدم که در موقع رأی گرفتن اعتراض می‌شود در صورتی که در هر جائی گویا رسم این است که هیئت رئیسه باید در این باب رسیدگی کنند ولی در این جا بنده می‌خواستم از مجلس تقاضا کنم که یک کمیسیونی معین بشود و این مواد نظام نامه را که تصریح شده است در این جا معین بکند و تصویب بشود که بعد از این این قبیل اعتراضات و اتلاف وقت نشود و این مطلب هم از آن مطالبی است که تصریح شده است برای این که نظام نامه همین قدر می‌نویسد که در مورد تقاضای خرج باید با ورقه رأی گرفت و چون تصریح نشده است اگر مقادیر یک مطلبی که تقاضای خرج در آن شده است در ضمن ۵ ماده یا ۶ ماده نوشته شده باشد مکرراً در هر یک از آن‌ها باید با ورقه رأی گرفت مگر این که آن کمیسیونی که عرض کردم تشکیل بشود و آن مواد را تصریح بکنند تا این که هیئت رئیسه تکلیف خودش را بداند والا تا وقتی که توضیح نشده است و هر مطلبی که می‌بینم تقاضای خرجی شده است ولو این که تکرار باشد مجبوریم با ورقه رأی بگیریم.
ماده سوم- برای این که شاگردان مزبور به درستی مشغول تحصیل شده از حدود وظایف مقرره خود خارج نشوند یک نفر سرپرست به اروپا اعزام می‌شود که مراقب اعمال و تحصیلات آن‌ها باشد تصویب مخارج تحصیل و اعزام شاگردان و سرپرست آن‌ها با کمیسیون بودجه است و کمیسیون مزبور وظیفه خود را در این باب به جا آورده است.
رئیس- ملاحظه می‌فرمائید این هم یک مطلبی است که هیچ قانونی نیست در مجلس هیچ وقت نباید نخوانند که یک نفر سرپرست بفرستیم یا نفرستیم باید در ضمن همان تقاضائی که کرده است وزارت معارف مثلاً ۳۰ هزار تومان برای اعزام شاگردان می‌بایست یک تخمین هم بزنند برای سرپرست و روی هم رفته پیشنهاد مجلس کنند.
حاج عز الممالک- عرض می‌کنم این مطلب تقریباً همان طوری که فرموده‌اند شده است وزارت معارف غیر از اعتباری که برای اعزام شاگردها خواسته یک اعتباری هم برای سرپرست خواسته است و کمیسیون بودجه آن را رد کرده حالا باید به راپورت کمیسیون بودجه رأی گرفت.
رئیس- پس این مطلب را مطرح مذاکره قرار نمی‌دهیم همان راپورت کمیسیون بودجه را مطرح می‌کنیم اگر قبول شد فبها والا رد می‌شود راپورت کمیسیون بودجه را بخوانند (به عبارت ذیل قرائت شد).
- به تاریخ ۲۳ محرم الحرام ۱۳۲۹ کمیسیون بودجه دو ساعت به ظهر مانده به ریاست آقای مرتضی قلی خان منعقد گردید لایحه وزارت معارف در خصوص اعزام ۳۰ نفر شاگرد برای تحصیلات متفرقه از نظام و معلمی‌و علوم فلاحت و مهندسی به اروپا قرائت گردید وزارت معارف تقاضا کرده بودند ۱۶۵۰۰ تومان برای مصارف سالیانه ۳۰ نفر شاگرد که ۱۵ نفر برای معلمی‌و ۸ نفر برای علوم نظامی‌و ۷ نفر برای مهندسی و حرف و صنایع و فلاحت باشد و ۲ هزار تومان برای مخارج یک نفر سرپرست آن‌ها تصویب شود کمیسیون بودجه با کثریت تصویب می‌نماید که مبلغ ۶۵۰۰ تومان علاوه بر ده هزار تومان که سابقاً تصویب شده اعتبار به وزارت معارف داده شود که جملتان برای اعزام ۳۰ نفر شاگرد ۱۶۵۰۰ تومان تصویب شده ولی پروگرام تحصیلات شاگردان را کمیسیون معارف تعیین کرده راپورت خود را به مجلس خواهد داد در خصوص ۲ هزار تومان برای مخارج سرپرست کمیسیون با کثریت این تقاضا را رد کرد و سرپرست را لازم نمی‌داند سفارت خانه‌های دولت علیه برای سرپرستی کافی است.
دکتر علی خان- می‌خواستم عرض کنم در دفعه گذشته در مسئله سرپرست مذاکرات زیاد شد در این جا و بنده هم از طرف کمیسیون معارف مدافعه زیاد کردم که لازم می‌دانم وجود سرپرست را بعد از آن مذاکرات زیاد ارباب کیخسرو پیشنهادی کردند و قابل توجه شد (ارباب کیخسرو قابل توجه نشد) خوب نشد در هر حال اگر صلاح بدانید آن پیشنهاد را کمیسیون معارف قبول دارد و قرار شده بود وزارت علوم باز تجدید نظری بکند و ببینند که سرپرست لازم خواهد بود یا خیر موافق ترتیبی که خواهد داد یا لازم نخواهد بود.
رئیس- حالا اگر شما بخواهید این ماده را مسترد کنید که به کمیسیون برگردد البته چون مخبر هستید می‌توانید.
حاج سید ابراهیم- در کمیسیون بودجه در این باب خیلی مذاکرات شد اگر چه مخبر اشاره فرمودند که در آن روز در این باب خیلی مذاکرات شد و دلیل کمیسیون هم یکی این بود که سفارت خانه‌هائی که در خارج داریم یکی از تکالیف مهمه شان رسیدگی به همین مطلب است خصوصاً با این که این لایحه قسمی‌معین کرده است که تمام این‌ها به یک مرکز فرستاده نمی‌شوند و هر چند نفری را به یک نقطه می‌فرستند بعد از تمام ملاحظات کمیسیون لازم ندانست کمیسیون این سرپرست و این مخارج را کافی می‌دانست از برای این شاگردان و این دو هزار تومان خرج را زائد می‌داند.
معاون وزارت علوم- آن دفعه هم در این موضوع خیلی صحبت شد وزارت معارف وجود یک نفر سرپرست را خیلی لازم می‌داند به جهت این که پاره وظایف دارد این سرپرست که ربطی به رسیدگی و اقدامات سفارت خانه‌ها ندارد و کارهائی را باید بکند که غیر از یک نفر سرپرست دیگری نمی‌تواند بکند انواع سفارش‌ها و رسیدگی‌ها می‌کند به حال شاگردان که سفارت خانه‌ها نمی‌توانند بکنند به علاوه این شخص باید واسطه مستقیم آن‌ها با وزارت معارف باشد و همیشه راپورت احوالات آن‌ها را بدهد و جمع و خرج آن‌ها را راپورت بدهد در هر حال چه این شاگردها در یک جا باشد چه در ممالک مرکزی اروپا فرستاده شوند در هر حال یک نفر سرپرست برای تمام آن‌ها لازم است و این یک نفر نماینده مرکزی خواهد بود در یک شهری اقامت دارد و هر جا می‌رود برود و همه قسم به حالات آن‌ها رسیدگی کرده راپورت بدهد به وزارت معارف و این که از این شهر به آن شهر و از این محل به آن محل برود برای رسیدگی این در خارجه کار مشکلی نیست و البته می‌تواند کاملاً اقدامات خودش را بکند.
رئیس- در این خصوص در کلیاتش سابقاً خیلی مذاکرات شده است گمان نمی‌کنم دیگر محتاج به مذاکره باشد (گفته شد رأی بگیرید).
رئیس- رأی می‌گیریم ولی به راپورت کمیسیون بودجه نه به لایحه وزارت معارف به جهت این که راپورت کمیسیون بودجه در واقع اصلاحی است به لایحه وزیر و مجبور هستیم اولاً به اصلاح رأی بگیریم پس رأی می‌گیریم به راپورت کمیسیون بودجه که تصویب نمی‌کنند دادن وجهی را برای یک نفر سرپرست کسانی که تصویب می‌کنند راپورت کمیسیون بودجه را ورقه سفید بیندازند و کسانی که تصویب نمی‌کنند راپورت کمیسیون بودجه را یعنی لازم می‌دانند وجود سرپرست را ورقه آبی خواهند‌انداخت.
متین السلطنه- بنده مخالف هستم و به یک مخالف اجازه داده نشد گفته شد مجدداً تقریر بفرمائید کیفیت دادن رأی را.
رئیس- اگر بنده این طور عرض کردم تقصیر بنده نیست در نظام نامه این طور نوشته شده است اگر اصلاحی در یک مطلبی پیشنهاد شود حق تقدم دارد در اخذ رأی اول در اصلاح باید رأی گرفت بعد به اصل ماده چون راپورت کمیسیون بودجه اصلاحی است به لایحه وزیر اول باید به اصلاح رأی گرفت پس اشخاصی که موافقند با راپورت کمیسیون بودجه یعنی تصویب نمی‌کنند دادن وجهی را برای سرپرست ورقه سفید خواهند‌انداخت و اشخاصی که مخالفند با راپورت کمیسیون بودجه یعنی لازم می‌دانند وجود سرپرست را و دادن وجهی را با ورقه آبی خواهند‌انداخت (رأی گرفته شد و حاج میرزا رضا خان اوراق رأی را استخراج نمود).
معاضدالملک- ورقه سفید ۳۱ ورقه آبی ۲۵.
رئیس- این هم یکی از مسائل لاینحل شد و تکلیف این را نمی‌شود امروز معین کرد از یک طرف آن مسئله ۱۶۵۰۰ تومان خرجی که برای شاگردان تقاضا کرده‌اند آن هم به ترتیب قانونی پیشنهاد نشده است و چون این مسئله امروز نمی‌گذرد اگر تصویب می‌فرمائید این دو ماده بماند و این دو ماده که راجع به خرج است آن را ماده بندی کنند و در جلسه دیگر مطرح شود حالا شروع می‌کنیم به قانون ثبت اسناد.
دکتر علی خان- در لایحه وزیر علاوه بر مخارج شاگردها پیشنهاد کرده بود سه هزار تومان برای مخارج ذهاب و ایاب شاگردها و آن را کمیسیون معارف در ضمن راپورت خودش تصویب کرده بود ولی گویا کمیسیون بودجه از قرار راپورت شان فراموش کرده‌اند آن را هم مقرر بفرمائید کمیسیون بودجه نظری بفرمایند و در ضمن راپورت آتیه خودشان که می‌دهند تکلیف آن را هم معین نمایند.
رئیس- صحیح است به کمیسیون ارجاع می‌شود هر دو را می‌گوئیم اصلاح بکنند و راپورت بدهند.
سلیمان میرزا- کمیسیون بودجه فراموش نکرده است ۱۵ هزار تومان از برای مخارج ذهاب آن‌ها از قرار نفری پنجاه تومان تصویب کرده و آن دو هزار تومان را که از برای یک نفر سرپرست خواسته بودند با کثریت رد کرد پس جمعاً تصویبی کمیسیون بودجه از مخارج سالیانه و مخارج ذهاب ۱۶۵۰۰ تومان است.
رئیس- حالا این رجوع می‌شود به آن جا اصلاحات لازم می‌شود شروع می‌کنیم به قانون ثبت اسناد از ماده ۳۰ خوانده می‌شود و ماده به ماده چون شور دوم است رأی گرفته می‌شود (شروع شد به قرائت قانون ثبت اسناد).
ماده ۳۵ لایحه وزیر- مرخصی مباشرین ثبت موافق قانون مرخصی با اجازه رئیس محکمه ابتدائی است ولی بدواً باید مباشر ثبت شخص درست کاری را که در زمان غیبت او قائم مقام او خواهد بود معرفی نموده و مألا مسئولیت صحت عمل او را به عهده بگیرد قائم مقام مباشر ثبت باید اوصاف و شرایطی را که به موجب این نظام نامه برای مباشر ثبت مقرر است دارا باشد.
ماده ۳۶- ماده قبل در صورت مرض سخت یا متمادی مباشر نیز رعایت خواهد شد.
(ماده ۳۰ کمیسیون) مرخصی مباشر ثبت موافق قانون مرخصی مستخدمین دولت و به اجازه رئیس محکمه ابتدائی به عمل می‌آید ولی بدواً باید مباشر ثبت شخص درست کاری به جای خود معرفی نموده و مألا مسئولیت صحت او را به عهده بگیرد و قائم مقام مباشر ثبت باید اوصاف و شرایطی را که به موجب این قانون برای مباشر ثبت مقرر است دارا باشد.
مفاد این ماده در صورت ابتلاء مباشر ثبت به مرضی که مانع تصدی شغل است مراعات می‌شود در صورت فوت مباشر ثبت یا انفصال و یا عزل او رئیس محکمه ابتدائی فوراً دفاتر را توقیف کرده به دفتر راکد می‌فرستد و روی مهر مباشر با سوهان دو خطی که هم دیگر را به طور عمودی تقاطع می‌کند کشیده آن را از اعتبار می‌اندازند.
مرتضی قلی خان- بنده عرض می‌کنم که دو ماده از لایحه وزیر حذف شده است باید آن‌ها خوانده و رأی گرفته شود در حذف آن.
رئیس- آن دو ماده را بخوانند نمی‌شود پیشنهاد کرد به حذف باید خود ماده خوانده شود رأی گرفته شود آن‌ها که لازم می‌دانند رأی می‌دهند و آن‌ها که لازم نمی‌دانند رأی نمی‌دهند.
(ماده ۳۳ و ۳۴ از پیشنهاد وزیر به عبارت ذیل قرائت شد).
ماده ۳۳- مباشر ثبت باید اولاً روزی ۶ ساعت در سر شغل خود حاضر باشد و ساعات کار با تصدیق محکمه ابتدائی معین و اعلان خواهد شد.
معزز الملک- بنده مخالفم با این که این ماده حذف شود.
رئیس- موافق هستید با خود ماده در خود ماده رأی خواهیم گرفت.
آقا شیخ ابراهیم- البته این داخل قانون نیست دیگر این که ۶ ساعت الان هیچ مأخذی ندارد بعد از این که اداره تشکیل شد آن وقت ترتیب این امور را جزء نظام نامه اداری می‌دهند حالا باید به موقع مقتضی نوشت به جهت این که بعد از آن که اداره تأسیس شد ممکن است صلاح باشد هفته چند روز روزی از چه ساعت تا چه ساعت و چند ساعت این‌ها از ترتیبات نظام نامه است مع هذا این ماده به کلی ناقص است باید بماند در نظام نامه داخلی آن‌ها کاملاً نوشته شود.
معزز الملک- بنده با اظهارات آقای مخبر محترم مخالفم و لازم نیست که همین که یک کلمه ۶ ساعت آن جا باشد ما آن را قانونی ندانیم همین که ۶ ساعت گفتیم کافی است پیش از وقت نمی‌توانیم وقتش را معین کنیم و همین که نتوانستیم وقتش را معین کنیم بگوئیم ماده حذف شود ممکن است بگوئیم ترتیبی که رئیس محکمه ابتدائی معین می‌کند و این باید باشد تا این که به عنوان این که کاری نداریم درب اداره را مدیر ثبت نبندد و برود ممکن است ما مطابق یک ماده قانونی آن‌ها را مکلف بکنیم که همه روزه روزی چند ساعت در اداره خودشان باشند که اسباب تعطیل کارهای مردم نشوند ممکنست در این ماده که در این جا می‌گذرانیم معین کنیم که تعیین وقت با رئیس محکمه ابتدائی باشد.
رئیس- گمان می‌کنم که مذاکره در این ماده کافی است حالا رأی می‌گیریم به ماده ۳۳ لایحه وزیر به طوری که قرائت شد آقایانی که موافقند با لایحه وزیر قیام نمایند (تصویب نشد- رد شد).
ماده ۳۴ را بخوانند (ماده ۳۴ قرائت شد)
ماده ۳۴- مباشر ثبت حق ندارد بدون اجازه مرخصی به ترتیبی که قانون برای مستخدمین دولتی معین می‌کند از اقامتگاه خودشان غیبت نمایند.
آقا شیخ ابراهیم زنجانی- آن ماده بعدی که نوشته شده است کافی است از این ماده گفته شد رأی به حذف این ماده بگیرند.
رئیس- رأی گرفتن به حذف رأی منفی است و رأی به منفی نمی‌شود داد باید آراء مثبت باشد وقتی که رأی ندادند به ماده خودش طبعاً حذف می‌شود حالا رأی می‌گیریم به ماده ۳۴ مطابق لایحه وزیر به طوری که خوانده شد آقایانی که موافقند با این ماده قیام نمایند (ماده ۳۴ وزیر هم رد شد).
می‌رسیم به ماده ۳۵ بخوانید (ماده ۳۵ لایحه وزیر به عبارت ذیل قرائت گردید).
ماده ۳۵- مرخصی مباشرین ثبت موافق قانون مرخصی با اجازه رئیس محکمه ابتدائی است ولی بدواً باید مباشر ثبت شخص درست کاری را که در زمان غیبت او قائم مقام او خواهد بود معرفی کرده و مألا مسئولیت صحت عمل او را به عهده بگیرد قائم مقام مباشر ثبت باید اوصاف و شرایطی را که به موجب این نظام نامه برای مباشرین ثبت مقرر است دارا باشد.
ماده ۳۶- ماده قبل در صورت مرض سخت یا متمادی مباشر ثبت نیز رعایت خواهد شد.
(ماده ۳۰ از پیشنهاد کمیسیون) مرخصی مباشرین ثبت موافق قانون مرخصی مستخدمین دولت و به اجازه رئیس محکمه ابتدائی به عمل می‌آید ولی بدواً باید مباشر ثبت شخص درست کاری به جای خود معرفی نموده و مألا مسئولیت صحت او را به عهده بگیرد و قائم مقام مباشر ثبت باید اوصاف و شرایطی را که به موجب این قانون برای مباشرین ثبت مقرر است دارا باشد مفاد این ماده در صورت ابقاء مباشر ثبت به مرضی که مانع تصدی شغل است مراعات می‌شود.
محمد‌هاشم میرزا- این عبارت الان محل اختلاف شده است یعنی واسطه لفظ بدواً که در اول ماده نوشته شده است این کلمه مألا خوانده می‌شود و حال این که آن روز توضیح شد که مألا است اگر این طور است خوب است که بنویسند از حیث مأل و اگر مألا است به طوری که بعضی می‌خوانند و با بنده مخالفند این را به یک عبارت دیگر توضیح نمایند به جهت این که حالا که مجلس در مقام قانون گذاری است این اختلاف هست و بر آقایان اشتباه می‌شود در صورتی که مدتی بگذرد خیلی اسباب اختلاف خواهد بود لازم است این توضیح بشود.
آقا شیخ ابراهیم زنجانی- ماده تمام است و این لفظ مألا نظر به آن ضمانتی است که در آخر نوشته شده است.
وزیر عدلیه- این جا مقصود مألا است چون اشاره است به وجه‌الضمانه چون یک وجه‌الضمانه می‌دهند به صندوق مباشر ثبت باید یک وجه‌الضمانه تودیع بکند در صندوق محکمه که اگر از او خطائی سر زد که وجه نقدی بر او تعلق و مستوجب این شد که جریمه نقدی بدهد از آن وجه‌الضمانه بگیرند این لفظ مألا اشاره به آن است و مقدار آن تمامش معین شده است چون نخواسته است در این جا تکرار بکند آن وجه‌الضمانه را این است که اشاره کرده است به این لفظ که مألا به عهده بگیرد یعنی از آن وجه‌الضمانه که تودیع کرده است در صندوق محکمه از آن داده شود.
آقا شیخ ابراهیم زنجانی- چون آن ماده وجه‌الضمانه رفته است به کمیسیون و هنوز برنگشته است خوب است آن ماده هم بماند والا نمی‌شود که آن ماده بماند و به این ماده رأی داده شود.
حاج سید ابراهیم- عرض بنده اینست که نوشته شود از حیث مال که رفع شبهه شود.
رئیس- همین طوری که فرمودند نوشته شود چون مخبر تقاضا کردند که برود به کمیسیون می‌رود به کمیسیون (مواد ذیل خوانده شد)
پیشنهاد وزیر ماده ۳۷- در صورت فوت مباشر ثبت یا انفصال و یا عزل او تمام دفاتر را حاکم صلح محل فوراً توقیف کرده به دفتر راکد تسلیم می‌کند و روی مهر با اره دو خطی که هم دیگر را به طور عمودی تقاطع می‌کنند کشیده مهر را از اعتبار می‌اندازد.
پیشنهاد کمیسیون ماده ۳۱- در صورت فوت مباشر ثبت یا انفصال و یا عزل او رئیس محکمه ابتدائی فوراً دفاتر را توقیف کرده به دفتر راکد می‌فرستد و روی مهر مباشر با سوهان دو خطی که هم دیگر را به طور عمودی تقاطع می‌کند کشیده آن را از اعتبار می‌اندازد.
حاج سید ابراهیم- عرض می‌کنم چون انفصال دو قسم است یکی موقتی و یکی دائمی‌در موقع انفصال موقتی هیچ لازم نیست که مهر او را بشکنند و او را از اعتبار بیندازند خوب است نوشته شود مهر او را ضبط می‌کنند و در انفصال دائمی‌خط کشیدن لازم ندارد بشکنند به جهت این که در انفصال موقتی ممکن است که این مباشر برگردد پس لازم است که آن مهر را نگاه بدارند تا ببینند بر می‌گردد یا بر نمی‌گردد.
آقا شیخ ابراهیم زنجانی- مراد از این انفصال موقتی نیست فوت یا انفصال یعنی انفصال ابدی و انفصال استعفاء را هم شامل است وقتی که فرضاً به واسطه یک خطائی که او کرده است و دید ملتفت شدند خودش استعفاء اد رئیس محکمه هم تصدیق کرد که باید او تغییر بکند آن وقت وزیر هم حکم عزل او را صادر می‌کند در این صورت رئیس محکمه مهر او را باطل بکند.
رئیس- برای این که سوء تفاهی نشود می‌شود لفظ دائمی‌را هم ضمیمه بکنیم بعد از انفصال (ماده مزبور به ضمیمه لفظ دائمی‌مجدداً قرائت گردید).
رئیس- حالا رأی می‌گیریم به ماده ۳۱ پیشنهاد کمیسیون به ضمیمه لفظ دائمی‌چنان چه خوانده شد آقایانی که موافقند با این ماده قیام نمایند با کثریت ۵۳ رأی تصویب شد ده دقیقه تنفس است (بعد از تنفس مجدداً جلسه تشکیل گردید).
رئیس- قانون ثبت اسناد فصل ۳ و ماده ۳۸ از لایحه وزیر قرائت می‌شود.
(فهیم الملک ماده ۳۸ لایحه وزیر را به مضمون ذیل قرائت نمود).
ماده ۳۸- وزیر دفتر راکد که در تحت نظارت مدیر ثبت است در نزد هر محکمه ابتدائی تأسیس می‌شود و مقصود از تشکیل آن حفظ دفاتر ثبت و مهرهای و نمونه‌های امضاهای مباشرین ثبت و اسناد اوراق راجعه به اداره ثبت است.
(ماده ۳۲ کمیسیون) دفتر راکد که در تحت نظارت مدیر ثبت است در نزد هر محکمه ابتدائی تأسیس می‌شود و مقصود از تشکیل آن حفظ از نسخه دفاتر ثبت و نمونه‌های مهر و امضاهای مباشرین و اسناد و اوراق راجعه به دائره ثبت اسناد است.
حاج شیخ علی خراسانی- در ماده قبل ذکر است که مهرها را ما خط باطله می‌کشیم و از اعتبار می‌اندازیم تکلیف آن مهرها معلوم نشد در این جا که می‌نویسند وظیفه دفتر راکد اینست که دفاتر ثبت و نمونه‌های مهر و امضاها را حفظ می‌کند خوب است یک جمله اضافه شود و مهرهائی که باطل شده است که آن‌ها را هم ضبط بکنند و همیشه در ضبط باشد.
آقا شیخ ابراهیم زنجانی- مقصود آن نمونه مهرهائی است که اعتبار دارد آن مهری که از اعتبار افتاده می‌اندازند دور چه فایده دارد ولی مهرهائی که اعتبار دارد می‌فرستند در آن جا ضبط می‌شود تا این که اگر یک کاغذی را لازم شد معاینه می‌کنند نمونه آن را می‌خواهند که این مهر آن مهر است یا نه مطابقه می‌کنند.
مشیر الدوله- این جا غلط حساب شده است یکی این که نسخه از دفاتر فهرست یکی هم نمونه و نقش مهر خود مهر را نمی‌فرستند نقش آن را می‌فرستند آن لفظ نقش را‌انداخته‌اند در این جا.
افتخار الواعظین- این جا دفاتر فهرستی که اسم برده شده است گویا دفاتر فهرست این طور باشد که نوشته خواهد شد مثلاً اجاره گیرنده فلان و اجاره دهنده فلان و آن چه را اجاره داده است فلان و تاریخ فلان و خانه یا ملک هر چه را که به اجازه می‌دهند در کمال اختصار یادداشت می‌کند اگر غیر از این باشد دفتر فهرست نخواهد بود دفاتر فهرست باید فهرست بکنند مطالبی را که بنده عرض کردم و دفاتر فهرست هم در مواد قبل گفته شدکه یکی را به دفتر راکد کل می‌فرستند و یکی از آن دفاتر فهرست در خود آن محل ضبط خواهد شد بنده گمان می‌کنم از خود این دفاتر فهرست که خیلی چیزهای مجمل مختصری خواهد بود در وقتی که بخواهند مطابقه بکنند یک سند ثبت شده را چیزی معلوم نشود به جز تاریخ و اسم طرفین و اصل مطلب و وجهی که در آن جا بوده است چیزی فهمیده نمی‌شود اگر آن دفتر فهرست را مبدل کنند به این که دفتر ثبت را دو نسخه کنند یکی در محل باشد و یکی به مرکز فرستاده شود گمان می‌کنم بهتر باشد زیرا از این فهرست چیزی فهمیده نمی‌شود.
آقا شیخ ابراهیم- این همان مسئله بود که در این جا مطرح شد و رأی داده شد که دفتر ثبت باید به پایتخت بیاید همان یک نسخه دفتر فهرست در محل باشد پس باید عبارت درست بشود و حفظ یک نسخه از دفتر فهرست اسناد ثبت شده و نمونه از مهر و نقش‌های او.
وزیر عدلیه- دفاتر ثبت شده لازم نیست برای این که در آن جائی که مذاکره می‌شود اسمش را گذاشته ایم دفاتر فهرست و در این جا همین قدر اسم برده می‌شود دفتر معلوم می‌شود چون فقط منحصر نیست به ثبت بعضی تصدیقات هم آن جا نوشته می‌شود.
رئیس- رأی می‌گیریم به این ماده به ترتیبی که اصلاح شد یک مرتبه دیگر خوانده می‌شود و رأی می‌گیریم (مجدداً ماده مزبور قرائت گردید).
رئیس- کسانی که موافقند قیام نمایند (با کثریت ۵۲ رأی از ۶۸ رأی تصویب شد).
(ماده ۳۹ وزیر و ۳۳ کمیسیون به مضمون ذیل قرائت شد).
ماده ۳۹ وزیر- مدیر ثبت در خدمت دولتی کاملاً محسوب و از حیث رتبه و مقام و حقوق خدمتی و وظیفه و عزل و نصب با عضو محکمه ابتدائی مساوی است.
ماده ۳۳ کمیسیون- مدیر ثبت در خدمت دولتی محسوب و از حیث رتبه و مقام و حقوق و تکالیف خدمتی و عزل و نصب با عضو محکمه ابتدائی مساوی است.
حاج سید ابراهیم- در آن ماده که ذکری از شرایط مباشر ثبت می‌شد ذکری از مدیر نشد و آقای مخبر گفتند که در ماده دیگر ذکر می‌شود در کمیسیون که مذاکره شد آقای آقا شیخ ابراهیم تشریف داشتند فرمودند شرایطش شرایط عضو محکمه ابتدائی است خوب است حالا اوصاف و شرایط هم زیاد شود.
آقا شیخ ابراهیم- بنده هم عرض می‌کنم در آن جا از حیث اوصاف و شرایط نوشته شود یک اوصاف و شرایط زیاد شود عیب ندارد.
وزیر عدلیه- بنده عقیده ام این است که ذکر شرایط در این جا زیادی است برای این که وقتی که گفتیم در مقام و رتبه مساوی با عضو محکمه ابتدائی است معلوم است البته شرایط اوصافی دارند هر کسی عضو محکمه ابتدائی نخواهد شد باید مراتبی را طی بکند تا آن که داخل در محکمه ابتدائی بشود و این لفظ مساوی این را مستغنی است از این که ذکر شود حالا اگر برای توضیح می‌خواهند عیب ندارد.
آقا میرزا احمد- در خدمت دولتی محسوب را باید از مستخدمین دولت محسوب نوشته شود برای این که این عبارت از مستخدمین دولت محسوب بودن را نمی‌رساند.
رئیس- آقای مخبر با این اصلاح همراه است؟
آقا شیخ ابراهیم- ضرر ندارد (مجدداً آماده اصلاح شده به مضمون ذیل قرائت شد).
ماده ۳۳- مدیر ثبت از مستخدمین دولت محسوب و از حیث رتبه و مقام و حقوق و تکالیف و شرایط و اوصاف خدمت عزل و نصب با عضو محکمه ابتدائی مساوی است.
رئیس- رأی می‌گیریم به این ماده به طریقی که خوانده شد.
آقایانی که موافقند قیام نمایند.
رئیس- با کثریت ۵۸ رأی از ۴۷ نفر تصویب شد.
ماده ۴۰ وزیر و ماده ۳۴- کمیسیون به مضامین ذیل قرائت شد.
ماده ۴۰ وزیر- در جاهائی که کثرت کار اقتضا کند مدیر ثبت معاون داشته باشد معاونین مذکور نیز در خدمت دولتی بوده از حیث رتبه و مقام و حقوق خدمتی و غیره مساوی خواهند بود با منشی‌های محکمه ابتدائی.
ماده ۳۴ کمیسیون- در جاهائی که کثرت کار اقتضا می‌کند مدیر ثبت معاون داشته باشد معاون او نیز از مستخدمین دولت محسوب و از حیث درجه و مقام و تکالیف و اوصاف و شرایط خدمتی و غیره با منشی‌های دفتردارهای محکمه ابتدائی مساوی است.
رئیس- همان اصلاحی که در قبل شد در این جا هم شد.
رأی می‌گیریم کسانی که با این ماده به ترتیبی که قرائت شد موافقند قیام نمایند.
(با کثریت ۶۱ رأی از ۷۰ نفر تصویب شد).
(ماده ۴۱ وزیر و ماده ۳۵ کمیسیون به مضامین ذیل قرائت شد).
ماده ۴۱ وزیر- در صورتی که مدیر ثبت معاون نداشته باشد وظایف او را در صورت مرض یا غیبت او موقتاً یکی از منشی‌های محکمه ابتدائی انجام خواهد داد.
ماده ۳۵ کمیسیون- هر گاه مدیر ثبت معاون نداشته باشد وظایف او را در صورت مرض یا غیبت او موقتاً یکی از منشی‌های محکمه ابتدائی به انتخاب رئیس محکمه ابتدائی انجام می‌دهد.
رئیس- مخالفی نیست رأی می‌گیریم آقایانی که با این ماده به ترتیبی که خوانده شد موافقند قیام نمایند (با کثریت شصت رأی از هفتاد نفر تصویب شد).
(ماده ۴۲ وزیر و ماده ۴۳ وزیر با ماده ۳۶ کمیسیون به مضامین ذیل قرائت شد).
ماده ۴۲ وزیر- مدیر ثبت مهر مخصوصی خواهد داشت و مهر مزبور علامت شیر و خورشید را دارا و در زیر آن نوشته خواهد بود دفتر راکد فلان شهر.
ماده ۴۳ وزیر- نمونه امضای مدیر ثبت و هم چنین نمونه تفتیش مهر او باید به کلیه دفاتر راکد ثبت اسناد فرستاده شود که در موقع تطبیق اسناد حاضر باشد.
ماده ۳۶ کمیسیون- مدیر ثبت دارای مهر مخصوص با علامت شیر و خورشید بوده و در زیر آن علامت نوشته خواهد بود دفتر راکد فلان شهر نمونه امضای هر مدیر ثبت و هم چنین نمونه نقش مهر دفتر راکد باید به کلیه دفاتر راکد ثبت اسناد و دفتر راکد کل فرستاده شود که در موقع تطبیق مهر و امضای اسناد حاضر باشد.
حاج سید ابراهیم- یک کلمه لازم است زیاد شود که در زیر آن علامت نوشته خواهد بود دفتر راکد ثبت اسناد آن شهر.
آقا شیخ ابراهیم- مهر را نمی‌خواهد مبدل بکنند به محل ممکن است شهر نباشد بنویسند دفتر راکد فلان محل.
حاج عز الممالک- بنده فرق مباشر ثبت و مدیر ثبت را نمی‌دانم چیست در این جا در ماده مباشر نوشته‌اند که اسم مباشر ثبت در مهر قید باشد ولی در مدیر ثبت هم چو چیزی قید نشده است باید قید شود.
آقا شیخ ابراهیم- این اداره است و آن شخص است آن باید اسم خودش را ثبت کند و این اسم اداره را.
رئیس- رأی می‌گیریم به ماده ۳۶ کمیسیون به ترتیبی که خوانده شد با آن اصلاح آقایانی که موافقند قیام نمایند (با کثریت ۶۵ رأی از ۷۰ نفر تصویب شد).
(ماده ۴۴ و ۴۵ و ۴۶ وزیر با ماده ۳۷ کمیسیون به مضامین ذیل قرائت گردید)
ماده ۴۴ وزیر- مدیر ثبت علاوه بر دفاتری که در ماده ۲۸ مقید است باید دفتر مخصوصی هم برای ثبت املاک موقوفه که در قلمرو محکمه ابتدائی واقعند به ترتیب حروف تهجی مرتب نماید و نیز موادهای اسناد ثبت شده را که از دفتر راکد به اشخاص لازم می‌دهد باید در دفتر مخصوص ثبت نماید.
ماده ۴۵ وزیر- دفاتر ثبت باید قیطان کشیده و صفحاتش نمره دار باشد عده صفحات را منشی محکمه ابتدائی شمرده در خود دفتر قید می‌کند و به امضای عضو محکمه ابتدائی می‌رساند.
ماده ۴۶ وزیر- ترتیب دفاتر عایدات اداره ثبت و محاسبات آن طرزی که از برای کلیه محاسبات دولتی معین شده است.
ماده ۲۷ کمیسیون- علاوه بر تنظیم دفتر راکد دفاتر مفصه الذیل در دفتر مزبور باید ترتیب شود اولاً دفتر صورت‌هائی که از ثبت دفاتر فهرست به اشخاص لازم از دفتر راکد داده می‌شود ثانیاً دفتر مخصوص برای ثبت املاک موقوفه که در حوزه محکمه ابتدائی واقع است به ترتیب حروف تهجی ثالثاً دفتر فهرست امور جاریه رابعاً دفتر عایدات در باب ترتیب و طرز دفاتر مدیر ثبت به اجرای مقررات ماده ۲۳ و ۲۷ این قانون مکلف است.
حاج سید ابراهیم- در این دویمش که می‌گوید ثانیاً برای ثبت املاک موقوفه این اگر مراد ثبت اسناد اسامی‌املاک موقوفه است عرضی ندارم و اگر مقصود ثبت اسناد داله به وفیت است که آن را در قانون اوقاف نوشتیم و تصویب صورت صحیح را به عهده اداره اوقاف گذاردیم پس باید نوشته شود که پس از تصویب اداره اوقاف.
آقا شیخ ابراهیم- این برای ثبت اسناد نیست برای این است که یک صورتی داشته باشد از موقوفات و باید معلوم شود این حوزه کجا موقوفه دارد تا کسی نفروشد و دخل و تصرف نکند.
رئیس- یک لفظ اسامی‌اضافه می‌شود و خوانده می‌شود (مجدداً قرائت شد).
رئیس- رأی می‌گیریم آقایانی که با این ماده به ترتیبی که خوانده شد موافقند قیام نمایند (با کثریت ۶۲ رأی از ۷۱ نفر تصویب شد) و چون آخر فصل دوم است این جا ختم می‌کنیم باقی شور را می‌گذاریم برای جلسه آتیه دستور جلسه آتیه و دو جلسه بعد را از حالا معین می‌کنیم که آقایان وقت مطالعه را داشته باشند دستور روز ۵ شنبه شور دوم در قانون اساسی معارف شور دوم در قانون ثبت اسناد- دستور روز سه شنبه قانون اداری وزارت فوائد عامه قانون ثبت اسناد- در باب پروگرام وزراء را هم بنده ننوشتم- به جهت این که نمی‌دانم روز پنج شنبه خواهند آمد یا روز شنبه اگر روز پنج شنبه آمدند قبل از شور در قانون اساسی معارف جزء دستور می‌گذاریم و اگر روز شنبه آمدند که قبل از قانون ثبت اسناد در دستور خواهد بود.
حاج شیخ اسدالله- در باب اعتبار نامه معدل الدوله نماینده قاینات و سیستان راپورت او هم طبع و توزیع شده تقاضا می‌کنم که این را هم در دستور جلسه پنج شنبه بگذارید که زیاد از پنج ماه اعتبار نامه یک نماینده به مجلس نماند.
رئیس- اگر بخواهید که این مسئله جزء دستور شود خواهش می‌کنم در هیئت رئیسه یک ملاقاتی بفرمائید مذاکره می‌کنیم تکلیف او را معین می‌کنیم و این لایحه که این جا خوانده می‌شود بنده مجبورم که آن شخص که می‌گوید من مخالفم ر هر ماده اول اسم او را ببرم و حال آن که این صحیح نیست عرض می‌کنم وقتی که آقایان بنویسند موافقند یا مخالف ماده را هم معین کنند به ترتیبی که نوشته‌اند تا این که بنده تکلیف خودم را بدانم.
آقا میرزا احمد- اگر بعضی مطالب در مجلس مطرح شود و مخالف باشد آن وقت تکلیف چیست؟
رئیس- بنده عرض نکردم حق اجازه گرفتن فقط در خارج دارند بنده عرض کردم موافق نظام نامه هم در خارج حق دارند هم در داخل ولی اشخاصی که در خارج اجازه گرفته‌اند نسبت به داخل مقدم هستند.
حاج آقا- چون فرمودید که موافق و مخالف باید معلوم شود بدیهی است به موجب نظام نامه داخلی مخالف و موافق باید معلوم شود یک وقت مخالفی مخالف راپورت نیست ولی یک نماینده در ضمن صحبت یک بیانی کردند که آن مخالف نطق یک نماینده ایست که نطق کرده است بدیهی است در ضمن شور در قوانین روزنامه رسمی‌نطق وکلاء را که می‌نویسد یک سندیتی دارد که در خارج توضیح قوانینی است امروز مثل همین قانون تریاک که گذشت یک نفر نماینده بیان کردند بعد از دو سال آن مالیاتی که افزوده می‌شود لابد راجع به آن تریاک‌هائی است که مالیات از آن‌ها گرفته شده است و بنده با این که با اصل لایحه موافق بودم و مجلس هم همه موافق بودند ولی بدیهی است و طبیعی بود و در کمیسیون و در مجلس که آن وقت رأی دادند راجع به این مطلب بود که در سال سیم (زنگ زده شد).
رئیس- سرکار می‌خواستید آن نطقی را که آن وقت می‌خواستید بکنید حالا در این ضمن بکنید جواب شما را عرض کردم آن وقت و اشخاصی که در خارج قبل از وقت اجازه خواسته‌اند مقدم هستند و یکی هم در نظام نامه چیزی نوشته نشده است نوشته است اشخاصی که موافق یا مخالف هستند باید این ترتیب حرف بزنند حالا اگر توضیح دارید آن را هم نظام نامه معین کرده است گفته است اگر به یکی از نمایندگان محترم نسبتی داده شود حق دارد که در موقع آن توضیحی بدهد این هم ربطی به آن مسئله ندارد.
سلیمان میرزا- نمی‌دانم که کنترات کمپانی خالصه جات که داده شده است و در آن شرط شده است که باید به امضای مجلس برسد و وقتی که مجلس آن را امضاء کرد کمپانی است و این کمپانی خالصه جات را چند مرتبه در کمیسیون داخله و یکی دو دفعه هم که در مجلس مطرح شد به جائی نرسید چون باعث شکایت یک جماعتی بدبخت از رعایا شده است و همه در زحمت و در گرفتاری ارزاق هستند با این که غیر رسمی‌هستند این کمپانی خالصه و گوشت باعث تعدی به مردم شده‌اند بنده تقاضا می‌کنم که اگر ممکن باشد و آقایان تصویب بفرمایند یادم هست که در مجلس هم آمده آن را جزء دستور قرار بدهند تا ترتیبی در آن داده شود که جمعی رعایای بیچاره آسوده شوند.
حاج سید ابراهیم- بلی در آن مسئله که فرمودید در اجازه خواستن بنده بودم و در چند ماده مخالف بودم ولی اسم و عدد او را ننوشتم نظرم نبود البته بعد از این مراعات می‌شود در دستور هم می‌خواستم عرض کنم که بعضی از قوانین هست که نصفه شور اول است و خیلی اهمیت دارد مثل قانون سوار گیری از ایلات با وجود آن اهمیتی که همه آقایان تصدیق کرده بودند مطرح شد و حالا ابداً جزء مذاکرات نیست تقاضا می‌کنم که جزء دستور شود که شور اولش بگذرد گمانم اینست که هر چه زودتر بگذرد بهتر است.
محمد‌هاشم میرزا- بنده تقریباً اوایل مجلس اجازه کتبی خواسته بودم.
رئیس- به بنده نرسیده است بفرمائید.
محمد‌هاشم میرزا- عرض می‌کنم به واسطه این که یکی از وکلاء فوت شده و چهار نفر وزیر شده‌اند و از عده نمایندگان کم شده اسباب معطلی به واسطه کافی شدن عده می‌شود مثل امروز که آقای رئیس که سه ساعت و نیم به غروب حاضر شدند نیم ساعت مجلس معطل شد و منتظر بودند به جهت کمی‌وکلاء به عقیده بنده تعیین و عوض ۶ نفر وکلاء در جلسه دیگر جزء دستور شود که در این هفته انجام این مطلب اقلاً بشود که هم کسری وکلاء تکمیل شود و هم دو ساعت وقت مجلس به هدر نرود و دیگر در خصوص کمیسیون انتخابات است بعد از این که سه ماه است انتخاب شده‌اند اعضاء آن و سه نفر هم استعفاء داده‌اند و عاقبت وقت می‌گذرد و هیچ کاری صورت داده نشده است و مردم هم منتظرند و وقتی هم باقی نمانده است چیزی به آخر دوره نمانده است و خیلی از مواد این نظام نامه انتخابات محل نظر بوده و پیشنهاد کرده بودند این‌ها باید مطرح مذاکره بشود و چندین قانون از مجلس گذشته است و هیچ اهمیتی نداشته است اگر به همین طور بگذرد اسباب تعطیل وقت بشود و به آخر نخواهد رسید و باز مجدداً محتاج شویم خوب است عوض سه نفر را بفرمائید معین بکنند تا این که آن کمیسیون بتواند کار خود را انجام داده راپورت بدهد.
رئیس- ۳ فقره تقاضا شده است راجع به دستور ولی چون عده کافی نیست برای رأی گرفتن نمی‌توانیم داخل در مذاکره شویم و آن دستور را که بنده عرض کردم عده آن وقت کافی بود قبول کردند و به مدلول ماده نظام نامه ممکن است که مجلس هر وقت بخواهد دستورش را تغییر بدهد می‌دهد همان آقایانی که تقاضا کرده‌اند می‌توانند تقاضای خودشان را تکرار بکنند تا رأی گرفته شود و جزء دستور شود.
(مجلس مقارن مغرب ختم گردید).