مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۲ آذر ۱۳۴۵ نشست ۳۱۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و یکم | تصمیم‌های مجلس | قوانین انقلاب شاه و مردم |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز شنبه ۲۲ آذر ۱۳۴۵ نشست ۳۱۲
فهرست مطالب:
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۲۱
جلسه: ۳۱۲
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه ۲۴ آذرماه ۱۳۴۵
فهرست مطالب:
۱- قرائت اسامی غایبین جلسه قبل
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: تبریزی- حبیبی- احتشامی- بانو جهانبانی و آقایان
۳- تصویب صورت جلسه
۴- طرح و تصویب گزارش شور دوم کمیسیون امور خارجه راجع به اجازه الحاق دولت شاهنشاهی ایران به مقاوله نامه شماره ۱۰۸ مربوط به شناسنامه ملوانی ملی کارکنان کشتیها و ابلاغ به دولت
۵- بیانات بعد از دستور آقایان: آموزگار- رضوی- موسوی ماکویی
۶- اعلام وصول دو فقره لایحه قانونی از مجلس سنا.
۷- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه.
مجلس در ساعت ۹ صبح بریاست آقای مهندس عبدالله ریاضی تشکیل گردید.
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل.
رئیس- اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(بشرح زیر خوانده شد.)
غائبین با اجازه آقایان:
کیوان- ریگی- مبارکی- دکتر مدنی- علی مردای- متولی باشی- ذبیحی- زرگرزاده- تبریزی- مهندس عدلی- ختائی- اهری- شکیبا- پزشکی- دکتر سامی راد- دکتر عدل طباطبائی- غلام نیکان- کیهان یغمائی- مهندس آراسته- مهندس پرویز بهبودی- دکتر خطیبی- دکتر غنی- پاینده- دکتر رضوانی- فهیمی- ادیب سمیعی- مهندس اسدی سمیع- پژند- توسلی- مهندس جلالی نوری- خواجه نوری- فولادوند
مهندس معینی زند- رهبر- جهانشاهی- مرتضوی- آموزگار- اقبالی- بختیار بختیاریها- دکتر امامی خوئی- پروین- بانو ابتهاج سمیعی.
غائبین بی اجازه- آقایان:
دکتر مصباح زاده- آقایان- ناروئی- دیهیم.
دیرآمدگان و زود رفتگتان بااجازه- آقایان:
احتشامی یک ساعت- کشفی یک ساعت- دکتر یگانگی یک ساعت.
غائبین مریض- آقایان:
فصیلی- کمالوند- سلیمانی کاشانی- سرلشگر همایونی- ابراهیمی- موقر- مهندس برومند- بانو دکتر دولتشاهی- بانو جهانبانی.
غائبین در رأی مربوط به واگذاری اموال منقول و غیر منقول بکاخ جوانان و اجازه فروش مصنوعات آموزشگاههای حرفه‌ای- آقایان:
دکتر جعفری ۱ رأی- ساگینیان ۱رأی- اولیاء ۱رأی- ایلخان ۱رأی.
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: تبریزی- حبیبی- احتشامی- بانو جهانبانی و آقایان مهندس کمانگر- دکتر الموتی.
رئیس- نطقهای قبل از دستور را شروع می‌کنیم آقای تبریزی بفرمائید.
تبریزی- بسمه‌تعالی با اجازه مقام معظم ریاست بعرض نمایندگان محترم میرساند تقریباً از ۱۵ ماه قبل باین طرف از جانب طبقات مختلف اهالی شهرستان میاندوآب و شاهیندژ تقاضای ثبت نام در حزب ایران نوین بجناب آقای دبیرکل محترم حزب و جناب آقای خواجه نوری رئیس محترم فراکسیون پارلمانی حزب و بنده کتباً و تلگرافاً رسیده و کشاورزان کارگران و پیشه‌وران وابستگی خود را بحزب ایران نوین اعلام داشته بودند در مسافرت اخیر بنده بمیاندوآب با علاقه وافر اهالی بحزب ایران نوین یعنی پاسدار انقلاب ۶ بهمن شاه و مردم مقدمات کار فراهم گردید در روز جمعه ۱۹ آذر جاری که خیابانها و بازارها توسط پیشه وران با پرچممهای ملی به طرز جالبی تزئین شده بود و از هر جا صدای جاوید شاه در فضای شهر طنین انداز بود اهالی دسته دسته بمحل حزب گرد آمده بعد از اعلام و اجرای سرود شاهنشاهی سخنرانیهای شورانگیز وسیله نمایندگان بانوان، کشاورزان، کارگران، پیشه وران توأم با احساسات بی شائبه بشخص اول مملکت ایراد گردید بعد جناب آقای همایونفر استاندار محترم آذربایجان غربی و عضو کمیته عالی اجرائی حزب ایران نوین پشت تریبون قرار گرفته با ایراد بیانات مبسوط و تشریح کامل انقلاب مقدس شاه و مردم اهالی شاهدوست و میهن پرست میاندوآب را بمراحم شاهانه که همیشه امیدوارند امیدوارتر نموده و کمیته حزب ایران نوین آن شهرستان را بنام گرامی رهبر توانا شاهنشاه آریامهر افتتاح کردند سادات اصیل اکراد صفاخانه افشار که در اجتماع حاضر بودند از بنده تقاضا نمودند موقع مراجعت به تهران مراتب فداکاری و آمادگی آنان در اجرای اوامر شاهنشاه آریا مهر از پشت تریبون مجلس بخاکپای مبارک ملوکانه معروض گردد.
عرض دیگر بنده با وجود دستگاه سه کانالی قوی تلفن کاریر میاندوآب که در شهریور جاری با تشریفات خاصی بکار افتاده و شهرهای مجاور از طریق کانال میاندوآب با مرکز ارتباط تلفنی می‌گیرند بین مراغه و میاندوآب ارتباط دایر نبود و موجبات ناراحتی اهالی دو شهرستان مورد بحث فراهم گردیده بود بطوریکه در مواقع ضروری ناگزیر بودند ۶۰ کیلومتر راه را برای رفت و آمد طی نموده و یک روز معطل می‌شدند تا طرف طرف خود را دیده مکالمه حضوری نماید خوشبختانه از میمنت افنتاح کمیته حزب ایران نوین ارتباط تلفنی مراغه و میاندوآب توسط آقایان فرمانداران مراغه و میاندوآب با حضور رؤسای پست و تلگراف دو شهرستان و بنده بنام شاهنشاه آریامهر
افتتاح و رفاه اهالی دو شهرستان فراهم گردید و موجب نهایت سپاسگذاری است که کارهای اجتماعی مملکتی در هر لحظه قدم بقدم در به ثمر رساندن هدفهای عالی رهبر عالیقدر توانا بسرعت به پیش می‌رود.
بی اثر نیست بعرض برساند در این ایام مسافرت چند روزه از فرصت استفاده نموده هفت خانه دهقان در هفت ده مهم بنام قره‌ویرن- تقی آباد- کهنه میاندوآب- سوکلی تپه- کوک تپه- یقنعلی تپه- اوچ تپه با انتخاب معتمدین و روستائیان مربوط اعضاء آنها تعیین و تأسیس شد که در حسن جریان امور روستائی بسیار مؤثر است.
عرض دیگر با اینکه محصول غله و انگور امسال بحمدالله در تمام کشور مخصوصاً در حوزه انتخابیه بنده کم نظیر است متأسفانه شعبه خرید غله در حال حاضرنه از زارع خرید می‌کند نه از شرکتهای تعاونی روستائی گاهی می‌گوید از سازمان غله مجاز نیستیم گاهی می‌گوید انبار ندارم فعلا هم اظهار می‌دارد اداره خالصه انباری بظرفیت هزار تن دارد اجازه نمی‌دهد خرید کرده بآن انبار خالی که عاطل و باطل مانده بریزیم لذا نرخ دولتی گندم هر تن ۶۰۰۰ ریال است در بازار آزاد ۵۰۰۰ ریال راکد و خریدار کم یاب است باین سبب موجبات رکورد امور زراعی و سرگردانی کشاورزان فراهم گردیده است در مورد وفور سبزه صادراتی سال جاری شک و تردید نیست ولی با پائین آمدن بهای آن باغداران در مضیقه بسر می‌برند آقایانیکه در حوزه انتخابیه ایشان باغات انگور وجود دارد عرایض بنده را بهتر درک خواهند فرمود مخارج باغ انگور با مقایسه بسایر باغات و سردرختان زیاد است و انواع آفت محصول انگور را تهدید می‌کند از قبیل سفیدک- لیسه- سرمازدگی تگرگ و باران بی موقع و غیره هر سال هم از این آفات نجات یافت و مثل امسال محصول بهتر شد آفت تنزل بها متوجه می‌گردد در صورتیکه از وظایف سازمانهای اقتصادی است با توجه بمخارج ضروری باغات با اشتراک مساعی سندیکای باغداران و خشکبارچیان بازاریابی نموده و بهای عادله به این محصول مهم صادراتی قائل شوند تا باغداران بتوانند با زندگی ساده بخور نمیر بامور باغداری ادامه دهند باغات میاندوآب که از بهترین باغات کشور شاهنشاهی است یک آفت استثنائی دارد آنهم آفت خالصه است (مرتضوی- جنابعالی هم در آنجا دچار آفت خالصه هستید؟) بله زیرا در مواقع ضروری باغداران میاندوآب مثل سایر باغداران کشور به بانک کشاورزی برای اخذ وام مراجعه می‌کنند چون خالصه خود را صاحب عرصه معرفی نموده و از نظر بانکداری سعی و اعیان چندان قابل توجه نیست یک رقم ناچیز وام می‌دهند در صورتیکه در دوره خالصه این باغات ایجاد نشده تا خالصه مالک عرصه کذائی باشد بلکه در زمان مالکیت عزیزخان سردار و معیر الممالک که همزمان با دوران وحشیت خانخانی و قتل و غارت توأم بوده مالکین وقت برای مقاومت اهالی در برابر هجوم عشایر و متجاوزین ناچار خودشان اول برای تشویق و ترغیب مردم در کنار شهر باغی بزرگ احداث نموده که امروزه باغ سردار مشهور است و خالصه جهت خانه سازی فروخته و مقداری هم جهت ساختمان دوایر دولتی داده شد سردار مزبور اجباراً از اراضی بلند آب برایگان و اجباراً جهت احداث باغات به اهالی داده که اصلا خالصه خبری ندارد و همین باغات سبب شده چندین بار قتل و غارت شده و میاندوآب را ترک نکرده‌اند حتی دو دفعه تقریباً میاندوآب قتل عام شده یکی بلوای مشهور شیخ عبیدالله دیگری بلوای صمدخان مراغه‌ای شجاع الدوله عده‌ئی کثیر قریب باتفاق اجداد ما بقتل رسیده و سر بریده در گودال‌ها صد نفر صد نفر با لباس دفن شده‌اند که ده سال قبل که خود بنده عضو انجمن شهر بودم و خیابان زرین فعلی احداث و خاک برداری می‌شد استخوان هزاران جوان ایرانی الاصل از زیر خاک در امتداد خیابان بیرون آمد که گاریهای شهرداری چند روز به قبرستان استخوان حمل نمودند این باغات که آقایان خالصه می‌بینند در مقابل خون هزاران جوان شهید که سپر بلای آذربایجان بودند بدست آمده نه رایگان.
بدبختی دیگر زارعین میاندوآب این بود هر یک ۲۰-۳۰-۴۰ هکتار زمین مزروعی داشتند و یکی هم خود بنده بودم خالصه بکلی تصرف نمود بعد با نقشه برداری کذائی
بهر زارع ۵ الی ۶ هکتار زمین مثلث یا بشکل ذوذنقه داده آنهم برای دو آیش در صورتیکه نسق افراد از نظر رئیس معظم و محبوب مملکت محترم است خالصه آنرا هم زیر پا گذارد ضمناً زارعین میاندوآب بابت ضرر اجاره اجباری بهره مالکانه سنوات سابق قبل از اجرای قانون اصلاحات ارضی بدهی دارند حال در صدد است باغ و خانه آنانرا تملیک نماید که از نظر مؤمنین بانقلاب شاه و مردم مصادره تلقی می‌شود خالصه که خود را وابسته وزارت کشاورزی میداند و می‌بیند با اراده آهنین شهریار بیدار دل مراحل اول و دوم قانون مقدس اصلاحات ارضی بمرحله نهائی رسیده و لازم بود بدواً خود خالصه اصلاح گردد متأسفانه هنوز در رسم و روش سابق خود در جا می‌زند بنده از ریاست محترم کمیسیون کشاورزی مجلس شورای ملی استدعا می‌کنم در لایحه تقدیمی دولت در مورد انحلال خالصه تسریع فرموده و نکات معروضه را تحت مطالعه قرار دهند و خود بنده برای اثبات عرایضم هر آن آماده هستم چون بنده و پدرم و جدم رعیت خالصه بودیم و از بین اجتماع محروم بشاهراه انقلاب شاه و مردم افتاده به این خانه مقدس ملت رسیده‌ام تا دردهای اجتماعی آنها را منعکس کنم و با ایمان و علاقه درک کرده‌ام همه ما ملت ایران خالصه غیر خالصه، اداری، پیشه ور، زارع، کارگر بالاخره قاطبه اهالی ایران اهل یک خانواده بزرگ بوده و می‌باشد و ملت واحدیم و رهبر واحدی فقط شاهنشاه آریامهر داریم که علاوه بر مردم ایران شیعیان جهان بوجود مقدس و نازنین معظم له افتخار و مباهات می‌کنند بسیار متشکرم. بقیه وقتم را به جناب آقای حبیبی می‌دهم. (احسنت).
رئیس- آقای حبیبی تشریف بیاورید.
حبیبی- بنده بینهایت از همکار محترم آقای تبریزی تشکر می‌کنم که چند دقیقه از وقت خودشان را به بنده مرحمت فرمودند. انگیزه‌ای که مرا وادار کرد امروز مصدع وقت همکاران بشوم موفقیت بزرگ بین المللی است که نصیب قهرمانان ارزنده ایران در مسابقات آسیایی بانکوک شده است (صحیح است) همانطور که سروران ارجمند اطلاع دارند بنده در گذشته راجع به پیشرفت ورزش و راجع به نیازمندی‌ها و وسائل ورزشی و میدانهای ورزشی در پشت این تریبون مطالبی عرض کرده‌ام و بعضی از مسئولین از من در این مورد ناراضی شدند، منظور بنده این نبوده که خدای نکرده نظر شخصی داشته باشم واگر مطلبی درباره جوانان کشور و ورزش ایران عرض کرده‌ام صرفاً بخاطر پیشرفت و راهنمائی و ارشاد جوانان و مربیان آنها بوده است (صحیح است) البته سازمان تربیت بدنی در مدتی که در رأس این مسئولیت خطیر قرار گرفته است زحمات فراوانی کشیده‌اند و من باید از مسئولین امر بی نهایت تشکر بکنم و توجه آنان را به پیشرفت ورزش بین المللی جلب کنم که خدای نکرده بخاطر کسب موفقیتی که اخیراً بدست آمده است خاطر جمع نشویم و بخاطر این موفقیت آن زحماتی را که بایستی از این پس متحمل بشویم ساکت بنشینیم البته تا دو سه ماه دیگر مسابقات جهانی تشکیل خواهد شد و امیدواریم جوانان ما بتوانند در آن مسابقات جهانی موفقیتهای درخشانی کسب بکنند و باعث سرافرازی کشور عزیزمان ایران و بخصوص شاهنشاه آریامهر بشوند، در خاتمه موظف هستم این موفقیت بزرگ قهرمانان ایرانی را به پیشگاه شاهنشاه آریامهر تبریک و تهنیت عرض کنم و به ملت ایران اطمینان بدهم که جوانان سرافراز کشور ما جز برای بدست آوردن افتخارات بین المللی و برافراشتن پرچم سه رنگ ایران در صحنه‌های مسابقات عشق دیگری ندارند (صحیح است) قهرمانان ما همانطور که ملاحظه فرمودند برای کسب افتخارات وطن حتی از جان خودشان هم می‌گذرند، یک قهرمانی که برای زورآزمائی به میدانهای بین المللی می‌رود هیچ معلوم نیست که از این میدانها با بدن سالم بیرون بیاید، ممکن است خدای نکرده عضلات او در اثر فشاری که به او وارد می‌شود بشکند (مهندس اخوان- مخصوصاً با پذیرائی که اخیراً در میدان ورزشی بانکوک از آنها شده) بله همانطوری که ملاحظه فرمودید در مسابقات بین المللی متأسفانه گاهی اختلافاتی روی می‌دهد که باعث تأسف قهرمانان و مربیان می‌شود،
اخیراً در مسابقات بانکوک همانطور که اطلاع دارید بر سر تیم فوتبال ما اختلاف روی داده و مربیان ورزشی ما در آنجا مضروب شده‌اند و این باعث کمال تأسف است که مربیان سایر کشورها هنوز معنی واقعی ورزش را حقیقتاً درک نکرده‌اند (صحیح است) (روستا- آنهم کشور میزبان) زیرا ورزش باید روح سالم و اخلاق در انسانها ایجاد کند نه قدرت نمائی در برابر ضعیف تر از خودشان (مهندس اخوان- ضعیف هم نبوده‌اند، طرفها حماقت کردند) البته منظور بنده این نیست که معلم ورزش ایرانی ضعیف بوده است، بطور کلی عرض می‌کنم که یک قهرمان زورمند مسلماً در برابر یک قهرمان عادی فرق می‌کند و آن زورمند نبایستی آن قدرتی را که در میدان تمرین بدست می‌آورد به دیگران تحمیل کند (صحیح است).
رئیس- آقای حبیبی وقت جنابعالی تمام شد.
حبیبی- بسیار خوب، بنده چون وقت کافی ندارم اجازه می‌خواهم پس از اینکه قهرمانان ما مراجعت فرمودند، بطور کامل در این باره صحبت کنم (احسنت)
موسوی ماکوئی- مقاله آقای برزگر را در تهران مصور در اینمورد بخوانید.
رئیس- آقای احتشامی بفرمائید.
ابوالحسن احتشامی- خدا را شکرگزارم که در پرتو ابتکار و رهبری خردمندانه شاهنشاه مشکل نفت بنحو مطلوبی فیصله یافت و بقدری این پیروزی ایران در دنیا انعکاس درخشان داشت که جراید مهم گیتی نسبت باهمیت آن به تفسیر و قلم فرسائی پرداخته روزنامه‌های معروف تایمز و دیلی تلگراف و گاردین که هر سه از جراید بزرگ و معروف می‌باشند هر یک بنحوی خبر موفقیت ایران را به حروف درشت در صفحات اول روزنامه خود منتشر ساخته و حتی روزنامه تایمز توفیق ایران را با اخبار رسیده از بغداد و دمشق درباره مسائل نفتی مقایسه کرده وآن را یک پیروزی بزرگ برای ایران نامیده است (صحیح است).
باید حقاً و انصافاً از این پیروزی بزرگ و افتخار آمیزی که فقط و فقط و منحصراً در پرتو توانائی و قدرت اراده و قاطعیت رهبری شاهنشاه بدست آورده‌ایم بخود ببالیم (صحیح است، احسنت) و من اینک بنمایندگی از طرف فراکسیون حزب مردم این توفیق بزرگ را به پیشگاه شاهنشاه آریامهر رهبر عالیقدر و ملت نجیب ایران تبریک عرض می‌دارم (احسنت) همچنین واقع بینی و درک موقعیتی را که از طرف اولیاء کنسرسیوم بعمل آمد میستایم (صحیح است) و من این واقع بینی کنسرسیوم را نیز نتیجه قاطعیت و اراده خلل ناپذیر شاهنشاه میدانم (صحیح است) زیرا هنگامی که رهبر عالیقدرمان با کمال صراحت بایشان اعلام می‌دارند که «ملت ایران در مرحله یک انقلاب بزرگ و اقتصادی و اجتماعی می‌باشد و برنامه‌های عمرانی که لازمه این انقلاب است شروع شده و بهیچوجه قابل وقفه و تعطیل بردار نیست و لازم است شرکتهای عضو کنسرسیوم روش خود را با شرایط امروز ایران تطبیق دهند. حق حاکمیت ایران نسبت بمنافع نفتی محرز و مسلم است و جای هیچگونه شبهه و تردیدی برای هیچکس باقی نمی‌گذارد و اگر نظریات ایران قبول نشود ایران وظایفی دارد که بناچار عمل خواهد نمود…» این بیانات بقدری صریح و قاطع است که دیگر جای چون و چرا باقی نمی‌گذارد (صحیح است) و این مطلب بقدری اصولی و منطقی است که انکارناپذیر می‌باشد (صحیح است) ولی باید توجه داشت که این دفعه اول نیست که قاطعیت و عزم راسخ شخص اول مملکت ایران را از بن بست و بحران نجات داده و بطرف کمال و موفقیت سوق داده است. غائله آذربایجان نیز که نزدیک بود لطمه جبران ناپذیری بایران بزند فقط و فقط در پرتو شهامت و قاطعیت شاهنشاه پایان یافت (صحیح است) و همچنین اعلام سیاست مستقل ملی ایران نیز ابتکار برجسته و ارزنده‌ای بود که در پرتو آن ایران توانست در جهان مقام والا و شایان احترام خود را بدست آورد. اینک ضمن تقدیر از مجاهدات و مساعی کارکنان فنی و اداری شرکت ملی نفت که در اجرای منویات شاهنشاه کوشیده‌اند از اظهارات رسمی آنان که پیرامون روابط ایران و کنسرسیوم بعمل آورده‌اند اتخاذ
سند می‌کنم و اظهارات آنانرا تکرار می‌کنم «بعد از دو سال شرکت ملی نفت ایران در مورد اضافه تولید نفت تجدید نظر خواهد کرد ما هیچگونه تضمینی در مورد منافع ایران بکشورهای خارج نمی‌دهیم و هر لحظه که منافع خود را کافی ندانیم در قرداد تجدید نظر می‌کنیم».
و اما موضوع دیگری که لازم میدانم پیرامون آن توضیح مختصری بدهم موضوع همکاری مجدد من با حزب مردم است (مبارک است).
باید به اطلاع دوستان برسانم که سالها در حزب مردم سابقه همکاری دارم و حتی عضویت شورایعالی و مدیریت روزنامه اندیشه مردم ارگان رسمی حزب را نیز سالها بعهده داشته‌ام و از طرف حزب مردم در چهار شهر آذربایجان کمیته شهرستان تشکیل داده‌ام البته دوستان شاهد هستند (صحیح است) و همان زمان جریان افتتاح این کمیته‌ها بطور مشروح که شامل پیام دبیر کل وقت و عکس و بیانات من و اسامی اعضای کمیته بوده انتشار یافته است که من تمام آنها را در اختیار دارم و اخیراً نیز اینها را در دنبال استعفای خود بنظر دبیر کل محترم حزب ایران نوین رسانیده‌ام و اما متأسفانه در دوره بیست و یکم بطوریکه دوستان عزیزم اطلاع دارند در بدو تشکیل مجلس موضوع احزاب مطرح نبود و حتی فراکسیون حزب مردم بعد از آنکه گروه مترقی هسته مرکزی حزب ایران نوین در مقام ائتلاف با سایر گروههای پارلمانی برآمد موجودیت خود را اعلام داشت من هم چون با گروه اصلاحات ارضی همکاری داشتم هنگامیکه قبل از تشکیل حزب ایران نوین این گروه با گروه مترقی ائتلاف کرد همراه دوستانم به آن جمع ملحق شدم و در نتیجه در عداد اعضای فراکسیون اکثریت درآمدم ولی بشهادت صورت مذاکرات مجلس من هیچگاه از نظر تربیت روزنامه نگاری و روح نقادی که دارم نتوانستم خود را با آئین نامه فراکسیون که مقررات خاصی برای سؤال و طرح بیانات در لوایح دارد تطبیق دهم که البته اعتراضی هم نمی‌کنم و در طی سه سال گذشته شش سئوال و چهار طرح تقدیم مجلس نمودم که بعضی از سئوالات و بیانات قبل از دستورم شاید مورد تأیید دوستانم در فراکسیون اکثریت نبود. و حتی در این مدت جز در فراکسیون در هیچیک از ارگانهای فعال حزب سمتی نداشته‌ام و عجیب تر آنکه در روزنامه ندای ایران نوین بر خلاف مهر ایران که پیوسته مقالات و متن کامل سخنانم را در مجلس انتشار داده یک مقاله از من چاپ نشده و اصلاً از من نخواسته‌اند و حتی بیاناتی را که در مجلس ایراد کرده‌ام خلاصه کرده است.
و اما مسئله مهمی که مرا با بن‌بست اخلاقی و اجتماعی مواجه کرد موضوع تشکیل حزب ایران نوین در مرند بود که این موضوع از نظر پرنسیپ سیاسی برای من مشکلی ایجاد می‌کرد زیرا مصلحت نبود که من که چند سال قبل بطوریکه گفتم در مرند کمیته حزب مردم را تشکیل داده‌ام اکنون بروم حزب ایران نوین یعنی حزب مخالف با حزب مردم را تأسیس نمایم بنظر من این عمل یک انتحار سیاسی بود و از آن نظر که به تشکیل احزاب که مورد علاقه شاهنشاه است احترام خاصی دارم و با توجه بفرمایشات برجسته ایشان که در جلسه ۱۹ مهر ماه ۱۳۳۸ در هیئت دولت فرمودند:
«در دنیای امروز همانطور که دولت‌ها برای پیشرفت مردم و رسیدن بهدفهای خود متحد می‌شوند باید افراد هم همین که دارای افکار و عقاید و مرام نزدیک باشند با پیروی از یک روش واحد در امور سیاسی و اجتماعی با هم تشریک مساعی و همکاری نمایند تا مصالح اجتماع و مملکت حفظ و تأمین گردد زیرا نیروی عظیمی که با تشکیل احزاب بوجود می‌آید می‌تواند سیاست مملکت را بنفع اکثریت توده عظیم ملت هدایت نماید» ترجیح دادم که از نظر حفظ پرنسیپ و احترام به احزاب و توجه به افکار عمومی آذربایجانی‌ها که متأسفانه در ادوار گذشته از حزب خاطرات خوشی ندارند خط و مشی سیاسی قدیم خود را دنبال کنم و البته دوست عزیزم آقای قره چورلو که در حزب دموکرات مرحوم قوام السلطنه سابقه خدمت و همکاری دارند بهتر از من میدانند که یکی از عوامل مؤثر در پیشرفت احزاب تجانس روحی است و من با توجه به این نکته و مطالبی که
بعرض رسانیدم تصور می‌کنم اگر همکاری خود را با دوستان قدیم خود دنبال نموده‌ام راه صلاح و صواب را پیموده‌ام.
اینک با اجازه دوستان سخن کوتاه می‌کنم در پایان عرایضم بنمایندگی از فراکسیون حزب مردم موفقیت و پیروزی قهرمانان ایرانی را تبریک عرض می‌کنم (صحیح است) و امیدوارم پیوسته این موفقیت‌ها پیروزیهای درخشان دیگری را در دنبال داشته باشد و موجبات رضایت خاطر شاهنشاه را در پیروزیهائیکه در میدانهای ورزشی بدست می‌آورند فراهم آورند (صحیح است، احسنت).
رئیس- خانم جهانبانی بفرمائید.
بانو جهانبانی- با اجازه مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی و نمایندگان محترم اجازه می‌خواهم که فرا رسیدن روز مقدس مادر را بتمام مادران ایرانی تبریک بگویم کلمه مادر کلمه مقدسی است و بجرأت می‌توان گفت که هیچکس نمی‌تواند از شنیدن این کلمه احساس شادی و آرامش ننماید. ممکن است مردم در یک کلمه هر قدر هم مهم و بحق باشد اتحاد نداشته باشند ولی کلمه مادر کلمه ایست که همه بآن علاقمندیم. مادر را چه پیر باشیم چه جوان دوست می‌داریم و میگوئیم:
چون هستی من زهسنی اوست تا هستم و هست دارمش دوست
مدتی است در دنیای مترقی معمول شده است که روز مادر را گرامی می‌دارند و جشن می‌گیرند. در کشور ما هم این روز مقدس از طرف بنگاه حمایت مادران و نوزادان جشن گرفته می‌شود و بسیار کار پسندیده و نیکوئی است و این جشن در مدت بسیار کوتاهی از طرف همه مردم حسن استقبال شده است و با شادی و شادمانی این روز مقدس را برگزار می‌کنند بد نیست کمی تاریخ را ورق بزنیم و برگردیم بصدر اسلام و ببینیم احترام بزن یا مادر از چه وقت آغاز شده است هر یک از مذاهب و شرایع آسمانی اصلاحات خود را بنوعی شروع کردند با نهایت افتخار باید بگوئیم که اصلاح اساسی در مذهب مقدس اسلام از زن آغاز شده است. بیشتر اهمیتی که اسلام برای زن قائل شده است از لحاظ مادر بودن او و تربیت مردان است (صحیح است). موضوع تربیت طفل در دامان مادر داستان بسیار مهمی است که باید مورد توجه فوق العاده واقع شود. غزالی در باب تربیت می‌گوید: «کودک امانتی است از طرف خداوند نزد والدین اگر او را بخیر و صلاح راهنمائی کنند سعادتمند خواهد شد» پس طرز بار آمدن طفل در گرو تربیت اخلاقی مادر است. در اینجاست که باید گفت وظیفه آموزش و پرورش بسیار مشکل می‌شود. تربیت دختران در مدارس بمراتب مشکلتر از پسران است زیرا دختران باید دختران و پسران خود را در آینده تربیت کنند پس سعادت نسل آینده در گرو تربیت صحیح دختران امروز است. پروین اعتصامی می‌گوید:
همیشه دختر امروز مادر فرداست ز مادر است میسر بزرگی پسران
باید وزارت آموزش و پرورش توجه بسیاری بتربیت دختران امروز که مادران فردایند مبذول دارد بتمام معنی لزوم تعلیم و تربیت یا بهتر بگوئیم تربیت و تعلیم کاملاً بچشم می‌خورد. در این باره پیشنهاداتی بر اثر تجربیات چندین ساله دارم که مستقیماً بمسئولان امر خواهم داد. برویم بر سر مطلب. گفتم ملتها ساخته مادرانند. گفتیم که اصلاح اساسی در مذهب مقدس اسلام از زن یا بهتر بگوئیم از مادر آغاز شده است بلکه اصولاً شاهکار تعلیمات اسلام اصلاح وضع اجتماعی و حقوقی و اخلاقی زنهاست اسلام با اعطاء شخصیت و ایجاد حیثیت برای زنان مادرانی فداکار تربیت کرد. شکی نیست که هر قومی از خانواده تشکیل می‌شود و هسته مرکزی هر خانواده مادر است پیغمبر اسلام بمنظور یزرگداشت زن دست فاطمه (ع) را در مقابل مردم می‌بوسد و می‌فرمود بهشت زیر پای مادران است می‌گویند وقتی فاطمه علیهاالسلام بدنیا آمد دشمنان گفتند محمد تو دیگر جانشینی نخواهی داشت زیرا پسری نداری دراین هنگام سوره مبارکه بسم الله الرحمن الرحیم انا اعطیناک الکوثر فصل لربک و انحر. ان شانئک هوالابتر بر پیغمبر نازل گردید که باید گفت این اولین تبریک تولد آسمانی است که از جانب خداوند بر رسول
خدا نازل گردیده است مقام و منزلت زن را میرساند می‌فرماید ما با تولد فاطمه بهشت را به تو ارزانی داشتیم. همه میدانیم که نسل مقدسش از این دختر والا تبار و ارجمند قرنها باقیماند و تا ابد باقی خواهد ماند و او مادر همه امامان ماست. یک مادر یعنی فاطمه با تربیت صحیح پس از قرنها هنوز بر میلیونها نفر نور ایمان میفشاند و عالم تشیع بوجود این بانوی عزیز مفتخر است. این است نتیجه تربیت یک دختر که چنین مادری شایسته می‌شود. بهر حال مقام مادر در اسلام بسیار عزیز و پس از خداوند در مرتبه دوم است. هیچ نغمه موزونی روح‌پرورتر، دل نشین تر از کلمه مادر وجود ندارند بلکه زیباترین کلمه در عالم خلقت ندای مادر است. نخستین آگاهی طفل از خدا از تقوی از فضیلت از راستی و امانت بستگی بمادر دارد با این وصف اهمیت اجتماعی مادر معلوم می‌شود یعنی جسم وروح ما ساخته و پرداخته مادر است اصولا تاج افتخار مادری بسیار ارزنده و زیباست و نعمتی است که با هیچ نعمتی در جهان برابری نمی‌کند. علیاحضرت فرح پهلوی شهبانوی ارجمند و گرامی ایران که خود فرزند فاطمه زهرا علیهاسلام می‌باشند با اینکه ملکه کشور پهناور و بزرگی مانند ایران زمین هستند روزیکه ولیعهد ایران را که نور چشم و چراغ همه ملت ایران است بدنیا آوردند در پیام خود فرمودند (خداوند با لطف کامله خود بمن نیز سعادت مادری را که با هیچ نعمت دیگری در جهان برابر نمی‌توان نهاد اهدا فرمود) تردیدی نیست که نام دو بانوی ارجمند بر پیشانی تاریخ ایران چون گوهر گرانبها می‌درخشد علیاحضرت ملکه پهلوی مادر پر افتخاری که فرزند برومند و بی‌نظیری چون شاهنشاه آریامهر را در دامن خویش پرورش داده است و گنجینه‌ای چنین گرانبها و پر ارج بملت و مملکت ایران مرحمت فرمودند. فرزندی برومند و آنچنان لایق و بی نظیر که تا ایران و ایرانی باقی است همیشه رهین رهبری‌ها و فداکاریهای این فرزند برومند وطن خواهد بود و علیاحضرت شهبانوی ایران که خود در آغوش مادری فداکار و پاک نهاد پرورش یافته‌اند و اینک دردامان مقدس خود خورشید درخشان آسمان ایران زمین ولیعهد همایون رضا پهلوی چشم و چراغ ملت ایران را پرورش می‌دهند از خداوند بزرگ خواستاریم که سعادت و سلامت و خوشبختی روز افزون نصیب این مادران بزرگوار و ارجمند تاریخی ما بفرماید و با برکت وجود پرمهرشان همه فرزندان ایران زمین همه مادران پاک نهاد ایرانی خوشبخت و سعادتمند باشند. ما مردم ایران متفقاً براین عقیده هستیم که امروز شهبانوی گرامی ما بهترین ملکه جهان و لایقترین مادران ایران می‌باشند علیاحضرت شهبانو در مسافرت اخیر خودشان بمنطقه بلوچستان و سیستان که پنج روز طول کشید با توجه خاصی که بکلیه خواسته‌های مردم این منطقه از ایران فرمودند در دورافتاده‌ترین منطقه بجزئی‌ترین خواسته‌ها دقت فرموده و اظهار داشتند من خود سرباز انقلابم و به نمایندگی از طرف شما مردم در تهران بمشکلات شما بخواسته‌های شما رسیدگی خواهم نمود. با علاقه با محبت با سرشتی ملکوتی به همه اطراف و جوانب کارهای مردم ملاحظه فرمودند و بطوریکه مشروحاً از طریق جراید و رادیو و تلویزیون شنیدیم و دیدیم حقیقتاً آموزنده بود. سرمشق عالی و بزرگی بزنان ایران دادند یقین دارم زنهای ما بیش از پیش به اهمیت و موقعیت حساس خویش پی بردند. اینجاست که باید با یک دست گهواره را تکان داد و با دست دیگر دنیا را امروز زنان ایران باید این سرمشق عالی انسانیت و نمونه بارز کار و کوشش را سرمشق خود قرار داده و در دو جبهه فعالیت نمایند زیرا دنیا دنیای دیگریست. باید هم مادر خوب بود و هم در مورد پیشرفت مملکت نقشهای حساس و اساسی را اجرا نمود البته هر کس به اندازه امکان خود امروز زنان ایران لیاقت کامل دارند که به منظور به ثمر رساندن کامل انقلاب مقدس شاه ومردم در دو جبهه بسیار حساس پیش روند، هم مادرانی دانا باشند و هم سربازانی فداکار تردیدی نیست که وظیفه بس دشواری است اما بپیش می‌رویم و قدم پشت قدمهای خستگی ناپذیر شهبانوی عزیز خویش می‌نهیم و هر یک بسهم خود بقدر همت خود کسب افتخار می‌کنیم. زن ایرانی زنده و آگاه و هشیار است. افتخار بر مادران
ایرانی که عفیف‌ترین و با ایمان‌ترین و با اراده‌ترین زنان دنیا هستند (احسنت، احسنت)
رئیس- آقای مهندس کمانگر بفرمائید.
مهندس کمانگر- با کسب اجازه نامه‌ای از طرف دیپلمه‌های دارائی رسیده که بنده آنرا عیناً قرائت می‌کنم و توجه دولت را نسبت به احقاق حقشان جلب می‌کنم، این عین نامه آنهاست.
«با تقدیم یک برگ رونوشت قسمتی از اساسنامه مصوب شورای عالی فرهنگ دبیرستان فنی دارائی و همچنین رونوشت گزارش ۲۳۹۸۳/۲۴-۳۹/۱۰/۳ اداره کل بودجه باستحضار میرساند:
دیپلمه‌های فنی دبیرستان دارائی در خدمت وزارت دارائی که عده آنها شاید از دویست نفر تجاوز نمی‌کند بموجب قانون کمک مهندسین و اساسنامه مزبور و تصدیق صریح اداره کل بودجه مشمول تبصره ۲ ماده ۳ قانون مهندسین و کمک مهندسین سال ۳۸ می‌باشند متأسفانه بنا حق تابحال وزارت دارائی این قسمت از قانون را درباره این طبقه اجرا نکرده است و حال آنکه به طوری که مستحضرید تمام دیپلمه‌های اختصاصی وزارتخانه‌ها وحتی دیپلمه‌های اختصاصی پنجساله مشمول قانون مذکور شده و فنی شناخته شده‌اند ولی فقط دیپلمه‌های فنی دبیرستان دارائی از مزایای این قانون بهره‌مند نشده‌اند و اخیراً وزارت راه لایحه‌ای تقدیم مجلس نموده که به موجب آن حتی کسانیکه کلاس نقشه‌برداری، کشاورزی جنگلبانی را طی کرده‌اند مشمول این قانون شده و فنی شناخته شوند اما بازهم توجهی به دیپلمه‌های دوره کامل دبیرستان دارائی نشده و همچنان این بیعدالتی و تبعیض درباره آنها ادامه دارد لذا استدعا داریم این حق مسلم آنها را که تا بحال بموجب مدارک قانونی ضمیمه از آنها سلب شده است به آنها باز گردانده و دیپلمه‌های فنی دبیرستان دارائی در خدمت وزارت دارائی را به لایحه تقدیمی اخیر وزارت راه اضافه فرمائید تا رفع این بیعدالتی و تبعیض بشود و در صورتیکه لایحه اخیر دولت مورد توجه مجلس محترم شورای ملی قرار نگیرد چون بموجب مدارکی ملاحظه میفرمائید این حق قانونی دیپلمه‌های فنی دبیرستان دارائی بوده استدعا می‌کنیم آن را بموجب طرحی تفسیر و یا بدولت تذکر فرمائید که اجرا فرمایند.»
نمایندگانشان امضاء کرده‌اند ضمناً راجع به مابه‌التفاوت حقوق مهندسین کشاورزی که عده‌ای گرفته‌اند و عده‌ای نگرفته‌اند استدعا می‌کنم توجه بفرمائید که خیلی در فشار هستند شاید بتوانند این پول ناچیز را دریافت کنند، ضمناً من امروز، روز مادر را بکلیه مادران تبریک می‌گویم و همچنین موفقیت ورزشکاران ایرانی را در خارج از کشور که باعث سربلندی این کشور است بعموم ایرانیان تبریک عرض می‌کنم، و همچنین از خدمات آقای دکتر اقبال و مهندسین و کارشناسان شرکت ملی نفت که موفقیت بزرگی بدست آورده‌اند تشکر می‌کنم و این موفقیت را صمیمانه تبریک می‌گویم. راجع به بیست و یکم آذر که قبلاً همکاران من حق مطلب را در اینمورد بخوبی ادا کردند، روز ۲۱ آذر که قوای ارتش رژه می‌رفتند من آنروز را با روزهای سال ۲۳ و ۲۴ آذربایجان و کردستان مقایسه می‌کردم و دراینمورد فقط می‌توانم بگویم که اینها همه از شاهنشاه آریامهر است و با این شعر عرایض خود را خاتمه می‌دهم:
خدایا تو این شاه را زنده دار ولیعهد او را تو پاینده‌دار (احسنت)
بقیه وقتم را هم به آقای دکتر الموتی می‌دهم.
رئیس- آقای دکتر الموتی بفرمائید.
دکتر الموتی- با اجازه مقام محترم ریاست و همکاران عزیز پارلمانی مطلبی که امروز بنده می‌خواستم عرض کنم درباره موفقیت بسیار بزرگی است که در اثر توجه خاص شاهنشاه ملت دوست ما نصیب ملت ایران در مورد نفت شده است. امروز در تمام مجامع بین المللی و در تمام مراجع جهانی درباره این موفقیت بزرگی که در مذاکره نفت نصیب ملت ایران شده بشاهنشاه ایران تعظیم می‌کنند (احسنت) و بنده دیدم دریکی از روزنامه‌های خارجی این موفقیت را اینطور عنوان کرده بودند: «پیروزی
کامل شاهنشاه ایران در تامین حقوق حقه ملت ایران در قرار داد نفت یا کنسرسیوم» ملاحظه بفرمائید در هفته‌ای که گذشت ما شاهد چه پیروزیهای درخشانی بودیم که یکی بعد از دیگری ناشی از افکار بلند و اندیشه‌های شاهنشاه ما است وقتی ما جشن ۲۱ آذر داشتیم روزی که ارتش ما رژه می‌رفت یعنی خطه زرخیز آذربایجان ما از دست اجانب و بیگانه پرستان نجات پیدا کرده بود در چنین روزهایی موفقیت ملت ایران درباره نفت اعلام می‌شود باید بخاطر بیاوریم چند ماه پیش بود در این مملکت در آن روزهائی که شاهنشاه فرمودند که بایستی حقوق ملت ایران در قرار دادهای نفت با کنسرسیوم تأمین بشود شاید در آنروزها خیلی‌ها از شنیدن فرمایشات شاهنشاه ما دچار یک وضعی شدند و فکر کردند عاقبت این کار چه خواهد شد اما امروز بعد از ۲-۳ ماه شاهد هستیم و می‌بینیم که به آن خواسته واقعی ملت ایران رسیده‌ایم یعنی آن چیزی که ما بخودمان حق می‌دادیم و معتقد بودیم که بایستی در قرار داد با کنسرسیوم در حدود ۱۷ در صد منافع ایران اضافه بشود رسیده‌ایم و بنده در مصاحبه‌ای که جناب آقای دکتر اقبال داشتند دیدم این مطلب را با کمال صراحت اعلام کردند و گفتند: «در موافقت‌هائی که در امر نفت با کنسرسیوم شده است دولت ایران از صادرات نفت حوزه قرارداد کنسرسیوم طی سالهای آینده در نتیجه افزایش صادرات و برداشت اضافی نفت خام و کاهش هزینه عملیات بعلت بالا رفتن حجم تولید نسبت به سال جاری بیش از ۱۷ درصد افزایش خواهد داشت یعنی براساس این موافقت نامه از سال جاری ۱۷ درصد منافع ایران از قرار داد نفت با کنسرسیوم اضافه خواهد شد» این پیروزی پیروزی بسیار بزرگی است و ملت ایران وظیفه دارد که برهبر بزرگ ملت ایران شاهنشاه معظم درود بفرستد (احسنت) که اینطور ملت ایران را در شاهراه سعادت هدایت می‌کنند ما شاهد بودیم روزی در این مملکت گروهی پیدا شده بودند و می‌گفتند اقتصاد بدون نفت یعنی ملت ایران از درآمد سرشار نفت خود صرفنظر کند و در چاههای نفت را ببندد تا سایر ممالک و شاید شیخ نشین‌ها و آنهائی که در آنطرف خلیج‌فارس هستند آنها دارای منافع سرشاری بشوند و این منافع سرشارهم برود در بانکهای خارجی بلوکه بشود یعنی ثروت واقعی ملت ایران در زیر خاک بماند و سایر کشورها و ممالک بازارهای نفت ما را در دنیا اشغال کنند این کار را کردند و سالیان دراز به ملت ایران لطمه زدند ولی ما امروز سربلند هستیم و می‌بینیم که شاهنشاه ایران که آنروز نفت ایران را ملی کردند و با هدایت و اوامر شاهنشاه نفت ایران ملی شد در فاصله بسیار کوتاهی نه تنها آن تز مردود شد یعنی تز اقتصاد بدون نفت بلکه امروز بجائی رسیده‌ایم که در آمد ما از نفت دارد بسالی ۱۰۰۰ میلیون دلار نزدیک می‌شود و برنامه‌ای که شاهنشاه ایران دارند این است که ملت ایران از منبع سرشار ۲۰۰۰ میلیون دلار درآمد داشته باشد و این یک برنامه توسعه اقتصادی است برنامه‌ای است که می‌تواند دهقانها و زارعین اکثریت ملت ایران را به آن هدف غائی شاهنشاه که رفاه و آسایش ملت ایران است برساند امروز نه تنها در مملکت ما تلاش می‌شود همانطور که جناب آقای هویدا در جلسه قبل گزارش رسمی به مجلس دادند و باید این موفقیت را به دولت و تمام کسانی که در این راه زحمت کشیده‌اند و به جناب آقای دکتر اقبال و کارشناسانی که توانسته‌اند در اجرای فرامین شاهنشاه و نیات شاهنشاه تا این حد حقوق ملت ایران را تأمین بکنند تبریک گفت در جلسه گذشته که این گزارش داده شده بنده در این فکر بودم در ظرف این چند سالی که خود ما شاهد هستیم دو سال قبل اینجا ۶ قرار داد نفت آمد و درباره آنها مفصل صحبت شد در ظرف این مدت در بوشهر جناب آقای بوشهری شاهد هستند و می‌بینند که چه تلاشی و چه جنبشی و چه فعالیتی در دورترین مناطق ایران یعنی در بوشهر و سایر مناطق خلیج در زیر دریا در حاشیه دریا در شهرهای ساحلی وجود دارد برای اینکه نفت ایران زودتر استخراج بشود بنده دیدم در یکی از قراردادها که دو سال پیش در این مجلس به تصویب رسیده از آن شش قرار داد که در حال اکتشاف هستند یکی از آنها بسرعت به نتیجه رسیده چنانچه
از یک قراردادی که شرکت لاوان داشته به نتیجه رسیده‌اند که سالی ۱۰ میلیون تن از سال ۱۹۶۸ استخراج داشته باشند اینها شوخی نیست در یک مملکتی با این سرعت و با این شدت در کارهای اقتصادی تولیدی در استفاده از منابع طبیعی کشور فعالیت می‌شود، اقدام می‌شود، سرمایه گذاری می‌شود بنده در یکی از گزارش‌ها دیدم که برای همین قراردادها که برای پتروشیمی به مجلس آمد و تصویب شده الان با حسابی که شده در حدود ۲۳۰ میلیون دلار سرمایه گذاری دارد می‌شود و در حدود یکسال دیگر به نتیجه می‌رسد اینها یک برنامه‌های دقیق و وسیع و عمیقی است که در راه سعادت ملت ایران طرح شده و طراح این برنامه‌ها رهبر ملت ایران هستند که با درایت و هوشمندی این برنامه‌ها را طرح می‌فرمایند ما می‌بینیم که در همین تجدید نظری که در قرارداد با کنسرسیوم شده است در حدود ۶۴ هزار کیلومتر از مناطق نفتی ایران مسترد می‌شود و بازپذیره‌های تازه‌ای هم نصیب ملت ایران می‌شود در حالی که در ماده ۴۹ اصل قرارداد وضع بصورتی است که در سال ۱۹۷۹ یعنی ۱۳ سال دیگر در صورتیکه قرداد تمدید بشود باید ۲۰ درصد از این ناحیه را مسترد بکنند در صورتیکه الان ۱۳ سال زودتر ۶۴ هزار کیلومتر مسترد شده که ۲۵ درصد ناحیه مورد استفاده است بهر حال بنده وظیفه خودم میدانم عرض کنم که همه ملت ایران امروز خوشحال هستند که می‌بینند برای حفظ حقوق حقه ملت ایران رهبر ملت ایران با چه فداکاری و درایت و کوششی اقدام می‌کنند (صحیح است) و ما ایرانیان سرفراز هستیم که می‌بینیم حقوق ما در هر کجا، در هر جبهه‌ای و با هر کسی تأمین می‌شود این برای ما افتخارآمیز است و ملت ایران از زحمات و کوشش‌ها و فداکاریهای شاهنشاه خودش متشکر و سپاسگزار است (صحیح است) به شاهنشاه درود می‌فرستیم و از دولت خدمتگزار هویدا تشکر می‌کنیم و از جناب آقای دکتر اقبال و تمام کارشناسان نفتی که در این راه زحمت کشیدند تشکر می‌کنیم و سپاسگزاری می‌کنم (احسنت- احسنت)
۳- تصویب صورت جلسه
رئیس- راجع به صورت جلسه دفعه گذشته نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه تصویب می‌شود. آقای کبیری.
کبیری- شکایتی است بمنظور رسیدگی تقدیم مقام ریاست می‌کنم.
۴- طرح و تصویب گزارش شور دوم کمیسیون امور خارجه راجع به اجازه الحاق دولت شاهنشاهی ایران بمقاوله نامه شماره ۱۰۸ مربوط به شناسنامه ملوانی ملی کارکنان کشتیها و ابلاغ بدولت
رئیس- وارد دستور می‌شویم گزارش شور دوم لایحه الحاق دولت شاهنشاهی ایران بمقاوله نامه مربوط به شناسنامه ملوانی کارکنان کشتیها مطرح است قرائت می‌شود.
(بشرح زیر خوانده شد)
گزارش شور دوم از کمیسیون امور خارجه بمجلس شورای ملی
کمیسیون امور خارجه در جلسه ۱۷ آذرماه ۱۳۴۵ با حضور نماینده دولت لایحه شماره ۲۷۹۶۷/۴۷۸۹۲-۱۳۴۲/۱۱/۱۰ ارسالی از مجلس سنا راجع بمقاوله نامه شماره ۱۰۸ مربوط به شناسنامه ملوانی ملی کارکنان کشتیها را که گزارش شور اول آن بشماره ۲۰۲۹ چاپ گردیده برای شور دوم مورد رسیدگی قرار داد و گزارش شور اول را در اینمورد عیناً تأیید و تصویب نمود. اینک گزارش آنرا به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.
ماده واحده- الحاق دولت شاهنشاهی ایران بمقاوله نامه شماره ۱۰۸ مربوط بشماسنامه ملوانی ملی کارکنان کشتیها که مشتمل بر یک مقدمه و چهادره ماده می‌باشد و در تاریخ سیزدهم مه ۱۹۸۵ به تصویب چهل و یکمین دوره اجلاسیه کنفرانس عمومی سازمان بین المللی کار در ژنو رسیده است تصویب می‌شود.
مخبر کمیسیون امور خارجه- فتح اله مافی
گزارش شور دوم از کمیسیون کار و امور اجتماعی بمجلس شورای ملی
کمیسیون کار و امور اجتماعی در جلسه ۲۰ آذر ماه ۱۳۴۵ با حضور آقای معتمدی معاون پارلمانی کار و امور اجتماعی لایحه شماره ۲۷۹۶۷/۴۷۸۹۲-۱۳۴۲/۱۱/۱۰ ارسالی از مجلس سنا راجع به مقاوله نامه شماره ۱۰۸ مربوط به شناسنامه ملوانی کلی کارکنان کشتیها را برای شور دوم رسیدگی قرار داد و گزارش کمیسیون امور خارجه را در این مورد عیناً تأیید و تصویب نمود. اینک گزارش آنرا به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.
رئیس کمیسیون کار و امور اجتماعی- مجید موسوی
رئیس- ماده واحده مطرح است آقای آموزگار بفرمائید.
آموزگار- الحاق دولت شاهنشاهی ایران به این مقاوله نامه و اقداماتی که وزارت امور خارجه و دولت کرده است قابل تمجید و نحسین است این کار خیلی لازم بود زیرا ما ناخدا و ملوانانی داشتیم که از سواحل دریای جنوب و خلیج فارس به هندوستان و کشورهای افریقائی رفت و آمد می‌کردند و همیشه این مشکل در بین بود بدبختانه طبق آن لایحه‌ای که بصورت قانون درآمد که هر کس بخواهد به مسافرت برود باید هزار تومان برای گذرنامه بدهد و این جاشو که کارش در کشتی بود و هر روز به ممالک همجوار رفت و آمد می‌کرد اگر در هر سفر می‌خواست ۱۰۰۰ تومان بدهد میسر نبود و باین جهت بود که خیلی از این آمد و رفتها متوقف مانده بود و در بنادر مقصد هم اجازه ورود به آنها نمی‌دادند اما با این عمل کارت شناسائی خواهند داد و بین المللی است که در هر جا می‌توانند بیایند و بروند و خرجی هم ندارد بنده خواهشم از دولت این بود که چون جاشوهای بندر لنگه و جزیره قشم و جزایر دیگر ما نمی‌توانند برای گرفتن این کارت شناسائی به تهران بیایند دولت دستور بدهد در بندر عباس یا بندر بوشهر یا بندر لنگه در آنجا بوضع آنها رسیدگی شود و اشخاصی که واجد شرایط و صلاحیت هستند طبق این مقاوله نامه به آنها کارت شناسائی بدهند که آمد و رفت آنها بهتر شود.
بوشهری- بسیار نظر خوبی است.
رئیس- نظر دیگری در ماده واحده نیست؟ (اظهاری نشد) در کلیات آخر نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به ماده واحده و کلیات آخر آن رأی می‌گیریم خانمها و آقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد لایحه بدولت ابلاغ می‌شود.
۵- بیانات بعد از دستور آقایان: آموزگار- رضوی- موسوی ماکوئی
رئیس- آقای آموزگار بعنوان بعد از دستور صحبت می‌کنند بفرمائید.
آموزگار- تشریف فرمائی علیاحضرت شهبانوی گرامی و ارجمند به سیستان و بلوچستان و بنادر و سواحل بحر عمان و خلیج فارس و توجهی که به نیازمندیهای عمومی مردم و محل فرمودند بقدری با اهمیت و ارزنده بود که همه را تحت تأثیر قرار داد (صحیح است) و بنده بر خود فرض میدانم که از پشت تریبون مجلس محترم جریان این مسافرت میمنت اثر را بعرض همکاران عزیز برسانم و حق شناسی و سپاسگزاری مردم بنادر و سواحل را بحضور مبارک معظم لها تقدیم دارم.
در تاریخ ایران علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی اولین شهبانوئی هستند که رنج مسافرت باین نقاط دور افتاده را بر خود هموار فرموده و چند روز از نزدیک بطور دقیق و عمیق به اوضاع و احوال محل و مشکلات و احتیاجات مردم این سامان رسیدگی و نسبت به رفع نواقصات و تأمین نیازمندیهای عمومی دستورهای قاطع و مفید صادر فرمودند.
این همه علاقه و دلسوزی و مهربانی و عطوفت و نوع دوستی اختصاص به شهبانوی عزیزی دارد که با الهام از نیات عالیه همسر تاجدار خود اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر در این دوره از زمان خداوند بزرگ بکشور ایران ارزانی فرموده‌اند و عموم ملت ایران به داشتن چنین شهبانوئی مباهات و افتخار می‌نمایند (صحیح است).
احساسات و تجلیلی که در این مسافرت از طرف اهالی این مناطق نسبت به شاهنشاه و شهبانو ابراز می‌گردید بقدری صمیمانه و صادقانه و پر جوش و خروش بود که حد و حصری نداشت و همراهان محترم علیاحضرت شاهد و ناظر آن بودند.
برای تمام ملت ایران خصوص مردم مرزنشین که همیشه بقاء و عظمت کشور عزیز خود را از شاهنشاه و در سایه درفش شاهنشاهی میدانند دیدار شاهنشاه و شهبانو و افراد خاندان جلیل سلطنت منتهای آمال و آرزوی آنها است که خوشبختانه در سال جاری این سعادت نصیب اهالی بنادر و سواحل و جزائر جنوب گردیده و توفیق زیارت اعلیحضرت همایونی شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانوی گرامی و والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی و والاحضرت شاهدخت شمس پهلوی و والاحضرت شاهپور غلامرضا پهلوی را داشته‌اند.
این تشریف فرمائی‌ها را دلیل توجه و علاقه خاص شاهنشاه به بنادر و سواحل و جزایر خلیج فارس و بحر عمان بوده و سعادت کشور و رفاه و آسایش اهالی و عمران و آبادی آن نقاط را متضمن بوده است انشاءالله در آینده نزدیکی بندر لنگه هم بقدوم مبارک شاهنشاه و شهبانو مزین خواهد شد.
انقلاب عظیم شاه و مردم در تمام شئون کشور تحول غیر قابل توصیفی بوجود آورده و عمران و آبادی و جبران عقب ماندگی‌های بنادر و جزائر جنوب از آن جمله است.
توجهات و عنایات شاهنشاه آریامهر و پیشرفت کارها را باندازه سریع نموده است که طولی نخواهد کشید تا ترقی و عظمت بنادر و جزائر خلیج فارس از هر زمانی بهتر و بیشتر گردد.
خانمها و آقایان نمایندگان
برای اینکه بدانیم این انقلاب چقدر اصیل و عمیق و ثمربخش بوده است عین جمله‌ای که علیاحضرت شهبانوی عزیز ایران در فرودگاه بندر عباس در پاسخ عرض خیر مقدم آقای دکتر مصباح زاده نماینده بندر عباس فرمودند از این مکان مقدس باستحضار میرسانم. شهبانو فرمودند:
(من خود یکی از سربازان انقلاب هستم که برای انجام وظیفه به اینجا آمده‌ام) ملاحظه فرمودید مفهوم انقلاب سفید شاه و مردم و فداکاری شهبانو تا چه پایه ارزنده و ثمر بخش است.
کشوری که چنین رهبری دانا و توانا و علاقمندی دارد و شهبانویش خود را سرباز انقلاب میداند و برای انجام وظیفه سربازیش بامر فرمانده انقلاب به دورترین نقاط کشور مسافرت می‌فرمایند و با آنهمه دقت و حوصله و علاقه حتی به جزئیات امور مملکتی از نزدیک رسیدگی و دستور رفع نیازمندیهای محل و مردم و تأمین احتیاجات عمومی صادر می‌فرمایند و برای خدمت به مردم سیستان و بلوچستان خود را نماینده آنها در تهران میدانند بطور قطع و یقین انقلابش به ثمر رسیده و از زمره کشورهای مترقی جهان محسوب و زوال ناپذیر خواهد بود.
امیدوارم مسئولین و مأمورین دولت به پیروی از افکار عالیه شاهنشاه و شهبانوی خود بیش از پیش بقصد خدمت به نقاط دوردست کشور مسافرت نموده و با امکاناتی که الحمدالله در کشور فراهم است منشاء خدمات بهتر و بیشتری گردند.
از خداوند متعال خواستارم که شاهنشاه معظم و شهبانوی مهربان و والاحضرت ولایت عهد عزیز و سایر افراد خاندان جلیل سلطنت را همیشه و در پناه حمایت و عنایات خود قرار دهد تا کشور و ملت ایران به آن مرحله از ترقی و سعادت که شایستگی دارد برسانند.
آمین یا رب العالمین (احسنت)
رئیس- آقای رضوی بفرمائید.
رضوی- خبری که چند روز پیش آقای نخست وزیر در مورد نفت باطلاع ملت ایران رسانیدند بقدری اهمیت داشت که در مورد آن هر چه بحث شود کم است.
عده‌ای همه چیز را از روی کمیت می‌سنجند و ارزش ریال و دلار آن را اهمیت می‌دهند و در حالی که پول از نظر اقتصاد و داد و ستد اهمیت دارد ولی آنچه مهمتر است کیفیت موضوع است همیشه کلمه نفت با سر و صدا و قتل و ناامنی مرادف بود و گمان می‌کنم این مدعا احتیاج به دلیل و برهان ندارد چه هم اکنون همسایگان ما با آن دست به گریبانند و ما در روزنامه‌ها می‌خوانیم
و از رادیو‌ها می سنویم. خود ما هم تا چندی بیش گرفتار این کابوس بودیم، اما از روزی که انقلاب ملی ما شروع شد و برای پیاده کردن برنامه‌های شاهنشاه آریامهر موقع مناسب گردید دیگر نفت ما از سیاست جدا شد. این تز یعنی جدایی نفت از سیاست روزی که مطرح شد شاید به گوشها ثقیل و گران می‌آمد و اگر به باطن اکثر افراد رجوع می‌شد دیده می‌شد که شک و یقین مشغول پیکارند و قبول این موضوع تا حدی دشوار. روزها در پی یکدیگر گذشتند و آثار و علائم پیدا شد و بتدریج برنامه‌های ابتکاری در خصوص نفت همه را مبهوت کرد آنچه امروز انجام گردیده و بخصوص توافقی که با کنسرسیوم برای مدت کوتاهی بعمل آمده از نظر مادی منافع بسیاری برای ملت ایران دارد. در مدت دو سال اضافه محصول از ۱۲% بالاتر خواهد بود، بعلاوه چند درصد اضافه دیگر هم حاصل می‌شود که بشرکت ملی نفت تحویل می‌گردد، که این دو رقم به تنهائی برابر است با آنچه خواسته بودیم. ۶۴ هزار کیلومتر زمین هم از حوزه قرارداد خارج می‌شود وبشرکت ملی نفت سپرده می‌شود.
اما آنچه که بنظر من مهمتر از این موفقیت است اثبات این مورد است که ایرانی سیاست مستقل و مثبت خود را تعقیب می‌کند و توانسته است این نظریه خود را به دیگران بقبولاند و در سایه امنیت و حسن تدبیر و سیاست واحدی که امروز در سراسر مملکت حکمفرما است دنیا متوجه شده است که باید در برابر این مردم با داشتن این رهبر خردمند طرز تفکر خود را عوض کند و در برابر تمایل پیشوای ما سر تسلیم فرود آورد اهمیت این موضوع را آیندگان بیش از ما درک می‌کنند زیرا از ثمرات آن برخوردار خواهد بود و با خطوط زرین در صفحات تاریخ ثبت خواهد گردید.
موضوع دیگری که باید در باره آن صحبت کنم تفاوتی است که در طرز کار و فکر مردم با سابق پیدا شده وخوشبختانه کارها از مجرای صحیح آن یعنی سپردن کار مردم به مردم می‌چرخد، مثلاً تا چند سال پیش اگر می‌گفتید مملکت احتیاج به سندیکا دارد عده‌ای نگران می‌شدند ولی پس از انقلاب شاه و مردم ملاحظه شد که در همین تهران بیش از این قدرت قانونی به نفع مملکت بهره برداری کردند.
در صنعت نفت هم همین تصور بود و خوشبختانه باطل بودن این پندار مسلم شد، برای اولین بار نماینده سندیکاهای کارگران نفت برای بستن پییمانها دسته جمعی دور یک میز نشستند و با کارفرمای خود مذاکره کردند ودولت هم از دور ناظر این جریان بود، امروز این وظیفه از طرف کارگران صنعت نفت به من محول گردیده که از طرف آنان از مراحم بی‌پایان شاهنشاه آریا مهر که همیشه مدافع اصلی و واقعی آنان هستند سپاسگذاری کنم (صحیح است) از کمک‌ها و راهنمائیهای جناب آقای وزیر کار و معاون و کارمندان وزارت کار که در مدتی بیش از ۶۰ روز زحمت کشیدند و صحت جریان کنفرانس را مورد نظر داشته‌اند تشکر کنم، و همچنین موافقتها وسعه صدر جناب آقای دکتر اقبال مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران که موجب موفقیت کنفرانس بود در خور نهایت تشویق و سپاسگزاری است و اینجانب ار طرف خود و همکاران عزیزم آقایان شاخوئی و البرزی نمایندگان کارگران در مجلس شورای ملی این موفقیت را به کارگران و کارفرمایان تبریک می‌گویم (حیدر صائبی- آقای خسروانی هم زحمت کشیده‌اند) عرض کردم در مورد سپردن کار مردم بمردم نتیجه‌گیری را در سفر اخیر به آبادان گرفتیم. جناب آقای دکتر شاهقلی وزیر محترم بهداری برای افتتاح چند درمانگاه و بیمارستان به خوزستان آمده بودند این اقدامات وسیله انجمنهای بهداری فراهم شده بود، و در شهر آبادان یک بیمارستان ۸۰ تختخوابی و همچنین در قصبه یک درمانگاه حاضر و آماده افتتاح بود و ملاحظه شد که چگونه مردم همکاری می‌کنند و اگر در اکثر کارها دولت ناظر و راهنما
باشد و انجام امور با مردم باشد نتیجه‌ای نیکو بدست خواهد آمد.
وزارت بهداری با راهنمائیهای پی در پی خود و کمک به انجمن موفق گردیده است خدمات ارزنده‌ای انجام دهد و زحمات جناب آقای وزیر بهداری مورد تشکر است انتظار دارد که وزارت بهداری برای شهر ۳۶۰ هزار نفری آبادان برنامه‌های مشابه دیگری تهیه و با کمک انجمن بهداری بمرحله عمل در آورد در مورد آموزش و پرورش باستحضار میرساند که شهر آبادان ۷۵ هزار نفر دانش آموز دارد، تهیه جا و اعزام معلم برای این عده یکی از مشکلاتی است که مردم با آن دست بگریبانند. این تعداد دانش آموز که قطعاً در شهرهای ایران بی سابقه است امکاناتی در حدود ۱/۳ سایر شهرهای بزرگ ایران را در اختیار دارند وبا اینکه مردم آبادان بخصوص کارکنان صنعت نفت با تشکیل انجمن فرهنگی همه ماهه مبلغی می‌پردازند و کمک‌های ذیقیمت شرکت ملی نفت ایران و همچنین شرکتهای عامل به انجمن فرهنگی در خور اهمیت است و ورازت آموزش و پرورش هم حداکثر امکانات خود را در این راه انجام می‌دهد معذلک آموزش و پرورش درشهر آبادان بزرگترین مشکل روز است با اینکه از برکت انقلاب ششم بهمن شهر آبادان بکلی تغییر کرده بزرگترین مشکل که نداشتن آب تصفیه در شهر بود حل شده ۲/۳لوله‌های فاضل آب آبادان و تلمبخانه‌ها تمام شده و ۱/۲ دیگر هم بزودی تمام و مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت.
تلفن خودکار شهر آبادان بزودی نصب و تا ۶ ماه دیگر آماده بهره‌برداری خواهد بود، خیابانها آسفالت شده و خلاصه اقدامات عمرانی مفصلی انجام گرفته معذلک مشکل بزرگ ما مشکل آموزش و پرورش است و مردم آبادان با کمال صمیمیت و علاقه بچه‌های خود را به مدرسه می‌فرستند، پول هم می‌دهند و همه قسم کمک می‌کنند ولی این مشکل به جای خود باقی است، در ظرف چهار سال انجمن فرهنگی آبادان ۶ دبیرستان کامل و مجهز تحویل فرهنگ نموده از حساب ۵% شهرداری هم مدارسی ساخته شده ولی همه ساله ۷% بر تعداد دانش آموزان اضافه می‌شود ودر این مورد باید از جناب آقای نخست وزیر خواهش کنم، که هر چه زودتر در مورد وام و کمک یک میلیون لیره‌ای که مقدمات آن باکمک ایشان و شرکت ملی نفت فراهم شده بود اقدام فرمایند.
مبارزه با بیسوادی در آبادان فعالیت دامنه‌داری دارد در مدت دو ماه تعداد نوآموزان از ۳۰۰ نفر به ۱۰۰۰۰ نفر رسیده و با علاقه و اشتیاق وافری مشغول تحصیل هستند و با ترتیبی که ملاحظه شد می‌توان امیدوار بود با ایمانی که مردم نسبت به پیشرفت وضع انقلاب دارند و راهنمائیهای افراد دلسوزی مثل جناب آقای خسرو هدایت که سرپرستی مبارزه با بیسوادی را دارند بزودی مشکل بیسوادی در آبادان حل شود ویکی دیگر از نیات عالیه شاهنشاه بمرحله عمل در آید.
از دولت انتظار دارد که در مورد آموزش و پرورش آبادان ساختمان راه قصبه و تعمیر راه آبادان- اهواز دستورات صریحی صادر فرمایند.
دکتر اسفندیاری- واحد پول در آبادان لیره است؟
رضوی- پولیکه ما می‌خواهیم بگیریم ناچاریم که با لیره بگیریم ریالش بدست نیامده است.
رئیس- آقای موسوی ماکوئی بفرمائید.
موسوی ماکوئی- در مورد موفقیت شاهنشاه آریا مهر راجع به نفت و روز ۲۱ آذر و همچنین پیروزی ورزشکاران عزیز یعنی کشتی‌گیران نه سازمان تربیت بدنی در میدانهای بانکوک سروران عزیز و همکاران گرامی سخن گفتند من دیگر وقت دوستان را نمی‌گیرم بسهم خود این موفقیت را مخصوصاً موفقیت درمورد تأمین منافع ملت ایران را به پیشگاه شاهنشاه محبوب آریامهر صمیمانه تبریک عرض می‌کنیم (احسنت) با آنکه حوزه انتخابیه من فاقد راه آهن است و در حدود هزار و خورده‌ای کیلومتر تا پایتخت فاصله دارد ولی من هر دو ماهی سری بحوزه انتخابیه خودم می‌زنم و چند روز پیش که به حوزه انتخابیه خود رفته بودم خوشوقتم که به اطلاع نمایندگان محترم برسانم در شهرستان مرزی ماکو ۸۵ برنامه
عمرانی و اجتماعی و فرهنگی بزرگ و کوچک پیاده شده و شاید نزدیک به ۷۰ و ۸۰ میلیون تومان در رشته‌های مختلف سرمایه‌گذاری می‌شود هم اکنون شهرستان ما با سه قطعه راه فرعی جدید که نزدیک به اتمام است در حدود ۴۰۰ آبادی با مراکز این شهرستان یا شهرهای بزرگ آذربایجان ارتباط پیدا کرده من می‌خواهم از اینکه این برنامه بنتیجه رسیده از هیئت محترم دولت مخصوصاً جناب آقای دکتر نهاوندی وزیر محترم آبادانی و مسکن و همچنین آقای مهندس شالچیان وزیر محترم راه صمیمانه سپاسگزاری کنم (معتمدی- آفرین) اما در این مسافرت مردم ناراحتیهائی هم داشتند که بعرض نمایندگان محترم میرسانم یکی مسأله خرید گندم بود گو اینکه جناب آقای نخست وزیر در جلسه گذشته فرمودند که ما گندم را بوسیله دلالان نخواهیم خرید مطلبی است بجا ولی باید عرض کنم که مقادیر زیادی گندم در دست کشاورزان آذربایجانی بالاخص کشاورزان ماکوئی باقی مانده که هنوز خریداری نشده البته در حدود سیصد تن از شهرستان ماکو گندم خریداری شده ولی در حدود ۷۰۰، ۸۰۰ و شاید هزار تن دیگر در دست کشاورزان باقی مانده است موضوع دیگر راجع به عدم فروش سبزه در رضائیه است همه میدانند که سبزه یکی از ارقام مهم صادراتی ایران است استدعا می‌کنم توجهی بشود به این مطلب البته تشکر از کارمندان یک اصلی است بسیار مفید برای اینکه باید از کسانی که زحمت می‌کشند سپاسگزاری کنند بنده از پشت این تریبون از آقای مهندس همایونفر استاندار مثبت و سازنده و اصولی آذربایجان عزیز صمیمانه سپاسگزاری می‌کنم ایشان یک برنامه طرح تهیه دیده‌اند راجع به برنامه عمرانی دوره چهارم که علمی و اصولی است با توجه بآمار مستدل بشکل نشریه‌های مجزا در قسمت راه و کشاورزی و آموزش دانشگاه عمران شهر نوار مرزی بهداری و جلب جهانگرد و استفاده از دریاچه رضائیه بنحو بسیار خوبی این طرح تنظیم شده است شاید در بین استانهای مملکت استان چهارم اولین استان است که برنامه عمرانی چهارم را طرح و تهیه و چاپ کرده است یعنی پلی کپی نموده‌اند و آماده برای دستگاهها فرستاده‌اند با اینکه ۸۵ برنامه یزرگ و کوچک در شهرستان ماکو پیاده شده ماکو احتیاج به دو برنامه عمرانی عظیم دارد یکی موضوع سد تنگ باران است که من از پشت این تریبون باز از جنای آقای هویدا و مهندس روحانی صمیمانه تشکر می‌کنم، هیئتی را فرستادند از مهندسان ایرانی و خارجی، این سد را از نزدیک بازدید کردند، در گزارش اولیه‌ای که دادند از مفیدترین سدهای آن منطقه تشخیص دادند، در حال حاضر هم تعدادی نقشه بردار فرستاده‌اند که مشغول نقشه برداری هستند، امیدوارم گزارشات آنها مثبت باشد و ساختمان این سد از لحاظ اقتصادی ارزشی داشته باشد و سازمان برنامه و دولت در برنامه چهارم این سد را بسازند و بخش عظیمی از نیازمندیهای افراد شهرستان ماکو را برطرف بکنند چون در منطقه ما ۱۰۰۸۵۱ نفر جمعیت زندگی می‌کنند که از این جمعیت ۹۳ هزار نفرش در ۵۲۰ پارچه ده زندگی می‌کنند، منطقه، منطقه کشاورزی است و این سد برای احیای کشاورزی و بالا بردن سطح کشت لازم و ضروری است موضوع دیگر طرح عمرانی پلدشت است در منطقه ماکو محلی است بآن می‌گویند زنگنه یا ارس کنار که دوستان سابقه ذهنی دارند و بنده یکی دوبار اینجا صحبت کرده‌ام همان جائی است که ارس طغیان می‌کرد و اغنام و احشام زارعین را می‌برد، در اثر قاطعیت آقای مهندس شالچیان سدی ساخته شد و دیوار خاکی ایجاد گردید بطول بیست کیلومتر و بارتفاع چهار مترحالا دیگر طغیان ارس کوچکترین لطمه‌ای به هستی کشاورزان وارد نمی‌سازد (معتمدی- احسنت) و اینجا حداقل سی هزار و حداکثر هفتاد هزار هکتار زمین بکر دارد، زمینی که قطر خاک رس از سطح زمین تا عمق آن متجاوز از چهل سانتیمتر است این منطقه ایست که یک بذر شصت بذر می‌دهد و کوچکترین توجهی نشده در حالیکه در دشت مغان دولت برای چهارده هزار هکتار زمین آبی و پانزده هزار هکتار زمین که بطور دیم زراعت می‌شود و پانزده هزار نفر مجموعاً در چهارده آبادی از این
بیست و نه هزار هکتار استفاده می‌کنند ۱۶۰ میلیون تومان تا بحال سرمایه گزاری کرده من اطمینان دارم اگر یک دهم این پول را یعنی ۱۶ میلیون تومان پول در زنگنه سرمایه گذاری شود زنگنه در آتیه بسیار نزدیک حکم کانادای ایران یا حد اقل آذربایجان را پیدا خواهد کرد من استدعا می‌کنم بالاخص از جناب آقای دکتر یگانه وزیر محترم مشاوره اهمیت اقتصادی و کشاورزی این منطقه را بسمع دولت برسانند و طرحی که در دست رسیدگی است و نمیدانم چرا بطور جدی مورد توجه قرار نمی‌گیرد مورد توجه قرار بدهند اگر سد تنگ‌بارون ساخته بشود طرح عمرانی پلدشت مورد توجه قرار بگیرد، اطمینان قطعی حاصل است که شهرستان ماکو که دارای اراضی بکر و دست نخورده و طراز اول است بخش عظیمی از مواد غذائی مملکت را تأمین خواهد کرد، راجع به وضع فرهنگ درشهرستانها آقای رضوی اشاره‌ای فرمودند، من بیش از این وقت سروران را نمی‌گیرم خود آقایان که از شهرستانها تشریف آوردید میدانید که در اکثر شهرستانها مدارس بسته شده من اطلاع دارم که تنها در آذربایجان غربی ۳۰۰ کلاس تعطیل شده است دولت باید در این باره فکری بکند ما نمی‌توانیم به کشاورز بگوئیم که فرزند شما دو سال سه سال تحصیل کرد و الان در کلاس را بسته‌ایم باعتبار اینکه معلم نداریم و باعتبار اینکه اعتبار نداریم بهر حال باید یک فکر اساسی بشود برای اینکه موضوع تعطیل کلاسها امر پیش پا افتاده نیست که ما نتوانیم مورد توجه قرار ندهیم من فکر می‌کنم اگر توجهی باین مطلب بشود یکی از بزرگترین خواسته‌های مردم شهرستانها برطرف خواهد شد. عرض دیگری ندارم (صحیح است- احسنت)
معتمدی- کاملا صحیح است.
۶- اعلام وصول دو فقره لایحه قانونی از مجلس سنا.
رئیس- لوایحی از مجلس سنا رسیده است برای اطلاع مجلس قرائت می‌شود.
(بشرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
گزارش کمیسیون شماره ۸ در خصوص لایحه شماره ۸۱۷۸-۱۳۴۴/۸/۲۶ دولت راجع به تمدید مدت خدمت کارشناسان آمریکائی وزارت راه که ضمن مرقومه شماره ۶۱۷/۳۶۳۰ ل ق- ۱۳۴۵/۳/۲ از آن مجلس محترم به مجلس سنا ارسال شده بود در جلسه روز شنبه ۱۹ آذر ماه ۱۳۴۵ مطرح و مورد شور واقع و بتصویب مجلس سنا رسید. اینک لایحه قانون مزبور که اصلاح شده به پیوست ارسال می‌شود.
رئیس مجلس سنا- مهندس شریف امامی
رئیس -بکمیسیونهای مربوط ارجاع می‌شود.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
گزارش کمیسیون شماره ۴ در خصوص لایحه شماره ۸۰۸۴-۱۳۴۵/۸/۲۱ دولت راجع بمالیات سال ۱۳۴۵ پیشه وران که ضمن مرقومه شماره ۹۲۹/۴۹۵۲۱ ل ق- ۱۳۴۵/۹/۲ از آن مجلس محترم به مجلس سنا ارسال شده بود در جلسه روز شنبه ۱۹ آذرماه ۱۳۴۵ مطرح و مورد شور واقع و بتصویب مجلس سنا رسید. اینک لایحه قانون مزبور که در بند ۳ ماده واحده آن مختصر اصلاحی بعمل آمده به پیوست ارسال می‌شود.
رئیس مجلس سنا- مهندس شریف امامی
رئیس- اصلاحات مجلس سنا بکمیسیون دارائی ارجاع می‌شود.
۷- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه بعد- ختم جلسه.
رئیس- دستور جلسه آینده قرائت می‌شود.
(بشرح زیر قرائت شد)
دستور جلسه ۳۱۳
روز یکشنبه ۱۳۴۵/۹/۲۷
۱- گزارش کمیسیون راجع بلایحه افتتاح حساب
جهت کارکنان شاغل و بازنشستگان و مستمری بگیران وزارتخانه‌ها. شماره چاپ ۲۰۵۴
۲- گزارش کمیسیون راجع به اصلاح ماده دوم قانون اصلاح قانون انحصار دخانیات. شماره چاپ ۲۰۵۵
۳- گزارش کمیسیون راجع به واگذاری ششدانگ یکباب عمارت و باغچه به جمعیت حمایت آسیب دیدگان از سوختگی. شماره چاپ ۲۰۵۶
رئیس- با اجازه خانمها و آقایان جلسه امروز را ختم می‌کنیم جلسه آینده ساعت ۹/۵ صبح روز یکشنبه خواهد بود.
(ساعت ۱۱ صبح جلسه ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- مهندس عبدالله ریاضی