مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۱ مهر ۱۲۸۶ نشست ۱۷۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه و متمم آن |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۱ مهر ۱۲۸۶ نشست ۱۷۲
مذاکرات روز یکشنبه ۵ رمضان ۱۳۲۵ دارالشورای ملی
خلاصه مذاکرات روز شنبه را آقا میرزا طاهر قرائت کردند.
رئیس- کارهای جناب محتشم السلطنه تمام شده و چیزی ناقص ندارند جناب وزیر امور خارجه کارهای ایشان را تمام کرده‌اند و باید بروند.
آقا میرزا ابوالحسن خان- از جناب وزیر خارجه بعضی سئوالات داشتم.
رئیس- باشد برای فردا
و دراین موقع جنابان وزیر امور خارجه و محتشم السلطنه رفتند و رئیس شرحی در خصوص وکلایی که در سر ساعت مقرره حاضر نمی‌شوند تقریر نمودند که:
- اگر در حقیقت وکالت را قبول کردید باید در این اطاق بتکلیف وکالت رفتار نمائید جهت چیست که جمعی از محترمین در ساعت چهار حاضر می‌شوند و در اینجا معطل می مانند دیگران حاضر نمی‌شوند و در باب آن دو ماده از نظامنامه وزارت داخله چون نظام نامه در پیش کاتب بود دیشب اقایان آمده بودند نتیجه حاصل نگردید و فردا قرار است جناب محتشم السلطنه با حضور جناب وزیر داخله و وزیر امور خارجه صبحت نمایند و آقایان وکلای آذربایجان هم باشند تا در این خصوص گفتگو نماینده دیروز چون از بابت مالیات مذاکره به میان آمد مخصوصا از فارس و تبریز قرار شد که وزیر داخله و وزیر مالیه حضور بهم برسانند اکنون آمده‌اند.
حسن علیخان- حکام مسئول وزیر داخله هستند یا مسئول وزیر مالیه اگر مسئول هستند دیگر چرا رجوع به مجلس می‌کنند پس وزراء برای چه هستند آنها باید این کارها را مراتب نمایند و نگذارند مالیات سوخت شود.
وزیر مالیه- بنده بیست روز است که وزیر مالیه شده‌ام نه حاکم را بنده معین کرده و نه مالیات را به آنها واگذار نموده‌ام بنده آنچه که لازمه جد و جهد بوده بعمل آورده و میاورم حالا اگر مالیات یک جایی لاوصول مانده مثل فارس یا جای دیگر این مسئولیت را بنده بعهده نمی‌گیریم این جواب تلگرافی است که نظام السلطنه داده‌اند بخوانند به بینند که من سعی دارم یا نه
قرائت شد قریب به این مضمون:
- خدمت وزیر مالیه تلگراف جناب عالی رسید چیزی که بعد از سی سال افزوده بر مباشری بنده شده بی اعتباری عمل بنده است تا حال دو دفعه راپورت شده معلوم است قبول نمی‌فرمایید اگر زمان قوام‌الدوله مرحوم بود کسی چنین حرفی را نسبت بمن می‌داد دندانهایش را می‌شکستند ولی صریحا عرض می‌کنم اگر نصف مالیات و تفاوت عمل فارس امسال وصول بشود شق‌القمر است و جنگ اول به از صلح آخر است بنده بهمه چیز حاضرم غیر از خیانت امسال با این انقلابات چگونه دویست و هشتاد هزار تومان وصول شده لازم است تا هر روزی که در شیراز هستم قولم سند بوده باشد.
وکیل الرعایا- یک چیزیست که کار ایران را متزلزل داشته آن چیز در خیال صدراعظم بودن است ولی آن وقت که ما گفتیم شماها قابل رئیس الوزاریی نیستید شما در جزو آنها بوده‌اید.
رئیس- این خیال در سر همه باید باشد این عیب نیست.
آقا شیخ حسین- در تلگراف نوشته است که در ۲۲ شهر شعبان به بنده مخابره نمودند قبول دارم باید فهمید که از آن به پیش باکی بوده است و تکلیف چیست.
رئیس- منهم همین را می‌گویم که فردا ارباب حقوق خواهند آمد از مجلس می‌خواهند تکلیف مالیات معلوم نیست.
آقا میرزا ابوالحسن خان- این تلگراف نظام السلطنه را وزیر مالیه آورده به مجلس ارائه می‌دهد حالا بدانیم که این تقصیر از نظام السلطنه است یا از انقلابات ولایت وزیر داخله وزیر مالیه مسئول مجلس و هم مسئول شاهست باید از عهده برآید حالا باید دانست که وزیر مالیه داخله بجهت وصول مالیات چه فکری کرده‌اند.
وزیر مالیه- عقیده بنده این است که مالیات را نظام السلطنه بپردازد چون شخص صحیح القولی است همینکه قبول کرد از عهده پرداختن هم بر می‌آید.
اقا میرزا ابوالحسن خان- پس اظهار این تلگراف برای چه بود.
وزیر مالیه- این تلگرافی است که کرده‌اند حالا میگوییم چون بعهده گرفته است وصول می‌شود.
حسن علی خان- اینکه وزیر مالیه او را قبول کرده می‌گوید وصول می‌شود دیگر جای حرف نیست.
وزیر مالیه- بنده قبول نکردم می‌گویم چون جناب نظام السلطنه قبول کرده وصول می‌نماید.
لسان الحکما- چون اداره مالیه در سایر ولایات همان شعبات وزارت داخله است پس آن هم مسئول است ولی بی حضور وزیر داخله صحبت کردن فایده ندارد.
حسنعلی خان- این صحبت لسان الحکما خیلی مهم است و این که جناب وزیر مالیه می‌فرمایند اعتقادم این است بدرد نمی‌خورد و نباید قبول کرد.
آقا میرزا محمود خوانساری- اول سال جناب ناصرالملک آمدند اینجا مجلس کرده و بعد از مذاکرات زیاد قرار شد که امساله حکام ضامن مالیات باشند و بهمین قسم مقرر گردید حالا هر کدام که می‌خواهند طفره بروند قصد حیف و میل دارند.
حاج معین التجار- اینها صحبتهای رسمی است و نتیجه گرفته نمی‌شود اگر حکام نتواند وصول کنند چه باید کرد بر عهده وزیر داخله و وزیر مالیه است که کاری بکنند اسباب وصول مالیه بشود.
حاج امام جمعه- از این تلگراف نظام السلطنه چنین مفهوم می‌شود که ایشان وصول مالیات را تقبل می‌کنند اگر قبول نکرد مسئله دیگری است ولی اگر نیست به این طور صحبت علنی در این مجلس کردن دستورالعمل بسایر حکام دادن است و حکام مسئول مالیات می‌باشند از اول بهمین نحو قبول کردند و رفتند.
وکیل التجار- اول سال که حکام رفته ترتیباتی قرار دادند و حکام مسئول مالیات شده رفتند دیگر این صحبتها ابدا نباید بشود اگر وزیر مالیه قصوری در کار بفرمایند همراهی بشود و همچنین حکام اگر قصوری داشته باشند باید بوزیر داخله و وزیر مالیه رجوع کنند والا وزارت مالیه و حکام مسئول مالیات بوده و می‌باشد.
آقا میرزا فضلعلی آقا- اول معنی وزیر را باید دانست و ثانیا معنی مسئولیت را وزیر مصدر شغلی بودن و مسئولیت یعنی از عهده آن کار بر آمدن و اینکه دیناری لاوصول بماند از عهده برآید.
رئیس- بنده هم بهمین جهت بود اخطار کردم ولی از اعتقاد سابق هم نگذاشتم باید بدانم که امسال حکام مالیات بما می‌دهند یا خیر شما حالا شش کرور کسری دارید که نهصد هزار تومان آن در محل باقی است و از آن هم اگر هزار تومان را حالا بگیرند اگر چه بنده می‌گویم به شکنجه هم باشد می‌گیرم بلکه بفروختن خانه و اثاث‌البیت می‌گیرم ولی امروز پول می‌خواهیم اینها پول نمی‌شود از اینکه وزیر مالیه مسئول است یا آنکه فردا وزیر مالیه تغییر می‌کند اینها مالیات نخواهد بود.
آقا میرزا ابوالحسن خان- وزیر مالیه و وزیر داخله را مجلس خواست حال وزیر مالیه خودشان نیامده‌اند بر حسب اخطار جناب رئیس آمده‌اند و البته حکام هم مسئول مالیات هستند ولی ما میگوییم که اگر وزیر مالیه به این حکومتها اطمینان دارند که مالیات وصول می‌شود بسیار خوب والا اگر عقیده دیگر دارند کسی مانع نخواهد بود مقصود ایشان این است که باید اطمینان حاصل نمایند بر فرض وزیر مالیه را تغییر دادیم فایده خواهد بخشید؟
رئیس- ما از امروز پول می‌خواهیم می‌بینید بچه زحمت و تعلق از مردم پول می‌گیریم که بلکه حقوق بیوه زنها و بیچاره‌ها داده شود حالا باید از حکام پول خواست.
آقا سید حسن تقی زاده- این که گفته می‌شود که وزیر مسئول را اگر بچسبیم برای ما پول نمی‌شود این ترتیب را آن کسی که گذاشته است بسیار خوب است ولی ما از راه آن داخل نمی‌شویم در قانون اساسی نوشته شد که وزرا در امور مملکتی مسئول هستند و مالیات امور عامه مملکتی است بلی اگر وزیر مالیه بحکام اطمینان دارند کافی است والا اگر سلب اطمینان از حکام گردند باید آنها عزل شوند و این گونه مطالب اولا در مجلس وزرا باید گفتگو شود و جواب مجلس را حاضر نمایند یا باید وزیر مالیه مجلس را بدلائل متقاعد نماید که مالیات وصول نمی‌شود و یا باید از عهده برآید و این ترتیبات که قرار داده شده است خیلی سهل و ساده است اگر عمل شود.
احسن الدوله- بنده هر چه تصور می‌کنم در اهالی ایران این قدر تغییری پیدا نشده که حکام یکجا برات ارباب حقوق را می‌گرفتند و یک جا هم چوب و فلک داشته حال همینقدر که مختصری تغییر داده شده و یاس حاصل کرده‌اند این طور گفتگوها می‌نمایند کیست از رعایای مملکت یاغی شده مالیات نمی‌دهد این حکام باید از عهده مالیات برآیند و این حرفها را کنار بگذارند.
رئیس- تلکیف مالیات ولایات معلوم نشد که باید مجلس در آن خصوص مداخله نماید یا آنکه مثل سابق با وزیر داخله و وزیر مالیه است.
آقا میرزا فضلعلی آقا- به اعتقاد بنده با وزیر مالیه است و باید کمال جهد را داشته باشد در وصول.
وزیر مالیه- بنده کمال جد و جهد را دارم و هر جا هم دیدم نقصی دارد به مجلس می‌گویم.
رئیس- دیگر به مجلس نمی‌شود اظهارات نمائید مسئول خودتان هستید و از حکام بخواهید.
آقا میرزا ابوالحسن خان- اگر وزیر مالیه و وزیر داخله از حکام ناراضی هستند و بوجود آنها مالیات در محل سوخت می‌کند تغییر بدهند اگر بخواهند از مجلس هم ما معاونت و کمک می‌کنیم ولی مادامی که نخواسته‌اند کاری نداریم مگر اینکه از خارج بشنویم که فلان حاکم خلاف کرده آنوقت از ایشان بخواهیم و اخطار کنیم زیاده از این حقی نداریم.
رئیس- میگویند که مسئول وزیر است.
وزیر مالیه- بنده عقیده ندارم که اصل مالیات جایی سوخت کند گفتگو در فروع است که فلان جا میگویند اینقدر تفاوت نباید بدهیم به مجلس عارض می‌شوند و مجلس هم چیزی به من می‌نویسد من که نمی دانم رد کنم از این فروع مماطله و سوختی هست.
حاج سید عبدالحسین شهشهانی- اینطور که وضع تغییر کرده است هر وزیری که مشغول وزارت می‌شود قبل از وقت ترتیب دستورالعمل کار خود را دانسته آنوقت باید قبول آن وزارت و مسئولیت آنرا نماید نه اینکه نفهمیده و علی‌العمیا و معلوم است تا ندانند قبول نمی‌نمایند پس در این صورت مسئولیت بعهده خودشانست از هر جهه و اما از بابت تفاوت از خراسان کاغذ رسیده و متظلم هستند که ما تفاوت عمل را می‌دهیم ولی علاوه می‌خواهند همین حکام که برای حکومت رفته‌اند قبول مالیات کرده‌اند.
آقا میرزا محمود خوانساری- ناصرالملک زمان رفتن حکام در اول سال ترتیبی داده و حکام مسئول مالیات شده‌اند حالا هم وزارت مالیه بهمان ترتیب رفتار نمایند هیچ سکته در عمل مالیات رخ نخواهد داد.
وکیل التجار- گمان نمی‌کنم در ایران کسی باشد که مالیات ندهد حکام بعضی ا وقات بعضی اظهارات می‌نمایند اینها بهانه است باید ازعهده مالیات برآمده بدهند.
حسنعلی خان- اینکه جناب وزیر مالیه میگویند که فرمانفرما تلگراف کرده خود را مسئول نمی داند آن وقتی که از اینجا به ماموریت حکومت می‌رفتند تقبل کرده بودند حالا باید وزیر مالیه اگر می داند مالیات در زمین می‌ماند عزل حکومت را بخواهد.
رئیس- نتیجه مجلس این شد که همانطور وزیر مسئول مجلس است و حکام هم مسئول مالیات در پیش وزیر مالیه.
فتح الله خان- در باب تفاوت عمل آن وقت بنا بود که آنچه به کیسه حکام می‌رفت بگیرند
گفته شد که این طور نبود
آقا سید مهدی- وزرا که قبول این شغل را کردند مسئولند اگر نمی‌توانند از عهده برآیند استعفا بدهند و مالیات را مجلس از حکام بخواهد.
آقا میرزا ابوالحسن خان- مجلس چگونه مالیات را از حکام بخواهد.
وزیر مالیه- وقتی که بنده دستورالعمل دادند و معلوم شد من حاضرم که همان طور رفتار نمایم.
رئیس- در کمیسیون مالیه کتابچه دستورالعمل تمام شد و به شما می‌دهند پس ترتیب این شد که شما مسئول هستید و حکام مسئول شما مالیات را شما وصول نمائید و از بابت بنایا هم چه می‌کنید باید معلوم شود که تا کی وصول خواهدشد.
حاج امام جمعه- عقیده بنده اینست که مجلس یک تکلیف دارد دو تکلیف ندارد بعضی اوقات از تکلیف خود خارج می‌شود شما همین قدر باید قراری بگذارید که اگر کسی مالیات دیوان را ندهد جزای او چیست.
رئیس- صحیح است آن وقتی است که ترنیبی در کار باشد الان هشتصد هزار تومان پول دیوان در نزد مردم است معلوم نیست که چطور وصول می‌شود آنهایی که باید بدهند هر کدام تمول دارند یک اسکناس پنجاه تومانی می‌دهند آن صد هزار تومان باقی دیوان از میان می‌رود و اینها جواب اهل حقوق و سایر طلبکار‌ها نمی‌شود پول لازم است.
آقا میرزا ابوالحسن خان- جناب رئیس صحیح می‌فرمایند و بقایای مالیات برعهده مجلس است که از هیئت وزرا وصول آنرا بخواهند اگر وصول نکرده‌اند مجلس باید تقویت نماید.
وکیل الرعایا- مالیات پیش هیچکس نیست در صندوق حکام است باید از آنها گرفته شود اگر وزیر مالیه نتوانست ملت می‌گیرند.
حسنعلی خان- اداره گمرک مدتی استکه جزو وزارت مالیه است گمان می‌رود حواله به گمرک بدون تصویب وزیر مالیه نباشد شنیده می‌شود که این ایام از طرف اعلیحضرت حواله به گمرک شده آیا بدون تصویب وزیر مالیه است و شنیدم که چند طغرا فرمان مواجب به مهر مالیه و وزیر داخله رسیده است.
وزیر مالیه- خیر چند طغرا فرمان است که سپردم بیاورند به مجلس.
صدیق حضرت- در باب ثلث مواجب مرحوم مشیرالدوله شنیدم که بعضی فرامین صادر شده که بمهر وزیر مالیه و وزیر داخله رسیده است.
وزیر مالیه- خیر چنین نیست.
وکیل التجار- در باب عمل تذکره کرارا عرض کردم و وزیر امور خارجه هم عرضکردم هیچ اقدامی نشده است.
رئیس- در باب تذکره صورت خواسته شد و در کمیسیون مالیه است.
آقا سید حسن تقی زاده- خیر صورت خواسته نشده ولی مجملا صورتی موجود است.
آقا میرزا ابوالحسن خان- دو فقره مطلب باید از وزیر مالیه و وزیر داخله اظهار شود یکی تذکره که سئوال شد یکی در باب مامور که از فرانسه خواستند ببینیم بچه شروط و دیگر در باب معاهده بسفارت انگلیس چه نوشته اگر ننوشتند برای چه ننوشته‌اند؟
آقا میرزا محمود خوانساری- آنروز که آمدند معرفی شدند قبول مسئولیت کرده باید از آنچه که برات و حواله می‌شود باطلاع وزارت مالیه باشد آیا ببینیم اینها اطلاع وزارت مالیه هست یا نه؟
آقا شیخ حسین- در بقایای نزد حکام صحبت شد خوبست امروز یک نتیجه از این مجلس گرفته شود اولا در خصوص بقایای حکام عقیده بنده اینست که یک قانونی برای این قرار داده شود و ثاتیا در باب ثلث عقیده بنده اینست که در این خصوص هم قرازی گذاشته شود که ثلث را یکی بدهند.
ادیب التجار- اینطور که آقا میرزا محمود فرمودند که ابدا حواله مالیات بدون تصویب انجمن مالیه داده نشود و حال آنکه قریب صد هزار تومان اتابک برای ظل السلطان به اصفهان حواله داده است و نیرالدوله هم برات آنها را حواله نموده می‌گیرند.
رئیس- باید آنها توقیف شوند تمام این زحمات کمیسیون مالیه برای اینست که بعضی ترتیبات سابقه معمول نشود.
اسدالله میرزا- هر وزیری که می‌آید مجلس باید ذهن وزیر را از آنچه از وی سئوال می‌شود مسبوق نمایند و انسان هم که لوح محفوظ نیست اینها که گفته شد ناچار فراموش خواهد کرد خوبست بعدها مطلب معین شده سئوال شود و سئوالات متفرقه ننمایند.
ادیب التجار- ممکن است که وزیر مالیه تلگراف کند که نیرالدوله اینها را ندهد.
وزیر مالیه- شما این صورت را بدهید به بنده تا به نیرالدوله تلگراف کنم.
آقا شیخ حسین- همانست که عرض کردم همان اشخاصی که با هم ساختند و سالها مال ملت را خوردند حالا هم مشغول خوردن هستند.
رئیس- باید نیرالدوله تلگراف کرد که فعلا ندهند تا معلوم بشود که بتصویب کمیسیون مالیه هست یا نه چرا باید بیجهت اینگونه حوالجات داده شود تا از کمیسیون خارج نشده
(در این اثناء وزیر داخله یا مشیر الدوله که بوزارت عدلیه منتخب شده بودند وارد شدند.)
وزیر داخله- جناب مشیرالدوله است بجهه معرفی آمده‌اند که به وزارت عدلیه انتخاب شده‌اند همه تبریک گفتند.
رئیس- در حقیقت انتخاب صحیحی شده است.
محقق الدوله- باید من بعد از وزارت عدلیه اطمینان حاصل کرد.
وکیل التجار- کلیه باید از حکام مؤاخذه شود که چرا بدون حواله وزیر مالیه چیزی را قبول کرده است و حال آنکه بهیچوجه نباید حواله را قبول نماید ولو از هر مجری باشد.
آقا سید محمد جعفر- این حواله که می‌دهند باید معلوم شود که حواله دهنده کیست و مجازاتی هم برای حاکم معین شود که چرا بدون تصمیب حواله را قبول می‌کند.
صدیق حضرت- خواستم سئوالی کنم در این موقع که جناب وزیر عدلیه را به مجلس معرفی کردید وزیر علوم که یکی از وزارتخانهای بزرگ است چرا معین نمی‌شود.
رئیس- مخبرالسلطنه معین شد.
وزیر عدلیه- پیشرفت کار عدلیه باینست که مسئولیت در کار باشد و مسئولیت هم به این است که حقوق اجزا معین شود و تعیین باینست که باید حقوق هر کس معلوم باشد تا از آنشخص مؤاخذه شود و دیگر قانون عدلیه است که باید داده شود و عدلیه بسته به چیز است
- (اول) قوانین
- (دوم) حقوق
- (سیم) کارخانه آدم سازی برای عدلیه و تحصیل علم حقوق
ولی این مطلب بزودی دست نمی‌دهد و تا پنج شش سال دیگر طول دارد اما پروگرام عدلیه همانست که در قوانین اساسی نوشته شده است باید در موقع اجری گذاشته شود و دیگر اینکه ملاحظه و توسط نباید باشد.
رئیس- شما نباید ملاحظه و توسط قبول کنید از شاه و گدا به قانون احضار کنید هرگاه حاضر نشدند قوه مقننه او را اجرا می‌دارد.
وزیر عدلیه- من که پیغمبر نیستم معصوم هم نیستم باید تقویت شود تا کار پیش برود.
رئیس- اولین وزارتخانه وزارت عدلیه است و از هر کجا صدا بلند شود می گویند رجوع بعدلیه کنند شما باید در کار خودتان محکم باشید و در باب حقوق هم بنویسید بدهید ترتیب آن داده شود.
آقا سید حسن تقی زاده- در خصوص نواقصی که مجلس دارد عقیده بنده همیشه این بوده که مجلس کار عدلیه را می‌کرده است و می‌گفتند وزارت عدلیه نداریم و یا وزیر کامل نداریم پس حالا عرض می‌کنم که ایشان مسئولیت را قبول کرده و معاهده نمایند هر وقت کار صحیح نکردند فورا استعفا بدهند و همچنین ما هم معاهده کرده دیگر نگوییم که عدلیه نداریم و تمام امورات ایشان را فراهم می‌آوریم.
حاج سید عبدالحسین شهشهانی- اینها بسبب این بوده که تا حال وزارت عدلیه صحیح نداشتیم ولی اگر شغل ایشان قانون‌دانی باشد البته منظم خواهد شد.
وزیر عدلیه- بدون رو دربایستی عرض می‌کنم بمحض نشستن بنده در آنجا عدلیه صحیح نمی‌شود عدلیه اسباب می‌خواهد در سایر ممالک همه بعدلیه آنجا نگاه می‌نمایند مقصود اگر تمام لوازمات کار فراهم نباشد بنده استعفا می‌دهم.
آقا میرزا محمود خوانساری- در خصوص حقوق عدلیه در زمان وزیر عدلیه سابق صورت داده و حواله کرمان شده حالا هم اگر ناقص است همان را ملاحظه نموده اصلاح نمایند.
دبیر رسائل- اینکه آقا میرزا محمود گفتند در باب مستخدمین اجزاء دیوانخانه بود حقوق و اجزا عدلیه نیامده قرائت نشده.
حسنعلی خان- اول باید معنی مسئولیت معلوم و به آن رفتار شود تا بزرگترین وزارت خانه در هر ممالک عدلیه است از اینکه جمعی از ظلام و جابرین به مردم ظلم می‌کردند تا اینکه این اساس مقرر شد حالا که جناب وزیر عدلیه از اشخاص بزرگ کافی عالم است انشاءالله درست مسئولیت را در گردن گرفته و صحیح خواهد شد مسئله دیگر در باب حکومت آذربایجان حالا که جناب وزیر داخله حاضر هستند آیا باید ببینیم چه می‌فرمایند؟
حاج امام جمعه- در باب حکومت صحبت شد؟
رئیس- چرا پریروز در این خصوص مذاکره شد.
آقا میرزا فضلعلی آقا- در مجلس عمل تسعیر و تفاوت عمل گذشت و تیولات موقوف شد و این تسعیرات و تیولات املاک حضرت رضا (ع) همین طور باقیست و باید این مسئله رسیدگی شود.
رئیس- این فقره متعلق باوقاف است باید از وزیر علوم و اوقاف خواست حالا که معین شد از ایشان خواسته می‌شود.
حاج سید عبدالحسین شهشهانی- الان از همدان تلگراف رسیده بود که در اطراف آن بیک درجه اغتشاش است.
آقا سید حسن- این وزرا عظام که کارها بایشان راجع است اگر اشتباهی بشود باید از ایشان توضیح خواست الان چهل روز است در خصوص دباغی کاشان سئوال شد جوابی داده نشده است.
وزیر مالیه- مالیات دباغی غیر از مالیات قصابی و سایر چیزها است دباغ خانها باید مالیات بدهند.
آقا سید مهدی- دیروز که وزیر داخله را خواستید بیاید جهت این بود که تغییر و تبدیلی در حکام در این موقع که حال مالیات این طور است صحیح نیست وانگهی در خصوص حاکم گیلان صحبت شد که عزل شد سبب عزل او معلوم شود.
آقا میرزا فضلعلی آقا- اینجا دیروز در خصوص وزیر اکرم لایحه خوانده شد معلوم نیست که اینان عزل بوده باشند.
وزیر داخله- بلی عزل شد.
آقا میرزا فضلعلی آقا- جهت چه؟
وزیر داخله- بجهت اینکه رشت منظم نبود.
حسنعلی خان- در چند دقیقه قبل حضور وکلا عرض کردم معنی مسئولیت اینست که بهر وزیری استقلال تامه داده شد دیگر مداخله در کار ایشان نشود و وزیر داخله مادامی که استعفا نداده و سلب اطمینان مجلس از ایشان نشده در وزارت خودشان همه نوع اقدامات باید بکنند منتهی دلیل او را باید بفرمایند.
(مجلس ختم شد)