مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۱ اسفند ۱۳۰۵ نشست ۷۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری ششم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری ششم |
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره۶
جلسه: ۷۴
صورت مشروح مجلس لیله یکشنبه ۲۱ اسفند ماه ۱۳۰۵ مطابق ۹ رمضان ۱۳۴۵
فهرست مندرجات:
۱- سؤال آقای یاسایی از آقای وزیر مالیه راجع به خبری که بی‌سیم برلن نسبت به تحدید تریاک ایران اشاعه داده است و جواب آقای وزیر
۲- بقیه مذاکرات نسبت به خبر کمیسیون معارف راجع به لایحه تعلیمات عمومی (از ماده ۱- ماده ۵)
۳- بقیه مذاکرات نسبت به خبر کمیسیون بودجه راجع به عیدی مستخدمین جزء و تصویب خبر مزبور
۴- قانون اجازه پرداخت عیدی مستخدمین جزء از محل صرفه‌جویی بودجه پرسنلی وزارتخانه‌ها
(مجلس سه ساعت از شب گذشته بریاست آقای پیرنیا تشکیل گردید)
(صورت مجلس لیله پنجشنبه هیجدهم اسفند ماه ر اآقای آقا سید ابراهیم ضیاء قرائت نمودند)
رئیس- صورت مجلس اعتراضی دارد یاخیر ؟(گفتند خیر)
رئیس- صورت مجلس تصویب شد ... آقای یاسائی
یاسائی – بنده می‌خواستم راجع بترتیبی که اخیرا واقع شده است سؤالی از آقای وزیر مالیه بکنم که از خارج شنیدم ودر بی سیم برلن هم بوده است که مجمع اتفاق ملل تصویب کرده است که درایران زراعت تریاک منع شود. این خبر فوق العاده در بنده اثرکرد ونتوانستم تحمل بکنم. خواستم سؤال بکنم که آیا دولت چنین اطلاعی را دارد واین خبری که رسیده است صحت دارد یاخیر؟ و نظریه راجع بایران داشته‌اند یاخیر؟ و نماینده ایران تاکنون بمجمع رسیده یانه؟
وزیرمالیه – قبل از افتتاح مجلس هم نماینده محترم اظهار کردند که همچو خبری رسیده است. آن خبر را بنده ندیدم از نمایندگان دولت هم تا امروز عصری همچو تلگرافی نرسیده است وتعجبی هم ندارد زیرا دو روز بیشتر نیست که مذاکرات شروع شده ودر دوروز اول مطلب بهیچوجه بمقام تثبیت نمی‌رسد. چیزی که انتشار پیدا کرده است ندیده‌ام ونمیدانم چیست ؟، ولی چیزی که بنظر بنده می‌رسد خبر منطقی واصولی آن این است که خبر هرچه باشد البته نسبت بقضایای داخلی یک مملکت هیچوقت در جامعه ملل یک تصمیمی اتخاذ نمی‌کنند (نمایندگان صحیح است) اگر یک تصمیماتی اتخاذ می‌کنند ممکن است در قضایای بین المللی وتجارتی باشد ولی در یکقسمت زراعت آنهم درداخله یک مملکتی این از آن قضایائی است که بدون رضای طرف وشرکت آن هیچگونه تصمیمی نمی‌شود اتخاذ کرد ودرهرصورت مؤثر واقع نمی‌شود وچنانچه درموقعیکه آقای بامداد ازبنده سؤال کرده بودند بعرض رساندم حالا هم بعرض اقایان میرسانم که دردستورالعمل کتبی وصریحی که بنمایندگان ایران دادیم درآن قیدشده است که هیچ نوع تعهدی وقولی ازطرف دولت ایران بدون اینکه صورت قانونی پیدا کند وازتصویب مجلس برسد انجام پذیر نیست واطلاع دارم که نماینده ما هم مطابق آن دستور رفتار کرده وخواهد کرد
رئیس- اصلاحاتی که راجع بماده اول لایحه تعلیمات عمومی شده بود قرائت نشده است، قرائت می‌شود ورأی می‌گیریم. پیشنهاد آقای بیات ویکعده دیگر: (بشرح ذیل خوانده شد)
اصلاح ماده اول را بشرح ذیل پیشنهاد می‌نماید:
ماده اول – بدولت اجازه داده می‌شود که در هذه السنه ۱۳۰۵ مبالغی راکه بترتیب ذیل ذکر می‌شود علاوه بربودجه سابق وزارت معارف برای تشکیل مدارس ابتدائی برای خواندن ونوشتن زبان فارسی وحساب بتناسب مالیات شهرها ودهات وقصبات وایلات در آن نقاط بمصرف برساند
ضیاء – بامضای آقای بیات و۵۴ نفردیگر
رئیس- آقای بیات
مرتضی قلیخان بیات – درجلسه قبل بنده نظریات خودم را راجع باین ماده عرض کردم حالا هم پیشنهادی ازطرف آقایان نمایندگان محترم یاد شده وباید بطور اختصار توضیح داده شود. لهذا آن قسمتی راکه آقای وزیرمعارف درجلسه قبل درجواب آن پیشنهاد سابق بنده اظهارفرمودند لازم است ان یکی دوقسمترا جوابش راعرض کنم: یکی اینکه اظهار فرمودند که اگر بخواهیم ایم وجه رااختصاص بدهات بدهیم این لایحه عملی نیست وبموقع اجرا وعمل گذارده نمی‌شود. اینجا بنده می‌خواستم خاطرشانرا متذکر بکنم که اساسا مالیاتهائی که وضع می‌شود بردوقسم است یکی مالیاتهای مملکتی است که ازبرای کلیه مملکت است که درجزء بودجه کل مملکت می اید یکی دیگر مالیاتهائی است که برای مصارف معینی وضع می‌شود. این تبصره واین مالیاتی که وضع شده ازآن مالیاتهائی است که برای مصرف معینی وضع شد ه است وازطرف دولت هم این مالیات پیشنهادشده بود. اگرخاطر آقایان متوجه باشد این پیشنهاد رابنده بطورتبصره درمجلس پنجم پیشنهاد رکدم درمجلس هم که تصویب شد مخصوصا ازبرای تحصیلات ابتدائی دهات تصویب کردند. حتی نظر بنده ک هپیشنهاد کردم دران موقع باندازه محدود بقسمت دهات بود که نوشتیم عایدات هردهی باید صرف معارفهمان ده بشود ونظرمان این بود ک هبمصرف خودش رسد نه جزء بودجه مملکتی بیاید وبطورعموم بمصرف کلیه مملکت برسد. ازین نقطه نظر چون نظر قانون گذار ونظرمجلس این بوده است که بایستی بمصرف تعلیمات ابتدائی دهات برسد بعقیده بنده باید آن نظر را تعقیب کنیم وباید بهمان مصرف برسد، اما آن قسمتی راکه فرمودند که اگر بخواهیم برای دهات معین کنیم معلم نداریم وعملی نیست آنرا هم بعقیده بنده اگر اهتمام بفرمائید بطور ممکن است قسمت معلم راتهیه کرد وتوسعه داد برای اینکه ما ازین تحصیلات نظرمان خواندن ونوشتن زبان فارسی وچهار عمل اصلی حساب است وبیشتر ازین نظری نداریم واین نظری است که در تمام دنیا شاید معمول باشد ازین نقطه نظر معلم برای این اندازه تحصیل بعقیده بنده خیلی زود می‌توان تربیت کرد. بر فرض هم که موجود نباشد ممکن است در هر ولایت ومحل یک نفر معلم از تهران بفرستند ویک عده ر بطور مسابقه حاضر بکنند ودر مدت یکسال ونیم یک تحصیلاتی که خوب از عهده انجام آنها برآیند بآنها تدریس بکنند و آنها را بشغل معلمی این قسمت وادارند این قسمت هم بعقیده بنده اشکال ندارد ازین نقطه نظر بنده معتقدم همانطوریکه نظر مجلس بوده این پول بمصرف تحصیلات ابتدائی دهات وقراء برسد. ودر جلسه قبل آقای وزیر معارف فرمودند یک قسمت هم شهرها وجنگلها وآبدنکها مالیات می‌دهند مال آنها را چطور می‌شود متخص بدهات کرد؟ اولا در شهرها اگر توجه بفرمایند الان سالی هشتصد نهصد هزارتومان از بودجه کل مملکتی مختص بشهر هاست این دویست سیصد چهار صد هزار تومانی که از دهات گرفته می‌شود برفرض هم که سالی سی چهل هزارتومان آن را شهرها می‌دهند اگر بمصرف دهات برسد چه می‌شود؟ حالا ازین نظر هم که بگذریم بنده برای اینکه موافقت کرده باشم با پیشنهاد وزارت معارف درین پیشنهادی که تهیه شده نوشتیم بتناسب شهر ودهات که اگر درشهر هم یک قسمت مالیات می‌دهند آن قسمت بتناسب مالیاتی که از آن محل گرفته می‌شود مربوط بهمان شهر باشد وآن قسمتی که مربوط بدهات است مختص بدهات باشد ودر قسمت وجوهش هم که بنده مخالفت داشتم چون در ماده دو یک اصلاحی شده که نظریه بنده راتأمین می‌کند مطابق همان تقسیمی که دولت پیشنهاد کرده بنده هم موافقت کردم
وزیر معارف – بنده با این پیشنهاد آقایان در صورتی که یک اصلاحی بشود موافقم وآن اصلاح راهم عرض خواهم کرد ولی برای اینکه خاطر آقایان محترم را متوجه کنم ون میل دارند تعلیمات عمومی بدهات اختصاص بیاید یک اطلاعاتی رادرین باب عرض می‌کنم که در نتیجه تصدیق بکنند که اگر بخواهند این فکر کاملا عملی بشود یک مبلغ خیلی هنگفتی که شاید امروز کمتر بشود فرضش راهم کرد لازم خواهیم داشت. یک صورتی از کلیه دهات ایران بنده بدست آورده‌ام. اگر چه این صورت از حیثی جامع نیست برای آنکه اسامی دهات خالصه رااصلا ندارد واین صد نیم هم متأسفانه شامل عوائد خالصه نمی‌شود گیلان هم در این جا ذکر نشده است ولی رویهم رفته از عراق شروع می‌شود. وعراق هزار وپانصد ده –استراباد سیصد وبیست وپنج – آذربایجان ششهزار. بروجرد هزار فارس وبنادر سه هزار. قم ششصد گلپایگان صد ونود همدان هشتصد. اصفهان هزار وهفتصد. خمسه هزار وچهار صد. کاشان هشتصد. قزوین هزار وصد. خراسان شش هزار. خوزستان چهل وچهار. کردستان هشتصد این قسمتهای اربابی است خالصه نیست. کرمانشاهان هزار ودویست. کرمان پنجهزار وچهار صد. نهاوند صد دامغان صدو هشتاد. شاهرود سیصد. سمنان سیصد وچهار. تهران هزارو هفتصد. یزد سه هزار ودویست جمع این صورت چهل ودو هزار ودویست وهفتاد وسه می‌شود. البته یک مقدار دیگری هم هست ولی ما دست پائین راگرفتیم فرض می‌کنیم چهل هزار که مقطوع باشد ودیگردرش تردیدی نباشد.
اگر بنا باشد درهردهی یک کلاس بازبشود یک مدرسه یک کلاسه حداقل خرجی که بخواهید بگیرید. درصورتیکه سکنه آن ده اطفالش بخواهند استفاده بکنند از حیث مخارج اثاثیه. مخارج متفرقه. سوخت زمستان. کرایه خانه. یک معلم ویک مستخدم کمترازسی تومان نمی‌شود. چهل هزارده درماه هردهی سی تومان جمعا می‌شود یک میلیون ودویست هزارتومان غرض غرضم مخالفت بافکرنبود. بنده منتهی ارزویم این است والبته منتهی آرزوی هرایرانی است ولی مبنای هرعملی که برروی اصول ریاضی وحساب نباشد مثل نقش بر اب است. بنده مقصودم توجه خاطرآقایان است باینمسئله که باید فکر پول کرد تا ا ینکه ما موفق شویم این عملیات راد رسرتاسر مملکت انشاءالله برطبق مقصودبموقع عمل بگذرانیم وپیشرفت بدهیم ولی باوضعیت فعلی که ازتمام عوائد مملکت صدی چهارتخصیص بمعارف داده شده است (یعنی از بیست وپنج میلیون یک میلیون) ممکن نیست. حالا آمدیم این صد نیمی که می‌خواهیم تخصیص بدهیم شصت هزار تومان داریم برای امسال این را می‌خواهیم تخصیص بدهیم بچهل هزارده بهردهی پانزده قران می‌رسد. شصت هزارتومان اگریک کرور هم باشد چنانچه درسال ۱۳۰۹ خواهد بود فرض می‌کنیم همین امسال است یک کرور تومان راکه بچهل هزار ده تقسیم کنیم بهرده دوازده تومان ونیم می‌رسد، ماهی یکتومان مقصود من مخالفت نبود. پریشب هم که عرض کردم باپیشنهاد آقای بیات مخالفت نداشتم مقصودم این بود حالا که آقایان توجه باین موضوع دارند باید فکر صحیحی کرد. روزی ما موفق خواهیم شد که تعلیمات عمومی رادرسرتاسر مملکت اجراکنیم که بیست وپنج میلیون درسال بودجه برای این کارداشته باشیم یعنی بقدر تمام عوائد فعلی مملکت خرج معارف بشوداین است عرض بنده اینهم حسابش است. دودوتا چهارتا. حالا وارد می‌شویم بقسمت دیگریعنی پیشنهاد جمعی ازآقایان ان عبارتی که قید شده است (مدارس ابتدائی برای خواندن ونوشتن وحساب) بنده می‌خواهم نظر آقایان راجلب کنم بیک قانونی که دوره چهارم گذشت وآن این است که مجلس اختیار پروگرام را بشورای عالی معارف می‌دهد والبته وقتیکه بخواهیم بااین نظر تعمیم معارف بکنیم این یک امر مسلمی است که برای خواندن فارسی وحساب و نوشتن فارسی بیش از این باین زودی نخواهیم توانست معلم تهیه کنیم ولی اینجا اگربخواهند پرگرام رااختصاص بدهند بهمین مسئله این اولا ناقض آن قانون است وثانیا اگربخواهند دو ماده راجع باصول فلاحت اضافه کنند حق ندارند زیرا نوشته شد ه برای خواندن ونوشتن فارسی است بنابراین بنده موافقت می‌کنم وخواهش هم می‌کنم آقایان موافقت بکنند این جمله که عرض کردم حذف شود ومقصود آقایان هم امیدوارم عملی شودزیرا بیش از این ما فعلا نمی‌توانیم عمل کنیم واگر هم بخواهید یک مواد زیادی برای تحصیلات دهات وقرا وقصبات پیش بینی کنید اینقدر‌ها پول نیست ونمی‌توانیم معلم تهیه کنیم واز طرفی هم آن قانون نقض نشده و وظیفه شورای عالی معارف هم بجای خود باقی مانده است
رئیس- آقای فیروزآبادی هم ازامضاء کنندگان هستند؟
فیروز آبادی- خیربنده امضا نکرده‌ام
رئیس- آقای آقا سید یعقوب
آقا سید یعقوب- اولا یک موضوعی رامیخواستم خدمت آقای وزیر معارف عرض کنم وتصور یکنم خودشان هم تصدیق بکنند که آن چیزی که ملت ازدولت حق دارد بخواهد ودولت باید برای او فراهم کند. این است که مدارس ابتدائی سه کلاسه تهیه کند یعنی چه؟ یعنی تمام افراد مملکت رادارای معارف بکند معارف چیست؟ بعقیده بنده معارف (انروز هم عرض کردم) شما که رفتید باید کاری کنید که اساس معارف وتحصیلات طوری باشد که بعد ازاین حمله کردن بادارات دولتی ازبین برود اساس معار ف این است که ایرانیها فارسی را بدانند وبنویسند یعنی بفرمایش آقای مدرس حساب نان وگوشت رانگاه دارند ودیگر لازم نیست جبر ومقابله درمدرسه ابتدائی یاد بگیرند یا مسائل ما فوق رایادبگیرند آن تکلیف خودشان است. آن چیزی راکه ملت ازدولت می‌خواهد این است که انها راعالم وآشنا بزبان فارسی ونوشتن فارسی وحساب خانه شان بکند ولی بعد هم اگرخواست ادامه بدهد وبرود درمدارس متوسطه (همین جوریکه با آقای شیروانی درکمیسیون صحبت کردیم) باید مدارس متوسطه بخرج خودشان باشد آن چیزی راکه دولت باید تهیه بکند همان مدارس ابتدائی است ولی مدارس متوسطه لازم نیست که بنده ازدسترنج ولایات بیاورم واینجا سی تا مدرسه متوسطه تشکیل بدهند اما درتمام دهات وایالات ولایات یک مدرسه نباشد. همینطوری که ملاحظه میفرمائید کسانیکه می‌خواهند طب بخوانند ازسرمایه خودشان می‌روند طب می‌خوانند چون می‌خواهند بیک مقام عالی ترقی کنند ان چیزی که درگردن دولت است همان تعمیم معارف است واین فرمایشی که آقای تدین فرمودند وامروز آمدند حساب کردند که چهل هزار د ه داریم واینکارنخواهد شد عرض می‌کنم اولا خودشان اطلاع دارند که درمجلس دوره پنجم یک تبصره ازمجلس گذشت ودرواقع بحسب اصول دیانت وآخوندی که ماداریم این مسئله مثل وقف خاص است یعنی چه ؟یعنی این صدی نیم مختص است بمعارف ومدارس ابتدائی. وقف خاص یعنی یک محل خاصی مثل وجوه انحصاری که ماتصویب کردیم ومختص راه آهن شد. مجلس هم اینرا مختص باین دانسته است حالا شما که قوه مجریه هستید گیرکرده‌اید؟ گمان نمی‌کنم بتوانید گیرکنید. ما میگوئیم آقا این ماده دردوره پنجم گذشته است یعنی این پول که حاصل شده ازاین محل مختص باین مسئله است. شما اگردراینجا گیری دارید باین معنی که میگوئید دراجرای این ماده محتاج بیک مقدماتی هستید یک لوایحی بیاورید ما نمی‌توانیم اجازه بدهیم این پولی که راجع باین مصرف است درغیر این محل صرف شود این را هیچ مجلس نمی‌تواند رأی بدهد. چرا؟ برای اینکه دوره پنجم این رام ختص باین محل کرد. میفرمائید حالا که می‌خواهیم تقسیم کنیم چه اندازه وچه ترتیب است. بنده گمان می‌کنم آن ماده ششم که خودتان پیشنهاد کرده‌اید رفع این رابکند بواسطه اینکه شما درماده شش پیشنهاد کرده‌اید که مثلا اگریک پولی دریک دهی پیدا شد که نتوانستیم یک مدرسه تشکیل بدهیم چهارتا ده که بهم نزدیک است معین می‌کنیم ویک مدرسه تشکیل می‌دهیم اما مسئله شورای عالی معارف که فرمودند من نمیدانم چطورحالا شورای عالی معارف یک چیز غریبی واقع شده است. این همین شورای عالی معارف بود که ما گفتیم چه چیز است؟ اینکه کاری ندارد پس این مسئله که ما گفتیم مسئله خواندن ونوشتن وحساب کردن است دراین ماده پیشنهاد شده وپنجاه وسه نفر پیشنهاد کرده‌اند می‌فرمایند حتما شما یک کاری کنید که این حق ازشورای عالی معارف گرفته نشود. این حق ازشورای عالی معارف گرفته نشده. شورای عالی معارف میداند که ترتیب رأی دادن مجلس این طور بوده پروگرام راباین ترتیب می‌نویسد یعنی مجلس می‌گوید این دستورالعمل مدارس ابتدائی است دردهات وئباید باین ترتیب باشد واین یک راهنمائی واطلاع د ادن بآنها است نه این است که ما خواسته باشیم تکلیف شورای عالی معارف راازدستش بگیریم. می گوئیم آقای شورای عالی معارف این رادرنظر داشته باش وآن چیزهائی که درنظر شما است درانجا لازم نیست وبدانید که نظرمجلس دراین قانونی که الان این وزیر پیشنهاد کرده است این است ک هباید مدارس ابتدائی سه کلاسه باشد یعنی خواندن ونوشتن فارسی باشد واینهم گمان می‌کنم تقویت ازشما است ومحتاج نیست برود بشورای عالی معارف که درتحت یک پیچ وخم هائی بیندازد که در مقام عمل عقب بیفتد. این بود عقاید بنده که شرح دادم.
بهار (مخبر کمیسیون معارف) – بنده تصورنمیکنم هیچ اختلافی بین نظر مجلس ووزیر محترم معارف وپیشنهاد کنندگان محترم باشد زیرا همه دریک مسئله موافقند منتهی بیانات آقای وزیر معارف درجلسه گذشته خیلی صریح بود وداخل طرز عمل شدند واسباب سوء تفاهم ازبرای بعضی ازآقایان شد که منجر باین مذاکرات گردید درصورتیکه اگر بحقیقت امرمراجعه شود خاصه آقایانی که درامور اداری اطلاع دارند میدانند هرتأسیس جدیدی که وسعت دامنه داشته باشد وتشکیلات مفصلی لازم داشته باشد مربوط است بعمل وتدریج ولی نظر یکی است ومقصود ما بسط معارف است درتمام مملکت ازمحل معین ومالیات معین وبالاخره دیریازود هم بمقصود خواهیم رسید اما اینکه این پیشنهاد رابنده قبول نکردم. بعقیده بنده اصلاحی لازم دارد که آقای وزیرمعارف بطورخلاصه اظهارکردند وبنده هم حالا تکرار می‌کنم این پیشنهاد کاملا مطابق است باروح این لایحه وکمیسیون معارف هم کاملا با نظریات پیشنهاد کنندگان موافق است وبعقیده بنده اختلافی بین ماده پیشنهادی ازکمیسیون واین ماده وجود نداردمگردقسمت شرح پرگرامی که دراین پیشنهاد داده شده است همانطور که آقای وزیر معارف فرمودند تهیه پروگرام مدارس بموجب قانونی که ازمجلس گذشته است مختص بشورای عالی معارف است. آقای آقا سیدیعقوب فرمودند شورای عالی معارف کاری ندارد بعقیده بنده ایشان دراین جا تااندازه خواسته‌اند اظهار بی اطلاعی ازجریان کاربکنند. بنده عضو شورای عالی معارف هستم واتفاقا شورای عالی معارف دراین اوان اخیر بایک جدیت وپشت کاری مشغول انجام وظائف خودش است وبنده امیدوارهستم که قسمت مهم معایب معارف مملکت ما که نقص پروگرام باشو همه آقایان هم بااین قسمت موافقند شاید درسایه مجاهدت دولت بزودی اصلاح شود ونگرانی ازبرای نماینده محترم باقی نماند ودر عین حال باید تصدیق کرد که مجلس شرای ملی نبایددر مقابل قوانینی که خودش وضع کرده است مداخله اساسا درمواد قانون ما نبایستی داخل درجزئیات وریز دادن مسائل بشویم دریک ماده که شما وضع می‌کنید و ماده قانونی می‌شود اگر بخواهید جزئیات دروس مدارس ابتدائی رامعین کنید دچار اشکال خواهید شد یکی پیشنهاد خواهد کرد برای خواندن ونوشتن زبان فارسی وشرعیات دیگری بالاخره پیشنهاد خواهد کرد که کتبش هم کتب معین ومخصوصی باشد دیگری پیشنهاد خواهد کرد که باین دلیل باید در انجا فلاحت وزراعت هم تعلیم شود چون همیشه ریزدادن مسائل درقانون مصادف می‌شود باپیشنهادات ونظریات مختلفه وکار بعهده تعویق می‌افتد باین دلیل باید آقایان پیشنهاد کنند گان موافقت بفرمایند که این قسمت راازبین بردارند واینهم مسلم است که با این وجهی که بعقیده بنده خیلی کم ومختصراست ازاین حدی که درپیشنهاد ذکرشده است تجاوزنخواهد کرد والبته درپروگرام مدارس دهات وقصبات فرانسه وعربی وریاضی با سایر علوم درس داده نخواهد شد برای اینکه این مبلغ کفایت نخواهد کرد برای آن تعلیمات که آقایان ازین مسئله نگرانی دارند. یک قسمت دیگر که بایددراین پیشنهاد اضافه شود این است که وقتی می‌گویند (درشهرها ودهات وقصبات) بنویسند (بامراعات ماده شش همین قانون) چون درماده شش آقایان ملاحظه خواهند فرمود که وشته شده است اگر عایدات یک ده کفایت نکند برای معارف آن ده ازیک ده دیگری که عایداتش بیش ازاحتیاجات معارفی آنجا است صرف آن دهی که عایداتش کم است واحتیاجاتش زیادتر است می‌شود واین قسمت هم البته دست دولت رادرسرعت جریان تشکیلات بازخواهد کرد ودچار اشکال وزحمت نخواهد کرد. این قسمت شرح پروگرام اگربرداشته شود وماده شش هم دراین پیشنهاد مراعات شود بنده موافقت خواهم کرد
رئیس- بالفعل با پیشنهادموافق نیستید؟
مخبر- بااین اصلاح موافقم ولی فعلا خیر
رئیس- رأی گرفته می‌شود ...
شیروانی –یکمرتبه دیگرقرائت شود (مجددا بشرح سابق خوانده شد)
شیروانی- اجازه میفرمائید ؟ ... آن عبارت حذف شود
رئیس – آقای بیات
مرتضی قلیخان بیات – آن قسمتی که راجع به پروگرام نوشته شده وآقایان مخبرووزیر معارف هم اظهار کردند گمان می‌کنم آقایانی هم که امضا کرده‌اند موافقت بکنند که حذف شود
مخبر - درین صورت بنده قبول می‌کنم
رئیس- قرائت می‌شود و رأی می‌گیریم (بشرح ذیل خوانده شد)
ماده اول- بدولت اجازه داده می‌شود که ازهذه السنه ۱۳۰۵ مبالغی راکه بترتیب ذیل ذکرمیشود علاوه بربودجه سابق وزارت معارف برای تشکیل مدارس ابتدائی به تناسب مالیات شهرها ودهات وقصبات وایلات درآن نقاط بمصرف برساند
- در۱۳۰۵ شصت هزارتومان
- در۱۳۰۶ صد وشصت هزارتومان
- در۱۳۰۷ دویست وشصت هزارتومان
- در۱۳۰۸ سیصد وشصت هزارتومان
- در۱۳۰۹ پانصد هزارتومان
رئیس- آقایانی که این پیشنهاد راتصویب می‌کنند قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد
شیروانی- ماده تصویب شد (ماده دوم بشرح ذیل قرائت شد)
ماده دوم – وجوه مذکوره درماده اول ازبابت صدی نیم عایدات املاک اربابی که تخصیص بمعارف داده شده محسوب خواهد شد. در آخر سال ۱۳۰۹ چنانچه کلیه عایدات صدی نیم سنوات مزبور ازمبلغی که پرداخت شده زیادترباشد وزار تمالیه مازاد عایدات را نیز توسط وزارت معارف بمصرف خواهد رسانید
رئیس- آقای بیات
مرتضی قلیخان بیات – چنانکه درماده قبل هم عرض کردم اینجا درماده دوم می‌نویسد: اگرچنانچه اضافه بر این مبلغی که معین شده درسال وصول شد درآخر سیصد ونه بمصرف برسانند نظربهیمن مذاکراتی که درمجلس شد ونظر باینکه ما امیدوار هستیم هرچه زودتر این تحصیلات عمومی توسعه پیدا کند برای تأمین این مقصود بعقید ه بنده چهارسال یک وجهی اینجا معطل بماند واستفاده ازاو نشود علاوه براینکه باین مقصود ما ضرر میرساند اساسا گمان می‌کنم شایسته هم نباشد وبرای اینکه آن قسمتی که پریشب آقای وزیر معارف فرمودند که نمی‌توانیم یک مخارجی رابکنیم درصورتیکه تخمین عایداتمان رادرست دردست نداریم بنده پیشنهاد کردم که آخر هرسالی به بینند درآن سال چه مبلغ عایدات وصول شده اضافه آن مبلغی راکه پرداخته‌اند درسال بعد به وزرات معارف داده شود وباین مصرفی که دراین قانون معین شده برسانند وپیشنهاد را هم جمعی ازآقایان پیشنهاد کرده‌اند
حائری زاده – بنده یک اخطاری راجع بماده اول داشتم
رئیس- بفرمائید
حائری زاده – راجع بماده اول پیشنهادات زیادی تقدیم مقام ریاست شده بود یکی ازان پیشنهادات این بود که آقای مخبر قبول کردند درای نصورت لازم بود سایر پیشنهادات که وارد براین پیشنهاد است تکلیفش معلوم شود وبع دبماده رأی گرفته شود این رأیی که گرفته شد اگرراجع باصل ماده بود که آن پیشنهادات ازبین رفت ومناسب نبود اگرراجع بقابل توجه بودنش بود که ورود درماده دوم معنی ندارد
رئیس- چرا؟
حائریزاده – پیشنهادی راکه اقای مخبرقبول کرد ماده دولت شد پیشنهادات دیگری که راجع بماده دولت است باید دراطرافش مذاکره بشود وبنده یک پیشنهادی کرده بودم که مربوط باین اصلاحی بود که اقایان هم پیشنهاد کرد ه بودنددراین صورت ه مباید بماده که دولت رأی داده بود رأی گرفته شود وهم باین ماده
رئیس- آقای مخبر قبول کنند چرا پیشنهاد دولت می‌شود؟
شیروانی- مجلس رای داد
وزیرمعارف –نظر آقای بیات راجع بماده دوم این بود که درآخر هرسال اگرچنانچه ازاین مبلغ که در اینجا معین شده مازاد داشته باشند درسال بعد داده شود نه اینکه بماند برایچهارسال دیگربنده اصولا مخالفتی ندارم البته هرسال هرقدر زیادتر باشد وبتوانند بدهند بهتر است بنابراین آن پیشنهاد خودشان را بفرمایند قبول می‌کنیم
رئیس- آقای طاهری
دکترطاهری- بنده موافقم
جمعی ازنمایندگان – مذاکرات کافی است
رئیس- پیشنهاد‌ها قرائت می‌شود (بشرح ذیل خوانده شد)
پیشنهاد آقای بیات وجمعی از نمایندگان
اصلاح ماده دوم را بشرح ذیل پیشنهاد می‌نماید:
ماده ۲- وجوه مذکور درماده اول ازبابت صدی نیم عایدات املاک اربابی که تخصیص بتحصیلات ابتدائی داده شده محسوب خواهد شد ودرمحاسبه هرسال چنانچه عوائد صدی نیم ازمبلغی که درماده مذکور است تجاوز نماید بمبلغ سال بعد افزوده ودرحدود این قانون بمصرف خواهد رسانید
مخبر- اینجا یک عبارتی دراین پیشنهاد هست که مخالفت دارد باتبصره اصلی درتبصره ماده اول قانون ممیزی می‌گوید: (علاوه برمالیات مأخوذه درفوق صدی نیم ازعایدات کل برای معارف مأخوذ وعایدات هردهی صرف معارف همان ده خواهد شد) دیگراسمی ازابتدائی وغیرابتدائی ندارد ودراینجا اشاره بآن تبصره نشده وباید با عین تبصره نوشته شود یا مفهوم آن واجمالا این قضیه (ابتدائی) را بند ه عقیده‌ام این است درجای دیگر این قانون ذکرکنیم ودراینجا چون حواله شده است بصد نیم مالیات املاک اربابی
باید عینا همان نوشته شود این رااگر اصلاح کنند بهتراست ...
وزیرمعارف- اشکالی ندارد
مخبر- خیلی خوب اگراختلافی نیست بنده موافقم
وزیرمعارف- چون مبنای این لایحه ماده اول است ضرری ندارد. همانطور که پیشنهاد شده است موافقت می‌شود
مخبر- بند ههم موافق هستم قبول می‌کنم
رئیس- پیشنهاد آقای افسر
افسر- مقصود بنده تأمینشد
رئیس- مقصود بنده تأمین شد.
رئیس- رأی گرفته می‌شود بماده دوم به ترتیبی که قرائت شد آقایانیکه تصویب می‌کنند قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. ماده سوم می‌ماند برای بعد ازتنفس
(دراینموقع جلسه برای تنفس تعطیل وبفاصله نیم ساعت مجددا تشکیل گردید)
رئیس- پیشنهادی رسیده است قرائت می‌شود (بترتیب ذیل قرائت شد)
پیشنهاد می‌شود ماده واحده راجع بعیدی مستخدمین جزء بعد ازتنفس دردرجه اول جزء دستور شود – یاسائی- اعتبار- شیروانی – دادگر- دکترسنگ رئیس- آقای رفیع
حاج اقا رضا رفیع- موافقم
رئیس- مخالف ندارد ؟آقای کازرونی
کازرونی- موافقم
رئیس- آقای اعتبار
اعتبار- موافقم
(خبرکمیسیون بودجه بشرح ذیل خوانده شد)
ماده واحده – وزارت مالیه مجازاست از محل صرفه جوئی بودجه پرسنلی وزارت خانه‌ها درعید نوروز مبلغی بعنوان عیدی مستخدمین جزء (سرپائی) پرداخت نماید. میزان این عیدی برای آن عده ازمستخدمین جزء (اعم از مرکز وولایات) که سال راتمام درسرخدمت بوده‌اند معادل یکماه حقوق وبرای سایرین به نسبت عده ماههائی خواهد بود که درسرخدمت حاضربوده‌اند
رئیس- آقای عدل
عدل- موافقم
رئیس- آقای فیروز آبادی
فیروز آبادی- بنده چقدر متأسفم که دراین امورات باید مخالف باشم زیرا اسباب شرمندگی خودم می‌شود پهلوی مستخدمین ولی ازانجائیکه می‌بینم مملکت فقیر است وماها هم فقیر وپریشان هستیم وحتی بعضیها رامیبینم که مخصوصا امسال زن وبچه شان راریشخند می‌کنند حالا ما آمده‌ایم برای مستخدمین جزء عیدی تصویب می‌کنیم انهم با این فقر مملکت وکمی بودجه اولا بنده می‌خواستم بدانم که این قانونی است یا غیرقانونی؟ اگرقانونی است که بتصویب مجلس را نمی‌خواهد واگرغیر قانونی است چرا؟ این چه خرجهائی است که هرروزه پیشنهاد می‌شود؟ عدلیه می اید پانصد هزطارتومان پیشنهاد خرج خواهد کرد وشاید وکلاء مجلس هم صلاح بدانند حقوقشان راسیصد تومان بکنند انهم یم خرج خواهد شد وهمچنین سایرخرجها انوقت این پول‌ها را ازکجا می‌خواهند بیگرند؟ ازکی بگیرند ادارات هم همه روزه اضافه حقوق خواهند داشت. اینها راازکجا خیال دارند بگیرند؟ مردم که پول می‌دهند بدولت برا اصلاحات مملکتشان است. جهت قوه نظامشان می‌دهند
برای این نمی‌دهند که یک عده جمع کنندوبین خودشان تقسیم کنند باین نظرها بنده مخالف باتمام این قبیل پیشنهادات هستم
شیروانی (مخبرکمیسیون بودجه) – عرض کنم نماینده محترم البته از نقطه نظر صرفه وئی همیشه اظهاراتی می‌فرمایند وصحیح هم هست لیکن در این مورد بخصوص درمقابل این خرج یک تحمیلی باهالی مملکت نخواهد شد یعنی مالیاتی درمقابل این خرج بجائی که می‌شود وضع نمی‌کنیم ازهمین پولهائی که بهمین ترتیبی که میفرمائید وصول می‌شود (ودرنتیجه مخالفت حضرتعالی وردشدن این لایحه هم رفع ان نخواهد شد) داده می‌شود واین مورد یک مورد بخصوصی است که بمستحق ویک اشخاصی که تمام سال راسرپا توی وزارت خانه‌ها کارمیکنند وجواب کاغذ‌ها ومراسلاتی که آقایان نمایندگان می‌نویسند وباید جواب بیاورند وتحویل بدهند وبالاخره درسرخدمت عمرخودشان راتلف می‌کنند ودرماه نه تومان هشت تومان می‌گیرند وباآن فقرائیکه میفرمائید زندگانی می‌کنند داده می‌شود – اینها هما ن فقرائی هستند که حضرت عالی سنگشان را بسینه می‌زنید وآن قسمتهائیکه حضرت عالی میفرمائید صحیح است ولی موردش اینجا نیست – البته صحیح است که حضرت عالی باید برای فقرا ءمملکت اقداماتی بکنید وحرفهائی بزنید ولی جایش همه جا نیست – آقا آنرا باید یک طرح قانونی بنویسید واین مالیاتهای ظالمانه رالغو کنید ویک تأسیساتی ویک کارهائی برای مردم پیدا کیند مثل احداث کارخانجات وایجاد راه اهن وغیره که درنتیجه مردم بکار بیفتند ودرمملکت پول پیدا شود ودخل مملکت زیاد شود ازخرج کم کردن یک مملکتی آباد نیمشود وبالاخره برای مملکت باد دخل و عایدی وثروت پیدا کرد اشخاص هم همینطور باید دخل خودشان رازیاد کنند نه اینکه ازخرج بکاهند – این نظر بنده است وبعقیده بنده آقا خوب است دراین قبیل امور مطالعه بفرمایند وبرای اصلاح مملکت یک راههای بهتری پیدا کنند
جمعی ازنمایندگان –مذاکرات کافی است
رئیس- پیشنهاد‌ها قرائت می‌شود (بشرح ذیل قرائت شد)
پیشنهاد اقای آقا سیدیعقوب –پیشنهادمیکنم عوض کلمه درعید نوروز نوشته شود دراول فروردین ۱۳۰۶ بمستخدمین الی آخر
رئیس- آقای آقا سید یعقوب
آقا سیدیعقوب- بند ه نظرم این بود که ان نظریه آقای فیروز ابادی هم رعایت شد ه باشد چون ایام عید مصادف است باایام احیاء وشب شهادت حضرت امیرالمومنین علیه السلام واساسا امسال عید گرفته نمی‌شود لهذا پیشنهاد کردم بجای عید اول فروردین نوشته شود مقصود این بود حالا هرطور آقایان می‌فرمایند بسته بنظر خودشان است
رئیس- آقای مخبر
مخبر- بسته برأی مجلس است
رئیس- لازم برای گرفتن نیست. پیشنهاد آقای دولتشاهی (بمضمون ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم ازماده واحده قسمت (برای سایرین) ببعد حذف شود
رئیس- آقای دولتشاهی
دولتشاهی- نظربنده ازاین پیشنهاد این بود –چون درعملدیده شده که مستخدمین جزء بدون دلیل غیبت نمی‌کنند مگراوقاتی که مریض شده یابیک علتی نتوانند حاضرشوند –درهر حال خیلی کم دیده شده که غیبت کنند پس دلیلی ندارد که آن یک ماهی که بهمه داده می‌شود برا ی آن مدتی که نبوده اند بانها داده نشود – فرضا اگریک ماه هم غیبت داشته باشند ممک ناست برحسب اجازه بامرخصی باشد وبا این عبارتی که دراینجا نوشته شده مثل این است که اگرفرضا یکماه غیبت داشته‌اند یک دو. ازدهم ازعیدی آنها کم می‌شود درحالتیکه که مطابق قانون مرخصی داشته‌اند. وعلتهای دیگری هم انها راهیچوقت غائب نمی‌کند ازاین جهت بنده این پیشنهاد راکردم که بهمه بیک ترتیب داد ه شود واین قسمت برداشته شود
مخبر- منظور ازاین جمله این نکته که آقا فرمودند نیست – منظور این است که اگر مثلا یک مستخدمی سه ماه قبل استخدام شد نسبت بمدت استخدامش عیدی باو داده می‌شود والا مقصود غیبت نیست والا همانطور که فرمودند غیبت قطعا بموجب یک علتی است یا مرخصی است یاچیز دیگرودرهرحال موضوع علیحده ایست
دولتشاهی- اگرنظر این است که فرمودند مقصود بنده تأمین می‌شود
رئیس- رأی گرفته می‌شود بماده واحده با اوراق آقایانیکه تصویب می‌کنند اوراق سفید خواهند داد ۰ اخذ آراء بعمل آمده هشتاد ورقه سفید تعداد شد)
صورت اسامی موافقین ومخالفین
اسامی موافقین آقایان: پورتیمو ر- کی استوان – محمود درضا – دادگر- دشتی- امیر حسینخان ایلخانی- آوانس خان مساعد – غلامحسین میرزا مسعود – فرمند- میرزا عبدالحسین – میرزرا حست ایت الله زاده –میرزا سید علی- خطیبی- اعتبار- میرزا هاشم آشتیانی- بهبهانی- میرزا سید مهدی معتمد –بهار- معظمی –شیروانی- بدر –حاج شیخ عبدالرحمن صالحی- میرزا ابراهیم آشتیانی- نظامی- دکترسنگ- حاج میرزا مرتضی- ثقه الاسلامی- طباطبائی دیبا – میرزرا ابراهیم امام جمعه اهر- سلطان محمدخان عامری- دیوان بیگی- زوار- میرزا محمد علی – خان نظام مافی- عباس میرزا فرمانفر مائیان – مخبرفرهمند – آقا علی زارع – ذوالقدر- حقنویس- آقا سید کاظم یزدی- ملک مدنی – دولتشاهی- اسفندیاری- مرتضی قلیخان بیات – آقا سید حسین آقایان – جلائی- جمشیدی- یاسائی- خواجوی- عصرانقلاب- افسر- بامداد- یحیی خان زنگنه – پالیزی- جوانشیر- بنی سلیمان- مفتی- میرزا حسین خان وزیری- ساکینیان – طباطبائی – وکیلی- میرزا حسن خان ابراهیمی- عدل- اسکندرخان مقدم – زعیم – دکترطاهری- نجومی- افشار- فهیمی – جهانشاهی- ضیاء- شریعت زاده – اسدالله خان عامری- ملک ارائی- نوبخت – دکتررفیع خان امین – میرممتاز- فرشی- حائریزاده – اسکندری- دکترمصدق- عراقی
رئیس- عده حضار نودو دو باکثریت هشتاد رأی تصویب شد. ماده سوم لایحه تعلیمات عمومی مطرح است
(ماده مزبور بترتیب ذیل خوانده شد)
ماده سوم- مادامی که صدی نیم معارفی بالتمام بحیطه وصول درنیامده وزارت مالیه مجازاست ازبابت صرفه جوئیهای بودجه مملکتی هرسال مبالغ مذکوره درماده اول راتأدیه نماید وبعد ازبابت صدی نیم مأخوذ دارد
رئیس- آقای کازرونی
کازرونی- موافقم
ردیس- آقای یاسائی
یاسائی- موافقم
بعضی ازنمایندگان – مخالفی ندارد
رئیس- رأی گرفته می‌شود بماده سوم آقایانیکه تصویب می‌کنند قیام بفرمایند (عده کثیری قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. ماده چهارم قرائت می‌شود (بترتیب ذیل قرائت شد)
ماده چهارم – هرگاه درترتیب مالیات اربابی
دواب مصوب ۲۰ دی ماه ۱۳۰۴ تغییری حاصل شود همیشه معادل یک هفتم هر مالیاتی که بجای مالیات مذکور وضع گردد مختص تعلیمات ابتدائی مملکت خواهدبود که برطبق مواد مندرجه دراین قانون بمصرف خواهد رسید
رئیس- آقای کازرونی
کازرونی – موافقم
رئیس- آقای شریعت زاده
شریعت زاده – موافقم
رئیس- آقای آقا سیدیعقوب
آقای آقا سید یعقوب- عرضی ندارم
رئیس- آقای رفیع
حاج آقا رضا رفیع – بنده می‌خواستم عرض کنم که شاید مایک روزی مالیات زیادتری ازآنها توقع کنیم پس اینکه مقید کنیم حالا که حتما باید هفتم باشد لزومی ندارد واجباری نداریم که این قید والزام رابکنیم شاید مایک مالیاتی وضع کردیم وخواستیم یک چهارم باشد. چرا ازحالا مقید کنیم؟ بنده ازاین حیث مخالفم
مخبر- این قسمت برای این ذکر شده است که اگر احیانا دراین مالیات تغییراتی پیدا شد اصل این تصمیم که راجع بصدی نیم است بحال خودش باقی باشد. ودیگر ما مجبور نباشیم که این صدی نیم راتجدید کنیم. واین یک هفتم یک حد معینی است وهمان صدی نیم مصوبه دیماه است که مجلس تصویب کرده ومنحصر خواهد بود بمعارف. چون ممکن است این مالیات تغییر پیدا کند ولی آن صدی هفت بجای خودش باقی خواهد بود. این ماده درواقع آن تصویب وتصمیم سابق رامحکم می‌کند بطوریکه هرروزه محتاج به تغییر وکم وزیاد کردن آن نخواهیم بود
جمعی ازنمایندگان- مذاکرات کافی است
رئیس- آقای عراقی مخالفید؟
عراقی- خیربنده موافقم
رئیس- پیشنهاد آقای یاسائی قرائت می‌شود (بمضمون ذیل خوانده شد)
بنده اصلاح ماده چهارم رابنحو ذیل پیشنهاد می‌کنم:
ماده چهارم –هرگاه درترتیب مالیات اربابی ودواب مصوب بیستم دیماه ۱۳۰۴ تغییری حاصل شود همیشه مبلغی که مختص تعلیمات ابتدائی مملکت است کمتر ازیک هفتم هرمالیاتی که بجای مالیات مذکور وضع گردد نخواهد بود وباید برطبق مواد مندرجه دراین قانون بمصرف برسد
رئیس- آقای یاسائی
یاسائی- همانطوریکه آقای رفیع فرمودند ما مجبور نیستیم دراینجا قید کنیم که اگرقانون مالیات املاک اربابی تغییرکرد حتما معادل این یک هفتم بمعارف تخصیص داده شود ممکن است رأی داده شود که بیشتر ازیک هفتم بمعارف داده شود باین ملاظه بنده دراینجا قید کردم برفرض اینکه این مالیات تغییرداده شود آن مالیات جدیدیکه وضع می‌شود کمتر ازیک هفتم آن بمعارف تخصیص داده نشود ممکن است بیشتر داده شود بنابراین عبارت (حتما یک هفتم باشد) بنظر بنده لزومی ندارد. مقصود این است که کمتر ازیک هفتم نباشد ولی بیشتر ممکن است باشد مثلا ممکن است یک پنجم بمعارف تخصیص داده شود دیگربسته برأی مجلس است وبعقیده بنده این قید اینجا لازم نیست
مخبر- بنده موافقم
رئیس- رأی گرفته می‌شود بماده چهارم بااین اصلاح آقایانیکه موافقند قیام فرمایند (عده کثیری قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. ماده پنجم قرائت می‌شود
(بمضمون ذیل خوانده شد)
ماده پنجم – مصارف اولیه مدارس ابتدائی مذکور ازقبیل ساختمان وخرید عمارت واثاثیه وکتب ابتدائی وحقوق ومخارج مفتشینی که وزارت معارف برای تفتیش مدارس مزبور اعزام می‌کند وحقوق وخرج سفرمعلمین ازمبالغ منظوره درماده اول بعمل خواهد امد
رئیس- آقای بامداد
بامداد – مقصود ازتبصره که درقانون بیستم دیماه مجلس تصویب کرده یک مقصودی است که بنظر بنده خیلی روشن است وان باسواد کردن بی سواد‌ها است مخصوصا آن اشخاصی که باسواد بودنشان نافع است برای اینکه بتوانند همقدم شوند یا شهریها. همانطوریکه ازان تبصره معلوم می‌شود واقایان هم تصدیق می‌کنند مقصود مجلس باسوادکردن دهاتی بوده. ولی این ماده یک تشریفاتی قائل شده که با این وجه کم همانطوری که آقای وزیر معارف فرمودند نمی‌توان این تشریفات راانجام داده واگربخواهند این تشریفات راانجام دهند مقصود حاصل نمی‌شود. این مصارفی که دراینجا نوشته شده ازقبیل ساختمان وخرید عمارت و. غیره، مدرسه ابتدائی اینها رامیخواهد چه کند؟ هیچ لزومی ندارد.
بعضی ازنمایندگان- چرا لزومی ندارد
بامداد- اجازه بفرمائید حالا عرض می‌کنم. اولا بااین ترتیب شما درتمام دهات که مدرسه تأسیس نمی‌کنید بلکه بهرد هده یکمدرسه می‌دهید ودرمیان این چند ده قطعا یکقریه ود ه بزرگ یافت می‌شود که درآنجا یک مکان مناسبی برای این مدرسه پیدا شود. شما مدرسه رادرقریه یا یک ده بزرگی تأسیس می‌کنید که سایردهات هم دردسترس او واقع شوند ودراین ده حتی دردهات کوچک هم یک مراکز عمومی ازقبیل تکیه ومسجد خانهای بزرگی که برای واردین ومضیف اختصاص داده‌اند یافت می‌شود که مناسب برای اینکار باشد، شما وقتیکه بخواهید مدرسه تأسیس کنید خود اشخاص محلش رابشما خواهند داد. مکرر کدخدا‌های دهات واهالی محل بوزارت معارف اظهار کرده‌اند که شما فقط یک معلم بما بدهید باقیش بعهده خودمان، ودر وزارت معارف ازاین قبیل راپورتها زیاد است وازاین مراجعات زیاد شده باین معنی که خودشان حاضر شده‌اند ک هاثاثیه ومحلش رابدهند وفقط معلم بعهده وزارت معارف باشد حتی خود بنده این کارراکردم ودردو سه محل که بودجه کافی نبود بدبخت‌ها آمدند وبین خودشان پول سرشکن کردند وخودشان حقوق معلم رادادند لهذا بند ه عقید ه‌ام این است. اینهائی که دراین ماده نوشته شده جزو تشریفات است. وباید ماده حذف شود. فقط باید بمتن مقصود پرداخته شود شما هرجا راکه می‌خواهید می‌توانید یک جای عمومی رادرقراء ودهات بگیرند وآنجا رامدرسه کنید. شما خیلی که می‌خواهید تفضل کنید چند سال یکمرتبه اندود آن بنا رابکنید کافی است دیگر نمی‌خواهید مدرسه بسازید ویا محل وعمارت مخصوص برای این کار بخرید. بنده هم معتقدم که مدرسه محل مخصوص می‌خواهد وترتیب کلاس‌ها هم باید ازنقطه نظر صحی وسایر شروط باشد جای دفتر داشت هباشد. کتابخانه ولابراتوار داشته باشد. البته تمام اینها لازم است ولی نه برای مدارس ابتدائی د. و کلاسه وسه کلاسه. برای مدارس ابتدائی دوکلاسه وسه کلاسه دیگر ساختن مدرسه لازم نیست. خریدن عمارت هیچ لازم نیست. درهردهی یکجاهائی عمومی هست که ازخدا می‌خواهند بشما واگذار کنند برای اینکه درآنجا مدرسه درست کنید حقوق مفتشین راهم بطوریکه دراینجا نوشته شده بنده لازم نمیدانم. زیرا وزارت معارف درهرحال یک مفتشینی دارد که بانها حقوق می‌دهد وازبودجه کل مملکتی حقوق می‌گیرند همانها رابولایات بفرستند و مأمور این کار کنند. همینطور که بکارخودش رسیدگی می‌کند درعرض راه هم بهردهی که می‌رسد ودرآنجا مدرسه است درطول راه بهمه جا رسیدگی کند وراپرت بدهد مقصود این است طوری نشود که بااین پول باین کمی که مخصوص تأسیس مدارس می‌کند مبلغی صرف مخارجش مفتش بشود. هیچ لزومی ندارد. اگر بناشود شما ازروی این ماده تشکیلات بدهید تمام پول صرف تشریفات خواهد شد. وخیلی کم ازاین مبلغ برای تأمین مقصود صرف خواهد شد. وخیلی کم ازاین مبلغ برای تأمین مقصود صرف خواهد شد. اما خرج سفرمعلمین. بنده هیچ قائل نیستم که این خرج لازم باشد برای اینکه درهرجا که مدرسه تأسیس می‌کنند ناچار درمحل یک معلمین ابتدائی خواهد بود که می‌توانند خواندن ونوشتن ودراین حدودی که معین شده تعلیم بدهند والا لازم می‌آید که صد نفر با دویست نفرمعلم ازمرکز بفرستند ومبالغی خرج سفر بآنها بدهند وتمام پول راخرج تشریفات این ماده بکنند. مثلا ازاینجا اگربنا شود معلم به بلوچستان بفرستند وهرفرسخی یکتومان یا هشت قران خرج سفر با وبدهند قسمت اعظم این پول صرف همینکار خواهد شد
معلمی که فارسی بداند وازعهده این کار بر آید درخود محل هم پیدا می‌شود ومثلا درهر جا که مدرسه تأسیس گردید همان طلبه ها هستند واین اندازه هم معلومات دارند که بتوانند درحدود خواندن ونوشتن تعلیم بدهند. پس لزومی ندارد که از مرکز معلم باخرج سفر فرستادن شود. و بعقیده بنده این ماده جزء تشریفات است که جزخرج تراشیدن ودورکردن ما را ازمتن مقصود که همان باسواد کردن دهاتیها باشد فائده دیگری ندارد. این است که بنده با این ماده وبااین ترتیباتی که در اینجا منظور شده مخالفم
مخبر- بعقیده بنده اگر بنا باشد درلوایح قانونی همیشه مجلس ازنظر بدبینی بآنها نگاه کند هیچ قانونی نمی‌گذرد. درتمام قوانین می‌شود احتمالات سوء داد. ماباید ببینیم متن ماده ازنقطه نظر عقلئی واداری وطریق پیش بردن مقصود صحیح است یا صحیح نیست اگرمتن مسئله صحیح بود دیگر این اشکالات مورد ندارد ومسئله شیر بی دم وسرو اشکم خواهد شد واصلا بآن مقصودی که ناطق محترم فرمودند نزدیک نخواهیم شد. می‌فرمایند بروند دردهات توی تکیه‌ها وسرحمام‌ها مدرسه تأسیس کنند (خنده نمایندگان) تصدیق میفرمائید که بااین ترتیب مدرسه دائرنمیشود و. بچنین جائی مدرسه اطلاق نمی‌شود حتی مکتب خانه‌های قدیم هم هیچوقت درمعابر عمومی ودررهگذرها تشکیل نمی‌شدند. درمملکت برطبق اصول جدید باید مدرسه تشکیل وتأسیس شود. مراعات حفظ الصحه باید بشود محل مدرسه باید جائی باشد که مورد تزاحم عموی ورفت آمد عمومی نباشد مثلا درتکیه ومسجد که متصل روضه می‌خوانند ومردم امد ورفت می‌کنند ودعا ونماز می‌خوانند تصدیق میفرمائید درچنین جائی نمی‌شود مدرسه دائر کرد وشاگرد دریک چنین جائی تربیت نمی‌شود. اما اینکه فرمودند این قسمتها بای دحذف شود ساختمان وخرید عمارت نباید دراین ماده باشد. این فرمایشات همانطور که عرض کرد ممربوط بجنبه بدبینی وسوءظن وسوء تفسیر ازقانون است دراینجا گفته نمی‌شود که درتمام دهات وقصبات یک عمارت سه طبقه خواهند ساخت یا پارکهائی برای این کار خواهند خرید. نه. همچو نیست. این پیش بینی که دراین ماده شده برا ی این است که اگرفرضا دریک دهی یک جای ارزانی برای اجاره نبود یا در یک محلی جائی مطابق اصول حفظ الصحه نبود که درآنجا مدرسه تأسیس کنند وزارت معارف دستش بازباشد که بتواند درصورت لزوم اگرنقطه را مناسب دید بخرد یا جائی مطابق اصول صحی بسازد. بدیهی است که خود دولت ووزارت معارف تما م این ملاحظاتی راکه نماینده محترم فرمودند مراعات وملاحظه خواهد کرد. اینکه دراینجا نوشته شده ازلحاظ پیش بینی است که همانطور که گفته شد در یک نقطه مجبور نشوند بروند
در مسجد و در تکیه درس بدهند والا بدیهی است که تمام این پول را صرف خرید عمارت و ساختن ابنیه نخواهند کرد
مقصود این است که اگرجای آماده نبود که بقول بعضی ازآقایان کدخدا تقدیم وزارت معارف کنددولت ووزارت معارف بتواند یک جائی رابسازد یا اجاره کند ان صرفه جوئی‌ها که اشاره گردید ملاحظه می‌شود واین عبارت هم بالاخره لازم است دراینجا باشد. راجه بمفتشین که فرمودید. با این تشکیلات باین بزرگی وباین وسعت که شما می‌خواهید درتما مقراء وقصبات ودهات بدهید ودرهمه جا مدارس دو کلاسه وسه کلاسه دائر کنید اینکار قطعا یک دائره تفتیش لازم دارد یکی از اصول صحت ونظشم هراداره مسئله تفتیش و. اجرای تفتیش است. اگرقائل شوید که ازبودجه سابق وزارت معارف مفتشین رسیدگی کنند آنوقت بآن قسمت صدمه خواهد زد. زیرا این مفتشینی که حالا هستند محتاج الیه همی نقسمت‌های موجوده یعنی تعلیمات ابتدائی ومتوسطه وغیره که موجود است هستند درهرحال وزارت معارف بایدیک مفتشینی برای اینکار اعزام بدارد واگربگوئیم که همین مفتشین فعلی اینکاررابکنند این عملی نیست زیرا این مفتشین فعلی بفراخور تشکیلات فعلی وکنونی استخدام شده‌اند ومفتشینی که باید بفراخور تشکیلات منظوره دراینماده استخدام شوند قطعا عده شان بایدخیلی زیادترباشد واگر میفرمائید ازهمان بودجه سابق وزارت معارف پرداخته شو دبآن قسمت ضرر وصدمه می‌خورد چه فرق می‌کند؟ ازآن قسمت کاسته می‌شود. پس لازم است که این قسمتهای لازم رادرهمین بودجه منظور وتهیه کنیم واین مخارج لازمه را درخود همین محل تأدیه کنیم. واعزام مفتش هم یک امر غیرلازمی نیست که بخواهیم نکنیم. وصرفه جوئی کنیم. یاباید بگوئیم مفتش لازم ندارد ویا اگر قائل بشویم که لازم دارد بایدبفراخور تشکیلات ابتدائی یک عده مفتشینی فرستاده شوند وخرج سفر می‌خواهند وبایدبآنها داده شود وکسی هم مجانی نمی‌رود وهمچنین راجع بقسمت خرج سفر معلمین دراینماده نمی‌گوید که معلمین حکما ازمرکز فرستاده خواهند شد ما باشما موافقیم همه آقایان هم موافقند که اگر یک ایالتی معلم ازخودش داشته باشد یا دریک نقطه معلم مناسب پید اشود اورا استخدام کنند یعنی تا جائیکه ممکن است معلم محلی استخدام شود
زیرا معمولا معلمین محلی خیلی ارزان ترت مام خواهند شد وکمتر حقوق دریافت خواهند کرد وبوضعیات وترتیبات محلی هم آشناتر و واقف ترند. ولی اگر دریک جائی معلم یافت نشد ونبود که بچه‌ها راتربیت بکند آنوقت چه باید کرد؟ قطعا یاباید ازکرسی یک ایالت وولایتی بآن نقطه معلم فرستناده شود یاازمرکز ومعلم هم وقتی که حرکت کرد وازیک محلی می‌خواهد بیک نقطه برود خرج دارد ومجانی هم کسی نمی‌تواند برود منتهی چنانچه درقسمت بالا عرض کردم اگرعقیده مند باشید که خرج سفرمعلمین ازبودجه فعلی وزارت معارف پرداخته شود این توقع بیموردی خواهد بودزیرا این تشکیلات جدید با مالیات جدید شروع می‌شود وتمام مخارجش هم باید ازمحل خودش وازاین مالیات پرداخته شود تا نسبت باین قسمت تشکیلات فعلی هم صدمه نخورد. درهرصورت بنده نظر حضرت نماینده محترم رادراینجا بیشتر مبنی برجنبه بدبینی میدانم. این جنبه گاهی دربعضی ازآقایان پیدا می‌شود ولی در لوایح بایدبنظر نیک بینی نگاه کرد اینها یک پیش بینی هائی است که دراین ماده شده و هیئت‌های دولت همیشه بایدسعی کنندکه در این قسمتها این پیش بینی راعاقلانه اجرا کنند البته اگرمعلمی درمحجلی یافت شود نباید دیگر از نقطه نظر دیگری معلم بآنجا تحمیل کرد ودرطریق تشکیلات بایدهمیشه صرفه جوئی کرد وتمام ملاحظات رارعایت کردولی هیچ یک ازاین مقدمات مستلزم این نیست که ما ازاین مسائلی که شما اسمش راتشریفات گذارده‌اید صرف نظرکنیم. زیرا آنوقت بقول آقای مدرس بهترخواهد بو. د که اعلان کنیم که هرکس رفت دردهات تحصیل کرد پنج تومان باو انعام داده می‌شود. درصورتیکه ما اینمقصود رانداریم. مقصود ما این است که تعلیمات ابتدائی درتحت یک اصول منظم ومطابق اصول جدید وبایک طریق مطلوبی ک هبالاخره ان مقصضود اصلی راک هعبارت ازباسواد کردن دها تی‌ها است تأمین شود واین مقصود ماباید مطابق مقدمات واصولی انجام بگیرد که درتمام د نیا هم معمول است اینکار هم بنا وساختمان مطابق اصول حفظ الصحه لازم دارد. و هم خرج سفرمعلم لازم دارد وه مسایر مخارج لازم هرا
جمعی ازنمایندگان- مذاکرات کافی است
کازرونی – بنده مخالفم
رئیس- آقای کازرونی. راجع بعدم کفایت مذاکرات اظهاری دارید
کازرونی –بلی
رئیس- بفرمائید
کازرونی- درموادیکه چندان محل نظر نبود ومیگفتند مذاکرات کافی است عیبی نداشت ولی این ماده چون محل نظراست بنده ازآقایان استدعا می‌کنم اجازه بدهند که هرکسی نظریه خودش را بگوید. خفه کردن اقلیت شأن مجلس نیست آقایان خوبست اجازه بدهند عقاید اظهار شود تا درضمن مذاکرات یک نظریه بهتری اتخاذ شود
رئیس- رأی می‌گیریم بکفایت مذاکرات آقایانیکه مذاکرات راکافی میدانند قیام فرمایند (اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس- اکثریت است. پیشنهاد ختم جلسه رسیده است
آقا سید یعقوب- بند ه مخالفم
رئیس- بفرمائید
آقا سیدیعقوب – این بک ماده گمان می‌کنم اینهمه صحبت ومذاکره لازم نداشت هباشد وبنده عقیده دارم که لااقل امشب یک کاری کرده باشیم واقلا خوبست اینماده راتصویب کنیم
رئیس- آقای نگهبان
نگهبان – ساعت دوازده است پیشنهاد کردم جلسه ختم شود
رئیس- پیشنهاد‌ها قرائت می‌شود
پیشنهاد آقایان معظمی وضیاء
ضمیم ه شدن تبصره ذیل ر ابماده پنج پیشنهاد می‌کنیم
اعزام معلم ازمرکز درصورتی است که در محل تهیه نشود
پیشنهاد آقای زوار- پیشنهاد می‌کنم درماده پنج بعد از کلمه ساختمان اضافه شود مطابق حفظ الصحه
پیشنهاد اقای شریعت زاده: پیشنهاد می‌کنم جمله: از قبیل ساختمان وخرید عمارت حذف شود
پیشنهاد آقای حائری زاده – بنده ماده پنجم لایحه دولت را بعوض ماد هپنجم خبرکمیسیون معارف پیشنهاد می‌نمایم
پیشنهاد آقای شیروانی- پیشنهاد می‌شود ماده پنج بطریق ذیل اصلاح شود
ماده پنج – تهیه محل و اثاثیه و کتب ابتدائی و حقوق وخرج سفر معلمین وحقوق مستخدمین از مبلغ منظوره در ماده اول بعمل خواهد آمد
پیشنهاد اقای عراقی: بنده پیشنهاد می‌کنم درماده پنجم مخارج مفتش ازبودجه کل معارف تعیین شود
پیشنهاد آقای مهدوی: بنده پیشنهاد می‌کنم بعد از عبارت ساختمان و خرید عمارت نوشته شود (درموقع ضرورت قطعی) الخ
پیشنهادآقای عدل – ماده پنج رابترتیب ذیل پیشنهاد می‌نماید.
ماده پنج- مصارف اولیه مدارس مذکوره از قبیل اثاثیه و کتب ابتدائی و حقوق معلمین و سایر مستخدمین مدارس ابتدائی مزبوره از مبالغ منظوره در ماده اول بعمل خواهد آمد
پیشنهاد آقای شریعت زاده – تبصره ذیل راپیشنهاد می‌کنم
تبصره- وزارت معارف مجازاست ازعایدات موقوفات مجهول المصرف وموقات راجعه بمطلق خیرات وسائل ساختمان ابنیه وعمارات لازمه رابرای مدارسابتدائی فراهم نماید
پیشنهاد آقای ملک مدنی. بنده پیشنهاد می‌نمایم تبصره ذیل بماده پنجم افزوده شود
تبصره- عایدات هرمحلی که درسنه ۳۰۵ ممیزی شده وصد نیم معارف دریافت شده بمصرف همان محل بایدبرسد
پیشنهاد آقای کازرونی
ماده پنج را بقرارذیل پیشنهاد می‌کنم
ماده پنج –مصارف اولیه مدارس ابتدائی ازقبیل تهیه اثاثیه وکتب ابتدائی ازمبالغ مذکوره درماده اول تأدیه خواهد شد
پیشنهاد آقای آقا سیدیعقوب- پیشنهاد می‌کنم کلمه مخارج مفتشین حذف شود
پیشنهاد اقای مدرس: پیشنهاد می‌کنم بعنوان تبصره نوشته شود – ابنیه جدید التأسیس بای دبامراعات حفظ الصحه واستحکام بوده باشد
رئیس- آقای معظمی
معظمی- پیشنهاد بنده توضیح زیادی لازم ندارد وتصور می‌کنم خود آقایمخبر هم قبول بفرمایند
وزیرمعارف- بنده تصور می‌کنم که اگر بماده هشتم این لایحه توجهی بفرمایند مقصود آقایان کاملا تأمین خواهد شد وهیچ محتاجچ بذکر این تبصره نیست وزارت معارف مجبوراست درمراکزط مهمه ایا لات وولایات یک دارالمعلمین هائی ایجاد کند ویکی ازدلائلش این است که اگرچنانچه بخواهند ازتهران معلم بسایر نقاط مملکت بفرستند برخلاف صرفه خواهد بود برای اینکه پول زیاد لازم دارد. خرج سفرگزاف می‌خواهد بنابراین درنظر گرفته شده است که انشاءالله درمراکز ایالات ولایات دارالمعلمین هائی تشکیل شود واین برای این است که دراین مراکز معلم تربیت وتهیه شود وبنقاط اطراف اعزام شوند پس این قیدی که شما میکنیدوشرط می‌کنید (درصورتیکه درمحل یافت نمی‌شود) اینمسئله راکی تشحیص خواهد داد؟ اگرمعلم درخود محل باشد بدیهی است همین کاررا خواهند کرد ودیگر محتاج نیست ازمرکز فرستاده شو دعلی ای حال ماده هشت مقصود ایشان راتأمین خواهد کرد.
رئیس- آقای افسر پیشنهاد کرده‌اند جلسه ختم شود
جمعی ازنمایندگان- صحیح است
رئیس- بقیه مذاکرات می‌ماند برای جلسه بعد. جلسه اتیه شب سه شنبه پیشنهاد شده است اشخاصی که قسم نخورده‌اند قسم بخورند. بعد هم بقیه لایحه تعلیمات عمومی
وزیرداخله – یک لایحه مختصری است راجع بنظمیه که راپرتش هم ازکمیسیون بودجه تقدیم شده فقط یک رأیی لازم دارد. درجلسه آینده استدعا دارم مقررفرمایند جزو دستور شود
رئیس- این لایحه هم جزو دستور شب سه شنبه می‌شود
(مجلس شش ساعت ونیم از شب گذشته ختم شد)