مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۱ اردیبهشت ۱۳۲۷ نشست ۶۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پانزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پانزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: متن قوانین - تصویب‌نامه‌ها - صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی - سوالات - اخبار رسمی - فرامین - انتصابات - آیین‌نامه‌ها - بخش‌نامه‌ها - آگهی‌های رسمی
شماره تلفن: ۵۴۴۸ - ۸۸۹۴ - ۸۸۹۵ - ۸۸۹۶
مدیر سید محمد هاشمی
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره۱۵
جلسه: ۶۶
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه‌شنبه ۲۱ اردیبهشت ماه ۱۳۲۷
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- طرح مربوط به نطق اعضای قبل از دستور
۳- قرائت اسامی اعضای پنج کمیسیون
۴- تصویب یک فقره مرخصی
۵- بقیه مذاکره در لایحه اصلاح مالیات بر درآمد
۶- طرح سه فقره سؤال از دولت
۷- تقدیم یک فقره لایحه راجع به دیوان کشور
۸- طرح بودجه مجلس
۹- موقع و دستور جلسه بعد، ختم جلسه
جلسه مجلس نه و پنچاه دقیقه صبح به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
۱- تصویب صورت مجلس
صورت جلسه قبل را آقای فولادوند (منشی) به شرح زیر قرائت کردند.
دو ساعت و بیست دقیقه به ظهر روز یکشنبه نوزدهم اردیبهشت مجلس به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل و صورت جلسه پیش قرائت گردید اسامی غائبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس قرائت شده.
غائبین بااجازه آقایان:
محمدحسین صولت قشقایی. محمدعلی دادور. عسکر صاحب‌جمع. ابوالفضل تولیت. مهندس خسرو هدایت. حسین وکیل. محمدتقی بهار. شریعت‌زاده. عباس اسلامی. یمین اسفندیاری. حائری‌زاده. عباس اسکندری. شکر الله صفوی. احمد فرامرزی.
غائبین بی‌اجازه آقایان: سلطانی. عبدالرحمن فرامرزی. عبدالقدیر آزاد. منوچهر گلبادی. سالار بهزادی. حسن مکرم. محمد عباسی. صفا امامی. بهاء‌الدین کهبد. عدل اسفندیاری.
دیر آمدگان بااجازه آقایان:آقایان دکتر راجی، منصف، دکتر طبا، لیقوانی، اسدی
دیرآمدگان بی‌اجازه:آقایان بیات. آقاخان بختیار. محمدعلی مسعودی. مسعود ثابتی. احمد دهقان. شهاب خسروانی. نیکپور. قهرمان. ساعد بوداغیان. خوئیلر. صاحب‌دیوانی.
آقای گنجه راجع به اوقات تشکیل جلسات و آقای نورالدین امامی در باب غیبت آقایان نظار استخراج کمیسیون‌ها آقای ملکی نسبت به لایحه قانون مالیات بر درآمد آذر ۲۴ تذکراتی دادند و صورت مجلس تصویب شد نامه وزیر کشور مبنی بر معرفی آقای فریدونی و تقدیم لوایح به وسیله ایشان قرائت شد آقای دکتر معظمی اظهار عقیده نمودند که این رویه در مجلس معمول نبوده و نباید سابقه شود آقای فریدونی یک لایحه راجع به وظیفه وارث رئیس مهاباد آئین‌نامه مجلس سنا را تقدیم داشتند. آقای مکی با قرائت ماده ۲۵ نظامنامه در باب طرحی که راجع به اصلاح مواد قانون حکومت نظامی تقدیم شده تقاضا نمودند جزء دستور شود آقای کشاورز صدر در قبال مذاکرات مخالفین لایحه مطروحه و مواردی که لزوم تصویب این قانون را ایجاب می‌کند توضیحات مشروحی دادند و اظهار عقیده کردند که ممکن است مسؤلیت اجرای این قانون مستقیماً بر عهده آقای نجم وزیر دارایی محول شود و اضافه نمودند که این لایحه مربوط به قوانین تضمینه است و قابل عطف به ماسبق نبز می‌باشد آقای ابوالقاسم بهبهانی گفتند بهترین قوانین اگر به وسیله مردمان بی‌طمع اجرا نشود ثمر مفیدی
نخواهد داشت و این لایحه نیز وسیله دیگری به دست مأمورین می‌دهد و سپس مبسوطی از فقر و پریشانی اهالی کشور و اوضاع نامطلوب اجتماعی و اقتصادی و بهداشت و امنیت عمومی بیان داشتند آقای رضوی راجع به معرفی آقای فریدونی و لوایحی که درغیبت وزیر مربوطه به وسیله وزیر دیگری تقدیم می‌شده توضیحی دادند و بعد به عنوان موافق با عتراضات نسبت به ماده مطروحه و نظریه نمایندگان پرداخته گفتند اشکالات مذکوره وارد نبوده و اظهار عقیده نمودند که تصویب این قانون لازم است و محدود نیز نباید باشد آقای وکیلی در طرز اجرای قوانین و عدم اعتماد مردم و علل فقر عمومی و اختلال امور اقتصادی با مقاسیه کمیت و کفت واردات و صادرات شرح مبسوطی بیان داشتند پیشنهاد نمودند محض احترام به قوانین و جلب اعتماد عمومی لایحه یک شوری به کمیسیون مراجعه شود. آقای رحیمیان بیانات آقای وکیلی را تائید و راجع به کارخانه‌چی‌ها گفتند به جای صدی دوازده صدی صد استفاده می‌کنند و این خلاف عدل و عدالت است و پس از اشاره به ثروت اشخاص و قلت مالیاتی که پرداخت می‌کنند این لایحه به نفع ملت ایران است و باید تصویب شود. آقای دکتر متین دفتری پیشنهاد نمودند که به کمیسیون ارجاع و گزارش آن در یک هفته به مجلس تقدیم شود آقای مهندس رضوی مخالف بودند اظهار نمودند کمیسیون‌های توافق خوب عمل نکرده‌اند باید کسانی که تقلب کرده‌اند تعقیب شوند. آقای نیکپور طبق ماده ۱۰۹ در پاسخ بیانات آقای رحیمیان شرح مبسوطی ایراد کردند. آقای وکیلی نیز طبق ماده ۱۰۹ راجع به شرکت مرکزی توضیحاتی دادند. آقای ملک مدنی پیشنهاد ختم جلسه نمودند و یک ساعت بعد از ظهر جلسه ختم و به صبح سه‌شنبه موقع مقرر موکول شد.
رئیس- نسبت به صورت مجلس نظری نیست؟
دکتر متین دفتری- بنده عرض دارم
رئیس- نسبت به صورت جلسه بفرمایید
دکتر متین دفتری- راجع به پیشنهاد بنده در صورت جلسه به طور اجمال نوشته شده بود نظر بنده این بود که اولًا این لایحه که می‌رود به کمیسیون با تمام پیشنهادات برود یعنی به طوری که بنده اطلاع دارم ۲۵ پیشنهاد تا امروز داده شده و علت این که بنده این پیشنهاد را کردم این بود که واقعاً بنده راه دیگری را در مجلس ندیدم و به عنوان مصلح بنده این پیشنهاد را کردم، رأی به کفایت مذاکرات هم گرفته شده ولی مجلس موافقت نکرد و یک اختلاف‌نظر شدید در این کار بود و یک بیاناتی شد که منافی شئون مجلس بود به نظر بنده و این که اظهار شد که اگر به کمیسیون برود در کمیسیون دفن خواهد شد بنده اولاً در آنجا قید کردم که اگر در ظرف یک هفته بایستی کمیسیون نظر خودش را بگوید و بعد هم خیلی جای تأسف است که این قبیل تلقینات را بکنیم که کمیسیون باید مدفن لوایح باشد در تمام دنیا در پارلمان‌ها کارهای مهم در کمیسیون‌ها انجام می‌شود خود بنده راجع به این لایحه چون ابهام دارد و یکی از پیشنهاد دهندگان خود بنده هستم که یک متقابلی بنده پیشنهاد کرده‌ام که واقعاً این مسئله روشن بشود که کسانی که حقیقتاً از روی حیله و تقلب از مالیات فرار کرده‌اند حتماً باید بر گردد این است که در لایحه باید همین را روشن کرد وزرا به عقیده من باید با تدبیر باشند یک چنین لایحه‌ای حق نبود که با قید دو فوریت پیشنهاد بشود اگر یک فوریتش کسر بشود خیلی مناسب بود و صحیح بود به کمیسیون برود و تمام نظرات و پیشنهادات جمع بشود و یک لایحه و گزارش روشن به مجلس بیاید تا همه تکلیفشان را بداند و رأی بدهند.
رئیس- آقای رحیمیان نسبت به صورت جلسه نظری دارد؟
رحیمیان- بلی
رئیس- بفرمایید
رحیمیان- در مورد اظهارات جلسه گذشته‌ام بنده مورد اعتراض سخت آقای امینی واقع شدم و ایشان در اینجا بیاناتی کردند که من در آن جلسه متوجه نشدم چون جنجال بود درست ملتفت نشدم و بهتر این است که آنچه ایشان در نظر دارند نسبت به بنده اظهار بکنند و بعد به بنده هم اجازه بدهید که جواب ایشان را بدهم.
رئیس- خوب است که الان در جلسه خصوصی آقایان دعوت شدند که نظم جلسه را رعایت بکنند.
حاذقی- این‌ها مذاکرات خصوصی است و مربوط به مجلس نیست.
رحیمیان- این به شما مربوط نیست کسی با شما حرف نزد.
حاذقی- این وضع نمی‌شود اینجا که جای مشاجره نیست مگر اینجا گود زورخانه است؟
رحیمیان- به شما مربوط نیست کسی جواب شما را نداده خیلی قلدر شده‌اید (زنگ رئیس)
رئیس- آقای مهندس رضوی نسبت به صورت جلسه نظری دارید؟
مهندس رضوی- بنده صحبتم نسبت به پیشنهاد آقای متین دفتری بود که به این پیشنهاد مخالفت کرده بودم و حالا ایشان توضیحات مفصلی دادند احساس می‌کنم که روا نیست که ایشان تجدید مطلع کنند.
رئیس- نسبت به صورت جلسه بفرمایند این که مربوط به صورت جلسه نیست.
مهندس رضوی- چون ایشان در ضمن اعتراض به صورت مجلس اصل مطلب را فرمودند باید جواب عرض کنم که ابهامی دراین لایجه پیشنهادی دولت به نظر ما نیست قضیه همان است که یک عده‌ای می‌خواهند مالیات ندهند ما عقیده داریم که مجلس باید تکلیف این کار را روشن بکند.
رئیس- دیگر نظری نیست؟ صورت مجلس جلسه پیش تصویب شد.
۲- طرح مربوط به نطق قبل از دستور
رئیس- یک عده از آقایان اجازه نطق قبل از دستور خواسته‌اند
اردلان- اجازه بدهید ما چند جلسه است اجازه می‌خواهیم اجازه داده نمی‌شود.
رئیس- ۸ نفر ازآقایان اجازه نطق قبل از دستور خواسته‌اند.
بعضی از نمایندگان- دستور معتمد دماوندی اجازه بفرمایید مطالبی که لازم است بگوییم.
رئیس- چون آقایان مطالبی دارند که باید اظهار بشود یک طرح عده‌ای از آقایان نمایندگان پیشهناد کرده‌اند راجع به تعیین تکلیف نطق قبل از دستور و دو فوریت هم دارد اجازه بفرمایید که الان مطرح شود (صحیح است) و البته از جلسه بعد هم اجرا می‌شود (صحیح است)
امینی- به پیشنهاد آقای متین دفتری رأی بگیرید.
رئیس- این طرح قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد) مقام محترم مجلس شورای ملی: چون در تمام دوره همواره عده از نمایندگان مطالب ضروری مربوط به مسائل کلی کشور و احتیاجات حوزه انتخابیه دارند که مایلند به صورت نطق قبل از دستور اظهار دارند و به علت‌های مختلف که از آن جمله عدم موافقت مجلس و مفصل‌گویی بعضی از نمایندگان است نمی‌تواند مسائل خود را بیان نمایند لذا تا موقع تنظیم و تصویب آئیین‌نامه جدید ماده زیرین را برای تصویب مجلس به قید دو فوریت پیشنهاد می‌کنم به طور موقت جزء آئین‌نامه داخلی مجلس منظور گردد
ماده واحده- در هر جلسه به چهار نفر نماینده از روی اجازه حق نطق قبل از دستور داده می‌شود به شرطی که حداکثر نطق هر نماینده از یک ربع ساعت تجاوز نکند و برای جلسات بعد نوبت اجازه‌هایی که گرفته شده است محفوظ خواهد بود به امضاء عده زیادی از نمایندگان
رئیس- آقای دکتر شفق
امیر تیمور- بنده آقا اجازه خواستم
رئیس- اجازه آقا هم محفوظ است آقای دکتر شفق بفرمایید.
دکتر شفق- درباب این طرح که پیشنهاد شده است گمان می‌کنم که احتیاج و به توضیحات زیادی نباشد بنده معتقدم دراین مدت آقایان همه متوجه این قسمت بوده‌اند. نکته‌ای که باید تذکر داده شود یکی این است تا آئین‌نامه جدید تکلیفش روشن شود اگر رأی داده شد عملی خواهد شد یکی هم آقایانی که در این باب صحبت می‌کنند استدعا می‌کنم که به اختصار صحبت بکنند که نتیجه بگیریم در باب نطق قبل از دستور و دو فوریتش هم از این باب است اگر ما خواسته باشیم عمل کنیم و اقدام کنیم دو فوریت داشته باشد.
رئیس- فوریت اول مطرح است آقای امیر تیموری فرمایشی دارید بفرمایید
امیر تیمور- بنده مخالف هستم و شاید توضیحاتی که لازم می‌دانم که به عرض برسانم قریب یک ساعت وقت لازم دارد پس اجازه می‌خواهم که این وقت را به بنده التفات بفرمایید، بنده شخصاً در تمام ادواری که افتخار نمایندگی داشته‌ام و از دوره ششم در مجلس شورای ملی هستم تا حالا هیچ وقت از نطق پیش از دستور استفاده نکرده‌ام و شاید در تمام این مدت حقیقتاً اگر به صورت مذاکرات مجلس شورای ملی مراجعه شود دو یا سه مرتبه بیشتر مشاهده نمی‌شود
که بنده از نطق قبل از دستور استفاده کرده باشم زیرا اعتقادم بر این است با نطق قبل از دستور اوقات مجلس شورای ملی نباید تضیییع بشود و اگر نمایندگان نظر و مطلبی داشته باشند باید مطلب و نظر خودشان را یا به صورت سؤال از وزرای مربوطه سوال بکنند و یا به صورت استیضاح در بیابد و بعد استیضاح طرح بشود در مجلس و یا این که در ضمن طرح سؤال و مسائلی که در مجلس مطرح خواهد شد نظر خودشان را اظهار بدارند این رویه و عقیده بنده بوده در مجلس و به همین جهت از نطق قبل از دستور در چندین دوره نمایندگی استفاده نکردم و استفاده نمی‌کنم لکن استفاده نکردن از نطق قبل از دستور دلیل این نمی‌شود که بنده بالفعل با ین طرح مخالفت کنم، بنده با این طرح مخالف هستم و شدیداً هم مخالف هستم چرا؟ برای این که آقایان تصور نفرمایند که این نظامنامه‌ای که الان ما در دست داریم این نظامنامه از روی هوا و هوس نوشته شده هر یک از این مواد نظامنامه روی یک مطالعات بسیار دقیق و روی یک مصالح عمومی تدوین شده و در مجلس شورای ملی به موقع اجرا درآمده، مجلس شورای ملی در جنبه‌های مختلفه اعلام نظر می‌کند و از جنبه‌های مختلفه به قضایای کشور توجه دارد و جنبه‌های مختلف در مجلس شورای ملی حکومت می‌کند، جنبه‌ای که از همه به اعتقاد بنده شدیدتر و زیادتر مورد توجه مجلس بوده و هست و خواهد بود جنبه سیاسی است از نظر سیاسی بسا اتفاق می‌افتد که در یک جلسه سیاست کشور اقضا می‌کند که در تمام آن جلسه قبل از دستور یک مطالبی باید صحبت شود و تمام نمایندگان اظهار نظر بکنند گاهی می‌بینید از نظر سیاست کشور ایجاب می‌کند که یک نماینده‌ای قبل از دستور ۱۰ ساعت صحبت بکند این را که نمی‌توانید شما بگویید بدون استفاده کردن از حق قبل از دستور در موقع خود مذاکراتی کنید (صحیح است) به این جهت بنده این طرح را خلاف مصلحت و خلاف آزادی در مجلس می‌دانم (صحیح است) خلاف قانون است استدعا می‌کنم که آقایان امضاء کننده این طرح موافقت بفرمایند که این طرح مسکوت بماند و از دستور هم خارج بشود حالا که نظامنامه جدیدی را یک عده از نماتیندگان محترم مشغول مطالعه و تدوین هستند که از آن جمله شنیدم آقای هم در آن کمیسیون عضویت دارند انتظار دارم که آن نظامنامه جدید بیاید به مجلس و اگر راجع به نطق قبل از دستور باز آقایان نظری داشته باشند در آن موقع در مجلس اظهارنظر خواهند کرد و بالفعل بنده با این طرح شدیداً مخالف هستم و استدعا می‌کنم که آقایان نمایندگان محترم هم موافقت بفرمایند برای این که خلاف آزادی در مجلس شورای ملی است (صحیح است) رئیس بیانات آقا البته در فوریتش بود اولاً حق نطق برای نمایندکان به موجب نظامنامه همیشه هست کما این که در ماده نظامنامه و سابقه مذاکرات قبل از دستور و بعد از دستور یعنی در ابتدا و ختم مجلس این حق برای نمایندگان است و این حق کما فی‌السابق یرای آنها محفوظ است، به فوریت اول این طرح رأی می‌گیریم.
عده‌ای از نمایندگان- عده کافی نیست.
رضوی- اجازه بفرمایید در پیرامون خود طرح یک توضیحاتی داده شود برای این که آقایان روشن بشوند
رئیس- اگر فرت شد که رد شد والّا صحبت می‌شود در اطراف آن (عده کافی شد) رأی گرفته می‌شود به فوریت اول این طرح آقایانی که موافقند قیام کنند (عده کمی برخواستند) تصویب نشد خوشبختانه اشخاصی که امضا کرده بودند این طرح را رأی ندادند.
۳- قرائت اسامی اعضاء پنج کمیسیون
رئیس- حالا اسامی اعضاء پنج کمیسیون استخراج شده و قرائت می‌شود:
ریاست محترم شورای ملی: در تاریخ دوشنبه ۲۷۲۲۰ هئیت نظارت استخراج آراء کمیسیون‌های پارلمانی آراء کمیسیون‌های زیر استخراج نموده اینک نتجه آراء به معرض مجلس شورای ملی می‌رسد. کمیسیون امور خارجه: عده آراء مأخوذه ۹۸ حائزین اکثریت آقایان: تقی‌زاده. ناصر ذوالفقاری. ساعد. دکتر معظمی. دکتر متین دفتری. دکتر عبده. عامری دکتر شفق. اعظنم زنگنه. یمین اسفندیاری. کفایی. محمدحسین قشقایی. شریعت‌زاده. وثوق. ممقانی. عباس مسعودی. رفیع «هجدهمی اکثریت نداشته است» کمیسیون بازرگانی و پیشه و هنر: آراء ماخوذه ۹۸ حائزین اکثریت آقایان:
علی وکیلی، ملکپور، ابوالقاسم بهبهانی. اخوان، مهدی ارباب، موسوی، اردلان، شهاب خسروانی، دکتر امینی، معین‌زاده، ارباب گیو. نیکپور، صادقی، حاج امین، مهندس رضوی، گنجه بوداغیان، اسدی کمیسیون پست و تلگراف عده ۶ نفر، آراء مأخوذه ۹۳ حائزین اکثریت آقایان: محمود محمود سالار بهزادی، زنگنه، نیک‌پی، حسن مکی، معتمد دماوندی، کمیسیون بهداری آراء مأخوذه ۹۸ حائزین اکثرت آقایان:
دکتر ملکی، دکتر راجی، دکتر مجتهدی، دکتر طبا، دکتر فلسفی کامل ماکو، احمد فرامرزی، دکتر آشتیانی، حسین وکیل شریعت‌زاده عباس مسعودی، معتمد دماوندی ۱۲ نفرکمیسیون نظام عده آراء مأخوذه ۹۴ حائزین اکثرست آقایان: محمد ذالفقاری، عباسی، پالیزی ایلخان، آصف، قبادیان، عرب شیبانی، دهقان قهرمان، شادلو، محمدحسن قشقایی، بیات ۱۲ نفر.
رئیس- تمنا می‌شود بعد از جلسه یا بعد از ظهر هئیت رئیسه کمیسیون‌ها انتخاب بشود و کمیسیون‌ها تشکیل گردند و به لوایحی که رسیده رسیدگی کنند سه کمیسیون دیگر هم امروز استخراج کنند که جلسه آینده تکلیف کمیسیون آنها معلوم بشود چون آقای وزیر دارایی هنوز نیامده‌اند یک مرخصی کوچکی است که چون می‌خواهند بعد از تصویب مسافرت کنند قرائت می‌شود:
۴- تصویب یک فقره مرخصی گزارش از کمیسیون عرایض و مرخصی، جناب آقای تقی‌زاده برای لزوم مسافرت آذربایجان در خواست پانزده روز از تاریخ بیست و سوم اردیبهشت ۱۳۲۷ و کمیسیون اعرایض و مرخصی با درخواست ایشان موافقت نموده اینک گزار ش آن تنظیم می‌شود مخبر کمیسیون عرایض و مرخصی حسین ملکی.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به پانزده روز مرخصی آقای تقی‌زاده موافقین قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد در جلسه پیش اعلام رأی شده بود راجع به پیشنهاد آقای متین دفتری،
بعضی از نمایندگان- هنوز وارد دستور نشده‌ایم تکلیف طرح مربوط به نطق قبل از دستور را تعیین نفرمودید.
رئیس- الان وارد دستور شدیم
ملک مدنی- بنده یک مطالبی دارم که فوری است باید عرض بکنم
رئیس- هر روز که آقایان اجازه نطق بخواهند من از مجلس کسب نظر می‌کنم
ملک مدنی- اجازه بفرمایید بنده راجع به اظهارات این والاس امریکایی که یک اظهاراتی کرده می‌خواستم یک عرایضی بکنم (صحیح است) اگر اجازه نمی‌دهید لااقل خودتان اظهار تنفر کنید.
رئیس- من اگر خودم هر روز اجازه به آقایان بدهم آن وقت خواهند گفت که هر وقت میل دارد اجازه می‌دهد این است که با نظر مجلس اجازه نطق قبل از دستور را خواهم داد چنانچه وارد دستور نشدیم می‌خواهید حالا رأی می‌گیریم.
نمایندگان- رأی بگیرید.
رئیس- رأی به این که بعد از دستور صحبت شود چون الان ما یک مقدار کار داریم پس برای قبل از ختم جلسه رأی می‌گیریم
ملک مدنی- اجازه بفرمایید در صورت جلسه هست که فرمودید عده‌ای اجازه نطق قبل از دستور خواسته‌اند قبلاً تکلیف این طرح راجع به نطق را معین می‌کنیم آن وقت برای ورود در دستور رأی می‌گیریم.
رئیس- بسیار خوب این جزء دستور بود به این جهت عرض کردم رأی گرفته می‌شود پس آقایان موافقند با اجازه نطق قبل از دستور قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد.
۵- بقیه مذاکرات در لایحه اصلاح مالیات بر درآمد
رئیس- در جلسه پیش اعلام رأی نسبت به پیشنهاد دکتر متین دفتری شده بود رأی گرفته می‌شود پیشنهاد آقای دکتر متین دفتری یک مرتبه دیگر قرائت می‌شود تا که آقایان توجه بفرمایند. (به شرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌کنم لایحه به کمیسیون ارجاع شود و در آنجا به اصل لایحه و پیشنهادات آقایان رسیدگی و گزارش آن به مدت یک هفته به مجلس تقدیم شود.
رئیس- در اطرافش صحبت شده مخالف و موافق صحبت کرده‌اند باید رأی گرفته شود آقایانی که موافقند با این پیشنهاد قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد ولی مشروط بر این است که بعد از یک
هفته گزارش کمیسیون مطرح شد.
اردلان- بنده تقاضا می‌کنم که بودجه مجلس مطرح گردد.
۶- طرح سه فقره سؤال از دولت
رئیس- سؤالاتی که آقایان نمایندگان از وزرا می‌کنند و آقایان هم برای جواب حاضر می‌شوند باید این سؤالات مطرح شود که مورد شکایت نشود.
معتمد دماوندی- بنده از آقای وزیر فرهنگ یک سؤالی کرده‌ام.
رئیس- به ایشان هم اطلاع می‌دهم که حاضر شود.
دهقان- بفرمایید معاونشان بیایند.
مهدی ارباب- بنده هم راجع به اموال ایرانیان مقیم آلمان یک سؤالی کردم استدعا می‌کنم بفرمایید جواب بدهند.
دهقان- بنده از آقای وزیر دارایی یک سؤالی داشتم.
رئیس- بسیار خوب حالا آقای مکی سؤالی دارند از وزیر راه مطرح می‌شود، بفرمایید آقای مکی.
مکی- سؤالی که بنده کرده بودم مربوط به عوارض بنزین بود که با تصویب‌نامه دردوره فترت گذشته بود و طبق آن تصویب‌نامه از هر لیتر بنزین یک مقداری گرفته می‌شود که راه‌های اساسی و درجه اول کشور را آسفالته بکنند (موسوی- بلندتر بفرمایید) چشم، البته آقاینان محترم توجه دارند که قیمت بنزین درکشور ما که صادر کننده بنزین و مواد نفتی است بیشتر از قیمت بنزین در سایر کشورها است که واردات بنزین دارند و بنزین از آن کشورها صادر نمی‌شود. (صحیح است) بنده از مقایسه‌ای که کرده‌ام از قیمت بنزین در ایران و عراق عرب و ترکیه و افقانستان و فلسطین و پاریس و سایر کشورهای دیگر، قیمت کشور ما که صادرکننده بنزین و مواد نفتی است به مراتب زیاد تر است البته با مضیقه مالی که دولت داشته تصور می‌شود که اگر این پول را روی بنزین بکشند برای آسفالت کردن راه‌های درجه اول کشور کافی باشد و شاید ظرف سه سال ما بتوانیم یک راه‌های اساسی برای کشورمان ایجاد بکنیم البته یک از طرق ترقی سطح زیرزمینی در کشور ما و همچنین از طرق ازدیاد قوه تولید در کشور ما داشتن راه‌های اساسی و آسفالته است این را کسی منکرش نیست ولی برای یک کشورهایی که افراد آن کشورها توانایی پرداخت آن مالیات‌ها را داشته باشند، متأسفانه ما می‌بینیم که هر قدر بر قیمت بنزین افزوده می‌شود بر کرایه‌ها نیز افزوده می‌شود و هر قدر بر کرایه‌ها افزوده شود بالنتیجه بر قیمت کالاهای داخلی و خارجی افزوده می‌شود و هزینه زندگی را می‌برد بالا در صورتی که دولت‌های ما چه دولت کنونی و چه دولت قبلی هر دوشان در برنامه‌ای که به مجلس تقدیم کردند این نکته را گوشزد نمودند که هدفمان تنزل هزینه زندگی است با این که یک چنین چیزی را قید کرده بودند در برنامه‌شان عملًا مشاهده می‌شود که تنها برای تنزل هزینه زندگی کاری نکرده‌اند بلکه بر هزینه‌ها زندگی افزوده‌اند و پولی هم که از مردم با این طریق گرفته می‌شود به منظور اساسی و اصلی که اسفات کردن راه‌های شوسه این مملکت بوده مصرف نشده. بنده چون عضو وزارت راه بودم موقعی که این تصویب‌نامه تهیه می‌شود وزیر وقت با یک حسن‌نیتی طرح این تصویب‌نامه را تهیه کرد و تقدیم هئیت دولت نمود که با این وسایل و دستگاهای که در وزارت راه هست بدون این که کوچک‌ترین خرجی به پرسنل وزارت راه اضافه شود بتواند از این پول در ظرف یک دو سال راه‌های اساسی و درجه اول این کشور را آسفالته کند بنده خوب به خاطر دارم همان موقع وزیر راه آقای سرلشکر فیروز بود و حساب می‌کرد که اداره کل راه شوسه تنها کافی است که بااین پول بتوان ظرف ۴ یا ۵ سال دو ثلث از راه‌های اعظم کشور را آسفالته اش بکند متأسفانه ایشان که رفتند وزیر جوان که آمدند بعد از ایشان روی کار اداره کل آسفالتی درست کردند و برادرزاده خودشان را کردند مدیر کل آسفالت و یک اداره عریض و طویلی درست کردند اتومبیل خریده شد و اثاثه لوکس برای اتاق مدیر کل آسفات خریده شد و مخارجی از این جهات برای اداره آسفات درست کردند بنده می‌خواستم از جناب آقای اردلان سؤالی بکنم که اولًا تاکنون چه مبلغ از عواض بنزین در یافت شده و جمعاً مبلغ چقدر است؟ این مبلغ را اینجا در جلسه بفرمایید چقدر بوده دوم این که بنده سؤال کردم که عوارض بنزین که به منظور آسفالت کرددن جاده‌ها وضع شده به چه معنا است برای ساختن فرودگاه هوایی آبادان که مورد احتیاج ضروری کشور نیست مصرف شده این تصویب‌نامه‌ای که از هئیت وزرا گذشت جناب آقای صادقی آنوقت معاون وزارت راه بودند کاملا هم توجه داشتند و می‌خواستند که یک خدمتی واقعاً انجام بدهند یرای جامعه با این تصویب‌نامه بنده می‌خواهم از ایشان که آن وقت معاون بودند و بعداً وزیر شدند به جای آقای سرلشکر فیروز که وزیر قبلی بودند که شما هیچ اجازه می‌دادید یعنی روح این تصویب‌نامه این طور بود یا هئیت دولت می‌خواست که از این پول بروند فرودگاه آبادان را بسازند؟ فرودگاه آبادان اگر لازم بود بنده خیال می‌کنم بایستی به طرف دیگری از قبیل عواید نفت جنوب خود شرکت نفت جنوب ممکن بود این کار را بکند چون در حوزه اقتصادی او بود بایستی خودش اگر فرودگاهی لازم داشت از محل عواید عمومی و کلی نفت جنوب فرودگاه آبادان را آسفالته کرده باشد و به ندهد خیال می‌کنم که این یک تخلف صریحی است از متن تصویب‌نامه هئیت وزیران که فقط برای آسفالت کردن جاده‌های اساسی درجه یک کشور بوده است، سؤال سوم بنده این بود که آیا طبق قانون سه دوازدهم بودجه در تصویب‌نامه هئیت وزیران تجدیدنظر کرده است یا خیر؟ چون مجلس شورای ملی ضمن گذراندن سه دوازدهم به هئیت دولت اجازه داد که تصویب‌نامه‌های را ضرورت و لازم می‌داند قبول بکند و طرح قانونش را به مجلس پیشنهاد بکند و آنهایی را که لازم نمی‌داند ملغی بکند بنده می‌خواهم سؤال بکنم که تصویب‌نامه بنزین هم مشمول این قانون شده است یا خیر؟ یعنی ملغی است یا به قوت خودش باقی است؟ اگر به قوت خودش باقی است چرا لایحه‌اش به مجلس نیامده است و اگر ملغی شده چرا می‌گیرند از مردم؟ چهارم آسفالت کردن راه‌های بود که از این پول شده آقایان بنده تصور می‌کنم که همه‌تان راه قم را از نزدیک مشاهده کرده‌اید راه قم را بنده در فروردین رفتم خودم چندین نقطه‌اش را مشاهده کردم و همه آقایانی که به قم رفته‌اند مشاهده کرده‌اند و می‌دانند بنده بدون سر سوزنی مبالغه و اغراق حقیقتی است که اینجا به عرض آقایان می‌رسانم آقایان خوب توجه دارند که راه شمیران از جاده خیابان پهلوی مدت ۱۲ سال است که آسفالت شده و همچنین راه‌های دیگر در مازندان داریم ده ۱۲ سال است اسفالت شدنشان گذشته یک مقدار هم متفقین اسفالت کردند که سه چهارم از عمرش گذشته است و کم و بیش بعضی‌هایش باقی است و بعض‌هایش در شرف از بین رفتن است راه قم را در سال ۱۳۲۶ یعنی در اسفند یا بهمن ۲۶ اسفالت کرده‌اند بنده تصور می‌کنم که از بهمن یا از یک ماه بیشتر هم حساب بکنیم تا فروردین که بنده دیدم بیش از سه ماه از عمر اسفالتش نگذشته بود (معتمد دماوندی- راه قزوین هم همین طور است) تمام این راه با استثنای یک قسمتش که گویا کنتراتچی آن یک شخص دیگری بوده به طور کلی از بین رفته، بنده می‌خواستم از جناب آقای وزیر راه سؤال بکنم که پولی که در هر لیتر بنزین بر طبقه بیچاره و بدبخت و دور از همه چیز این مملکت تحمیل نموده‌اند آیا باید گرفته شود؟! و این طور چند میلیوننش در راه قم ریخته شود؟! در صورتی که نظر قانونگذار و آن که این تصویب‌نامه را گذرانده این بود که این راه آسفالت بشود و طبقه سوم و چهارم مملکت ازش استفاده کرده باشند! ولی عملًا ما می‌بینیم که تمام این عوارض را طبقه سوم و چهارم این مملکت می‌پرازند و تنها چیزی که از آن نتیجه می‌گیرند ازش این است که یک مالیاتی داده‌اند و راهی اسفالت نشده و همچنین یک قسمتی از راه قزوین است که این هم اسفالت شده و خراب شده و احتیاج به مرمت دارد ولی البته مثل راه قزوین از بین نرفته بنده شنیدم که از طرف آقای وزیر راه در راه قم باز سازی‌های هم شده و گزارش‌های عم به وزارتخانه رسیده که در این قسمت یک حیف و میل‌های هم شده بنده می‌خواهم استدعا کنم که بگویند که نسبت به این گزارش‌هایی که تقدیم وزارت راه شده تاکنون چه اقدامی به عمل آمده و متخلفین را چه نوع کیفری برایشان در نظر گرفته‌اند؟ و بنده یک تذکر دیگری هم که می‌خواستم به ایشان داده باشم این بود که ما یک مقدار زیادی راه‌های اسفالته را از متفقین گرفته‌ایم اگر همان‌ها تعمیر و مرمت بشود بنده خیال می‌کنم که بشود چند سال ازش استفاده کرد (صحیح است) آیا بهتر نبود که این پولی را که ما در راه قم این طور دور ریخته‌ایم صرف راه‌های اسفالته معینی می‌کردیم و آن راه‌های که در شرف از بین رفتن بودند (یکی از نمایندگان- از بین نرفته) .... یک مقدارش از بین رفته آنهایی که از بین رفته آن راهایی که اسفالت نبوده آنها را می‌آمدند اسفالتش می‌کردند (معتمد دماوندی- آقا راه پهلوی آستارا از بین رفته)
چند روز قبل غالب آقایان نمایندگان آذربایجان و یک دسته از نمایندگان دیگر مجلس شورای ملی را در دانشسرا آقایان لیسانسه‌های دانشسرا دعوت کرده بودند راجع به کمی حقوقشان و وظیفه خطیر تعلیم و تربیت یک عده‌ای مذاکره می‌کردند و گله می‌کردند از مجلس شورای ملی که نسبت به فرهنگ آن توجهی که باید و شاید نکرده‌اند.
رئیس- آقا راجع به سؤال بفرمایید
مکی- همین موضوع را عرض می‌کنم، این مربوط به همان می‌شود آنجا یکی از آقایان لیسانسه‌ها اظهار کرد که برای اعتبار وزارتخانه‌های دیگر خودشان تأمین اعتبار می‌کنند و اضافه حقوق دادن به کارمندان خودشان برایشان آسان است مثلا در وزارت راه بودجه می‌گذارند چند میلیون برای ساختن فلان راه ولی عملاً این راه را نمی‌سازند این را اضافه حقوق به کارمندان خودشان می‌دهند بنده خواستم به اطلاع آقایان برسانم که به طور کلی بنده اطلاع دارم یک مقدار زیادی از همین بودجه اداره اسفالت به یک عده‌ای از کارمندان وزارت راه به عنوان پاداش وغیره داده‌اند آیا بهتر این نیست که اگر ما بخواهیم ار این نوع پاداش‌ها بدهیم به یک عده از معلمین بدهیم که وظیفه تربیت نسل آینده این کشور را برعهده دارند (صحیح است)
وزیر راه- اجازه می‌فرمایید؟
رئیس- بفرمایید.
وزیر راه- سؤال آقای نماینده محترم مبتنی برچند قسمت بود که جواب هر یک را به عرض می‌رسانم اول این که تاکنون چه مبلغ از بابت عوارض بنزین عاید شده، مطابق که از اداره حسابداری مربوطه رسیده مبالغی که از بابت درآمد این تصویب‌نامه به خزانه اداری کل تا تاریخ چند روز قبل که تاریخ گزارش است عاید شده بالغ بر ۱۴۰، ۷۷۷، ۲۸۳ ریال بوده دوم آن که تا چه مبلغ هم مصرف شده مطابق گزارش جهت اسفالت کاری راه‌های کشور در وجه مقاطعه‌کاران پرداخت شده ۴۲، ۷۳۱، ۴۳۹ ریال اسفالت کاری شهر ری، برای راه قم یک میلیون ریال، برای تعمیرات خطوط اسفالت کشور ۹، ۰۷۷، ۳۸۶ ریال جهت خرید کامیون و نقشه‌برداری خطوط و هزینه اداری ۳، ۶۶۴، ۲۷۷ ریال بنابراین قسمت اول سؤال آقا به این طرز جواب داده شود که این مبلغ عایدات داشته و این مبلغ هم هزینه شده و فعلاً هم موجودی در خزانه داری کل ۷۵، ۷۹۵، ۳۴۳ ریال می‌باشد که از این مبلغ البته یک مبلغی بایستی بابت تعهدات و قراردادهایی که بسته شده پرداخت شود و بقیه هم در سال ۱۳۲۷ به مصرف برسد، قسمت دوم سؤال که فرمودند که عوارض بنزین که به منظور اسفالت کردن جادها وضع شده به چه مناسبت برای ساختن فرودگاه آبادان مصرف شده می‌خواهم خاطر نماینده محترم را مسبوق کنم که در همان تصویب‌نامه‌ای که برای عوارض بنزین وضع شده در یک تصویب‌نامه دیگری هم که متمم همان تصویب‌نامه می‌باشد این قسمت تصریح شده حالا عینش را می‌خوانم برای این که برای آقا (مکی- تاریخش را بفرمایید) هئیت وزیران در جلسه ۱۸ آبان ماه ۱۳۲۶ بنا به پیشنهاد شماره ... وزارت راه تصویب نمود که قسمت سه تصویب‌نامه شماره قبلی مربوط به لیتری ۵۰ دینار عوارض بنزین به شرح زیر اصلاح گردد۳- درآمدهای حاصله از عوارض فوق توسط وزارت دارایی وصول و به حساب مخصوصی گذارده شده و مختص اسفالت کاری راه‌های اصلی و فرودگاه‌های هوایی کشور خواهد بود بنابراین همان تصویب‌نامه‌ای که اجازه اخذ این عوارض را داده در همان تصویب‌نامه هم هیئت دولت که همان هیئت دولت وقت باشد اجازه داده که به مصرف راه‌ها و فرودگاه‌های کشور برسد. بنده در اصل تصویب‌نامه‌ها این نظر را دارم که از موقع استفاده کنم و عرض بکنم که دولت وقت حق صدور چنین تصویب‌نامه‌ای را نداشته در این کارهایی که نموده است، برای این که این کار مختص مجلس شورای ملی است (صحیح است) قانون اساسی ما این را ممنوع کرده است (احسنت) بنده هم اعتراض کردم ولی حالا عرض می‌کنم این مربوط به آن وقت است که چون این تصویب‌نامه گذشته ایرادی نیست که صرف فرودگاه هم شده باشد (مکی- استدعا می‌کنم جلویش را بگیرید) ولی اتفاقاً هنوز صرف فرودگاه هم نشده حالا اجازه بفرمایید عرض می‌کنم (زنگ رئیس)
رئیس- آقای مکی شما بعد هم می‌توانید به طور اختصار توضیح بدهید، بگذارید مطالباتشان را بفرمایند بعد هر مطلبی دارید بفرمایید وزیر راه فرودگاه آبادان یک چیز مهمی است برای کشور ما برای این که خطوط هوایی اروپا را به آسیا وصل می‌کند و قبلًا هم این راه در ایران بوده و هواپیماها در بوشهر فرود می‌آمدند و چون فرودگاه بوشهر ساخته نشد و در زمستان گاهی به واسطه زیادی آب آن فرودگاه محل استفاده نبود. کم کم این خطوط سیر تغییر کرد و در بصره فرودگاه خیلی مفصل و خوبی ساختند و الان هم از فرودگاه بصره استفاده می‌شود و ما این استفاده هوایی را نمی‌کنم، در موقع جنگ یک چیزهایی برای فرودگاه آبادان ساخته‌اند که محتاج به تعمیرات شده خودم هم در دو هفته قبل با هواپیما رفتم آن فرودگاه را دیدم پستی‌هایش قابل تعمیر است اگر ما این را تعمیر بکنیم و این فرودگاه اگر تعمیر شود بهتر از فرودگاه بصره خواهد بود و کلیه سیر هواپیماهای اروپا به آسیا از این خط خواهد بود و برای ما و کشور ما هم یک استفاده‌هایی دارد و اصلًا محل عبور و مرور یک قسمت از مسافرین اروپا به آسیا و برعکس خواهد بود ولی هنوز خرجی در آن نشده و چون این تصویب‌نامه به موجب تبصره‌ای که در قانون سه دوازدهم گذشت به قوت خودش باقی است به این ترتیب دولت هم وظیفه خودش را انجام داده. برای سؤال قسمت بعدی عرض کنم لایحه قانونی این را به مجلس شورای ملی پیشنهاد کردم و در همان لایحه هم مسئله فرودگاه ذکر شده حالا البته تصمیم مجلس شورای ملی مطاع خواهد بود بنابراین آن قسمت را هم برای آقا می‌خوانم در لایحه‌ای که به مجلس تقدیم شده به منظور تعمیر اسفالت کاری راه‌های اصلی و فرودگاه‌های کشور بوده حالا البته در آن موقع آقا می‌توانند نسبت به فرودگاه‌ها یک پیشنهادی بکنند تا ببینیم مجلس شورای ملی به چه ترتیبی رأی می‌دهد، بنابراین قسمت دیگر سؤال شما هم از این که آیا این تصویب‌نامه را هئیت وزیران تجدیدنظر کرده‌اند یا خیر «عرض کردم که تجدیدنظر کرد» و حتی لایحه‌اش را هم در تاریخ ۲۷ر۱۱ ر ۲۶ به مجلس شورای ملی بنده خودم تقدیم کردم، قسمت چهارم مرقوم فرمودید راه‌هایی که داشتیم چرا آنها را تعمیر نکرده‌ایم و شروع به آن قسمت جدید شده و راپورت‌های هم رسیده که این قسمت راه خوب نیست این را هم برای اطلاع آقا عرض کردم که راه‌های را که متفقین اسفالت کرده بودند موقتی بوده و زیر سازی درست نداشته و آنها قابل تعمیر نیست. یک قسمتش را آقایان مسبوق هستند راه مابین اهواز و خرمشهر نزدیک رشت آنجاهایی که بنده عبور کردم دیدم آنجا زیر سازش طوری بوده که قابل دوام نبوده و بایستی که اساساً زیرسازی بشود و بعد روی آن اسفالت بشود پس از این خرجی هم که شده برای اطلاع عرض کنم که در این خطوط اقدام شده، عملیات ساختمانی، اسفالت کاری خطوط سه‌گانه راه تهران قم و پنج کیلومتر داخل شهر قم به طول ۱۳۵ کیلومتر عملیات اسفالت کاری و ساختمانی و قطعات سه‌گانه راه کرج تا شریف‌آباد به طول ۸۸ کیلومتر عملیات ساختمانی و اسفالت کاری کرج و فرودگاه مهرآباد یکصد هزار متر مربع ساختمانی و آماده کردن زیرسازی ۵۰ کیلو متر از راه تبریز به باستان آباد برای اسفالت ساختمانی و آماده کردن زیر سازی ۵۰ کیلومتر از راه اصفهان و مورچه‌خورت ساختمانی و آماده کردن ۵۰ کیلومتر از راه شیراز به سمت اصفهان، عملیات ساختمانی و آمده کردن زیر سازی ۱۵ کیلومتر از شریف‌آباد به قزوین، این هم عملیاتی بود مربوط به این هزینه‌ای که برای آقا خواندم اما نسبت به استحکام راه که البته موضوع بسیار مهمی است که سؤال فرمودند والّا این قسمت‌هایی که تا حالا صحبت شد قسمت‌هایی بود که مطابق مقررات شده و توضیحات بنده هم شاید برای آقا قانع کننده باشد نسبت به این راه‌ها یک حرف‌های زیادی زده شده ما یک هئیت نظارتی برای این کار معین کردیم از مهندسین مطلع و طرف اعتماد آنها نظارت می‌کنند در عملیات همین راه‌های ساخته شده و هنوز هم تکلیف قطعی این راه‌ها که می‌فرمایید یک قسمتش خراب بوده معین نشده تحویل قطعی که انجام شد پاره‌ای راه‌ها برای سه سال و بعضی‌ها یرای ۵ سال «گارانتی» دارند که در این مدت ۳ و ۵ سال هم اگر خرابی وارد شود آن مقاطع کار موظف است که آن خرابی را اصلاح بکند و صدی ده از اجرت عملیات هم به طور امانت برای تضمین حسن انجام کار در خزانه داری کل همیشه محفوظ است تا اختتام آن دوره که دیگر البته نمی‌شود گفت تا ابد مقاطعه کار ضامن مقاطعه کاری خودش باشد بنابراین جای نگرانی نسیت و هر خرابی که باشد تا الان هم مجبور است مقاطعه کار ترمیم بکند و ما هم شروع کرده‌ایم و مراقبت می‌کنیم که تعمیر بکنند و بعد هم تا ۳ سال و تا ۵ سال اگر خرابی وارد شود باز هم موظف است که هر نوع خرابی را اصلاح کند این عملیاتی است که تا امروز شده است. اما فکری که خود بنده، دراین دوره تصدی سه ماهه کردم و لازم می‌دانستم که به عرض مجلس شورای ملی برسانم که تغییر وزیر یا دولت یا هر چه امیدوارم باعث تغییر
این فکر نشود این است که این طرزی که حالا هست البته طرز خوبی بیست نمی‌گویم بد است برای این که اگر بد باشد موظفم که آن بدی را اصلاح کنم ولی طرز بهتر این است که ما آن درآمدی را که سالی ۱۲ میلیون تقریباً داریم این را محل اعتبار یک پول بزرگ‌تری قرار بدهیم در این بابت هم صحبت شده با بانک که ۳ هزار کلیومتر ما در ایران راهسازی بکنیم برای راه‌هایی که عمده است و طرف احتیاج است چون این خرد خرد کار کردن بالاخره تا به آخر که برسیم اولی از بین رفته ولی در ظرف دو سال ۳ سال باید یک زمینه منظمی و یک کنترلی اگر ما شروع به اسفالت کاری بکنیم بعد از این درآمد محل استهلاک آن امر بزرگ را تعیین بکنیم که یک قسمتش را برای تعمیرات راه‌های ساخته شده بگذاریم و یک قسمت را هم برای اصلاحش بگذاریم و زودتر هم به مقصود می‌رسم آن وقت چه کار کنیم که این چند هزار کلیومتر به طور منظم انجام بشود که محل ایراد آقایان نمایندگان هم نباشد به نظر بنده یک هئیت نظارتی مثل ساختمان راه آهن تشکیل می‌دهیم که مهندسین طرف اعتماد و مطلع با نمایندگان وزارات دارایی یک هئیت نظارتی تشکیل بدهند و عملیات ساختمانی را به یک مؤسسه‌ای مثل کامپساکس که راه آهن سراسری ایران را ساخت و اطمینان یافتیم که می‌تواند موفق شود این کار را واگذار به یک چنین مؤسسه‌ای بکنیم که تحت کنترل آن هئیت نظارت شروع به ساختن راه‌های اساسی ما بکند و مطمئن باشیم که این طرز هم راه‌ها زودتر ساخته می‌شود و هم عملیات به طوری خواهد بود که موجب نگرانی و تعویض نشود یکی دیگر هم این که آخر صحبتشان فرمودند که اعتبار اسفالت را محل اظافه حقوق قرار داده‌اند این را هم عرض بکنم که همین طور که فرهنگی‌ها شکایت دارند کارمندان وزارت راه هم شکایت دارند بنده کاغذهای صد امضایی هروز می‌بینم که می‌نویسند آقا ما هنوز موفق نشدیم اضافاتمان را بگیریم و اما این را خود بنده جلوگیری کردم از این را یعنی بنگاه راه آهن، اداره اسفالت اداره کل ساختمان راه آهن این‌ها شاید یک وسایلی بود که اگر نمی‌توانستند از مرکز وزارتخانه به یک اشخاصی یک پولی بدهند از این راه آنها را شاید راضی نگه می‌داشتند بنده صریحاً دستور دادم که نه از بنگاه راه آهن نه در اداره کل آسفالت نه در ساختمان راه آهن هیچ کس بدون کسب اجازه از وزارتخانه حق استفاده از این راه‌ها را ندارد و شاید هم باعث گله بود ولی بنده این دستور را دادم که کسی از اینجاها استفاده نکند که در همان جا کار بکند. (باتمانقلیچ- بنده یک یاداشتی فرستادم خواهش می‌کنم که قرائت بکنید) بلی کنتراتچی‌ها هم ضمانت داده‌اند.
رئیس- آقای مکی مطابق ماده ۵۵ خیلی مختصر باید جواب بدهد
مکی- اطاعت می‌شود، آقای وزیر راه فرمودند که اکثریت مجلس هر طور تصویب کرد از لایحه‌ای که به مجلس تقدیم شده راجع به عوارض بنزین ما آن را اجرا می‌کنیم بنده می‌خواستم به ایشان عرض کنم که اکثریت مجلس شورای ملی یک اکثریتی است که کاملاً موافقت دارد که یک کمک‌ها و یک مساعدت‌هایی به مردم شده باشد و این اکثریت هر وقت می‌تواند از هزینه‌های زندگی مردم بکاهد ووضع را به یک ترتیبی تعدیل کرده باشد که آنقدر وضع زندگی مردم طاقت‌فرسا نباشد ایشان فرمودند که فرودگاه آبادان طبق یک تصویب‌نامه‌ای که بعد از چند ما از تاریخ تصویب‌نامه سابق از هئیت وزیران گذشته عمل شده است و خودشان هم عقیده داشتند که نبایستی این کار بشود بنده می‌خواستم از ایشان سؤال بکنم که در صورتی که خودشان معتقدند که آن تصویب‌نامه غلط بوده چرا مجری آن واقع شده‌اند؟ به عقیده بنده اول باید ایشان جلوی آن تصویب‌نامه را بگیرند و چون این اجازه را هم مجلس شورای ملی به دولت فعلی داده است که هر تصویب‌نامه ایراد که غلط می‌دانند فوری آن ملغی بکنند راه کار این بود که خود وزارت راه پیشنهاد می‌کرد به هئیت وزیران که این تصویب‌نامه چون بر خلاف منظور تصویب‌نامه اولی است باید ملغی بشود و فوری ملغی می‌کردند با این ترتیب یک مقدار زیادی از مخارجی که در فرودگاه آبادان شده و باید نشود جلوگیری می‌کردند و یک کاری که خودشان فرمودند خلاف قانون است از این کار خلاف قانون جلوگیری می‌کردند و انتظار دارم که ایشان مجری کارخلاف قانون واقع نشود عوارض بنزین را مردم می‌دهند برای اسفالت کردن راه‌ها، مسافرینی که توسط هواپیما وارد کشور می‌شوند خوب است عوارض بنزین بر طیاره بگذارند و از مسافرینی که با هواپیما مسافرت می‌کنند این عوارض از آنها گرفته بشود و برای فرودگاه خودشان مصرف بشود مردم طبقه سوم و چهارم این عوارض را نمی‌دهند تا آن کسی که به لندن یا پاریس یا فلسطین یا بغداد می‌خواهد برود از فرودگاهش استفاده بکند.
بنده یک سؤالی که از ایشان کردم این بود که نسبت به متخلفین اسفالت راه قم چه اقدامی کرده‌اند برای این کار یک محکمه را معین کرده‌اند که رسیدگی بکند؟ یک محکمه اداری و یا یک محکمه قضایی، و نسبت به این تخلفاتی که شده و این سوء استفاده‌های که می‌گویند شده اقدامی کرده است یا خیر؟ (وزیر راه- همچین چیزی نشده چنین گزارشی نرسیده) فرمودند گزارشاتی خدمتشان رسیده (وزیر راه- همچون گزارشی بنده ندیدم) و اما قسمت راه قم یک عوایدی در جزء بودجه عمومی سال ۱۳۲۴ بوده که از آن بودجه عمومی صرف شده و پیش از این عوارض بنزین بوده عوارض بنزین بعداً وضع شده برای این که تمام راه‌ها را بتواند اسفالت کنند همچنین وزارت دارایی نامه‌ای به وزارت راه نوشته که وجود اداره اسفالت را زاید دانسته و این نامه‌ای که هم از طرف وزارت دارایی رفته (سزاوار- مربوط به وزارت دارایی نیست) یک تشکیلاتی بود و یک تشکیلات دیگر هم گذاشته‌اند یک تشکیلات ادره کل راه بوده آن وقت یک اداره دیگر هم درست کرده‌اند دو تشکیلات که نمی‌تواند باشد و همین طور این نامه هم بدون اثر در کشوی میز آقای وزیر راه مانده است یکی دیگر هم فرمودند که صدی ده از پول اسفالت را در صندوق نگهداشته‌اند که اگر خرابی یا یک تعمیراتی داشته باشد از عهده اسفالته کردن راه برآمده باشند از آن پول مصرف خواهد شد یا آن پول به نفع دولت ضبط بشود که آن راه را اسفالته بکنند بنده عرض می‌کنم که این هشتاد کیلومتر راه قم را که بنده دیدم اگر صدی پنجاه این پولی را که گرفته‌اند پس بدهند معهذا کافی نیست که این راه‌ها را اسفالت بکنند این صدی یک همچو غرامت و جرم کافی نیست که بشود اسفالت کار یا مقاطعه کار را متعهدش کرد که مجدداً بیاید این راه را تعمیر کند.
وزیر راه- آقا اجازه می‌فرمایید بنده مختصر توضیحی عرض کنم؟
رئیس- بفرمایید.
وزیر راه- اولاً بنده مخالف ساختن فرودگاه نبودم که پیشنهاد بکنم به دولت که این تصویب‌نامه ملغی بشود چناکه در لایحه‌ای که پیشنهاد کردم خود بنده گفتم که علاوه بر این عوارض بنزین را طیاره هم می‌دهد فرق نمی‌کند و اگر هم این فرودگاه ساخته نشود آن وقت طیاره نمی‌تواند بنشیند بنابراین باید صرف این فرودگاه هم بشود در بودجه هم گذاشته‌ایم می‌بایستی بعضی از فرودگاه‌هایی که احتیاج دارد از این پول مصرف بکنیم مگر این که مجلس شورای ملی تکلیفش را معین بکند راجع به تکلف هم که فرمودید هنوز گزارشی که گفته شده باشد در آنجا کسی اختلاسی کرده ندیدیم البته هر وقت که ببینیم به دیوان کیفر می‌فرستیم.
رئیس- آقای تقی‌زاده سؤالی از وزیر دادگستری فرموده بودند بفرمایید آقای تقی‌زاده.
تقی‌زاده- بنده سؤالی از آقای وزیر دادگستری داشتم که خدمتشان تقدیم کردم و کمال ضرورت دارد به دو جهت، یکی که خود بنده مسافرت خواهم کرد مجلس هم مرخصی بنده را تصویب کرد و یکی هم این است که هوا هم گرم می‌شود، این مردمی که ما می‌خواستیم تلف نشوند تلف می‌شوند (صحیح است) ایشان حالا اظهار می‌دارند که این سؤال راجع به وزارت دادگستری نیست و راجع به یک وزارتخانه دیگر است (یک نفر از نمایندگان- وزارت کشور) بنده این را به عقل و منطق خودم نفهمیدم و خودم نمی‌توانم تشخیص بدهم چون مطابق قانون اساسی هیچ کس نمی‌تواند توقیف شود و نه تبعید شود مگر به حکم وزارت عدلیه حالا اگر ایشان دلیلی دارند که باید جواب بدهند یا یک کس دیگر بیاید جواب بدهد ولی اصرار که امروز یا دیرتر آن شخص بیاید اینجا که بنده شاید در مجلس نباشم و این کار فوت بشود.
رئیس- آقای وزیر دادگستری
وزیر دادگستری- آقای تقی‌زاده سؤالی فرموده بودند که برای بنده فرستادند و الان یاداشتی مرقوم فرمود بودند که بنده پاسخ سؤال ایشان را به عرض برسانم در پاسخ یاداشت ایشان بنده به عرضشان رساندم که سؤالاتی که فرموده‌اند مربوط به وزارت دادگستری نیست یعنی اعمالی که مورد سؤال ایشان واقع شده در وزارت دادگستری یا دادگاه‌های دادگستری واقع نشده تا این که بتوانم پاسخ به عرضشان برسانم و چون خیلی اصرار و عجله دارند بنده به ایشان عرض کردم که این مطلب را به عرض آقای نخست وزیر می‌رسانم البته ایشان به وزرای دیگر دستور خواهند فرمود که مطالعه بکنند و سوابق امر را بررسی بکنند و بعد در مجلس حاضر بشوند و به عرض پاسخ مبادرت کنند و اگر هم خیلی اصرار دارند که وزارت دادگستری در این باب پاسخ بدهند بنده
ناچار هستم که موارد سؤال را به وزارتخانه‌های دیگر مراجعه بکنم برای این که بنده مسبوق نیستم، چیزی که در دادگاه عدلیه طرح نشده تا این که بنده بتوانم عرضی بکنم ناچار باید وارد سؤال را به وزارتخانه‌های دیگر مراجعه بکنم از آنها پاسخ بگیرم و اگر تکلیفی هم مربوط به وزارت دادگسری باشد بنده تکلیف خود را در آنجا انجام بدهم و بعدهم اینجا حاضر بشوم و جواب عرض کنم.
رئیس- آقای تقی‌زاده
تقی‌زاده- بنده یک کلمه دیگر عرض دارم و این است که بنده نتوانستم قانع بشوم و تصور می‌کنم که تمام آقایان نمایندگان تصدیق می‌کنند که کار این وزارتخانه باشد نه این که چون آنجا نیامده ایشان از جواب امتناع بفرمایند چون اگر نیاورده باید خود وزیر مراقبت بکند فرض بفرمایید فردا ما یک سؤال از وزارت خارجه کردیم راجع به یک امور بین‌المللی و او بگوید که خیر وزارت پست و تلگراف در این امر مداخله داشته و ما دوسیه‌اش را نداریم البته ما نمی‌توانیم این را قبول بکنیم زیرا تکلیفش خود وزیر امور خارجه است که از هر وزارتخانه‌ای باشد بگیرد بنده عرض می‌کنم که هیچ کس را در این مملکت نمی‌شود توقیف کرد نمی‌شود حبس کرد نمی‌شود تبعید کرد الّا به حکم عدلیه و قضاة وزارت عدلیه اگر لازم است که ایشان جوابی از کسی دیگر به بنده بدهند بنده با کمال عجله اصرار دارم زیرا یک ماه است که بنده به آقای رئیس‌الوزرا عرض کردم ویک مراسله خدمتشان نوشتم و بعد یک مراسله به وزارت کشور فرستادم و هنوز هم جوابی نگرفته‌ام هوا گرم می‌شود و مقصود بنده از این که مردم تلف نشوند فوت می‌شود.
رئیس- آقای وزیر دادگستری
وزیر دادگستری- بنده متأسف هستم از این که جناب آقای تقی‌زاده بنده را ممتنع از عرض جواب معرفی مردند به شهادت تمام نمایندگان محترم بنده کسی هستم که همیشه در هر موقع حاضر بودم به عرض پاسخ سؤال نمایندگان محترم و همیشه حاضر بودم که در حدود قوانین مجری نظریات آقایان باشم خود آقای تقی‌زاده می‌فرمایند که مدتی پیش با آقای نخست وزیر و وزارت کشور و وزارتخانه‌های دیگر مراجعه فرموده‌اند و جوابی که داده نشده همین سؤال را سه روز قبل به وزارت دادگستری فرستادند و در ظرف سه روز بنده را ممتنع از جواب معرفی می‌کنند بنده همان طور که خدمتتان عرض کردم ممتنع نیستم از عرض جواب اما موضوعی را که بنده رسیدگی نکرده‌ام و هنوز اطلاع ندارم چطور می‌توانم حاضر بشوم برای عرض جواب به علاوه موضوعی که اظهار می‌فرمایید درست است که به موجب قوانین بایستی در دادگاه عدلیه اشخاص محکوم بشوند و حبس بشوند ولی به موجب قوانین دیگری که در مجلس گذشته محاکم خاص دیگری هم وجود دارد آنها هم حق دارند که در بعضی از موارد احکام محکومیت صادر بکنند، فرض بکنید قانونی که در دو سه دوره قبل راجع به چاقوکش‌ها گذشت و محکمه خاصی بیا کمیسیون خاصی را مکلف کردند که در موارد خاص بتواند اشخاص را محکوم یا حبس بکند حالا به موجب این قوانین کمیسیون یک کسانی را تبعید کرده باشد یا حبس کرده باشد باید گفت این برخلاف قانون است؟ نباید گفت که برخلاف قانون است باید مواردی را رسیدگی کرد و تحقیق کرد فهمید آن کسی که به استناد این قانون محکوم یا تبیعد شده آیا واقعاً بجا بوده یا بیجا اگر بیجا بوده بفرمایند بی جا بوده یا این که فرض بفرمایید به موجب قوانین دیگری محاکمات ارتش حق دارد در بعضی از موارد احکامی صادر بکند نمی‌شود گفت که این حکم چون از عدیله صادر نشده بیجا و بی مورد است بلکه باید رسیدگی گردد دقت کرد اگر بیجا و بی‌مورد بود بیایند بگویند بی‌مورد است حالا اگر آقا اصرار می‌فرمایید بنده عرضی ندارم عرض کردم چشم اطاعت می‌کنم به وزارتخانه‌های ذی‌ربط مراجعه می‌کنم رسیدگی بکنند پس از این که وارد در جریان امر شدم بنده حاضر هستم جواب عرض کنم (کفایی- ممکن است بمیرند آقا) بنده باید رسیدگی بکنم و تحقیق بکنم
رئیس- حالا اگر لایحه‌ای هم دارید بفرمایید بدهید.
تقی‌زاده- در هر حال تمنا دارم مقرر بفرمایید روز پنجشنبه جواب بدهند.
وزیر دادگستری- بنده برای روز پنجشنبه تعهدی نمی‌توانم بکنم آخر ملاحظه بفرمایید بنده که نمی‌توانم بدون تحقیق به عرض جواب مبادرت بکنم باید رسیدگی بکنم تحقیق بکنم بیایم جواب عرض کنم حالا بفرمایید فردا ده روز دیگر ولی جور دیگر نمی‌شود و تا بنده رسیدگی نکنم نمی‌توانم جواب بدهم تا بنده رسیدگی نکنم و اطمینان پیدا نکنم از جریان کار اقدامی نمی‌توانم بکنم.
تقی‌زاده- سؤال بنده چرا ندارد و از آن سؤالاتی نیست که نیم ساعت طول بکشد یک کلمه است که آیا صحت دارد که فلان آدم را فلان جا فرستاده‌اند یا نه، سؤال بنده آیا است چرا ندارد، به چه دلیل و چرا اید نیست، بنده فقط می‌خواهم بدانم که این کار شده است یا خیر؟
وزیر دادگستری- .... اگر منظور جنابعالی فقط نفی یا اثبات است بنده تحقیق می‌کنم و به عرض می‌رسانم.
۷- تقدیم یک فقره لایحه راجع به دیوان کشور از طرف آقای وزیر دادگستری
وزیر دادگستری- به طوری که خاطر آقاین محترم مسبوق است منظور از تأسیس دیوان کشور این است که در یک کشوری قوانین به طریق متحدالشکلی اجرا شود زیرا ممکن است اجرا کنندگان قانون سوء تفسیر و تعبیر بکنند نسبت به قوانین و در موارد تخلف به میل و نظر خودشان یک قانونی را تعبیر بکنند و اجرا بکنند و اگر این رویه در مملکت متداول شود البته باید گفت که قانون در چنین مملکتی بی‌فایده است زیرا مجریان قانون در هر مورد نظر خصوصی خودشان را دارند و ممکن است موردی را مطابق مصلحت خودشان تفسیر بکنند و اجرا کنند به همین جهت در ممالک مترفی کوشش کرده‌اند دیوان کشور را طوری تنظیم بکنند که دیوان کشور مراقبت بکند که در تمام مملکت قوانین به طور متحدالشکل اجرا شود ولی متأسفانه در مملکت ما به واسطه نقص قوانین آئین دادرسی مدنی آئین دادرسی کیفری کیفری نه فقط دیوان کشور این خاصیت را از دست داده که بتواند رویه واحدی برای اجرای قوانین موجود بیاورد بلکه خودش موجب این شده است که رویه‌های متضادی در محاکم تخلف ایجاد شود زیرا که دعاوی حقوقی عوض این که در یک هئیت طرح بشود و تمام موضوعات قانونی به یک نهج و به یک رویه در مشی رویه اتخاذ بشود این دعاوی حقوقی به محاکم تخلف ارجاع می‌شود و هر محکمه‌ای مطابق تشخیص و نظر خودش رویه‌ای را اتخاذ می‌کند و قهراً این رویه تشخیص و تفسیر قانون نتیجه‌اش در حکم محاکم منعکس مشود و در تمام محاکم و بالاخره در تمام کشور یک قانون ممکن است چندین جور تفسیر بشود و نسبت به اشخاص مختلف یا طبقات مختلف مردم چندین جور اجرا شود عیب دیگری که فعلاً در دیوان کشور موجود است وقتی که یک موضوع در دیوان کشور رسیدگی شد و نقض شد و به یک شعبه دیگری مراجعه شد شعبه دیگری در موقع رسیدگی اگر در باب موضوعاتی که در دیوان کشور مطرح نبود مجدداً یک تخلفی کرد از قانون این موضوع قابل رسیدگی مجدد است و مجدداً تمیز آن را نقض می‌کند و رجوع می‌کند به شعبه دیگری و باز شعبه دیگری ممکن است به یک صورت دیگر تخلف کند باز می‌رود به تمیز باز بر می‌گردد و چندین دفعه تکرار می‌شود بنده از آماری که در دادگستری هست به دست آوردم که در اثر این نقص‌های که در دفعات متوالی پیش آمده دعاوی‌ای هست که در حدود سی سال است در وزارت دادگستری مطرح است و هنوز به جای نرسیده و برای این که دیوان کشور احکام را مکرراً نقص کرده است برای رفع این عیب و برای تسریع کار محاکمات بنده لایحه‌ای تنظیم کردم در ضمن این لایحه پیش‌بینی شده است که دیوان تمیز فقط یک دفعه یک حکمی را می‌تواند نقض بکند و به علاوه ترتیبی در کار داده شده است که یک محکمه حقوق و یک محکمه جزا پیش‌بینی شده و این‌ها فقط می‌تواند یک رویه در یک موضوع اتخاذ بکنند و فعلًا برای تصویب تقدم مجلس شورای ملی می‌کنم و ضمناً می‌خواستم از موقع استفاده بکنم و به عرض آقایان برسانم که برنامه دولت این بود که حتی‌الامکان سعی بکند این دولت قوانین عدلیه را سهل وساده بکند و اقداماتی بکند که حتی‌الامکان کارها در عدلیه به زودی خاتمه پیدا بکند برای تأمین این منظور بنده از بدو تأسیس این دولت در حدود ۱۴ لایحه قانونی تقدیم این مجلس کردم که این لوایح بی‌نهایت در تسریع کارها و جلوگیری از اطاله امور در دادگستری است و تاکنون هیچکدام از این لوایح در مجلس طرح نشده و حتی در کمیسیون عدلیه هم به جایی نرسیده می‌خواستم استدعا بکنم از آقایان که توجهی بفرمایند که این لوایح زودتر مطرح شود.
فولادوند- اجازه برای کمیسیون دادگستری بگیرید تا این کارها زودتر حل بشود
رئیس- به کمیسیون دادگستری فرستاده می‌شود. آقای دهقان سؤالی از آقای وزیر دارایی دارند.
دهقان- یکی از تصمیمات بسیار مفیدی که در دوره فعلی مجلس به شکل تصمیم قانونی اتخاذ شد این موضوع بود که دولت را مکلف کرد که در کلیه مواردی که حقوق ملت ایران نسبت به منابع کشور مورد تضییع واقع شده به خصوص راجع به نفت جنوب به منظور استیفای حقوق ملی مذاکرات و اقدامات لازم به عمل بیاید و مجلس را از جریان اقداماتی که در این باب می‌شود و مستحضر بدارند و علتش هم معلوم است برای این که ما دارای منابع سرشار طبیعی هستیم و دیگران میلیاردها از این منابع استفاده می‌کنند ولی ملت ایران از این منابع خداداد یکسهم بسیار ناچیز دارد در حالی که در این مملکت احتیاج مبرمی برای اصلاحات و برای سیر کردن شکم مردم و وسایل بهداشت و تعمیم فرهنگ بودجه هست و متأسفانه چنین وجوهی در دسترس ملت و دولت ایران نیست در حالی که به طوری که عرض کردم منابع ما را دیگران ازش استفاده می‌برند و ممالک خودشان را آباد می‌کنند (صحیح است) و به همین دلیل مجلس شورای ملی دولت را در مهر ماه ۱۳۲۶ موظف کرد که از این تضییع حقوق جلوگیری کند و برای استیفای حقوق ملی از این منابع سرشار اقدام اساسی و جدی بکند از آن تاریخ تا حالا در حدود هشت ماه گذشته است و معلوم نیست که برای این تصمیم بسیار مهم دولت گذشته و دولت فعلی چه اقدامی کرده‌اند درصورتی که ملت ایران با بی‌صبری منتظر است که یک قدم‌های اساسی در این راه برداشته شود و حقوق ملی ما از این منابع محفوظ بماند (صحیح است) بنده از جناب آقای وزیر دارایی سؤال کردم که اینجا پاسخ بدهند که تا حالا چه اقداماتی شده و این اقدامات به چه نتیجه‌ای رسیده است و اینجا مخصوصاً متذکر می‌شوم که ملت ایران بی‌صبرانه منتظر به دست آوردن نتیجه این تصمیم اساسی مجلس شورای ملی است.
رئیس- آقای وزیر دارایی.
وزیر دارایی- راجع به سؤال نماینده محترم آقای دهقان که مربوط به قسمت «ه» از تصمیم قانون اساسی است که در تاریخ ۲۹ مهرماه سال گذشته در مجلس شورای ملی اتخاذ شده است لازم است به استحضار مجلس شورای ملی برسانم که بنده از مذاکرات دولت سابق استحضاری ندارم برای این که مذاکراتی که می‌شود راجع به یک امری و وزارتخانه‌ای یا از طرف یک دولتی باید یک آثاری در آن وزارتخانه از آن مذاکرات باشد اگر مکاتبه‌ای هست باید پرونده آن کتبی باشد اگر مذاکره‌ای هست بایستی یک یادداشت‌های راجع به آن مذاکرات و جریان کار باشد بنده از موقعی که متصدی وزارت دارایی شدم یکی از وظایفم این بود که بایستی یک توجهی به این امر بکنم و آنچه که در قانون تصویب شده البته آقایان مستحضرند عبارتش این است: که دولت مکلف است در کلیه مواردی که حقوق ملت ایران نسبت به منابع ثروت کشور مورد تضییع واقع شده به خصوص راجع به نفت جنوب به منظور استیفای حقوق ملی مذاکرات و اقدامات لازم به عمل آورده و مجلس شورای ملی را از نیجه آن مستحضر کند بنابراین تا دی ماه ۱۳۲۶ که چیزی به مجلس شورای ملی عرض نشده بود از مذاکرات واقدامات ولی از دی ماه ۱۳۲۶ به بعد ما این موضوع را در وزارت دارایی تعقیب کردیم آنچه به نظر بنده رسیده راجع به این استیفای حقوق دولت: البته استیفای حقوق دولت را در حدود امتیازنامه یعنی قانون امتیازی که ما بین دولت و شرکت نفت هست بایستی مطالعه کرد و دید که چه حقوقی از دولت و ملت ایران تضییع شده بنده هم روی همان امتیازنامه موضوع را تعقیب کردم (رحیمیان- این امتیازنامه مورد اعتراض ملت ایران است این امتیازنامه را تصدیق نفرمایید آقای نجم) حالا بنده توضیحاتی را عرض می‌کنم که یکی از آن موارد راجع به سؤال آقای دکتر عبده است که علیحده کرده‌اند که ماده ۱۶ قرارداد راجع به مستخدمین شرکت نفت است که باید ایرانی باشند راجع به قبل از تصدی بنده اقدام شده بود و یک طرح عمومی تهیه شده بود و آن طرح عمومی را به شرکت ابلاغ کرده بودند و شرکت هم وعده داده است که مطالعه بکند و برای تمام این امر با وزارت دارایی دو مرتبه مذاکره بکند این مسئله را بنده متوالیاً تعقیب کردم و همیشه با شرکت مذاکره کردم و کوشش کردیم با این که باید دائماً به عده مستخدمین ایرانی شرکت اضافه بکنند و از مستخدمین خارجی شرکت کسر بشود و همچنین راجع به تبیض‌هایی که گفته می‌شد در شرکت نسبت به مستخدمین ایرانی می‌شود با مقایسه با مستخدمین خارجی این را هم تعقیب کردیم و مخصوصا برای این که این مسئله را از نزدیک بیشتر مطالعه بکنیم یک هیئتی را از وزارت دارایی فرستادیم که تمام قسمت‌های نفت را در جنوب رفتند و دیدند مطالعه کردند و دقت کردند وضع کارگران ایرانی آنجا را و قسمت بهداری و تمام این‌ها را مطالعه کردند دیدند یک تذکراتی هم به شرکت دادند و نتیجه مذاکرات آنها به شکل راپورت داده شد به بنده بنده هم همین طور با شرکت این موضوع را تعقیب کردم برای ساختن خانه‌های کارگران و کارمندان و موجبات آسایش آنها را فراهم کردن و رفع حوائج آنها را کردن مذاکره کردیم و در حدود امتیازنامه (بعضی از نمایندگان- در امتیازنامه حرفی نزدید آقای نجم) (رحیمیان- این حرف‌ها را نزدید کاش آقای دهقان این سؤال را نمی‌کرد که شما این جواب را بدهید) (حاذقی- راجع به اصل موضوع چه اقدامی کرده‌اید او را بفرمایید) اجازه بفرمایید آقا اگر سوالی دارید بفرمایید بعداً جواب داده می‌شود سؤالی آقای دهقان از بنده کرده‌اند، راجع به مطالب دیگری هم که مطالعه کرده بودیم آن طور فرض می‌کردیم و آن طور فهمیدیم که باید با شرکت مذاکره شود راجع به مسائل جدیده این‌ها را هم دائماً. متوالیاً در هر هفته یک مرتبه لااقل یا در هفته یک مرتبه چه با همکاران خودمان در وزارت دارایی مشغول مباحثه مذاکره هستیم و الان هم یک هیئتی مشغول تهیه و مطالعه این امر است و راجع به هر قسمتی از این‌ها تذکراتی به شرکت داده می‌شود و مخصوصاً چندی قبل که نماینده شرکت در طهران عازم لندن بود تمام این مطالب را به ایشان گفتم و تذکر دادم و او هم یاد داشت کرد که د رلندن با اولیا شرکت مذاکره کند و بعد برای خاتمه دادن به این مسائل یک نفر از مأمورین عالی‌مقام شرکت یا رئیس شرکت به تهران بیایند برای این که این مسائل را به زودی خاتمه بدهیم در هر صورت آنچه که بنده از این تبصره فهمیدم در ظرف این چهار ماه و چند روز که متصدی هستم غفلت نکردم و دائماً تعقیب کردم و نتایجه اقدامات و عملیات وزارت دارایی را هم البته قریباً به عرض مجلس شورای ملی خواهم رساند.
کشاورز صدر- آقا در امتیازنامه تجدیدنظر بفرمایید.
رئیس- آقای دهقان
دهقان- متأسفانه اقدامات وزارت دارایی تا آنجای که آقای وزیر توضیح دادند منظور مجلس شورای ملی را در خصوص آن تصمیمی که مجلس اتخاذ کرد تأمین نکرد (صحیح است) آقا مالمان را می‌برند می‌خورند، حق ما را برده‌اند. خورده‌اند، این حرف‌ها که مذاکره کردیم صحبت کردیم حق ملت را حفظ نمی‌کنند به موجب همین مذاکراتی که اینجا کردند و بنده ازش اتخاذ سند می‌کنم شرکت نفت به حق ما تجاوز کرده است و این قراداد کان لم یکن است آقا (صحیح است، صحیح است) آنها عمل نکردند و تخلف کردند از تعهداتشان آن وقت شما می‌فرمایید ما مذاکره کرده‌ایم! با این مذاکرات که نتیجه گرفته نمی‌شود (صحیح است) بنده یکی از افراد ملت ایران هستم نمایده مجلس شورای ملی هستم صریحاً اینجا اعلام می‌کنم که این‌ها نظر ما را تأمین نکرده‌اند و به حقوق ما تجاوز کرده‌اند حقوق ما را محفوظ نداشته‌اند و ما این قراداد را قانونی نمی‌دانیم.
رحیمیان- صحیح است، بارک الله
دکتر متین دفتری- بنده هم از آقای وزیر دارایی سؤالاتی کرده‌ام که یک فقره‌اش هم راجع بارز است آن را هم دستور بفرمایید مطرح شود.
دماوندی- سؤال آقای مسعود ثابتی را چرا جواب نمی‌دهند؟
دکتر متین دفتری- سؤال بنده را هم دستور بفرمایید توجه کنند.
وزیر دارایی- استدعا می‌کنم سؤالتان را بفرمایید آقای دکتر
دکتر متین دفتری- فعلاً معلوم نیست بماند برای جلسه آتیه.
۸- طرح بودجه سال ۱۳۲۷ مجلس
رئیس- پیشنهاد رسیده است که طرح بودجه مجلس مطرح بشود که قرائت می‌شود: ریاست محترم مجلس شورای ملی:
درخواست می‌کنم که بودجه مجلس جزء دستور امروز واقع شود. اردلان.
رضوی- بنده مخالفم.
رئیس- آقای اردلان.
اردلان- عرض کنم که بنده خواستم عرض کنم که آقایان کارپردازان محترم مجلس شورای ملی جدیتی فرمودند و به موقع بودجه مجلس شورای ملی را تقدیم فرمودند و کمیسیون محاسبات هم وظیفه خودش را انجام داد و این بودجه را رسیدگی کرد و گزارش آن هم چاپ شده است خوب است که ما
زودتر بودجه مجلس را تصویب بکنیم تا بودجه مملکتی هم بیاید.
رئیس- آقای رحیمیان مخالفید؟
رحیمیان- بنده مخالف نیستم راجع به ماده ۱۱۵ عرایضی داشتم در موقع ختم جلسه عرض می‌کنم.
رئیس- آقای رضوی.
رضوی- علت مخالفت بنده با طرح بودجه مجلس نه این است که قائل به تعجیل و تسریع و لزوم این مطلب نباشم ولی از فرصت مخالفت بنده می‌خواستم استفاده بکنم و عرض بکنم که همین طور که خود آقای مخبر اشاره فرمودند واقعاً مجلس لااقل درباب قسمت‌های داخلی بتواند نمونه باشد باید بودجه را زودتر از این هم آورده باشند و داده باشند و مورد مداقه و مطالعه قرار گرفته باشد و اگر چنین شده بود آن وقت آقایان کمیسیون بودجه هم نسبت به بودجه مملکتی دیگر تأخیر را روا نمی‌داشتند و در نتیجه دیگر ما احتیاج پیدا نمی‌کردیم که به واسطه عدم توجه سه روز به آخر برج یک لا یحه یک دوازدهم بیاوریم و به نام این که مستخدمین مطلعند مجبور به طرح بشویم. بنده می‌خواستم از این موقع استفاده بکنم و از مقام ریاست استدعا کنم دستور بفرمایید تا فرصت تنگ نیست قسمت بودجه مملکتی هم آورده شود به مجلس تا این که پیش از موقع و بدون این که فرصت تنگ باشد مورد مدافعه قرار بگیرد و استدعا می‌کنم اجازه بفرمایید یک قسمتی مربوط به بودجه است آن را هم تذکر بدهم و آن این است که در ضمن یک قسمت از بودجه مملکتی که سه ماه پیش تصویب شده آقای ضیاء ابراهیمی یک پیشنهادی کردند که در انجا گفته بود که تمام قسمت‌هایی که از طرف دولت برای استان‌ها و به خصوص استان‌های جنوبی تصویب شده است این اگر بنا شد تا آخر سال به مصرف برسد آقای وزیر دارایی توجه بفرمایید به مصرف برسد این را اجازه بدهد وزارت دارایی که همچنین در سال ۱۳۲۷ به مصرف برسند و جزء صرفه‌جویی نشود و این قسمت را بنده شنیدم صرف راهسازی تنها کرده‌اند در حالی که بودجه ایشان تام تمام بود منجمله از این مورد هفت میلیون تومان تصویب‌نامه راجع به فارس و راجع به موارد و راجع به آبیاری و غیره بنده خواستم عرض کنم که آن ماده مربوط به تمام این‌ها بود و ربطی به این راه‌ها نداشته و موافقت بفرمایید که همین طور جزء صرفه‌جویی نشود و در سال ۱۳۲۷ به مصرف برسد.
مهندس رضوی- فرمایشات آقا مربوط به بودجه مجلس نبود.
اردلان- پس ایشان هم موافقند با طرح بودجه کسی مخالف نیست
رئیس- رأی گرفته می‌شود
بعضی از نمایندگان- عده کافی نیست
رضوی- بنده مخالفم خودم را مسترد می‌کنم.
اردلان- پس گرفتند گزارش را قرائت کنید.
وزیر دارایی- اجازه بفرمایید
رئیس- بفرمایید
وزیر دارایی- در جواب اظهاراتی که آقای رضوی فرمودند بنده موقع را قنیمت می‌شمرم و عرض می‌کنم که کارها یا کارهای وزرا و کارهای دولت نمی‌شود گفت که هیچ وقت به طور کلی که بدون عیب و نقص خواهد بود ولی تصور می‌کنم که اگر به تدریج بتوانیم نقایص را رفع کنیم خودمان خرد خرده از معایبش کسر کنیم بایستی باز تا درجه‌ای راضی بود، مجلس شورای ملی و آقایان انتضار دارند و انتظار داشتند و البته انتضار خواهند داشت که در موقع مقرر قانونی یعنی در ماه اسفند بودجه تقدیم مجلس بشود ولی گاهی شده است که بودجه تا اسفند ماه سال و یا تا ماه ششم و نهم و دهم نرسیده امسال بنده تصدیق دارم به واسطه گرفتاری‌های که ما داشتیم و آقایان فراموش نفرموده‌اند بودجه را که در اسفند ماه تقدیم مجلس نکردم ولی در ماه فروردین تقدیم کردیم اگر بودجه‌ای که در ماه فروردین تقدیم شده تصویب بشود دولتی که بعدها بخواهد بودجه را تقدیم مجلس کند وسایلی برایش است که قطعا می‌تواند برای ماه اسفند شاید زودتر هم تقدیم کند ولی اگر بودجه هم مثل سال‌های گذشته یک دوازدهم و دو دوازدهم بگذرد امسال هر دولتی که باشد نخواهد توانست بودجه را در ماه اسفند تقدیم بکند، چرا؟ به جهت این که تکلیف عوائد معلوم نیست، نظر مجلس راجع به مالیات‌ها معلوم نیست نظر مجلس راجع به نوع مخارج و تشکیلات وزارتخانه‌ها و هیچ کدام از این‌ها معلوم نیست بنابراین دولت چطور می‌تواند تا آخر سال هر دولتی که باشد بودجه را در موقع مقرر بدهد. آقایان اعتراض می‌کنند که چرا بودجه را در موقع مقرر ندادید، بنده بودجه را در ماه فرودین تقدیم کردم و اعتراف می‌کنم که همان طور که عرض کردم هیچ کاری بدون نقص و بدون عیب نداریم ولی اگر یک چیزی که نواقصش کمتر است تقدیم شد باید راضی بود، بودجه دارای نواقصی است بنده هم از مجلس شورای ملی از کمیسیون بودجه استدعا کردم که جلسات عدیده و جلسات ممتد صبح و عصر تشکیل بدهیم آقایان نواقص را بفرمایید نواقص را رفع بکنیم و بودجه را تهیه بکنیم و راپورتش را به مجلس شورای ملی بدهیم، آقایان توجه نفرمودند و باز بودجه به مجلس داده نشد و یک دوازدهم داده شد می‌خواهم استدعا کنم که بودجه مجلس را که مطرح می‌فرمایید مستخدمین دولت و ادارات معطل هستند و به این ترتیب که بودجه را می‌خواهید بیاورید آنها وضعشان مختل می‌شود، بنده می‌خواستم استدعا کنم که بودجه مملکتی را مطرح و تصویب بفرمایید. دیگر این که دو لایحه است یکی لایحه‌ای است که دارای یک فوریت است راجع به سازمان وزارت دارایی است استداعا می‌کنم که اگر با یک فوریت موافقت می‌فرمایید تصویب بفرمایید و برود به کمیسیون، یک لایحه هم راجع به مازاد غله است که مورد توجه خود آقایان بود خود آقایان فرمودند که لایحه‌اش را بیاورید و این لایحه را تقدیم کردم با دو فوریت حالا او را هم اگر تصویب می‌فرمایید که طرح بشود. و اگر هم تصویب نمی فرمائید به کمیسیون باید برود چون مطلب باید معلوم موقع برداشت غله است و باید تکلیف غله و نان این‌ها معلوم شود.
رئیس- اگر امروز مجال شد که آنها را مطرح می‌کنیم والّا جلسه آینده مورد رسیدگی قرار می‌گیرد آقای مهندس رضوی شما با طرح بودجه مجلس مخالفید؟
مهندس رضوی- خیر مخالف نیستم.
کشاورز صدر- بنده با طرح بودجه مخالف هستم.
رئیس- بفرمایید
کشاورز صدر- بنده علت مخالفتم با طرح بودجه این است که ما بایستی که در درجه اول برای مردم کاری بکنیم و بعد بودجه خودمان را بیاوریم و بودجه مجلس هم اگر سه یا چهار روز عقب بیافتد دنیا به هم نمی‌خورد و اشکالی ندارد و بالاخره تصویب می‌شود و دیگر یک موضوعی است که بنده یک طرحی داده‌ام و این طرح مفید به حال مردم بدبخت است عوارض مالیات بر زمین دارای فوریت هم هست چندین جلسه گذشته به واسطه نبودن آقای وزیر دارایی مطرح نشد ما باید یک کاری بکنیم که یک خدمتی هم بمردم بشود بعد بودجه و حقوق خودمان را هر کاری که می‌خواهیم بکنیم، استدعا می‌کنم که از آقایان اجازه بفرمایند که این طرح مطرح بشود بعد بودجه مجلس را هم فردا پس فردا جلسه دیگر که با کمال منت تصویب می‌کنیم.
صادقی- آقای رئیس اجازه می‌فرمایید؟
رئیس- سه نفر مخالف که نمی‌تواند صحبت کند باید رأی بگیریم
صادقی- بنده راجع به بیانات آقای وزیر دارایی یک عرایضی دارم چون فرمایشات ایشان یک قسمتی بلاجواب مانده است حالا هم که مجال است.
رئیس- سؤالی کردید آقا؟
صادقی- خیر آقا بنده عضو کمیسیون بودجه هستم ۵ دقیقه اجازه بدهید.
رئیس- حالا بودجه مجلس مطرح است و باید رأی بگیریم
صادقی- تا می‌خواهید رأی بگیرید ممکن است بنده دو دقیقه صحبت کنم.
رئیس- اگر هر کسی بخواهد موقع رأی صحبت کند که نمی‌شود جلسه آینده هم بنده با کمال شدت نمی‌گذارم یک نفر از آقایان از نظامنامه تخطی کند.
صادقی- در هر صورت بنده فرمایشات ایشان را راجع به کمیسیون بودجه تکذیب می‌کنم آقا شما بودجه نیاوردید که بشود به آن رسیدگی کرد!
رئیس- آقایان توجه بفرمایید رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای اردلان که بودجه مجلس مطرح شود موافقین قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد گزارش کمیسیون محاسبات قرائت شود (به شرح زیر قرائت شد) گزار ش از کمیسیون محاسبات شورای ملی، کمیسیون محاسبات مجلس شورای ملی بودجه سال ۱۳۲۷ مجلس چاپخانه و روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی را مورد رسیدگی و مطالعه قرار داده با توضیحات لازمه از طرف ادارات حسابداری و کارگزینی و غیره و رعایت اصلاحات ضروری بودجه پیشنهادی را به شرح صورت منضمه تحت ۶ ماده تصدیق و اینک گزارش آن را جهت تصویب تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
ماده اول- برای مقرری و هزینه ۱۲ ماهه سال ۱۳۲۷ مجلس شورای ملی مبلغ ۶۷۶۷۴۴، ۳۱ ریال مطابق فقرات ۱ تا ۵ ضمیمه اعتبار به کارپردازی مجلس داده می‌شود.
جزء ۱- به کارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود کمک هزینه مربوط به مجلس شورای ملی و ادره چاپخانه مجلس و اداره روزنامه رسمی کشور را تا آخر سال ۱۳۲۷ از محل درآمد عمومی کشور از وزارت دارایی دریافت دارد.
ماده دوم- برای حقوق و هزینه ۱۲ ماه سال ۱۳۲۷ اداره چاپخانه مجلس مبلغ ۳۲۸، ۸۴۱، ۹ ریال مطابق فقرات ۱ و ۲ ضمیمه اعتبار به کارپردازی مجلس داده می‌شود.
جزء ۱- به کار پردازی مجلس اجازه داده می‌شود کمک هزینه کارگران فنی چاپخانه مجلس را تا آخر سال ۱۳۲۷ از محل چاپحانه مجلس بپردازد.
ماده ۳- برای حقوق و هزینه ۱۲ ماهه سال ۱۳۲۷ اداره روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران مبلغ ۳۰۶۰۴۵۰ ریال مطابق فقرات ۱ و ۲ ضمیمه اعتبار به کارپردازی مجلس داده می‌شود.
جزء ۱ - به کارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود از محل صرفه‌جویی‌های بودجه سال ۱۳۲۷ مجلس صورت مشروح مذاکرات مجلس از دوره سوم تا ششم را طبع و منتشر نماید.
ماده ۴- اعتبارات منظوره در موارد ۱ و ۲ و ۳ راجع به اضافات و ترفیعات کمک اعاشه و غیره که در ضمن این بودجه منظور گردیده از تاریخ اسحقاق قابل پرداخت می‌باشد.
ماده ۵ – به کارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود مبلغ ۱۰ میلیون ریال درآمد پیش‌بینی شده چاپخانه مجلس و باغ بهارستان و مبلغ ۵ میلیون ریال درآمد پیش‌بینی اداره روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی را در سال ۱۳۲۷ وصول و به خزانه‌داری کل ایصال دارند.
ماده ششم- به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود مبلغ ۱۵۰۰۰۰۰ ریال از محل درآمد عمومی کشور برای هزینه طبع یک ساله ۱۳۲۷ فرهنگ آقای دهخدا به کارپردازی مجلس بپردازد و این اعتبار با تصویب هئیت رئیسه مجلس از حیث حقوق متصدیان عمل و بهای کاغذ و هزینه طبع و غیره به مصرف خواهد رسید.
رئیس- کلیات بودجه مطرح است آقای دکتر شفق موافقید یا مخالف؟
دکتر شفق- مخالفم
رئیس- بفرمایید.
دکتر شفق- چون سابقه بحث در باب بودجه مجلس نبود بنده یاد یادداشت‌هایی که داشتم با خودم نیاوردم عجالتاً چیزی که در خاطرم است و تصور می‌کنم خالی از اهمیت نیست یکی موضوع مطبعه مجلس است. مطبعه مجلس در تمام این مدت که ما اطلاع داریم نه بازرگانی شده و نه یک مطبعه‌ای است که با اصول مطابع دولتی اداره بشود یک چیزی است بین این دو مرحله بنده به طوری که تشخیص داده‌ام، از قراری که شنیده‌ام کار در مطبعه مجلس چنانکه در بنگاه‌های دیگر مرسوم است جریان پیدا نمی‌کند و اغلب کارگرها و مستخدمین دیگر مطبعه مجلس از ساعت معینی قانونی کمتر کار می‌کند یک مدتی از ساعت به بطالت می‌گذرد و نتیجه‌اش این شده که یکی از بنگاه‌های مهم این کشور که مطبعه مجلس است و حقیقتاً هم ارزش دارد این مطبعه و ممکن است که «راندمان» زیادی هم داشته باشد از این بابت «راندمانش» خیلی کم است گویا مطبوعاتش هم نسبت به مطبوعات دیگر در طهران گران‌تر تمام می‌شود (صحیح است) این گویا را که بنده عرض می‌کنم قریب به یقین است و باید فوراً عرض کنم که نظر بنده این نیست که کارگرها را بریزند بیرون و بازرگانی کنند. به این معنی خیر نظر بنده این است که یک انتظاماتی، مسئولیتی در مطبعه باید باشد که ساعات کاری که یک کارگر یا یک مأمور در مطبعه کار می‌کند از این ساعات کار حداکثر استفاده بشود، گویا مطبعه در یک حالی است که می‌تواند نفع معتنابهی عاید کند به مجلس یا خودش. موضوع دیگر (که کمی ترس بعضی از آقایان برنجند و بعضی‌ها شاید هم بفرمایند که این مسئله مورد ترس ندارد ولی بنده گمان می‌کنم که کاملًا به مورد است) این است که بالاخره نمایندگان وظایفی دارند که به آن وظایف باید عمل بکنند و جای بحث در این وظایف یکی در موقعی است که بودجه مجلس مطرح است من تصور می‌کنم از وظایف خیلی حیاتی و اساسی مجلس یکی انتظام در کار کمیسیون‌ها است، کمیسیون‌های مجلس مطلقاً به وظایف خودشان عمل نمی‌کنند پس چرا موقعی که ما بودجه کشور را اینجا مطرح قرار می‌دهیم نمایندگان با شدتی تمام وزرا را مسئول قرار می‌دهند و ایرادات و انتقادات اساسی می‌گیرند؟ حالا هم که بودجه مجلس خودمان مطرح است بدون این که بنده از یک نماینده به خصوصی سئوال بکنم بایستی مجلس از خودش از مقام ریاست یا از اعضای مجلس این سئوال را بکند که تکلیف این کمیسیون‌ها و وظایف دیگر که محول به مجلس است که تمام جریان امور کشور زیر سیر این انتظامات است چیست و چه خواهد شد؟ یکی از آن کمیسیون‌ها کمیسیون بودجه است و بنده عضو کمیسیون بودجه هستم و از ترس این که در کمیسیون بودجه سنگ سار نشوم می‌خواهم که خیلی بی‌پرده عرض کنم کمیسیون‌های مجلس خلاصه این که مرتباً جمع نمی‌شوند و هر لایحه‌ای یا طرحی که از مجلس می‌رود به کمیسیون‌ها به اصلاح آقایان که یکی را هم مهندس رضوی گفتند دفن می‌شود و علت این که یک لایحه را همه رقم می‌زنند که دو فوریت باشد چیست؟ این است که وقتی لایحه به کمیسیون رفت دفن می‌شود. چرا دفن می‌شود؟ من گمان می‌کنم که تعمدی نیست، بنده تصور می‌کنم که علت عمده‌اش این است که اعضاء کمیسیون‌ها حاضر نیمشوند در صورتی که در مواقع انتخاب کمیسیون‌ها همه ماها می‌گردیم به اطراف باصرا تمام می‌گوییم که ما را هم بنویسید و سه چهار ماه است ده تا لولیح بسیار مهم یکی طرح راجع به تریاک است که خود بنده با این که آقای دکتر مکی سر این کار از من متأثر شدند اوقات تلخی کردند که چرا عرض کردم فوریت اول کافی است و حالا بنده شرمنده‌ام: آن طرح رفتن آنجا خوابید این طور که نمی‌شود! ما باید در موقع طرح بودجه مجلس معایبات خودمان را متذکر بشویم. تنها کافی نیست که دولت عمل خوب بکند بلکه لازم و ضروری است که مجلس به وظایف خودش عمل کند. موضوع سوم راجع به کتاب آقای دهخدا است که بنده آن دفعه هم عرض کردم این کتاب مفیدی است این دفعه هم روشن و مؤکداً و از روی عقیده عرض می‌کنم که کتاب مفیدی است و ایشان سال‌های سال زحمت کشیدند و بنده از جمله امضاء کنندگان این طرح بودم این کتاب باید چاپ بشود ولی طرز چاپ این کتاب جوری است که یک مخارج گزافی می‌شود بدون این که... (در این موقع جلسه از اکثریت افتاد)
رئیس- یک دقیقه تأمل بفرمایید. (بعد از لحظه‌ای اکثریت حاصل شد) بفرمایید.
دکتر شفق- ... عرض می‌کردم یکی از مسائل دیگر که می‌خواستم متذکر بشوم کتاب آقای دهخدا است که مجلس به موجب قراری که گزارده شد برای چاپ این کتاب ... این کتاب از هر لحاظ مفید است ولی آنچه مسلم است روش طبع این کتاب کاملاً خلاف اصول اقتصادی است، اولًا گویا در ماه شش هزار تومان بیشتر یا کمتر نمی‌دانم به عنوان حقوق یک عده داده می‌شود که آن عده مرتباً وظیفه معینی که دارند نمی‌کوشند ثانیاً اخبار این کتاب مرتب نمی‌رسد ثالثاً یک تغییراتی بعد از چاپ شدن این کتاب داده می‌شود از آن جمله جلد اول که وزارت فرهنگ خرج کرده بود و چاپ کرده بود آن جلد اول به کلی از بین رفت دو به اره چاپ شد دو جلد کوچک چاپ شده است حدود هزار صفحه است حدود ۱۵۰ هزار تومان خرج این شده است و بنده حاضرم با شما برویم هر مطبعه‌ای این کتاب را ببریم و ملاحظه خواهید فرمود که یک سوم و یک چهارم این کتی را به شما خواهند گفت که می‌شود این کتاب راچاپ کرد و طبق حسابی که شده این کتاب شصت جلد خواهد شد و به شصت جلد سرخواهد زد به ۵ ر ۴ میلیون تومان، اگر مجلس خواست یک کار خیری بکند و کاتبی را چاپ بکند این دلیل نمی‌شود که مجلس به چاپ و به ترتیب چاپ این کتاب رسیدگی نکند! (صحیح است) بنده پیشنهاد می‌کنم، هئیت اداری مجلس یا آقایان کار پردازان کاملاً به این موضوع رسیدگی بکنند که این کتاب در حدود و شرایط اقتصادی چاپ بشود و چیزی که در دو سال، سه سال، چهار سال چاپ خواهد شد بیست سال معطل نشود و مبالغ گزاف در کتابی که می‌شود ارزان‌تر چاپ بشود صرف نشود..
رئیس- آقای مخبر، مخبر (آقای اردلان) نماینده محترم آقای دکتر شفق در سه موضوع مذاکره فرمودند که اجازه می‌فرمایند بنده خدمتشان توضیح عرض کنم موضوع چاپخانه مجلس را بنده باید اینجا خدمت آقا عرض کنم که چاپخانه مجلس هم مثل تمام ادارات ما اقدام می‌کنیم که شاید یک عده کارمند اضافه داشته باشد ولی ما فکر کردیم بی‌کار کردن این‌ها برایمان مقدور نیست این بود که در موقعی که بودجه سال ۱۳۲۶ مطرح بود پیشنهاد شد که اوراق بهادار و همچنین اعلانات دولتی را بیاورند در روزنامه رسمی همه در همین چاپخانه چاپ بشود بنابراین آقا کار چاپخانه از موقعی که بودجه مجلس در سال ۳۲۶
تصویب شد روز به روز دارد زیاد می‌شود به طوری که بنده تصور می‌کنم که در امسال تمام اعضای چاپخانه صرف کارشان خواهد شد و نتیجه‌اش در این خصوص عاید ما شده برای این که در بودجه‌ای که ما برای سال ۳۲۶ پیشنهاد کردیم نوشته بودیم که عایدات حاصله از چاپخانه در حدود ده میلیون ریال به خزانه دارایی تحویل بشود به واسطه همین تبصره‌های که مجلس شورای ملی رأی داد تا اسفند سال ۱۳۲۶ مبلغ ۷۱۴ ر ۸۴۰ ر ۱۱ ریال عایدات چاپ خانه تحویل خزانه‌داری کل شده و یک مقداری هم البته مطالباتی است که وصول خواهد شد به طور مسلم آنچه ما پیش‌بینی کرده بودیم مبلغ ۰۰۰ ر ۸۴۰ ر ۱۱ ریال در پارسال از همین چاپخانه عاید شد که ما تحویل خزانه داری نمودیم و این کاملاً نشان می‌دهد که آن نقصی که دکتر شفق اشاره فرمودند انشاء الله در امسال مرتفع خواهد شد و از آقایان کارپردازان محترم استدعا خواهیم کرد که توجه بیشتری بفرمایند که اعضاء چاپخانه هم مرتباً در کار خودشان حاضر شوند اما یک موضوعی در باب کمیسیون‌های مجلس فرمودند که باید حضورشان عرض کنم که این مربوط به بودجه مجلس شورای ملی نیست ولی چون این مطلب را فرمودند بنده شخصاً نظرم این است علت این که کمیسیون‌ها تشکیل نمی‌شود این است که کمیسیون‌ها در یک مدت کمی تجدید می‌شود تا اعضاء جدید آشنا بشوند به وضعیت کمیسیون دوره کمیسیون منقضی می‌شود چنانچه از اسفند ۱۳۲۶ تا امروز کمیسیون بازرگانی و پیشه و هنر تا حالا انتخاب نشده و علت این که این لوایح مبهم مانده است همین است که ما یک عده‌ای نشستیم و طرحی تهیه کردیم و شما هم اگر موافقید رأی بدهید که مدت قانونی کمیسیون‌ها تا آخر دوره ۱۵ مجلس شورای ملی تعقیری نکند اگر آقایان موافقت بکنند نقص این کمیسیون‌ها ممکن است به این وسیله رفع بشود و اما راجع به فرهنگ دهخدا که فرمودند در بودجه‌ای که برای فرهنگ دهخدا در سال ۲۶ پیش‌بینی شده بود ۰۰۰ ر ۵۰۰ ر ۱ ریال است ولی دراین موضوع کاملاً صرفه‌جویی شده و ۰۰۰ ر ۳۲۶ ر ۱ ریال بیشتر خرج نشده تاکنون و دو جلد کتاب از هر کدام تاکنون چهار هزار عدد چاپ شده و قیمت هر جلد این‌ها ۱۷۰ ریال است و مشتری هم زیاد دارد و تا این تاریخ هم ۷۷۲ ر ۱۳۳ ریال از این دو کتاب دهخدا فروش رفته و من گمان می‌کنم که این فرهنگ دهخدا ارزش این را دارد که ما در این خصوص خرجی بکنیم ودر قسمت چاپ کتاب هم البته کمال دقت خواهد شد بحرحال این توضیحاتی بود که بنده خواستم به جناب آقای دکتر شفق عرض کنم.
رئیس- آقای رحیمیان مخالفید؟
رحیمیان- بنده خیر.
رئیس- آقای مشایخی.
مشایخی- بنده عرضی ندارم.
رئیس- آقای دهقان (نبودند) آقای معتمد دماوندی مخالفید؟
معتمد دماوندی- بلی بنده مخالفم:
رئیس- اقای رضوی.
رضوی- محتاج به مقدمه نیست که در قالب جلسات هم رسمی وهم خصوصی همه آقایان توجه کرده‌اند و گفته‌اند که مجلس شورای ملی به طور کلی واقعاَ باید از حیث نظم و تربیت به اصطلاح نمونه و مثل اعللی کلیه ادارات مملکتی که این آرزو، در در هر حال تصور می‌کنیم از برای هر فرد اصللح طلبی به خصوص نمایندکان یک آرزوی به جایی است که هیچ وقت نمی‌توانند فکر خودشان را از این موضوع خارج کنند، یک قسمت از عرایض بنده مربوط به همین دعوت همکاران و رفقا به سعی و دقت بیشتر در کارهایمان بود که آن را آقای دکتر شفق اشاره فرمودند ولی بنده بحثم راجع به قمست اداری مجلس است، در تمام دوره از اول تا حالا فقط یک عده از کارمندان خوب که داریم مورد بحث و نمونه قرار گرفته‌اند و مورد تشویق هم شده‌اند و در هر ئقت که مطلب مطرح شده است گفته‌ایم که کارمندان بسیار خوب وظیفه اشان را در مجلس عمل می‌کنند بنده هم می‌گویم که یک عده از کارمندان بسیار خوب، وظیفه شناس، دانا، فهیم در قسمت اداری مجلس شورای ملی وجود دارد ولی در عین حال یک جمله‌ای بالاخره مورد ضرب‌المثل هست در تمام قسمت‌هایی که سابقین از علماء مورد استهشاد قرار می‌دهند، حسنات الابرار السیئات المقر بین یعنی واقعاً اگر یک غفلت در محیط اداری مجلس شورای ملی یبا قسمت‌های داخلی آن انجام بشود این منزله بزرگ‌ترین گناه در یکی از وزارتخانه‌ها خواهد بود، بنده البته از باب این که شاید اول دفعه است که این موضوع مطرح می‌شود به طور کلا جزئیات آنچه را که جزئ مسموعتم هست و به یک قسمت آن واقف شده‌ام لازم نمی‌دانم که فعلا مطرح کنم یعنی هنوز خودداری می‌کنم. از آقایان کارپردازان به خصوص که به وسیله نظامنامه و در مواقع قانون پارلمان موظف به مواظبت هستند دعوت و تقاضا می‌کنم که با یک مداقه بیشتری و بدون رودربایستی خوب و بعد قضایا و نفرات را ... آنهای که واقعاً وظیفه‌شناس هستند مورد تشویق بیشتر، کمک و مساعدت زیادتر قراردهند و هر کدام که بدند تعارف نکند برای این که رویهمرفته در هر حال بودجه مملکت که از جمله بودجه مجلس شورای ملی است از دسترنج فقرا و ضعفا بیرون می‌آید و حرام است به شخص بد داده بشود بنده فعلاً راجع به قسمت اداری به همین قدر اکتفا می‌کنم و اگر توضیحاتی لازم شد خدمت آقایان عرض می‌کنم اما موضوع دیگر موضوع سلیر مؤسسات مجلس شورای ملی است بنده در قسمت چاپخانه اطلاع زیادی ندارم ولی در روزنامه و قسمت تندنویسی و قسمت مجله رسمی و امسال این‌ها ریهمرفته بنده تصور می‌کنم که فلسفه هیچ یک از این سه مؤسسه در جریان فعلی صورت وقع پیدا نکرده، ما تندنویسی می‌خواهیم برای چه؟ برای این که کلماتی که در مجلس گفته می‌شود این‌ها ضبط بشود و درست آن معنی که به وسیله لفظ از زبان نماینده بیرون آمده است آنها برای آن روز اصلاح بشود و در دفتر خلو دهم باقی بماند در هر حال صورت مجلس‌های کوچک و خلاصه‌ای که صبح می‌خوانند برایمان می‌بینیم که این‌ها خیلی نواقص دارد و زیاد هم گفتگو شده و بالاخره هر روز هم تقاضای اصلاح می‌شود و فقط یک جواب دارد و آن این است که این‌ها در صورت مجلس تفصیلی رعایت شده است در صورت مجلس تفصیلی هم حالا آقایان یک عده‌ای اینجا مشترک مجله رسمی هستند که به رایشان هروز می‌آورند بنده برای این که دیدم که مرتب نمی‌رسد از این جهت تقاضا کردم که لا اقل ۶ ماه بیاورند آن هم نیاوردند عرض کنم حضور مبارک که الان در هر صورت بک امر مضحکی که انجام یافته و انجام گرفته این است که ما گفتیم مجلس شورای ملی باشد و کار بکند و ظایف خودش را نسبت بمماکت نجام بدهد آن وقت بیاناتی هم که می‌شود محفوظ بماند حالا ما تشکیل جلسات مجلس‌مان موکول به تندنویس و صورت مجلس شده یعنی اگر بنا بشود یک امر فوق‌العاده انجام بگیرد که لازم باشد بگوییم مجلس پشت سر هم کار بکند می‌گویند نمی‌شود چرا؟ برای این که تندنویسی نم تواند برسد، بنده می‌خواهم به طور کلی سؤال بکنم که آیا از نظر دنیا و متدهای جدیدی که هست یک ممتدی وجود دارد که بتواند این موضوع را به اصطلاع حل بکند و اتوماتیک‌مان این کار را انجام بدهد؟ خوب داخل در تمام مخارج و مصارفی که مجلس می‌کند چرا این کار را نکنید که خوب بالاخره عرض کنم حضور شما نو کر صورت مجلس نباشیم و برای این که صورت مجلس داشته باشیم جلسه را عوض فردا بیندازیم به پس فردا؟ و اگر هم نیست بالاخره یک ترتیبی بدهند عده را زیادتر کنند، اگر هم هست یک ترتیب و نظکی در نظامنامه جدیدی که تنظیم می‌شود داده بشود که این جریان مضحک نباشد یکی دیگر هم همان طوری که عرض کردم موضوع مجاه رسمی و روزنامه رسمی است. مجله رسمی البته خواص بسیار دارد وبسیار هم مورد لزوم است و در تمام دنیا هم البته یک مجله رسمی که سندیت هم داشته باشد البته جایش هست که باشد و بنده یک وقت پیشنهاد کردم در یک موقعی که متأسفانه اجرا نشد که علاوه بر مجلس رسمی به این صورت یک نشریه دیگری که نماینده افکار ومحل بروز و ظهر و نظریات علکی و فنی نمایندگان باشد منتشر بشود مجلس هم تصویب کرد منتهی بعد به مشکلاتی برخورد و نشد ولی در هر حال همین قسمتی که هست. (مهندس رضوی- ملت به اندازه کافی از نظر نمایندگان استحضار حاصل می‌کند آقا) أ عرض کردم آقا در هر صورت قضیه مجلس رسمی البته چنانچه بحث شد باید به یک صورتی در بیاید که اگر بنا شود این ماده‌ای که قانون اساسی .... چون آقای مهندس رضوی فرمایشی فرمودند. بنده رشته صحبت از دستم رفت ... عرض کنم ماده از مواد قانونی اساسی هست در آنجا یک وظیفه‌ای راجع به طبع و نشر مذاکرات و خلاصه صورت مجلس را کاملاً با صراحت تمام ذکر کرده در آنجا می‌گوید که مطالبی که در مجلس شورای ملی بحث بشود ماده‌اش را الان یادم نیست ماده چندم است ولی در آنجا با صرات ذکر می‌کند: مطالبی که در مجلس مطرح می‌شود باید علنی و روشن باشد به طوری که هر کس بخواهد آن را بشنود و درک بکند آسان باشد برایش و ترتیب سازمان مجلس هم به این صورت داده‌اند برای این که وضعیت نظارت
از طرف ملت کاملاً مهیا باشد ولی در طرف مقابل می‌گوید به این که مطالبی که در مجلس شورای ملی مطرح می‌شود جراید می‌توانند او را نقل کنند ولی به شرط این که هیچ تعقیری در معنی و مفهوم ظاهرش داده نشود زیرا که با پس و پیش شدن هر کلمه و با تفسیر و تعبیر مطالب و معانی مختلف می‌شود از این جهت است که الان متأسفانه جراید که معمولاً اخبار مجلس را طبع و نشر می‌کنند به واسطه این که مدت کم است مجال این که صورت مجلس تفصیلی بخواهند در آنجا درج کرده باشند ندارند... اصل سیزدهم است می‌گوید مذاکرات مجلس شورای ملی از برای آن که نتیجه آنها به موقع اجرا گذارده تواند شد باید علنی باشد روزنامه‌نویس و تماشاچی مطابق نظامنامه داخلی مجلس حق حضور و استماع دارد بدون این که حق نطق داشته باشد تمام مذاکرات مجلس را روزنامه‌جات می‌توانند به طبع برسانند بدون تحریف و تفسیر معنی تا عامه ناس از مباحث مذاکره و تفصیل گزارشات مطلع شود هر کس صلاح اندیشی در نظر داشته باشد در روزنامه عمومی برنگارد تا هیچ امری از امور در پرده و بر هیچ کس مستور نماند لهذا عموم روزنامه‌جات مادامی که مندرجات آنها مخلل اصلی و اصول اساسی دولت و ملت نباشد مجاز و مختارند که مطالب مفید عام‌المنفعه را همچنان مذاکرات مجلسو صلاح اندیشی خلق را به آن مذاکرات به طبع رسانیده منتشر نمایند حالا البته یک قسمت مجازاتی هم دنبالش دارد که بنده زبانم نمی‌گیرد که راجع به جراید محترم بخواهیم عرض بکنم و تصدیق می‌فرمایید بالاخره یک جوری وضعیت مجلس باشد که یک شبحی از آنچه که هست به نظر دور و نزدیک برسد و بدانند که چه رویه‌ای در مجلس حکمفرما است. هر کسی در چه حال است اکثریت چه جور است، اقلیت چه جور است چه افکاری در این بین دور می‌زند و این‌ها میسر نیست مگر این که واقعاً آنچه در مجلس می‌گذرد این به سمع و بصر دور و نزدیک برسد و متأسفانه الان این طور نیست گاهی در بعضی جرائد عین بیانات نمایندگان طبع نمی‌شود یعنی فرض بفرمایید یکی موافق دولت است اگر بناشد ببیند که مطلبی از طرف مخالفی گفته می‌شود این را مختصر و سر و دست و پا شکسته و ناجور می‌نویسد و اگر مخالف باشد به عکس، این البته برخلاف قانون اساسی و بالاخره آن رکن اول و رکن چهارم این دو باید بیشتر مفید باشند از برای این که قانون اساسی برقرار باشد زیراکه بقاء و حیاتشان مربوط به قانون اساسی است از برای این که اگر خدای نکرده قانون اساسی نباشد نه ما هستیم نه آنها و آن وقت اگر بنا هست جرایدی هم که جراید عمده و مهم و واقعا با صلاحیت و بی‌طرفند و بی‌طرفانه مطالب را می‌نویسند آنها را هم من نمی‌دانم که بالاخره چطور می‌توانند همکاری کنند. یا با تندنویسی مجلس یا طور دیگری که اگر تخلیص هم می‌شود گر چه از نظر قانون اساسی بنده حق گفتن تخلیص را ندارم ولی بالاخره باید طوری باشد که معنی مطلب گم نشود بنده در بیانات خودم همین پریروز در یکی از جراید دیدم که نوشته بود چیزی نفهمیدم خوب وقتی بنده نفهمم ملاحظه کنید سایرین چطور می‌فهمند به هر صورت غرض عرض بنده این است که اداره تندنویسی یک جریان تندنویسی خیلی دایر صحیح و با دقت وجود پیدا بکند تا این که این همکاری ما بین مجلس و مطبوعات امکان پذیر باشد در هر حال حتی‌الامکان استدعا می‌خواهم بکنم که این نکته از امروز مورد دقت واقع بشود دو نسبت به روزنامه هم مجله و اداره تندنویسی هم اگر یک طوری می‌شد که تندنویسی با اداره مجله می‌شد یکی و با هم همکاری می‌کردند. این خیلی چیز مضحکی است اداره مجله یک اداره جداگانه، تندنویسی یک اداره جداگانه بالاخره این دو تا مال مجلس است ما که دیگر مال ۱۶ وزارتخانه و یا ۱۶ مملکت نیستیم بالاخره باید این‌ها همه را جمع و جور کرد و همه را یکی کرد که ازش خوب استفاده بشودولی با این صورت غیر از خلاف بودن کار و نتیجه معکوس به نظر بنده هیچ فایده‌ای برای مملکت و ملت ندارد.
رئیس- آقای حاذقی.
حاذقی- بیانات نماینده محترم مبنی بردو قسمت بود که قسمت اول تذکری راجع به کار کردن مجلس دادند دوم نواقصی که به نظرشان رسیده بود در قسمت بودجه توضیح فرمودند (در این موقع مجلس از اکثریت افتاد)
رئیس- ساعت ۱۰ مجلس تشکیل شد حالا هم یک ربع از ظهر گذشته آقایان جلسه را از اکثریت می‌اندازند. پس از لحظه‌ای اکثریت حاصل شد بفرمایید.
حاذقی- عرض کنم آن قسمتی که مربوط به کارپردازان مجلس است با در نظر گرفتن این نکته که سه نفر منتخب مجلس شورای ملی هستند به عنوان کارپرداز کمال توجه و علاقه را در بهبود اوضاع اداری مجلس به خرج داده‌اند و سعی کرده‌اند همان طور که نماینده محترم آقای رضوی فرمودند دستگاه اداری مجلس به خصوص جریان اداری و انضباط اداری مجلس برقرار باشد منتهی البته یک نکته‌هایی است که ود آقایان نمایندگان محترم وارد هستند که انجام این منظور مستلزم یک صبر وقت بیشتری است که ما موفق بشویم مطابق طرحی که ما الان داریم دستگاهی اداری مجلس را که البته مواجه با بعضی نواقص است یکی یکی اصلاح بکنیم و گزارش آن را هم البته به موقع خودش به مجلس شورای ملی خواهیم رسانید در قسمت تندنویس که ذکر فرمودند البته مسئله تندنویسی یک مسئله دقیق و فنی است که مورد توجه هئیت رئیسه مجلس بوده و مرتب دقت‌های لازم شده و تذکرات لازم به اداره تندنویسی داده شده و الان هم موجبات سرعت کار فراهم شده به طوری که در آینده نزدیکی آقایان مشاهده خواند فرمود که صورت مذاکرات مجلس دقیقاً به موقع در مجله رسمی مجلس چاپ بشود و به استحضار آقایان برسد اما در یک قسمت خود آقایان کارپردازان مجلس هم با آقایان مستخدمین همراه هستند و آن موضوع عدم توجه عده‌ای از آقایان نمایندگان است نسبت به رعایت نظم جلسات مجلس و حضور مرتب در مجلس شورای ملی (در این موضوع مجدداً جلسه از اکثریت افتاد)
۹- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
رئیس- جلسه تعطیل می‌شود. جلسه پس فردا خواهد بود.
(مجلس یک ربع بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی: رضا حکمت.
اخبار مجلس
کمیسیون بودجه پنج بعد از ظهر روز سه‌شنبه ۲۱-۲-۳۲۷ با حضور آقای وزیر دارایی به ریاست آقای بهبهانی تشکیل مذاکراتی در اطراف بودجه کل ۱۳۲۷ و اقلام هزینه به عمل آمده در کلیات بحث زیادی شده و بالاخره نتیجه به جلسه بعد موکول شد. غائبین بااجازه - آقایان: نیکپور- صاحب‌جمع- آصف