مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۰ تیر ۱۳۳۶ نشست ۱۱۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیونها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۵
سال دوازدهم
شماره مسلسل
دوره نوزدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
جلسه
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز ۲۰ تیر ۱۳۳۶ نشست ۱۱۰
فهرست مطالب:
مشروح مذاکرات مجلس ملّی، دوره۱۹
جلسه: ۱۱۰
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه بیستم تیر ماه ۱۳۳۶
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس جلسات ۱۶ و ۱۸ تیر ماه
۲- تقدیم یک فقره سؤال و یک فقره شکایت به وسیله آقایان پردلی و مشار
۳- سؤال آقای مرآت اسفندیاری راجع به بیماری مننژیت و جواب آقای وزیر بهداری
۴- گزارش آقای وزیر بهداری راجع به کمک به آسیب دیدگان زلزله
۵- تقدیم دو فقره عریضه به وسیله آقایان هدی و عمیدی نوری
۶- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر دارایی
۷- بقیّه مذاکره در گزارش کمیسیون نفت راجع به شرایط کلی مواففقت‌نامه‌های اکتشاف و بهره برداری نفت و ارجاع به مجلس سنا
۸- تقدیم چهار فقره لایحه به وسیله آقای قنات آبادی
۹- معرفی آقای خطاطان به معاونت وزارت گمرکات و انحصارات به وسیله آقای وزیر گمرکات و انحصارات
۱۰- طرح کمیسیون راه راجع به سازمان بنادر و کشتیرانی و خاتمه شور اوّل
۱۱- طرح و تصویب فوریت و اصل گزارش کمیسیون بازرگانی راجع به اجازه امضای یادداشت تضمین سرمایه‌های خصوصی دول متحده امریکای شمالی
۱۲- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس ساعت نه و بیست و پنج دقیقه صبح به ریاست آقای رضاحکمت تشکیل گردید.
۱ـ تصویب صورت مجلس
رئیس ـ اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد)
غائبین بااجازه ـ آقایان: دکتر آهی. سراج حجازی. کشکولی. حشمتی. خرازی. بزرگ ابراهیمی. قرشی. دهقان. اردلان. امیدسالار. خزیمه علم. مهندس شیبانی. سالار بهزادی. نصیری. عامری. عبدالحمید بختیار. مهندس بهبهودی. دکترامیرحکمت. سلطانمرادبختیار. صرافزاده
غائبین بی اجازه آقایان: رامبدـ دکترنفیسی ـ قراگزلوـ دکتر طاهری دیرآمدگان وزودرفتگان بااجازه ـ آقایان :صفاری. محمودی. معین زاده فولادوندثقه الاسلامی. اسکندری. اقبال. مهندس فروهر. دکترسعیدحکمت. کیکاوسی. دولتشاهی. دادگر. مهندس ظفر. دکتراصلان افشار. مسعودی. دکترشاهکار. بهبهانی رئیس ـ نظری نسبت بصورت مجلس جلسات ۱۶و۱۸ تیرنیست ؟(اظهاری نشد) صورت مجلس جلسات ۱۶و۱۸تیرتصویب شد ۲ـ تقدیم یک فقره سؤال ویک فقره شکایت بوسیله آقایان پردلی ومشار رئیس ـ آقای پردلی پردلی ـ سؤالی است که تقدیم می‌کنم
رئیس ـ آقای مشار مشارـ یک شکایتی است ازاهالی کوه پایه مشهدآمده ازطرف عده‌ای از اهالی که خسارت دیده‌اند تقدیم می‌کنم
۳ـ سؤال آقای مرآت اسفندیاری راجع به بیماری منانژیت وجواب آقای وزیر بهداری رئیس ـ سؤالات مطرح است. آقای مرآت اسفندیاری مرآت اسفندیاری ـ بطوری که آقایان محترم مستحضرند مدتی قبل دربعضی ازنقاط ایران بیماری مننژیت شیوع پیداکرد که درنتیجه یکی دو مرتبه هم وزارت بهداری اظهاراتی کرد بااینکه این بیماری امروز که بنده این عرایض رامیکنم بطور اپیدمی بکلی ازبین رفته است معذلک درموقع خودبنده استدعایم این بود که وزارت بهداری اطلاع بدهدکه واقعا دراین مورد چند نفر مبتلاباین بیماری شده‌اند وتشخیص این بیماری ازچه ناحیه‌ای داده شده بود وچه اقداماتی دراین موردشده است متأسفانه چون مدتی از این سؤال گذشته وبیماری دیگری که اطلاع دارندیعنی آنفلوانزا مردم مبتلا می‌شوند وشیوع این بیماری بطوری است که موضوع بیماری گذشته رامنتفی کرده بنده ازآقای وزیربهداری سؤال می‌کنم واقعا این بیماری ازطرف کی تشخیص داده شده بود وچندنفر باین بیماری مبتلاشده اندوچه اقداماتی شده است دوم اینکه نسبت بشیوع بیماری آنفلوآنزا که امروز درپاره‌ای از نقاط ایران اشخاصی باین بیماری مبتلامی شوند چه اقداماتی فرموده‌اند که بعرض آقایان برسانند. رئیس ـ آقای وزیر بهداری وزیربهداری (دکترراجی)ـ سؤال نماینده محترم این است که وزارت بهداری درباره مننژیت و جلوگیری ازآن چه کرده است توضیحا عرض می‌کنم مننژیت یعنی ورم پرهای مغز ونخاع علت آن میکروب‌های متعددی می‌باشد مننژیتی که صحبت ازآن است مرضی است عفونی که میکرب آن از لحاظ خواص آزمایشگاهی خیلی شبیه است به کنوکک. ابتلاء آن ازلحاظ ترشح بزاق است وممکن است افرادی این میکروب رادرگلوی خودداشته باشند ولی علائم مننژیت رادرآنها نیابیم. باین افراد خامل سالم مرض میگویند. این مرض همیشه درتهران گاه گاهی
Page 2 missing
+را که قبول نموده به دیگری واگذار کند مگر با موافقت قبلی شرکت ملی نفت ایران. البته آقایان محترم این نکته را تصدیق می‌فرمایند که مسئله نفت تنها یک مسئله بازرگانی و خرید و فروش نیست بلکه علاوه بر جنبه اقتصادی جنبة سیاسی هم دارد بنابراین مجلس شورای ملی ودولت وقت است که می‌تواند مسائل سیاسی راهم درمسائل اقتصادی مورد ملاحظه قراربدهد بنابراین اگر یک شخصی طرف قراردادواقع شود که صلاحیت آن مورد تصدیق مجلس ودولت واقع شده باشد بعداو بخواهد فقط باموافقت شرکت ملی نفت موافقت نامه رابدیگری واگذار کند ممکن است نقض غرض بشودیعنی آن نکاتی که طبعا باید مجلس شورای ملی ومجلس سناوهیئت ئولت موردنظرقرار بدهند آن فرصت بدست بیاید که آنهارامورد نظرقراربدهند زیرا که شرکت ملی نفت تنها ممکن است ازجنبة بازرگانی واقتصادی مطلب رامورد توجه قراربدهد وآن هئت دولت ومجلسین است که باید سیاست عمومی کشورراهم دراین مسائل مورد توجه قراربدهد باینجهت بنده یک پیشنهاد کردم دراینجا که این جمله ببند م از ماده ۱۱اضافه شود مگر باموافقت قبلی شرکت ملی نفت ایران وتأیید هیئت وزیران وتصویب مجلسین (صحیح است) یعنی همانطوری که شخص اولی که طرف قرارداد واقع بود مورد تأیید این سه مقام قرارمیگیرد درموقعی هم که بخواهد دیگری واگذار کند آن واگذاری هم باید تأیید هیئت دولت ومجلسین باشد (صحیح است) رئیس ـ آقای نخست وزیر نخست وزیر (دکتر اقبال)ـ بنده باپیشنهاد آقای صدرزاده موافقم. رئیسـ دیگر دراین ماده کسی اجازه صحبت نخواسته است پیشنهادات قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای مهندس جفرودی بشرح زیر قرائت شد) (مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی: پیشنهادمیکنم دربند (د) ماده ۱۱ بعداز (پایان مدت قرارداد) اضافه شود (وتافسخ قرارداد) مهندس جفرودی رئیس ـ آقای نخست وزیر نخست وزیر ـ بنده بااین پیشنهاد موافقم. رئیسـ باین پیشنهادی که آقای مهندس جفرودی کردند ومورد قبول دولت واقع شد رأی گرفته می‌شود. آقایانیکه موافقند قیام بفرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد. پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. (پیشنهادآقای مهندس هدایت بشرح زیر قرائت شد) مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی: پیشنهادمینمایم قسمت (م) ماده ۱۱ بشرح زیر اصلاح شود: م ـ عمل نمی‌تواند حقوقی راکه براساس مقررات این قانون تحصیل وتعهداتی که قبول نموده بدیگری واگذار کند مگر باموافقت قبلی شرکت ملی نفت ایران وتصویب مجلسین ـ مهندس هدایت رئیسـ پیشنهادات دیگری هم که مشابه این پیشنهاداست قرائت می‌شود: (پیشنهاد آقای دکتر دادفر بشرح زیر قرائت شد) پیشنهادمیکنم که بند (م) ماده۱۱ بصورت زیراصلاح شود: م‌ـ عامل نمی‌تواند حقوقی راکه بر اساس این قانون تحصیل وتعهداتی راکه قبول نموده بدیگری واگذار کند. دکتردادفر (پیشنهادآقای دکتر امین بشرح زیرقرائت شد) اینجانب پیشنهادمینمایم: درآخر بند (م) ماده۱۱ اضافه شود: پس ازتصویب مجلس شورای ملی ـ دکترامین (پیشنهاد آقای صدرزاده بشرح زیر قرائت شد) جمله زیربه بند م ازماده ۱۱اضافه شود: مگر باموافقت قبلی شرکت ملی نفت ایران وتأیید هیئت وزیران و تصویب مجلسین صدرزاده رئیسـ اینهاهم مشابه است ولی پیشنهاد آقای صدرزاده تأیید هیئت دولت راهم داردگمان می‌کنم این بیشتر مورد نظر باشد. آقای خلعت بری مطلبی دارید؟ خلعتبری ـ می‌خواستم تذکر بدهم که اگر موافقت بکنند یک جمله بهرنحوی هم اضافه شود. رئیس ـ لزومی ندارد همان کافی است. رأی گرفته می‌شود باین پیشنهاد آقای صدرزاده آقایانیکه بااین پیشنهاد موافقند قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد. دیگر پیشنهادی نیست بخود ماده۱۱رأی گرفته می‌شود آقایان موافقین قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده ۱۲ قرائت می‌شود.(بشرح زیر قرائت شد) ماده ۱۲ـ درمورد سازمانهای مشترک که سهام طرفین مساوی می باشدبمنظور آنکه درجلسات عمومی عادی وفوق العاده شرکت اکثریت حاصل گردد هریک ازطرفین رأی یک سهم از سهام خودراضمن قرارداد به شخص ثالثی که بتراضی طرفین تعیین می‌گردد واگذار خواهدنمود رئیس ـ مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادی هم ندارد. رأی گرفته می‌شود بماده۱۲آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد. ماده ۱۳قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد) ماده ۱۳ـ درمواردی که بحکم قوه قهریه (فورس ماژور) مانعی که رفع یاجلوگیری ازآن ازاختیار عامل خارج باشد پیش آید وعامل نتواند تعهدی راکه قبول کرده انجام دهد یادرانجام آن تأخیر کند این عدم انجام یاتأخیر درانجام تعهد بعنوان تخلف ازقراردادتلقی نخواهدشد وهرگاه وقفه‌ای که درنتیجه عوامل مزبور پیش آمدنماید یکسال ویابیشتر ادامه یابد قرارداد بخودی خود برای آن مدت تمدید خواهدشد. تبصره ـ منظور ازفرس ماژور دراین قانون همان است که درعرف حقوق بین المللی تصویب شده رئیسـ آقای خلعتبری خلعتبری ـ قبلا می‌خواستم آقای مخبر این قسمت راتوضیح بدهند که باتوجه بقانونی که راجع بدرآمد نفت به امور تولیدی وعمرانی تخصیص داده شده آیا بنظر جنابعالی اگر تذکری داده نشود قوانین فعلی کافی خواهدبود که آنچه درآمد ازاین قراردادهائی که برطبق این لایحه بعدا تحصیل می‌شود مستقلادراختیار دولت باشد ودولت برایش لوایح جدید بیاورد یامشمول قوانین فعلی می‌شود وبرمیگرددبسازمان برنامه؟ این رابنده چون امروز متوجه شدم فرصت نکردم مطالعه کنم خواهش می‌کنم بادقت مطالعه بفرمائید قراردادهائی که طبق این قانون بعدا بسته می‌شود چون درآمدنفت طبق قانون بطور مطلق بکارهای تولیدی تخصیص داده شده است این درآمدوضعش چطور می‌شود یک وقت درآمدنفت جنوب بود حالا درآمد نفت تمام کشوراست بنابراین ازجهت اینکه دست دولت بازباشد وبرنامه‌های تولیدی که اجرانشده است ممکن است اجرا شود ودولت دچار اصطکاک باسازمان برنامه وبرنامه هفت ساله نشده باشد این رامطالعه بفرمائید وبامطالعه جواب بنده را بدهید دیگر اینکه آنچه که دراینجا دراین لایحه تصویب می‌شود ازلحاظ قیود وشرایط است وبعدا باز باید اصل موافقت نامه‌ها را مجلس شورای ملی تصویب کند ولی توجه بفرمائید قیود ووشرایط است که ممکن است قیدوشرایط تعهدی نباشد یعنی ممکن است که امتیاز یاقرارداد یاهرچه اسمش رابگذارید مدت سی سال بسته شود ازلحاظ سی سال نفع وصرفه بیشتراست تا ۴۵ سال می‌خواهم ببینم که چه تصور میفرمائید یعنی شرکت ملی نفت اگر شرایط بهتری درحدود این قانون توانست باشرکت‌های عامل و غیره در نظر بگیرد بنظر بنده ملزم نخواهد بود که اگر شرایط بهتری بود شرایط بهتر را باستناد این قانون رعایت بکنند (بعضی از نمایندگان ـ طبیعی است) باید همینطور باشد چون درموقع اختلاف یکی از موارد استنباط از قوانین مراجعه بسوابق مذاکرات در مجلس است بنده ولواینکه این مسائل رابدانم لازم میدانم که تذکر دولت ومخبر ونمایندگان محترم درآینده مورداستفاده قرارگیرد. سوم دراین ماده قید است که درصورت فرس ماژور عدم انجام یاتأخیر درانجام تعهد بعنوان تخلف از قرارداد تلقی نخواهدشد و هرگاه وقفه‌ای که درنتیجه عوامل مزبور پیش آمد نماید یکسال یابیشتر ائامه یابد قراردادبخودی خود برای آن مدت تمدید خواهد شد. مسئله‌ای که می‌خواستم تذکر بدهم که جایش باقی بماند و آن این است درجنگ اول بین المللی شرکت سابق نفت بعلت وقوع جنگ یک صورت حسابی جلوی دولت ایران گذاشت که چندین سال دولت ایران گرفتار آن صورت حساب بودمی گفت که هیچ کاری نکرده‌ام ضرربرده‌ام وچیزی بدولت نبایدبدهم قضیه مراجعه شد به آرمیتاژاسمیت که مستشار انگلیسی ایران بود ورفت بلندن برای رسیدگی باینکارومحاسب قسم خورده انگلیسی تعیین کرد وآن محاسب قسم خورده بنفع دولت ایران رأی داد ولی بعدا مصادف باجریانات سیاسی شد وحقی ازدولت ایران سلب شد. دفعه دوم که جنگ بین المللی پیش آمد چون دولت ایران و اشخاصی که در رأس امور هستند این خاصیت در ایرانی هااست که هر وقت دچار محظورات سیاسی هستند اگر بمناسبت آن وقایع مقاومت شدید نمی‌کنند بمجرد اینکه طلیعه سعادت و امیدی نمودار شد مقاومت می‌کنند درجنگ بین المللی دوم دولت ایران برهبری شاهنشاه فقید شرکت نفت سابق راچسبید واین اطلاع رامن چهارپنج سال پیش پیداکردم وشرکت نفت سابق را ملزم کرد که درتمام مدت جنگ ۴میلیون لیره هرسال بدولت ایران بدهد که دیگر عذر تعطیل و کار نکردن از بین برود و شرکت سابق درتمام مدت جنگ ۴میلیون لیره بدولت ایران بابت عواید دولت ایران بطور مقطوع هرساله پرداخت حالا اگر قراردادی ماتصویب کردنم جنگی پیش آمد چیز شبیه جنگی پیش آمد کانالی بسته شد یکی از این موارد پیش آمد کرد آنوقت در ظرف ۲ یا سه سال باستناد فرس ماژور مصوب این قرارداد شرکت ملی نفت ایران قبول کند که شرکتهای عامل یامؤسسات نباید بدهد برخلاف روح این ماده است یعنی باید درآنموقع باکمال جدیت برای تضمین حق ایران در اینقبیل مواقع دقت کندو با عاملین ومؤسساتیکه طرف قرارداد هستند گفتگو و صحبت بکند که درموقع فرس ماژور، در موقع جنگ و حادثه برای ملت ایران از درآمد نفت یک حداقلی تضمین وتأمین بشود برای این که شرکتهای
+نفتی که وارد این کارهامی شوند درآمدومنافع سرشار دارند حسابهابالاتر ازاین است که آقایان تصورمی فرمائید پول‌های هنگفت دراختیار دارند اگر نداشته باشند نمی‌توانند دست باین کارهای نفتی بزنند بنابراین اشخاصی که درموقع عادی ازمملکتی استفاده می کنندومنافع هنگفت وسرشاری می‌برند وسرمایه‌های زیاد دارند اگر دوسال یاسه سال یک مقدار ومبلغی ازآن استفاده ایکه می‌برند بدهند بهیچ کجایشان لطمه نمی‌خورد ولی برای مملکت مامؤثر است بنده این تذکر رادادم که درآینده قراردادهائیکه شرکت نفت می‌بندد این شرطیکه عرض می‌کنم ومنافاتی بااین قانون ندارد این حق رابرای مملکت ایران درقراردادهای بعدی حفظ کنند.
رئیس ـ آقای نخست وزیر نخست وزیرـجناب آقای ارسلان خلعتبری راجع بسه موضوع مذاکره فرمودند یکی اینکه عایدات نفت درکجا مصرف خواهدشد بنده درآن جلسه عرض کردم خدمتتان که مقصود از تقدیم این لایحه این بوده است که عایدات بیشتری نصیب دولت وملت ایران بشود که برای کارهای عمرانی وتولیدی وآبادی مملکت مصرف شود والبته این هیچ ارتباطی باآن قانونیکه قبلاتصویب شده است وتعیین کرده است که برای مدت هفتسال آنچه که ازکنسرسیوم بدست ما می‌رسد بسازمان برنامه بدهیم این قانون بهیچوجه ارتباطی باآن ندارد وانشاءالله درموقعیکه عایداتی پیدا شد برنامه هائی هم تعیین خواهدشد که البته بایستی بتصویب مجلسین برسد وطبق آن عمل می‌شود (صحیحست) موضوع دیگر هم راجع بمعاملات ایران فرمودید البته این شرائط حداقل است که ذکر کرده‌ایم وآن عرف معاملاتست که مراعات خواهد شد و ازهمین جهت است که دوتاپنجسال دنبالش گذاشته این وسعی خواهدشد که حداکثر منافع ماتأمین شود راجع به قسمت سوم که فرمودید البته تمام اینها طبق مسالح مملکت مراعات خواهدشد و جای نگرانی نیست بنده فقط یک تذکری داشتم که خواستم عرض کنم و آن اینست که درتبصره قبل ازفرس ماژور خیال می‌کنم جمله قوه قهریه بوده است که افتاده است واستدعا می‌کنم که اصلاح شود باین ترتیب منظور ازقوه قهریه درپرانتز (فرس ماژور) رئیس ـ آقای عمیدی نوری موافقید بفرمائید عمیدی نوری ـ می‌خواستم جناب آقای ارسلان خلعتبری راروشن کرده باشم که این نکاتی که مربوط بفرس ماژور فرمودند کاملا مورد نظر در کمیسیون خاص بود وبخث مفصلی که دراین مورد بعمل آمد واین تبصره‌ای که اینجا ملاحظه میفرمائید البته بصورت خیلی مفصل وباذکر حتی مواردی بود که ازجمله موضوع اعتصاب درش قیدشده بود که شاید همین هم درعداد قوه قهریه وفرس ماژور بحساب آمده بود وبحث بسیارمفصلی درآن شد وبالاخره نمایندگان دولت هم که حقیقتا حداکثر حسن تفاهم رابااعضای کمیسیون بخرج دادندو خوشبختانه بهترین نمونه اش همین قبول پیشنهاد جناب آقای صدرزاده ازطرف جناب آقای نخست وزیر بود که حقیقتا لازم بود مورد توجه واقع شود این نظریات تمام رعایت شد و بهمین جهت این تبصره قید شد که منظور از قوه قهریه و فورس ماژورهمان مفاهیمی است که درعرف بین المللی وجود دارد واین پیشنهاد همکار محترم جناب آقای دکتر شاهکار بود که مورد توجه واقع شد مابهیچوجه جناب آقای خلعت بری حاضر نیستیم از تجربیات گذشته که برای مملکت اندوخته شده است آن تجربه هاراازنوتکرار کنیم بلکه بایستی نتیجه صحیح گرفته باشیم جریاناتی که درروابط ایران باشرکت نفت انگلیس پیش آمدمبتنی بر امتیاز بود وقتی اوامتیاز داشت می‌توانست آن دبه هارا دربیاورد بالاخره ازتجربه جنگ اول ودوم این نتیجه گرفته شد که او ملزم شد که دردوره جنگ حداقل چهارمیلیون لیره بپردازد اما امروز مادرمرحله امتیاز نیستیم ملت ایران میگوید نفت ایران بایستی بدست ملت ایران ادره شود این قانون روحش، مفادش، مفهومش مصادیقش البته قرارداد نیست وماباید خودمان نفت خود را اداره کنیم هرجا مصلحت دانستیم شریک بشویم دراین شرکت هاحداقل سهم ماسی درصد حداکثر از پنجاه درصد بالاتراست بااین عملی که دراین قانون خواهیم کرد یعنی اجازه مشارکت پیش از پنجاه درصد است این یک قدم بلندی است ودرمسائل نفتی دنیا مخصوصا درخاورمیانه که ماهمانطوریکه درآندفعه هم پیشقدم بودیم ایندفعه ملت ایران ومجلس شورایملی ایران پیشقدم می‌شود و یک قدم بلندتری برمیدارد واصل بیش ازپنجاه درصد درشرکت رادرخاورمیانه پیش می‌آورد واین یکی ازنکات مهمی است که باعث خوشوقتی ماست ومورد توجه کمیسیون بود که یک همچو قدمی ممکن است برداشت حالا آیا صلاح میدانید که مادرضمن اینکه شریک می‌شویم اگر خدای ناکرده یک قوه قهریه‌ای پیش آمد که یکسال ششماه عملیات متوقف شد مابیائیم بشریک خودمان بگوئیم بصورت مقاطعه چهارمیلیون لیره بما بده ماشریک هستیم شریک نباید بیش ازپنجاه درصد یاهرچه سهم خودش باشد مطالبه کند بعضی موارد اگر یک حادثه خارق العاده‌ای پیش آید که درکارشرکت یک وقفه‌ای یکماه دوماه ششماه پیش آمد البته بایستی برآنمدت اضافه شود دراین مدت هم مانمیخواستیم بصورت کنسسیون یابصورت امتیاز یابصورت مقاطعه بگوئیم که چهار میلیون لیره بما بده بنده معتقد هستم اصل شرافتمندانه مشارکت که مبنای اساسی این قانون است وآن چهاردیواری که مااینجا قرار گذاشته‌ایم برای مذاکره دولت یاکسانیکه پیشنهادشرکت تمامی دهند یاپیشنهاد عاملیت برای انجام کارها بسیارخوب تنظیم شده اینست که بنده معتقد هستم که این ماده بنحو بسیارخوبی تنظیم شده ومخصوصا تبصره بنحوی است که ازعرف بین المللی بآن معنای واقعی فرس ماژور وقوه قهریه خارج نمی‌شویم وهیچ قیدی برای خودمان بوجود نمی‌آوریم که نوعی که فرمودید درجنگهای گذشته باصورتحسابهائی که درست می‌کردند وجلوی مامیگذاشتند بکنند اینست که خواستم ذهنشان راروشن کرده باشم که ازاین حیث تأمین است واین ماده یاتبصره اش بصورت خوبی تهیه شده است. رئیسـ آقای دکتر شاهکار دکترشاهکارـ بنده موافقم
رئیس ـ آقای دولت آبادی
دولت آبادی ـ بنده هم موافقم رئیس ـ کسی دیگر اجازه نخواسته است پیشنهادی دراین ماده رسیده است که قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد) ریاست مجلس شورای ملی پیشنهادمی کنم ماده ۱۳ازلایحه حذف شود. مهندس جفرودی رئیس ـ این پیشنهاد حذف رانمی شود حالا رأی گرفت بایددرموقع رأی آخری بعنوان تجزیه رأی گرفت یعنی شما پیشنهاد کرده‌اید که ماده برداشته شود رأی می‌گیریم بماده اگر رأی دادند تصویب می‌شود اگر رأی ندادند خودبخود ماده حذف می‌شود ازبین می‌رود حالابماده ۱۳باید رأی گرفت آقایانی که باماده ۱۳موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شدماده چهارم قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد)
ماده ۱۴ـ اختلافاتی که بین شرکت ملی نفت ایران وطرف‌های دیگرپیش آید چنانچه ازطریق مذاکره دوستانه بنحوی که درهرقراردادپیش بینی خواهدشد که درهر قرارداد پیش بینی خواهدشد رفع نشود ازطریق سازش وداوری حل خواهدشد مقررات مربوط بارجاع اختلافات به سازش وداوری درهرقرارداد بنحو مقتضی پیش بینی می‌گردد رئیس ـ آقای صارمی صارمی ـ مخالفت وعرض من درقسمت اخیراین ماده است که میگوید مقررات مربوطه بارجاع اختلافات بسازش وداوری درهرقرارداد بنحو مقتضی پیش بینی می‌گردد بنده معتقد هستم که قوانین ایران درمواردی که مورد اختلاف هست باید حکومت کند خاصه قانون داوری که درآئین دادرسی مدنی مطرح شده است ومسبوق بسوابقی است که درموقع انعقاد قرارداد فروش نفت باکنسرسیوم بحث زیادی راجع باین موضوع پیش آمد چنانچه آقای مهندس شریف امامی تصور می‌کنم وارد بودند وکاملااستحضاردارند یعنی نمی‌خواستند قوانین داوری وارجاع بحکمیت ایران راموردقبول قراربدهند برای مدت زیادی این موضوع مورد بحث و مذاکره واقع شد بعد از اینکه قوانین داوری ایران را ترجمه کردند مشاورین حقوقی کنسرسیوم خودشان تصدیق کردند که قانون داوری ایران یکی از قوانین زنده منطبق با اصول قوانین سایر نقاط و ممالک می‌باشد بنابراین بنده می‌خواستم عرض کنم همانطور که ما توانستیم در قرارداد کنسرسیوم کمپانیهای مختلف را قانع کنیم در این مورد هم این موضوع بایستی مورد توجه دولت واقع شود و اگر چنانچه اختلافی ایجاد شد محتاج ارجاع به داوری باشد طریق داوری و رسیدگی به موضوع آئین دادرسی مدنی ایران است یعنی قانون داوری ایران حکومت داشته باشد موقع رامغتنم میشمارم ومطلب دیگری راکه لازم می دانم عرض می‌کنم وامیدوارم که مورد توجه دولت ومورد توجه شرکت ملی نفت درموقع انعقاد قراردادها واقع شود وآن اینست که بایستی مراقبت شود شرکتهائی که تشکیل پیدامیکنند حتما درایران به ثبت رسیده ومرکز اصلی آنشرکت هم درایران باشد که نتیجه قوانین مقررات ایران حکومت بکنددراینجا اینموضوع تصریح نشده است واحتیاجی هم بتصریح نداردولی امیدوارم که اینموضوع رامورد توجه قراربدهند ودرقراردادهایی که منعقد می‌کنند اینقسمت راجع بحکمیت وداوری ایران درش تصریح شود
رئیس ـ آقای مخبر مخبر (مشایخی)ـ منظور جناب آقای صارمی صددرصد دراینقسمت که توضیح فرمودند تأمین شده است زیرا دراین لایحه یک اصول کلی مربوط بنحوة بهره برداری ازمنابع نفت ایران پیش بینی شده وطرف این قراردادها اعم ازمشارکت یاصوردیگر یک شخص یایک شرکت مختلط بنحوی که درقانون تعریف شده است خواهدبود بنابراین لازم بود که اگر اختلافی بین شرکت ملی نفت ایران وآن سازمانهای دیگر طرف قراردادها هستند پیش بیاید وسیله رفع اختلاف پیش بینی شود که بچه ترتیب خواهدبود واز همین لحاظ است که درماده ۱۴ذکر شده است که اختلافات بین شرکت ایران وآنهااگر بطریق دوستانه حل نشد باید بطریق داوری حل شودالبته درهرمورد بخصوص درهرقراردادبخصوص آنطریقه ذکر می‌شود وآن قرارداد بطورکل بمجلس خواهدآمد واین جمله‌ای که
+نوشته شده است وبطورکل ذکرشده است منظوری که جنابعالی فرمودید صددرصد درش مستقراست قسمت اخیری هم که فرمودید که شرکتهادرایران به ثبت برسد این منظور هم مورد تأیید است ولزومی ندارد که اینموضوع رادرقانون تصریح کنیم خیلی مسائل دیگر هم هست که دراین قانون پیش بینی نشده است درآن قراردادها باید موردتوجه واقع شود بنابراین نظرجنابعالی تأمین است رئیس ـ آقای خلعتبری خلعتبری ـ ینده می‌خواهم تذکرا عرض کنم که درامور تعصب نبایدباشد خیلی موارد دیده‌ام که اختلافی بوده است بین دولت ومردم مأمور دولت ونماینده دولت حکم دولت بااینکه میدانسته است حق بجانب مردم است عوامفریبی کرده است وتظاهرکرده است وبحیثیت دولت لطمه زده است فقط برای اینکه خواسته است بنفع دولت رأی بدهد داوری هائی که امروز می‌شود بآقایان عرض می‌کنم که یک استاد حقوق بین الملل عمومی اگر دریک امری بعنوان داور تعیین شد برای یک کاری یک مهندس عالیمقام یک وکیل دادگستری یک طبیب اگر تمام مملکت ودولت رابهش بدهند حاضر نیست که حیثیت وشرافت خودش رالکه داربکند چون علم ودانش اگر دراینجا قدرندارد دردنیا قدردارد برای مثال عرض می‌کنم آن قاضی انگلیسی دردیوان داوری بین المللی بااین که دولتش مخالف مابود بنفع مارأی داد وچقدرخوبست ازاین مقام رسمی ازاشخاصی که رعایت حق وعدالت رامی کنند تجلیل شود بنده مخصوصا دراینموقع خواستم که ازآن تشکر بکنم وضمنا خواستم عرض کنم که حکمیت هائی که داده میشودباشخاص صلاحیت دارداده شود بنظر بنده بهتراست باشخاصی داده نشود که صلاحیت ندارندولو اینکه داخلی باشند ازاین حیث نباید نگران بود (صحیح است) رئیس ـ رأی گرفته می‌شود بماده ۱۴آقایانیکه موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شدماده ۱۵ قرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد) ماده ۱۵ـ شرکت ملی نفت ایران مکلف است درقراردادهائی که تنظیم می‌نماید ضمانت اجرائی کافی برای انجام تعهدات منظورنماید
. رئیس ـ آقای خلعتبری خلعتبری ـ آقایان محترم درقرار دادهای خصوصی همیشه بایدرعایت کرد که انسان باشخص خوش حساب یاباشخص مورد اعتماد معامله کند اگر شخص باآدم بدحساب یاغیرمورداعتماد معامله کرد بنظربنده هیچ قراردادی نمی‌تواند تضمین بکند منافع طلبکار راچون بنده وکیل عدلیه هستم این رابانهایت صراحت عرض می‌کنم اینماده باین کیفیت که نوشته شده است بخودی خود بهیچوجه درهیچ وقتی منافع مملکت ایران رااز لحاظ قراردادهاتأمین نخواهدکردآقایان بیادبیاورند که سابقا که امتیاز داده می‌شد قراردادهائی بسته می‌شد شرایط آنزمان باشرایط امروز فرق داشت فشاربود عوامل سیاسی درخارج بود امروز خوشبختانه این عوامل دردنیا برطرف شده است ماوقتی قراردادنفت کنسرسیوم رامیخواستیم تصویب کنیم اگر رضایت انگلستان وشرکت نفت جلب نمی‌شد قرارداد منعقد نمی‌شد ومسئله نفت حل نمی‌شد آنکسیکه باو تکیه داشتیم و انتظارداشتیم بما کمک کند یعنی امریکا می‌گفت اگر اختلافتان راباانگلیس حل نکردید ورضایت اوجلب نشد من نمی‌توانم ببایم تشکیل کنسرسیوم بدهم وهمکاری بکنم ولی امروز خوشبختانه درزمانی قرارداریم که دولت امریکا دکترین آیزنهاور رااعلام کرده وگفته است هرکس بممالک خاورمیانه وممالک آسیا نگاه چپ کرد اورامیگویم پس شرایط امروز باشرایط گذشته فرق دارد درقراردادهائی که شرکت ملی نفت می‌بندد باید بداند که امروز رقابت هست درگذشته امکان رقابت نبود امروز اطلاعات ماکه درامر نفت وارد نیستیم صدبرابر ده سال پیش است بطریق اولی هیئت مدیره ومسؤلین اداره شرکت نفت که درآن موقع اطلاعات داشته باید حالا اطلاعاتشان صدبرابر شده باشد چون درجریان مسائل نفتی هستند دیگر نمی‌توانند بگویند قراردادی بستیم وقراردادرامتوجه وملتفت نشدیم اینست که باید پایه‌های کارراازلحاظ اطلاعات وازلحاظ مطالعه محکم بگیرند برای اینکه اشهاص وشرکت هائی هستند ممکن است بیایند برای بردن نفت مابا قراردادببندند ولی بین خودشان تبانی بکنند که قراردادهائی که باما می‌بندند اجرا نکنند ومعوق بگذارند ممکن است بندة ذی نفع یایک کمپانی وشرکتی که میل ندارد نفت ایران استخراج شود میل ندارد نفت قم بلوچستان نفت خوزستان نفت سایر جاهای دیگر دربیاید قراردادهائی بظاهر ببندند ولی درمدت مقرر عمل نکنندومدت بگذرد وما ازمنابع نفت نتوانیم استفاده کنیم بنابراین اشخاصیکه مسئول هستند بایددقت بکنند بااشخاصی طرف معامله وقراردادبشوند که ۹۹درصد اقلااطمینان حاصل بکنند که این قراردادها اجراشدنی است واین اشخاص شریک اشخاص دیگری نیستند که اخلال درامر پیشرفت صنعت نفت بمناسبت منافع تجارتی خودشان بکنند دیگر صریحتر ازاین چه جور عرض کنم این است که می‌خواستم اینموضوع مورد توجه قراربگیرد ودراین موقع هم تذکری داده شود دوم جناب آقای نخست وزیر آقاین وزراء آقایانیکه مسئول این کارهستند ازامروز دلالهای هرممالک بجنب وجوش خواهند افتاد از هرکجای دنیاهرکس که می‌تواند یک خرج سفری درجیتش بگذارد باینجامیآید میگوید میروم ده هزارلیره خرج می‌کنم میشوم مثل فلان آقامیلیونر پنج درصد ازسهم فلان شرکت رادرنتیجه زدوبندهای سیاسی دراختیار دارد بنابراین ممکن است بیایند وبگویند باتکای اشخاص ذی نفوذ ایران می‌رویم ممکن است وکلا و دولت و سناتورها ومقامات بالاتر ازآنها رابدنام بکنند اینها هیچ ارتباطی باهیچ کس ندارند اینهامیآیند بمملکت ماوخدای نکرده اگر تیر یکی از اینها بسنگ بخوردو اینها بیایند بقصد دلال بازی بقصد سوء استفاده اینهااوضاع رابهممیزنند این باید مسئله‌ای باشد که موردتوجه قراربگیرد آقای رئیس الوزراء مادامی که سرکارهستید بایددر مسئله نفت طوری عمل کنید که هیچ دلال وهیچ حقه بازی نتواند بگوید من بمناسبت نزدیکی بانخست وزیر، نزدیکی بامقامات اداری بامسئولین بااشخاص ذی نفوذ ووکیل وسناتورمی‌توانیم درایران عمل بکنم اگر این باب رابروی آنها بستید می‌توانیدقراردادهای صحیح ببندید والااینها می‌آیند وقراردادهائی بدست می‌آورند ممکن است شمارابزحمت بیندازند وآنوقت برای ماایجاد دردسر بکنند وخدای ناکرده این منظوری که ماداریم انجام نشود برای اینکه پر نفع ترازنفت امروز دردنیاماده وتجارتی نیست هزارها نفر درزمان ملی شدن نفت آمدند، چقدر خریدارپیداشد که همه حقه بازی بود تمام قصدشان این بود که نفت ایران فروش نرود و دولت رابیک امر غیر واقع امیدوارکنند هرقدر یک عده آدم بااطلاع فریادمیزدند باینهااطمینان پیدا نکنید اینهااصلاصلاحیت فنی و مالی ندارند می‌گفتند که هرآمریکائی پانمی شود بیاید اینجانفت بخرد نمایندگان شرکتهای کوچک امریکائی که چندتاشان اگر جمع بشوند انگشت کوچک شرکت استاندارد اویل آوینوجرسی نمی‌توانند بشوند اینهاآمدنددوسال دولت رامشغول کردندوبدستور طرف ماهم آمده بودند این حرفها رامامیزنیم که درآینده چشم وگوش شما باز باشد واین اشخاص نتوانند درمملکت ما رخنه پیدا کنند مخصوصا امروز این نکات رااینجا عرض کردم چقدر دلم می‌خواهد مطبوعات این مطالب رابنویسند رادیو بگوید تادلال‌ها وحقه بازهای خارجی بدانند که نمی‌توانند درایران درهیچ کجا رخنه کنند وبمنافع ما لطمه بزنند فقط اشخاصی که دارای سرمایه واعتبار هستند وصلاحیت و توانائی مالی دارند بتوانند بیایند اینجا و از قراردادها استفاده کنند و ما حمایت می‌کنیم ازآنهائیکه صلاحیت مالی وفنی دارند وهمه بالاتفاق باحقه بازها و آوانتوریه‌های بین المللی که می‌خواهند بیایند و نفع ببرند می‌جنگیم غرض من اینست که جناب آقای دکتراقبال این مسئله نفت راشوخی تلقی نفرمایند خیلی جدی است البته دولت جدی تلقی می‌کند حالاجهتش راعرض می‌کنم هروقت دردنیا ودرهرمملکتی مسئله نفت پیش آمد کند شرکت‌ها واشخاص ذی نفع آنهائی که وسائل دارند بجنب وجوش خواهند افتاد درچندین مملکت اساسش رابهم زدند رژیم حکومت‌ها راتغییر دادند درمملکت‌ها انقلاب ایجاد کردند من موضوع راازلحاظ این که امروز دارای روابط حسنه با آن دولت هاهستیم اینجاذکر می‌کنم می دانید درزمانی که باستاندارد اویل در۱۳۰۳ امتیاز داده شدهمین جا بواسطه واقعه سقاخانه قنسول آمریکا راکشتند نتیجه چه شد مااگر پنجاه وپنج سال پیش بامریکائی هاامتیاز نفت ایران راداده بودیم درشهریور ۲۰ هیچکس جرأت نمی‌کرد باین مملکت بیاید ماازشر بسیاری از مسائل سیاسی واقتصادی واجتماعی راحت شده بودیم اینها راباید دقت کرد حالاجناب آقای دکتراقتال دولت باید هوشیار وبیدار باشد درداخله مملکت مراقب باشد دراین موقعی که ماشرئع بکارنفت داریم می‌کنیم نباید این چیزها رامراعات کنیم این نوع تبلیغات باید بشود آرامش وامنیت باید حفظ بشود عملی نکنید که اگر دیگران خیالاتی داشته باشند بدست خودما آن خیالات را درکشور ما اجرابکنند این رامن باب توصیه سیاسی به جنابعالی عرض می‌کنم
رئیس ـ آقای نخست وزیر نخست وزیرـ جناب آقای ارسلان خلعتبری اینجا تذکراتی دادند که بسیار مفیدبود ومی خواستم تشکر کنم ولی خواستم عرض کنم که موضوع نفت راماشوخی نگرفته‌ایم خیلی هم بیش ازآنکه تصور می فرمائید جدی تلق یمیکنیم برای اینکه آتیه مملکت بخصوص ازلحاظ اصلاحات و آبادانی مربوط باین است که مابتوانیم حداکثر استفاده راازاین منابع زیرزمینی بکنیم وبتوانیم انشاءالله مملکت را بطرف عمران وآبادی سوق بدهیم (انشاء الله) دیگر فرمودید مواظب دلال‌ها باشید ازوقتی که این دولت سرکارآمده است بنده تذکر دادم کتبا بشرکت ملی نفت هرکس که می‌خواهد راجع بنفت بامامذاکره بکند باید قبلابرود بشرکت ملی نفت واگر شرکت ملی نفت از نقطه نظر فنی ومالی تصدیق کرد که این شخص می‌توانداین کارراانجام بدهد دولت ازنظر سیاسی و استراتژی اظهارنظر خواهدکرد وشرکت ملی نفت قراردادش راخواهدبست وبعد هم همینطور که درلایحه قیدشده است می‌آوریم بمجلس درمجلس آقایان دقت می فرمائید که اگر موافق مصالح مملکت بود تصویبش میفرمائید اگر هم نبود رد می‌کنید اینست که هیچ نوع جای شک وتردید و نگرانی نیست وبهیچوجه آقانگران نباشید به بنده اطمینان داشته باشید تمام مردم وملت ایران بنده رامی شناسند بنده اهل هیچ نوع معامله‌ای نیستم با هیچکس
+وباهیچ شخص وباهیچ مقامی ومادامی که بنده دررأس کارهستم اطمینان داشته باشید که ازاین نوع کثافتکاریها هیچ نخواهد شدبنده اطمینان کامل بشمامیدهم رئیسـ آقای عمیدی نوری موافقید؟ عمیدی نوری ـ بلی رئیسـ بفرمائید
عمیدی نوری ـ اندرزهای گران بهائی که جناب آقای خلعتبری ازنظر کلیات معاملات نفت درماده مطروحه بیان فرمودند کلامورد توجه کمیسیون خاص نفت بود و بهمین جهت اگر ماده نهم رامورد توجه کامل قرارداده باشند که تصویب شدمخصوصا بند (د) وبند (ب) برای همین نکاتی که فرمودند اینجا گذاشته شده است (یکی از نمایندگان ـ ماده دو هم هست) در ماده دوم هم هست بجای خود در اینجا جناب آقای خلعتبری والا کاری که موضوع این لایحه قانونی است کار بسیار بزرگی است و بی اندازه جدی است و همانطور که جناب آقای نخست وزیر فرمودند و جدی تلقی فرمودند موضوع مربوط به استخراج دو ثلث از منابع نفتی کشور ایران است یک ثلثش برای ذخیره ملی می‌ماند و دو ثلثش باید اکتشاف و استخراج و بهره برداری بشود سابق براین تجربه هائی که ما نداشتیم و هنوز هم بنظر بنده اطلاعات نفتی ما پیش نیامده بود دنیا هم همینطور وضع نفت و گرفتن امتیازات و گرفتن کار نفت بصورت امتیاز و همانطور که فرمودند زیر جلکی امتیاز گرفتن یک شخص مجهول و انتقال دادن بیک دولت این مسائلی که تاریخ پنجاه ساله نفت ایران حاکی است و البته جای بحث آن اینجا نیست بهمین جهت وقتیکه بایستی یک کار بزرگی انجام بشود طبق این بندهائی که ملاحظه فرمودید شرکت ملی نفت مکلف شده در بخشهای معینی قسمتهای منابع نفتی را تقسیم کند وبعد آگهی بکند بعد پیشنهاد بگیرد از اشخاص واجد صلاحیت، بعد هر کس بیشتر و بهتر به نفع ایران پیشنهاد داد این در بند یک تصریح دارد باید آنوقت به آن پیشنهاد توجه بشود بعد پیشنهادات برود در هیأت وزیران و تنظیم و تصویب شود و بعد بیاید خدمت آقایان که تصویب فرمایند و اگر اشکالاتی داشت رفع بشود (یکی از نمایندگان ـ و واجد صلاحیت باشند) عرض کردم که واجد صلاحیت باشند و تا این مقدمات طی نشود محال است که پیش نویس یک قرارداد تنظیم بشود بنابراین مبنائی که در اینجا گذاشته شد مبتنی بر یک مقدمات شرافتمندانه و اطمینان بخشی است که از نظروضع قانون بسیار بنظر بنده خوب است البته حالا طرز اجراء مربوط باجرای هر قانونی است کنترلش با قوه مقننه است اگر قوه مقننه قوی بود و قدرت بخرج داد اجرای قانون را کنترل هم کرد مفهوم قانون همان است و اگر نکرد مفهوم آن نیست آن وقت با همه اینها ماده ۱۵ که بسیار ماده مهمی است این ماده به صورت دیگری بود اولا نوشته بود که شرکت ملی نفت مجاز است ما اصلاح کردیم که مکلف است. حتی بحث اینجا بود که ما از بعضی‌ها یکجور ضمانت اجرائی می‌خواهیم از بعضی‌ها یک جور و طرف ما یک کمپانیهای بسیار بزرگ هستند گفتیم که ما سرمان نمی‌شود شرکت ملی نفت مکلف است با هرکس که قرارداد امضاء می‌کند این ضمانت اجرائی را بایستی در این قراردادها بگیرد خواه شخص معتبر باشد خواه نباشد برای این که ما در قرارداد علاوه بر اینکه صلاحیت طرف را باید در نظر بگیریم باید مواد قرارداد ما، باید مبتنی بر یک حدود و ثغور باشد که هر وقت اختلافی شد بتواینم حقوق و منافع ملت ایران را حفظ کنیم این بود که مجاز در کمیسیون تبدیل شد بمکلف، بعد هم در اینجا نوشته بود که ضمانت اجرائی مقتضی بنده دیدم که این مقتضی خیلی کشدار است گفتیم ما این را قبول نداریم به این کیفیت جناب آقای دولت آبادی فرمودند مقتضی را تبدیلش کنیم بکافی و بهمین صورت اصلاح شد و بنظر بنده این دو اصلاحی که شد بسیار مؤثر بود و نظر آقا را تأمین می‌کند و علاوه بر تخصص در قراردادهای نفتی باید توجه بکنیم به این تعدیلی که در ماده ۹ در نظر گرفتیم باید ضمانت اجراهای دقیق تنظیم بشود که البته در موقعی که تخلف شد چه خساراتی داده می‌شود تمام اینها تنظیم شود و نسبت به هر یک از این موافقت نامه‌ها این قیود کمتر هم نوشته شده بود وظبفه ماست که ضمانت اجرائی‌ها را بیشتر کنیم و بیشتر تعیین بکنیم تا بتوانیم حق ملت ایران را بهتر حفظ بکنیم رئیس ـ آقای دکتر شاهکار موافقید؟ دکتر شاهکار ـ بلی رئیس ـ آقای صدرزاده موافقید؟ صدرزاده ـ موافقم رئیس ـ پیشنهادی رسیده است بشرح زیر قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌نمایم که تبصره ذیل به ماده ۱۵ اضافه گردد تبصره ـ عامل برای حسن انجام وظائف و عملیات خود تضمین نامه اعتبار از یکی از بانکهای درجه اول دنیا بمیزانی که در قرارداد تعیین می‌شود بسپارد دکتر دادفر رئیس ـ آقای دکتر دادفر دکتر دادفر ـ غرض بنده از این پیشنهاد فقط توضیح یک مطلب بود و آن این است که در اینجا که تضمین نامه اجرائی نوشته شده است معلوم بشود که منظور این است که شرکت ملی نفت در این قرارداد فقط از خود عامل یعنی شخص عامل تضمین می‌گیرد یعنی شخص عامل ضامن می‌شود یا دیگری ضامن می‌شود؟ چون توجه بفرمائید این شخص ذکرش بیمورد است این یک مطلب حقوقی است و عبارت از این است که اگر چنانچه شخص عامل ضمانت بدهد خودش سرمایه اش را ضامن معرفی بکند بعقیده بنده اینرا ضامن نمی‌شود گفت چون ضامن در عرف قانون مدنی و حقوقی ما این است که کس دیگری از شخص ضمانت کند اگر چنانچه تضمین نامه را کس دیگری معرفی می‌کند آنوقت باید شرکت نفت تضمین کافی بگیرد برای اینکه مطمئن بشود قصد بنده این بود که تضمین کافی بگیرد تا مطمئن به وصولش بشود و پیشنهاد خودم را پس می‌گیرم (احسنت) مشایخی ـ اجازه میفرمائید؟ (نمایندگان ـ پس گرفتند پس گرفتند آقا) رئیس ـ پس گرفتند احتیاج به توضیح ندارد. مشایخی ـ این وظیفه مقام ریاست بود که تذکر دادند که پس گرفتند آقایان چرا جنجال می‌کنید؟
رئیس ـ پیشنهادشان را پس گرفتند رذی گرفته می‌شود به ماده ۱۵ آقایانی که با ماده ۱۵ موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند)
تصویب شد ماده ۱۶ مطرح است و قرلئت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد) ماده ۱۶ـ قوانین و مقرراتی که جزئا یاکلامغایر بامقررات این قانون می‌باشد درقسمتی که مغایرت دارد بلااثراست رئیس ـ آقای خلعت بری مخالفید؟ خلعت بری ـ بلی رئیسـ بفرمائید خلعت بری ـ عرض کنم این مطالبی که عرض می‌کنم من باب ضبط تاریخ است ومربوط بماده است میگوید قوانین ومقرراتی که مغایر بامقررات این قانون باشد بلااثر است نظر آقایان چیست قانونی دردوره چهاردهم وضع شدکه دولت وهیچ مقامی نمی‌تواند واردمذاکره درمورد نفت بشود التفات بعرضم بکنید عرض کنم درتمام دوره روزی خواهدرسید که دولت ومجلس ایران ومردم ایران بانهایت آزادی بتوانند مطابق میل خودشان هرقراردادی راکه می‌خواهد امضاء کنند وهرحرفی راکه می‌خواهند بزنند چه شدکه باین مرحله رسیدیم؟ بنده ناچار هستم عرض کنم دردرجة اول این موقعیت مرهون مجلس چهاردهم شورای ملی ایران است بنده نمیدانم چندنفر ازآقایان عضو آن مجلس بوده اندولی آن مجلس دوقانون گذارند که باستثنای اعضای حزب توده تمام مجلس موافقت کردند یکی جلوگیری دربابت مذاکرات نفت بادولتها وشرکتهاو هرشخصی که باشد دوم منع انتخابات مادام که قشون خارجی درایران هست (صحیح است) اگر نمی‌گفتم من امروز حق تاریخ راادا نمی‌کردم (احسنت) وحق قدرشناسی آنهائی که امروز دردنیانیستند ادانمیشد اشخاصی هستند که امروز دردنیا نیستند وماامروز باید از آنهاتجلیل کنیم بنابراین تمام اشخاصی که دردوره چهاردهم مجلس بوده‌اند مورد احترام ماهستند وبعنوان تاریخ باید مورد قدردانی قرارگیرند وآنهائی که امروز درحیات هستند بایدمورد تجلیل وتحسین قراربگیرند برای آنکه درزیر فشاری که دول بزرگ دنیا درمقابل آن فشارتسلیم شدند وممالک یکی بعد ازدیگری تسلیم آن فشارهای سیاسی گردیدند نمایندگان مجلس چهاردهم ایران درمقابل قشون خارجی ایستادند وحق استقلال مملکت رابافراکاری خود حفظ کردند (صحیح است) وامروز ثمره آن خدمتگزاریست که باما آزادی می‌توانیم عمل بکنیم مجلس پانزدهم آقایان بنده می‌ترسم اسم همه رانتوانم بگویم جناب آقای دولت آبادی جناب آقای اسکندری حضرت آقای سردارفاخر که بسیارمؤثردراین امر بودند وآقای تیمورتاش رامی شناسم آقای عمادتربتی تشریف داشتند (یکی از نمایندگان ـ آقای موسوی)
حالاآقایانی که هستند اسمشان راخودشان بگویند جناب آقای موسوی وخیلیهابودند غرض بنده این است که مجلس پانزدهم وقتی که آن لایحه شرکت مختلط یعنی آن امتیازی که می‌خواستند بگیرند درزمان کابینه قوام بمجلس آمد، مجلس پانزدهم هم باکمال شهامت آن رارد کرد ومرحوم قوام السلطنه بانهایت تدبیر یک عمل سیاسی ماهرانه‌ای انجام داد که در کتابهای خارجی نوشته‌اند عمل تدبیر ومهارت اوبیش ازکومکی بود که سازمان ملل درامر ایران کرد برای آنکه گفتند تدبیر او وسیله فراهم کرد وشخص اعلیحضرت پادشاه ماکه امروز اینجاتشریف ندارند بااینکه ۲۱سال بیشتر نداشت مقاومت شخص شاه وتجهیز قشون وایستادگی که درمقابل اجانب کرد یکی ازعوامل بسیارمؤثر بود من ازایشان تجلیل می‌کنم ومقاومت ملت ایران در مقابل اجنبی وخارجی هم مؤثر بود پس می‌بینیم هروقت این عوامل باهم متفقا کاربکنند حقوق ملت ومملکت محفوظ می‌ماند و باز می‌خواهم بدولت تذکر بدهم من بسیار دردلم راضی هستم ازاینکه آقای دکتر اقبال همیشه نسبت به مجلس احترام می‌گذارند یکروز اینجا گفت که اگر آقایان مطالبی دارید بگوئید مسئول شماهستید نظارت دارید می‌کنید شماحق نظارت دارید وماتحت حکومت شماهستیم دیگر ازاین صریحتر چه بگوید؟ دولتهاهرقدر قوی باشند درمقابل خارجیهادرمقابل حوارث وخطر، مجلس همیشه محکمتر است مجلس
+است که مقاومت می‌کند بدلیل مجلس چهاردهم موقعی که دولت نمی‌توانست یک سرباز به هیچ کجای مملکت بفرستد وقشون اجنبی اینجابود وکلای مجلس نشستند واین قانون راوضع کردندوجلو دولت گذاشتند بنابراین مادام که حکومت ملی وحکومت پارلمانی واصول قانون اساسی برقراراست واستقلال مملکت وحیثیت مملکت محفوظ است و خدای نکرده اگر باصول و اساس حکومت پارلمانی لطمه‌ای وارد شود همه ضرر می‌بینند پارلمان حافظ مقام سلطنت است حافظ دولت است برای اینکه مجلس چهاردهم اساس سلطنت را تقویت کرد مجلس یازدهم همین کاررا کردمجلس۱۷ همین کار را کرد اینها را باید آقایان محترم در نظر داشته باشند، مرحوم ذکاء الملک فروغی سیاستمداریش این بود، خدا رحمتش کند، موقعی که قشون اجنبی آمد، اینجا آمد پشت این تریبون و گفت ما چکاره‌ایم بنده رئیس دولت هستم و اختیاردست نمایندگان است آن نمایندگانی که تا پیش از شهریور ۲۰ ارزش نداشتند همچو که پای اجنبی بمیان آمد و مرحوم ذکاء الملک آمد گفت این آقایان صاحب اختیار هستند و ۱۳۰ نفر را هیچکاری نمی‌شد کرد ودنیائی هم مراقب بود نمی دانم آقای مهندس فروغی اینجا هستند یا نه ایشان بحق این مقام را دارند این عمل مرحوم ذکاء الملک فروغی بود این است که قوانین و مقرراتی که سابق براین وضع شده بود امروز اگر لغو می‌شود بمناسبت فداکاری است که بنده ذکر می‌کنم و مخصوصا مجلس شورای ملی و بمناسبت فداکاری است که این اشخاصی که در دوره چهاردهم اسم بردم کردند و عرض می‌کنم که زنده باد حکومت پارلمانی و اصول قانون اساسی و مملکت و اگر آن اساس متزلزل بشود همه چیز در مملکت متزلزل خواهد شد خدا شاهد است از روی نهایت صداقت این را عرض می‌کنم (احسنت)
رئیس ـ آقای مخبر مخبر کمیسیون خاص نفت (مشایخی) ـ بشهادت آقایان نمایندگان محترم و بشهادت مقام ریاست سه دوره است که بنده درمجلس شورای ملی هستم ازآن افرادی هستم که رعایت آئین نامه داخلی مجلس ونظامنامه را درتمام مدت کرده‌ام یک جلسه غیبت نداشته‌ام و در یک کمیسیون نبوده است که عضو باشم و شرکت نکرده باشم حرف خارج از نزاکت را نزده‌ام رعایت تمام اصول و مقررات را کرده‌ام بمقام محترم ریاست هم احترام می‌گذارم و روابط بین افراد و مقام ریاست هم آئین نامه داخلی مجلس است بنابراین اولا در آن موقع که جناب آقای دکتر دادفر صحبت کردند من کلمه استرداد کردم را شنیدم ثانیا به تمام دوستان خودم می‌خواهم عرض کنم که میدانم نهایت لطف و محبت را دارند و مورد مرحمتشان هستم ولی رد مسائل سریو خوب است یکقدری سریوتر باشیم اما درمسائلی که جناب آقای ارسلان خلعتبری فرمودند یک سیر تاریخی بود از فداکاری هائی که اشخاص در موضوع نفط کرده بودند لازم است در حال حاضر یک مطلب را بنده بسهم خودم به اطلاع نمایندگان محترم برسانم و آن این است که موفقیتی که امروز نصیب ملت ایران شده است مرهون توجهات اعلیحضرت همایون شاهنشاهی است همانطوریکه تذکر دادند براساس منشور سازمان ملل متحد مایک ملتی هستیم مسلط ومستقل و زمام امورمملکت دردست خودمان و حق داریم در تمام امور داخلی و امور اقتصادی خودمان بنحوی که مصلحت دولت ایران هست اقدام کنیم و امروز با این موقعیتی که پیدا کرده‌ایم در امر نفت می‌توانیم گامهای بلندی برداریم براساس این لایحه و درآمد سرشاری برای مملکت تحصیل کنیم باید تصدیق کنیم که این پیروزی‌ها از رهبری اعلیحضرت شاهنشاهی نصیب ملت ایران شده است و حالا این لایحه که آخرین ماده اش مورد بحث است و بتصویب می‌رسد امیدواریم با تحصیل این درآمدها برای آبادی و عمران این مملکت اقدام مؤثری بکنیم
رئیس ـ اقای عمیدی نوری موافقید (عمیدی نوری ـ بلی) بفرمائید عمیدی نوری ـ نکته‌ای جناب آقای خلعتبری راجع به این ماده فرمودند بنده عقیده دارم که باید توضیح بیشتری داده شود و آن راجع به قانون مصوب مجلس چهاردهم بود که ممکن است تصور شود که این ماده با آن قانون مغایرت دارد و یا آن کار را لغو می‌کند بنده خواستم بعرض آقایان برسانم که این نکته کاملا مورد توجه بود و بهیچوجه آن قانون نه تنها لغو نیست بلکه آن را تذیید می‌کند درآن قانون موضوع مذاکراتی که مجلس شورای ملی منع کرده بود برای دادن امتیاز بود (صحیح است) نه برای شرکت واین نشان می دادکه مجلس شورایملی ایران درهر یک ازادوار خودش علاقمند به استخراج منابع نفتی خودش بوده است منتهی درصورتیکه دراختیار ودردست خودش باشد خودش آنرااداره کند یاشرکت کند باین دلیل بود که درآنموقع دوسه قدرت خارجی درایران بودند وآنهاهم برسم امتیازات غلط سابق طالب امتیازات بودند مجلس شورای ملی ازده خودشرا بکاربرد ومنع کرد مذاکرات آنها راوچون مرحوم قوام السلطنه نیستند من کسی بودم که درخدمت ایشان درمسکو بودم این مذاکرات نفت درآنجا شروع شد، شرکت کردیم جناب آقای عامری دادستان کل دیوان کشورهم جزء کمیسیون بودند آنجامابرای حل مشکلات ایران وشوروی مذاکره می‌کردیم یکی از هموراندومهائی که شورویها فرستاده بودند موضوع نفت بود که مابحث کردیم وابتدا برخوردیم به منع مذاکرات نفت قانون راجلو گذاشتیم وخواندیم ودیدیم که ممنوع است دولت ووزیر وهرکس مذاکره برای امتیاز بکند باین جهت بود که مذاکره براساس مشارکت شد بعدهم که آن قراردادآمدبه مجلس والبته ردشد قراربود که براساس مشارکت بشود منتهی ملت ایران مصلحت نمی‌دانست که چنین مشارکتی انجام بشود واین اراده صحیح خودش رابکرسی بشانید وآن قرارداد راکان لم یکن کرد بنابراین می‌خواهم عرض کنم که درحال حاضر که این قانون تصویب می‌شود آن قانون بقوت خودش باقی است بهیچوجه دولت‌های ماحق ندارند مذاکره برای امتیاز خارجی بکنند اساس این لایحه هم مشارکت است بنابراین آن قانون بقوت خودش باقی است مخصوصا من این رادرپشت تریبون دریک چنین موقعی گفتم که توجه داشته باشند که عمل گذشته مطابق باقانون بوده است حالاهم طبق این قانون بهیچوجه مذاکره‌ای دولتهامجاز نیستند این راخواستم عرض کنم رئیس ـ رأی گرفته می‌شود به ماده شانزدهم آقایانیکه موافقند قیام بفرمائید (اغلب برخاستند) تصویب شد کلیات آخر لایحه مطرح است مخالفی نیست (نمایندگان ـ خیر) رأی گرفته می‌شود بتمام موادآقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شدبه مجلس سنافرستاده می‌شود آقای نخست وزیر بفرمائید
نخست وزیر (دکتر اقبال) ـ بنده وظیفه خود میدانم که ازطرف دولت از نمایندگان محترم که بایک حسن نیت وعقیدت کامل صددرصد این لایحه پیشنهادی دولت رامورد توجه قراردادند ودرکمیسیون مطالعه فرمودند ومورد تصویب قراردادند تشکر کنم اگر چه قسمتی که عرض می‌کنم مربوط به بنده نیست وشاید ازحدود وظائف بنده خارج است ولی بایستی که اظهار مسرت وخوشوقتی کنیم که مادارای یک مجلسی هستیم که وقتی که این مجلس به یکی از کمیسیونهایش اختیاراتی داددرآن کمیسیون هرچه تصویب شد درمجلس باتفاق آراء تصویب می‌شود (خلعتبری ـ اکثریت بود نه اتفاق) و این بی اندازه مهم است و نشان می‌دهد که مجلسی است که با اصول دموکراسی ازهرحیث تطبیق می‌کند واین باعث خوشوقتی دولت است برای اینکه کارهای دولت راتسهیل میکندوزود می‌گذرد لذا خیلی تشکر می‌کنم ازنمایندگان محترم مجلس وبازهم وظیفه خودم میدانم که ازریاست محترم مجلس وازریاست کمیسیون خاص وهمچنین سایر اعضای کمیسیون تشکر بکنم ۸ـ تقدیم چهارفقره سؤال بوسیله آقای قنات آبادی
رئیس ـ آقای قنات آبادی
قنات آبادی ـ چهارفقره سؤال است که تقدیم می‌کنم ۹ـ معرفی آقای خطاطان بمعاونت وزارت گمرکات وانحصارات توسط آقای وزیر گمرکات وانحصارات
رئیس ـ بدهید بیاورند آقای وزیر گمرکات وانحصارات وزیر گمرکات وانحصارات (سرتیپ ضرغام)ـ باکسب اجازه ازمقام ریاست محترم ونمایندگان محترم آقای خطاطان که از صاحبمنصبان وزارت دارائی هستند ومدت خدمت خودشان رادرقسمتهای مالی واقتصادی صرف کرده‌اند بعنوان معاون پارلمانی وزارت گمرکات معرفی می‌کنم (مبارک است) ۱۰ـ طرح گزارش کمیسیون راه راحع بسازمان بنادروکشتیرانی وخاتمه شوراول
رئیس ـ لایحه سازمان بنادر مطرح است شور اول لایحه است وگزارش آن قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد) گزارش ازکمیسیون راه بمجلس شورای ملی کمیسیون راه لایحه شماره ۱۱۵۸۵ دولت راجع بتأسیس سازمان بنادروکشتیرانی راباحضور آقای وزیر راه مورد رسیدگی قرارداده وبااصلاحاتی تصویب نمود اینک گزارش آنرابشرح زیر بمجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد ماده ۱ـ بمنظور تمرکز وهم آنهگ ساختن کلیه امور اداری وبهره برداری بنادرکشوروتکمیل وتوسعه وساختمان ونگاهداری وتعمیر تأسیسات بندری وهمچنین تنظیم واجرای مقررات بندری وکشتیرانی ساحلی ونظارت درکشتیرانی ساحلی ونظارت درکشتیرانی بازرگانی کشورووصول حقوق وعوارض بندی طبق صورتهای پیوست ومصرف آن برای عملیات مذکور سازمانی بنام (سازمان بنادروکشتیرانی) طبق مقررات این قانون دروزارت راه تشکیل می‌شود. مقررات اینقانون شامل کلیه بنادر و لنگرگاهها وکانالها و دریاچه هاو رودخانه‌های قابل کشتیرانی وآبهای ساحلی کشورخواهدبود.
ماده۲ـ سازمان بنادر و کشتیرانی دارای شخصیت حقوقی خواهدبود وامور آن بر طبق اصول بازرگانی اداره و عمل خواهد شد
+ماده ۳ـ سازمان بنادروکشتیرانی دارای دوهیئت ویک مدیرعامل بشرح زیر خواهدبود الف ـ هیئت نظارت مرکب ازسه نفرنمایندگان وزارت راه ووزارت دارائی ووزارت بازرگانی که ازطرف وزراء مربوطه باتصویب هیئت وزیران برای مدت سه سال تعیین خواهندشد وتغییر آنها نیز بهمین ترتیب انجام می‌شود وتجدید انتخاب آنها بلامانع است
ب ـ هیئت مدیده مرکب ازسه نفر است که ازطرف وزیر راه ازبین اشخاسیکه درامور بندری وکشتیرانی دارای تحصیلات عالی بوده ویادرامورمزبور سوابق ممتد واطلاعات کافی داشته باشند تعیین می‌شوند ویکنفرازآنهابانتخاب وزیرراه وتصویب هیئت وزیران برای مدت سه سال رئیس هیئت ومدیرعامل سازمان خواهدبود وانتخاب مجدد اوبلامانع است ج ـ ذیحساب سازمان بنادروکشتیرانی ازطرف وزارت دارائی تعیین می‌شود ماده ۴ـ وظائف هیئت‌های مزبور بقرارزیراست
الف ـ وظائف هیئت مدیره عبارتست ازاداره کلیه امور سازمان. تنظیم بودجه وبرازنامه. تهیه آئین نامه‌ها. انعقاد قراردادهاوبطورکلی اجرای وظائقیکه به موجب این قانون برعهده سازمان گذارده شده است تبصره ـ هیئت مدیره می‌تواند تمام یاقسمتی ازاختیارات خودرابمسئولیت خود بمدید عامل تفویض نماید ب ـ وظائف هیئت نظارت عبارتست ازنظارت درتطبیق کلیه عملیات هیئت مدیره ومدیرعامل باقوانین وآئین نامه‌ها ومقررات وهمچنین ترازنامه سالیانه سازمانرا رسیدگی ونسبت به آن اظهار نظر خواهدکرد ج ـ وظائف مدیرعامل علاوه بر اجرای تصمیمات هیئت مدیره اداره امور جاری سازمان وکلیه امور مربوط باستخدام ونصب وعزل وانتقال کارمندان وکارکنان می‌باشد ماده۵ـ وظائف سازمان بنادرو کشتیرانی بطورکلی عبارتست ازاداره امور بندری وکشتیرانی غیرنظامی که شامل قسمتهای ذیل می‌باشد ۱ـ ساختمان ونگهداری تأسیسات وتجهیزات بندری واصلاح وتوسعه وتکمیل آنها.۲ـ راهنمائی وهدایت کشتیهادرآب‌های بندری وساحلی کشور وتأمین عبورومرور کشتیهابوسیله لاروبی ونصب علائم وچراغهای دریائی وغیره. ۳ـ ثبت شناورهای تابع کشورودادن تابعیت ایرانی بکشتیهاورسیدگی نسبت بامور آنهاو نظارت درامور کشتیرانی وکمک به آن.
۴ـ حفظ انتظام امور بندری وکشتی رانی توسط پلیس مخصوص بندری که سازمان بنادروکشتیرانی آنراتأسیس مینمایدوپلیس مخصوص درامور انتظامی بندری وکشتیرانی سمت ضابطی دادگستری راخواهدداشت ۵ـ وصول حقوق وعوارض بندری وکشتیرانی که بموجب قانون تصویب شده یا می‌شود. ۶ـ تأمین ارتباط لازم بین بنادربایکدرگر ویاکشتیها توسط بلگراف وتلفن بیسیم برای کارهای بندری وکشتیرانی ۷ـ تخلیه وبارگیری کشتیها (از کشتی برروی اسکله وباوسائط آبی بندری وبالعکس)۸ـ اجرای مقررات بین المللی مربوط بامور بندری وکشتیرانی که بتصویب دولت شاهنشاهی رسیده باشد. ۹ـ تهیه آئین نامه‌های مربوط به مقررات ورودو خروج کشتیهاوسرویس پستی دریائی وراهنمائی واجرای قوانین بین المللی ومقررات کمک بکشتیرانی وامثال آن ازقبیل تهیه مقررات خدمات کنسولی وسوانح دریائی وهرگونه مقررات دیگری که لازم باشد.
۱۰ـ اظهارنظر نسبت بموافقت نامه هاوعهدنامه‌ها ومقاوله نامه‌های بین المللی مربوط بمقررات بندری وکشتیرانی .۱۱ـ تعلیم وتربیت کارمندان بندری ودریائی وکشتیرانی وبازرگانی واعزام محصلین وکارآموزان برای این منظور بخارجه. ماده۶ـ دارائی سازمان بنادرعبارت است ازکلیه تأسیسات وساختمانهاواثاثیه ووسائط نقلیه دریائی وزمینی واموال منقول و غیرمنقول که درحال حاضر متعلق باداره کل بنادروکشتیرانی میباشدوبقیمت روز تصویب قانون ارزیابی خواهدشد ماده۷ـ درآمد و سرمایه نقدی سازمان بنادرعبارتست ازالف ـ عوایدی که بابت حقوق وعوارض قانونی که طق صورت پیوست این قانون وصول می‌گردد وهنچنین جرائم وغراماتیکه طبق آئین نامه تنظیمی پس ازتصویب کمیسیون دارائی مجلسین بایدوصول شود ب ـ موجودی ازاول سال ۱۳۳۵عوارض وحقوق بندری درفوق که بحساب خزانه داری کل گذارده شده وکلیه اعتبارات یادرآمدی که دربودجه وزارتخانه یاادارات دیگر برای امور بندری وکشتی رانی دربودجه سال ۱۳۳۶ منظورشده ومطالبات مربوط به آنها باستثنای یکمیلیون ریال درآمد اداره کل بنادربابت ناوهای دریائی منظوردربودجه سال ۱۳۳۶ کل کشور ج ـ بودجه مصوب اداره کل بنادروکشتیرانی که ضمن ردیف ۳۲بودجه کل کشور منظورگردیده تاآخر اسفند سال ۱۳۳۶ بارعایت مقررات قانون محاسبات عمومی می‌تواند موردمصرف قرار بگیرد وبودجه سال ۱۳۳۷ سازمان بنادروکشتیرانی بارعایت مقررات این قانون تنظیم وپس از تصویب بموقع اجراء گذارده خواهدشدتبصره ـ درآمد وصولی وسرمایه نقدی سازمان درحساب مخصوص سازمان دربانک ملی ایران گذارده خواهدشد.
ماده ۸ـ بودجه سازمان همه ساله بوسیله هیئت مدیره تنظیم وپس ازمطالبه واظهارنظر هیئت نظارت و موافقت وزیرراه برای تصویب هیئت وزیران تسلیم خواهدگردید. تبصره اـ بودجه سال اول بایدبطریقی که دربالاگفته شد درمدت یک ماه پس از تصویب این قانون تهیه وبرای تصویب تسلیم گردد.
تبصره ۲ـ مازاد عایدات واندوخته‌های سازمان بحساب ذخیره مخصوص ریخته خواهدشد واعتباری که دربودجه جهت ساختمان ونگهداری وتعمیرات وتعویض تجهیزات تخصیص داده شده است ازعایدات مربوطه یاذخیره مخصوص تأمین خواهدگردید. ماده ۹ـ سازمان بنادرموظف است درکلیه معاملات مقررات مربوط بمناقصه ومزایده رارعایت نماید وفقط درموارد فوری وضروری هیئت مدیره سازما ن می‌تواند بمدیر عامل اجازه دهد برای خرید تجهیزات فنی وایجاد تأسیسات بندری وانجام کارهای لازم تابمبلغ ۵۰۰۰۰۰ ریال بدون اجازه تشریفات مناقصه اقدام نماید مشروط برآنکه میزان کل این قبیل معاملات درسال ازمبلغ ۵۰۰۰۰۰۰ ریال تجاوز ننماید.
تبصره ـ کلیه کالاهای متعلق باداره کل بنادروکشتیرانی که برای امرکشتی رانی واسکله سازی ونگاهداری تأسیسات بندری وهمچنین انواع جرثقیل هاوموتور کشتی و مصالح مربوط بتعمیرات کشتیهاولاروبی وگوئه وفانوسهای دریائی ونظائر آن که برای اداره کل بنادروکشتیرانی ازمحل بودجه اداره نامبرده تهیه وواگذارشود ازکلیه حقوق وعوارض گمرکی وغیرگمرکی حتی باربری وانبارداری مخالف می‌باشد. ماده ۱۰ ـ ازتاریخ تصویب این قانون کارمندان ادره بنادروکشتیرانی وزارت راه بسازمان بنادر وکشتیرانی منتقل می‌شوند وسازمان بنادروکشتیرانی مکلف است درصورت نیاز بکارمند جدید احتیاجات خود راازبین کارمندان وزارت راه ویاسایر وزارتخانه‌ها انتخاب نماید ودرصورت احتیاج باستخدام کارکنان فنی درحدود بودجه پرسنلی خود بااجازه کمیسیون استخدام مجلسین اقدام باستخدام خواهد نمود اعطای مزایا وفوق العاده ومخارج مسافرت کلیه کارمندان اداری سازمان بشرح آئین نامه‌ای خواهدبود که توسط سازمان تهیه وپس ازموافقت وزارت راه بتصویب هیئت وزیران خواهدرسید
تبصره ـ هزینه پرسنل اداری سازمان بنادرازمیزان ۲۰% کلیه درآمد سالیانه بنادرکه دربودجه مصوبه سازمان منظورمیشود بایدتجاوز ننماید. ماده ۱۱ـ سازمان می‌تواند محوطه‌های موردنیاز هریک از بنادر تابعه خودرابادرنظرگرفتن احتیاجات بندری تعیین وبطریق زیر تملک نماید: الف ـ نسبت باراضی خالصه مورد احتیاج سازمان بنگاه خالصجات موظف است اراضی مزبور رابرایگان دراختیار سازمان بگذارد. ب ـ چنانچه اراضی خالصه مزبور دارای اعیانی باشد ویا آنکه برای توسعه تأسیسات بندری احتیاج بخرید ساختمانهای مجاور یااراضی جدید باشد سازمان بنادرباید قیمت عادله روز را بانظر کارشناس طبق مقررات وقوانین مربوطه بپردازد تبصره ـ سازمان جهت تأسیس وحفاظت بنادرو یاخطوط ارتباطی بآن (اعم ازبرق وتلفن ولوله کشی آب ونفت وغیره وهمچنین سدودیوارها جلوگیری ازسیل وغیره) حق ارتفاقی درحدود قوانین ومقرراتی که درباره تأسیسات مشابه وضع شده باشد یا بعدوضع بشود خواهدداشت. ماده۱۲ـ ادارات بندر خرمشهر بندر شاهپور ـ بندربوشهرـ بندرعباس ـ بندرلنگه ـ بندرپهلوی ـ بندرنوشهرـ بندرشاه جزو سازمان بنادروکشتیرانی خواهدبود. سازمان نسبت بسایر بنائر اقدام به مطالعات ونقشه برداری وتهیه طرح وساختمانهای بندری نموده وتجهیزات لازم رابتدریج فراهم خواهد نمود وهربندرازموقعیتیکه دارای تأسیسات بندری کافی شود جزوسازمانهای مزبور خواهدبود ماده ۱۳ـ محاسبات سالیانه وترازنامه الف ـ سال مالی سازمان ازاول فروردین هرسال خورشیدی هجری آغاز ودرآخر اسفند آنسال خاتمه می‌یابد ب ـ حسابهای سازمان درآخر ساعات کارروز آخر اسفند بسته خواهدشد وترازنامه بایستی تاآخر خرداد ماه سال آینده توسط هیئت مدیره تنظیم گردیده وبهیئت نظارت تسلیم شود
ج ـ هیئت نظارت باید بررسی و
+رسیدگی خودرامنتها درمدت سه ماه تکمیل وترازنامه راجهت تصویب بوزیرراه تسلیم کنند. ماده۱۴ـ سازمان یک منطقه تجارت خارجی یامنطقه آزادبندری درهربندری که مناسب باشد باموافقت وزارت بازرگانی ووزارت گمرکات وانحصارات طبق مقرراتی که ازطرف سازمان تنظیم وپس ازموافقت وزیرراه وهیئت وزیران وتصویب کمیسیونهای دارائی وبازرگانی مجلسین برسد تأسیس خواهدنمود. ماده ۱۵ـ آئین نامه‌های مربوط به اجرای این قانون توسط هیئت مدیره سازمان تنظیم وپس ازبررسی واظهارنظر هیئت نظارت وموافقت وزیرراه وتصویب هیئت وزیران بموقع اجرا گذارده خواهدشد. ماده۱۶ـ وزارتخانه‌های راه ـ دارائی گورکات وانحصارات. بازرگانی وکشاورزی مأمور اجراء این قانون می‌باشند
رئیس ـ گزارش کمیسیونهای استخدام وبازرگانی ودارائی قرائت می‌شود (بشرح ذیل خوانده شد) گزارش ازکمیسیون امور استخدام بمجلس شورای ملی کمیسیون امور استخدام لایحه دولت راجع بتشکیل سازمان بنادروکشتیرانی رادرچندجلسه باحضور آقایان وزیرو معاون وزارت راه موردرسیدگی قرارداده وخبر کمیسیون راه راتأیید واینک گزارش آن رابمجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد گزارش ازکمیسیون بازرگانی بمجلس شورای ملی کمیسیون بازرگانی لایحه شماره ۱۱۵۸۵ دولت راجع بتأسیس سازمان بنادرو کشتیرانی راباحضور آقای وزیر راه مورد شور ورسیدگی قرارداده پس از توضیحات آقای وزیرراه خبر کمیسیون راه راتصویب اینک گزارش آن راتقدیم می‌دارد گزارش ازکمیسیون دارائی بمجلس شورای ملی کمیسیون دارائی لایحه شماره ۱۱۵۸۵ دولت راجع بتأسیس سازمان بنادروکشتی رانی راباحضورنمایندگان دولت مورد رسیدگی قرارداده وگزارش کمیسیون راه تأیید واینک گزارش آن رابمجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد رئیسـ کلیات لایحه مطرح است دربرگ موافق ومخالف کسی اجازه صحبت نخواسته وچون شوراول است رأی هم ندارد رأی گرفته می‌شود بورود درمواد آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد. درماده اومخالفی نیست ؟چون پیشنهادی هم نرسیده بنابراین ماده دوم قرائت می‌شود (بشرح زیرخوانده شد) ماده ۲ـ سازمان بنادروکشتیرانی دارای شخصیت حقوقی خواهدبود. امورآن برطبق اصول بازرگانی اداره وعمل خواهدشد.
رئیس ـ مخالفی نیست ؟ماده سوم قرائت می‌شود (بشرح زیرخوانده شد) ماده۳ـ سازمان بنادروکشتیرانی دارای دوهیأت ویک مدیرعامل بشرح زیر خواهدبود: الف ـ هیئت نظارت مرکب ازسه نفرنمایندگان وزارت راه ووزارت دارائی ووزارت بازرگانی که ازطرف وزراء مربوطه باتصویب هیئت وزیران برای مدت سه سال تعیین خواهندشدوتغییر آنها نیز بهمین ترتیب انجام می‌شود وتجدید انتخاب آنها بلامانع است. ب ـ هیأت مدیره مرکب ازسه نفر است که ازطرف وزیرراه ازبین اشخاصی که درامور بندری وکشتیرانی دارای تحصیلات عالی بوده و یا در امور مزبور سوابق ممتدو اطلاعات کافی داشته باشند تعیین می‌شوند ویکنفرازآنهابانتخاب وزیرراه و تصویب هیأت وزیران برای مدت سه سال رئیس هیات و مدیرعامل سازمان خواهند بود و انتخاب مجدد او بلامانع است ج ـ ذیحساب سازمان بنادروکشتی رانی ازطرف وزارت دارائی تعیین می‌شود. رئیس ـ آقای ارباب
ارباب ـ حالاکه بصورت قانونی می‌خواهید ادارات وبنادروکشتیرانی تشکیل بشود بنده ازجناب آقای وزیر راه جدا استدعامیکنم که یک توجهی بفرمایند که بندری هم وجود داشته باشد تا دارای یک اداره‌ای بشود. یعنی اداره بنادر مفهوم عملی داشته باشد بنده باز ناچارم مثال را بندرعباس قرار بدهم یک چندتکه آهن بنام بندر بوده است که این راآب برده الان ازکشورالمان کالابمقصد بندرعباس قبول نمی‌شود برای اینکه محل پیاده کردن نیست سالهااست وعده می‌دهند پروژه وبرنامه‌های بسیارخوب وفریبنده روی کاغذها دراین دستگاهها دیده می‌شود ولی آقایان کی باید عمل بشود من که پیرشدم بعمرمن وصلت نخواهدداد اقلاازدولت هابخواهید یک کاری بکنند که به عمر اولاد ماوصلت بدهد اداره بنادرتشکیل می‌شود بدون بندر بدون وسایل این راتوجه بفرمائید که یک مفهومی هم دراین کشور پیدا بکند موضوع دیگری که لازم دانستم عرض بکنم در تشکیلات این سازمانهاکه بصورت بازرگانی است مامی بینیم تشکیلات جدیدی که می خواهدایجاد بشود بنفع یک اشخاص معینی است بنده نمی‌خواهم اسم ببرم اشخاصی هستند دردستگاه دولت یا وابسته به دولت که درچندین شرکت عضویت دارند بازرس هستند چندجا حقوق می‌گیرند آقا این قانون راوسیله انتفاع این قبیل اشخاصی قرارندهید هرکس صلاحیت دارد شرکت بدهید که جای دیگر اشتغالی برای خودشان درست نکرده باشند وازمحلهای دیگر استقاده حقوقی نکنند مثل شرکت ماهی خلیج ونظایر آن نشود که یکنفر ازچندجامیبرد وآدمی هست که ازبیکاری دارد گرسنگی می‌خورد جناب آقای وزیر محترم راه یک تعادلی راتوجه بفرمائید دراموری که تحت نظر جنابعالی است وجود پیدا بکند، بقیه عرایضم رابعدعرض می‌کنم. رئیس ـ ماده چهارم قرائت می‌شود (بشرح زیرخوانده شد) ماده ۴ـ وظائف هیئت‌های مزبور بقرار زیراست: الف ـ وآئف هیئت مدیره عبارتست ازاداره کلیه امورسازمان تنظیم بودجه وترازنامه. تهیه آئین نامه‌ها. انعقاد قراردادها و بطور کلی اجرای وظایفی که بموجب این قانون برعهده سازمان گذارده شده است. تبصره ـ هیئت مدیره می‌تواند تمام یاقسمتی ازاختیارات خودرابمسئولیت خود بمدیرعامل تفویض نماید
ب ـ وظائف هیئت نظارت عبارت است ازنظارت درتطبیق کلیه عملیات هیئت مدیره ومدیرعامل لاقوانین وآئین نامه‌ها ومقررات وهمچنین ترازنامه سالیانه سازمان رارسیدگی ونسبت بآن اظهار نظرخواهدکرد. ج‌ـ وظایف مدیرعامل علاوه بر اجرای تصمیمات هیئت مدیره اداره امورجاری سازمان وکلیه امور مربوط به استخدام ونصب وعزل وانتقال کارمندان وکارکنان می‌باشد. رئیس ـ ماده پنجم قرائت می‌شود (بشرح زیرخوانده شد)
ماده ۵ـ وظایف سازمان بنادر وکشتیرانی بطورکلی عبارت است ازاداره امور بندری وکشتیرانی غیرنظامی که شامل قسمتهای ذیل می‌باشد: ۱ـ ساختمان ونگاهداری تأسیسات وتجهیزات بندری راصلاح وتوسعه وتکمیل آنها.۲ـ راهنمائی وهدایت کشتی هادرآبهای بندری وساحلی کشور وتأمین عبور ومرور کشتی هابوسیله لاروبی ونصب علائم وچراغهای دریائی وغیره ۳ـ ثبت شناورهای تابع کشور ودادن تابعیت ایرانی بکشتی هاورسیدگی نسبت بامورآنها ونظارت درامورکشتیرانی وکمک بآن. ۴ـ حفظ انتظام امور بندری و کشتی رانی توسط پلیس مخصوص بندری که سازمان بنادروکشتیرانی آنراتأسیس می‌نماید وپلیس مخصوص درامور انتظامی بندری و کشتیرانی سمت ضابطی دادگستری را خواهد داشت. ۵ـ وصول حقوق وعوارض بندری وکشتیرانی که بموجب قانون تصویب شده یا می‌شود. ۶ـ تأمین ارتباط لازم بین بنادر بایکدیگر ویا کشتیها توسط تلگراف و تلفن بیسیم برای کارهای بندری و کشتی رانی.۷ـ تخلیه و بارگیری کشنی‌ها (از کشتی بر روی اسکله و یا وسایط آبی بندری و بالعکس).
۸ ـ اجرای مقررات بین ـ المللی مربوط بامور بندری و کشتیرانی که بتصویب دولت شاهنشاهی رسیده باشد. ۹ـ تهیه آئین نامه‌های مربوط به مقررات ورود و خروج کشتیها و سرویس پستی دریائی و راهنمائی و اجرای قوانین بین المللی و مقررات کمک بکشتیرانی و امثال آن از قبیل تهیه مقررات خدمات کنسولی و سوانح دریائی و هرگونه مقررات دیگری که لازم باشد. ۱۰ـ اظهار نظر نسبت بموافقت نامه‌ها و عهدنامه‌ها و مقاوله نامه‌های بین المللی مربوط بمقررات بندری و کشتیرانی ۱۱ـ تعلیم و تربیت کارمندان بندری و دریائی و کشتیرانی و بازرگانی و اعزام محصلین و کار آموزان برای این منظور بخارجه. رئیس ـ ماده ششم قرائت می‌شود (بشرح زیر خوانده شد)
ماده ۶ـ دارائی سازمان بنادر عبارتست از کلیه تأسیسات و ساختمانها و اثاثیه و وسائط نقلیه دریائی و زمینی و اموال منقول و غیرمنقول که در حال حاضر متعلق به اداره کل بنادر و کشتیرانی می‌باشد و بقیمت روز تصویب قانون ارزیابی خواهد شد. رئیس ـ ماده هفتم قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد) ماده ۷ ـ درآمد و سرمایه نقدی سازمان بنادر عبارتست از: الف ـ عوایدی که بابت حقوق و عوارض قانونی که طبق صورت پیوست این قانون وصول می‌گردد و همچنین جرائم و غراماتی که طبق آئین نامه تنظیمی پس از تصویب کمیسیون دارائی مجلسین باید وصول شود.
+ب ـ موجودی از اول سال ۱۳۳۵ عوارض و حقوق بندری در فوق که بحساب خزانه داری کل گذارده شده و کلیه اعتبارات یا درآمدی که در بودجه وزارتخانه یا ادارات دیگر برای امور بندری و کشتیرانی در بودجه سال ۱۳۳۶ منظور شده و مطالبات مربوط به آنها باستثنای یک میلیون ریال درآمد اداره کل بنادر بابت ناوهای دریائی منظور در بودجه سال ۱۳۳۶ کل کشور. ج ـ بودجه مصوب اداره کل بنادر و کشتیرانی که ضمن ردیف۳۲ بودجه کل کشور منظور گردیده تا آخر اسفند سال ۱۳۳۶ با رعایت مقررات قانون محاسبات عمومی می‌تواند مورد مصرف قرار بگیرد و بودجه سال ۱۳۳۷ سازمان بنادر و کشتیرانی با رعایت مقررات این قانون تنظیم و پس از تصویب بموقع اجراء گذارده خواهد شد تبصره ـ درـ آمد وصولی و سرمایه نقدی سازمان درحساب مخصوص سازمان دربانک ملی ایران گذارده خواهد شد. رئیس ـ ماده هشتم قرائت می‌شود (بشرح زیر خوانده شد)
ماده ۸ ـ بودجه سازمان همه ساله بوسیله هیئت مدیره تنظیم و پس از مطالعه و اظهار نظر هیئت نظارت و موافقت وزیر راه برای تصویب هیئت وزیران تسلیم خواهد گردید. تبصره ۱ـ بودجه سال اول باید بطریقی که در بالا گفته شد در مدت یک ماه پس از تصویب این قانون تهیه و برای تصویب تسلیم گردد. تبصره ۲ـ مازاد عایدات و اندوخته‌های سازمان بحساب ذخیره مخصوص ریخته خواهد شد و اعتباری که در بودجه جهت ساختمان و نگهداری و تعمیرات و تعویض تجهیزات تخصیص داده شده است از عایدات مربوطه یا ذخیره مخصوص تأمین خواهد گردید. رئیس ـ ماده نهم قرائت می‌شود (بشرح زیر خوانده شد)
ماده ۹ـ سازمان بنادر موظف است در کلیه معاملات مقررات مربوط به مناقصه و مزایده را رعایت نماید و فقط در موارد فوری و ضروری هیئت مدیره سازمان می‌تواند به مدیر عامل اجازه دهد برای خرید تجهیزات فنی و ایجاد تأسیسات بندری و انجام کارهای لازم تا مبلغ ۵۰۰۰۰۰ ریال بدون انجام تشریفات مناقصه اقدام نماید مشروط برآنکه میزان کل این قبیل معاملات درسال ازمبلغ ۵۰۰۰۰۰۰ریال تجاوز ننماید تبصره ـ کلیه کالاهای متعلق باداره کل بنادروکشتیرانی که برای امر کشتی رانی واسکله سازی ونگاهداری تأسیسات کشتی ومصالح مربوط بتعمیرات کشتیها ولاروبی وگوئه وقانوسهای دریائی ونظائر آن که برای اداره کل بنادروکشتیرانی ازمحل بودجه اداره نامبرده تهیه وواگذار شود ازکلیه حقوق وعوارض گمرکی وغیرگمرکی حتی باربری وانبارداری معاف می‌باشد. رئیس ـ ماده دهم قرائت می‌شود (بشرح زیرخوانده شد)
ماده ۱۰ـ ازتاریخ تصویب این قانون کارمندان اداره بنادر وکشتیرانی منتقل می‌شوند وسازمان بنادروکشتیرانی مکلف است درصورت نیاز بکارمند جدید احتیاجات خود راازبین کارمندان وزارت راه ویا سایر وزارت خانه‌ها انتخاب نماید ودرصورت احتیاج باستخدام کارکنان فنی درحدود بودجه پرسنلی خود بااجازه کمیسیون استخدام مجلسین اقدام باستخدام خواهدنمود. اعطای مزایا وفوق العاده ومخارج مسافرت کلیه کارمندان اداری سازمان بشرح آئین نامه‌ای خواهدبود که توسط سازمان تهیه وپس ازموافقت وزارت راه بتصویب هیئت وزیران خواهدرسید تبصره ـ هزینه پرسنل اداری سازمان بنادر ازمیزان ۲۰درصد کلیه درآمدسالیانه بنادرکه دربودجه مصوبه سازمان منظور می‌شود باید تجاوز ننماید رئیس ـ ماده یازدهم قرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد) ماده ۱۱ـ سازمان می‌تواندمحوطه‌های موردنیاز هریک ازبنادر تابعه خودررابادرنظرگرفتن احتیاجات بندری تعیین وبطریق زیر تملک نماید: الف ـ نسبت باراضی خالصه مورد احتیاج سازمان بنگاه خالصجات موظف است اراضی مزبور رابرایگان دراختیار سازمان بگذارد ب ـ چنانچه اراضی خالصه مزبور دارای اعیانی باشد ویاآنکه برای توسعه تأسیسات بندری احتیاج بخرید ساختمانهای مجاور یااراضی جدید باشد سازمان بنادر باید قیمت عادله روز رابانظر کارشناس طبق مقررات وقوانین مربوطه بپردازد.
تبصره ـ سازمان جهت تأسیس وحفاظت بنادر ویا خطوط ارتباطی به آن (اعم ازبرق وتلفن ولوله کشی آب ونفت وغیره وهمچنین سد ودیوارهای جلوگیری ازسیل وغیره) حق ارتفاقی درحدود قوانین ومقرراتی که درباره تأسیسات مشابه وضع شده باشد بابعدا وضع بشود نخواهدداشت. رئیسـ ماده دوازدهم قرائت می‌شود (بشرح زیر خوانده شد) ماده ۱۲ـ ادارات بندر خرمشهرـ بندرشاهپورـ بندربوشهرـ بندرعباس ـ بندرلنگه ـ بندر پهلوی ـ بندرنوشهرـ بندرشاه جزو سازمان بنادروکشتیرانی خواهدبود. سازمان نسبت بسایر بنادراقدام به مطالعات ونقشه برداری وتهیه طرح وساختمانهای بندری نموده وتجهیزات لازم رابتدریج فراهم خواهدنمود وهربندراز موقعی که دارای تأسیسات بندری کافی شود جزوسازمان مزبور خواهدبود رئیس ـ آقای ارباب اربابـ بنده دراینجا بمورد دیدم که یک موردی راخدمت جناب آقای وزیر محترم راه یادآوری کنم مشروط باینکه جدا یادداشت بفرمایند وترتیب اثر بدهند.
بندرتیا مکررا تشریف برده و ملاحظه فرموده‌اید هرچند جزو این اسامی نیست ولی وقتی بندرعباس هست شاید باآن فاصله زیادی ندارد وشاید نزدیک باشد اینجا سوابق کشتیرانی داشته است ویک خوری دارد که پر ازگل ولای شده است گاهی که آب بالاهست کشتیهای کوچک میایند تانزدیک گمرک خیلی ازاوقات وقتی آب بالابوده است کشتی آنجا آمده است بعد که آب پائین رفته ده روزبیست روز یکماه کشتی درآنجا توقیف شده ومانده است وموجب خسارت وزیان وبیکاری مردم درآن بندرشده است بنده استدعامیکنم توجه بفرمائید درضمی این عملیاتی که می‌شود بانجاهم که خیلی اهمیت اقتصادی دارد زودترتوجه بفرمایند که برای آمدن کشتی این موانع مرتفع گردد
رئیس ـ ماده سیزدهم قرائت می‌شود.(بشرح زیرخوانده شد) ماده ۱۳ ـ محاسبات سالیانه وترازنامه. الف ـ سال مالی سازمان ازاول فروردین هرسال خورشیدی هجری اغاز ودرآخر اسفند آن سال خاتمه می‌یابد. ب ـ حسابهای سازمان درآخر ساعات کارروز آخر اسفند بسته خواهدشد وترازنامه بایستی تاآخر خردادماه سال آینده توسط هیئت مدیره تنظیم گردید. وبهیأت نظارت تسلیم شود.
ج ـ هیأت نظارت باید بررسی ورسیدگی خودرا منتهادرمدت سه ماه تکمیل وترازنامه راجهت تصویب بوزیر راه تسلیم کنند.
رئیس ـ آقای صدرزاده
صدرزاده ـ این ماده ۱۳ارتباط بماده ۸پیدامیکند که بودجه سازمان همه ساله بوسیله هیأت مدیره تنظیم و پس ازمطالعه و اظهارنظر هیئت نظارت وموافقت وزیر راه برای تصویب هیأت وزیران تسلیم خواهدشد ازمدتی باینطرف در تشکیلات دولتی وبعد هم مطابق قوانینی که ازمجلس گذشته است مایک سازمانهای مستقلی تشکیل می‌دهیم که اینها بودجه وفعالیت عملیات خودشان ازلحاظ مالی به مجلس نمیاید و این کارصحیحی نیست و باید تا حدامکان جلوگیری ازاین عمل گرددمثلافرض بفرمائید بانک کشاورزی نظیرش عرض می‌کنم، بانک رهنی ونظایر آن گاهی درعملیات خودشان یک کارهائی می‌کنند وبعد که مااستحضارپیدامیکنیم موردانتقاد واقع می‌شود واگر آنها بمجلس میامد شاید مورد تصویب واقع نمی‌شد چنانچه یک وقت دراینجاعرض کردم مثلابانک کشاورزی یک ساختمانی درست می‌کند درحدود پانزده میلیون تمام می‌شود. این مشکلات مالی که مملکت دچار است اگر این مطلب بمجلس عرضه می‌شد محال بود که مجلس موافقت بکنددرساختمان بانک کشاورزی در حدود ده، دوازده میلیون دریک همچو موقعی خرج بشود همین موضوع هم درمورد این سازمان است بودجه اش رااگر بمجلس ندهد اینهم همینطور خواهدشد خودش یک سازمان می‌شود. یک حالت استقلالی پیدا می‌کند آنجا مخارجی پیدا می‌کند که شاید بهیچ وجه من الوجوه مجلس نتواند از مبالغ جزء بودجه آنها و از عملیاتی که آنها می‌کنند و مبالغی که ممکن است خرج بکند استحضار حاصل بکند واین بااصل وظیفه مجلس شورای ملی که نظارت دردخل وخرج مملکت است تناقض دارد بنده معتقدهستم بودجه ایکه تنظیم میشودمثل سایر بودجه‌ها بمجلس بیاید مجلس دراین باب اعمال نظر بکند.
دفعه دیگر هم باز عرض کردم که این هیچ منطقی نیست که وقتی شمامیخواهید یک مبلغ کوچکی برای مستمری ورثه یک کارمند متوفائی مثلابمبلغ دویست تومان تعیین کنید باید لایحه آن بچندین کمیسیون برود ودردومجلس مورد تصویب واظهارنظر واقع بشود وبعداین مبلغ پرداخت بشود آنوقت درمؤسسات مشابه این میلیونها بومان پول خرج بشود چه بسا ممکن است که بیجا مصرف شده باشد یعنی بلالزوم باشد همیشه هم نمی‌توان اطمینان داشت که درست درمصرف آن نظارت شده ومجلس شورای ملی که باصطلاح حافظ وناظر دخل وخرج مملکت است ازاین کارها ومصارف خبر نداشته باشد (صحیح است) بنده معتقدهستم که این ماده ۱۳وآن ماده۸ درکمیسیون راه که برای شوردوم می‌رود اصلاح شود وبهرحال هرمبلغی که دراین سازمان صرف می‌شود البته نظر وزیر محترم راه دراین باب بخواهد ولی تصویب نهائیش مثل سایر بودجه‌ها بیاید بمجلس شورای ملی ودراینجا مانظارت خودمانرا عمل کرده باشیم ما نمی‌توانیم بودجه مملکت ودارائی مملکت رامثل گوشت قربانی هرقسمتش رابدست یکعده ویک کسی بدهیم وبعد بگوئیم که مامجلس شورایملی هستیم و
+وظیفه مان نظارت دردخل وخرج مملکت است رئیس ـ آقای مخبر (مهندس فروهر)
مهندس فروهر ـ بنده خواستم توضیحی راجع باین لایحه بدهم وراجع بطرز عملی که باید نسبت بکلیه بنگاه هابشود چون نمی‌شود یک بنگاه را، بنگاه بنادر را، وضع خاصی برایش مقررداشت این ماده هشتم که همکار محترم جناب آقای صدرزاده اشاره فرمودند نماینده وزارت دارائی هم آنجا است ودرآن هیئت نظارت هست البته بنده خودم تصدیق می‌کنم که بودن آن نظار از لحاظ انطباق با این قانون است اگر درخود قانون اجازه داده شود که خود بودجه بمجلس بیاید دریک چهاردیواری اجازه داده بشود که صورت بررسی تهیه بکنند ان نظارتی که مورد نظر است عمل شده است ازطرف دیگر درجلسه ده روز قبل راجع بیکی ازلوایح دیگر جناب آقای صدرزاده همین نظر رافرمودند ومقام محترم ریاست مجلس ضمن موافقت بااین نظر فرمودند که طرحی ممکن است آقایان نمایند گان محترم راجع بتمام بنگاهها تهیه بفرمایند (صدرزاده ـ آن طرح بجای خودش هست عجالتا این اولش) البته این طرح بجای خودش هرطور که راجع بسایر بنگاه هابطورکلی تصمیم گرفته می‌شود شامل بنگاه بنادر هم باشد درهرصورت ماطوری می‌کنیم که بتصدیق همه آقایان وتذکری هم که جناب آقای ارباب فرمودند حتما وضع بنادرکه درواقع بمنزله ریه ودریچه تنفس مملکت با خارجه است اصلاح بشود وبایستی دراینکار تسریع بشود ومطالعات زیادی هم دراین باره شرکتهای خارجی مثل کامپسا کس و غیره کرده‌اند که باید وارد مرحله عمل بشود وباین لطمه‌ای نخورد واین بنگاه بتواندکارش رابکند آن طرح هم البته وقتی تنظیم و تصویب شد ینگاه بنادرهم مثل همه بنگاهها که ازبودجه مملکت استفاده می‌کنند استفاده خواهدکرد وعمل می‌شود
رئیس ـ آقای ارباب اربابـ قبلادرجواب تذکر جناب آقای مخبر محترم خواستم عرض کنم که البته یک نقص بزرگی تابحال وجودداشته که کشور شاهنشاهی دارای یک چنین تشکیلات لازم ومهمی نبوده است بااین سرحدات واهمیتی که بخصوص درخلیج هست می‌بایستی سالهای پیش یک چنین توجهی شده باشد اماراجع بتذکراتی که جناب آقای صدرزاده فرمودند وصحیح هم هست البته چنانچه همیشه شخصی مثل جناب آقای وزیر محترم راه فعلی دررأس امور باشد نگرانی ندارد ولی چون میدانم همیشه اشخاص درتغییر هستندوممکن است عکس افکارایشان یک کسی یک روزی زمام کار رادردست بگیرد که آن اطمینان حاصل نباشد بنابراین بیک صورتی باید باشد که مسلما مجلس بتواندهمیشه کنترل بکند امایکی دونکته بود که بنده باعنوان مطلب موافق نبودم وقتی قرار شد برطبق اصول بازرگانی عمل بشود من نمیدانم ذیحساب ازوزارت دارائی چراحتما لازم باشد که بآنجا ببرند خاصه این ذیحسابها که بعضی ازآنها فعل وانفعال می‌کنند وامور کشور رامختل می‌کنند اعمال نظر ونفوذمیکنند وتمام مقررات رامثل توپ در دست خودشان دارند وباآن بازی می‌کنند متأسفانه بازخواست هم دراین مملکت نیست مگر یک وقت مورد پیدابکند که یک کسی نسبت بیک مقامی درست تعظیم نکرده است آنوقت می‌گردند پیدامیکنند که کجا مرتکب خلاف یاتخلف شده است بصورت عادی دراموربازخواستی نیست ویکی از امراض مزمن دستگاههای دولت همین وجود ذیحسابهااست واین رادرمرحله دوم بنده عقیده دارم توجهی بفرمایند که وقتی بصورت اصول بازرگانی عمل می‌شود بهمان ترتیب خودش ذیحساب تعیین کند فرق نمی‌کند باسایر بنگاهها درقسمت آنها که آنقدر خزانه ودارائی دخالت ندارد چون اگر طبق اصول بازرگانی است صددرصد ازهمه جهت باید طبق اصول بازرگانی باشد واگر دولتی است طبق مقررات دولت عمل بشود وبنده جدا اصلاح این قسمت راخواستارم
رئیس ـ آقای دکتر رضائی مخالفید؟ بفرمائیددکتررضائیـ جناب آقای صدرزاده مطالب بسیارصحیح واصولی دراینجابیان فرمودندکه خوشبختانه موردتأییدنمایندگان محترم مجلس شورایملی قرارگرفت بعد آقای مخبر کمیسیون راه تشریف آوردند مطالب جناب آقای صدرزاده راتأیید فرمودند ولی درضمن اظهار فرمودند که اجازه بفرمائید فعلااین لایحه باین نحو تصویب بشود بعدا که آقایان نمایندگان طرحی آوردند که این راه غلط اصلاح بشود اینهم درجزو اصلاح می‌شود بنده بارعایت اختصار می‌خواهم عرض کنم که چرامایک کارغلطی بکنیم که بعدا احتیاج داشته باشیم طرحی بیاوریم وآن کارغلط رااصلاح بکنیم ازهمین حالا اجازه بفرمائید که راه صحیح رادرپیش بگیریم ودرراه صحیح پیش برویم تااحتیاج باصلاح آن نباشد. رئیسـ چون پیشنهادی نیست ماده چهاردهم قرائت می‌شود (بشرح زیرخوانده شد) ماده ۱۴ـ سازمان یک منطقه تجارت خارجی یامنطقه آزاد بندری درهربندری که متناسب باشد باموافقت وزارت بازرگانی ووزارت گمرکات وانحصارات طبق مقرراتی که ازطرف سازمان تنظیم وپس ازموافقت وزیرراه وهیئت وزیران وتصویب کمیسیونهای دارائی وبازرگانی مجلسین برسدتأسیس خواهدنمود رئیسـ مخالفی نیست؟ ماده پانزدهم قرائت می‌شود (بشرح زیر خوانده شد) ماده۱۵ـ آئین نامه‌های مربوطه باجرای این قانون توسط هیئت مدیره سازمان تنظیم وپس ازبررسی واظهار نظر هیئت نظارت وموافقت وزیر راه وتصویب هیئت وزیران بموقع اجراء گذارده خواهدشد
رئیس ـ آقای صدرزاده صدرزاده ـ بنده مدتی بود می‌خواستم راجع بمسئله آئین نامه درمجلس یک بحثی بکنم متداول لوایحی که دولت بمجلس می‌دهد این است یک که مواد کلی می‌نویسد وبه تصویب مجلس میرساند وبعد بعنوان آئین نامه یک مطالبی که تقریبا ازحدود مواد مقنن خارج هست غالبا آنهارابعنوان آئین نامه تصویب می‌کند وبموقع اجرامیگذارد (یکنفر ازنمایندگان ـ ارزش ندارد) ماوقتیکه بامردم دراجراء مواجه می‌شویم میگویند که فلان عمل وفلان رفتار نسبت بمامیشود مامیگوئیم بموجب قانونی که ازمجلس گذرانیده‌ایم اینطور نبوده است بدولت که مراجعه می‌کنیم میگوید بموجب آئین نامه مصوبه این است که خودتان درقانون بمااجازه داده‌اید که تصویب کنیم البته در قانون اساسی یک ماده‌ای هست که اگر آئین نامه‌ها و نظامات برخلاف قانون باشد و ازسرحد و مرز قانون تجاوزکرده باشد دادگستری آن را ترتیب اثر نمی‌دهد ولی همه آئین نامه‌ها بدادگستری نمی‌رسد که چنین صورتی پیدا کند اگر مایک نحوه عمومی داشتیم برای آئین نامه‌ها ویایک قانون عادی وضع می‌کردیم که هرآئین نامه‌ها ویک قانون عادی وضع می‌کردیم که هرآئین نامه‌ای مخالف باقانون شد اشخاص یامقاماتی که متضررازآن آئین نامه می‌شوند بمحاکم اعلام کنند چنانچه این محکمه تشخیص بدهد که این آئین نامه مخالف بامتن قانون است ملغی است آنوقت عیبی ندارد که مااین اختیار رابوزارتخانه هابدهیم که بروند آئین نامه را تنظیم بکنند واگر آئین نامه رابرخلاف قنون تنظیم کردند خوب برای حل قضیه راهی هست اماچون هنوز باین صورت نیست بنابراین من معتقدهستم که حداقل این آئین نامه هائی که تصویب می‌شود درکمیسیونهای مربوطه مجلسین بتصویب برسد برای اینکه ازاعضای کمیسیون مربوطه اشخاصی هستند که درمجلس بوده‌اند ازمنظور ومراد مقنن مطلع هستند ومیدانند که هرماده از آئین نامه مخالف باقانون باشد ویامخالف بامقصود ومواد آنها باشد ازتصویب آن خودداری خواهند کرد وآنوقت آئین نامه‌ای خواهدبود که درسرحد قانون است وقابل اجراخواهد بود (صحیح است) بنابراین بنده همیشه این آئین نامه هائی راکه آقایان بعهده وزراء وهیئت وزیران می‌گذارند پیشنهادمیکنم که باید آئین نامه لااقل به تصویب کمیسیون مجلسین برسد والبته کمیسیونهای مجلسین هم باید متوجه باشند که آن آئین نامه ازسرحدقانون بهیچ وجه تجاوز نکند والا قابل اجرانیست (صحیح است)
رئیس ـ پیشنهادی آقای ارباب داده‌اند که موضوع ندارد ولی قرائت می‌شود (بشرح زیرخوانده شد) پیشنهادمیکنم درجائی که سازمان بنادر تأسیس می‌شود ذیحسابها راخود این سازمان تعیین واجباری ندارد ازوزارت دارائی گرفته شود. مهدی ارباب رئیسـ این مخالف اصول تمرکز وجوه درخزانه داری است (صحیح است) ماده شانزدهم قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد) ماده۱۶ـ وزارتخانه‌های راه ـ دارائی ـ گمرکات وانحصارات ـ بازرگانی وکشاورزی مأمور اجرای این قانون می‌باشد
رئیس ـ مخالفی نیست؟ کلیات آخر مطرح است، کسی نمی خواهدصحبت بکند؟ بنابراین باپیشنهاداتی که دارد بکمیسیون بر ـ لایحه جلب سرمایه‌های خارجی مطرح است۱۵نفر ازآقایان بلکه عدة بیشتری تقاضاکرده‌اند بافوریت باشد ابتدا ماده واحده قرائت می‌شود (بشرح زیرقرائت شد) ماده واحده ـ بدولت اجازه داده می‌شود بمنظور استفاده ازسرمایه‌های خصوصی کشورهای متحده امریکای شمالی یادداشت ضمیمه راکه مربوط به تضمین سرمایه‌های خصوصی ازطرف دولت مزبور می باشدامضاء ومبادله نماید
رئیس ـ فوریت لایحه مطرح است تقاضای فوریت که ازطرف آقایان رسیده قرائت می‌شود (بشرح زیر خوانده شد) مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی امضاء کنندگان زیر تقاضا داریم جلب سرمایه‌های خصوصی کشورهای متحده امریکا بقید یک فوریت مطرح بشود مراداریه ـ آقایان ـ مرآت اسفندیاری ـ دکترسیدامامی ـ دکترحسین پیرنیاـ ابتهاج ـ عمیدی نوری ـ مجید ابراهیمی ـ دکتردیبا ـ بوربورـ مرتضی حکمت ـ رستم امیربختیار ـ محمودی ـ دکتر فریدون افشار و چند امضاء دیگر
+رئیس ـ درفوریت اول مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) رأی گرفته می‌شود بفوریت این لایحه آقایانیکه موافقند قیام فرمایند (اغلب برخاستندتصویب شد کلیات مطرح است آقای خلعتبری فرمایشی دارید؟ خلعتبری ـ عرضی ندارم
رئیس ـ رأی گرفته می‌شود بوروددرماده واحده آقایان موافقین قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد، درماده واحده مخالفی نیست؟ رأی گرفته می‌شود بماده واحده آقایانیکه موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. چون این لایحه ازمجلس سنا رسیده وجریانش بکمیل است بدولت ابلاغ می‌شود. آقایان میدانند که حسن جریان مجلس مریوط بکارهائی است که درکمیسیونها باید انجام بشود یعنی گزارشات کمیسیونهابرسد تامطرح بشود ومجلس کاری داشته باشد متأسفانه کارهادرکمیسیونهاخیلی مترکم شده است وآنطوریکه باید کارهادرکمیسیون هارسیدگی نمی‌شود لازم دانستم باطلاع آقایان اعضاء ورؤسای کمیسیونها برسانم که سعی ومراقبت بیشتری بکنند که کمیسیونها مرتب تشکیل بشود وکارهای مجلس بعهده تعویق نیفند. آقای دکتر پیرنیا. دکترپیرنیا ـ ضمن تأیید بیان مقام ریاست درمورد اجرای تصمیمات اخیر اگر این تصمیمات درکمیسیونها رعایت بشود ومواد آئین نامه اجرابشود می‌شد جریانات کارکمیسیونها راباکارمجلس شورای ملی تطبیق داد ۱۲ـ تعیین موقع جلسه بعد ـ
ختم جلسه رئیس ـ کمیسیون آئین نامه کار مجلس شورایملی راباکمیسیونها تطبیق داده البته باستثنای کمیسیونهای برنامه که آن جریان خاصی دارد ومربوط بآئین نامه نمی‌شود چون باقی کمیسیونها گزارش تهیه می‌کنند وبمجلس میاید هیچ مانعی ندارد که همین مقررات درکمیسیونها هم اجرا بشود. جلسه راختم می‌کنیم جلسه آینده روز یکشنبه خواهدبود.
(مجلس ساعت یازده وسی دقیقه ختم شد )رئیس مجلس شورایملی
رضا حکمت