مذاکرات مجلس شورای ملی ۱ آبان ۱۲۹۰ نشست ۳۱۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۱ آبان ۱۲۹۰ نشست ۳۱۲
صورت مشروح جلسه روز ۳شنبه غره ذی‌قعده الحرام ۱۳۲۹
مجلس دو ساعت و نیم قبل از غروب آفتاب در تحت ریاست آقای متین‌السلطنه نایب‌رئیس تشکیل گردید.
صورت مجلس روز یکشنبه (۲۸) را آقای آقا میرزا رضاخان قرائت نمودند. غائبین جلسۀ با اجازه شاهزاده سلیمان میرزا بدون اجازه آقایان دهخدا- آقا سیدمحمدباقر ادیب- آقامیرزا ابراهیم قمی- آقا میرزا یانس- آقای حسنعلیخان آقایانیکه از وقت مقرره تأخیر نموده‌اند- آقای معززالملک یکساعت- آقای دکتر اسمعیل‌خان- آقای ناصرالاسلام- آقای دکتر رضاخان هر یک ۴۰ دقیقه.
نایب رئیس- آقای آقامیرزا ابراهیم در صورت مجلس فرمایشی داشتید؟
آقامیرزا ابراهیم قمی- بنده را در جلسۀ قبل غائب بدون اجازه نوشته‌اند در صورتیکه کتباً اجازه خواسته بودم.
رئیس- باداره مباشرت باید اظهار نمائید.
لواءالدوله- این که تقاضا شده بود رأی با ورقه گرفته شود برای قانون انتخابات آن تقاضا را بنده کرده بودم اینجا قید نشده است که بنده تقاضا کرده‌ام.
نایب‌رئیس- اصلاح می‌شود- آقای آقا میرزا احمد در این صورت مجلس فرمایشی دارید.
آقامیرزا احمد قزوینی- راجع بهمان نوشته‌های مضره است که در آخر جلسه قبل تقاضا کردم چنانچه جوابی رسیده است بفرمائید قرائت شود.
نایب‌رئیس- بریاست وزراء و بوزیر داخله نوشته شده است هنوز نفرستاده‌اند دیگر مخالفی نیست (صورت مجلس تصویب شد) راپورت کمیسیون فواید عامه و تجارت راجع بجلالیانس قرائت می‌شود (بعبارت ذیل قرائت شد)
راپورت کمیسیون تجارت بتاریخ ۲۰ شهر رجب ۱۳۲۹ طرح قانونیکه از طرف وزارت پست و تلگراف و تجارت در باب اجازه آوردن ماشین‌آلات چرمسازی که از دولت بجلالیانس داده شود در ذیل ماده واحده و فقرات پنج‌گانه بمجلس پیشنهاد شده و بکمیسیون پست و تلگراف و تجارت ارجاع گردیده تحت شور و مداقه درآورده و بعد از اطلاعات لازمه مطابق ذیل بمجلس تقدیم می‌دارد.
ماده واحده- وزارت تجارت مجاز است که بترتیب ذیل در آوردن ماشین‌آلات چرمسازی باجلالیانس مساعدت نماید (۱) ماشین آلات چرمسازی تا مبلغ سی هزار تومان ارزش از حقوق گمرکی معاف خواهد بود. (۲) هر مقدار دواجات و رنگ که برای صنعت چرمسازی لازم و مخالف با قوانین مملکتی نباشد جلالیانس مجاز است تا مدت ۵ سال پس از امضاء باندازه مصارف کارخانه خود بدون پرداختن حقوق گمرکی از خارج وارد نماید. (۳) تا مدت دو سال پس از امضاء اگر جلالیانس ماشین‌آلات چرمسازی را تهیه نکرده و بکار نیندازد از این دو فقره اختصاص محروم خواهد بود. (۴) دو فقره اختصاص معافیت از حقوق گمرکی که دولت برای این اجازه به جلالیانس می‌دهد شخصی و بهیچوجه قابل انتقال بغیر نخواهد بود فقره پنجم پیشنهاد وزارت تجارت را که حقوق معافیت جلالیانس از تأدیه هر مالیاتیکه باین صفت وضع بشود تا مدت ده سال بود کمیسیون باکثریت نپذیرفت و تصویب نگردید.
نایب رئیس- مذاکرات در کلیات است مخالفی هست.
حاج‌آقا- ما داخل شور این لایحه می‌شویم با وجود این که لوایح مهمتر داشتیم گمان می‌کنم یک لایحه دیگری سابق آورده بودند که تقاضای آوردن آلات چرمسازی کرده بودند چیزیکه بنظر بنده می‌آید این است که یکشورش هم در او شده باشد خوب بود در موقع آوردن این لایحه بمجلس این لایحه را هم از کمیسیون سابق این کمیسیون می‌خواست و در او مذاکره می‌کرد و یک تحقیقاتی هم از او کرده بود که در موقعیکه این اجازه داده می‌شود اسباب یک نقاری پیش نیاید و هر دو از کار بیفتند که هر دو تای این لایحه‌ها از میان برود امروزکه ما در نظر داریم یک ماشین‌آلات از برای چرمسازی وارد کنیم اسباب یک تناقض بشود چون سابقاً یک لایحه یک کسی دیگر تقدیم کرده بود که یک ماشین صابون سازی بیاورد و موادی هم در او بود که از همان ماشینها ترتیب چرمسازی بدهد خوب بود آن لایحه را هم ملاحظه می‌کردند که با هم مربوط باشد و اگر این تباینی با آن داشته باشد گمان می‌کنم هم این هم آن از کار بیفتند و این نظری که ما داریم از بین برود از آقای مخبر محترم سؤال می‌کنم که آیا این تحقیق را کرده‌اند آن لایحه را در نظر داشته‌اند یا خیر.
افتخار الواعظین مخبر- بله آقای حاج آقا در نظر داشته باشند که یک لایحه بود متعلق بربیع‌زاده و شرکاء و او در ابتداء امتیاز خواسته بود یعنی انحصار می‌خواست امتیاز چرمسازی و صابون‌یزی را بعد کمیسیون فوائد عامه راپورتی داد بمجلس و در مجلس آن راپورت قرائت شد مجلس انحصار را رد کرده بود منحصر شد بهمایون یزی فقط آنهم بدون انحصار و اینجا هم در این لایحه بهیچوجه من‌الوجوه انحصاری نیست و چرم سازش هم یک کسی است که مدتی است در ممالک خارجه در صنعت چرمسازی زحمتها کشیده و برای این صنعت خیلی خرجها کرده است و خیلی صدمات متحمل شده است و از نتایج صنعت خودش از چرمهائیکه حاصل دست خودش بود و ساخته بود بوزارت داخله ارائه داده بود و خیلی مورد تمجید و تحسین شده بود این شخص می‌خواهد در این مملکت این کار را رواج بدهد و از برای اینکه در سال یک مبلغ خیلی گزافی پول شما بخارجه نرود برای آوردن آن‌هائیکه با ماشین ساخته می‌شود فقط جلالیانس برای تشویق این عمل سه فقره معافیت خواسته بود یکی آنکه ماشین‌آلاتیکه تا مبلغ سی هزار تومان ارزش داشته باشد از حقوق گمرکی معاف باشد یکی هم وارد کردن دواجات و رنگ از برای اینکار لازم است ولی مخالف با قوانین مملکت نباشد کمیسیون هر دو این معافیت را قبول کرده است لکن تقاضا کرده بود که تا مدت بیست سال سی سال دولت اجازه بدهد یعنی تا هر وقت که لازم دارد از برای خود وارد کند ولی کمیسیون تصویب نکرد و از بای تشویق او و ترویج اینکار فقط پنجسال را تصویب کرد و بعد از پنجسال چرمسازی او باندازۀ وسعت پیدا می‌کند که اگر دواجاتی و لوازماتی داشته باشند وارد کنند می‌تواند آن جزئی حقوق گمرکی را بدهد و دیگر اینکه تقاضا کرده بود که هر وقت دولت مالیاتی برای این صنعت و این قبیل ماشین‌آلات بخواهد وضع کند او معاف باشد کمیسیون نظر باینکه هنوز مجلس برای چرمهای بخار و این ماشین‌آلات از برای این مملکت یک مالیاتی وضع نکرده و معلوم هم نیست که کی وضع خواهد کرد و چرمهای او بهتر و بیشتر از چرمهائیکه با دست ساخته می‌شود خواهند بود از برای اینکه آن چرمهائیکه با دست ساخته می‌شود یکمرتبه از کار نیفتد و صنعتشان بالکلیه معدوم نشود کمیسیون رأی نداد که از این مالیات معاف باشد بعد از تحقیق معلوم شد که مالیاتش هم یک مالیات جزئی است و جلالیانس چندان هم از دادنش انکار نخواهد داشت و چندان سختی برای او نخواهد داشت و باز خاطر آقایان را متذکر می‌سازم که این لایحه غیر از آن لایحه است و این اجازه‌ایست که باین شخص داده می‌شود با دو فقره معافیت جزئی و استدعا دارم که آقایان چندان ایرادی نگیرند که زودتر بگذرد.
حاج وکیل‌الرعایا- این نیز اسباب تعجب نشود از اینکه گفتم در کلیات مخالفم یعنی اینکه اگر می‌گوئید من حیث‌المجموع گفتم خیر من حیث‌المجموع مخالفت ندارم اما اگر تجربه بکنیم بدون ایران نیست و ایراد خود را عرض می‌کنم اما اینکه این اجازه است صحیح است خیلی تبریک می‌گویم و مملکت هم برای اینگونه صنایع منتظر است فقط چیزی را که لازم می‌دانم که در هیچ یک از این لوایح که به مجلس می‌آید نباید باشد آن معافیت گمرک است و در خصوص آن لوازماتیکه بعد برای کار می‌آورند نباید از مرگ معاف باشد نه آن آهنهائیکه بعد بیاورد تصور می‌کنم...
نایب رئیس- اینکه می‌فرمائید راجع به ماده اول است پس در کلیات مخالف نیستید.
حاج وکیل‌الرعایا- در کلیات مخالف نیستم.
نایب رئیس- پس باشد در موقع اظهار کنید.
میرزا ابراهیمخان- بنده عرض درام
نایب رئیس- بفرمائید.
میرزا ابراهیمخان- بنده فقط می‌خواستم که بعرض مجلس محترم برسانم که این لایحه چون یک لایحه قانونی نیست و یک اجازه‌ایست برای آوردن ماشین‌آلات فوریتش را بنده تقاضا می‌کنم که محتاج بشور‌های مقصل نباشد که معطل بشویم.
نایب‌رئیس- آقای آقا میرزا ابراهیمخان فوریت این لایحه را تقاضا می‌کنند آقایانی که فوری را تصویب می‌کنند قیام نمایند (اغلب قیام نمودند.)
نایب‌ئریس- باکثریت تصویب شد- ردی می‌گیریم که داخل در مواد شویم- آقایانی که تصویب می‌کنند قیام نمایند (اغلب قیام نمودند)
نایب‌رئیس- باکثریت تصویب شد (ماده اول بعبارت ذیل قرائت شد)
ماده اول- ماشین و آلات چرمسازی تا مبلغ سی هزار تومان ارزش از حقوق گمرکی معاف خواهد بود.
نایب رئیس- مخالفی هست.
میرزا داودخان- خواستم سئوال کنم نوشته ماشین‌آلات چرمسازی تا مبلغ سی هزار تومان گمان می‌کنم ماشین‌آلات چرمسازی تا سی هزار تومان ارزش داشته باشد سی هزار تومان از برای چیست گویا ارزان‌تر باشد مخبر توضیح بدهد به‌بینم از چه نظر است.
افتخارالواعظین- بر حسب تحقیقی که در کمیسیون شده از معاون وزارت فوائد عامه هم تحقیقات بعمل آمد معلوم شد که بعضی ماشین‌آلات در فرنگ ساخته می‌شود که از سی هزار تومان هم بیشتر قیمت دارد و ممکن است تا صد هزار تومان قیمت داشته باشد بنابراین بر حسب تخمین این مبلغ قید شده است.
نایب رئیس- برای اینکه این لایحه زودتر بگذرد تمنا می‌کنم از آقایان نمایندگان رعایت نظم را بفرمایند.
بهجت- می‌فرمائید سی هزار تومان چرا بنده می‌خواهم سئوال کنم از مخبر محترم کمیسیون که اگر اینکار برای این آب و خاک نافع است چرا باید علاوه مبلغ سی هزار تومان معاف نباشد اگر فرضاً چهل هزار تومان قیمت داشت چرا باید ده هزار تومان علاوه را گمرک بدهد همان عیبی که در عدم معافیت سی هزار تومان هست در چهر هزار تومان و صد هزار تومان هم هست علت تنقیدش دیگر از برای چیست ما که اجازه خواهیم داد دیگر تنقیدش بسی هزار تومان جهت ندارد.
افتخارالواعظین- تنقید بسی هزار تومان نسبت بسرمایه این شخص است این شخص آن ماشین‌آلاتی که خودش خریداری کرده است حدس می‌ند که سی هزار تومان خواهد شد با پول ایران آنوقت می‌گوید تا سی هزار تومان را معاف بدارید وقتی که شما می‌خواهید مساعدت کنید و برای این ماشین‌آلات گمان می‌کنم که آنقدر قابل مذاکره نباشد و برای معاف نمودن از گمرک هم فرق نمی‌کند که سی‌هزار تومان قیمت داشته باشد یا ۲۹ هزار تومان هیچ تفاوتی نمی‌کند.
میرزا داودخان- این بیانی که آقای مخبر می‌فرمایند تفاوتی ندارد و فرقی نمی‌کند بنده عرض می‌کنم اگر چنانچه فرق نمی‌کند لازم نکرده است که سی هزار تومان قید کنند تحمیلی ماشین وارد کننده که بیست هزار تومان قیمت داشته باشد تحمیل چهل هزار تومان قیمتش باشد پس خوب است قید کنند که ماشین چرمسازی از حقوق گمرکی معاف خواهد بود گویا همینقدر که از حقوق گمرکی معاف است کافی باشد.
افتخارالواعظین- این از برای این است که گمرک هم تکلیف خودش را بداند بهتر این است که قیمتش را تعیین کنیم از برای اینکه شاید ما گفتیم یک ماشین‌آلات از برای اینکار معاف خواهد بود از حقوق گمرکی (بنده نمی‌گویم جلالیانس این کار را خواهد کرد) اما شاید کشی دیگر در ضمن این ماشین‌آلات یک ماشین دیگر برای چیز دیگر وارد کنند این است که نوشتیم تا قیمت سی هزار تومان از حقوق گمرکی معاف خواهد بود اما اگر بخواهد چهل هزار تومان بیاورد باید گمرک ده هزار تومان او را بدهد.
بهجت- باز بر تعجب بنده افزوده شده است اگر احتمال داده می‌شود که ماشین دیگر در ضمن باشد آنرا گمرک باید تفتیش بکند و اگر چیز دیگری هم بود حقوق گمرکی او را بگیرد هیچ علت ندارد که ما سی هزار تومان را قید بکنیم و این هیچ دلیلی نیست که آقای مخبر فرمودند که برای سرمایه این شخص است بنابراین تقریر بنده این لفظ سی هزار تومان را زیاد می‌دانم و یک پیشنهادی هم کرده‌ام که این لفظ ساقط شود هیچ فایده هم ندارد و غیر از آنکه جلو آن ضعف را بگیرد.
لواءالدوله- اینتکه تقید کرده‌ایم سی هزار تومان صرفه دولت است والا ممکن بود بدون قید بنویسند آنهم تا صد هزار تومان دویست هزار تومان وارد بکند بدون گمرک علت ندارد که شما قید بنویسید بنده عرض می‌کنم که اگر پنج تومان هم باشد باید قید کرد این قید برای دولت نافع است برای آنجا‌هائی که مخبر فرمودنداین شخص را نمی‌گوئیم که اینکار را خواهد کرد شاید باین اسم دویست هزار تومان ماشین‌آلات وارد کردند البته این قید لازم است.
نایب رئیس- پیشنهادی آقای بهجت کرده‌اند قرائت می‌شود (بعبارت ذیل قرائت شد) بنده تقاضا می‌کنم که لفظ سی هزار تومان حذف شود.
نایب رئیس- بنده متوجه می‌کنم خاطر نماینده محترم را که بحذف نمی‌توانیم رأی بگیریم و این پیشنهاد موضوع نخواهد داشت در فقرات لایحه بقیام و نمود رأی خواهیم گرفت در کلیه با اوراق فقره اول دو مرتبه خوانده می‌شود (مجدداً ماده اول قرائت شد)
نایب رئیس- آقایانیکه ماده اول را بطریقی که قرائت گردید تصویب می‌کنند قیام نمایند (اغلب قیام نمودند)
نایب رئیس- باکثریت تصویب شد- ماده (۲) (بعبارت ذیل قرائت شد)
ماده (۲) هر مقدار دواجات و رنگ که برای صنعت چرمسازی لازم و مخالف با قوانین مملکتی نباشد جلالیانس مجاز است تا مدت پنج سال پس از امضاء باندازه مصارف کارخانه خود بدون پرداختن حقوق گمرکی از خارج وارد نماید.
نایب رئیس- مخالفی هست.
حاج شیخعلی خراسانی- این لفظ هر مقدار محدود و معلوم نیست که چقدر از حقوق گمرکی معاف خواهند بود بهتر اینست که یکوجهی را در نظر بگیرند آنمقدار دواجات و درنگ لازم دارد و تا آن اندازه را که وزارت فوائد عامه لازم می‌داند بنویسد بدهد دست جلالیانس و بهمان اندازه هر مقدار می‌تواند رنگ و دواجات از برای ماشین چرمسازی بیاورد و از گمرک معاف باشد تا پنجسال ممکن است یک کرور هم رنگ وارد کند و نگاه بدارد بای بعد بهتر این است تعیین شود تا چهار پنجهزار تومان مثل مادۀ اول همانطور که مادۀ اول بوده تعیین باشد که تا فلانمقدار که باشد از حقوق گمرکی معاف است.
افتخارالواعظین- گویا آقای حاج شیخ علی خود ماده را دقت و ملاحظه نفرموده‌اند می‌گوید هر اندازه رنگ و دواجات که لازم است بمصرف کارخانه برسد زیاده از مصرف کارخانه نمی‌تواند وارد بکند حالا می‌فرمایند کی باید مصرف را معین بکند باید برود بوزارت فوائد عامه او تحقیقات بکند که او در هر سال چقدر برای اینکارخانه دواجات و رنگ لازم دارد و آن اندازه را که وزارت فوائد عامه لازم می‌داند می‌نویسد می‌دهد بدست جلالیانس و جلالیانس هم عین آن نوشته وزارت فوائد عامه را بگمرک ارائه می‌دهد و بهمان اندازه دواجات و رنگ که وارد می‌کنند از حقوق گمرک معاف خواهد بود و دیگر دواجات و رنگی که از برای چرمسازی وارد کنند چیزی بنده که برای ده سال نگاه بدارد بر حسب تحقیقاتی که شده است نهایت سه سال یا چهار سال بیشتر نمی‌تواند آن رنگ‌ها را نگاه داشته او را هم عرض کردم که وزیر باید مقدار او را هم معین کند و نوشته باو بدهد او آن نوشته را به گمرک نشان می‌دهد آنوقت بهمان اندازه از حقوق گمرکی معاف خواهد بود علاوه ارگ بخواهد وارد کند بدیهی است که از گمرک خواهند گرفت.
حاج وکیل‌الرعایا- بنده با اینکه خیلی مایلم که این جور تأسیسات و کارخانه‌جات در این مملکت زیاد شود تا آن اندازه هم راضی نیستم که ما آنقدر معافیت را داخل گمرک می‌کنیم که آنهم یک صورت ثباتی پیدا نکند این اجازه را خواسته است یک تجارت خوبی است که محتاج باین معافیت نباشد و علاوه هم اگر لازم می‌داند که دولت باو یک کنکی بکند شاید بنده از آن اشخاصی باشم که حاضر باشم رأی بدهم اما هیچوقت بنده نمی‌توانم راضی بشوم که گمرک را ثبات خانه بکنند و گمان می‌کنم که آقایان نمایندگان هم اهمیت اینمطلب را بدانند که چه عرض می‌کنم.
معین‌الرعایا- بنده تصور می‌کنم برای ترویج این جور کارها دولت هر قدر ممکن باشد لازم است یک مددی بکند اینهم که می‌گویند از گمرک معاف شود این یک چیزی است که تازه می‌خواهد این شخص وارد بکند و دولت آنرا از حقوق گمرکی معاف می‌کند و البته اگر بخواهند این نوع کارخانجات احداث بشود باید دولت یک مساعدتی بکند والا دائر نمی‌شود یا در گمرک یا در سایر مورد باید یک مدد مستقیمی در اینجور کارها بکند والا این کارها ترتیب پیدا نمی‌کند و ترویج نخواهد شد در ایران و بنده تصویب می‌کنم که این کار زودتر در ایران بشود و تصویب می‌کنم معافیت او را از گمرک و اینهم که می‌فرمایند مقدار معین بشود که سالی چقدر وارد نماید آنهم صحیح نیست بجهت اینکه آن کارخانه که می‌گویند سی‌هزار تومان قیمت دارد می‌آورد معلوم است چقدر دواجات و لوازم می‌خواهد البته وزارت فوائد عامه اندازه رنگش را در ظرف سال که لازم است معین می‌کند و بهمان اندازه وارد می‌کند و از گمرک هم معاف می‌شود.
لواءالدوله- اینکه تقیه نکنیم در اینجا که مدت آن معلوم باشد گویا اینقدرها ما نمی‌توانیم اطمینان داشته باشیم که دیگران معین بکنند دوا که معین نیست که چه دوائی است هر دوائی را که می‌گویند دوا هم در این مملکت خیلی است پس باید محدود بشود که در هر سالی چه مقدار باید باشد حالا آمدیم مطمئن شدیم از وزارت فوائد عامه و گفتیم که بنظر او باشد و او معین بکند این را باید در اینجا قید بکنیم که بطور قانونی سالی مقداری می‌تواند وارد کند و بیش از آن اگر وارد کرد گمرک بدهد که اگر هم بیکار نمانده باشد و هم او فائده برده باشد والا نمی‌شود گفت که پنجسال هر مقداری بیاورد شاید یک مقداری حاضر کرده باشد که از این دخل به برد بنده بدون قید این را صلاح نمی‌دانم.
نایب رئیس- دو فقره پیشنهاد شده است قرائت می‌شود (بعبارت ذیل قرائت شد) (۱)- از طرف آقای دکتر سعبدالاطباء بنده پیشنهاد می‌کنم که ماده (۲) اینقسم نوشته شود.
ماده (۲) هر مقدار دواجات و رنگ که برای صنعت چرمسازی لازم و مخالف با قوانین مملکتی نباشد جلالیانس مجاز است تا مدت پنجسال پس از امضاء بانداز، مصارف کارخانه خود بدن پرداختن حقوق گمرک با اطلاع وزارت فوائد عامه از خارج وارد نماید.
(۲) از طرف آقای ارباب کیخسرو بنده پیشنهاد می‌کنم مادۀ دویم اینقسم نوشته شود.
(ماده ۲) هر مقدار دواجات و رنگ که برای مصرف پنجساله صنعت چرمسازی لازم و مخالف با قوانین مملکتی نباشد جلالیانس مجاز است تا مدت پنجسال پس از امضاء با تعیین مقدار مصرف کارخانه از طرف وزارت فوائد عامه بدون پرداختن حقوق گمرکی از خارج وارد نماید.
نایب‌رئیس- چنانچه ملاحظه می‌فرمائید هر دو پیشنهاد بیک مضمون است تفاوتی که دارد فقط اطلاع وزارت فوائد عامه است- مخبر قبول می‌کند.
افتخارالواعظین- بنده با اطلاع وزارت فوائد عامه را قبول می‌کنم نوشته شود تا پنجسال باندازۀ مصارف کارخانه خود به تعیین وزارت فوائد عامه.
ارباب کیخسرو- پیشنهاد بنده فرقش این است که بنده قید کرده‌ام که برای مصرف پنجسال بجهت اینکه در ظرف پنجسال ممکن است تهیه چندین سال نشود و مقدارش تعیین نیست باید تعیین آنمقدار از طرف وزارت فوائد عامه بشود بقدر مصرف پنجساله وارد نماید.
سعیدالاطباء- اگر چه چندان مهم نیست ولی همینقدر می‌خواستم عرض کنم که همین ماده که در اینجا نوشته شده است که پس از امضاء باندازه مصارف خود معلوم می‌شود که برای پنجسال است.
رئیس- آقای مخبر قبول می‌کند این اصلاح را.
افتخارالواعظین- عین این ماده که نوشته شده است مقصود آقای ارباب را می‌پروراند بجهه اینکه می‌گوید (تا مدت پنجسال پس از امضاء باندازه مصارف کارخانه خود بدون پرداختن حقوق گمرکی معاف خواهد بود.) و بنده این مسأله را هم خواستم عرض کنم که باید نظر داشته باشند بسایر ممالک دنیا که مملکتشان را آباد کرده‌اند و ماشین‌آلات و کارخانجات را آورده دولت دستی پول می‌دهد برای اینکه آن صنعت و تجارت را در مملکت خودش رواج نماید حتی از برای ترویج تجارت خودشان در سایر ممالک بعلاوه که حقوق گمرک را معاف می‌کنند دستی هم پول می‌دهد کما اینکه بعضی از آقایان با اطلاع از مال التجاره خارجه می‌دانند و بنده تعجب می‌کنم که چه فرق است بین دولت و ملت در سال یک مبلغ گزافی مال شما می‌رود بخارجه حالا در سال دولت یک حقوق جزئی در گمرک معاف می‌کند و در مقابل آن پولی که بخارجه می‌رود در ممالک باقی می‌ماند باید حاضر باشید از برای ترویج و از برای همراهی کردن با تجار و بهر شکل باشد باید همراهی بنمایند.
ارباب کیخسرو- سوء تفاهمی شده است اجازه می‌فرمائید.
رئیس- اگر سوء تفاهم در نطق جنابعالی شده است بفرمائید.
ارباب کیخسرو- بنده هیچ در پیشنهاد خودم عرض نکردم منحصر باشد به پنجسال چون در راپورت نوشته شده است پنجسال بنده هم عرض کردم پنجسال که واضح باشد حالا اگر کمیسیون مقصودش این است که پنج سال کم است زیادتر پیشنهاد کنند بنده مخالف نیستم مقصود بنده این بود که مطلب باید واضح شود (گفته شد صحیح است)
(پیشنهاد آقای ارباب مجدداً قرائت شد)
نایب رئیس- مخبر قبول می‌کند پیشنهاد آقای دکتر سعیدالاطباء هم بهمین مضمون است
Page 4 – 5 missing
از خارج و این جا راه بیندازد در مدت یک سال این خیلی کم است اقلا باید یک سال تهیه بکنند هفت هشت ماه هم لازم است تا اینکه سوار بکند و دو سال که مدت قرار داده بودند زیاد بنظر می‌آید به پیشنهاد یکسال هم که رد شد اینستکه بنده بیست ماه پیشنهاد کردم که حد وسط باشد.
نایب رئیس- باین پیشنهاد آقای انتظام‌الحکماء رأی گرفته می‌شود آقایانیکه این پیشنهاد را قابل توجه می‌دانند قیام نمایند.
(کسی قیام نکرد).
نایب‌رئیس- قابل توجه نشد مجدداً فقره سوم قرائت می‌شود (فقره سوم مجدداً قرائت شد).
نایب رئیس- آقایانی که فقره سوم را بطوریکه قرائت شد تصویب می‌کنند قیام نمایند (اغلب قیام نمودند).
نایب رئیس- تصویب شد فقرۀ چهارم قرائت می‌شود (بعبارت ذیل قرائت شد).
۴- دو فقره اختصاص معافیت از حقوق گمرکی که دولت برای این اجازه بجلالیانس می‌دهد شخصی و بهیچوجه قابل انتقال بغیر نخواهد بود.
حاج شیخ اسدالله- می‌خواستم سئوال کنم اینکه می‌گویند قابل انتقال بهیچکس نیست اگر بخواهد بیک تبعۀ داخه هم انتقال بدهد نتواند این صحیح نیست بواسطۀ اینکه ممکن است این شخص بخواهد بیک کسی دیگر از تبعۀ داخل این کارخانه را بفروشد چرا نتواند.
افتخار الواعظین- بواسطۀ اینکه آنکه تبعۀ داخله است و مایل است یک ماشینی بخرد بیاید از مجلس اجازه بگیرد البته مجلس شورای ملی هم با او مساعدت خواهد کرد.
ادیب التجار- می‌خواستم بدانم که جلالیانس تبعۀ دولت ایران است یا تبعۀ دولت دیگری.
افتخار الواعظین- این مساعدت بجلالیانس می‌شود بجهت اینکه تبعۀ دولت علیه ایران است.
معین الرعایا- اینکه می‌گویند قابل انتقال بغیر نیست بجهت اینکه ممکن است این شخص فوت کند در ابتداء این و اینکارخانه با ولادش انتقال بیابد و بموجب این ماده آنها از این معافیت محروم خواهند بود بعقیدۀ بنده خوب است قید شود که در این مدت اگر او از بین رفت این معافیت با ولادش خواهد رسید.
حاج شیخ اسدالله- این که فرمودند هر کسی می‌خواهد پیشنهاد می‌کند باو هم مساعدت می‌شود در خصوص همین کارخانه بنده عرض می‌کنم که این شخص کارخانه را وارد کرد پس از یکسال یا دو سال فرصت آنوقت بموجب این ماده دو معافیتی که باو داده شده است از اینکه می‌خرد سلب خواهد شد و آنشخص که این را خریده است اگر محتاج شود به بعضی آلات و ادویه برای این ماشین البته باید گمرک بدهد و حال اینکه اجازه داده‌ایم که پنجسال ماشین‌آلات و جوهریات وارد بکند و معاف باشد از دادن گمرک در اینصورت بنده این قید شخص بودن را زائد می‌دانم در صورتی که منتقل کرد بدیگری باید دیگری هم همین معافیت را دارا باشد.
افتخار الواعظین- بنده هیچ متوقع نبودم که این فرمایشی را آقای حاج شیخ اسدالله بفرمایند شاید فردا یکی از اتباع دخله آمد از ما یک اجازه خواست و بعضی مساعدت‌ها و بعضی معافیت‌ها خواست و مجلس هم از برای اینکه شروع کرده باشد بآبادی و ثروت ملت ایران بعضی همراهی‌ها باو بکند و بعد او بیاید برود بیکی از اتباع خارجه بفروشد و بعد هم عرض می‌کنم که اینکار منحصر بجلالیانس نیست شرکتی دائر شده که جلالیانس یکی از شرکاء است.
رئیس- رأی گرفته می‌شود بفقرۀ چهارم آقایانیکه فقرۀ چهارم را تصویب می‌کنند قیام نمایند (اغلب قیام نمودند).
نایب رئیس- باکثریت تصویب شد یک مادۀ الحاقیه آقای افتخارالواعظین پیشنهاد کرده‌اند قرائت می‌شود.
(بعبارت ذیل قرائت شد).
بنده پیشنهاد می‌کنم که مادۀ بعنوان مادۀ پنج زیاد شود.
که جلالیانس از تأدیه مالیاتیکه باین صنعت بعد از این وضع شود تا مدت پنج سال شمسی معاف خواهد بود.
نایب رئیس- این پیشنهاد شخصی است یا از طرف کمیسیون پیشنهاد کرده‌اید؟
افتخار الواعظین- پیشنهاد شخصی است آقایان باید خاطر مبارکشان مسبوق باشد که فرق است بین مالیاتیکه امروزه دولت می‌گیرد از این صنعتی که امروزه هست که گرفته می‌شود از کسانی که مشغول چرمسازی با دست هستند و بین مالیاتیکه بعد از این وضع می‌شود از طرف مجلس شورای ملی از برای این شکل صنعت‌ها در لایحه که از طرف وزارت تجارت پیشنهاد شده بود وزارت تجارت برای اینکه یک تشویقی که باشد باینطور امتیازها یک ماده نوشته بود که جلالیانس از مالیاتی که دولت می‌گیرد تا ده سال معاف خواهد بود کمیسیون از برای اینکه بعایدات امروزۀ دولت ضرر نرسد آنرا رد کرد و گفت چون نمی‌دانم مجلس شورای ملی تا پنجسال ده سال دیگر یک چنین مالیاتی وضع خواهد کرد باینجهت وارد مذاکره او نشد و برای اینکه صدمۀ بمالیه حالیه دولت نرسد گفتند مالیاتی که امروزه هست بدهد باینجهت بنده هم پیشنهاد کردم که مالیاتیکه حالیه می‌دهند او هم بدهد لکن در آتیه اگر مالیاتی وضع شد او معاف باشد.
حاج‌آقا- بنده تعجب می‌کنم از این پیشنهادی که می‌فرمایند و می‌فرمایند که من پیشنهاد کرده‌ام که مالیاتی که امروزه داده می‌شود آنرا بدهند بعد که مالیاتی وضع شد او معاف باشد اولا بنده نفهمیدم که چه فرقی است بین مالیات حالیه با یک مالیاتی که بعد از روی تناسب مجلس باینطور چیزها وضع می‌کند علاوه بر این بنده سؤال می‌کنم از پیشنهاد کننده که آیا آن مالیاتی که مجلس بعد وضع می‌کند مربوط باشخاصی نیست که مخصوصاً بدست چرم درست می‌کنند که اشخاص ضعیفی هستند آنوقت آن اشخاصیکه با دست چرم درست می‌کنند آن مالیات را بدهند و آن شخصیکه دارای یک کارخانه است از این مالیات معاف باشد بنده نمی‌دانم از روی چه فلسفه و از روی چه نظری است که این پیشنهاد را کرده‌اند بنده این پیشنهاد را رد می‌کنم و اگر من بعد از این مجلس یک چیزی و یک مالیاتی وضع کند از روی تناسب خواهد بود و عموماً باید بدانند (اغلب تصدیق نموده و برای اجازه اظهار مخالفت با پیشنهاد مزبور نمودند)
رئیس- معلوم می‌شود همه مخالفند با این پیشنهاد...
افتخارالواعظین- بنده مسترد می‌دارم.
نایب رئیس- آقای افتخار پیشنهاد خودشان را مسترد داشتند پیشنهاد دیگری است که از طرف آقا میرزا رضای مستوفی قرائت می‌شود (پیشنهاد مزبور بعبارت ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم فقره پنجم اینطور نوشته شود- بعد از دائر رشدن کارخانه تا مدت دو سال از مالیات معاف خواهد بود بعد از انقضای مدت مزبور مطابق قرارداد وزارت تجارت بدولت می‌پردازد.
نایب رئیس- اولا فقره پنجمی نداریم این ماده الحاقیه است پیشنهاد می‌کنید اگر توضیحی دارید بفرمائید.
آقا میرزا رضای مستوفی- در داخله برای این چیزها هنوز مالیاتی وضع نشده است و حالیه هم بواسطه اینکه این چرم که ساخته می‌شود و این کارخانه دائر می‌شود یک قسمتی از چرم خارجه که حمل می‌شود لابد باید یک رعایتی در حق او کرد که رونقی پیدا کند اگر می‌خواهید در بدو امر اینکار را کرده باشید رعایتی نشده بنده عقیده‌ام این است که دو سال بآن معافیت بدهید یعنی باین شرط باشد که بعد از دو سال که این کارخانه راه افتاد آنوقت مالیات بدهد.
نایب رئیس- رأی می‌گیریم باین ماده الحاقیه که آقای مستوفی پیشنهاد کرده‌اند آقایانیکه قابل توجه می‌دانند قیام نمایند (کسی قیام نکرد)
نایب رئیس- قابل توجه نگردید (شور در کلیات این لایحه است)
حاج آقا- بنده در کلیات که مخالف هستم بواسطۀ این است که در یک قانونی که چند ماده باشد اگر یک فقره‌اش بنظر مخالف آید لابد انسان در کلیات مخالف است بنده چندین مرتبه عرض کردم این لایحه که گذشته است یک لایحه اجازه و موقتی است که بیک نفر تاجر می‌دهند بجهت توسیع تجارت و تشویق او برای ترویج یک صنعتی در مملکت و چون واقع از بیان خودم مأیوس شدم که ندانستم اینمقصود خودم را بیان نمایم در آن اشکالیکه در نظرم می‌آید و همه جواب می‌دادند که این امتیاز نیست یک اجازه است و تصور کردند که من می‌گویم یک امتیازی است البته این لایحه یک اجازه است که داده می‌شود یک تبعۀ راجع و هر کس دیگر هم خواست البته مجلس شورای ملی حاضر است که باو هم اجازه بدهد که او مشغول کسب بشود بنده عرض می‌کنم یک کسیکه اجازه گرفت نسبت بیک کارخانه در این مملکت و بعد از این که مردم باخبر شدند که یک کسی درصدد تهیۀ یک کارخانه است آیا دیگری اقدام می‌کند بآوردن اینکارخانه یا نمی‌کنند بنده عرض کردم و باز هم تکرار می‌کنم و خواهش می‌کنم التفات بفرمائید خبر وارد نمی‌کند و جرأت باقدام نمی‌کند تمام منتظر آن اولی هستند یعنی می‌خواهند به بینند انکسیکه مقدم بوده است برای اینکار او وارد بکند به‌بیند برای او صرفه و فائده دارد اگر فائده
دارد آنها هم بیاورند اگر صرفه ندارد که نمی‌آورند این مسأله خودش یک زارع شخصی است ربطی بیک انحصاری ندارد که از طرف دولت شده باشد بیک کسی که دیگری می‌تواند بیاورند که خیر همینقدر که می‌دانند یک کسی درصدد است که کارخانه بیاورد صبر می‌کنند تا به بینند آن چطور می‌شود چون مدت دو سال این اجازه را قرار داده‌اند که تا دو سال وارد کنند بنده دو سال را زیاد می‌دانم از این جهت من مخالف در کلیات این لایحه هستم و اگر آندو سال را کمتر بکنید آن وقت بنده موافق هستم با کلیات این لایحه والا اگر دو سال باشد دیگران تا دو سال شوند بنده بکلی مخالفم با این لایحه.
لواعدلدوله- عرض کنم اولا که باید در این خصوص ما خیلی تشویق بکنیم اینگونه اشخاص را که زیاد شوند در مملکت ما و اینکه آقای حاج آقای می‌فرمایند دو سال زیاد است این شخص تصور کرده است و سنجیده است که در عرض دو سال شاید بتواند وارد کند ولی حرف در اینجا است که در خصوص مستخدمین خارجه یکروز گفتم مواجب آنها کم باشد وزیر مالیه گفتند که اگر طرف راضی شود این شخص که باین پنج ماده اجازه می‌گیرد ما می‌آئیم یک ماده پنجمی بر این زیاد می‌کنیم و از مدت هم کم می‌کنیم اگر بیشتر از این معافیت یا مالیات یا چیز دیگر می‌خواست خندش می‌نوشت ما کاسه گرم‌تر از آش که نیستیم پس امروز ما باید شروع بکنیم تا اینها بتوانند اینگونه کارخانجات در مملکت ما دایر بکنند در این صورت گمان نمی‌کنم هیچیک از آقایان مخالفتی بکنند.
حاج وکیل الرعایا- بنده باز هم تکرار می‌کنم که آوردن اینجور اسباب آلات و کارخانه در مملکت تا وقتیکه از خود مملکت نمی‌توانیم حاجت بیرون بیاوریم مفید می‌دانم اما نه باین قدریکه در اینجا ما اهمیت می‌دهیم که از گمرک معاف باشد و از مالیات هم معاف باشد من این کار را برای اینکه منفعت می‌خواهیم مقصود بنده اینست که مملکت از او متنفع بشود اینکه می‌فرمایند دولت باید مساعدت کند بله ما هم شنیده‌ایم و دیده‌ایم البته برای کارخانه و شغل در مملکت دولت خیلی همراهی می‌کند حالا باید دقت کرد که چگونه مساعدت می‌کند دولت روس وقتیکه ببیند می‌رود بآنجا حقوق گمرکی را می‌گیرد همینکه شد و برگشت بایران آن وقت مساعدت می‌کند و می‌گوید من این را بشما من پس می‌دهم یعنی تجارتم را در سایر ممالک رواج می‌خواهم بدهم این غیر از این است که شما رفتار می‌کنید تمام بر ضد است آنچیزیکه برای تجارت و ثروت دولت خیلی باید مساعدت کند آن صادرات است که بقدری زیاد می‌شود که بر صادرات و بر تجارت مملکت می‌فزاید و بر عایدات گمرک می‌فزاید بله در صادرات هر چه بگویند بنده در گمرک کمک را لازم می‌دانم ولی این یک لایحه است که یک چیزی برای بعضی دواجات که برای چرمسازی لازم است از گمرک معاف باشد می‌دهند این را بنده چیز غیر لازمی می‌دانستم و این باید در اینجا یک کارخانه داشته باشد و چون اصل آنمواد اولیه در این مملکت بیشتر از همه جا موجود است و این صنعت بقدری اینجا خوب ترقی می‌کند که بنده گمان می‌کنم خیلی تکرار کنند اینگونه اشخاص برای آوردن این قبیل کارخانجات و هیچ هم محتاج نباشد که دولت بآنها یک کمکی بکند بلکه یک تجارت بزرگی در این مملکت این مسأله خواهد شد.
افتخارالواعظین- اگر واقعاً غیر از آقای حاج وکیل‌الرعایا مخالفت می‌فرمودند بنده می‌گفتم چندان اهمیت ندارد ولی ایشان تجارت را بهتر از بنده می‌دانند عرض می‌کند آندولی که ماشین‌الات می‌سازند در داخله خودشان از برای اینکه ماشین‌آلات از خارج نیاورند یک گمرک سختی بر او می‌گذرانند که آن ماشین‌آلات وارد نشود برای اینکه ماشین آلات خودشان بمصرف برسد ولی هر مملکتی که خودش ماشین‌آلات ندارد ناچار است که یک مساعدتی در ورود آنها او دولت بکند و اینکه می‌فرمایند که ماشین‌آلات را می‌خواهیم برای این کار و این منفعت عرض می‌کنم چرمها در مملکت شمایونت را بتوسط ماشین‌آلات چرم می‌سازد و آنچرم را که شاید اغراق نکرده باشیم یکمن سی تومان بشما می‌فروشد این فایده از برای شما اینقدر بس که شما پوستی را که بدو هزار فروخته‌اید و آن پوست برمی‌گردد بمملکت شما و اقلش بسه تومان دو تومان فروخته می‌شود و این ماشین‌آلات را که از گمرک معاف می‌داریم برای اینست که این نوبت در مملکت خودتان ساخته بشود و آن پول در جیب خودتان بماند.
نایب رئیس- گویا مذاکرات کافی باشد (گفتند کافی است) پیشنهادی است از آقای ادیب‌التجار قرائت می‌شود (بعبارت ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم که در هر جا اسم جلالیانس نوشته شود متعاقب او تعبۀ دولت علیه ایران باشد.
افتخار الواعظین- بله قبول دارم زیرا کمیسیون هم همین مقصود را دارد نوشته می‌شود جلالیانس تبعه دولت علیه ایران.
نایب رئیس- رأی گرفته می‌شود باین لایحه که متضمن چهار فقره است آقایانیکه تصویب می‌کنند ورقه سفید خواهند داد و آنهائی که مخالفند ورقه آبی (در این موقع اخذ آراء گردید و بعدد ذیل احصاء شد) ورقۀ سفید علامت قبول (۵۶).
رئیس- باکثریت ۵۶ رأی از ۷۲ نفر نمایندگان حاضر تصویب شد دستور پنجشنبه ۳۰ ذی‌قعده اول قانون شرکتها دویم راپورت کمیسیون فوائد عامه راجع بسیم نقاله راپورت کمیسیون بودجه راجع بصفار عیسی خان و فتح‌الله خان و عباسقلی‌خان آقای معاون فرمایشی داشتید.
معاون وزارت معارف- راجع بتأسیس مدارس یک لایحه در دو سه هفته پیش گذشت بعد از گذشتن وزارت معارف شروع باقدام در اجرای آن نمود در ضمن اجرا ملتفت شدیم که یک نگتۀ گذار شده است و مجبور شدیم بعد از مشورت با شورای معارف که یک پیشنهادی بشود راجع بتقاضائی که تکمیل آن قانون از مجلس شود راجع بآن تکمیل عجالتاً یک تقاضائی شده است که ملاحظه خواهید فرمود و چون اقدام وزارت معارف منوط به تکمیل آن قانون است که معین شود و شروع بکار شود تمنا می‌کنم که اگر ممکن است امروز والا در جلسه آتیه مطرح شود که تکلیف این لایحه معین شود که بتوانیم یک اقداماتی در آن بکنیم.
رئیس- بکمیسیون معارف فرستاده خواهد شد و هر چه زودتر در جزء دستور گذارده می‌شود.
سلیمان میرزا- در باب امر معارف و مدارس هر قدر زودتر اقدام بکنیم دیر اقدام کرده‌ایم و ما بعد از مدت‌ها نه مدرسه ابتدائی می‌خواهیم داشته باشیم و تقریباً هم باتفاق رأی داده شده است که تأسیس شود حالا یک مختصر چیزی که از آن فراموش شده است یعنی اساسیه مدرسه فراموش شده البته هر کس مدرسه را تصویب کرده است اساسیه او را هم تصویب کرده است اساسیه او را هم تصویب کرده است که شاگردان باید میز و صندلی داشته باشند این چیزی نیست که یکدفعه دیگر برود بکمیسیون و معطل شود بعد راپورت بدهند بیاورند در مجلس استدعا می‌کنم که آقایان هم با بنده همراهی بفرمایند و همین امروز جزء دستور شود و یک شور هم در آن بشود و بگذرد تا وزارت علوم هم زودتر باقدام آن شروع نماید که در طهران و جاهای دیگر اقلا مدرسه ابتدائی داشته باشیم.
نایب رئیس- تقاضا می‌کنید برای جلسه پنجشنبه.
سلیمان میرزا- خیر برای همین امروز.
نایب رئیس- چون آقایان وزراء تشریف آورده‌اند و مذاکراتی دارند و بعلاوه عده هم برای مذاکرات کافی نیست بهتر این است که جلسه را ختم بکنیم و از طرف هیئت رئیسه سعی خواهد شد که زودتر در دستور گذاشته شود.
لواءالدوله- در خصوص آن صد و پنجاه هزار تومان که از بودجه دربار سلطنتی موضوع شده است و بعد رفت بکمیسیون که مراجعه شود این اشخاص که ارباب حقوقند باینحق یا ناحق اینها دو سال حقوق گرفته‌اند مملکت هم گرانی است و اغلب فقیرند تقاضا می‌کنم که این مسأله جزء دستور گذاشته شود که تکلیف آنها معلوم شود.
نایب رئیس- راپورت این مطلب هنوز از کمیسیون بودجه نیامده است عده هم برای مذاکره کافی نیست.
(مجلس نیمساعت بغروب مانده ختم گردید)