مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ مهر ۱۳۴۵ نشست ۲۸۸
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و یکم | تصمیم‌های مجلس | قوانین انقلاب شاه و مردم |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز شنبه ۱۹ مهر ۱۳۴۵ نشست ۲۸۸
فهرست مطالب:
مذاکرات مجلس شورای ملّی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه شنبه (۱۹) مهر ماه ۱۳۴۵
فهرست مطالب:
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه ی قبل.
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: صدری کیوان- خواجه نوری- دکتر حسینی- معتمدی.
۳- تصویب صورت جلسه.
۴- تقدیم یک فقره لایحه بوسیله ی آقای معاون وزارت کشور.
۵- طرح گزارش شور اول کمیسیون دارائی راجع بمالیاتهای مستقیم و قرائت آن تا ماده ی ۴۵.
۶- معرفی آقای دکتر معتمد وزیری بمعاونت کل و پالمانی وزارت اطلاعات بوسیله ی آقای وزیر اطلاعات
۷- ادامه ی قرائت گزارش شور اول کمیسیون دارائی راجع بلایحه مالیات مستقیم تا ماده ی ۲۳۶.
۸- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه بعد- ختم جلسه.
مجلس ساعت نه صبح بریاست آقای مهندس عبدالله ریاضی تشکیل گردید
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
رئیس- اسامی غائبین جلسه ی قبل قرائت می‌شود.
(بشرح زیر خوانده شد)
غائبین با اجازه- آقایان:
آموزگار - ابراهیمی - دکتر سعید حکمت - رضوی - صائب - مهندس اسدی سمیع- بختیاربختیاریها- مهرزاد- معتمدی- نیری- مهندس ریاحی.
غائبین بی اجازه- آقایان:
مبارکی- امینی خراجی- دکتر مصباح زاده.
غائبین مریض- آقایان:
بهادری- جاوید- دکتر رضوانی- ریگی- طهماسبی- مهندس کمانگر- دکتر امامی خوئی- دکتر صالحی- مهندس برومند.
۲- بیانات قبل از دستور آقای: صدری کیوان- خواجه نوری- دکتر حسینی- معتمدی
رئیس- نطقهای قبل ازدستور را شروع می‌کنیم آقای صدری کیوان تشریف بیاورید.
صدری کیوان- بنام خداوند توانا. با کسب اجازه از حضور مقام معظم ریاست مجلس و نمایندگان محترم در آغاز فعالیتهای پارلمانی اجلاسیه ۴۶-۴۵ مجلس شورای ملی قبل از بیان هر مطلب بمصداق ولئن شکرتم لازیدنکم خود را موظف می دانم از طرف قاطبه مردم ایران عالیترین سپاس را از نعمت وجودی شاهنشاه آریامهر به پیشگاه باعظمت خداوند متعال تقدیم کنم (احسنت) زیرا وجود مقدس شاهنشاه معظم و مفخم ما برای ملت ایران باعث برکت و بهروزی و اعتلاء و عظمت بوده است (صحیح است) هر روز افتخارات ما می‌افزاید. تدابیر حکیمانه و فعالیتهای خدا پسندانه رهبرداهی ما آنچنان امنیت داخلی و استقلال سیاسی و اقتصادی و ثبات سیاسی و مهمتر از آن موقعیت عالی بین المللی برای ما احراز کرده است که در تاریخ چند هزار ساله ما بیسابقه و کم نظیر است (صحیح است) امروز در اثر تلاشهای مداوم و کوششها و فعالیتهای شبانه روزی شاهنشاه بزرگوار ما ملت ایران در میان ملل راقیه ی دنیا جای مشخص و محلی مناسب احراز کرده است و ایرانی بقدری قرب و منزلت در بین جهانیان پیدا کرده است که حدی بر آن متصور نیست (صحیح است) بسیار بجا می دانم که از زبان دل همه ایرانیان به پیشگاه با عظمت رهبر عالیقدر ناسیونالیزم مثبت ایران اعلیحضرت شاهنشاه محمد رضا شاه پهلوی عرض کنم:
نیست یکذره بجز مهر تو اندر دل ما گوئی آمیخته با مهر تو آب و گل ما (احسنت)
پس از ذکر این مقدمه اولین مطلب بنده این است که از آغاز سال تحصیلی جاری تا کنون عده‌ای از معلمان باینجاب مراجعه و تقاضا داشته‌اند که بمناسب پیام حکیمانه آغاز سال تحصیلی شاهنشاه برترین درودها و شایسته ترین تشکرات را از طرف قاطبه ی معلمان و فرهنگیان و دانش آموزان بخاکپای مبارک همایونی تقدیم کنم امروز بنده در این محضر مقدس ملی در نهایت افتخار و سربلندی این مأموریت را می‌پذیرم و برترین حقشناسیهای فرهنگیان و معلمان و دانش آموزان را به پیشگاه اعلیحضرت شهریاری تقدیم می‌دارم. همکاران گرامی بخوبی استحضار دارند که امسال معلمان و دانش آموزان با اصغاء بیانات پر مغز و حکیمانه شاهنشاه با افتخار و سربلندی بیشتر امر تعلیم و تعلم خود را شروع کردند و همه از این تفقدات مهر آمیز و مراحم و عنایات شاهنشاه بزرگ خود مشعوف و مسرور و مستظهر و امیدوار گردیدند و بدیهی است این امیدواری این شعف و شادمانی و این استظهار و امیدواری در راندمان و محصول کار آنان بسی مؤثر خواهد افتاد و نتایج تلاش و پیکار مقدس معلمان و دانش آموزان در سال جاری ثمر بخش تر و مفیدتر خواهد بود (انشاء الله) امیدوارم خداوند منان بمعلمان و دانش آموزان سراسر مملکت که همه با قلوبی آکنده از عشق بشاهنشاه معظم و سرهائی پرشور از عشق بوطن در اطراف و اکناف این مملکت مشغول خدمت هستند توفیق عنایت فرماید تا با حسن انجام وظیفه موجبات رضایت بیشتر رهبر عالیقدر مملکت را فراهم کنند (احسنت) مطلب دوم بنده از نظر اینکه امروز شهبانوی محبوب و گرامی و عالیقدر ما که وجود مقدسش زیر سایه بلند پایه شاهنشاه آریامهر مظهر نیکی و نیکو کاری و کمک و خدمت بهمنوع و دستگیری از بیچارگان و درماندگان است با قبول دکترای افتخاری علوم اجتماعی دانشگاه پهلوی، دانشگاهیان شیراز و مجامع علمی و دانشگاهی و فرهنگی را مفتخر و مباهی و سرافراز می‌فرمایند بسیار بجا و مناسب دانستم که بمنظور ابراز حق شناسی و تکریم و تعظیم که همزمان با این افتخار بزرگی که شهبانوی عالیقدر ما به مجامع اکادمیک و علمی اعطاء می‌فرمایند در حدود اطلاعاتم که مسلماً عشری از اعشار خواهد بود شمه‌ای از مراحم و عنایات و از اقدمات خیر معظم لها را که به پیروی از نیات خیر خواهانه شاهنشاه در ترفیه و بهبود وضع کلیه طبقات مستمند، کمک به کودکان و مادران
توسعه و بسط فرهنگ و تحصیلات عالیه ورزش و تربیت بدنی و بالاخره ارشاد و رهبری بانوان و دختران معمول فرموده و می‌فرمایند در نهایت ایجاز و اختصار در معرض افکار عمومی ملت ایران قرار دهم برای این منظور ابتدا می‌پردازم به مؤسساتیکه با عطیه‌های نقدی و راهنمائیهای معظم لها در سرتاسر مملکت برای رفاه حال مردم ساخته شده و مورد استفاده هموطنان قرار گرفته است:
۱- کتابخانه کودک تهران
۲- مهدکودک در جوادیه
۳- بیمارستان سوختگان
۴- دبستان کر و لالهای تبریز
۵- کتابخانه کودک تبریز
۶- مؤسسه ی چوگان
۷- کتابخانه کودک رشت
۸- کتابخانه کودک خمین
۹- کتابخانه کودک دماوند
۱۰- کتابخانه کودک اراک
۱۱- خانه پیشاهنگی نازی آباد
۱۲- حمام قریه مهدی آباد آباده
۱۳- رختشویخانه چهارمحال
۱۴- یکباب حمام در اصفهان
۱۵- پارک کودک یاسوج
۱۶- کتابخانه کودک رضائیه
۱۷- کتابخانه کودک ساری
۱۸- ساختمان تآتر در پارک پهلوی
۱۹- ساختمان باشگاه تهران نو
۲۰- ساختمان مرکز مبارزه باسل
۲۱- کمک به ساختمان مدرسه عالی دختران ایران
۲۲- کمک به ساختمان دانشگاه ملی
۲۳- ساختمان مرکز مبارزه باسل
۲۴- ساختمان مهدکودک هاشم آباد
۲۵- ساختمان راه کلات و نادری
۲۶- ساختمان استخر استادیوم فرح ناز
۲۷- تهیه دو دستگاه سیلندر اکسیژن برای درمانگاه نارمک
۲۸- تکمیل استادیوم‌ها و سالن‌های ورزشی عده زیادی از شهرستانها
۲۹- سازمان خیریه کمکهای بهداشتی و درمانی کشور
۳۰- طرح ساختمان آسایشگاه معلولین شاه آباد
۳۱- ساختمانی برای طبقه بندی زندانیان
۳۲- بیمارستان روانی مخصوص نگهداری اطفال
۳۳- کمک بشیرخوارگاه رضاپهلوی مشهد
۳۴- ساختمان کانون اطفال بزهکار
۳۵- ساختمان جمعیت حمایت کودکان بی سرپرست
۳۶- ساختمان جمعیت خیریه فرح پهلوی
۳۷- خرید کتاب برای کتابخانه
۳۸- ساختمان آموزشگاه نابینایان رضاپهلوی در تهران
۳۹- ساختمان زایشگاهها در شهرستانها
۴۰- کمک بمهدکودک لیلا در تهران
۴۱- ساختمان بنیاد فرهنگ ایران
۴۲- کمک بمهدکودک فرحنازپهلوی
۴۳- تعمیر باشگاه ورزش‌های باستانی
۴۴- ساختمان باشگاه ورزشی کر و لالها
علاوه بر این اقدامات خیری که معروض داشتم همه ما و همه ملت ایران بنحوی ناظر و شاهد هستیم که شهبانوی گرامی، همه اوقات گرامی خود را مصروف ارشاد و رهبری جمعیتها خیریه و مجامع فرهنگی و تربیتی و ورزشی و راهنمائی بانوان می‌فرماید و با نظر صائب و افکار بلند مترقیانه خود تمام این جمعیت را بخوبی و به نحو احسن رهبری و راهنمائی می‌فرمایند بنده برای نمونه چند مورد را بحضورتان معروض می‌دارم: ریاست عالیه جمعیت خیریه پهلوی، ریاست عالیه آموزشگاه نابینایان رضاپهلوی، ریاست عالیه انجمن ملی حمایت کودکان، ریاست عالیه جمعیت کمک به جذامیان ایران، ریاست عالیه بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ریاست عالیه کنکره
پزشکی رامسر، ریاست عالیه پیشاهنگی دختران، ریاست عالیه جمعیت حمایت مسلولین، ریاست عالیه فدراسیون ورزش کرو لالها، ریاست عالیه شورای ورزش و تفریحات سالم بانوان، ریاست عالیه بنگاه حمایت مادران و نوزادان، ریاست عالیه سازمان اردوهای کار، ریاست عالیه رهبری جوانان، ریاست عالیه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، ریاست عالیه انجمن فلا رمونیک تهران، ریاست عالیه انجمن ملی روابط فرهنگی، ریاست عالیه جمعیت حمایت کودکان بی سرپرست، ریاست عالیه جمعیت حمابت آسیب دیدگان از سوختگی، اینها جزئی از اقدامات خیرونیک شهبانوی عالیقدر و نیکوکار ما است که در محضر آقایان معروض داشتم در خاتمه مقال از پیشگاه با عظمت خداوند علی اعلی مسئلت دارم که وجود مقدس شاهنشاه آریامهر و علیا حضرت شهبانوی گرامی و عالیقدر ایران و والاحضرت والاتبار ولایتعهد عظمی رضا پهلوی و خاندان جلیل پهلوی را که باعث اعتلاء و عظمت نام ایران و ایرانی است و باعث آسایش خاطر عموم طبقات مردم این مملکت شده‌اند از جمیع بلیات ارضی و سماوی محفوظ و محروس بدارد (انشاء الله) و در کنف حمایت خود قرار دهد (انشاء الله) و روزبروز بر اقتدار و عظمت و جلال شاهنشاهی کهن ایران بیفزاید. از توجهی که فرمودید بسیار متشکرم (احسنت. احسنت).
رئیس- آقای خواجه نوری تشریف بیاورید.
خواجه نوری- حسن تصادفی است که عرایض حقیر در واقع می‌شود گفت دنباله اظهارات دوست عزیزم آقای صدری کیوان است، پریروز موجب کمال مباهات هم مسلکان محترم من و بانوان ایران شد که علیاحضرت شهبانوی ایران ایران تقبل فرمودند که سمینار بزرگ زنان ایران را که بوسیله حزب ایران نوین برنامه‌های آن تنظیم شده است افتتاح بفرمایند و این اقدام مفید را سرپرستی بفرمایند، اهمیت این سمینار بزرگ زنان ایران برای همه ما واضح است از جهت اینکه زنان ایران پس از انقلاب شاه و مردم از لحاظ سیاسی و اجتماعی دارای حقوق و وظایفی شده‌اند و در نتیجه باید از لحاظ خانوادگی و از لحاظ زندگانی اطفال آنها و شرایط تربیت اطفال تدابیر عاقلانه و مدبرانه‌ای اتخاذ شود ما معتقد هستیم که این گونه امور مهم حتماً باید متکی به مطالعات قبلی و کسب نظر از ارباب نظرو محققین علوم اجتماعی وحقوقی باشد و بهمین دلیل این سمینار بزرگ زنان ایران تشکیل می‌شود و در آن بروی تمام زنان ایران باز است و می‌توانند در مذاکرات و تبادل نظر دراین سمینار بزرگ زنان ایران شرکت بکنند و مخصوصاً خانمهائی که مسئول تشکیل این سمینار بودند این هشیاری را داشتند که از محققین و نویسندگان و حقوقدانها و فقها دعوت کردند که در این سمینار بزرگ زنان ایران سخنرانی بکنند و نظرات خودشان را بیان بکنند و مسلماً نتیجه این مذاکرات و مطالعات و اظهار نظرها بصورت شایسته‌ای منعکس خواهد شد باز بنده از طرف کلیه هم مسلکان خودم و از طرف بانوان ایران مخصوصاً نمایندگان مجلس از علیاحضرت شهبانو اظهار تشکر می‌کنم که افتتاح این سمینار بزرگ زنان ایران را تقبل فرمودند. مطلب دیگری که می‌خواستم بعرض برسانم اعلام شروع فعالیت سازمان زنان ایران است که توسط والاحضرت اشرف پهلوی تشکیل شده است و همانطور که خودایشان با کمال تواضع بیان فرمودند ایشان مبتکر تشکیل این جمعیت هستند ولکن انتظار دارند فعالیت و پشتکار وهم آهنگی خود بانوان موجب رونق و دوام و استحکام این سازمان گردد واقعاً از خلال فرمایشات ایشان من اینطور استنباط کردم که والاحضرت نهایت علاقه را دارند که تمام زنان ایران از کلیه طبقات در این مورد هم باید از والاحضرت اشرف پهلوی متشکر باشیم که در این کار خیر و مؤثر مقدم شدند و سر مشق مفیدی برای زنان ایران هستند بخصوص که زنان ایران در این چند سال اخیر لیاقت خودشان را از هر جهت به ثبوت رساندند. در همین مجلس ما عده‌ای نماینده ی زن داریم که من شخصاً بوجود آنها افتخار می‌کنم (صحیح است) برای اینکه با کمال متانت در کمیسیونها و جلسات علنی در تمام اقداماتی که
جنبه قانونگذاری و فعالیت قانوگذاری دارد با کمال قدرت و با کمال پشتکار و صمیمیت همکاری کرده‌اند و قدم بقدم و حتی می‌شود گفت که در تمام کارها پیشتاز وپیشقدم بوده‌اند (صحیح است) مطلب دیگری که من خودم در حوزه ی انتخابیه‌ام شاهد بودم شورای عالی جمعیت‌های زنان در اجرای اوامر والاحضرت اشرف پهلوی در ظرف دو سال در دهات دور افتاده که حتی دسترسی بجاده ی اتومبیل رو هم نبور۳۰ باب دبستان ساخت گفتن این رقم بنظر خیلی آسان است ولیکن اگر تجسم بفرمائید که این دبستانها در نقاطی ساخته شده است که در پاره‌ای نقاط ۱۰-۱۲ کیلومتر مصالح ساختمانی را باید با قاطر و الاغ می‌بردند و سرکشی و نظارت بر آنها بسیار کار مشکلی است و حتی از نظر بدنی تقبل چنین وظیفه‌ای و حسن انجام آن بهترین نشانه لیاقت و کاردانی است این آن چیزی است که من خودم شاهد بودم و می‌توانم شهادت بدهم. درمورد ترویج کشاورزی و صنایع دستی در همین حوزه ی انتخابیه بنده نهایت کوشش را کردند و دو مرکز ترویج ساختند که عنقریب در اختیار وزارت کشاورزی می‌گذارند که به بهترین وجه اداره کنند اخیراً والاحضرت اشرف امر فرمودند که در شمیران یک آزمایشگاه شیمی و یک آزمایشگاه فیزیک و یک موزه ی تاریخ طبیعی و یک کتابخانه مرکزی ساختمان بشود که کلیه دبیرستانهای شمیران طبق برنامه تنظیمی از این مؤسسه عام المنفعه و فرهنگی استفاده کنند تا کودکان ما که دردبیرستانها تحصیل می‌کنند بتوانند معلومات علمی و عملی کافی از این مرکز علمی بدست بیاورند این علامت روشن بیتی والاحضرت اشرف پهلوی (صحیح است) و علامت ارادت زنان ایران است که در اجرای اوامر نهایت کوشش را دارند و نهایت لیاقت را بخرج می‌دهند مطلب دیگری که ما اخیراً شاهد بودیم همین طرز پذیرائی و خدمتی است که بانوان در کنفرانس بین المجالس انجام دادند البته برنامه کلی کار توسط جناب آقای دکتر مهدی بوشهری تنظیم شده بود و ایشان از لحاظ آبرومند کردن طرز برگزاری این کنفرانس مانند کنفرانسهای بین المللی دیگر سهم بسزائی داشته‌اند بانوان هم کمیته پذیرائی تشکیل داده بودند که مخصوصاً برای راهنمائی و پذیرائی از بانوان همراه و وکلا و سناتورهای خارجی در تهران به دیدن آثار تاریخی و به نقاط دیدنی دیگر راهنمائی کردند و وسایل آسایششان را فراهم کردند و نهایت مهمان نوازی و نهایت صفا را از لحاظ نشاندادن روح مهمان نوازی ملت ایران بخرج دادند و با یک روح انضباط و در نهایت وظیفه شناسی این خدمت بزرگ ملی را انجام دادند بنده از تمام این صحبتها می‌خواهم یک نتیجه بزرگ بگیرم و آن این است این نمونه هائی که بعرض رساندم نشانه آن است واقاً زنان ایران شایسته این توجه بزرگ اعلیحضرت همایونی بوده‌اند (صحیح است) و واقعاً نشان دادند که لیاقت آن را داشته‌اند که بندهائی که آنها را اسیر کرده بود از هم گسسته بشود و به آنها اجازه داده بشود که با کمال آزادی از تمام موجبات رشد اجتماعی بهرمند بشوند و من برای زنان ایران از لحاظ پیشرفت اجتماعی ترقیات بیشتری را آرزومندم و امیدوارم تحت توجهات اعلیحضرت همایون شاهنشاهی و با کمک و رهبری والاحضرت اشرف پهلوی مدارج عالیتری را طی کنند و خیلی از توجه نمایندگان محترم متشکرم (احسنت).
رئیس- آقای دکتر حسینی تشریف بیاورید.
دکتر حسینی- با کسب اجازه مقام ریاست از طرف فراکسیون حزب مردم به این جانب افتخار داده شده است که مطالبی در مورد اهمیت نهضت در کسب حقوق جامعه نسوان ایران دارد و همچنین پیشرفتی که از این لحاظ در شئون مختلفه کشور ایجاد گردیده و نیروئی معادل نصف جمعیت ایران در تعیین سرنوشت کشور خویش دست بفعالیت مجدانه زده است مطالبی بعرض همکاران ارجمند خویش برسانم.
سالها بود که زنان ایران برخلاف یک اصل مسلم طبیعی و تحت تلقینات ناشی از افکار دستجاتی که بعشق و عظمت تعالیم عالیه اسلامی و سوابق مشعشع تاریخی جامعه ایرانی پی نبرده‌اند در زنجیر اسارت بسر می‌بردند و از بسیاری حقوق انسانی محروم و از هر نوع فعالیت اجتماعی
و سیاسی ممنوع و در حقیقت در ردیف صغار و محجورین محسوب می‌گردیدند (صحیح است).
در آن ایام در بین این طبقه از جمعیت مملکت چه استعدادهای شگرفی وجود داشت که اگر به پرورش آن استعدادها همت گمارده می‌شد ممکن بود که کشور خیلی زودتر از این بشاهراه ترقی سوق داده شده و قدمهای تندتری در راه پیشرفت مملکت برداشته شود و بین زنان ما چه افرادی یافت می‌شد که اگر محیط برای نشو ونمای آنان مساعد بود می‌توانستند در زمره بزرگترین نوابغ تاریخ قرار گیرند ملی با کمال تأسف باید گفت که این قسمت از جمعیت کشور ما در آن موقع بامنتهای ذلت و حقارت در بیغوله‌های مخفی و زوایای نامرئی مملکت به زندگانی سراپا رقت بار خود ادامه می داده وراه هر گونه پیشرفت برای آنان مسدود و هر گونه روزنه امیدی بروی آنها بسته و ممهور بود (صحیح است).
در خلال تاریخ یکصدساله اخیر مملکت جرقه‌های خفیفی از فعالیت زنان ایرانی برای اظهار وجود و ابراز عقیده و دخالت در سرنوشت کشور خویش مشاهده گردید که از آن جمله فعالیتهای زنان را در تشویق مردان خویش برای مقابله با التیماتوم دولتهای همسایه و نیز مجاهدات آنان را در بدست آوردن حکومت مشروطه می‌توان بشمار آورد، این قرائن نشان می‌داد که زنان ایرانی مانند برادران خویش واجد تمام استعدادها و ملکات و سجایائی می‌باشند که مخصوص یک ملت زنده و بیدار بوده و مابدانها بعنوان بزرگتریت سند ملیت خود افتخار می نمائیم، لکن بدبختانه زمامداران وقت مملکت بفکر استفاده از این عامل مؤثر در راه اعتلا و عظمت کشور نیفتاده و این نیروی فعال و بااستعداد را که بالقوه دارای تمام امکانات کافی بود نادیده می گرفته و آنرا به حساب نمی‌آوردند.
تأسف از این بود که رفتار جابرانه‌ای که با زنان کشور اعمال می‌گشت تحت عنوان دستورات مذهبی توجیه می‌گردید (صحیح است) و حال آنکه دین حنیف اسلام بزرگترین مجاهدت را در راه حفظ حقوق نسوان بخرج داده و پیغمبر اسلام مقام زن را در جامعه آن روز عرب از حضیض مذلت به اوج رفعت رسانیده است. آیا مذهبی که در آن جمله((الجنه تحت اقدام الامهات)) یک ضرب المثل عمومی است می‌تواند حقیقت مقام زن را در اجتماع نفی نماید (احسنت) و یا کلمه، طلب العلم فریضه ی علی کل مسلم و مسلمه، ممکن است مؤید این معنی باشد که زن مسلمان بایستی در غرقاب جهل و بی خبری غوطه ور گردد. ؟
آیا خدیجه بانوی اول اسلام به امر تجارت که یک رشته بزرگ اقتصاد در جامعه آن روز عرب بود مبادرت نمی‌ورزید؟ (احسنت).
و یا مجاهدان صدر اسلام زنان را در غزوات رسول اکرم شرکت نمی‌دادند؟
عجیب است در مملکتی که تاریخ دوهزار وپانصد ساله آن حکایت از رفتارهای جوانمردانه قوم ایرانی با ملل اسیر و برده می‌کند جمع کثیری از خواهران گرامی ما عملا فاقد قسمتی از حقوق طبیعی خود بودند و در همان هنگام که بین عشایر ایرانی زنان در کار اجتماعی و انتفاعی با مردان همگام و هم قدم می‌شدند در مراکز شهرها همنوعان آنها سر تا پا خود را در سر پوشهای سیاه پیچیده و جرئت بیرون شدن از منازل خویش را نداشتند، باری این وضع اسفناک تا طلوع سلسله پهلوی بنیان گذار ایران نوین ادامه داشت تا با مجاهدات آن سردار بزرگ اولین قدم در راه ارتقاء مقام زن و ورود این عنصر شایسته در جامعه ایرانی برداشته شد (بانو تربیت- خانم جهانبانی- درود بروان پاکش) صحیح است همانطوریکه می فرمائید منهم از پشت این تریبون مقدس بروح پاک رضا شاه درود می‌فرستم (احسنت).
لکن این آغاز کار بود در دوران پرافتخار سلطنت اعلیحضرت شاهنشاه آریامهر با اقدام شجاعانه ومترقیانه معظم له بزرگترین جهش اجتماعی و عالیترین تحول تاریخی در جهت شرکت و مجاهدت زنان ایرانی درکسب حقوق از دست رفته آنان بوقوع پیوست و یکی از منشورهای مهم انقلاب تغییر قانون انتخابات و دادن حق رأی بزنان وسهیم کردن آنان در سرنوشت کشور خویش بود که بجا است آن روز بزرگترین نقطه عطف تاریخی در حیات حقوقی
و سیاسی جامعه نسوان بشمار آید (صحیح است-احسنت) از آن روز می‌توان گفت زن ایرانی عملاً در زمره افراد آزاد مملکت درآمد و حقوق حقه خویش را بازیافت و زنجیری که اساطیر کهنه قرون و اعصار بر دست و پای این عنصر محروم و رنجدیده پیچیده بود بدست توانای شاهنشاه از هم گسیخته گردید (صحیح است).
شاید نسل حاضر نتواند آثاری را که بر این اقدام بزرگ مترتب است آنچنان که باید و شاید درک و ارزیابی نماید ولی بمضمون مالایدرک کله لایترک کله بر ارباب فضل و بصیرت فرض و واجب است که بیش از پیش نتایج درخشان و عواقب و آثار و عمق تحولات عظیم اجتماعی ایران را در معرض تحقیق و تفحص درآورده و آیندگان را بماهیت و کنه این اقدام تاریخی آگاه و آشناسازند (صحیح است).
باری در تعقیب این تحول تاریخی زنان ایرانی به مجامع قانونگذاری راه یافتند و مقدمات شرکت زنان در سایر امور اجتماعی و سیاسی فراهم گردید.
سازمان زنان ایران که بریاست عالیه خواهر والاتبار شاهنشاه حیات خویش را آغاز نموده است و امروز بزرگترین مرجع و مرکز برای متشکل ساختن زنان کشور است مساعی جمیله خود را در راه آشنا ساختن طبقه نسوان بوظائف خطیر خود بکار انداخته و یقین است که در این راه نقشی را که زنان ایران در بثمر رسانیدن انقلاب عظیم شاه و ملت بعهده دارند هدایت و ارشاد خواهد نمود (احسنت).
امروز جای بسی خوشوقتی است که تجدید حیات سیاسی نسوان نیروئی که برای عمران و آبادی ایران بزرگ بکار افتاده است بدو برابر ارتقاء یافته و اینک خواهران گرامی ما دوش بدوش برادران خویش در راه عظمت و ارتقاء کشور وظائف محوله را انجام می‌دهند.
سازمان زنان ایران همانطوریکه والاحضرت نیکوکار شاهدخت اشرف پهلوی در مصاحبه خویش اشاره فرمودند برای ایفاء نقشی که بعهده دارد بایستی با نیروی ایمان و پشتکار مجهز گردیده قبل از هر چیز یک انقلاب واقعی در قلوب همه زنان کشور نسبت برسالت تاریخی خود بوجود آورد.
فقط با نیروی ایمان و عقیده است که سازمان زنان ایران خواهد توانست تحرک لازم را بین خواهران ایرانی خود بوجود آورده آنان را بوظیفه خطیر خویش آگاه سازد.
در خاتمه بایستی بدین نکته توجه داشت که نسل آینده در دامان مادرانی پرورش خواهد یافت که برخلاف مادران گذشته از قید اسارت رهائی یافته قلوب آنها بفروغ فضل و دانش روشن و به اصول تربیت فرزند آگاه و بیدار دل هستند و بدیهی است چنین فرزندانی خواهند توانست کشور خویش را بیش از پیش بسوی رفاه و آسایش و ترقی سوق داده و مقام ارجمندی را که در بین ملل راقیه جهان سزاوارآنند احراز کنند، تشکر می‌کنم (احسنت).
رئیس- آقای معتمدی بفرمائید.
معتمدی- در جلسه سه شنبه بیست و هشت تیرماه ۱۳۴۵ آقای محسن خواجه نوری نماینده محترم مجلس شورای ملی در غیاب بنده بیاناتی فرمودند که اگر اینجا جوابی عرض نکنم ایجاد سوء تفاهم می‌شود و حمل بر صحت بیانات ایشان خواهد شد بنابراین برای روشن شدن ذهن ایشان و سایرآقایان ناچارم بطور اختصار مطالبی بعرض نمایندگان مجلس شورای ملی برسانم. بیانات ایشان درباره ی دو موضوع بود یکی تعریف و تجلیل از آقای باقرعاملی وزیر معزول دادگستری و دیگر ایراد بر بنده که چرا آقای معتمدی سئوالی از دادگستری کردند و برای ادای توضیحات به کمیسیون حاضر نشدند این عین جمله ایشان است. بنده باستحضار جناب آقای خوجه نوری لیدر محترم اکثریت می رسانم که بعد از این که بنده سئوالی درباره ی تحریف مطالب که در مجله دادگستری شده بود کردم و اینجا خواندم و صحت و سقم عمل بر مجلس شورای ملی روشن شد رئیس محترم کمیسیون تحقیق سئوالات دعوتی کردند بنده به کمیسیون رفتم آقایان دیگر هم آمدند آقای پرتو هم که الآن در مجلس هستند بودند آقای مهندس آصفی، آقای مهندس مجتهدی، آقای مهندس بهبودی، آقای موقر و آقای عبدالحسین طباطبائی هم بودند. جناب آقای خواجه نوری، بنده حدود یکساعت هم آنجا در کمیسیون نشستم و اکثریت حاصل نشد ولی در این حیص و بیص که منتظرا اکثریت
بودیم صحبت شد که بله آقای معتمدی بنا به توصیه مقام محترم ریاست و خواهش دوستان از تعقیب موضوع انصراف حاصل کردند بنده آنجا گفتم خیر انصراف حاصل نکردم بعد از چند دقیقه جناب آقای پروین از کمیسیون بیرون رفتند و چند دقیقه‌ای گذشت دیدم پیشخدمت مقام ریاست آمد و بنده را خواست آمدم خدمت مقام ریاست ایشان فرمودند این موضوع را دنبال نکنید قضیه‌ای است گذشته و در حقیقت بزرگی کردند و گفتند شما دنبال دنبال نکنید بنده خودم موضوع را خاتمه می‌دهم بنده هم باحترام امر ایشان در اطاقشان نشستم آقای پروین هم بودند یک یادداشتی دادم به کمیسیون رسیدگی بسئوالات که در امتثال امر مقام معظم ریاست مجلس خواهش می‌کنم که این جلسه را به جلسه بعد موکول بفرمائید و همان طور نشستیم یادداشت بنده رفت به کمیسیون و باز هم اکثریت حاصل نشد حاصل نشد منهم تا آخر وقت در اطاق ریاست مجلس نشستم بعداً شنیدم که روی این یادداشت بحث شده است که آیا رسیدگی بدون حضور آقای معتمدی بکنیم یا نکنیم و چون بجائی نرسیده بود دو مرتبه جناب آقای پروین به اتفاق آقای مهندس آصفی آمدند به اطاق مقام ریاست بنده هم همانجا نشسته بودم و در انتظار نتیجه تصمیم و بعد هم چون اکثریت حاصل نشده بود جلسه خاتمه پیدا کرد و دیگر هم دعوتی نشد بنابراین ملاحظه می فرمائید که بنده به کمیسیون رفتم آماده توضیحات هم بودم و این بیان جنابعالی که فرمودید ایشان حاضر نشدند صحیح نیست.
پروین- بنده بنام رئیس کمیسیون توضیح می‌دهم که در آن کمیسیون هنگامی که تشکیل شد جنابعالی تشریف نداشتید.
معتمدی- من در کمیسیون نبودم؟ شما جلوی آقایان نگفتید که آقای معتمدی انصراف حاصل کردند و بنده گفتم خیر اینطور نیست.
خواجه نوری- خوشوقتم که حقیقت باز فاش شد (زنگ رئیس)
رئیس- اجازه بفرمائید صحبتشان را بکنند.
معتمدی- این پیشخدمت آقای رئیس است آقای رئیس مرا از کمیسیون خواستند (خواجه نوری- حرف پیشخدمت درست است یا حرف رئیس کمیسیون ؟) آقای رئیس مجلس مرا از توی کمیسیون خواستند آمدم اطاق رئیس نشستم بعد یادداشت دادم آقای پروین.
پروین- وقتی که کمیسیون تشکیل شد جنابعالی تشریف نداشتید.
رئیس- اجازه بفرمائید آقای معتمدی صحبت کنند آقایان بعد هم می‌توانند توضیح بدهند.
معتمدی- بنابراین ملاحضه می فرمائید در آغاز تشکیل در کمیسیون حاضر شدم و حدود یکساعت نیز بانتظار اکثریت نشستم و بعد که اکثریت حاصل نشد و بنده هم تا آخر وقت در اطاق جناب آقای رئیس نشستم و بعد هم کمیسیون خاتمه پیدا کرد و دیگر هم دعوتی نشد و این که فرمودید بنده حاضر نشدم درست نیست حاضر شدم، و این اظهار جنابعالی خلاف واقع است. عرض کنم مطلب دیگر اینکه تعریف و تجلیل کردید از آقای باقر عاملی البته در مملکت دموکراسی شرط هم همین است یک وزیری عزل بشود جنابعالی تعریف بکنید تجلیل بکنید البته عزل ایشان قطعاً دلائل و جهانی داشته که دیگران بهتر می دانند بنده هم تنقید خودم را می‌کنم هرکس در عقیده خودش آزاد است جنابعالی هرطور می‌خواهید تعریف کنید البته سیاست را جنابعالی شاید بهتر وارد باشید درباره یک کسی که عزل شده هم عقیده و اطلاعات خود را دنبال می‌کنم عجالتاً دو فقره اعلام جرم دیگر علیه آقای باقر عاملی وزیر معزول دادگستری تقدیم مقام ریاست می‌کنم (تقدیم نمودند) تمنا می‌کنم مقرر فرمائید مورد رسیدگی قرار گیرد. و اما در مورد آن سئوالی که درباره ی تحریف مطالب اقلیت در مجله دادگستری و اهانت به بنده شده بود چون مربوط به شخص خودم بود از حق خود صرفنظر کردم (احسنت).
ایشان معزول شدند و دیگر کاری ندارم اما نسبت به حقوق اجتماع اگر کوچکترین غفلتی بکنم خیانت به مملکت و شاه و مردم کرده‌ام (احسنت) مطلبی هم در
غیاب بنده آقای میرافضل اظهار داشته بودند البته هر کس با نادرستی و سوء استفاده و کلاه برداری مبارزه بکند شاید اسمش را بگذارند سوء نیت، جواب ایشان فقط خاموشی است (مصطفوی- پس بفرمائید که این تریبون برای حسابهای شخصی است) اینجا یک مطلبی علیه بنده گفته شده و اینجا هم باید روشن شود. حسابهای شخصی جایش بیرون است آقای مصطفوی. اینجا اگر در جلسه علنی مجلس چیزی گفته شد باید برای مردم و مجلس روشن بشود اگر روشن نشود حمل بر صحت خواهد شد.
میرافضل- آقای رئیس از پشت تریبون مطلب خصوصی می‌گویند و بعد اهانت می‌کنند و جواب بنده را هم می‌گویند خاموشی است.
معتمدی- جواب بشما ندادن که اهانت نیست بهتر است درباره ی شما چیزی نگویم و پرده‌ها را بالا نزنم و به سکوت برگذار کنم (صحیح است) بنده جوابی بشما نخواهم داد اگر در بیرون از مجلس صحبت کردید جواب شما رامی دهم ولی اگر اینجا صحبت کردید جوابتان را نمی‌دهم مطالبی شما در غیاب بنده گفتید که بتصدیق همه در شأن یک نماینده نبود (میرافضل- درشأن شما بود) اگر منهم بشما جواب بدهم آن وقت من هم می‌شوم مثل شما بنابراین دراین باره ساکت می‌مانم.
رئیس- آقای معتمدی وکیل به وکیل اعتراض نمی‌کند.
معتمدی- آیا وکیل حق دارد در غیاب به وکیل دیگر اهانت بکند؟ چرا آن موقع که در غیاب من ایشان اهانت کردند یک کدام از آقایان چیزی نگفتند که معتمدی در مجلس نیست اهانت نکن ولی بیرون که آمدند به او گفتند آقا کار صحیحی نکردید.
رئیس- حالا بشما هم می‌گویند کار صحیحی نکردید.
معتمدی- خیلی معذرت می‌خواهم مطلب دیگر بنده مربوط است به ایام بازنشستگی کارگران ایران (چند نفر از نمایندگان- این مطلب صحیحی است) درباره این موضوع آقایان کارگران و نمایندگان کارگران اصفهان طوماری نوشته‌اند و امضاء کرده‌اند و داده‌اند که زبان حال کلیه کارگران ایران است بنده می‌خوانم بعد توضیح مختصری می‌دهم و بعرایضم خاتمه می‌دهم.
جناب آقای معتمدی نماینده محترم و محبوب مجلس شورای ملی ایران.
احتراماً خاطر آن جناب را مستحضر می‌دارد از آنجائی که اوقات مبارک همواره معطوف ببهبود زندگی موکلین خود مخصوصاً طبقه کارگر مصروف گردیده، بنا بحفظ اصول اخلاقی مراتب سپاسگزاری خود را بدین وسیله معروض داشته مستدعی است درمورد اصلاح قانون بیمه‌های اجتماعی در امر بازنشستگی که عموم کارگران از آینده خود بیمناک و تأمین زندگی در دوران کهولت با وضعی که اکنون اجرا می‌شود بسیار مشکل و غیر قابل اعتماد است با الهام از نیات شاهنشاه آریامهر مهر ملت نواز و با توجه به اینکه معظم له در دانشگاه صوفیه فرمودند (اگر قانونی وضع شده باشد که با عدالت اجتماعی منافات داشته باشد تکلیف چیست، و ماپذیرفته‌ایم که کلیه قوانین و اقدامات می‌باید ضامن منافع اکثریت ملت و نه منافع اقلیتی محدود باشد) لذا تقاضا دارد طریقه‌ای اتخاذ فرمایند که قانون بازنشستگی کارگران همزمان با انقلاب اجتماعی شاهنشاه آریامهر در راه تأمین زندگی کارگر در دوران کهولت تحقق پذیرد. بنابراین جهت رفع مشکل بزرگ امر بازنشستگی کارگران پیشنهاد و تقاضا می‌نماید برای اینکه دست سازمان بیمه‌های اجتماعی از لحاظ اعتبار لازم برای پرداخت حقوق بازنشستگی کارگران باز باشد بجای۵% حق بیمه که از کارگر کسر می‌شود ۶% و بجای ۱۳% که کارفرما می‌پردازد ۱۵% که جمعاً بالغ بر ۲۱% می‌شود طی یک ماده واحده بتصویب مجلسین محترم شورا و سنا برسانند و مقرر فرمایند در صورتیکه کارگر سی سال تمام حق بیمه پرداخته باشد درهر سنی باشد بتواند تقاضای بازنشستگی و برقراری مستمری کامل یعنی سی روز حقوق بنماید.
و همچنین مقرر فرمایند حداکثر سن بازنشستگی کارگر از شصت سال تجاوز ننموده و کارگران بتوانند بین ۵۵ تا ۶۰ سالگی تقاضای بازنشستگی نموده و بمیزان
یک بیستم ضرب در سنوات بیمه پرداخته مستمری بر قرار نمایند. ضمناً متذکر می‌شود که طبق قانون فعلی کارفرما در سال ۱۳۴۸ بابت بازنشسته نمودن کارگر طبعاً تعهدی نخواهد داشت علیهذا با ازدیاد ۲%سهم کارفرمایان محترم تحمیلی به آنان نخواهد. مضافاً اینکه کارگران هم حاضر شده‌اند ۱% بسهم خود اضافه نمایند. مضافاً استدعا دارد طریقه‌ای اتخاذ گردد که معالجه کارگر در ایام بازنشستگی ملحوظ گردد.
باتقدیم احترامات فائقه
نمایندگان و منتخبین کارگران صنایع پشم- نمایندگان و منتخبین کارگران ریسباف- نمایندگان کارگران زاینده رود: اصغر قاضی نیا- مصطفی معقول- جعفر معمار- خلیفه سلطانی- محمود حق وردی- محمد شاه زمانی- مصطفی طغیانی- حسین هسته ایزاده- صفرعلی کبیری- یدالله مهتابی- غلامرضا روحانی- حسین آقاتقی و بیش از دویست امضای دیگر.
رئیس-آقای معتمدی وقت جنابعالی تمام شد.
معتمدی- نیم دقیقه اجازه بفرمائید توضیح عرض کنم، عرض کنم این کارگران بعد از چهل سال خدمت فرسوده می‌شوند و از بین می‌روند این انصاف نیست که یک کارگری ۴۰ سال متوالی کار بکند اینها برای اینکه دست دولت باز باشد و بتواند حقوقشان و نظرشان را تأمین بکند خودشان پیشنهاد کرده‌اند که حاضریم یک درصد اضافه تر از آنچه تا حال می‌دادیم بدهیم کارفرما هم دو درصد بگذاردرویش و کارگران را پس از ۳۰ سال خدمت متوالی بازنشسته بکنند و این بصلاح هم کارفرما و هم کارگر است (صحیح است) همچنین فکری هم بحال آن عده از کارگرانی که قبل از اجرای قانون بیمه یعنی سال ۱۳۲۷ مشغول کار بوده‌اند و حدود چهل سال کار کرده‌اند بشود. ازطرفی کارگر بعد از اینکه بازنشسته شد احتیاج به بیمه دارد (صحیح است) در حالی که الان کارگران را بعد از اینکه بازنشسته شدند معالجه نمی‌کنند بیمه باید آنها را معالجه بکند کارگران در شرایط سختی زندگی می‌کنند بنده از مقام محترم آقای وزیر کار که دبیر کل حزب ایران نوین هم هستند و بسیار هم وضعشان خوبست و مؤثرند در این مورد تقاضا می‌کنم نسبت به پیشنهاد موجه کارگران عطف توجهی بکنند که این اشکال مرتفع بشود و کارگران ایران راضی بشوند طومارشان را تقدیم مقام ریاست می‌کنم (احسنت).
پروین- اگر اجازه بفرمائید بنده مختصر توضیحی درباره ی مطلبی که آقای معتمدی فرمودند عرض بکنم.
رئیس- امروز وقت تطبیق قبل از دستور تمام شد در جلسات بعد توضیح مختصری بفرمائید.
پروین- بنده توضیح مختصری می‌دهم.
رئیس- جلسه بعد بفرمائید.
۳- تصویب صورت جلسه
رئیس- راجع به صورت جلسه دفعه گذشته نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه قبل تصویب می‌شود.
۴- تقدیم یک فقره لایحه بوسیله آقای معاون وزارت کشور
رئیس- وارد دستور می‌شویم آقای سراج حجازی بفرمائید.
سراج حجازی (معاون وزارت کشور)- بطوریکه خاطر نمایندگان محترم مسبوق است افسران و افراد شهربانی و ژاندارمری از لحاظ مقررات استخدامی تابع قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی هستند لازم است از لحاظ جرایم و تخلفات هم تابع مقررات آنها بشوند در این زمینه لایحه‌ای تهیه شده است که مشتمل بر یک ماده و دو تبصره است که تقدیم می‌کنم.
رئیس- بکمیسیونهای مربوط ارجاع می‌شود.
۵- طرح گزارش شور اول کمیسیون دارائی راجع به مالیاتهای مستقیم و قرائت آن تا ماده ی ۴۵
رئیس- گزارش شور اول لایحه راجع به مالیاتهای مستقیم مطرح است قرائت می‌شود.
(بشرح آتی خوانده شد)
گزارش شور اول از کمیسیون دارائی
بمجلس شورای ملی
کمیسیون دارائی در جلسات عدیده با حضور آقای
دکتر آموزگار وزیر دارائی و آقای قوام صدری معاون آن وزارتخانه لایحه شماره ی ۵۳۶۸۶- ۱۳۴۴/۱۱/۲۵ دولت راجع بمالیات بر درآمد را مورد رسیدگی قرارداد و سرانجام در جلسه ۲ شهریور ماه ۱۳۴۵ لایحه مزبور را با اصلاحاتی که در آن بعمل آمده بود تصویب نمود.
اینک گزارش آن را بمجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
قانون مالیاتهای مستقیم
کتاب اول- مالیات بر درآمد
فصل اول- اشخاص مشمول مالیات
ماده ی ۱- اشخاص زیر مشمول مالیات بر درآمد می‌باشند:
۱- هر شخص طبیعی ایرانی مقیم ایران نسبت بکلیه درآمدهائیکه در ایران یا خارج از کشور تحصیل می‌کند.
۲- هر شخص طبیعی ایرانی مقیم خارج از کشور نسبت بکلیه درآمدهائیکه در ایران تحصیل می‌کند.
۳- هر شخص حقوقی ایرانی نسبت بکلیه درآمدهائیکه در ایران یا خارج از کشور تحصیل می‌کند.
۴- هر شخص غیر ایرانی (اعم از طبیعی یا حقوقی) نسبت بکلیه درآمدهائیکه در ایران تحصیل می‌کند.
ماده ی ۲- اشخاص زیر مشمول پرداخت مالیات بر درآمد بشرح زیر نمی‌باشند:
۱- اعیحضرت همایون شاهنشاه و علیا حضرت شهبانو و والا حضرت ولایتعهد.
۲- سفراء کبار و وزراء مختار و نمایندگان فوق العاده و سایر نمایندگان سیاسی خارجی که دولت ایران سمت آنانرا برسمیت شناخته باشد نسبت به حقوق دریافتی.
۳- سر کنسولهای و کنسولها و وکلاء کنسولی و وابسته‌ها و کارمندان سفارتخانه‌ها و کنسولگریها و مؤسسات فرهنگی دول خارجی نسبت به حقوق دریافتی از دولت متبوع خود بابت سمت‌های مزبور مشروط بر اینکه اولاً دارای تابعیت دولتی که نماینده آن هستند بوده و ثانیاً دولت ایران آنها را برسمیت شناخته باشد و ثالثاً دولتهای متبوع آنان نیز در این مورد معامله متقابله معمول دارند.
۴- کارشناسان خارجی که با موافقت دولت ایران از محل کمکهای بلاعوض فنی و اقتصادی و علمی و فرهنگی دول خارجی یا مؤسسات بین المللی به ایران اعزام می‌شوند نسبت بحقوق دریافتی آنان از دول متبوعه یا مؤسسات بین المللی مذکور بر اساس مقررات آئین نامه‌ای که به پیشنهاد وزارت امور خارجه و موافقت وزارت دارائی بتصویب کمیسیون دارائی مجلسین خواهد رسید.
۵- کارمندان محلی سفارتخانه‌ها و کنسولگریها دولت شاهنشاهی ایران در خارج نسبت بحقوق دریافتی از دولت ایران در صورتیکه دارائی تابعیت دولت ایران نباشند و بشرط معامله متقابل.
۶- دولت و شهرداریها و شخصیتهای حقوقی دولتی و شهرداری که بصورتی غیر از شرکت طبق قوانین تأسیس شده باشند.
۷- موقوفات استان قدس رضوی-مسجد گوهرشاد-آستانه حضرت عبدالعظیم-شاه نعمت الله ولی-شاه چراغ-مدرس عالی سپهسالار-سلطان علیشاه گنابادی-مسجد سلطانی تهران-و سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی شیر و خورشید سرخ-بنیاد پهلوی-سازمان بیمه‌های اجتماعی.
۸- موقوفات عام که درآمد آن بمصرف تحقیقات علمی و فنی-تعلیم و تربیت-تعمیم زبان فارسی-بهداشت-بنا و تعمیر مساجد و تعمیر آثار باستانی می‌رسد نسبت بآن قسمت از درآمد که منحصراً به این قبیل مصارف برسد مشروط بر اینکه از طرف دولت بر درآمد و هزینه آن نظارت شود.
۹-مؤسسات خیریه و عام المنفعه که به ثبت رسیده و درآمد آنها بموجب اساسنامه منحصراً بمصرف تحقیقات علمی و فنی-تعلیم و تربیت-بهداشت برسد مشروط بر اینکه بر درآمد و هزینه‌های آنها از طرف
دولت یا شهرداریها نظارت شود.
۱۰- انجمنهای مربوط به اقلیت‌های مذهبی که درآمد آن بوسیله هیئتهای رسمی ملی صرف معابد و امور تعلیم و تربیت و بهداشتی می‌شود مشروط بر اینکه رسمیت انجمنها یا هیئتهای مزبور بتصویب مراجع رسمی مذهبی آنها و شهرداری محل رسیده باشد.
تبصره- آئین نامه‌های اجرائی مربوط به بندهای ۷و ۸ و۹ این ماده را وزارت دارائی با جلب نظر سازمان اوقات تهیه و پس از تصویب هیئت وزیران بموقع اجراء خواهد گذارد.
فصل دوم- منابع مالیات بر درآمد
بخش اول- حقوق
ماده ی۳- درآمدیکه شخص طبیعی در خدمت شخص دیگر (اعم از طبیعی یا حقوقی) در قبال تسلیم نیروی کار خود بابت اشتغال در ایران بر حسب مدت یا کار انجام یافته بطور نقدی یا غیر نقدی تحصیل می‌کند مشمول مالیات حقوق می‌باشد.
تبصره- مزد یا حقوقیکه در مدت مأموریت خارج از کشور (از طرف دولت ایران یا اشخاص مقیم ایران) از منابع ایرانی عاید شخص می‌شود مشمول مالیات حقوق می‌باشد.
ماده ی۴- درآمد مشمول مالیات عبارتست از مزد یا حقوق اعم از مزد یا حقوق اصلی (بدون وضع کشور) و مزایای مربوط بشغل از قبیل پاداش-فوق العاده ها-حق الکشف ناشی از خدمت مرجوعه-مسکن-اتومبیل اختصاصی و نظایر آن بطور (مستمر یا غیر مستمر) خسارات اخراج و بازخرید خدمت طبق مقررات موضوعه پس از کسر معافیتهای مقرر در این قانون.
تبصره۱- درآمد غیر نقدی مشمول مالیات حقوق بشرح زیر تقویم و محاسبه می‌شود.
۱- خانه مجانی (با ثانیه و یا بدون آن) ۱۵ درصد مزد یا حقوق اصلی.
۲- اتومبیل اختصاصی مجانی (با راننده و سوخت و یا بدون آنها) پنجهزار ریال در ماه.
۳- سایر درآمدهای غیر نقدی که موضوعاً به پیشنهاد وزارت دارائی و تصویب هیئت وزیران بعنوان مزایا شناخته می‌شود معادل قیمت تمام شده.
تبصره۲- وجوهی که علاوه بر مزد یا حقوق بابت حق بیمه یا حقوق بازنشستگی و امثال آن از طرف کارفرما منظور می‌گردد تا بعداً عاید کارمند یا کارگر شود مشروط بر اینکه از ۱۵ درصد مزد یا حقوق اصلی تجاوز نکند جزو درآمد مشمول مالیات محسوب نخواهد شد و در صورتیکه از ۱۵% مزبور تجاوز نماید مازاد مشمول مالیات خواهد بود.
ماده ی۵- از تاریخ اجرای این قانون تبصره ی۲۹ قانون بودجه سال ۱۳۳۸ موضوع ۳% فرهنگ و بهداشت ملغی می‌شود.
ماده ی۶- پرداخت کنندگان مزد یا حقوق هنگام پرداخت یا تخصیص آن مکلفند مالیات متعلقه را تا ۱۵ هزار ریال حقوق ماهانه بنرخ ۱۰% و نسبت بمازاد آن با حداقل نرخ مذکور در ماده ی ۱۵۷ بعنوان علی الحساب مالیاتی کسروظرف ۳۰ روز با صورتی حاوی نام و نشانی کلیه دریافت کنندگان مزد یا حقوق و میزان آن بدارائی محل تأدیه کنند.
تبصره- در مورد احتساب علی الحساب مالیات حقوق معافیت موضوع ماده ی ۱۰۱ و در مورد تعلق نرخ
۱۰% حد نصاب مذکور در این ماده به نسبت مدتیکه حقوق آن مدت پرداخت می‌شود منظور خواهد شد.
ماده ی۷- در مواردیکه از اشخاص مقیم خارج که در ایران شعبه یا نمایندگی ندارند مزد یا حقوق دریافت شود دریافت کنندگان مکلفند ظرف ۳۰ روز از تاریخ دریافت مزد یا حقوق علی الحساب مالیاتی متعلقه را طبق ماده ۶ به اداره دارائی محل اقامت خود تأدیه نمایند و تا آخر تیرماه سال بعد اظهار نامه مربوط بمزد یا حقوق دریافتی خود را به دارائی تسلیم کند.
بخش دوم- درآمد مشاغل
ماده ی۸- درآمدی که شخص طبیعی از طریق اشتغال
بهر یک از مشاغل که در سایر بخشهای این قانون عنوان نشده است در ایران تحصیل کند مشمول مالیات بر درآمد مشاغل می‌باشد.
ماده ی۹- درآمد مشمول مالیات موضوع این بخش حسب مورد طبق مواد ۱۰-۱۳-۱۵- تا۲۰-۲۲-۲۳-۲۶-۲۹-۳۱ پس از کسر معافیتهای مقرر در این قانون تشخیص می‌شود.
ماده ی۱۰- درآمد مشمول مالیات درمورد مشمولین ماده ی۸ که دارای دفاتر قانونی هستند عبارتست از مجموع درآمدهای حاصل از فروش کالا و خدمات به اضافه سایر درآمدهای آنان که مشمول مالیات منبع دیگر شناخته نشده پس از کسر هزینه‌ها و استهلاکات مربوط بتحصیل درآمدهای مذکور (موضوع فصل هزینه‌های قابل قبول و استهلاکات).
تبصره- مؤدیان در انتخاب یکی از روش‌های متداول حسابداری آزاد هستند ولی باید در سنوات بعد نیز همان روش را اعمال نمایند و تغییر آن باید اطلاع قبای وزارت دارائی بعمل آید.
ماده۱۱- اشخاص طبیعی مذکور در زیر مکلف بنگاهداری دفاتر قانونی برای مؤسسات خود بوده و درآمد مشمول مالیات آنان از روی دفاتر قانونی تشخیص می‌شود:
۱- دارندگان کارت بارزگانی و کلیه واردکنندگان و صادرکنندگان.
۲- دلالان و حق العمل کاران که محل کسب ثابت دارند (باستثنای دلالان معاملات ملکی).
۳- کارخانه دارانیکه برای کارخانه آنان از طرف وزارت اقتصاد پروانه یا کارت بعنوان کارخانه صادر شده یا بشود. آئین نامه مربوط به این بند از طرف وزارت اقتصاد- وزارت کار و امور اجتماعی و وزارت دارائی تهیه و بتصویب هیئت وزیران خواهد رسید.
۴- بهره برداران مؤسسات ساختمانی و تأسیسات فنی و صنعتی و دفاتر فنی و مهندس مشاور.
۵- بهره برداران معاون.
۶- بهره برداران مؤسسات حمل و نقل زمینی و دریائی و هوائی اعم از مسافری یا باربری.
۷- بهره برداران سینما-تماشاخانه-مؤسسات فیلم برداری و دوبلاژ فیلم.
۸- بهره برداران بیمارستان-زایشگاه-آسایشگاه-تیمارستان-آزمایشگاه-درمانگاه (کلینیک) فیزیوتراپی.
۹- بهره برداران مؤسسات تعلیم و تربیت.
۱۰- دارندگان مشاغل پزشکی.
۱۱- وکلاء دادگستری و صاحبان دفاتر اسناد رسمی و ازدواج و طلاق.
۱۲- صاحبان مؤسسات حسابرسی و مشاوره عالی.
۱۳- صاحبان مجله و روزنامه و مؤسسات نشر کتاب.
۱۴- صاحبان مؤسسات تبلیغاتی.
۱۵- مشمولین ماده ی۱۵ که درآمد مشمولین مالیات آنها در سال اول اجرای این قانون بموجب اظهارنامه تسلیمی پانصد هزار ریال یا بیشتر اعلام گردد از سال دوم اجرای این قانون و در صورتیکه درآمد مذکور دراظهارنامه
کمتر از پانصدهزار ریال باشد ولی بموجب تشخیص قطعی پانصدهزار ریال یا بیشتر تعیین گردد از سال بعد از تشخیص قطعی.
۱۶- سایر مشمولین مالیات بر درآمد مشاغل که بموجب آگهی منتشره تا آخر دیماه هر سال از طرف وزارت دارائی مکلف بنگاهداری دفتر خواهند شد (نسبت بدرآمد سالهای بعد از انشار آگهی).
ماده ی۱۲- مؤدیان مذکور در ماده ی۱۱ مکلفند اظهارنامه مالیاتی مربوط بدرآمد مشاغل خود را در یکسال مالیاتی منتهی تا آخر تیرماه سال بعد با ترازنامه و حساب سود و زیان متکی به دفاتر قانونی به ممیز مالیاتی حوزه‌ای که محل شغل مؤدی در آن حوزه واقع است تسلیم و بر اساس آن مالیات متعلقه را با حداقل نرخ مذکور در ماده ی۱۵۷ بعنوان علی الحساب مالیاتی پرداخت نمایند.
ماده ی۱۳- درموارد مذکور در ماده ی۱۴ در آمد مشمول مالیات بشرح زیر علی الرأس تشخیص خواهد شد:
الف- در مواریکه ضمن مقرارت این قانون ضریب خاص تعیین شده است طبق ضریب مقرر.
ب- درسایر موارد طبق جدول ضرایب.
ماده ی۱۴- در موارد زیر دفاتر مؤدی برای تشخیص درآمد مشمول مالیات قابل قبول نیست.
۱ - در صورتیکه تا موعد مقرر ترازنامه و حساب سود و زیان متکی بدفاتر قانونی تسلیم نشده باشد.
۲- در صورتیکه مؤدی بدرخواست کتبی ممیز مالیاتی از ارائه دفاتر و مدارک بعضاً یا کلاً خود داری نماید. مگر اینکه کتباً اطلاع دهد که قبلا دفاتر را برای رسیدگی بحسابدار رسمی ارجاع کرده است که در این مورد در صورتی دفتر غیر قابل قبول است که مؤدی ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ درخواست کتبی بممیز مالیاتی موضوع قسمت اول این بند گزارش حسابدار رسمی را تسلیم نکند.
۳- در صورتیکه با رعایت مفاد تبصره ی ۱ دفاتر و اسناد و مدرک ابرازی برای محاسبه در آمد مشمول مالیات غیر قابل رسیدگی تشخیص شود.
۴- در صورتیکه با رعایت شرایط و اوضاع و احوال اقتصادی و توجه بمفاد تبصره ی ۲ در نسبت در آمد مشمول مالیات بحجم فعالیت یک مؤسسه بازرگانی در یکسال مالیاتی کاهش غیر معقولی با مقایسه با سال قبل همان مؤسسه یا سال جاری مؤسسات مشابه ملاحظه گردد.
تبصره ی ۱- در مورد عدم قبول دفتر به استناد مفاد بند ۳ ممیز مالیاتی باید مراتب را با ذکر دلیل کتباً بمؤدی ابلاغ نماید. در اینصورت مؤدی می‌تواند رسیدگی به ترازنامه و حساب سود و زیان خود را بحسابدار رسمی ارجاع کند و مراتب را کتباً به ممیز مالیاتی اطلاع دهد در صورتیکه ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ فوق نتیجه رسیدگی حسابدار رسمی به ممیز مالیاتی تسلیم گردد طبق تبصره ی ماده ی ۳۰۸ رفتار و گرنه دفاتر قابل قبول نبوده و درآمد مؤدی علی الرأس تشخیص خواهد شد.
ابلاغ مذکور قاطع مرور زمان خواهد بود.
تبصره ی۲- در مورد عدم قبول دفتر به استناد مفاد بند ۴ ممیز مالیاتی باید نظر خود را با ذکر دلیل کتباً بممیز کل گزارش دهد گزارش ممیز مالیاتی با اظهار نظر ممیز کل منتهی ظرف ده روز برای رسیدگی و اظهارنظر در کمیسیون مرکب از ممیز کل مربوط- نماینده بانک ملی محل- نماینده اطاق بازرگانی یا اطاق صنایع حسب مورد مطرح می‌شود و در صورت عدم تشکیل اطاق صنایع نماینده اطاق بازرگانی و در صورت عدم تشکیل اطاق بازرگانی یکی از تجار مورد اعتماد محل بدعوت اداره دارائی شرکت خواهد کرد کمیسیون مکلف است با احضار مؤدی نظر خود را ظرف ۳۰ روز نسبت بقبول یا رد دفتر صریحاً اعلام کند که به اکثریت آراء مناط اعتبار خواهد بود.
تبصره ی۳- مؤدیان مالیاتی می‌توانند با موافقت قبلی وزارت دارائی بجای نگهداری دفاتر قانونی از روش‌ها و وسایل دیگر نگاهداری حساب استفاده نمایند.
ماده ی۱۵- صاحبان مشاغل مشمول این بخش که مشمول ماده ی۱۱ نمی‌باشند و شغل آنان نوعاً اقتضای داشتن درآمد سالانه مستمر دارد مکلفند اظهارنامه مالیاتی مربوط بدرآمد خود را در سال اول اجرای این قانون طبق نمونه‌ای که وسیله وزارت دارائی تهیه خواهد شد تنظیم و تا آخر تیرماه سال بعد به ممیز مالیاتی حوزه محل شغل تسلیم کنند و مالیات متعلقه را با حداقل نرخ مذکور در ماده ی۱۵۷ بعنوان علی الحساب مالیاتی پرداخت نمایند.
تبصره ی۱- مؤدیانیکه دارای چند محل شغل هستند باید برای درآمد هر محل اظهارنامه جداگانه به ممیز مالیاتی حوزه ی مربوط تسلیم کنند.
تبصره ی۲- در مورد مشمولین این ماده که دارای محل معین برای شغل خود نمی‌باشند محل سکونت آنان از نظر تسلیم اظهارنامه محل شغل تلقی می‌شود.
تبصره ی۳- مؤدیان مشمول این ماده که دفتر قانونی بثبت رسانیده‌اند تابع احکام مواد ۱۰ و ۱۲ خواهند بود
و در موارد مذکور در ماده ی۱۴ درآمد آنها طبق مواد آتی تشخیص خواهد شد.
ماده ی۱۶-درآمد مشمول مالیات مشمولین ماده ی ۱۵ بمیزا نیکه در اظهار نامه تسلیمی اعلام می‌شود مبنای مطالبه مالیات متعلقه بدرآمد سال اول اجرای این قانون خواهد بود و این درآمد با اعمال ضریبی که همه ساله از طرف کمیسیون ضرائب برای هر یک از انواع مشاغل تعیین می‌شود مبنای مطالبه مالیات مؤدی در هر یک از ۴ سال بعد خواهد بود مگر اینکه طرف ۳ سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه مذکور حساب تشخیص قطعی بر طبق مقررات مواد آتی در آمد مشمول مالیات مؤدی بیش از مبلغ مذکور در آئین نامه تعیین شود که در این صورت درآمد مشخصه قطعی بجای درآمد مذکور در اظهارنامه برای مالیات بر درآمد سال اول اجرای این قانون و با رعایت ضریب مربوط برای ۴ سال بعد مأخذ قرار خواهد گرفت و مؤدی مکلف است مالیات متعلقه بدرآمد هر سال را با حداقل نرخ مذکور در ماده ی ۱۵۷ بعنوان علی الحساب مالیاتی تا آخر تیرماه سال بعد محاسبه و پرداخت نماید و درآمدهای مشمول مالیات که باین ترتیب تعیین می‌شود قطعی است مگر در موارد زیر:
۱- در صورتیکه معلوم شود مؤدی از اول یکسال مالیاتی یا در اثنای آن ترک کسب کرده است که در صورت اخیر مالیات متعلقه به نسبت مدت اشتغال مطالبه و وصول خواهد شد.
۲- در صورتیکه مؤدی دفاتر قانونی بثبت برساند که در این صورت مالیات بر درآمد همانسال مؤدی تابع مقررات مواد ۱۰ و ۱۲ خواهد بود لیکن در موارد مذکور در ماده ی ۱۴ کماکان مشمول مقررات قسمت اول این ماده بوده و ضمناً از جهت رد دفتر مشمول جریمه مقرره خواهد بود مفاد قسمت اخیر این بند شامل مؤدیان مشمول بند ۱۵ ماده ی ۱۱ در هر یک از موارد مذکور در ماده ی ۱۴ نیز می‌باشد.
۳- در مواردیکه بموجب اظهار نامه تسلیمی یا تشخیض قطعی در آمد مشمول مالیات مؤدی پانصد هزار ریال یا بیشتر تعیین شود در صورتیکه ممیز مالیاتی با ارائه اسناد و مدارک قابل قبول ثابت نماید که بعلل و جهات خاص مربوط بمؤدی مورد نظر درآمد او در یکسال مالیاتی دویست و پنجاه هزار ریال یا بیشتر افزایش یافته است.
۴- درمواریکه بموجب تشخیص قطعی درآمد مشمول مالیات مؤدی دراظهار نامه تسلیمی درآمد مشمول مالیات سود را کمتر از پانصدهزار ریال اعلام داشته و هنوز تشخیص قطعی ابلاغ نشده در صورتیکه مؤدی تا تاریخ سر رسید مالیاتی اسناد و مدارک قابل قبول ارائه دهد که بموجب آن ثابت شود که بعلل و جهات خاص مربوط بمؤدی مورد نظر درآمد او در یکسال مالیاتی ۵۰% یا بیشتر نقصان پیدا کرده است.
تبصره- مرجع رسیدگی به قابل قبول بودن مدارک مبنی بر کسر یا افزایش درآمد به نسبت مقرر در بندهای ۳و۴ این ماده کمیسیون تشخیص می‌باشد که در صورت قبول ادعا درآمد مؤدی را تشخیص خواهد داد رأی کمیسیون تشخیص در این مورد به اکثرت قطعی است و برای مالیات همان سال مناط اعتبار است و در صورتیکه رأی حاکی از رد ادعای مؤدی معادل ۳۰% مالیات متعلقه آن سال بعنوان جریمه از مؤدی اخذ خواهد شد.
ماده ی ۱۷- ممیز مالیاتی مکلف است اظهار نامه‌های مذکور درماده ی ۱۵و همچنین مشخصات سایر مشمولین ماده ی ۱۵حوزه خود را که از تسلیم اظهار نامه خود داری نموده‌اند برای اظهار نظر بیکی از نمایندگان مشاغل حوزه سر ممیزی مربوط ارائه دهد تا نظر خود را در روی اوراق اظهار نامه بنویسد و سپس نظر خود را با استفاده از تحقیقات محلی و اطلاعاتیکه قبلاً یا بعداً کسب نموده است باذکر جهات و دلائل روی اوراق اظهار نامه نوشته و پرونده را برای اظهار نظر نزد سرممیزی بفرستند.
سرممیز مالیاتی مکلف است ظرف ۳۰ روز با توجه
بمندرجات اظهار نامه و نظرات نماینده مشاغل حوزه و ممیز مالیاتی مربوط و رسیدگی‌های لازم نظر خود را نسبت بمیزان درآمد مشمول مالیات اعلام و پرونده را نزد ممیز اعاده دهد.
تبصره- نمایندگان مشاغل از طرف صاحبان مشاغل انتخاب می‌شوند- آئین نامه طرز انتخاب نمایندگان مذکور از طرف وزارت دارائی تهیه و پس از تصویب هیئت وزیران بموقع اجراء گذاره خواهد شد.
ماده ی۱۸-در مورد مشمولین ماده ی ۱۵ در صورتیکه بین نظر سر ممیز و میزانیکه مؤدی در اظهارنامه بعنوان درآمد مشمول مالیات اعلام نموده کمتر از ۱۵ درصد اختلاف باشد بر طبق مقررات این قانون مفاصا حساب صادر و تسلیم مؤدی می‌شود و در غیر اینصورت بر اساس نظر سر ممیز اقدام بصدور برگ تشخیص مالیات خواهد شد.
تبصره- طرز ابلاغ و حل و فصل اختلافات در مورد برگ تشخیص بشرحی است که در کتاب سوم مقرر شده است منتهی رأی صادره از کمیسیون تشخیص در این مورد قطعی و غیر قابل تجدید نظر است.
ماده ی۱۹- مشمولین ماده ی ۱۵ که درآمد مشمول مالیات آنها در سال اول اجرای این قانون بموجب دفاتر قانونی تشخیص می‌شود و در یکی از سنوات بعد دفتر به ثبت نرسانند و یا اینکه بعد از سال اول اجرای این قانون شروع بکار نمایند یا تغییر شغل دهند درآمد مشمول مالیات آنها در آنسال طبق مقررات مواد ۱۵ و ۱۶ و ۱۷ و ۱۸ تشخیص داده می‌شود درآمد مشخصه با رعایت احکام مذکور در بندهای ۱ تا ۴ ماده ی ۱۶ برای بقیه مدت پنج سال از اول سال اجرای این قانون مأخذ خواهد بود.
ماده ی۲۰- پس از انقضاء هر دوره پنجساله از تاریخ اجرای این قانون درآمد مؤدیان مشمول ماده ی ۱۵ مجدداً طبق مواد ۱۵-۱۶-۱۷-۱۸ این قانون تعیین و با رعایت احکام مذکور در بندهای ۱ تا ۴ ماده ی ۱۶ و مفاد ماده ی ۱۹ مأخذ وصول مالیات برای چهار سال بعد خواهد بود.
از طرف وزارت دارائی تهیه خواهد شد تنظیم و بممیز مالیاتی حوزه محل سکونت خود تسلیم و مالیات متعلقه را با حداقل نرخ مذکور در ماده ی ۱۵۷ بعنوان علی الحساب مالیاتی پرداخت نمایند.
ماده ی۲۲- درآمد مشمول مالیات مشمولین ماده ی ۲۱ عبارتست از:
الف- ۸۰ درصد دریافتی در مورد درآمد ناشی از خدمات.
ب- در سایر موارد مطابق جدول ضرائب.
تبصره- در مورد مشمولین ماده ی ۲۱ در صورتیکه با اظهارنامه خود ترازنامه و حساب سود و زیان متکی بدفاتر قانونی تسلیم کنند درآمد مشمول مالیات طبق مفاد ماده ی ۱۰ تشخیص می‌گردد و در موارد مذکور در ماده ی ۱۴ درآمد مشمول مالیات آنها حسب مورد طبق مفاد بندهای الف و ب این ماده بطور علی الرأس تشخیص خواهد شد.
ماده ی۲۳- درآمد مشمول مالیات دارندگان مشاغل پزشکی در موارد تشخیص علی الرأس عبارتست از مجموع حق الزحمه‌های پزشک بابت حق عیادت و جراحی و سایر درآمد دریافتی او مربوط بشغل پزشکی (باستثناء آنچه مشمول تعریف مالیات حقوق است) که با استفاده از دفاتر بیمارستانها و تحقیقات محلی و سایر قرائن و امارات تعیین خواهد شد پس از کسر ۲۰% بابت هزینه‌ها و استهلاکهای قانونی و معالجات مجانی.
ماده ی۲۴- وکلاء دادگستری و کسانیکه در محاکم اختصاصی وکالت می‌کنند مکلفند در وکالتنامه‌های خود رقم حق الوکاله واقعی را قید نمایند و معادل پنج درصد آن بابت علی الحساب مالیاتی روی وکالتنامه تمبر الصاق و ابطال نمایند که در هر حال مبلغ تمبر حسب مورد نباید کمتر از میزان مقرر در زیر باشد.
الف- در دعاوی و اموری که خواسته آنها مالی است پنج درصد حق الوکاله مقرر در تعرفه برای هر مرحله.
ب- در مواردیکه موضوع وکالت مالی نباشد
یا تعیین بهای خواسته قانوناً لازم نیست و همچنین در دعاوی کیفری که تعیین حق الوکاله بنظر دادگاه است پنج درصد حداقل حق الوکاله مقرر در آئین نامه حق الوکاله برای هر مرحله.
پ- در دعاوی کیفری نسبت بمورد ادعای خصوصی که مالی باشد بر طبق مفاد حکم بند الف این ماده.
ت- درمورد دعاوی و اختلافات مالی که در مراجع اختصاصی غیر قضائی رسیدگی و حل و فصل می‌شود و برای حق الوکاله. آنها تعرفه خاصی مقرر نشده است از قبیل اختلافات مالیاتی و عوارض و توسعه معابر شهرداری و نظایر آنها میزان حق الوکاله صرفاً از لحاظ مالیاتی بشرح زیر:
تا پانصد هزار ریال ما به الاختلاف ۵%
تا یک میلیون ریال ما به الاختلاف ۴% نسبت بمازاد پانصد هزار ریال.
تا دو میلیون ریال ما به الاختلاف ۳% نسبت بمازاد یک میلیون ریال.
از دو میلیون ریال ما به الاختلاف ببالا ۲% نسبت بمازاد دو میلیون ریال.
منظور می‌شود و معادل پنج درصد آن تمبر باطل خواهد شد.
مفاد این بند درباره اشخاصی که وکالتاً در مراجع مذکور در این بند اقدام می‌نمایند جز در مورد کارمندان مؤدی یا پدر-مادر-برادر-خواهر-پسر-دختر-نواده- همسر مؤدی ولواینکه وکیل دادگستری نباشد نیز جاری است.
تبصره ی۱- در هر مورد که طبق مفاد این ماده عمل نشده باشد وکالت وکیل با رعایت مفاد ماده ی ۸۵ قانون آئین دادرسی مدنی در هیچیک از دادگاهها و مراجع مزبور قابل قبول نخواهد بود مگر در مورد وکالتهای مرجوعه از طرف ادارات دولتی و شهرداریها و مؤسسات وابسته بدولت که محتاج به ابطال تمبر روی وکالت نامه نمی‌باشد.
تبصره ی۲- سازمانهای دولتی و شهرداریها و مؤسسات انتفاعی و یا بازرگانی وابسته بدولت و شهرداریها مکلفند از وجوهی که بابت حق الوکاله به وکلاء پرداخت می‌کنند پنج درصد آنرا کسر و بابت علی الحساب مالیات وکیل به اداره دارائی محل پرداخت نمایند.
تبصره ی۳- در صورتیکه وکیل پس از ابطال تمبر تعقیب دعوی را بوکیل دیگری واگذار کند وکیل جدید مکلف به ابطال تمبر بوکالت نامه مربوط نخواهد بود.
ماده ی۲۵- در مواردیکه دادگاهها حق الوکاله یا خسارت حق الوکاله را بیش از مبلغ که مأخذ ابطال تمبر روی وکالت نامه قرار گرفته است تعیین نمایند مدیران دفتر دادگاه مکلفند میزان مورد حکم را بدارائی مربوط اطلاع دهند تا ما به التفاوت مورد مطالبه قرار گیرد.
ماده ی۲۶- درآمد مشمول مالیات ناشی از وکالت در موارد تشخیص علی الرأس عبارتست از مجموع حق الوکاله‌های وکیل بمأخذی که مبنای ابطال تمبر قرار گرفته طبق صورت تمبر مصرفی (یا اسناد و مدارک مثبته حاکی از دریافت حق الوکاله بیش از این مأخذ) و سایر درآمدهای دریافتی او مربوط بشغل وکالت از قبیل حق المشاوره و غیره (به استثناء آنچه مشمول تعریف مالیات حقوق است) پس از کسر ۳۰% بابت هزینه‌ها و استهلاکهای قانونی و وکالتهای مجانی.
ماده ی۲۷- سازمانهای دولتی و شهرداریها و مؤسسات بازرگانی و انتفاعی وابسته بدولت و شهرداریها و مؤسسات عام المنفعه مستقل و شرکتها در هر مورد که وجوهی بابت حق الزحمه پزشکی و هزینه‌های بیمارستانی-داوری-مشاوره کارشناسی-حسابرسی-نویسندگی-تألیف و تصنیف-اختراع و اکتشاف-آهنگ سازی و نوازندگی و هنرپیشگی-نقاشی و مجسمه سازی-دلالی و حق العمل کاری پرداخت می‌کنند مکلفند ده درصد آنرا کسر و در آخر هر ماه با صورتی حاوی مشخصات لازم در مقابل اخذ رسید بابت علی الحساب مالیاتی دریافت کنندگان به اداره دارائی محل پرداخت نمایند.
تبصره- در مواردیکه وجوه مذکور در این ماده
در صندوق دادگستری و امثال آن قبلاً تودیع شده باشد و یا وسیله مراجع اجرائی وصول و ایصال گردد انجام تکالیف مقرره در این ماده بعهده متصدیانی خواهد بود که دستور پرداخت وجوه مذکور را صادر می‌کنند.
ماده ی۲۸- در مورد پیمانکاری هر نوع کار ساختمانی و تأسیسات فنی و تأسیساتی یا پیمانکاری حمل و نقل و یا تهیه طرح ساختمانها و تأسیسات و نقشه کشی و نقشه برداری و نظارت و محاسبات فنی از هر قبیل کار فرما در صورتیکه از جمله اشخاص مذکور در ماده ی ۲۷ باشد بطور کلی و در غیر اینصورت اگر مبلغ کل پیمان پنج میلیون ریال یا بیشتر باشد مکلف است ظرف ۳۰ روز از تاریخ انعقاد قرارداد رو نوشت آنرا به اداره دارائی محل با اخذ رسید تسلیم و در هر پرداخت ۳% مبلغ پرداختی را کسر کند و منتهی ظرف ۳۰ روز بعنوان علی الحساب مالیاتی مؤدی به اداره دارائی محل بپردازد و هرگاه رو نوشت قرارداد به اداره دارائی تسلیم نگردد ممیز مالیاتی مربوط با تحقیقات لازم و استفاده از اطلاعات مکتسبه ارزش موضوع مورد قراداد را تشخیص و علی الحساب مالیاتی موضوع این ماده را از کارفرما مطالبه خواهد نمود و در صورتیکه کارفرما از معرفی پیمانکار خودداری یا نتواند با ارائه مدارک اسناد عمل را به او ثابت کند مالیات متعلقه بدرآمد مشمول مالیات پیمانکاری مزبور که بر اساس ماده ی ۳۱ احتساب خواهد شد.
تبصره- در مواردیکه اجرای قسمتی از قرارداد بدست دوم واگذار شود هر یک از واگذارکننده از لحاظ این ماده در حکم کارفرما محسوب و مکلف به اجرای مفاد این ماده خواهد بود منتهی بجای ۳% مذکور در این ماده
مبلغ پرداختی را کسر و بعنوان علی الحساب مالیاتی پیمانکار دست دوم به اداره دارائی محل پرداخت خواهد نمود.
ماده ی۲۹- در موردیکه انجام تمام مورد قرارداد موضوع ماده ی ۲۸ و حقوق ناشی از اجرای آن از طرف پیمانکار کلاً بدیگری انتقال داده شود درآمد مشمول مالیات انتقال دهنده از واگذاری قرارداد مزبور عبارتست از ۱۰ درصد مبلغ کل قرارداد.
ماده ی۳۰- وزارت دارائی مکلف است بمنظور سهولت تشخیص درآمد مشمول مالیات پیمانکاری کادر حسابرسی فنی خود را هر چه زودتر تجهیز و تکمیل نماید.
ماده ی۳۱- درآمد مشمول مالیات نسبت بعملیات موضوع ماده ی ۲۸ در موارد مذکور در ماده ی ۱۴ بطور کلی و نسبت به پیمانکاری هر نوع کار ساختمانی و تأسیسات فنی و صنعتی مادام که کادر مذکور در ماده ی ۳۰ آماده و از طرف وزارت دارائی اعلان نشده است در تمام موارد عبارتست از:
۱- تا ۸۰ میلیون ریال دریافتی سالانه ۱۵%
۲- نسبت بمازاد ۸۰ میلیون ریال دریافتی سالانه ۲۰%
تبصره- در مورد پیمانکاران دست دوم نسبت درآمد مشمول مالیات عبارتست از نصف ضرائب مذکور در این ماده.
بخش سوم- درآمد کشاورزی
ماده ی۳۲- درآمدی که شخص طبیعی از طریق اشتغال بفعالیت‌های کشاورزی در ایران تحصیل می‌نماید مشمول مالیات بر درآمد کشاورزی می‌باشد.
ماده ی۳۳- درآمد مشمول مالیات بر درآمد کشاورزی عبارتست از ۲۰ تا ۵۰ درصد قیمت کل محصول سالانه در فصل استحصال در حوزه شهرستان و بهمین نسبت در مورد سایر درآمدهای کشاورزی از قبیل دامداری و فروش آب برای مصارف کشاورزی و نظائر آن پس از کسر معافیتهای مقرر در این قانون- در مورد املاک استجاری اجاره بها و در مورد مزارعه و متعلقات سهمی که بمالک پرداخت می‌شود از درآمد مشمول مالیات کسر خواهد شد.
تبصره۱- نسبت مذکور در این ماده برای مناطق مختلف با توجه بنحوه کشت و عوامل مختلف کشاورزی و نوع محصول بموجب آئین نامه‌ای که از طرف وزارت دارائی و وزارت کشاورزی تهیه می‌شود تعیین و پس از تصویب هیئت وزیران بموقع اجرا گذارده خواهد شد.
تبصره۲- تعیین قیمت محصولات کشاورزی در فصل استحصال برای حوزه‌های شهرستان در هر سال بعهده کمیسیونی متشکل از رؤسای ادارات دارائی و کشاورزی شهرستان یا نمایندگان آنان و یکنفر معتمد بصیر در امور کشاورزی که کارمند دولت نباشد بمعرفی فرماندار می‌باشد و نظر کمیسیون در اینمورد قطعی است.
ماده ی۳۴- کلیه مشمولین مالیات بر درآمد کشاورزی مکلفند ظرف ۶ ماه از تاریخ اجرای این قانون اظهارنامه طبق نمونه‌ای که از طرف وزارت دارائی تهیه می‌شود تنظیم و به اداره دارائی محل تسلیم نمایند.
ماده ی۳۵- بر آورد محصول کشاورزی وسیله ادارات دارائی از طریق ممیزی تعیین و نتیجه آن بمؤدی ابلاغ خواهد شد. در صورتیکه مؤدی ظرف ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ نسبت به نتیجه ممیزی کتباً اعتراض نکند نتیجه ممیزی قطعی خواهد بود و در صورت اعتراض پرونده برای رسیدگی بکمیسیون کشاورزی مرکب از یک نفر نماینده اداره دارائی و یک نفر نماینده اداره کشاورزی- یکنفر معتمد محل که در امور کشاورزی بصیر باشد بمعرفی فرماندار احاله خواهد شد.
رأی کمیسیون که با دعوت قبلی از مؤدی صادر می‌شود با اکثریت قطعی است.
تبصره- آئین نامه راجع بنحوه ممیزی املاک کشاورزی و سایر درآمدهای موضوع این فصل از طرف وزارت دارائی تنظیم و بموقع اجراء گذارده خواهد شد.
ماده ی۳۶- نتیجه ممیزی املاک کشاورزی که طبق مقررات این قانون انجام و بمرحله قطعیت برسد جز در موارد مذکور در مواد ۳۷ و ۳۸ نسبت بسال ممیزی و سنوات بعد مادام که تجدید ممیزی نشده است معتبر و مبنای تشخیص درآمد مشمول مالیات خواهد بود. فاصله بین دو ممیزی نباید کمتر از ۵ سال باشد.
تبصره- در صورتی که پس از انقضای ۵ سال مذکور در این ماده و قبل از اقدام بممیزی بعدی اطلاعاتی از طریق سازمانهای دولتی و عمومی و مؤسسات وابسته بدولت بدست آید که حاکی از افزایش درآمد ملک بمیزانی بیش از ۳۰ درصد نتیجه ممیزی باشد اداره دارائی پرونده مربوط را برای تشخیص درآمد قطعی بکمیسیون کشاورزی موضوع ماده ی ۳۵ ارجاع و ضمن دعوت از مؤدی برای حضور در روز جلسه کمیسیون مبلغ مورد ادعای خود را به مؤدی ابلاغ خواهد نمود رأی کمیسیون کشاورزی قطعی بوده و نسبت به مالیات سالی که سررسید پرداخت مالیات آن بعد از تاریخ ابلاغ دعوت نامه مذکور می‌باشد و سالهای بعد تا ممیزی جدید معتبر و ملاک عمل خواهد بود.
ماده ی۳۷- در موردیکه درآمد ملکی بسبب عواملی خارج از اختیار مؤدی بیش از ۲۵ درصد کاهش حاصل کند مالک یا مستأجر می‌توانند قبل از برداشت محصول تقاضای رسیدگی و تخفیف مالیاتی بنمایند. تقاضای مذکور در کمیسیون کشاورزی موضوع قسمت اخیر ماده ی ۳۵ مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت و در صورتیکه بموجب رأی کمیسیون ادعای مؤدی مسلم گردد درآمد مشمول مالیات مؤدی به نسبت نقصان محصول و برای مدتی که از طرف کمیسیون تعیین می‌شود تقلیل داده خواهد شد.
ماده ی۳۸- در مواردیکه محصول کشاورزی ناحیه‌ای بر اثر بروز آفت عمومی یا حوادث دیگر تقلیل یابد بنا به پیشنهاد وزارت کشاورزی و تصویب هیئت وزیران مالیات کشاورزان آن ناحیه کلاً یا جزاً بخشوده خواهد شد.
ماده ی۳۹- مالک یا مستأجر موظف است مالیات بر درآمد کشاورزان خود را در هر سال از اول تیرماه تا آخر آذرماه به تشخیص وزارت دارائی از حیث فصل برداشت محصول در هر محل با حداقل نرخ مذکور در ماده ی ۱۵۷ بعنوان علی الحساب مالیاتی بپردازد.
ماده ی۴۰- وزارت دارائی حق دارد علی الحساب مالیاتی مذکور در ماده ی ۳۹ را در مورد غله و شلتوک از عین جنس بقیمتیکه طبق تبصره ی ۲ ماده ی ۳۳ تعیین می‌شود وصول نماید.
ماده ی۴۱- در مورد مواد ۳۵ و ۳۷ در صورتیکه
مؤدی تقاضای رسیدگی محلی کند کمیسیون در صورتی با تقاضای مؤدی موافقت خواهد کرد که معادل هزینه رسیدگی محلی از طرف مؤدی در صندوق دارائی تودیع شود.
ماده ۴۲-تا زمانیکه ممیزی املاک مزروعی طبق مقررات این قانون انجام نشده است بشرح زید عمل خواهد شد
الف- در مورد املاکی که سابقه ممیزی دارد درآمد مشمول مالیات به نسبت و بر اساس آخرین ممیزی با رعایت مقررات این قانون تشخیص و علی الحساب مالیاتی متعلقه در سر رسید مقرر وصول خواهد شد و در صورتیکه نتیجه آخرین ممیزی بمرحله قطعیت نرسیده باشد اختلافات در کمیسیون کشاورزی موضوع ماده ی ۳۵ حل و فصل خواهد شد. حکم تبصره ماده ی ۳۶ در مورد اینگونه املاک تا تاریخ اولین ممیزی نیز جاری است.
ب- در مورد املاکی که سابقه ممیزی ندارد مادام که ممیزی موضوع این قانون بعمل نیامده است علی الحساب مالیاتی متعلقه بر اساس درآمد مشمول مالیات مذکور در اظهارنامه مؤدی که در سر رسید پرداخت مالیات هر سال تسلیم خواهد شد وصول می‌گردد و ادارات دارائی مکلفند نسبت به اینگونه املاک خارج از نوبت اقدام به ممیزی نموده و نتیجه آنرا منتهی ظرف دو سال از تاریخ تصویب این قانون ابلاغ نمایند و در صورتیکه نتیجه قطعی ممیزی تا ۲۰% بیشتر از اظهارنامه باشد درآمد مذکور در اظهارنامه قطعی تلقی می‌گردد وگرنه مالیات متعلقه به ما به التفاوت به اضافه جریمه‌ای معادل ۳۰% آن وصول خواهد شد. و در سنواتی که مؤدی از تسلیم اظهارنامه خودداری نماید نتیجه قطعی ممیزی که مطابق مقررات این قانون بعمل خواهد آمد درآمد مشمول مالیات سنوات مذکور تلقی خواهد شد مشروط بر اینکه منتهی ظرف ۵ سال از تاریخ سر رسید تسلیم اظهارنامه نتیجه ممیزی ابلاغ شده باشد.
ماده ی۴۳- مشمولین این فصل که دارای دفاتر قانونی قابل قبول هستند درآمد مشمول مالیات آنان بر اساس مقررات ماده ی۱۰ از روی دفاتر تشخیص داده می‌شود نسبت بکسانیکه ضمن فعالیت کشاورزی از طریق ایجاد فروشگاه محصول خود را به فروش می رساند در صورتیکه دارای دفاتر قانونی قابل قبول باشند درآمد مشمول مالیات آنان کلاً بر اساس مقررات مواد ۱۰ و ۱۲ از روی دفاتر تشخیص والا نسبت به هر یک از فعالیتهای کشاورزی و مشاغل جداگانه طبق مقررات فصول مربوط مشمول مالیات خواهند بود.
بخش چهارم- درآمد املاک
ماده ی۴۴- درآمد شخص طبیعی یا حقوقی ناشی از واگذاری قطعی یا غیر قطعی حقوق خود نسبت باملاک واقع در ایران اعم از حق مالکیت (عین یا منفعت) و حق انتفاع و حق ارتفاق بطور دائم یا موقت مشمول مالیات بر درآمد املاک می‌باشد.
تبصره- درآمد مشمول مالیات موضوع این فصل حسب مورد طبق مواد ۴۵ تا ۵۹ و ۶۶ پس از کسر معافیتهای مقرر در این قانون تعیین می‌شود.
ماده ی۴۵- املاکی که مورد استفاده غیر مالک می‌باشد اجاری تلقی و درآمد مشمول مالیات در این مورد عبارتست از کل مال الاجاره اعم از نقدی و غیر نقدی پس از کسر ۲۵ درصد بابت کلیه هزینه‌ها و استهلاکات و تعهدات مالک نسبت بمورد اجاره.
تبصره ی۱- محل سکونت زن و یا شوهر و یا فرزند و یا پدر و مادر و یا سایر افراد تحت تکفل مالک اجاری تلقی نمی‌شود مگر اینکه بموجب اسناد و مدارک ثابت شود که اجاره پرداخت می‌شود.
تبصره ی۲- در صورتیکه چند مستغل محل سکونت مالک و یا افراد مذکور در تبصره ی۱ باشد فقط یک مستغل از شمول مالیات خارج و بقیه مشمول مالیات مقرر در این ماده خواهد بود.
تبصره ی۳- از نظر مالیات بردرآمد املاک هر آپارتمان یک مستغل محسوب می‌شود.
تبصره ی۴- درمورد املاکی که با اثاثیه یا ماشین آلات باجاره واگذار می‌شود درآمد ناشی از اجاره اثاثیه و ماشین آلات نیز جزو درآمد ملک محسوب و مشمول مالیات این بخش می‌باشد.
تبصره ی۵- مال الاجاره از روی سند رسمی تعیین می‌شود و در صورتیکه اجاره نامه رسمی وجود نداشته باشد یا از تسلیم سند یا رو نوشت آن خودداری گردد بر اساس اجاره بهای املاک مشابه تقویم خواهد شد در صورت اخیر اگر بعداً سند یا مدارک رسمی بدست آید که معلوم کند اجاره ملک بیش از مبلغ تقویم شده می‌باشد ولو بعد از صدور مفاصا حساب مالیاتی ما به التفاوت قابل مطالبه خواهد بود.
تبصره ی۶- هزینه هائیکه بموجب قانون یا قرارداد بعهده مالک است و از طرف مستأجر انجام می‌شود و همچنین مخارجی که بموجب قرارداد انجام آن از طرف مستأجر تقبل شده در صورتیکه عرفاً بعهده مالک باشد ببهای روز انجام هزینه تقویم و بعنوان مال الاجاره غیر تقدی بجمع اجاره بهای سال انجام هزینه اضافه می‌شود.
تبصره ۷- مستحدثانی که طبق قرارداد از طرف مستاجر در عین مستاجره بنفع موجر ایجاد می‌شود بهای روز تعلق مستحدثه بموجر تقویم و جزو مال الاجاره غیر نقدی آن سال محسوب خواهد شد.
. تبصره ی۸- سازمانهای دولتی و مؤسسات وابسته بدولت و کلیه اشخاص حقوقی مکلفند همه ماهه
علی الحساب مالیاتی موضوع این بخش را از مال الاجاره هائی که پرداخت می‌کنند کسر و به اداره دارائی محل پرداخت نمایند و رسید مالیاتی آنرا بموجر تسلیم کنند.
تبصره ی۹- در صورتی که مالک محل سکونت خود را بفروشد و در سند انتقال بدون اجاره بها مهلتی برای تخلیه ملک داده شود مستغل مزبور در مدتی که محل سکونت انتقال دهنده می‌باشد حداکثر تا ۳ ماه در مهلت مذکور مشمول مالیات نخواهد بود.
تبصره ی۱۰- از نظر مالیاتی در بیع شرط فروشنده مالک عین شناخته می‌شود و در مواردیکه مبیع در تصرف انتقال گیرنده شرطی قرار گیرد و همچنین در مورد رهن تصرف بایع شرطی وراهن مشمول مالیات بر درآمد املاک است و درآمد مشمول مالیات عبارتست از ۸۰ درصد ارزش اجاری ملک بر اساس اجاره بهای املاک مشابه.
۶- معرفی آقای دکتر معتمد وزیری بمعاونت کل و پارلمانی وزارت اطلاعات بوسیله آقای وزیر اطلاعات
رئیس- آقای وزیر اطلاعات بفرمائید.
هوشنگ انصاری (وزیر اطلاعات)- بنده با کسب اجازه از مقام محترم ریاست آقای دکتر معتمد وزیری را که افتخار همکاری با نمایندگان مجلس شورای ملی را داشتند بسمت معاون کل و پارلمانی به مجلس شورای ملی معرفی می‌کنم (نمایندگان- بسیار مبارک است)
دکتر وحیدنیا- آقای دکتر معتمد وزیری مرد شایسته و دانشمندی است.
دکتر مهذب- ما محروم شدیم ولی واقعاً مبارک است.
۷- ادامه قرائت گزارش شور اول کمیسیون دارائی راجع به لایحه مالیاتهای مستقیم تا ماده ۲۳۶
ماده ی۴۶- درآمد مشمول مالیات در مورد بهره مالکانه معادن عبارتست از صددرصد بهره مالکانه (اعم از نقدی یا جنسی).
ماده ی۴۷- درآمد مشمول مالیات در مورد نقل و انتقالات قطعی املاکی که تاریخ تملک آن بعد از تعیین ارزش معاملاتی اراضی می‌باشد عبارتست از اضافه بهای فروش نسبت ببهای خرید بمأخذ قیمت مذکور در اسناد معامله مگر اینکه قیمت فروش از ۹۰ درصد ارزش معاملاتی اراضی حین معامله کمتر باشد که در این صورت ارزش معاملاتی زمین مناط اعتبار است. در مورد املاکی که دارای اعیانی می‌باشد قیمت اعیانی در محاسبه مذکور منظورنخواهد شد و در صورتی که بهای عرصه و اعیان در سند معامله بتفکیک قید نشده باشد ارزش معاملاتی زمین ملاک قرار خواهد گرفت. در تمام موارد فوق وجوهی که انتقال دهنده احیاناً بموجب قوانین مربوط بابت حق مرغوبیت یا اضافه ارزش طبق قبض رسمی بدولت
یا شهرداریها پرداخته است از درآمد مشمول مالیات کسر خواهد شد.
در صورتیکه تملک ملک به سبب ارث و یا نقل و انتقالات بلاعوض و محاباتی باشد ارزش معاملاتی زمین در سال تملک مناط اعتبار است.
تبصره- تعیین ارزش معاملاتی اراضی واقع در داخل و خارج شهرها که حدود آن هر ۳ سال یکبار به پیشنهاد وزارت دارائی و تصویب هیئت وزیران تعیین می‌شود بعهده کمیسیون تقویم املاک می‌باشد که در بهمن ماه هر سال در تهران از نماینده وزارت دارائی- نماینده بانک رهنی- نماینده اداره کل ثبت اسناد- نماینده انجمن شهر و در شهرستانها از پیشکار یا رئیس دارائی یا نماینده او- رئیس شعبه بانک رهنی یا نماینده او- رئیس اداره ثبت یا نماینده او- نماینده انجمن شهر تشکیل می‌گردد در نقاطی که شعبه بانک رهنی تشکیل نشده است رئیس یا نماینده بانک ملی در صورتیکه انجمن شهر وجود نداشته باشد فرماندار یا نماینده او برای شرکت در کمیسیون دعوت خواهند شد. وظایف کمیسیون تقویم املاک عبارتست از:
۱- تعیین ارزش معاملاتی برای اراضی در هر سال بر اساس برآورد ارزش متوسط شش ماهه دوم سال برای سال بعد (کمیسیون باید با رعایت کاهش ارزش املاک ناشی از تعلق سرقفلی بمستأجر ارزش عرصه املاک را در قید اجاره یا خالی بتفکیک تعیین نماید).
۲- تقویم بهای ساختمان براساس نوع مصالح و مشخصات بنا و موقعیت محل.
ماده ی۴۸- مالیات نقل و انتقالات قطعی املاکی که در تاریخ تملک انتقال دهنده ارزش معاملاتی برای ملک تعیین نشده است عبارتست از ۲ درصد قیمت مذکور در سند مشروط براینکه درمورد املاکی که بموجب مقررات قبلی برای آن قیمت منطقه‌ای یا در اجرای حکم تبصره ماده ی۴۷ برای آنها ارزش معاملاتی تعیین شده است قیمت مذکور در سند در مورد اول از ۹۰ درصد قیمت منطقه‌ای و در مورد دوم از ۹۰ درصد ارزش معاملاتی کمتر نباشد و گرنه قیمت منطقه‌ای یا ارزش معاملاتی حسب مورد مناط اعتبار است.
ماده ی۴۹- صلح معوض بشرح زیر مشمول مالیات بر درآمد املاک است:
۱- در صورتیکه مورد صلح ملک باشد و مال الصلح ملک نباشد تفاوت قیمت خرید مورد صلح با مبلغ مذکور در سند بابت مال الصلح مأخذ مالیات مصالح قرار خواهد گرفت ولی هر گاه تاریخ تملک مورد صلح قبل از تعیین ارزش معاملاتی (موضوع تبصره ماده ی۴۷) باشد مالیات متعلقه عبارت خواهد بود از ۲% مبلغی که بابت مال الصلح تعیین شده است.
۲- هر گاه مورد صلح و مال الصلح هر دو ملک باشد تفاوت قیمت خرید مورد صلح با مبلغ مذکور در سند بابت مال الصلح از لحاظ مصالح و تفاوت قیمت خرید مال الصلح با مبلغ مذکور در سند بابت آن از لحاظ متصالح مأخذ مالیات متعلقه خواهد بود ولی هرگاه تاریخ تملک هریک از عوضین قبل از تعیین ارزش معاملاتی موضوع تبصره ماده ی۴۷ باشد مالیات متعلقه بهر یک از مصالح و متصالح که قبل از تعیین ارزش معاملاتی ملک را در تملک داشته عبارت خواهد بود از ۲% قیمت مذکور درسند بابت مال الصلح درموارد مذکور در این بند در صورتی که مبلغ مذکور در سند بابت مال الصلح کمتر از نود درصد قیمت منطقه‌ای یا ارزش معاملاتی آن باشد قیمت منطقه‌ای ارزش معاملاتی حسب مورد مبنای محاسبه مالیات قرار خواهد گرفت.
۳- در صورتی که مورد صلح ملک نباشد و مال الصلح ملک باشد تفاوت قیمت خرید مال الصلح با ارزش قطعی مورد صلح که طبق مقررات این قانون تعیین می‌شود مأخذ مالیات متصالح قرار خواهد گرفت ولی در صورتی که تاریخ تملک مال الصلح قبل از تعیین ارزش معاملاتی باشد در این صورت مالیات متصالح عبارت خواهد بود از دو درصد ارزش قطعی مورد صلح.
تبصره-در موردیکه بین عوضین تفاوت ارزش وجود داشته باشد ما به التفاوت درآمد متفرقه تلقی و طرف معامله‌ای
که از این تفاوت منتفع شده به ما به التفاوت مزبور مشمول مالیات بر درآمد متفرقه خواهد بود و مالیاتی که بعنوان مالیات بر درآمد املاک بابت مابه التفاوت مذکور پرداخته است از مالیات متعلقه کسر خواهد شد.
ماده ی۵۰- نقل و انتقالات که بموجب ماده ی ۲۰۰ مشمول مالیات بر ارث مشمول مالیات بر درآمد املاک نمی‌باشد ولی در مورد صلح معوض در صورتی که عوضین هر دو ملک باشد یا یکی از آنها مالک و دیگری کارخانه یا سهام با نام باشد حسب مورد طبق مقررات ماده ی ۴۹ عمل خواهد شد لیکن در صورتی که بین ارزش عوضین تفاوتی وجود داشته این تفاوت مشمول مالیات بر درآمد نبوده و مشمول مالیات بر ارث خواهد بود و مالیاتی که بعنوان مالیات بر درآمد املاک بابت مابه التفاوت مذکور پرداخت شده است در محاسبه مالیات ارث متعلقه منظور می‌شود و در صورتیکه اضافه پرداخت شده باشد اضافه پرداختی قابل استرداد است.
ماده ی۵۱- نقل و انتقالاتی که در اجرای قانون اصلاحات ارضی بعمل می‌آید مشمول مالیات بر درآمد املاک نخواهد بود.
ماده ی۵۲- در مورد نقل و انتقالات قطعی املاک در صورتی که انتقال دهنده یا انتقال گیرنده دولت یا شهرداریها یا مؤسسات وابسته بدولت باشد و همچنین در مواردیکه ملک وسیله اجرای ثبت یا سایر ادارات دولتی بقائم مقامی مالک انتقال داده می‌شود. قیمت مذکور در سند برای اراضی مناط اعتبار خواهد. ولی املاکیکه در اجرای ماده ی۳۴ قانون ثبت مصوب مرداد ۱۳۲۰ بدولت تملیک می‌شود مشمول مالیات نقل و انتقالات قطعی نخواهد.
ماده ی۵۳- درآمد مشمول مالیات در مورد واگذاری سرقفلی از طرف مالک مشروط بر اینکه قبلاً بابت تخلیه آن وجهی بعنوان سرقفلی بمستأجر نپرداخته باشد و تاریخ تملک ملک بعد از اجرای مفاد تبصره ماده ی ۴۷ می‌باشد بشرح محاسبه می‌شود:
درآمد مشمول مالیات س+ الف ب
س- مبلغ دریافتی بابت سرقفلی.
الف- اضافه ارزش معاملاتی زمین در تاریخ واگذاری سرقفلی نسبت به ارزش معاملاتی زمین در تاریخ تملک.
ب- ارزش معاملاتی زمین در تاریخ واگذاری سرقفلی.
تبصره- در صورتیکه مالک قبلاً بابت تخلیه مالک خود وجهی بعنوان سرقفلی بمستأجر پرداخت و از مستأجر بعدی مبلغ بیشتری بابت واگذاری سرقفلی دریافت کند درآمد مشمول مالیات مالک عبارت است از اضافه دریافتی او نسبت به آنچه قبلا پرداخت کرده است.
ماده ی۵۴- نسبت به املاکی که تاریخ تملک زمین آن قبل از اجرای حکم تبصره ی ماده ی۴۷ می‌باشد کل دریافتی مالک بابت واگذاری سرقفلی برای اولین بار بطور مقطوع بنرخ دو درصد مشمول مالیات می‌باشد.
ماده ۵۵- نقاطی که در آن درآمد حاصل از سرقفلی مشمول مالیات خواهد بود هر ۳ سال یکبار به پیشنهاد وزارت دارائی و تصویب هیئت وزیران تعیین و فهرست آن اعلان خواهد گردید پایتخت و مراکز استان بهرحال مشمول مالیات محسوب می‌شود.
ماده ی۵۶- در مواردیکه نقل و انتقالات موضوع ماده ی۴۴ طبق مقررات این بخش مشمول مالیات بنرخ ۲% می‌باشد وجه دیگری بابت مالیات بر درآمد مطالبه نخواهد شد.
ماده ی۵۷- درآمد مشمول مالیات در مورد واگذاری حق ارتفاق عبارتست از ۶۰ درصد مبلغی که عاید مالک شده است.
ماده ی۵۸- درآمد مشمول مالیات در مورد واگذاری هر یک از حقوق مذکور در ماده ی۴۴ از طرف مالک عین غیر از مواردی که ضمن مواد ۴۵ تا ۵۷ ذکر شده است عبارتست از جمع کل درآمدی که از واگذاری حقوق مزبور عاید مالک می‌شود.
ماده ی۵۹- درآمد مشمول مالیات درمورد واگذاری هر یک از حقوق مذکور در ماده ۴۴ از طرف صاحبان غیر از مالک عین عبارتست از اضافه دریافتی صاحب حق نسبت به آنچه برای تحصیل این حقوق یا استفاده از آن قبلا پرداخت نموده است. هزینه هائیکه موجب تغییر در عین بنا و افزایش ارزش حق باشد در صورتیکه قبلا جزو هزینه‌های شغلی در محاسبات مالیات صاحب حق منظور شده باشد از مبلغ دریافتی کسر خواهد شد.
ماده ی۶۰- درکلیه مواردیکه معاملات موضوع ماده ی۴۴ بموجب سند رسمی صورت می‌گیرد صاحبان دفاتر اسناد رسمی مکلفند بشرح زیر عمل نمایند:
الف- نسبت به انتقال قطعی اموال غیر منقول مالیات متعلقه را با حداقل نرخ مذکور در ماده ی۱۵۷ نسبت به درآمد مشمول مالیات طبق مقررات ماده ی۴۷ یا بمیزان ۲% قیمت مربوط طبق ماده ی۴۸ محاسبه و حین تنظیم سند در قبال قبض رسمی وصول نمایند و تا آخر هفته بعد با فهرستی حاوی مشخصات معاملاتیکه در هفته قبل به ثبت رسیده است در مقابل اخذ رسید به اداره دارائی محل تسلیم کنند.
ب- درسایر موارد فهرست خلاصه معاملات هرهفته خود را تا آخر هفته بعد در مقابل اخذ رسید به اداره دارائی محل تسلیم نمایند.
ماده ی۶۲- صاحبان دفاتر اسناد رسمی مکلفند برای انتقال قطعی املاک از فروشنده مطالبه مفاصا حساب مالیاتی گذشته ملک را بنمایند و شماره ی آن را در سند انتقال ذکر کنند مگر اینکه انتقال گیرنده تعهد پرداخت آنرا در سند انتقال بنماید که در این صورت با انتقال دهنده متضامناً مسئول پرداخت بدهی مالیاتی خواهد بود. در مورد اخیر صاحبان دفاتر مکلفند مراتب را ظرف ۳۰ روز بدفتر ممیزی مالیاتی حوزه محل دفتر خانه اطلاع دهند.
ماده ی۶۳- درمواردیکه معاملات موضوع ماده ی ۴۴ بموجب اسناد رسمی انجام نمی‌گیرد طرفین معامله مکلفند منتهی ظرف ۳۰ روز از تاریخ انجام معامله مراتب را بدفترممیزی مالیاتی حوزه‌ای که ملک در آن واقع است کتباً اطلاع دهند.
ماده ی۶۴- مؤدیان موضوع این بخش به استثناء مالکین مستغلات و بجز مواردیکه مالیات وسیله دفتر خانه اسناد رسمی وصول می‌شود مکلفند در مواعد زیر اظهارنامه مالیاتی خود را روی نمونه ایکه از طرف وزارت دارائی تهیه و در دسترس آنان گذارده می‌شود تنظیم و بدفتر ممیزی مالیاتی حوزه ایکه ملک در آن واقع است تسلیم و مالیات متعلقه را با حداقل نرخ مذکور در ماده ی۱۵۷ بعنوان علی الحساب مالیاتی پرداخت کنند.
الف- در مورد واگذاری سرقفلی ۳۰ روز پس از تاریخ انجام معامله.
ب- در سایر موارد تا آخر تیرماه سال بعد.
ماده ی۶۵- کلیه مالکین مستغلات یا قائم مقام قانونی آنها مکلفند ظرف ۶ ماه از تاریخ تصویب این قانون برای هریک از مستغلات خود اظهار نامه ی مخصوص روی نمونه‌ای که از طرف وزارت دارائی تهیه می‌شود تنظیم و بدفتر ممیزی مالیاتی حوزه‌ای که مستغل درآن واقع است تسلیم نمایند. ژ
ماده ی۶۶- تقویم ارزش اجاری مستغلات براساس اجاره بهای املاک مشابه موضوع تبصره ۳ ماده ۴۵ وسیله هیئت ممیزی مرکب از ممیز مالیاتی حوزه‌ای که ملک در آن واقع است نماینده اداره دارائی محل- نماینده اداره ثبت اسناد و املاک محل بعمل خواهد آمد.
نظر هیئت ممیزی نسبت به ارزش اجاری مستغلات برای درآمد سال ممیزی و سنوات بعد قطعی است مگر:
الف- درصورتیکه سند رسمی اجاره ارائه گردد که در این صورت اجاره بها از روی سند تعیین و از تاریخ
تنظیم سند اجاره تا پایان مدت مذکور در سند مناط اعتبار خواهد بود.
ب- درموریکه مستغل خالی یا مسلوب المنفعه گردد نسبت بمدتیکه مستغل خالی یا مسلوب المنفعه باقی می‌ماند.
پ- در صورت تجدید ممیزی که در هر صورت فاصله هر ممیزی نسبت بممیزی قبل نباید کمتر از سه سال باشد.
تبصره - مؤدیان مالیات مستغلات مکلفند مالیات متعلقه بهر سال را بحداقل نرخ مذکور درماده ی۱۵۶ بعنوان علی الحساب مالیاتی منتهی تا آخر تیرماه سال بعد پرداخت نمایند.
بخش پنجم - بهره
ماده ی۶۷- درآمدیکه شخص طبیعی یا حقوقی اعم از ایرانی یا غیر ایرانی بعنوان بهره یا خسارت تأخیر تأدیه از طریق بهره برداری از سرمایه در ایران بصورت وام دادن سپرده وجه الضمان حساب جاری تحصیل کند پس ازکسر معافیتهای مقرر در این قانون مشمول مالیات بهره خواهد بود.
ماده ی۶۸- درآمد مشمول مالیات درمورد بهره طبق نرخی خواهد بود که هر دو سال یکبار در پانزدهم فروردین از طرف دولت اعلان خواهد شد در هر حال از۱۲ درصد اصل وام در سال تجاوز نخواهد کرد مگر اینکه در سند یا مدارک مثبته دیگر بیش از این مبلغ تعیین شده باشد.
تبصره ی۱- درآمد مشمول مالیات درمورد بهره متعلقه به اوراق قرضه شرکتهای سهامی که برای معامله بعموم عرضه می‌شود بمیزان نرخی که در متن سند ذکر شده و در مورد حساب جاری بین شرکتهای در صورتیکه مالیات هر دو شرکت طبق دفاتر قانونی آنها تشخیص و قابل وصول باشد بمیزانیکه در دفاتر آنها ثبت شده و همچنین در مورد مؤسسات خارجی مقیم خارج از کشور که از طریق دادن وام در ایران بهره دریافت می‌دارند معادل بهره پرداختی به آنها منظور خواهد شد.
تبصره ی۲- وام موضوع معاملات شرطی و رهنی مربوط بمانده ثمن معاملات قطعی اموال غیر منقول مشمول مالیات بهره نخواهد بود مگر اینکه معلوم شود بهره پرداخت شده است.
تبصره ی۳- بجز مواردیکه ضمن موارد این فصل تصریح شده است وام دهندگان مکلفند تا آخر تیرماه هر سال اظهارنامه مالیاتی مربوط به معاملات سال قبل را تنظیم و بدفتر ممیزی مالیاتی حوزه شغل خود و در صورت نداشتن محل شغل بدفتر ممیزی مالیاتی حوزه محل سکونت خود تسیلم و مالیات متعلقه را بحداقل نرخ مذکور در ماده ی۱۵۷ پرداخت نمایند.
ماده ی۶۹- درمواعد زیر مالیات بهره باید با حداقل نرخ مذکور در ماده ی۱۵۷ احتساب و بعنوان علی الحساب مالیاتی پرداخت گردد:
الف-درمورد اسنادی که در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می‌گردد روز تنظیم سند برای تمام مدت سند و روز فسخ آن نسبت بمدت بین تاریخ انقضاء و تاریخ فسخ سند و روز تجدید سند نسبت بمدت بین انقضاء سند تا تاریخ انعقاد قرارداد جدید.
ب- درمواریکه سند در دفاتر اسناد رسمی ثبت نمی‌شود در موقع پرداخت درآمد یا منظور نمودن آن به بستانکار حساب صاحب درآمد.
ماده ی۷۰- درمورد اسناد رسمی استقراضی فک دین کلاً یا جزاً و فسخ سند بطور کلی باید درتاریخ اعلام فک یا فسخ در دفتر اسناد رسمی تحت شماره ردیف ثبت گردد و فک دین بصورت استرداد قبول اقساطی نیز مستلزم ثبت در دفتر اسناد رسمی بشرح مزبور خواهد بود و مالیات متعلقه تا تاریخ ثبت محاسبه و وسیله دفتر خانه وصول خواهد شد.
ماده ی۷۱- درصورتیکه بدهکار مبلغی بدون تفکیک بابت قسمتی از اصل و فرع دین پرداخت نماید معادل بهره متعلقه بکل طلب تا تاریخ پرداخت از مبلغ پرداختی بعنوان بهره تلقی می‌گردد.
ماده ی۷۲- اشخاص ذیل مکلف بکسر علی الحساب
مالیاتی درآمد موضوع این فصل و تسلیم آن ظرف ۱۰ روز بدارائی محل می‌باشند:
الف- صاحبان دفاتر اسناد رسمی نسبت به اسنادیکه دردفاتر اسناد رسمی ثبت می‌شود.
ب- درغیر اسناد رسمی پرداخت کننده بهره یا خسارت تأخیر تأدیه و در صورتیکه پرداخت کننده خارج از ایران اقامت داشته باشد بانک یا شخصی که در ایران واسطه پرداخت قرار می‌گیرد.
تبصره- مقررات این ماده شامل بهره دریافتی اشخاص مذکور در بندهای ۱و۷و۸و۹و۱۰ ماده ی۲ نمی‌باشد.
ماده ی۷۳- در صورت تجدید قرارداد و اضافه نمودن بهره گذشته باصل بدهی تاریخ تجدید قرارداد تاریخ پرداخت بهره بابت مدت گذشته محسوب می‌گردد.
ماده ی۷۴- بهره دریافتی مؤسسات و شرکتهای دولتی و بانکها تابع مقررات این فصل نبوده و مشمول احکام مالیات بر درآمد شرکتها می‌باشد.
بخش ششم -درآمد متفرقه
ماده ی۷۵- درآمدی که شخص طبیعی یا حقوقی بطور اتفاقی یا بهر عنوان دیگر در ایران تحصیل کند که ضمن بخشهای دیگر این فصل مشمول مالیات شناخته نشده است مشمول مالیات بر درآمد متفرقه می‌باشد.
ماده ی۷۶- درآمد مشمول مالیات موضوع این بخش عبارت است از صددرصد درآمد پس از کسر معافیتهای مقرر در این قانون و در صورتیکه غیر نقدی باشد ببهای روز انتقال طبق مقررات این قانون تقویم می‌شود مگر در مورد املاکی که بموجب مقررات قبلی یا اجرای مفاد تبصره ی ماده ی۴۷ برای آنها قیمت منطقه‌ای یا ارزش معاملاتی تعیین شده است که در این صورت قیمت منطقه‌ای یا ارزش معاملاتی حسب مورد مأخذ احتساب مالیات قرار خواهد گرفت.
ماده ی۷۷- درمورد صلح معوض و هبه معوض درآمد مشمول مالیات موضوع این بخش عبارت خواهد بود از مابه التفاوت ارزش عوضین که بر اساس ماده ی۷۶ تعیین می‌شود نسبت بطرف معامله‌ای که از آن منتفع شده است.
ماده ی۷۸- صلح با شرط خیارفسخ و هبه با حق رجوع از نظر مالیاتی قطعی تلقی می‌گردد ولی در صورتیکه ظرف یکماه از تاریخ وقوع عقد معامله فسخ یا اقاله یا رجوع شود وجوهی که بعنوان مالیات بر درآمد وصول شده است مسترد خواهد شد و در این صورت اگر در فاصله بین وقوع عقد و فسخ یا اقاله یا رجوع از منافع آن استفاده شده باشد منتقل الیه نسبت به آن منفعت مشمول مالیات است لیکن درصورتی که معامله تا تاریخ تسلیم اظهارنامه تکمیلی فسخ یا اقاله یا رجوع شود بوصول علی الحساب مالیاتی موضوع مواد۸۲ الی ۸۴ اکتفا خواهد شد ولی در صورتیکه فاصله تاریخ وقوع عقد و تاریخ تسلیم اظهار نامه تکمیلی یکماه و یا کمتر باشد وجوهی که بعنوان مالیات بر درآمد گرفته شده است مسترد خواهد شد.
ماده ی۷۹- درمورد صلح مالی که منافع آن مادام العمر یا برای مدت معینی بمصالح یا شخص ثالث اختصاص داده شود بهای مال با توجه بکسر ارزش آن بنسبت مدتیکه منافع آن بمتصالح تعلق نخواهد داشت تقویم می‌شود.
تبصره- درصورتیکه قبل از انقضاء مدت منافع نیز بصورت صلح بمتصالح واگذار گردد ارزش منافع نسبت بمدت باقیمانده مشمول مالیات خواهد بود.
ماده ی۸۰- درصورتیکه منافع مالی بطور دائم یا موقت بصورت وقف خاص یا بطور دیگر بلاعوض بکسی واگذار شود انتقال گیرنده بمأخذ ارزش منافع مال در روز انتقال با توجه بمدت انتفاع مشمول مالیات این بخش خواهد بود.
ماده ی۸۱- مال مورد وصیت بنفع اشخاص معین بعد از قطعی شدن وصیت در مورد وراث نسبت بمازاد سهم الارث و در غیر وارث نسبت بکل آن مشمول مالیات این بخش خواهد بود.
تبصره- آن قسمت از مال مورد وصیت که طبق مقررات ارث متعلق حق وارث می‌باشد مشمول مالیات بر ارث خواهد بود.
ماده ی۸۲- درمورد انتقالات مشمول این بخش که در دفاتر اسناد رسمی ثبت می‌شود صاحبان دفاتر اسناد رسمی مکلفند بوظائف زیر عمل نمایند:
الف- رونوشت اسناد انتقال هر ماه را منتهی ظرف سی روز بدفتر ممیزی مالیاتی مربوط در مقابل اخذ رسید تسلیم نمایند.
ب- در مورد انتقال املاک که مورد معامله عین و منفعت باشد (باستثنای وصیت) بمأخذ ارزش معاملاتی در صورتیکه ارزش معاملاتی تعیین نشده و قیمت منطقه‌ای وجود داشته باشد بمأخذ قیمت منطقه‌ای و در غیر این صورت و همچنین در مورد انتقال عین بدون منفعت یا انتقال منافع بدون عین و انتقال سایر اموال طبق اظهار انتقال دهنده مالیات متعلقه را با حداقل نرخ مذکور درماده ی۱۵۷ بعنوان علی الحساب مالیاتی احتساب و وصول و باداره دارائی تحویل دهد.
ماده ی۸۳- درغیر از مواردی که معامله در دفتر خانه اسناد رسمی انجام می‌گیرد انتقال دهنده مکلف است علی الحساب مالیاتی متعلقه را بمأخذ وجوه پرداختی (درصورتیکه نقدی باشد) یا ارزش مال مورد انتقال بتشخیص خود (در صورتیکه غیر نقدی باشد) کسر و منتهی ظرف ۳۰ روز با صورتی حاوی شرح موضوع و مشخصات صاحب درآمد به اداره دارائی محل تسلیم و رسید دریافت دارد.
ماده ی۸۴- صاحبان درآمد موضوع این بخش در مواردیکه طبق جزء اخیر بند ب ماده ی۸۲ مالیات بنا به اظهار انتقال دهنده وصول می‌شود و همچنین در موارد مذکور درماده ۸۳ مکلفند ظرف ۳۰ روز از تاریخ انجام معامله اظهارنامه مالیاتی خود را طبق نمونه‌ای که از طرف وزارت دارائی تهیه می‌شود تنظیم و بدفتر ممیزی مالیاتی تسلیم کنند و علی الحساب مالیاتی متعلقه را پس ازکسر وجوهی که قبلا بابت مالیات پرداخت شده است تأدیه نمایند.
ماده ی۸۵- اظهارنامه‌های واصله مورد رسیدگی ممیز مالیاتی قرار خواهد گرفت و حسب مورد طبق مقررات مذکور در کتاب سوم (سازمان تشخیص و وصول مالیات) اقدام لازم بعمل خواهد آمد.
ماده ی۸۶- انتقالاتیکه مشمول مالیات بر ارث می‌باشد مشمول مالیات بر درآمد نمی‌باشد.
ماده ی۸۷- جوایزی که دولت برای تشویق صادرات و تولید و خرید محصولات کشاورزی پرداخت می‌نماید مشمول مقررات این بخش نبوده و جزو درآمد فعالیت منبع مربوط منظور و مأخذ محاسبه مالیات قرار خواهد گرفت.
بخش هفتم- درآمد شرکتها و سایر اشخاص حقوقی
ماده ی۸۸- جمع درآمد شرکتها و درآمد ناشی از فعالیتهای انتفاعی سایر اشخاص حقوقی از منابع مختلف بترتیب زیر مشمول مالیات خواهد بود:
الف- در مورد شرکتهای تعاونی ایرانی به نسبتی از درآمد مشمول مالیات شرکت پس از وضع اندوخته‌های قانونی شرکت و معافیتهای مقرر در این قانون که بعنوان سود یا جایزه بهر یک از شرکاء تعلق می‌گیرد بحداقل نرخ مذکور در ماده ی ۱۵۷.
ب- در مورد شرکتهائیکه تمام یا قسمتی از سرمایه آن متعلق بدولت و شهرداریها می‌باشد از مأخذ سود متعلق بدولت و شهرداریها بدون رعایت معافیتهای مقرر در این قانون بنرخ مذکور در ماده ی ۱۵۷ (نسبت به بقیه سود شرکت مقررات بند ث اجراء خواهد شد).
پ- در مورد سایر اشخاص حقوقی ایرانی (غیر از شرکتها) از مأخذ کل درآمد مشمول مالیات آنها که از منابع ایران یا خارج تحصیل می‌شود پس از کسر معافیتهای مقرر در این قانون بنرخ مذکور در ماده ۱۵۷.
ت- در مورد شرکتهای خارجی و مؤسسات مقیم خارج از ایران از مأخذ کل درآمد حاصل از فعالیتهائیکه مستقیماً یا وسیله نمایندگی از قبیل شعبه نماینده کارگزار و امثال آن در ایران انجام می‌دهند و همچنین درآمدیکه از واگذاری امتیازات و سایر حقوق خود یا دادن تعلیمات و کمکهای فنی از ایران تحصیل می‌کنند پس از کسر معافیتهای مقرر در این قانون بنرخ مذکور در ماده ی
۱۵۷ شرکتهای هواپیمائی و کشتیرانی خارجی تابع مقررات ماده ی۹۸ خواهند بود.
شرکتها و مؤسسات مذکور باید برای فعالیتهای فوق حساب جداگانه نگاهداری نمایند و در محاسبه هزینه‌های عادی و اداری فقط هزینه هائیکه مربوط به عملیات آنها در ایران است قابل قبول خواهد بود (نمایندگان شرکتها و مؤسسات خارجی در ایران نسبت به درآمدهائیکه بهر عنوان بحساب خود تحصیل می‌کنند طبق مقررات این قانون مشمول مالیات می‌باشند).
ث- درمورد سایر شرکتها بشرح زیر:
۱- نسبت بهر یک از شرکاء درغیر شرکتهای سهامی و همچنین هر یک از شرکاء ضامن در شرکتهای مختلط سهامی بمأخذ کل درآمد مشمول مالیات شرکت به نسبتی که طبق اساس نامه از سود شرکت بهر یک از شرکاء تعلق می‌گیرد پس از کسر معافیتهای مقرر در این قانون برای شرکت بحداقل نرخ مذکور در ماده ی۱۵۷.
۲- نسبت بصاحبان سهام با نام در شرکتهای سهامی و شرکتهای مختلط سهامی به نسبتی از سود قابل تقسیم شرکت طبق تصمیم ارکان صلاحیتدار که بهر یک از صاحبان سهام پرداخت با اختصاص داده می‌شود پس از کسر معافیتهای مقرر در این قانون برای شرکت بحداقل نرخ مذکور در ماده ی۱۵۷.
۳- در مورد صاحبان سهام بی نام در شرکتهای سهامی و شرکتهای مختلط سهامی به نسبتی از سود قابل تقسیم شرکت طبق تصمیم ارکان صلاحیتدار که بصاحبان سهام بی نام پرداخت یا اختصاص داده می‌شود پس از کسر معافیتهای مقرر در این قانون برای شرکت بنرخ ۵۰ درصد.
۴- در مورد درآمد تقسیم نشده در شرکتهای سهامی بطور کلی و در شرکتهای مختلط سهامی بنسبت سرمایه صاحبان سهام در شرکت پس از کسر معافیتهای مقرر در این قانون برای شرکت بشرح زیر:
الف- نسبت به اندوخته‌های احتیاطی حد اکثر معادل ۳۰ درصد درآمد مشمول مالیات شرکت بنرخ ۱۵ درصد در مورد شرکتهای مختلط سهامی سود مشمول مالیات به نسبت سهم صاحبان سهام در سرمایه شرکت مأخذ محاسبه قرار خواهد گرفت.
ب- نسبت به بقیه بنرخ ۵۰ درصد
درآمد تقسیم نشده عبارت است از جمع درآمد مشمول مالیات شرکت از منابع مختلف پس از کسر وجوهی که بعنوان سود قابل تقسیم بصاحبان سهام پرداخت یا تخصیص داده شده است.
تبصره ی۱- در موقع احتساب مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی مالیاتهائیکه قبلاً بعنوان علی الحساب پرداخت شده از مالیات متعلقه کسر خواهد شد.
تبصره ی۲- در صورتیکه سود سهام بصورت غیر نقدی از اموال یا موجودی کالای شرکت پرداخت گردد بهای آن به قیمت روز تحویل یا تخصیص تقویم و در صورت داشتن اضافه ارزش مالیات متعلقه بمابه التفاوت از صاحب سهم مطالبه خواهد شد.
تبصره ی۳- در مورد شرکتهای سهامی مصرف ذخیره‌ها و سودهای تقسیم نشده بعنوان افزایش سرمایه یا توزیع سهم یا منظور نمودن آن بحساب تعهدات صاحبان سهام در حکم تقسیم می‌باشد و نسبت به آن قسمت ذخیره یا سود که مالیات آن پرداخت نشده است حسب مورد مفاد جزء‌های ۲ یا ۳ بند ث این ماده جاری خواهد بود.
تبصره ی۴- بدرآمد شرکتهای تعاونی و درآمد تقسیم نشده شرکتهای سهامی و درآمد مشمول مالیات سایر شخصیتهای حقوقی پس از آنکه تقسیم گردد و همچنین سود سهام بی نام غیر از مالیاتیکه در این ماده مقرر است مالیات بر درآمد دیگری تعلق نخواهد گرفت.
تبصره ی۵- دفاتر و ترازنامه و حساب سود و زیان شرکتها و مؤسساتیکه تمام سرمایه آن متعلق بدولت می‌باشد پس از تصویب مجمع عمومی یا مراجع صلاحیتدار از لحاظ مالیاتی محتاج به رسیدگی نخواهد بود.
تبصره ی۶- از نظر مالیاتی شرکت عبارتست از هر شخصیت حقوقی که بمنظور انجام فعالیتهای انتفاعی
تشکیل شده باشد اعم از اینکه تحت عنوان شرکتهای تجارتی یا شخصیتهای حقوقی دیگر به ثبت رسیده باشد.
ماده ی۸۹- درآمد مشمول مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی (به استثنای درآمدهائیکه طبق مقررات این قانون نحوه دیگری برای تشخیص آن مقرر شده است) از طریق رسیدگی بدفاتر قانونی بر طبق مقررات ماده ی ۱۰ این قانون و در موارد مذکور در ماده ی ۱۴ بطور علی الرأس تشخیص می‌گردد. درآمد مشمول مالیات شرکتها و مؤسسات خارجی از ایران بابت واگذاری امتیازات و سایر حقوق خود و دادن تعلیمات و کمکهای فنی بطور علی الرأس تشخیص می‌گردد و عبارت است از ۷۰ درصد مجموع وجوهیکه ظرف یکسال مالیاتی عاید آنها می‌شود.
ماده ی۹۰- مدیران شرکتهای و سایر اشخاص حقوقی مکلفند اظهارنامه مالیاتی نسبت بکلیه درآمد مشمول مالیات را منتهی ۴ ماه پس از پایان سال مالیاتی با ترازنامه و حساب سود و زیان متکی بدفاتر قانونی مصوب مجمع عمومی بدفتر ممیزی مالیاتی حوزه‌ای که اقامتگاه شرکت یا اشخص حقوقی در آن واقع است تسلیم و مالیات متعلقه را بترتیب مقرر در این بخش احتساب و پرداخت نمایند.
تبصره- در مورد شرکتهای ایرانی صورت جلسه مجمع عمومی راجع بطرز تقسیم سود و فهرست شرکاء و صاحبان سهام با نام شرکت و نشانی آنها نیز باید بضمیمه اظهارنامه تسلیم گردد.
ماده ی۹۱- آخرین مدیران شرکت مشترکاً موظفند ظرف یکماه از تاریخی که مجمع عمومی یا سایر ارکان صلاحیتدار رأی به انحلال شرکت داده‌اند اظهارنامه‌ای حاوی صورت دارائی و بدهی شرکت در تاریخ انحلال روی نمونه ایکه بدین منظور از طرف وزارت دارائی تهیه می‌گردد تنظیم و بدفتر ممیزی مالیاتی مربوط تسلیم نمایند.
ماده ی۹۲- مأخذ محاسبه مالیات آخرین دوره ی عملیات شرکتهائی که منحل می‌شوند ارزش دارائی شرکت است منهای بدهی‌ها و سرمایه پرداخت شده و ذخیره هائیکه مالیات آن قبلاً پرداخت گردیده است.
تبصره- ارزش دارائی شرکت عبارتست از تقویم دارائی شرکت بر اساس بهای روز انحلال.
ماده ی۹۳- مدیران تصفیه شرکتها مکلفند ظرف ۴ ماه از تاریخ انحلال شرکت اظهارنامه مالیاتی مربوط به آخرین دوره عملیات شرکت را بر اساس ماده ی ۹۲ تنظیم و بدفتر ممیزی مالیاتی مربوط تسلیم و مالیات متعلقه را پرداخت نمایند.
ماده ی۹۴- ممیز مالیاتی مکلف است به اظهارنامه مربوط به آخرین دوره ی عملیات شرکتها خارج از نوبت رسیدگی نموده و در صورتیکه بمندرجات آن اعتراضی داشته باشد منتهی ظرف سه ماه از تاریخ تسلیم اظهارنامه مالیات متعلقه را بموجب برگ تشخیص تعیین و بمؤدی ابلاغ نماید وگرنه مالیات متعلقه به اظهارنامه تسلیمی وسیله مدیران تصفیه قطعی تلقی می‌گردد. در صورتیکه بعداً معلوم گردد اقلامی از دارائی شرکت در اظهارنامه ذکر نشده است نسبت به آن قسمت که در اظهارنامه قید نشده مالیات مطالبه خواهد شد.
ماده ی۹۵- تقسیم دارائی شرکت قبل از تحصیل مفاصا حساب مالیاتی شرکت بدون سپردن تأمین معادل میزانی که مورد ادعای ممیز مالیاتی است بهیچ عنوان مجاز نیست.
ماده ی۹۶- آخرین مدیران شرکت در صورت عدم تسلیم اظهارنامه موضوع ماده ی ۹۱ یا تسلیم اظهارنامه خلاف واقع و مدیران تصفیه در صورت عدم رعایت مقررات موضوع مواد ۹۳ و ۹۵ و ضامن یا ضامنهای شرکت و شرکاء ضامن متضامناً و کلیه کسانیکه دارائی شرکت بین آنان تقسیم گردیده به نسبت سهمی که از دارائی شرکت نصیب آنها شده است مسئول پرداخت مالیات و جرائم و زیان دیر کرد متعلقه بشرکت خواهند بود.
ماده ی۹۷- در مورد مؤسساتیکه صاحب سرمایه در انجام فعالیتهای مؤسسه مباشرت مستقیم نداشته و بهره برداری از سرمایه و تصدی امور مربوط به آن در اختیار
شخص دیگری بعنوان قائم مقام تجارتی یا هر عنوان دیگر گذاشته شده باشد درآمد متعلقه بقائم مقام در صورتیکه با تعریف و احکام مزد یا حقوق منطبق باشد مشمول مالیات حقوق در صورتیکه از طریق سهیم شدن در درآمد مؤسسه تأمین شود (مضاربه) مشمول مالیات بر درآمد بخش مربوط می‌باشد و در هر دو صورت درآمد مشمول مالیات مؤسسه که بصاحب سرمایه تعلق می‌گیرد بدون حداقل بخشودگی مشمول مالیات خواهد بود و قائم مقام مزبور مکلف است مالیات خود و صاحب سرمایه را بر این اساس احتساب و در موقع مقرر یا تسلیم اظهار نامه پرداخت نماید. صاحب سرمایه نسبت بپرداخت مالیات مذکور در این ماده و جرائم و زیان دیر کرد متعلقه با قائم مقام مسئولیت تضامنی دارد.
ماده ی۹۸- مالیات بر درآمد مؤسسات کشتیرانی و هواپیمائی خارجی کلاً بمأخذ صدی پنج بطور مقطوع از کلیه وجوهیکه (بابت کرایه مسافر و حمل کالا و غیره از ایران) عاید آنها می‌شود وصول خواهد شد اعم از اینکه وجوه مزبور در ایران و یا در مقصد یا در بین راه دریافت شود.
نمایندگی یا شعب مؤسسات مذکور در ایران موظفند تا بیستم هر ماه صورت وجوه دریافتی ماه قبل را به اداره دارائی محل تسلیم و مالیات متعلقه را پرداخت نمایند مؤسسات مذکور از بابت اینگونه درآمدها مشمول مالیات دیگری بعنوان مالیات بر درآمد نخواهند بود.
هرگاه شعب یا نمایندگی‌های مذکور صورتهای مقرر را بموقع تسلیم نکنند یا صورت ارسالی آنها مطابق واقع نباشد در این صورت مالیات مذکور بر اساس تعداد مسافر و حجم محمولات علی الرأس تشخیص خواهد شد.
ماده ی۹۹- حکم مواد ۲۸و۲۹و۳۰و۳۱ در مورد عملیات پیمانکاری اشخاص حقوقی اعم از ایرانی و خارجی جاری خواهد بود.
ماده ی۱۰۰- حکم ماده ی۳۴ و قسمت اول ماده ی۳۵و مواد ۳۷و۴۰و۴۱ در مورد شرکتهائیکه بعملیات کشاورزی اشتغال دارند لازم الرعایه خواهد بود و در موارد مذکور در ماده ی۱۴ مفاد موارد ۳۳و۳۵و۳۶و۳۸و۴۲ اجراء خواهد شد.
فصل سوم- معافیت مالیاتی
ماده ی۱۰۱- تا میزان ۶۰۰۰۰ ریال درآمد سالانه مشمول مالیات موضوع بخشهای اول و دوم و سوم فصل دوم از یک یا چند منبع مذکور پس از وضع سایر معافیتهای متعلقه از پرداخت مالیات معاف است.
ماده ی۱۰۲- وجوه پرداختی بعنوان بیمه عمر از طرف مؤسسات بیمه که بموجب قرار دادهای منعقده عاید ذینفع می‌شود از پرداخت مالیات معاف است.
ماده ی۱۰۳- درآمدهای حقوق بشرح زیر از پرداخت مالیات معاف است:
۱- درآمد بازنشستگی و پایان خدمت و کمکهای دریافتی و کلای دادگستری از صندوق تعاون کانون و کلا برطبق مقررات مربوط.
۲- هزینه سفر و فوق العاده مسافرت مربوط بشغل و فوق العاده و مزایای ارزی مأمورین دولت در خارج از کشور.
۳- هزینه سفره استانداران و فرمانداران و بخشداران و فوق العاده تضمین صاحب جمعان دولتی.
۴- مزایای مذکور در بند یک تبصره ماده ی۴ درمحل کارگاه بطور کلی و کلیه مزایای غیرنقدی کارگران.
۵- وجوه حاصل از بیمه بابت جبران خسارت بدنی و معالجه و امثال آن.
۶- عیدی سالانه تا میزان سی هزار ریال (مازاد آن مشمول مالیات است).
۷- خانه‌های سازمانی دولتی بطور کلی و اتومبیل اختصاصی که با اجازه قانون یا بموجب آئین نامه‌های خاص نیروهای مسلح و انتظامی در اختیار مقامات کشوری یا نیروهای مذکور گذاره می‌شود و همچنین حق ارشد گماشته امراء.
ماده ی۱۰۴- معافیت پنجاه درصد سود مذکور در
تراز نامه درمورد کارخانجات صنعتی و تولیدی و شرکتهائی که برای استخراج و تصفیه و ذوب مواد معدنی تشکیل و تا تاریخ تصویب این قانون بموجب تصویبنامه‌های صادره مشمول معافیت مذکور شناخته شده‌اند و از وزارت اقتصاد پروانه یا کارت تأسیس و یا پروانه بهره برداری از معادن تحصیل کرده‌اند تا پنج سال از تاریخ تصویب این قانون بقوت خود باقی است.
ماده ی۱۰۵- درآمد کارخانجاتیکه بعد از تاریخ تصویب این قانون از وزارت اقتصاد پروانه یا کارت تأسیس برای آنها صادر می‌شود طبق جدول معافیتهای صنعتی (موضوع ماده ی۱۰۶) برای مدت ۵ سال از تاریخ بهره برداری مشمول معافیت مالیاتی خواهد بود.
(رامبد-آقای دکتر مهذب استدعا می‌کنم ترتیبی قرائت بفرمائید که ما بتوانیم تعقیب کنیم)
ماده ی۱۰۶- جدول معافیتهای صنعتی براساس برنامه‌های اقتصادی کشور شامل انواع فعالیتهای صنعتی و تعیین ضریب معافیت مالیاتی از پنج تا صددرصد برای هر یک از فعالیتها حسب درجه اهمیت و نوع فعالیت در مناطق مختلف هر ۳ سال یکبار از طرف وزارت اقتصاد تهیه و پس از تأیید هیئت عالی برنامه و تصویب هیئت وزیران در اسفند ماه منتشر و شامل پروانه‌ها و کارتهای تأسیس صادره از اول فروردین سال بعد تا آخر سال سوم می‌گردد.
تبصره- دولت مکلف است اولین جدول طبقه بندی معافیت‌ها را دوماه پس از تصویب این قانون منتشر نماید و جدول مذکور شامل پروانه‌ها و کارتهای تأسیس صادره از تاریخ اجرای این قانون تا آخر سومین سال خواهد بود. معافیتهای مذکور در این جدول شامل درآمد کارخانجاتی که قبل از تاریخ اجرای این قانون پروانه یا کارت تأسیس تحصیل کرده‌اند ولی طبق مقررات قانون اصلاحی سال ۳۷ مشمول معافیت نبوده‌اند نیز خواهد بود مدت استفاده از معافیت اینگونه کارخانجات ۵ سال از تاریخ بهره برداری می‌باشد و در صورتیکه تاریخ بهره برداری قبل ازتاریخ اجرای این قانون باشد نسبت به بقیه مدت از معافیت استفاده خواهد شد.
کارخانجاتیکه بموجب قانون اصلاحی مزبور مشمول معافیت بوده‌اند در صورتیکه حائز شرایط زیر باشند اختیار استفاده از معافیتهای مدت دار قانون مذکور یا معافیت اولین جدول معافیتهای صنعتی موضوع این تبصره را دارند:
الف- تا تاریخ اجرای این قانون بهره برداری آنها شروع نشده باشد.
ب-حد اکثر تا ۲ سال از تاریخ اجرای این قانون شروع ببهره برداری نماید.
ماده ی۱۰۷- آن قسمت از درآمد مشمول مالیات حاصل از فعالیتهای صنعتی شرکتها که ظرف مدت ۳ سال متوالی برای توسعه یا تکمیل صنعت خود ذخیره شود اعم از اینکه طرحهای مذکور در سال اول یا دوم یا سوم انجام شود از پرداخت مالیات معاف است مشروط بر اینکه:
۱- قبلاً اجاره توسعه یا تکمیل از وزارت اقتصاد تحصیل شده باشد.
۲- توسعه یا تکمیل در مورد صنایعی باشد که در جدول معافیتهای صنعتی مربوط بسال صدور اجاره از وزارت اقتصاد برای آنها معافیت مالیاتی منظور شده باشد.
۳- حد اکثر تا مدت ۳ سال از تاریخ صدور اجازه نامه عملیات مربوط کلا انجام شود.
۴- هزینه توسعه یا تکمیل از ۲۰ درصد قیمت دارائی ثابت شرکت در کارخانه مورد توسعه یا تکمیل در سال صدور اجازه نامه بدون کسر استهلاکات کمتر نباشد.
تبصره- در صورت تخلف از شرط مذکور در بند ۳ علاوه بر وصول مالیات و زیان دیر کرد متعلقه به کل ذخیره از تاریخ سررسید پرداخت مالیات جریمه‌ای معادل ۱۰% اصل مالیات از شرکت وصول خواهد شد ولی در صورتیکه هزینه مصرف شده از ۷۰ درصد ذخیره کمتر نباشد نسبت بمابه التفاوت مالیات و زیان دیر کرد متعلقه وصول و از مطالبه جریمه صرفنظر خواهد شد.
ماده ی۱۰۸- درآمد شرکتهائیکه بعد از تاریخ تصویب این قانون منحصراً بمنظور ساختمان خانه و
آپارتمانهای ارزان قیمت بر طبق طرحهای خانه سازی مصوب وزارت آبادانی و مسکن و فروش آنها به اقساط طویل المدتیکه کمتراز ۱۰ سال نباشد تأسیس می‌شوند برای مدت ۵ سال از تاریخ تشکیل از پرداخت مالیات معاف است.
ماده ی۱۰۹- درآمد صادرکنندگان حاصل از صدور کالای ایرانی اعم از اینکه صادرکننده کالا را خریداری یا تولید یا استخراج کرده باشد تا ۱۰ سال از تاریخ اجرای این قانون از پرداخت مالیات معاف است.
تبصره- زیان حاصل از صدور کالا در مورد کسانیکه غیر از امور صادراتی فعالیت دیگری هم دارند در محاسبه مالیات سایر فعالیت آنان منظور نخواهد شد.
ماده ی۱۱۰- درآمد حاصل از مشاغل تعلیم و تربیت و امور فرهنگی و هنری و رشته‌های مختلف بهداشتی و درمانی بشرح زیر از پرداخت مالیات معاف است:
الف- پنجاه درصد درآمد حاصل از تأسیس دبستان و آموزشگاههای حرفه‌ای واقع در شعاع ۵۰ کیلومتری مرکز تهران.
ب- پنجاه درصد درآمد حاصل از مشاغل تعلیم و تربیت و رشته‌های مختلف پزشکی و مؤسسات درمانی و بهداشتی در شهرهائیکه خارج از شعاع ۵۰ کیلومتری مرکز تهران باشد.
پ- آن قسمت از درآمد شرکتهائی که منحصراً بمنظور تعلیم و تربیت امور پزشکی و درمانی و بهداشتی تشکیل شده‌اند که بمصرف توسعه و تکمیل فعالیت آنها برسد.
ت- صددرصد درآمد حاصل از مشاغل موضوع بند ب در بخشها و دهات خارج از مرکز شهرستانها بشرط آنکه صاحبان درآمد در همان نقاط سکونت داشته باشند.
ث- تا پنجسال از تاریخ اجرای این قانون صددرصد درآمد گروه‌های فرهنگی و هنری وابسته بوزارت فرهنگ و هنر بطور کلی و سایر گروه‌های آزاد فرهنگی و هنری به پیشنهاد وزارت فرهنگ و هنر و تصویب هیئت وزیران.
تبصره- تشخیص استحقاق معافیت آن رشته از انواع رشته‌های موضوع بندهای الف وب و تعیین مدت معافیت در هر رشته که در هر صورت از ۱۰ سال از تاریخ شروع بکار تجاوز نخواهد کرد حسب مورد به پیشنهاد وزارت آموزش و پرورش یا وزارت بهداری و تصویب هیئت وزیران خواهد بود.
ماده ی۱۱۱- درآمد ساکنین دهات حاصل از صنایع دستی واقع در دهات از پرداخت مالیات معاف است.
ماده ی۱۱۲- درآمد حاصل از بهره برداری از هتلها و متلهای واقع در خارج از شعاع ۵۰ کیلومتری مرکز تهران که طبق قانون و آئین نامه‌های مربوط بجلب سیاحان ظرف ۵ سال از تاریخ تصویب این قانون تأسیس می‌شوند تا پنج سال از تاریخ بهره برداری از پرداخت مالیات معاف است.
ماده ی۱۱۳- درآمد کشاورزی زارعینی که در اجرای قوانین و مقررات اصلاحات ارضی مالک یا مستأجر شناخته شده و یا بشوند نسبت به املاکی که در اجرای قانون مزبور بعنوان مالکیت یا اجاره به آنان واگذار شده و همچنین درآمد زارعین املاک و مستغلات پهلوی که در نتیجه تقسیم املاک مزبور تا ده هکتار ملک به آنان واگذار شده است نسبت به این املاک از پرداخت مالیات معاف است.
ماده ی۱۱۴- درآمد باغهای جدید الاحداث تا ۵ سال ازتاریخ بهره برداری از پرداخت مالیات معاف است.
تبصره ی۱- باغهای کهنه‌ای که لااقل ۸۰ درصد درختهای آن ریشه کن شده مجدداً درختکاری شود باغ جدید الاحداث محسوب خواهد شد.
تبصره ی۲- تاریخ بهره برداری باغهای جدید الاحداث بموجب آئین نامه‌ای که وسیله وزارت دارائی با موافقت وزارت کشاورزی تهیه می‌شود تعیین و پس از تصویب هیئت وزیران بموقع اجراگذاره خواهدشد.
تبصره ی۳- درآمد حاصل از کاشت درختهای غیر مثمره مشمول معافیتهائی خواهد بود که بموجب آئین نامه موضوع تبصره ی۲ تعیین می‌گردد.
ماده ی۱۱۵- درآمدیکه اشخاص با ساختن سد یا شبکه آبیاری یا ایجاد قنات جدید یا احیاء قنوات بایر یا احداث چاه در املاک مزروعی و بایر از طریق توسعه امور کشاورزی یا فروش آب برای زراعت بدست می‌آید از تاریخ بهره برداری تا ۱۰ سال از پرداخت مالیات معاف است- احیای قنوات بایر در حکم احداث قنات جدید است.
تبصره- درآمد مذکور در این ماده در مورد توسعه امور کشاورزی عبارتست از کل درآمد در مورد املاک بایر که دایر شده است و مازاد درآمد در مورد املاک دایر.
ماده ی۱۱۶- درآمد حاصل از کشت آفتاب گردان- لوبیای روغنی (سوژا) و کنف تا مدت ده سال از تاریخ تصویب این قانون از پرداخت مالیات معاف است.
ماده ی۱۱۷- پنجاه درصد درآمد ناشی از اضافه تولید معمولی محصولات کشاورزی در واحد هکتار از پرداخت مالیات معاف است. میزان تولید معمولی در واحد هکتار برای هر منطقه بموجب آئین نامه‌ای که از طرف وزارت کشاورزی و وزارت دارائی تهیه و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید تعیین می‌شود.
ماده ی۱۱۸- درآمد مؤسسات دامپروری که بموجب پروانه وزارت کشاورزی تأسیس می‌شوند تا ۱۰ سال از تاریخ تأسیس از پرداخت مالیات معاف است اینگونه مؤسسات که قبل از تصویب این قانون تأسیس شده‌اند بشرط تحصیل پروانه از وزارت کشاورزی از تاریخ تصویب این قانون تا ده سال از پرداخت مالیات معاف خواهند بود. ماده ی۱۱۹- درآمد اجاری مستغلات جدیدالبناء واقع در شعاع ۵۰ کیلومتری مرکز تهران که در سال اول اجرای این قانون احداث می‌شوند بمدت ۲ سال و در صورتیکه در سال دوم اجرای قانون احداث شوند بمدت یکسال و درآمد اجاری مستغلات جدیدالبناء واقع در خارج از شعاع ۵۰ کیلومتری مرکز تهران برای مدت ۳ سال از تاریخ اختتام بنا و درآمد اجاری هتلها و متلهائیکه تا ۵ سال از تاریخ اجرای این قانون در خارج از شعاع ۵۰ کیلومتری تهران طبق آئین نامه ایکه براساس قانون و مقررات جلب سیاحان از طرف سازمان جلب سیاحان تهیه و بتصویب هیئت وزیران می‌رسد ساخته می‌شوند برای مدت ۱۰ سال از تاریخ اختتام بنا به تقاضای مؤدی از پرداخت مالیات معاف است.
تبصره ی۱- رستورانهای بین راه که خارج از شعاع ۵۰ کیلومتری تهران و ۲۰ کیلومتری سایر شهرها تا ۵ سال از تاریخ اجرای این قانون طبق آئین نامه موضوع این ماده ساخته می‌شود برای مدت ۱۰ سال از تاریخ اختتام بنا بتقاضای مؤدی از پرداخت مالیات معاف است.
تبصره ی۲- منظور از خاتمه بنادر این ماده آنست که بنا قابل بهره برداری گردد یا قبل از آن به اجاره واگذار شود و در صورتیکه هر طبقه از بنا جداگانه خاتمه یافت و قابل بهره برداری باشد تاریخ تعلق مالیات بهرطبقه تاریخی است که ساختمان آن طبقه خاتمه یافته.
تبصره ی۳- تشخیص تاریخ قابلیت بهره برداری مستغلات جدید البناء بعهده ممیز مالیاتی می‌باشد که باید نظر خود را بمؤدی ابلاغ نماید. نظر ممیز مالیاتی قطعی است مگر اینکه مؤدی ظرف سی روز از تاریخ ابلاغ نظر ممیز کتباً اعتراض نماید در این صورت پرونده برای رفع اختلاف کمیسیون تشخیص مالیات ارجاع می‌گردد رأی صادره از کمیسیون قطعی و غیر قابل تجدید نظر می‌باشد.
ماده ۱۲۰- خانه اینکه مالک در آن سکونت دارد و یک یا چند اطاق آنرا به اجاره واگذار نماید مشروط بر اینکه جمع مال الاجاره انها از پنج هزار ریال در ماه تجاوز نکند از پرداخت مالیات معاف است.
ماده ی۱۲۱- بهره دریافتی در موارد زیر از پرداخت مالیات معاف است.
۱- بهره متعلقه به سپرده‌های مربوط بکسور باز نشستگی و پس انداز کارمندان و کارگران در حدود مقررات استخدامی مؤسسه.
۲- بهره متعلقه بحسابهای سپرده ثابت و پس انداز
نزد بانکهای ایرانی این معافیت شامل سپرده‌های ثابتی که بانکها نزد هم می‌گذارند نخواهد بود.
۳- بهره متعلقه بقبوض اقساطی اصلاحات ارضی و دستور پرداخت آن.
۴- بهره متعلقه به اوراق قرظه دولتی و اسناد خزانه‌اند
۵- بهره پرداختی بانکها بابت اضافه برداشت (اوردرافت) ببانکهای خارج از کشور.
ماده ی۱۲۲- جهیزیه و مهریه در صورتیکه مال غیر منقول یا سهام شرکتها نباشد از پرداخت مالیات معاف خواهد بود.
ماده ی۱۲۳- جوائز علمی و بورسهای تحصیلی که از طرف دولت و شهرداریها و مؤسسات وابسته بوزارت دربارشاهنشاهی و مؤسسات رسمی علمی بین المللی پرداخت می‌گردد و همچنین جوائز تبلیغاتی نقدی تا یکهزار ریال و غیر نقدی که بهای آن از سی هزار ریال تجاوز نکند از پرداخت مالیات معاف است.
ماده ی۱۲۴- شرکتهای کشتیرانی ایرانی به ترتیب زیر از معافیت مالیاتی استفاده خواهند کرد.
۱- نسبت به درآمد حاصل از کشتی هائیکه در ملکیت شرکت می‌باشد از تاریخ بهره برداری هر کشتی تا ۱۵ سال.
۲- نسبت به درآمد حاصل از کشتی هائیکه در اجاره شرکت است از تاریخ اجرای قانون بمدت پنج سال.
ماده ی۱۲۵- سی درصد درآمد مشمول مالیات شرکتهای سهامی که تمام سهام آن با نام بوده و تعداد سهامداران ظرف سال مالیاتی از دویست نفر کمتر نبوده و هیچ یک از صاحبان سهام هم بیش از پنج درصد سرمایه شرکت را دارا نباشند از پرداخت مالیات معاف است.
ماده ی۱۲۶- اشخاص طبیعی و حقوقی ایرانی که سهام با نام شرکتهای کشتیرانی ایران را که تمام سرمایه آن متعلق به ایرانیان است مستقیماً از شرکت مزبور خریداری نمایند معادل۵۰% وجه پرداختی برمبنای ارزش اسمی سهام خریداری شده آنها از درآمد مشمول مالیات مؤدی در سالی که سهام مذکور را خریداری کرده است کسر و از پرداخت مالیات معاف خواهد شده مشروط براینکه سهام مزبور تا مدت ۵ سال از تاریخ خرید در یکی از شعب بانک ملی ایران تودیع و در مالکیت صاحب سهم باقی بماند و در صورتیکه سهام مزبور قبل از انقضاء مدت مقرر بدیگری انتقال داده شود مالیات و زیان دیر کرد متعلقه از تاریخ سر رسید از مؤدی وصول خواهد شد.
ماده ی۱۲۷- درآمد شرکتهای تعاونی روستائی و کارگری که طبق قوانین و مقررات مربوط تشکیل شده باشند بطور کلی و درآمد سایر شرکتهای تعاونی ایرانی تا میزان ۶ درصد سرمایه پرداخت شده مطابق آخرین رقم منظور شده در ترازنامه از مالیات متعلقه معاف است.
تبصره- از نظر اجرای این ماده شرکت تعاونی روستائی شرکتی است که از زارعین در روستاها تشکیل و تحت نظارت سازمان تعاونی روستائی کشور باشد.
ماده ی۱۲۸- معافیتهای موضوع مواد۱۰۷و۱۰۸ بعد از۵ سال از تاریخ اجرای این منحصراً شامل شرکتهای سهامی که بشرح ماده ی۱۲۵ تشکیل شده یا بشوند خواهد بود.
ماده ی۱۲۹- کلیه معافیتهای مالیاتی مدت دار که بموجب قوانین مالیاتی قبلی اعطاء شده است با رعایت مقررات مربوط تا انقضاء مدت بقوت خود باقی است.
ماده ی۱۳۰- وزارت دارائی مجاز است جزایر غیر معمور و نقاط مرزی و سواحل غیر معمور را از پرداخت مالیات بر درآمد حاصل از املاک مزروعی جدید الاحداث و اجاره مستغلات جدید البناء و همچنین املاک و مزارع و قنوات مخروبه و متروکه را تا ده سال از تاریخ بهره برداری معاف نماید.
تبصره- نقاط مرزی و سواحل و جزایر مشمول این ماده به پیشنهاد وزارت دارائی و تصویب هیئت وزیران تعیین می‌شود.
ماده ی۱۳۱- تا میزان پنجاه هزار ریال هزینه‌های پزشکی که هر مؤدی بابت معالجه خود و عیال و اولاد تحت تکفل پرداخت کرده باشد در صورتیکه دریافت کننده بیمارستان یا پزشک مقیم ایران بوده و دریافت وجه را گواهی نماید از درآمد مشمول مالیات مؤدی کسر می‌گردد مشروط بر اینکه مؤدی در موعد مقرر اظهارنامه و ترازنامه (در صورتیکه مکلف بداشتن دفتر قانونی باشد) تسلیم نموده باشد.
تبصره- در مورد کسانیکه مکلف به تسلیم اظهارنامه نیستند استفاده از مفاد این ماده مشروط به آنستکه تقاضای خود را روی نمونه‌ای که از طرف وزارت دارائی تهیه خواهد شد منتهی چهارماه بعد از پایان سال انجام هزینه بضمیمه گواهی پرداخت وجه به اداره ی دارائی تسلیم نمایند.
فصل چهارم- هزینه‌های قابل قبول و استهلاکات
ماده ی۱۳۲- هزینه‌های قابل قبول برای تشخیص درآمد مشمول بشرحی که ضمن مواد این فصل مقرر می‌گردد عبارتست از هزینه هائیکه در حدود متعارف متکی باسناد مثبته بوده و منحصراً مربوط به تحصیل درآمد مؤسسه واقع در ایران در دوره ی مالی مربوط باشد.
ماده ی۱۳۳- هزینه هائیکه حائز شرایط مذکور در ماده فوق می‌باشد بشرح زیر در حساب مالیاتی قابل قبول است.
الف- قیمت خرید کالای فروخته شده و یا قیمت خرید مواد مصرفی در کالا و خدمات فروخته شده. ب- هزینه‌های استخدامی هزینه هائیکه متناسب با خدمت کارکنان و کارگران مؤسسه بعناوین زیر بمصرف می‌رسد یا تعهد می‌شود.
۱- حقوق و مزد اصلی.
۲- مزایا از قبیل العاده- هزینه سفر- پاداش- عیدی.
۳- درصد پرداختی بکارکنان و کارگران به نسبت میزان خرید- فروش تقلیل ضایعات- تولید- سود ویژه پایان سال.
۴- مزایای غیرنقدی (خوراک- پوشاک- مسکن- وسیله نقلیه- درمان و غیره).
۵- حقوق بازنشستگی و وظیفه و پایان خدمت طبق مقررات استخدامی مؤسسه و خسارت اخراج و بازخرید خدمت طبق قوانین موضوعه.
۶- وجوه پرداختی به بیمه‌های اجتماعی کارگران.
۷- وجوهی که علاوه بر حقوق و مزد بمنظور تأمین حقوق بازنشستگی و وظیفه و پایان خدمت کارکنان و کارگران مؤسسه اختصاص داده می‌شود مشروط بر اینکه:
الف- در مورد بانکها وجوه مذکور بمصرف خرید اوراق قرضه دولتی یا اسناد خزانه برسد یا در بانک مرکزی یا مؤسساتیکه با کسب مجوز قانونی به این منظور تشکیل می‌شود در حساب مخصوصی نگاهداری شود.
ب- در مورد سایر مؤسسات وجوه مذکور بمصرف خرید اوراق قرضه دولتی یا اسناد خزانه برسد یا در یکی از بانکهای ایرانی یا مؤسساتیکه با کسب مجوز قانونی به این منظور تشکیل می‌شود در حساب مخصوصی نگاهداری شود.
از حسابهای مذکور در بندهای فوق جز برای پرداخت حقوق بازنشستگی یا وظیفه یا پایان خدمت در وجه کارکنان یا کارگران یا قائم مقام قانونی آنان یا استرداد آن در مورد کارکنان یا کارگرانی که بعلت اخراج یا استعفا یا فوت یا علت دیگر حق آنان بر این وجوه زایل گردد نباید استفاده شود. وجوهیکه به این ترتیب استرداد می‌شود جزو درآمد مشمول مالیات مؤسسه در سال استرداد محسوب خواهد شد.
تبصره- مدیران و بازرسان و صاحبان سرمایه اشخاص حقوقی در صورتیکه دارای شغل موظف در مؤسسات مذکور باشند جزو کارکنان مؤسسه محسوب خواهند شد ولی در مؤسساتی غیر از اشخاص حقوقی حقوق و مزایای صاحب مؤسسه و اولاد تحت تکفل و همسر نامبرده (به استثنای هزینه سفر مربوط بشغل) جزو هزینه‌های قابل قبول منظور نخواهد شد.
ب- هزینه‌های عمومی شامل هزینه هائیکه برای نگاهداری و انجام عملیات مؤسسه لازم است از قبیل:
۱- کرایه محل مؤسسه در صورتیکه اجاری باشد و هزینه‌های جزئی مربوط که عرفاً بعهده مستأجر است.
۲- هزینه‌های جزئی مربوط بحفظ و نگاهداری محل مؤسسه در صورتیکه ملکی باشد.
۳- اجاره بهای ماشین آلات و ادوات مربوط به مؤسسه در صورتیکه اجاری باشد.
۴- مخارج سوخت- برق- روشنائی- آب- پست و تلگراف و تلفن- حمل و نقل سرویس ایاب و ذهاب- انبارداری.
۵- هزینه آبدارخانه و پذیرائی و تبلیغات و دکراسیون بمیزان متعارف طبق آئین نامه ایکه از طرف وزارت دارائی تهیه و به تصویب هیئت دولت رسیده باشد.
۶- حق الزحمه‌های پرداختی متناسب با کار انجام شده از قبیل حق العمل دلالی- حق الوکاله.
۷- بهای ملزومات اداری و لوازمی که معمولا ظرف یکسال از بین می‌رود.
۸- مخارج تعمیر و نگاهداری ماشین آلات و لوازم کار و تعویض قطعات یدکی که بعنوان تغییر یا تعمیر اساسی تلقی نگردد.
۹- وجوه پرداختی بابت انواع بیمه مربوط بعملیات مؤسسه مشروط براینکه موضوع بیمه خطراتی باشد که درصورت بروز موجب نقصان دارائی خالص مؤسسه شود (از قبیل بیمه حمل و نقل- آتش سوزی- سرقت- طوفان- طغیان آب) یا اینکه ایجاد هزینه هائی کند که جزو هزینه‌های قابل منظور شده است (از قبیل مسئولیت‌های مدتی مانند بیمه وسائط نقلیه مؤسسه).
۱۰- هزینه‌های بهداشتی و وجوه پرداختی بابت بیمه‌های بهداشتی و عمر و حوادث ناشی از کار کارکنان و کارگرانیکه مشمول قانون بیمه‌های اجتماعی کارگران نیستند.
ت- هزینه‌های متفرقه بشرح زیر:
۱- حق الامتیاز و سایر حقوق و عوارض و مالیاتهائیکه بسبب فعالیت مؤسسه بشهرداری و دولت پرداخت می‌شود (باستثنای مالیات بر درآمد و ملحقات آن و سایر مالیاتهائیکه مؤسسه بموجب مقررات این قانون ملزم بکسر از دیگران و پرداخت آن می‌باشد و همچنین جرائمی که به دولت و شهرداریها پرداخت می‌گردد).
۲- هزینه‌های تحقیقاتی و آزمایش و آموزش مربوط بفعالیت مؤسسه.
۳- هزینه‌های اکتشاف معادن که منجر به بهره برداری نشده باشد.
۴- هزینه مربوط بجبران خسارت وارده مربوط بفعالیت مؤسسه از قبیل محکومیت مؤسسه بجبران خسارت و خسارت وارده بموجودی‌های جنسی و سایر دارائی که برای انجام عملیات مؤسسه مورد استفاده می‌باشد مشروط براینکه اولا وجود خسارت محقق و قطعی باشد. ثانیاً موضوع و میزان آن مشخص باشد. ثالثاً طبق مقررات قانونی یا قراردادهای موجود جبران بعهده ی دیگری نبوده یا در هر صورت از طریق دیگر جبران نشده باشد
۵- تا میزان سی درصد درآمد مشمول مالیات که برای مصارف بنگاههای خیریه و عام المنفعه از قبیل مؤسسات تحقیقات علمی- آسایشگاه مسلولین- پرورشگاه یتیمان- دبستان- دبیرستان- دانشگاه- آموزشگاههای حرفه‌ای و صنعتی که در ایران منحصراً بمنظورهای فوق تأسیس شده و دولت آنها را بعنوان مؤسسه خیریه عام المنفعه برسمیت شناخته باشد و در درآمد و هزینه آن نظارت داشته باشد پرداخت گردیده و رسید در دست باشد.
۶- بهره ی وجوهیکه برای انجام عملیات مؤسسه وام گرفته شده است.
۷- مطالبات لاوصول بشرط اثبات آن از طرف مؤدی (ازقبیل استناد بحکم ورشکستگی بدهکار).
ث- ذخیره ی مربوط بهزینه‌های قابل قبول که بسال مالیاتی مورد رسیدگی ارتباط دارد ولی میزان قطعی آن هنوز تعیین نگردیده است.
ج- ذخیره ی مطالبات مشکوک الوصول مشروط براینکه اولا طلب مربوط بفعالیت مؤسسه باشد ثانیاً احتمال غالب برای لاوصول ماندن آن موجود باشد ثالثاً علت مشکوک الوصول شدن طلب در دوره ی مالی مورد رسیدگی ایجاد شده باشد رابعاً در دفاتر تجارتی بحساب مخصوص منظور گردد- تا زمانیکه طلب وصول گردد یا لاوصول بودن آن محقق شود.
چ- زیان مؤسسات در یکسال مالیاتیکه طبق دفاتر قانونی آنها و با توجه بمقررات این قانون احراز گردد از درآمد سنوات بعد تامیزان۱ درآمد مذکور در ترازنامه متکی بدفاتر قابل قبول منتهی تا سه سال متوالی استهلاک پذیر است.
۳ تبصره- در مواریکه به تشخیص وزارت دارائی بتوان نصابی برای هر یک از انواع هزینه‌های قابل قبول در محاسبه مالیاتی تعیین نمود وزارت دارائی مکلف است نصاب حداکثر آن را تعیین و پس از تصویب کمیسیون دارائی مجلس شورای ملی بموقع اجرا بگذارد.
ماده ی۱۳۴- در تشخیص درآمد مشمول مالیات محاسبه استهلاک دارائی و هزینه‌های تأسیس و سرمایه‌ای بارعایت اصول زیر انجام می‌شود:
۱- آن قسمت از دارائی ثابت که براثر استعمال یا گذشت زمان یا سایر عوامل بدون توجه بتغییر قیمتها ارزش آن تقلیل می‌یابد قابل استهلاک است.
۲- مأخذ استهلاک قیمت تمام شده دارائی می‌باشد.
۳- استهلاک از تاریخی محاسبه می‌شود که دارائی قابل استهلاک آماده برای بهره برداری در اختیار مؤسسه قرار می‌گیرد.
در صورتیکه دارائی قابل استهلاک در نیمه اول سال مالیاتی در اختیار مؤسسه قرارگیرد استهلاک آن برای تمام سال احتساب می‌گردد و چنانچه در نیمه دوم سال بدارائی مؤسسه اضافه شود استهلاک ان از سال بعد شروع خواهد شد.
۴- هزینه‌های تأسیس از قبیل مخارج ثبت مؤسسه و حق المشاوره و نظائر آن جز در مواردیکه ضمن جدول مقرر در ماده ی ۱۳۶ این قانون تصریح خواهد شد حد اکثر تا مدت ۳ سال از تاریخ تأسیس بطور مساوی قابل استهلاک است.
۵- در صورتیکه بر اثر فروش مال قابل استهلاک یا مسلوب المنفعه شدن ماشین آلات زیانی متوجه مؤسسه گردد زیان حاصله معادل ارزش مستهلک نشده دارائی منهای حاصل (در صورت فروش) یکجا قابل احتساب در حساب سود و زیان همانسال می‌باشد.
ماده ی۱۳۵- طرز محاسبه استهلاک بشرح زیر است:
الف- در مواردیکه طبق جدول مذکور در ماده ی ۱۳۶ برای استهلاک نرخ تعیین شود نرخها ثابت بوده و در هر سال به مابه التفاوت قیمت تمام شده مال مورد استهلاک و مبلغی که در سنوات قبل برای آن بعنوان استهلاک منظور شده است اعمال می‌گردد.
ب- در مواردیکه طبق جدول مذکور در ماده ی ۱۳۶ مدت معین شود در هر سال بطور مساوی از قیمت تمام شده مال به نسبت مدت مقرر استهلاک منظور می‌گردد.
تبصره- هزینه مربوط به تغییر یا تعمیر اساسی دارائی قابل استهلاک جزو قیمت تمام شده دارائی محسوب می‌گردد.
ماده ی۱۳۶- جدول استهلاکات از طرف وزارت دارائی تهیه و پس از تصویب کمیسیون دارائی مجلس شورای ملی بموقع اجراء گذارده می‌شود.
فصل پنجم- قرائن و ضرائب مالیاتی
ماده ی۱۳۷- قرائن مالیاتی عبارتست از عواملی که در هر رشته از مشاغل برای تشخیص درآمد مشمول مالیات بطور علی الرأس بکار می‌روند و فهرست آن بشرح زیر می‌باشد:
１- سرمایه. ２- ３- ۲- خرید سالانه. ４- ５- ۳- فروش سالانه. ６- ７- ۴- درآمد ناویژه. ８- ９- ۵- ارزش اجاری سالانه محل کسب و کار. １０- １１- ۶- پرداختی بکارگران و کارکنان. １２- １３- ۷- ظرفیت تولید در کارخانجات. １４- １５- ۸- مقدار مواد اولیه که بمصرف رسیده است. １６- １７- ۹- تعداد اطاق یا تحت هتل و مسافرخانه. １８- １９- ۱۰- ظرفیت وسائط رانندگی و سایر وسایل حمل و نقل. ２０- ２１- ۱۱- تعداد کشتار در مورد قصابها و کشتارکنندگان. ２２- ２３- ۱۲- تعداد تختخواب و پزشک و جراح و بیمار در بیمارستان و نظایر آن. ２４- ２５- ۱۳- تعداد نمره و دوش گرمابه. ２６- ２７- ۱۴- تیراژ روزنامه و مجله و تعداد آبونمان یا میزان فروش و بهای آگهی. ２８- ２９- ۱۵- جمع کل وجوهیکه بابت حق التحریر و حق الزحمه وصول مالیات و عوارض و مصرف تمبر عاید دفترخانه اسناد رسمی می‌شود یا میزان تمبر مصرفی آنها. ３０- ３１- تبصره- ممیز مالیاتی باید از بین قرائن مذکور در این ماده قرینه یا قرائنی را که با نوع و حدود فعالیت مؤدی منطبق و با وضع او متناسب تر تشخیص می‌دهد انتخاب و دلائل انتخاب نوع و رقم آنرا توجیه کند. ماده ی۱۳۸- ضرائب مالیاتی عبارتست از ارقام مشخصه‌ای که حاصل ضرب آنها در قرینه مالیاتی در موارد تشخیص علی الرأس درآمد مشمول مالیات تلقی می‌گردد. ３２- ３３- تبصره- در صورتیکه بچند قرینه اعمال ضریب شود معدلی که از نتایج اعمال ضرائب بدست می‌آید درآمد مشمول مالیات خواهد بود. ３４- ３５- الف- برای تعیین ضرائب کمیسیونی مرکب از نمایندگان وزارت دارائی و وزارت اقتصاد- بانک مرکزی- اطاق بازرگانی- اطاق صنایع و معادن در وزارت دارائی تشکیل می‌شود و همه ساله با توجه بجریان معاملات و اوضاع و احوال اقتصادی ضرائب مربوط بمالیاتهای سال بعد حوزه ی تهران را نسبت بهریک از قرائن مذکور در ماده ی ۱۳۷ درباره ی مؤدیان مختلف بر حسب نوع مشاغل بطور تفکیک تعیین و فهرست آنرا تا آخر دیماه بوزارت دارائی تسلیم می‌نماید. ３６- ３７- تصمیمات این کمیسیون به اکثریت مناط اعتبار است و از طرف وزارت دارائی بعنوان جدول ضرائب مالیاتی حوزه ی تهران برای اجراء ابلاغ خواهد شد. ３８- ３９- ب- جدول مذکور در بند الف در دهه اول بهمن ماه از طرف وزارت دارائی به ادارات دارائی شهرستانها ارسال می‌گردد. ４０- ４１- پیشکاریها و ادارات دارائی مکلفند بمحض وصول جدول مذکور کمیسیونی مرکب از پیشکار دارائی در مرکز استان و رئیس دارائی در مرکز فرمانداری کل رئیس اداره اقتصاد استان- رئیس بانک ملی- رئیس اطاق بازرگانی- رئیس شعبه اطاق صنایع و معادن در مرکز استان یا مرکز فرمانداری کل و رئیس دارائی- رئیس بانک ملی- رئیس اطاق بازرگانی در سایر شهرستانها تشکیل دهند کمیسیون مزبور جدول واصله را مبنای مطالعه قرار داده و با توجه به اوضاع و احوال اقتصادی خاص حوزه ی مالیاتی خود در صورت اقتضاء تغییرات لازم در ارقام آن با ذکر دلیل بعمل خواهد آورد. ４２- ４３- نتیجه بررسی کمیسیون باید حد اکثر تا اول اسفند ماه بمرکز گزارش شود. ４４- ４５- گزارش‌های واصله از طرف وزارت دارائی مورد بررسی قرار می‌گیرد و تا حدی دلائل اقامه شده برای تغییرات قانع کننده بنظر برسد جدول اصلاح و تا آخر اسفند ماه بعنوان جدول ضرائب سال بعد هر یک از حوزه‌های دارائی شهرستانها ابلاغ خواهد شد. ４６- ４７- تبصره ی۱- در نقاطیکه اطاق بازرگانی تشکیل نشده است پیشکار دارائی در مراکز استان و رئیس دارائی در شهرستانها یکی از بازرگانان مطلع و معتمدان حوزه را برای شرکت در کمیسیون ضرائب انتخاب می‌نماید.
تبصره ی۲- درشهرستانهای مرکز استان که شعبه اطاق صنایع تشکیل نشده است پیشکار دارائی یکی از صاحبان صنایع مطلع و معتمد آن حوزه را انتخاب می‌نماید.
تبصره ی۳- درصورت عدم تأسیس اداره اقتصاد فرماندار مرکز استان یا فرماندار کل بجای رئیس اداره اقتصاد در کمیسیون شرکت خواهد کرد.
فصل ششم- جرائم و زیان دیر کرد مالیاتی
بخش یکم- جرائم و مجازات مالیاتی
ماده ی۱۴۰- درمواریکه مؤدی یا قائم مقام یا نماینده او بموجب مقررات این قانون از بابت مالیات متعلقه بمؤدی مکلف به تسلیم اظهارنامه می‌باشد و از تسلیم آن در موارد مقرر در این قانون خودداری نماید در صورتیکه تمام یا قسمتی از مالیات متعلقه در سر رسیدهای قانونی پرداخت نشده باشد جریمه عدم تسلیم اظهارنامه عبارتست از ۱۵ درصد مالیات پرداخت نشده که از مبلغ یکصد هزار ریال کمتر نخواهد بود مگر اینکه یکصد هزار ریال مذکور از سی درصد مالیات پرداخت نشده تجاوز کند که در اینحال فقط سی درصد مالیات پرداخت نشده بعنوان جریمه اخذ خواهد شد و در صورتیکه مالیات متعلقه تماماً پرداخت شده باشد جریمه مزبور عبارتست از دو درصد مالیات پرداخت شده که حد اکثر از مبلغ ۱۰۰۰۰ ریال تجاوز نخواهد کرد.
ماده ی۱۴۱- جریمه تسلیم اظهارنامه خلاف واقع عبارتست از ۱۵ درصد مابه التفاوت بین مالیات قطعی شده و رقم مالیاتی که مؤدی ضمن اظهارنامه اظهار نموده است که در هر صورت از یکصد هزار ریال کمتر نخواهد بود مگر اینکه این مبلغ از سی درصد مابه التفاوت فوق الذکر تجاوز کند که در اینحال فقط۳۰ درصد مابه التفاوت بعنوان جریمه اخذ خواهد شد.
تبصره- اظهارنامه خلاف واقع اظهارنامه‌ای است که مؤدی از اظهار درآمد واقعی خود داری کرده باشد.
ماده ی۱۴۲- نسبت بمؤدی این که بموجب مقررات این قانون مکلف بداشتن دفتر هستند درموارد مذکور در بندهای ۱و۲ ماده ی۱۴ جریمه تخلف عبارتست از بیست درصد مالیات متعلقه و در صورت تکرار برای هر سال ۱۰% مالیات متعلقه بجریمه مذکور اضافه خواهد شد که در هر صورت از یک برابر مالیات متعلقه تجاوز نخواهد کرد.
ماده ی۱۴۳- درموارد مذکور در بندهای ۳و۴ ماده ی۱۴ جریمه مؤدی عبارت خواهد بود از ده درصد مابه التفاوت بین مالیات قطعی شده و رقم مالیاتی که مؤدی ضمن اظهارنامه یا ترازنامه تسلیمی اظهار نموده است.
ماده ی۱۴۴- جریمه تخلف آخرین مدیران شرکت از لحاظ عدم تسلیم اظهارنامه موضوع ماده ی۹۱ ظرف مهلت مقرر یا تسلیم اظهارنامه خلاف واقع عبارت خواهد بود از مبلغی معادل ده درصد سرمایه و ذخائر شرکت که درهر صورت از یکصدهزار ریال کمتر نخواهد بود که از متخلفین متضامناً وصول می‌گردد.
ماده ی۱۴۵- جریمه تخلف مدیر تصفیه در مورد تقسیم دارائی شرکت قبل از تصفیه امور مالیاتی شرکت یا قبل از سپردن تأمین مقرر موضوع ماده ی ۹۵ معادل ۲۰% مالیات متعلقه خواهد بود که از متخلف وصول می‌گردد.
ماده ی۱۴۶- در مورد کسانیکه بشرح مقررات این قانون مکلف به تسلیم صورت یا فهرست مشخصات یا اعلام اطلاعات لازم راجع بمؤدی یا نوع فعالیت مؤدی و میزان درآمد او می‌باشند در صورتیکه از تسلیم آن درموعد مقرر خودداری نمایند یا بخلاف واقع تسلیم نمایند جریمه متعلقه عبارت خواهد بود از پنج درصد درآمدی که فهرست آن تسلیم نشده است و یا کمتر قید شده است
ماده ی۱۴۷- کسانیکه بشرح مقررات این قانون علاوه بر تسلیم فهرست و مشخصات مؤدی مکلف بکسر مالیات و پرداخت آن بوزارت دارائی نیز می‌باشند از لحاظ عدم اجرای تکالیف مقرره مشمول جرائم زیر خواهند بود: الف- از بابت عدم اجرای تکلیف
تسلیم فهرست و مشخصات و نظایر آن جریمه‌ای معادل ۲ درصد مالیات متعلقه که در هر صورت از ده هزار ریال تجاوز نخواهد کرد.
ب- از لحاظ عدم تحویل مالیات کلاً یا جزاً در سررسید مقرر جریمه معادل نصف مالیاتی که پرداخت نشده است.
ماده ی۱۴۸- جریمه صاحبان دفاتر اسناد رسمی در مورد عدم مطالبه تصفیه حساب مالیاتی موضوع ماده ی۶۲ در موقع نقل و انتقالات قطعی املاک عبارت خواهد بود از پنج درصد درآمد مستغل که مالیات آن پرداخت نشده است.
ماده ی۱۴۹- جرائم مذکور جز در مواردی که ضمن مقررات این قانون تصریح شده کلاً یا جزاً قابل بخشودن نمی‌باشد.
ماده ی۱۵۰- هرکس بقصد فرار از پرداخت مالیات بدفاتر و اسناد مربوط به آن که برخلاف حقیقت تهیه یا تنظیم شده استناد نماید از ۴ ماه تا دو سال بحبس تأدیبی محکوم خواهد شد.
اقامه دعوای کیفری علیه مرتکبین نزد مقامات صالحه قضائی و تعقیب دعوی بعهده دادستان انتظامی مالیاتی است.
دادستان انتظامی مالیاتی باید قبلاً برای تشخیص موضوع نظر هیئت رسیدگی موضوع ماده ی ۳۰۶ را جلب و ضمیمه شکایت خود بنماید.
بخش دوم- زیان دیر کرد
ماده ی۱۵۱- عدم پرداخت مالیات متعلقه از طرف مؤدی مالیات در مواعد مقرره موجب تعلق زیان دیرکرد بمیزان یک درصد در ماه خواهد بود.
تبصره- بمدت کمتر از پانزده روز تأخیر زیان دیرکرد تعلق نخواهد گرفت و بتأخیر پانزده روز و بیشتر تا یکماه زیان دیر کرد یکماهه تعلق خواهد گرفت.
ماده ی۱۵۲- منظور از مؤدی مالیاتی مذکور در ماده ی ۱۰۱ اعم است از مؤدی که از بابت درآمد حاصله خود مالیات متعلقه را باید پرداخت نماید یا اشخاصی که مکلف به کسر مالیات اشخاص دیگر و پرداخت آن به وزارت دارائی می‌باشد.
ماده ی۱۵۳- زیان دیر کرد از آخرین روز از انقضای مهلت پرداخت مالیات یا علی الحساب مالیاتی طبق مقررات این قانون احتساب خواهد شد مگر در مورد اختلافات مالیاتی که نسبت به مابه الاختلاف از تاریخ مطالبه محاسبه می‌گردد.
فصل هفتم- محاسبه مالیات
ماده ی۱۵۴- حساب مالیاتی اشخاصی که علی الحساب مالیاتی آنها طبق مقررات فصل دوم این کتاب به حداقل نرخ مذکور در ماده ی ۱۵۷ پرداخت گردد تصفیه شده تلقی می‌شود مگر در مورد اشخاص زیر:
۱- هر شخص طبیعی که جمع درآمد مشمول مالیات او از یک یا چند منبع از چهارصد هزار ریال در سال تجاوز نماید.
۲- هر شخص طبیعی مشمول مالیات که بیش از میزان مقرر در مواد ۶ و ۱۰۱ از نرخ ۱۰ درصد یا از بخشودگی مالیاتی حداقل درآمد استفاده کرده است.
۳- هر شخص طبیعی ایرانی مقیم ایران که درآمدی در خارج از کشور تحصیل کرده است.
تبصره- در مورد اجرای حکم بند ۱ این ماده تا یکصد و هشتاد هزار ریال مجموع حقوق سالانه جزو جمع درآمد مؤدی محسوب نخواهد شد.
ماده ی۱۵۵- هر یک از اشخاص مذکور در بندهای ماده فوق مکلفند تا آخر تیرماه هر سال یک اظهارنامه تکمیلی حاوی جمع کل درآمدی که در سال مالیاتی قبل تحصیل کرده‌اند تنظیم و بممیز مالیاتی محل سکونت خود تسلیم و مالیات متعلقه را بنرخ مذکور در ماده ی ۱۵۷ احتساب و پس از کسر وجوهی که بعنوان مالیات بر درآمد بشرح بند ۴ این ماده پرداخت شده است تأدیه نمایند. اظهارنامه تکمیلی باید حاوی مطالب زیر باشد:
۱- نسبت به درآمدهای موضوع بخشهای اول تا ششم
فصل دوم معادل درآمد مشمول مالیات طبق مقررات فصل مربوط (پس از وضع معافیتهای مقرر و با رعایت تبصره ماده ی ۱۵۴) در مورد اسناد استقراضی که قبل از سررسید در دفترخانه اسناد رسمی فسخ شود نسبت به باقیمانده مدت سند درآمدی در اظهارنامه منظور نخواهد شد.
۲- نسبت بدرآمدهای موضوع بخش هفتم فصل دوم معادل درآمد مشمول مالیات مقرر در بند الف و جزء ۱ و ۲ بند ث ماده ی ۸۸ با رعایت تبصره ی ۲ ماده مذکور (پس از وضع معافیت هائیکه برای درآمد شرکت مقرر است).
۳- نسبت بدرآمدهائیکه اشخاص مذکور در بند ۳ ماده ی ۱۵۴ در خارج از کشور تحصیل کرده‌اند معادل جمع کل درآمد ویژه.
۴- وجوهیکه بعنوان مالیات بر درآمد بابت هر یک از منابع درآمد مذکور در اظهارنامه وسیله مؤدی یا اشخاص دیگر بحساب او نقداً یا از طریق ابطال تمبر طبق مقررات فصل ۲ پرداخت شده و همچنین مالیاتی که بابت درآمدهای موضوع بند ۲ این ماده وسیله شرکتها پرداخت گردیده است.
تبصره- در صورتیکه مؤدی محل سکونتی در ایران نداشته باشد محل تسلیم اظهارنامه تکمیلی تهران خواهد بود.
ماده ی۱۵۶- ممیز مالیاتی مربوط درآمدهای مشمول مالیات منابع مختلف مؤدی را بتدریج که برگ قطعی آن می‌رسد با مندرجات اظهارنامه تکمیلی تطبیق و یا در صورتیکه اظهارنامه تکمیلی داده نشده باشد مالیات متعلقه را محاسبه و مابه التفاوت آنرا در صورتیکه پرداخت نشده باشد مطالبه می‌نماید. مطالبه مزبور باید از تاریخ ابلاغ هر برگ قطعی بممیز که موجب محاسبه مابه التفاوت مالیات می‌شود ظرف یکسال بعمل آید وگرنه با رعایت مفاد قسمت اخیر ماده ی ۱۶۰ مشمول مرور زمان خواهد بود.
ماده ی۱۵۷- نرخ مالیات بر درآمد به استثنای موارد مذکور در جزء ۳ و ۴ بند ث ماده ی ۸۸ و ماده ی ۹۸ و همچنین در مورد مالیات بر درآمد املاک که بموجب مقررات مربوط مالیات باید بمأخذ ۳% قیمت فروش وصول شود بشرح زیر تعیین می‌گردد:
تا ۴۰۰۰۰۰ ریال درآمد مشمول مالیات سالانه ۱۵%
تا ۶۰۰۰۰۰ ریال درآمد مشمول مالیات سالانه ۱۸%
نسبت بمازاد ۴۰۰۰۰۰ ریال
تا ۸۰۰۰۰۰ ریال درآمد مشمول مالیات سالانه ۲۰%
نسبت بمازاد ۶۰۰۰۰۰ ریال
تا ۱۰۰۰۰۰۰ ریال درآمد مشمول مالیات سالانه ۲۲%
نسبت بمازاد ۸۰۰۰۰۰ ریال
تا ۲۰۰۰۰۰۰ ریال درآمد مشمول مالیات سالانه ۲۴%
نسبت بمازاد ۱۰۰۰۰۰۰ ریال
تا ۴۰۰۰۰۰۰ ریال درآمد مشمول مالیات سالانه ۲۶%
نسبت بمازاد ۲۰۰۰۰۰۰ ریال
تا ۷۰۰۰۰۰۰ ریال درآمد مشمول مالیات سالانه ۲۸%
نسبت بمازاد ۴۰۰۰۰۰۰ ریال
تا ۱۰۰۰۰۰۰۰ ریال درآمد مشمول مالیات سالانه ۳۰%
نسبت بمازاد ۷۰۰۰۰۰۰ ریال
تا ۱۵۰۰۰۰۰۰ ریال درآمد مشمول مالیات سالانه ۳۵%
نسبت بمازاد ۱۰۰۰۰۰۰۰ ریال
تا ۲۰۰۰۰۰۰۰ ریال درآمد مشمول مالیات سالانه ۴۰%
نسبت بمازاد ۱۵۰۰۰۰۰۰ ریال
تا ۳۰۰۰۰۰۰۰ ریال درآمد مشمول مالیات سالانه ۴۵%
نسبت بمازاد ۲۰۰۰۰۰۰۰ ریال
تا ۵۰۰۰۰۰۰۰ ریال درآمد مشمول مالیات سالانه ۵۰%
نسبت بمازاد ۳۰۰۰۰۰۰۰ ریال
تا ۱۰۰۰۰۰۰۰۰ ریال درآمد مشمول مالیات سالانه ۵۵%
نسبت بمازاد ۵۰۰۰۰۰۰۰ ریال
تا۱۰۰۰۰۰۰۰۰ ریال ببالا ۶۰%
تبصره- در مورد درآمدهای معوقه و استثنائی که منشأ آن فعالیت مداوم و لااقل ۵ سال گذشته با نگاهداری دارائی غیر منقول برای مدت ۵ سال یا بیشتر باشد از قبیل خسارت اخراج و باز خرید خدمت و حق التألیف و اختراع و اکتشاف و فروش املاک و واگذاری سرقفلی و سایر
درآمدهای مشابه که فهرست آن از طرف وزارت دارائی تهیه و بتصویب هیئت وزیران خواهد رسید درآمد به ۵ قسمت مساوی تقسیم و هر قسمت از آن بسایر درآمدهای سال تحصیل آن درآمد و هر یک از ۴ سال قبل اضافه و براساس نرخ فوق مالیات آن محاسبه خواهد شد. درصورتیکه با اجرای حکم این تبصره قسمتی از درآمد بسنوات قبل از اجرای این قانون مربوط بسال تحصیل درآمد تعلق گرفته است احتساب خواهد شد.
فصل هشتم- مقررات عمومی
ماده ی۱۵۸- سال مالیاتی عبارتست از یکسال شمسی که از اول فروردین ماه هر سال شروع و به آخر اسفند ماه همان سال ختم می‌شود لکن در مورد اشخاص حقوقی مشمول مالیات که سال مالی آنها بموجب اساسنامه با سال مالیاتی تطبیق نمی‌کند درآمد سال مالی آنها بجای سال مالیاتی مبنای تشخیص مالیات قرار می‌گیرد و موعد تسلیم اظهارنامه و ترازنامه و سررسید پرداخت مالیات آنها ۴ ماه پس از سال مالی مربوط می‌باشد.
ماده ی۱۵۹- ممیز مالیاتی مکلف است اظهارنامه مؤدیان مالیات بر درآمد را در مورد درآمد هر منبع که در موعد قانونی تسلیم شده است به استثنای مشمولین ماده ی ۱۵ منتهی ظرف یکسال از تاریخ انقضای مهلت مقرر برای تسلیم اظهارنامه رسیدگی نماید و در صورتیکه ظرف مدت مذکور برگ تشخیص درآمد صادر ننماید ویا تا ۳ ماه پس از انقضای یکسال فوق الذکر برگ تشخیص درآمد مذکور را بمؤدی ابلاغ یا در روزنامه رسمی آگهی نکند اظهارنامه مؤدی قطعی تلقی می‌شود مگر اینکه مؤدی فعالیتهای انتفاعی دیگری داشته که در اظهارنامه کتمان شده باشد و در اینصورت فقط مالیات بر درآمد آن فعالیتها با رعایت مفاد ماده ی ۱۶ قابل مطالبه خواهد بود.
ماده ی۱۶۰- نسبت بمؤدیان مالیات بر درآمد که در موعد مقرر از تسلیم اظهارنامه منبع درآمد خودداری نموده‌اند یا اصولا طبق مقررات این قانون مکلف به تسلیم اظهارنامه در سررسید پرداخت مالیات نیستند مدت مرور زمان مالیاتی سه سال از تاریخ سررسید پرداخت مالیات می‌باشد و پس از گذشتن ۳ سال مذکور مالیات متعلقه قابل مطالبه نخواهد بود مگر اینکه ظرف این مدت درآمد مؤدی تعیین و برگ تشخیص مالیاتی صادر و منتهی ظرف ۳ ماه پس از انقضای سه سال مذکور برگ تشخیص صادره بمؤدی ابلاغ و یا در روزنامه رسمی آگهی شده باشد.
ماده ی۱۶۱- تسلیم اظهارنامه و پرداخت مالیات مؤدیانی که در خارج از ایران اقامت دارند و همچنین مؤسسات و شرکتهائیکه مرکز اصلی آنها در خارجه است بعهده ی نمایندگان آنان در ایران می‌باشد و در صورتیکه دارای نماینده یا شعبه و امثال آن نباشد کسانی که واسطه تحصیل درآمد آنها در ایران می‌باشند با خود مؤدی مسئولیت تضامنی برای تسلیم اظهارنامه و پرداخت مالیات را دارند.
ماده ی۱۶۲- وجوهی که بعنوان علی الحساب مالیاتی از طریق تحویل به ادارات دارائی یا ابطال تمبر پرداخت می‌شود در موقع تشخیص و احتساب مالیات قطعی منظور می‌شود و در صورتیکه مبلغ بیش از مالیات متعلقه پرداخت شده باشد اضافه پرداختی قابل استرداد خواهد بود.
ماده ی۱۶۳- وزارت دارائی می‌تواند با تصویب کمیسیون دارائی مجلس شورای ملی اعلام نماید که در هر رشته از منابع مالیات بر درآمد در سررسیدهای مقرر در این قانون بجای علی الحساب مالیاتی به حداقل نرخ مذکور در ماده ی ۱۵۷ کلیه مالیات متعلقه بهر منبع درآمد بر اساس نرخ مزبور یکجا پرداخت گردد در اینصورت تخلف از آن طبق مقررات این قانون موجب تعلق جریمه و زیان دیر کرد خواهد بود.
ماده ی۱۶۴- وزارت دارائی مجاز است برای تأمین مالیات مؤدیان غیر مقیم اعم از ایرانی یا خارجی که در ایران دارائی ثابتی ندارند یا دارائی ثابت آنها غیر کافی تشخیص داده شود و همچنین از اشخاص حقوقی مشمول
مالیات تضمینات کافی اخذ نماید.
تبصره- آئین نامه مربوط بطرز اجرای این ماده از طرف وزارت دارائی تهیه و پس از تصویب هیئت وزیران بموقع اجرا گذارده خواهد شد.
ماده ی۱۶۵- وزارت دارائی برای وصول مالیات و جرائم و زیان دیر کرد متعلقه از مؤدیان و مسئولین پرداخت مالیات نسبت به سایر طلبکاران باستثنای صاحبان حقوق نسبت بمال مورد وثیقه بموجب اسناد قابل قبول حق تقدیم داشت.
ماده ی۱۶۶- در مواردیکه مالیات مؤدی هنوز قطعی نشده است و بیم تفریط اموال از طرف مؤدی بقصد فرار از پرداخت مالیات می‌رود ممیز مالیاتی می‌تواند از کمیسیون تشخیص قرار تأمین مالیات را بخواهد و در صورتیکه کمیسیون صدور قرار را لازم تشخیص دهد ضمن تعیین مبلغ قرار مقتضی صادر خواهد کرد- ممیز مالیاتی مکلف است معادل همان مبلغ از اموال و وجوه مؤدی که نزد خودش یا اشخاص ثالث باشد تأمین نماید در اینصورت مؤدی و اشخاص ثالث پس از ابلاغ اخطار کتبی ممیز مالیاتی حق نخواهد داشت اموال مورد تأمین را از تصرف خود خارج کنند مگر اینکه معادل مبلغ مورد مطالبه تأمین دهند و در صورت تخلف مسئول پرداخت مطالبات مذکور خواهند بود. ماده ی۱۶۷- هر شخص طبیعی که بموجب مقررات این قانون مکلف به وصول و ایصال مالیات مؤدیان دیگر بطور علی الحساب و یا قطعی می‌باشد در صورت تخلف از انجام وظائف مقرره با مؤدی متضامناً مسئول پرداخت مالیات و زیان دیر کرد متعلقه بوده و مشمول جریمه مقرر نیز خواهد بود. ضمناً مسئولین امر در صورتیکه کارمند دولت یا شهرداری باشند مشمول مجازات مقرر در آئین نامه محاکمات اداری از درجه ۴ ببالا خواهند بود و مرور زمان اینگونه تخلفات سه سال از تاریخ وقوع تخلف خواهد بود.
ماده ی۱۶۸- کلیه کسانیکه مطابق مقررات این قانون مکلف بپرداخت مالیات دیگران می‌باشند و همچنین هر کس پرداخت مالیات دیگری را تعهد یا ضمانت کرده باشد و بالاخره کسانیکه بر اثر خودداری از انجام تکالیف مقرره در این قانون مشمول جریمه شناخته شده‌اند در حکم مؤدی محسوب و از نظر وصول بدهی طبق مقررات اجرای وصول مالیاتها با آنان رفتار خواهد شد.
ماده ی۱۶۹- در مواردیکه اشخاص متعدد مسئول پرداخت مالیات شناخته می‌شوند ادارات دارائی حق دارند بهمه آنها مجتمعاً یا بهریک جداگانه برای وصول مالیات مراجعه کنند و مراجعه به یکی از آنها مانع مراجعه به دیگران نخواهد بود.
ماده ی۱۷۰- وزارت دارائی مکلف است بمنظور تسهیل پرداخت مالیات و تقلیل موارد مراجعه مؤدیان به ادارات دارائی حساب مخصوص از طریق بانک مرکزی در بانک ملی افتتاح نماید تا مؤدیان بتوانند مستقیماً به شعب و باجه‌های بانک مزبور مراجعه و مالیاتهای قطعی وعلی الحساب خود را بحساب مذکور پرداخت نمایند.
ماده ی۱۷۱- وزارت دارائی می‌تواند نسبت بمؤدیانیکه قادر بپرداخت بدهی مالیاتی خود اعم از اصل و جریمه بطور یکجا نیستند با اضافه نمودن زیان دیر کرد متعلقه قرار تقسیط برای مدتیکه از تاریخ ابلاغ مالیات قطعی از دو سال تجاوز نکند بگذارد.
ماده ی۱۷۲- در صورتیکه مؤدی محلهای متعدد برای سکونت خود داشته باشد مکلف است یکی از آنها را بعنوان محل سکونت اصلی معرفی نماید وگرنه ممیز مالیاتی می‌تواند هر یک از محلهای سکونت مؤدی را محل سکونت اصلی تلقی نماید.
ماده ی۱۷۳- هر شخصی طبیعی ایرانی که با ارائه گواهی نمایندگان مالی یا سیاسی دولت شاهنشاهی ایران در خارج ثابت کند که از درآمد یکسال مالیاتی خود در یکی از کشورهای خارج بعنوان مقیم مالیات پرداخته است از لحاظ مالیاتی در آنسال مقیم خارج از کشور شناخته خواهد شد مگر در یکی از موارد زیر:
１- در سال مالیاتی مزبور محلی برای سکونت در ایران در اختیار داشته باشد. ２- ３- ۲- در سال مالیاتی مزبور در ایران دارای شغلی بوده باشد. ４- ５- ۳- در سال مالیاتی مزبور لااقل شش ماه متوالیاً یا متناوباً در ایران سکونت داشته باشد. ６- ７- ۴- توقف در خارج از کشور بمنظور انجام مأموریت معالجه و امثال آن بوده باشد. ８- ９- ماده ی۱۷۴- وزارت دارائی می‌تواند نمونه دفاتر مخصوصی برای هر رشته از مشاغل تهیه و در دسترس مؤدیان قرار دهد. دفاتر مذکور برای تشخیص مالیات در حکم دفاتر قانونی خواهد بود. ضمناً برای هر رشته از مشاغل نمونه اوراق مخصوصی از قبیل بارنامه، قبض رسید و امثال آن تهیه و در دسترس مؤدیان مربوط بگذارد تا در رسیدگی و تشخیص درآمد مورد استفاده قرار گیرد. در این صورت مؤدیان مکلفند مطابق دستورهای صادره از طرف وزارت دارائی اوراق مزبور را در معاملات خود بکار برند و الا دفاتر مؤدی برای تشخیص مالیات قابل استناد نخواهد بود. １０- １１- ماده ی۱۷۵- ادارات ثبت مکلفند در آخر هر ماه فهرست نام اشخاص طبیعی یا حقوقی را که دفتر قانونی به ثبت رسانده‌اند بتعداد دفاتر ثبت شده و شماره‌های آن به اداره دارائی محل اقامت مؤسسه ارسال دارند. １２- １３- ماده ی۱۷۶- هیچیک از مراجع رسمی و بانکها حق ندارند استناد صاحبان مشاغل را اعم از اشخاص طبیعی یا حقوقی به ترازنامه هائی غیر از آنچه بوزارت دارائی ارائه و وصول نسخه‌ای از آن وسیله ممیز مربوط گواهی شده باشد بپذیرند. １４- １５- ماده ی۱۷۷- دو درصد از کل وجوهیکه بابت مالیات و زیان دیر کرد و جرائم موضوع این قانون (به استثنای مالیات بر درآمد شرکتها و شخصیتهای حقوقی دولتی و وابسته بدولت) وصول می‌شود در حساب مخصوصی در خزانه داریکل منظور می‌گردد که با اجازه وزیر دارائی بمصرف پرداخت پاداش بمأمورانی که در تشخیص وصول مالیاتها دخالت دارند و هزینه تعلیم و تربیت کارمندان در امور مالیاتی و حسابرسی تخصصی برسد. １６- １７- تبصره- آئین نامه راجع بنحوه و برنامه تعلیم و تربیت کارمندان مالیاتی و میزانی از وجوه موضوع این ماده که باید بمصرف تعلیم و تربیت برسد از طرف وزارت دارائی تهیه و پس از تصویب هیئت وزیران بموقع اجرا گذارده خواهد شد. １８- １９- ماده ی۱۷۸- از تاریخ اجرای این قانون تا زمان اجرای اشل حقوق قانون جدید استخدام کشوری معادل ۶۰ درصد علی الحساب مالیات حقوق موضوع ماده ی ۶ دریافتی از حقوق و مقرری بگیرانی که بموجب مقررات قانون مالیات بر درآمد مصوب فروردین ماه ۱۳۳۵ مشمول مالیات حقوق نبوده‌اند همه ماهه بعنوان فوق العاده مخصوص از محل اعتباری که در بودجه مربوط پادار خواهد شد به آنان پرداخت می‌گردد. ２０- ２１- ماده ی۱۷۹- مرجع رسیدگی بهرگونه اختلاف که در تشخیص مالیاتهای موضوع این قانون بین هر یک از مأموران تشخیص و مؤدی ایجاد شود کمیسیون تشخیص می‌باشد مگر در مواردیکه بموجب مقررات سایر مواد این قانون مرجع رسیدگی دیگری تعیین شده باشد. ２２- ２３- ماده ی۱۸۰- صدی هشت از مبالغی که بعنوان مالیات وسیله دفتر اسناد رسمی وصول می‌شود بعنوان حق الزحمه وصول توسط سر دفتر کسر می‌شود. پنجاه درصد آن متعلق بخود سر دفتر می‌باشد و پنجاه درصد باقیمانده در صندوق مخصوص نگاهداری می‌شود و بمصرف بیمه سر دفتران اسناد خواهد رسید. ２４- ２５- تبصره- آئین نامه مربوط بطرز اجرای این ماده و نظارت عملیات دفاتر اسناد رسمی در مورد وصول مالیات با جلب نظر اداره کل ثبت اسناد و املاک از طرف وزارت دارائی و وزارت دادگستری تنظیم و بموقع اجراء گذارده می‌شود. ２６- ２７- ماده ی۱۸۱- از درآمد مشمول مالیات هر یک از منابع این کتاب (به استثنای درآمد حقوق و کشاورزی و املاک و درآمد شرکتهای دولتی و بنگاههای وابسته بدولت) یک مالیات اضافی بنرخ ۳% وسیله ادارات دارائی در موقع وصول مالیات منبع وصول و به شهرداری محل پرداخت می‌شود.
ماده ی۱۸۲- از درآمد مشمول مالیات شرکتها و بازرگانان کارت دار و صاحبان کارخانجات و فعالیتهای موضوع ماده ی ۲۸ یک مالیات اضافی بمیزان ۳ در هزار وسیله وزارت دارائی وصول و در اختیار اطاق بازرگانی محل و اطاق صنایع و معادن گذارده می‌شود.
ماده ی۱۸۳- کارمندان وزارت دارائی در دوره خدمت و تا سه سال پس از خروج از خدمت به هر عنوان که باشد نمی‌توانند بمراجع مالیاتی بعنوان وکیل یا نماینده مؤدیان مراجعه نمایند و وکالت یا نمایندگی این اشخاص در مراجع مذکور پذیرفته نخواهد شد.
ماده ی۱۸۴- ضریب مالیاتی در مواردیکه درآمد مشمول مالیات موضوع این قانون باید علی الرأس تشخیص شود در صورتیکه بموجب این قانون یا طبق جدول ضرائب برای آن ضریبی تعیین نشده باشد وسیله کمیسیون تشخیص محل تعیین خواهد شد.
ماده ی۱۸۵- شرکتها و کسانیکه طبق قانون تجارت بازرگان شناخته می‌شوند نسبت به معاملاتیکه برای دیگران انجام می‌دهند مکلفند در موقع پرداخت منافع مالیات متعلقه به منافع مذکور به حداقل نرخ مذکور در ماده ی ۱۵۷ کسر و ظرف ۳۰ روز با صورتیکه حاوی نام طرف و مشخصات معامله باشد به دارائی محل بپردازند مگر اینکه دریافت کننده منافع شرکت یا بازرگان باشد که در این صورت باید فهرست مشخصات معامله و نام طرف در مهلت مقرر تسلیم گردد.
ماده ی۱۸۶- به وزارت دارائی اجازه داده می‌شود قبوض پیش پرداخت مالیاتی تهیه و برای استفاده ی مؤدیان عرضه نماید- قبوض مذکور با نام و غیر قابل انتقال بوده در موقع برگشت به صندوق دارائی با احتساب بهره متعلقه یکجا بنام مؤدی ظهرنویسی و باطل می‌شود و در مقابل قبض مالیاتی صادره خواهد شد.
تبصره ی۱- آئین نامه راجع به نحوه صدور استفاده از قبوض پیش پرداخت مالیاتی و میزان بهره متعلقه به آن را وزارت دارائی تهیه و پس از تصویب هیئب وزیران بموقع اجرا خواهد گذارد.
تبصره ی۲- بهره متعلقه به قبوض پیش پرداخت مالیاتی جزو درآمد مشمول مالیات محسوب نخواهد شد.
ماده ی۱۸۷- به منظور نظارت در اجرای قوانین ومقررات راجع بطرز تنظیم و نگاهداری دفاتر قانون به وزارت دارائی اجازه داده می‌شود دفاتر مؤدیان را در جریان سال محاسباتی مورد رسیدگی قرار داده و ذیل آخرین مندرجات دفتر روزنامه را با قید تاریخ امضاء و نتیجه را صورت مجلس نماید ممیزین مالیاتی هنگام رسیدگی به ترازنامه و حساب سود و زیان تسلیمی مؤدیان در قبول یا عدم قبول دفاتر کسانیکه ظرف سال محاسباتی در موقع مراجعه مأموران از ارائه آن خودداری نمایند مختار خواهد بود.
تبصره- آئین نامه اجرای این ماده وسیله وزارت دارائی تهیه و بموقع اجرا گذارده خواهد شد.
ماده ی۱۸۸- متصدیان فروش و ابطال تمبر مکلفند بر اساس مقررات این قانون بمیزان مقرر در روی هر وکالتنامه تمبر باطل و میزان آنرا در دفتری که اختصاصاً جهت تمبر مصرفی باید وسیله هر یک از وکلاء نگاهداری شود ثبت و گواهی نمایند.
دفتر مزبور باید در موقع رسیدگی بحساب مالیاتی وکیل به دفتر ممیزی مالیاتی ارائه شود و الا از موجبات عدم قبول دفتر وکیل از نظر مالیاتی خواهد بود.
ماده ی۱۸۹- مؤدیان مالیاتی می‌تواند اظهارنامه مربوط به منابع درآمد خود را بتفکیک با اخذ رسید به دفتر ممیزی مالیاتی حوزه محل سکونت تسلیم نمایند در این صورت ممیز مالیاتی مذکور باید مراتب را در پرونده مؤدی منعکس نموده و اظهارنامه تسلیمی را ظرف ۴۸ ساعت برای اقدام به ممیز مالیاتی حوزه‌ای که منبع درآمد مؤدی در آن واقع است ارسال دارد تسلیم اظهارنامه بممیز مالیاتی حوزه سکونت از لحاظ آثار مترقبه در حکم تسلیم آن به دفتر ممیزی مالیاتی مربوطه خواهد بود.
ماده ی۱۹۰- دولت می‌تواند برای جلوگیری از
اخذ مالیات مضاعف و تبادل اطلاعات راجع به درآمد مؤدیان با دولتهای خارجی موافقتنامه‌های مالیاتی منعقد و پس از تصویب کمیسیون دارائی مجلس شورای ملی بمرحله اجراء بگذارد.
ماده ی۱۹۱- در مورد مالیات بر درآمد هر یک از شرکتهای نفتی بابت درآمدهای ناشی از انجام فعالیتهای موضوع قراردادهای مربوط که پیش از تاریخ اجرای این قانون امضاء و به تصویب رسیده است مقررات این قانون ناقض مقررات ماده ی ۳۵ الحاقی به قانون مالیات بر درآمد مورخ ۱۳۲۸ مصوب مهرماه ۱۳۳۳ و ماده ی اصلاحی ضمیمه قانون اجازه مبادله قرارداد الحاقی به قرارداد فروش نفت و گاز مورخ هفتم آبان ۱۳۳۳ مصوب اول بهمن ماه ۱۳۴۳ و سایر مقررات مالیاتی که ضمن قوانین مربوط به هر یک از شرکتهای مزبور تصویب شده است نخواهد بود.
کتاب دوم- سایر مالیاتهای مستقیم
فصل اول- مالیات ارث
بخش یکم- مشمولین و نرخ مالیات
ماده ی۱۹۲- هرگاه در نتیجه فوت شخصی اعم از فوت حقیقی یا فرضی اموالی از متوفی باقی بماند بشرح زیر مشمول مالیات است:
الف- نسبت بکل ما ترک واقع در ایران پس از وضع دو میلیون ریال بنرخ ۱۰ درصد.
ب- نسبت به سهم الارثی که به هر یک از وارث می‌رسد پس از وضع مالیاتی که بموجب بند الف این ماده باید پرداخت شود بشرح زیر:
۱- در صورتیکه متوفی یا وارث ایرانی مقیم ایران باشد نسبت بکلیه ماترک متوفی واقع در ایران یا در خارج پس از وضع هزینه کفن و دفن در حدود عرف و عادت و مالیات بر ارثی که بابت آن قسمت از ماترک واقع در خارج از کشور بدولت محل وقوع مال پرداخت شده است بنرخ مذکور در ماده ی ۱۹۸.
۲- در صورتیکه متوفی و وارث هر دو ایرانی مقیم خارج از کشور باشند نسبت به آن قسمت از ماترک متوفی که در ایران موجود است بنرخ مذکور در ماده ی ۱۹۸ نسبت به آن قسمت که در خارج از کشور موجود است پس از وضع مالیات بر ارثی که از آن بابت بدولت محل وقوع مال پرداخت شده است بنرخ ده درصد.
۳- در سایر موارد نسبت به آن قسمت از ماترک متوفی که در ایران موجود است بنرخ مذکور در ماده ی ۱۹۸.
ماده ی۱۹۳- اقامت از نظر قانون مالیات ارث تابع تعاریف مقرر در قانون مدنی می‌باشد.
ماده ی۱۹۴- ماترک عبارتست از کلیه اموال منقول وغیر منقول و مطالبات و سایر حقوق مالی متوفی پس از وضع دیون قابل احتساب (برای احتساب مالیات موضوع بند الف ماده ی ۱۹۲ اموال مورد وصیت جزو ماترک محسوب خواهد شد).
تبصره- در صورتیکه بموجب رأی کمیسیون تشخیص مالیات مطالبات متوفی غیر قابل وصول تشخیص شود مطالبات مذکور جزو ماترک منظور نمی‌شود و اگر مالیات آن قبلا وصول شده باشد معادل مالیات متعلقه مسترد خواهد شد استفاده وراث از حکم این تبصره مشروط به آنست که نسخه‌ای از دادخواست خود را منتهی ظرف هفت روز از تاریخ تقدیم آن به دفتر دادگاه به اداره ی دارائی تسلیم نماید. در اینصورت اداره دارائی از نظر تأمین مالیات متعلقه می‌تواند بعنوان ثالث در دعوی شرکت نماید.
ماده ی۱۹۵- بهای اثاثیه خانه‌های محل سکوت متوفی ۱۰ درصد ارزش محل سکونت محسوب خواهد شد.
ماده ی۱۹۶- دیون قابل احتساب از نظر مالیات ارث عبارتند از:
۱- دیون مستند باستناد رسمی و سایر مدارک قانونی که حاکی از بدهی مسلم متوفی بوراث خود ولو آنکه مستند بسند رسمی یا سایر مدارک قانونی باشد.
۲- نفقه ایام معدوده براساس قانون مدنی و مهریه زوجه در صورتیکه پرداخت نشده باشد.
ماده ی۱۹۷- وراث از نظر قانون مالیات بر ارث به سه طبقه تقسیم می‌شوند.
۱- وراث طبقه اول که عبارتند از پدر- مادر-
زن- شوهر- اولاد و اولاد اولاد.
۲- وراث طبقه دوم که عبارتند از اجداد- برادر و خواهر و اولاد آنها.
۳- وراث طبقه سوم که عبارتند از عمو- عمه- دائی- خاله و اولاد آنها.
ماده ی۱۹۸- مالیات بر ارث به نسبت سهم الارث از ورثه گرفته می‌شود و نرخ آن بشرح زیر است:
الف- سهم الارث هر یک از وراث طبقه اول تا ۳۰۰۰۰۰ ریال از پرداخت مالیات معاف و نسبت بمازاد بشرح زیر مشمول مالیات خواهند بود:
از ۳۰۰۰۰۱ ریال تا ۵۰۰۰۰۰ ریال ۳% نسبت بمازاد
از ۵۰۰۰۰۱ ریال تا ۷۵۰۰۰۰ ریال ۶% نسبت بمازاد
از ۷۵۰۰۰۱ ریال تا ۱۰۰۰۰۰۰ ریال ۹% نسبت بمازاد
از ۱۰۰۰۰۰۱ ریال تا ۲۰۰۰۰۰۰ ریال ۱۲% نسبت بمازاد
از ۲۰۰۰۰۰۱ ریال تا ۳۰۰۰۰۰۰ ریال ۱۵% نسبت بمازاد
از ۳۰۰۰۰۰۱ ریال تا ۵۰۰۰۰۰۰ ریال ۲۰% نسبت بمازاد
از ۵۰۰۰۰۰۱ ریال تا ۷۵۰۰۰۰۰ ریال ۲۵% نسبت بمازاد
از ۷۵۰۰۰۰۱ ریال تا ۱۰۰۰۰۰۰۰ ریال ۳۰% نسبت بمازاد
از ۱۰۰۰۰۰۰۰ ریال ببالا ۳۵% نسبت بمازاد
تبصره- در صورتیکه وراث طبقه اول صغیر باشد یا منحصراً به تحصیل اشتغال داشته باشد مالیات بر ارث سهم الارث او را از ۵۰۰۰۰۰ ریال تقلیل نخواهد داد و آن قسمت از مالیات که سهم الارث او را از این مبلغ تقلیل دهد بخشوده خواهد شد.
ب- نرخ مالیات طبقه دوم و سوم بشرح زیر می‌باشد:
طبقه دوم طبقه سوم
تا ۵۰۰۰۰ ریال معاف ۵%
از ۵۰۰۰۱ ریال تا ۳۰۰۰۰۰ ریال ۳% ۵%
از ۳۰۰۰۰۱ ریال تا ۵۰۰۰۰۰ ریال ۶% ۸%
از۵۰۰۰۰۱ ریال تا ۷۵۰۰۰۰ ریال ۱۰% ۱۲%
از ۷۵۰۰۰۱ ریال تا ۱۰۰۰۰۰۰ ریال ۱۵% ۲۰%
از ۱۰۰۰۰۰۱ ریال تا ۲۰۰۰۰۰۰ ریال ۲۰% ۲۵%
از ۲۰۰۰۰۰۱ ریال تا ۳۰۰۰۰۰۰ ریال ۲۵% ۳۵%
از ۳۰۰۰۰۰۱ ریال تا ۵۰۰۰۰۰۰ ریال ۳۰% ۴۵%
از ۵۰۰۰۰۰۱ ریال تا ۷۵۰۰۰۰۰ ریال ۳۵% ۵۵%
از ۷۵۰۰۰۰۱ ریال تا ۱۰۰۰۰۰۰۰ ریال ۴۵% ۶۵%
از ۱۰۰۰۰۰۰۰ ریال تا ببالا ۵۵% ۷۵%
ماده ی۱۹۹- اموالی که بموجب وقف یا حبس یا نذر یا وصیت عام منتقل شود و مشمول مقررات فصل مالیات درآمد متفرقه نگردد و از موارد معافیت مذکور در بند ۴ ماده ی ۲۰۳ نیز نباشد مشمول مقررات مالیات ارث بوده و بنرخ مقرر برای طبقه سوم مشمول مالیات خواهد بود.
تبصره- مال مورد وصیت وقتی مشمول مالیات خواهد بود که وصیت با فوت موصی قطعی شده باشد.
ماده ی۲۰۰- انتقال املاک و کارخانجات و سهام با نام به اولاد- پدر- مادر- زن- یا شوهر به هر عنوان که باشد و وقف خاص آنها برای اشخاص مذکور در حکم انتقال از طریق ارث تلقی می‌شود و کلا مشمول مالیات ارث خواهد بود و در موردیکه انتقال معوض باشد و عوض نیز ملک یا کارخانه یا سهام با نام باشد مابه التفاوت ارزش عوضین مأخذ احتساب مالیات ارث استفاده کننده خواهد بود.
تبصره ی۱- در مورد معاملات موضوع این ماده حساب مالیاتی مربوط تا فوت انتقال دهنده یا انتقال گیرنده مفتوح خواهد بود و در هر معامله برای هر انتقال گیرنده مورد انتقال یا انتقالات گذشته جمع و یکجا مأخذ احتساب درآمد مشمول مالیات ارث می‌باشد و بعد از فوت انتقال دهنده نیز مورد انتقالات قبلی با سهم الارث جمع و یکجا مأخذ احتساب درآمد مشمول مالیات ارث خواهد بود.
تبصره ی۲- در معاملات مع الواسطه در صورتی معامله ازشمول حکم این ماده خارج می‌شود که فاصله بین اولین معامله تا انتقال به وارث بیش از یکسال باشد.
ماده ی۲۰۱- در مورد معاملات مذکور در ماده ی ۲۰۰ هرگاه مال مورد انتقال بنحوی مجدداً به انتقال دهنده انتقال یابد معامله جدید مشمول مالیات نخواهد بود و اگر
همین مال بعداً بموجب معامله مجدد یا بصورت ارث در ثانی به انتقال گیرنده اول واگذار گردد انتقال مجدد هم از پرداخت مالیات معاف است مگر اینکه ارزش آن در روز انتقال اخیر نسبت به اولین انتقال افزایش داشته باشد که در این صورت اضافه ارزش مشمول مالیات این فصل خواهد بود.
بخش دوم- معافیت‌ها
ماده ی۲۰۲- اعلیحضرت همایون شاهنشاه و علیا حضرت شهبانوی ایران و اعقاب بلافصل شاهنشاه از پرداخت مالیات موضوع این فصل و سایر فصول این کتاب معافند.
ماده ی۲۰۳- اموال زیر از مالیاتهای موضوع این فصل معافند.
۱- وجوه بازنشستگی و وظیفه و پس انداز خدمت و بیمه‌های اجتماعی که یکجا یا بطور مستمر بورثه متوفی پرداخت می‌گردد.
۲- تا میزان ۲۵ درصد ارزش سهام یا سرمایه متوفی در مؤسسات مشمول معافیتهای صنعتی واقع در ایران بنحوی که ۲۵% معافیت به سرمایه یا سهام مؤسساتی تعلق گیرد که طبق جدول معافیتهای صنعتی سال فوت مشمول صددرصد معافیت مالیاتی باشد.
۳- اموال منقول متعلق به مأمورین کشورهای خارجی یا بستگان آنها موضوع بند ۴ ماده ی ۳۹ قرارداد وین مورخ فروردین ۱۳۴۰ با رعایت شرایط مقرر.
۴- اموالی که برای امور خیریه و عام المنفعه از قبیل.
درمانگاه- بیمارستان- تیمارستان- آسایشگاه معلولین و جذامیان- پرورشگاه یتیمان- گرمخانه برای مستمندان- مدارس حرفه‌ای وصنعتی- کودکستان- دبستان- دبیرستان- دانشکده- مسجد- راه- پل- سد و مؤسسات علمی و تحقیقی مورد وقف یا نذر یا حبس یا وصیت واقع گردد بشرط آنکه دولت یا شهرداریها در اجرای آن نظارت داشته باشند. نحوه اجرای مفاد این بند بموجب آئین نامه‌ای که از طرف وزارت دارائی و وزارت دادگستری تهیه و به تصویب هئیت وزیران خواهد رسید تعیین می‌شود.
۵- املاکی که در اجرای قانون اصلاحات ارضی به زارعین واگذار می‌گردد و همچنین املاکی که در تقسیم املاک پهلوی تا ده هکتار به زارعین داده شده است پس از فوت زارعین مذکور برای احتساب مالیات ارث جزو ماترک متوفی منظور نخواهد شد.
بخش سوم- وظایف مؤدیان
ماده ی۲۰۴- در مورد وقف متولی و در مورد حبس و نذر کننده ظرف یک ماه از تاریخ وقوع عقد و در مورد وصیت وصی و در مورد ارث وارث یا ولی یا امین یا قیم یا قائم مقام قانونی آنها ظرف ۳ ماه از تاریخ فوت متوفی مکلفند اظهارنامه‌ای روی نمونه مخصوصی که از طرف وزارت دارائی تهیه می‌شود حسب مورد حاوی ارزش مال مورد وقف یا حبس یا نذر یا اقلام ماترک یا تعیین بهای زمان فوت و تصریح مطالبات و بدهیهائیکه طبق مقررات این فصل قابل احتساب هستند بضمیمه ی مدارک زیر به اداره دارائی صلاحیتدار تسلیم و رسید دریافت دارند:
۱- رونوشت گواهی شده اسناد مربوط به بدهی ومطالبات متوفی.
۲- رونوشت گواهی شده کلیه اوراقیکه مثبت حق مالکیت متوفی نسبت به اموال و حقوق مالی است.
۳- رونوشت گواهی شده آخرین وصیت نامه متوفی اگر وصیت نامه وجود داشته باشد.
۴- اگر اظهارنامه از طرف وکیل یا قیم یا ولی یا وصی یا موصی له داده شود وکالت نامه مصدق یا رونوشت مصدق قیم نامه یا وصیت نامه.
۵- وکالت نامه رسمی بعنوان وزارت دارائی مبنی بر اینکه وزارت دارائی حق داشته باشد به نمایندگی وراث نسبت بکمیت و کیفیت اموال متوفی در بانکهای خارجی و سایر مؤسسات مالی کشورهای خارج تحقیق نماید.
تبصره ی۱- تسلیم اظهارنامه از طرف یکی از ورثه سالب تکلیف سایر وراث می‌باشد.
تبصره ی۲- اداره دارائی صلاحیتدار در مورد مالیات
ارث اداره‌ای است که آخرین اقامتگاه قانونی متوفی در حوزه آن واقع بوده است و اگر متوفی در ایران مقیم نبوده اداره‌ای است که قسمت اعظم دارائی غیر منقول متوفی در حوزه آن واقع شده و اگر متوفی اموال غیر منقول نیز در ایران نداشته باشد اداره دارائی صلاحیتدار اداره‌ای است که اقامتگاه قانونی وراث در حوزه آن واقع است و در صورتیکه وراث هم در ایران اقامتگاه قانونی نداشته یا در نقاط مختلف اقامت داشته باشند اظهارنامه باید به اداره دارائی تهران تسلیم گردد.
تبصره ی۳- اداره دارائی صلاحیتدار در مورد وقف و وصیت و حبس و نذر اداره ایست که محل اقامت متولی یا وصی یا حبس و نذرکننده در حوزه آن واقع است و در صورتیکه افراد مذکور مقیم ایران نباشند اداره دارائی است که مال مورد معامله در حوزه آن واقع است.
تبصره ی۴- تنظیم اظهارنامه محجورین حسب مورد بعهده ولی یا قیم آنهاست.
ماده ی۲۰۵- مشمولین این قانون موظفند مالیات متعلقه را براساس اظهارنامه و موقع تسلیم آن برسم علی الحساب به اداره دارائی پرداخته و رسید دریافت دارند و دارائی مکلف است پس از رسیدگی و قطعی شدن مالیات و پرداخت آن از طرف مؤدی مفاصا حساب صادر و به او تسلیم نماید.
ماده ی۲۰۶- در صورتیکه مشمولین مالیات این فصل قادر به پرداخت تمام یا قسمتی از مالیات خود نباشند وزارت دارائی می‌تواند با اخذ تضمین معتبر قرار تقسیط آن را تا مدت ۳ سال از تاریخ قطعی شدن مالیات متعلقه بدهد.
بخش چهارم- وظائف ادارات دارائی
ماده ی۲۰۷- ممیز مالیاتی مربوط مکلف است اظهارنامه مؤدیان را که در موعد مقرر روی نمونه‌های مخصوص تسلیم شده است رسیدگی و ارزش اموال را تشخیص و بشرح زیر عمل کند:
الف- در صورتیکه اظهارنامه شامل کلیه ماترک یا اموال مورد انتقال باشد و جمع بهای اظهار شده با تشخیص ممیز مالیاتی که مورد تأیید سر ممیز قرار گرفته است بیش از ۱۵% اختلاف نداشته باشد اظهارنامه را قطعی تلقی و حساب مؤدی را برطبق آن واریز نماید.
ب- درصورت تجاوز اختلاف از ۱۵ درصد و در مواردیکه وراث یا قائم مقام قانونی آنها و سایر کسانیکه طبق مقررات این قانون مکلف بدادن اظهارنامه هستند از تسلیم اظهارنامه در موعد مقرر خودداری نمایند یا در اظهارنامه قسمتی از اموال را ذکر نکنند مالیات متعلقه را برطبق مقررات این قانون بموجب برگ تشخیص مالیات بمؤدی ابلاغ کند.
تبصره- در صورتیکه هویت یا نشانی اشخاص مذکور در ماده ی۲۰۴ برای ممیز مالیاتی مشخص نباشد بلافاصله پس از تعیین میزان ماترک و تقویم آن مالیات متعلقه در روزنامه رسمی کشور ابلاغ می‌شود و عدم اعتراض ظرف ۲۰ روز از تاریخ انتشار موجب قطعیت مالیات است
ماده ی۲۰۸- ممیز مالیاتی مکلف است پس از تسلیم اظهارنامه از طرف وراث یا قائم مقام قانونی او در صورت درخواست کتبی ظرف یک هفته گواهینامه موضوع ماده ی۲۱۳ را صادر بمؤدی تسلیم نماید و این گواهینامه فقط از نظر صدور برگ حصر وراثت معتبر است لیکن صدور موافقت نامه موضوع مواد۲۱۴و۲۱۵ موکول به تصفیه حساب مالیاتی یا تقسیط آن می‌باشد و در غیر اینصورت ممیز مالیاتی باید نسبت بقسمتی از ماترک تا معادل در برابر مالیات متعلقه به تشخیص خود از صدور موافقت نامه مزبور خودداری نماید.
ماده ی۲۰۹- مأخذ ارزیابی اراضی و املاکی که قیمت منطقه‌ای یا ارزش معاملاتی دارد قیمت یا ارزش مزبور در زمان فوت یا حین معامله می‌باشد و مأخذ ارزیابی املاک مزروعی در صورتیکه ملک بسازمان اصلاحات ارضی واگذار شده یا ترتیب واگذاری آن داده شود قیمت مشخصه توسط سازمان مزبور و در غیر این صورت ارزش آن بر حسب اوضاع و احوال اقتصادی محل درزمان فوت یا حین معامله معین خواهد شد.
تبصره- قیمت منطقه‌ای یا ارزش معاملاتی در
در مورد تعیین ارزش عرصه قطعی و غیره قابل اعتراض است ولی در صورتیکه به نظر ممیز مالیاتی یا مؤدی قیمت منطقه‌ای یا ارزش معاملاتی ساختمان با توجه به نوع ساختمان یا مصالح و یا عمران متناسب با ارزش واقعی بنا نباشد طبق مقررات این قانون ارزیابی خواهد شد.
ماده ی۲۱۰- مالیاتی که به هر طریق به مرحله ی قطعیت برسد در صورت خودداری افراد مذکور در ماده ی ۲۰۴ از پرداخت یا تقسیط آن از طریق توقیف اموال موضوع وقف یا حبس یا نذر یا فروش ماترک (در صورتیکه وجه نقد وجود نداشته باشد) وصول خواهد شد وزارت دارائی می‌تواند در صورتیکه جزو ماترک وجه نقد موجود نباشد به تقاضای کتبی وراث معادل مالیات متعلقه مالی را اعم از منقول یا غیر منقول از ماترک انتخاب و به قیمتی که مبنای محاسبه مالیات قرار گرفته است بجای مالیات قبول کند.
بخش پنجم- وظائف ادارات دولتی و مؤسسات و اشخاص ثالث
ماده ی۲۱۱- مأمورین کنسولی ایران در خارجه موظفند ظرف مدت دو ماه از تاریخ فوت اتباع ایرانی صورت ماترک آنرا در خارج (اعم از منقول و غیر منقول) با تعیین مشخصات و ارزش آنها تهیه کنند و به وزارت دارائی بفرستند.
ماده ی۲۱۲- بانکها و شرکتها و مؤسسات و اشخاصیکه مالی از متوفی نزد خود دارند موظفند ظرف یکماه از تاریخ اطلاع از فوت صورت آن اموال اعم از وجوه نقد یا سفته یا جواهر و همچنین مقدار سهام متوفی را با تعیین قیمت آن در تاریخ فوت تنظیم و به ادارات دارائی تسلیم نماید و همچنین در صورت مراجعه مأموران تشخیص مالیات موظفند دفاتر و اسناد مورد حاجت را برای رسیدگی در اختیار آنها بگذارند.
ماده ی۲۱۳- رسیدگی به تقاضای حصر وراثت در دادگاهها موکول به رائه گواهینامه اداره دارائی مبنی بر تسلیم اظهارنامه مالیاتی موضوع مالیاتی موضوع ماده ی۲۰۴ خواهد بود.
مدیران دفتر دادگاههای صادرکننده تصدیق حصر وراثت موظفند رونوشت گواهی شده آن را ظرف ۱۵ روز از تاریخ صدور بدارائی محل بفرستند.
ماده ی۲۱۴- ادارات ثبت اسناد و املاک و همچنین دفاتر اسناد رسمی مجاز نخواهند بود اموال غیر منقول متوفی را به اسم وراث یا موصی له انتقال دهند یا تقسیم نامه راجع بماترک را ثبت کنند مگر اینکه وراث یا قائم مقام قانونی موافقت نامه اداره دارائی را نسبت بانتقال مال مورد نظر ارائه دهند.
ماده ی۲۱۵- بانکها و شرکتها و مؤسسات و اشخاصی که وجوه نقد یا سفته یا جواهر یا سهام و یا هر نوع مال دیگر از متوفی نزد خود دارند مجاز نخواهند بود آن را بوراث تسلیم و یا بنام آنان ثبت نمایند مگر اینکه موافقت نامه اداره دارائی ارائه شود.
ماده ی۲۱۶- دفاتر اسناد رسمی و ادارات ثبت اسناد و محاکم دادگستری و اوقات و اداره سرپرستی صغار و محجورین و بانکها و سایر مؤسسات مجاز نخواهند بود بمفاد وصیت نامه‌ای ترتیب اثر دهند مگر اینکه گواهینامه اداره دارائی مبنی بر اینکه وصیت نامه مزبور از طرف وصی یا وراث به اداره دارائی تسلیم شده است ارائه شود.
ماده ی۲۱۷- اداره سرپرستی صغار و محجورین مکلف است اطلاعاتیکه از طرف ممیز مالیاتی راجع به اموال و دیون و وصیتنامه متوفی و یا هر نوع توضیحی که درمورد او خواسته می‌شود در اختیار آنها بگذارد.
ماده ی۲۱۸- در صورتیکه بموجب احکام دادگاهها براساس حقوق مالی متوفی مالی بورثه برسد مدیران دفتر دادگاهها مکلفند رونوشت حکم را به اداره دارائی ارسال دارند تا در صورتیکه قبلا مالیات آن وصول نشده باشد اقدام بمطالبه مالیات گردد.
بخش ششم- جرائم مالیاتهای موضوع این فصل
ماده ی۲۱۹- هرگاه وراث ظرف ۱۰ روز از تاریخ اخطار کتبی ممیز مالیاتی از ارائه اموال بمنظور ارزیابی خودداری نمایند ممیز مالیاتی نسبت به تعیین بهای اموال بطور علی الرأس اقدام خواهد کرد.
ماده ی۲۲۰- هرگاه مشمولین مالیات این فصل اظهارنامه تسلیم نکنند و یا با تسلیم آن از ذکر قسمتی از اموال در اظهار نامه خودداری نمایند مشمول جریمه‌ای معادل ۵% قیمت اموال اظهار نشده طبق تشخیص قطعیتی خواهند بود و در صورت تسلیم اظهارنامه خلاف واقع مشمول جریمه‌ای معادل ۲/۵% مابه التفاوت بهای مندرج در اظهارنامه با رقم مورد تشخیص دارائی که ملاک احتساب مالیات قطعی خواهد بود می‌گردند.
ماده ی۲۲۱- برای تأخیر در پرداخت مالیات موضوع این فصل زیان دیر کرد بمیزان یک درصد در ماه از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص احتساب و وصول خواهد شد. مدت کمتر از ۱۵ روز بحساب نمی‌آید و از ۱۵ روز ببالا یک ماه احتساب خواهد شد.
تبصره- در صورتیکه وارث با ارائه اسناد و مدارک بعذر عدم دسترسی به سهم الارث برای پرداخت مالیات تقاضای مهلت کند و ممیز مالیاتی عذر او را موجه تشخیص دهد با تأیید سرممیز و موافقت ممیز کل مهلت مناسب برای تأدیه مالیات به او داده خواهد شد و در این صورت از پرداخت زیان دیر کرد در مهلت معاف می‌باشد.
ماده ی۲۲۲- در صورتیکه بانکها و شرکتها و مؤسسات و اشخاص که مالی از متوفی نزد خود دارند از اجرای مواد ۲۱۲و۲۱۵ تخلف نمایند علاوه بر اینکه تا معادل ارزش مالیکه نزد آنها بوده با وارث نسبت به پرداخت مالیات و جرائم و زیان دیر کرد متعلقه به آنان مسئولیت تضامنی دارند مشمول جریمه‌ای معادل ۵ درصد قیمت مال خواهند بود.
ماده ی۲۲۳- هر گاه مأمورینی که طبق این قانون وظیفه‌ای برعهده آنها گذاشته شده وظایف خود را انجام ندهند بموجب حکم دادگاه اداری به انفصال از خدمت که کمتر از ۳ ماه نخواهد بود محکوم خواهند شد.
بخش هفتم- مقررات متفرقه
ماده ی۲۲۴- درمواقعیکه بدر خواست ممیز مالیاتی و تشخیص کمیسیون تشخیص مالیات بیم تفریط اموال منقول متوفی می‌رود ممیز مالیاتی می‌تواند بگرفتن ضامن با تأمین عین مال طبق مقررات اجرای مالیاتها اقدام کند.
ماده ی۲۲۵- درصورتیکه جزو ماترک متوفی کارخانه‌ای باشد و ارزش سایر اموال متوفی تکافوی مالیات ارث متعلقه بماترک را نکند پس از وصول مالیات از محل سایر اموال نسبت بمازاد مالیات و همچنین در مواریکه ماترک منحصر بکارخانه باشد وزارت دارائی مکلف است در صورت تقاضای وراث با تقسیط مالیات در مدت متناسبی موافقت نماید.
فصل دوم- حق تمبر
ماده ی۲۲۶- از هر برگ چک که از طرف بانکها چاپ می‌شود در موقع چاپ بیست و پنج دینار حق تمبر اخذ می‌شود.
ماده ی۲۲۷- از کلیه اسناد تجارتی قابل انتقال که در ایران صادر یا معامله و مورد استفاده قرار داده می‌شود (به استثنای اوراق مذکور در موارد۲۲۹و۲۳۰) و اسناد کاشف از حقوق مالکیت نسبت به مال التجاره‌ای از قبیل بارنامه دریائی و هوائی و قبض تحویل مال التجاره بحواله کرد و همچنین اوراق بیمه مال التجاره ۵۰ ریال و از بارنامه زمینی ۲۰ ریال حق تمبر دریافت خواهد شد.
ماده ی۲۲۸- از کلیه قراردادهای و اسناد مشابه آنها که بین بانکها یا مؤسسات صرافی و مشتریان آنها مبادله یا از طرف مشتریان تعهد می‌شود و مربوط بودایع نقدی یا سهام یا هر نوع اوراق بهادار یا اسناد ذمه‌ای یا انتقال طلب یا حواله یا التزامنامه است در صورتیکه در دفتر اسناد رسمی ثبت نشده معادل ۲۰ ریال حق تمبر اخذ می‌شود.
ماده ی۲۲۹- سهام شرکت سهامی و مختلط سهامی ایرانی خواه طبع و منتشر شده یا نشده باشد براساس ارزش اسمی سهام بقرار دو درهزار مشمول حق تمبر خواهد بود و کسور صدریال هم صدریال محسوب می‌شود.
تبصره ی۱- حق تمبر سهام شرکتهای سهامی باید ظرف یک ماه از تاریخ ثبت قانونی شرکت از طریق ابطال تمبر پرداخته شود.
تبصره ی۲- سهام شرکتهای تعاونی از پرداخت حق تمبر معاف است.
تبصره ی۳- حق تمبر سهام شرکتهائیکه سرمایه آن صددرصد متعلق بدولت است از دومیلیون ریال تجاوز نخواهد کرد و مازاد آن بخشوده خوهد شد.
ماده ی۲۳۰- از اوراق مشروحه ذیل نسبت بمبلغ آنها معادل دو درهزار حق تمبر اخذ می‌شود.
برات فته طلب (سفته) و حواله نقدی و اوراق قرضه غیر دولتی و نظایر آنها.
تبصره- حق تمبر مقرر در این ماده بابت کمتر از هزار ریال معادل حق تمبر هزار ریال خواهد بود.
ماده ی۲۳۱- درصورت تخلف از مقررات این فصل علاوه بر اصل حق تمبر مقرر معادل دو برابر جریمه اخذ خواهد شد.
ماده ی۲۳۲- در صورتیکه اسناد مشمول حق تمبر موضوع مواد۲۲۷ تا ۲۳۰ در ایران صادر شده باشد صادر کنندگان باید تمبر مقرر را بروی آنها الصاق و ابطال نمایند و هرگاه اسناد مذکور در خارجه صادر شده باشد اولین شخصی که در ایران اسناد مزبور را متصرف می‌شود باید قبل از هر نوع امضاء اعم از ظهر نویسی یا معامله یا قبولی یا پرداخت بترتیب فوق عمل نماید و در هر صورت کلیه مؤسسات یا اشخاصی که در ایران اسناد مذکور را معامله و دریافت یا تأدیه می‌نمایند متضامناً مسئول پرداخت حقوق و جرائم مقرر خواهند بود.
ماده ی۲۳۳- وزارت دارائی مجاز است سفته و برات و اوراق دیگر مشمول حق تمبر را چاپ و در دسترس متقاضیان بگذارد.
ماده ی۲۳۴- از کلیه نقل و انتقالات قطعی املاک از قبیل اراضی داخل و خارج شهر مستغلات- ساختمانها- املاک مزرعی و همچنین از خرید و فروش اتومبیل واگذاری حق سرقفلی از طرف مالک یا مستأجر معادل یک درصد ارزش مورد معامله حق تمبر دریافت خواهد شد.
ماده ی۲۳۵- در صورتیکه معاملات مذکور در ماده ی۲۳۴ در دفترخانه اسناد رسمی انجام گردد صاحب دفتر مکلف است بمیزان مقرر در روی سند معامله تمبر الصاق و ابطال نمایند.
تبصره ی۱- ارزش مورد معامله از نظر ابطال تمبر عبارتست از قیمت مذکور در سند مگر در مورد املاکی که برای آنها در اجرای تبصره ماده ی۴۷ ارزش معاملاتی یا بموجب مقررات قبلی ارزش منطقه‌ای تعیین شده است که در این صورت در مورد اول ارزش معاملاتی و در مورد دوم قیمت منطقه‌ای مناط اعتبار است.
تبصره ی۲- در مورد واگذاری سرقفلی چنانچه بموجب تشخیص قطعی معلوم شود که از مأخذ کمتری تمبر باطل شده است مابه التفاوت قابل مطالبه و وصول است.
ماده ی۲۳۶- در مورد انتقالات مذکور در ماده ی۲۳۴ در صورتیکه معامله در دفتر اسناد رسمی انجام نگردد انتقال گیرنده مکلف است معادل حق تمبر مقرر از مبلغ پرداختی کسر و ظرف ۳۰ روز در مقابل اخذ رسید بدفتر ممیزی مالیاتی حوزه مربوط تسلیم نماید.
۸- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه بعد- ختم جلسه
رئیس- چون وقت دیر است با اجازه خانمها و آقایان بقیه خواندن این لایحه را بجلسات بعد موکول می‌کنیم. دستور جلسه آینده قرائت می‌شود.
(بشرح زیر قرائت شد)
دستور جلسه ۲۸۹
روز پنجشنبه ۲۱ مهر ماه ۱۳۴۵
۱- انتخاب هیئت رئیسه مجلس شورای ملی
۲- گزارش شور دوم لایحه واگذاری ششدانگ یکباب عمارت و باغچه بجمعیت آسیب دیدگان از سوختگی جهت ساختن بیمارستان. شماره ی چاپ ۱۹۷۵
۳ـ گزارش شور دوم لایحه اجازه خرید قایق برای ژاندارمری کل کشور. شماره چاپ ۱۹۷۴.
۴ـ گزارش شور اول لایحه اخذ عوارض فرود و توقف هواپیماها و سایر خدمات فرودگاهی. شماره چاپ ۱۹۷۴.
و بقیه لوایح در دستور.
رئیس ـ با اجازه خانمها و آقایان جلسه امروز را ختم می‌کنیم جلسه آینده ساعت ۹ صبح روز پنجشنبه خواهد بود که در ابتدا هیئت رئیسه مجلس شورای ملی انتخاب می‌شود و بعد بقیه دستور را مطرح می‌کنیم.
(ساعت دوازده و ۴۷ دقیقه جلسه ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- مهندس عبدالله ریاضی