مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ دی ۱۳۲۹ نشست ۱۰۱
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری شانزدهم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره شانزدهم
قانون الغای قوانین مطبوعاتی به استثنای قانون پنجم محرم ۱۳۲۶ قمری قانون اصلاح پاره‌ای از مقررات بازنشستگی افسران و درجه‌داران و افراد ارتش |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانی مصوبه و مقررات گزارش کمسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلسین - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
سال ششم – شماره ۱۷۲۱
۲شنبه ۲۵ دی ماه ۱۳۲۹
دوره شانزدهم قانونگذاری
شماره مسلسل ۱۰۱
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ۱۶
جلسه: ۱۰۱
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه‌شنبه ۱۹ دی ماه ۱۳۲۹
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- بیانات قبل از دستور- آقایان: غلامرضا فولادوند- دکتر شایگان- ناظرزاده- حائری‌زاده
۳- بقیه مذاکره در طرح راجع به مطبوعات
۴- بیانات آقای وزیر جنگ راجع به حکومت نظامی شهرستان‌ها
۵- تقدیم لایحه بودجه ۱۳۳۰ کل کشور به وسیله آقای معاون وزارت دارایی
۶- معرفی آقای جوادی به معاونت وزارت دادگستری به وسیله آقای وزیر دادگستری
۷- بقیه مذاکره در طرح پیشنهادی راجع به مطبوعات و خاتمه مذاکره آن
۸- طرح گزارش راجع به تفاوت حقوق بازنشستگی افسران و درجه‌داران ارتش
۹- تعیین و موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه.
مجلس ساعت نه و پنجاه دقیقه صبح به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
۱- تصویب صورت مجلس
رئیس- صورت غائبین جلسه پیش قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه: آقایان محمود محمودی- عبدالحسین اورنگ محمدعلی نصرتیان سید محمدعلی شوشتری سالار سنندجی کشاورزصدر دکتر طاهری- دکتر مصدق دکتر شایگان.
غائبین بی‌اجازه: آقایان جواد مسعودی سلطانی حسین کوراوغلی شهاب خسروانی عبدالوهاب اقبال آشتیانی‌زاده غلام‌حسین ابتهاج ابوالفضل تولیت دکتر عبدالحسین طبا دکتر مصباح‌زاده.
دیرآمدگان با اجازه: آقای دکترکیان یک ساعت آقای حسین مکرم یک ساعت آقای فرامرزی ۴۵ دقیقه.
دیرآمدگان بی‌اجازه: آقای حسن اکبر یک ساعت آقای محمد هراتی یک ساعت.
رئیس- نسبت به صورت جلسه پیش نظری نیست؟ ملک‌مدنی بفرمایید.
ملک‌مدنی- در جلسه پیش که بنده راجع به آن پیشنهاد تذکراتی دادم در صورت جلسه یک موضوعی هست که در اصل مطلب تأثیر دارد این را خواهش می‌کنم اصلاح کنند این (ملاحظه کنم) نیست (متذکر شوم) است. این را خواهش می‌کنم اصلاح کنند چون در اصل مطلب تأثیر دارد.
رئیس- اصلاح می‌شود. آقای اردلان.
اردلان- عرض کنم که چون مذاکرات مجلس شورای ملی انعکاس آنچه که در اینجا گفته می‌شود باید داشته باشد بنده برحسب لزوم عرض می‌کنم که نسبت به پیشنهاد بنده که اعلام رأی فرمودید بنده تقاضاکردم که شمرده شود و جناب آقای فولادوند شمردند و فرمودند که چهل و چهار نفر برخاستند در صورت مجلس این نوشته نشده که ۴۴ نفر رأی دادن بنده با اظهار تشکر خواستم این موضوع منعکس شود.
رئیس- آقای حائری‌زاده.
حائری‌زاده- صورت جلسه الساعه به دست بنده رسیده یک اشتباهات مختصری ممکن است در مطبعه شده باشد خواستم تذکر بدهم که اصلاح بشود.
رئیس- اصلاح می‌شود. دیگر نظری به صورت مجلس نیست؟ (گفته شد خیر) صورت مجلس تصویب شد.
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: غلامرضا فولادوند- دکتر شایگان- ناظرزاده- حائری‌زاده.
رئیس- چند نفر از آقایان تقاضای نطق قبل از دستور کرده‌اند آقای فولادوند بفرمایید.
اسلامی- آقای رئیس امر بفرمایید از دولت هم بیایند.
رئیس- می‌آیند چون حالا نطق قبل از دستور است.
غلامرضا فولادوند- با کمال تأسف پیشنهادی که بنده در جلسه قبل دادم سوء‌تعبیر شده (آزاد- خیلی زیاد) آقای آزاد استدعا می‌کنم گوش به عرایض من بدهید اگر عرایضی که کردم مطابق میل شما نبود......
رئیس- آقای آزاد ساکت باشید آقای حاذقی توجه بفرمایید.
حاذقی- آقای رئیس هر کس که اینجا صحبت می‌کند توقع دارد که همه گوش بدهند ولی خودش حرف کسی را گوش نمی‌دهد خواهش می‌کنم که نظامنامه را اجرا بفرمایید که همه
گوش کنند.
فولادوند- عرایض بنده متأسفانه سوء‌تعبیر شده و برخلاف قانون نسبت به پیشنهاد بنده یک شروحی در بعضی از جراید نوشته‌اند برای این که آقایان نمایندگان محترم بدانند که منظور از این قانون چه بوده و جماعتی که کم‌تر به قانون مراجعه می‌کنند متوجه این موضوع بشوند بنده امروز یک جریانی را به عرض مجلس می‌رسانم و باز مطیع اکثریت مجلس هستم. مطابق قانون اساسی وکیل باید در ابراز عقیده و انشای رأی آزاد باشد به حکم همین آزادی من عقیده خودم را به طور صریح در مجلس شورای ملی عرض نمودم چنانچه حکومت ما مشروطه است ما باید به دستور قانون اساسی عمل نماییم قانون اساسی به وکیل اختیار و آزادی در گفتار داده است و مدیران جراید که با استفاده از همان قانون از آزادی صحبت می‌نمایند بایستی به تمام مواد قانون مزبور عنایت و توجه فرمایند. در این مدت که مجلس بوده‌ام همیشه عقیده و نظر خودم را با کمال شهامت و بدون ترس از هر کس ابراز داشته‌ام و یقین دارم تا زمانی که بدون سوء‌نیت و صرفاً از لحاظ علاقه به وطن اظهاری می‌کنم خداوند یار و مددکار من خواهد بود و اما راجع به پیشنهاد بنده که مورد تصویب قرار گرفت عرض می‌کنم.
یک قسمت از پیشنهاد من مربوط به احترام به اساس دین اسلام و مقام مقدس انبیاء است که در این مورد طول کلام لازم ندانسته و هر مسلمانی را موظف به احترام دین و انبیاء می‌دانم (صحیح است) قسمت دیگر از پیشنهاد مربوط به اعلیحضرت همایون شاهنشاهی و خانواده سلطنتی است من نمی‌دانم این قسمت از پیشنهاد اگر آقای آزاد توجه بفرمایند چه عیب و ضرری داشته اقلیت و اکثریت موافق و مخالف تمام مدیران جراید به مقام سلطنت احترام دارند (صحیح است) احترام به سلطنت ثمره و نتیجه‌اش آن است که پادشاه و خانواده سلطان مصون از تعرض باشند و این که بعضی از اشخاص در مجلس و خارج خانواده سلطان را تعبیر برخلاف قانون و عرف کرده و دامادهای پادشاه را جزو خانواده سلطان قلمداد کرده‌اند باید عرض کنم تحقیقاً سوء‌نیت نداشته ولی فقط به قانون توجه نفرموده‌اند برای روشن شدن امر توجه آقایان را به جلد دوم قانون مدنی جلب می‌نمایم در قانون مزبور کتاب نهم فصل اول از ماده ۱۱۹۵ الی ماده ۱۲۰۶ خانواده را تعریف کرده است (صحیح است) برابر آن قانون خانواده هر کس عبارت است از زوجه اولاد پدر و مادر و اجداد (صحیح است) در خط عمودی اعم از صعودی یا نزولی هر کس در این تعریف قانونی نباشد خانواده آن شخص نیست (صحیح است) و تصور می‌کنم با مراجعه به قانون این مشکل مرتفع است و من یقین دارم هر ایرانی که خود را پایبند به قانون و نتیجه مشروطیت می‌داند ملزم است به خانواده پادشاه احترام بکند و از این که ایرانیان برای پادشاه چه مقامی قائل هستند عرض نمی‌کنم زیرا یقین دارم آقایان مستحضر هستند و اما قسمت سوم از پیشنهاد بنده به این مضمون«و یا مردم را به قیام و اقدام بر ضد حکومت ملی تحریک کند» که چند نفر از آقایان مدیران جراید این قسمت را برخلاف آزادی مطبوعات تفسیر کرده‌اند و نوشته‌اند من‌بعد هر کس به فلان وزیر گفت بالای چشمت ابرو است روزنامه او را توقیف می‌کنند به نظر من برخلاف روح و مفاد و ظاهر این قسمت از پیشنهاد مرقوم داشته‌اند قیام و اقدام بر ضد حکومت ملی آن نیست که بنویسند فلان وزیر دزدی کرده یا فلان رئیس‌الوزرا نالایق است (فرامرزی- شما پلیس نیستید که این طور بفرمایید) شما هم قاضی نیستید جناب آقای فرامرزی شما استاد خوبی هستید و استاد من هم بودید و احترام هم به شما دارم و نویسنده خوبی هم هستید ولی متأسفم این تقصیر من نبود قیام بر ضد حکومت ملی برابر مبحث اول و مبحث دوم از فصل اول باب دوم قانون مجازات عمومی عبارت است از این که کسی جمعیتی تشکیل دهد که رویه آن ضدیت با سلطنت مشروطه ایران است و یا با مشارکت خارجی بر ضد مملکت ایران مسلحاً قیام نماید یا دول خارج را به جنگ با دولت ایران وادار کند یا وسایل تسهیل ورود دشمنان مملکت را به داخل خاک ایران فراهم کند یا اسرار قشون را بدون اجازه دولت به مأمورین دولت اجنبی ابراز کند یا اهالی مملکت را تحریص به مسلح شدن بر ضد حکومت ملی نماید و یا اهالی را به جنگ و قتال اغوا و تحریک کند یا عمداً قورخانه یا کشتی یا اسناد دولتی را محترق یا خراب کند یا افراد قشون را تحریک به عصیان نماید و یا به وسیله نطق و یا اوراق چاپی و یا خطی مردم را صریحاً به جنایات مذکور تحریص نماید این اعمال قیام و اقدام بر ضد حکومت ملی است و تعریفی که کردم مربوط به استنباط یا شم قضایی من نیست بلکه این تعریفی است که صریحاً قانون مجازات عمومی از قیام و اقدام بر ضد امنیت خارجی و داخلی مملکت نموده است (صحیح است)
بنا به مراتب مزبور که بنده پیشنهاد دهنده قانون مورد بحث هستم در مجلس شورای ملی ایران صریحاً عرض می‌کنم که نظر من برابر مراتبی است که عرض کرده‌ام و هیچکس نمی‌تواند برخلاف آن در اجرای قانون عملی نماید و چنانچه مقامی تخلف از این موارد کند احترام به قانون نکرده متخلف و مجرم است با تمام این احوال هنوز هم قانون در دستور مجلس است و من مطیع اکثریت هستم و اکثریت می‌تواند پیشنهاد مرا تجزیه نمایند و به آن رأی ندهند. بنا به مراتبی که عرض کردم در مورد این دو قسمت از پیشنهاد بنده هیچ مدیر روزنامه‌ای در مملکت ایران پیدا نمی‌شود که این گونه تحریکات را بخواهد بر علیه مملکت بکند (صحیح است)
و از این که بعضی از مدیران جراید من‌باب اشتباه در اطراف پیشنهاد بنده مقالاتی مرقوم داشته‌اند نهایت تأسف را دارم بنده همیشه حامی آزادی واقعی هر کس بوده‌ام چه رسد به مطبوعات. سوابق خدمت من در شهرهای مختلف ایران از تهران اراک اصفهان کرمان گیلان، حاکی از این امر بوده که همیشه با نهایت درستی و شرافت انجام وظیفه کرده (صحیح است) من یک دینار به مال کسی طمع نداشته‌ام پدر من در راه مشروطیت تیر خورد و پیوسته حامی مظلومین بوده‌ام و در این راه مبارزه کرده‌ام و اما راجع به مندرجات روزنامه باختر امروز با رد کلیه مندرجات آن به احترام آقای جلالی مدیر محترم روزنامه کشور دوست عزیز من در این جلسه عرض نمی‌کنم ولی توضیحاً عرض می‌کنم که از این مقالات و اتهامات دروغ واهمه و هراسی نداشته و عاجز از دفاع نیستم و اگر من‌بعد تکرار فرمودند جواب ایشان را آن طور که باید خواهم داد و عاجز از ابراز عقیده هم نیستم ولی بدانند موضوعی را که بنده پیشنهاد کردم مطابق میل قلبی آقایان بوده منتهی بعضی از بدخواهان آمده‌اند این طور تعبیر کرده‌اند و هر جور اکثریت مجلس تصمیم بگیرد بنده مطیع هستم (صحیح است)
رئیس- آقای دکتر شایگان بفرمایید.
دکتر شایگان- پیش از این که وارد این قضیه مطبوعات بشوم بایستی حسن اثری که اقدام نمایندگان ملت در مردم داشته است آن را بنده اینجا اظهار بکنم در آن روز تاریخی که دولت آمد برخلاف افکار عمومی آن لایحه کذایی را اینجا قرائت کرد و به همه نمایندگان محترم حالت فوق‌العاده اضطراب و نگرانی فوق‌العاده‌ای دست داد به طوری که در حقیقت یک فرد در اینجا نبود که به حال طبیعی بماند همه که از این مجلس خارج شدیم متأسف و متأثر بودیم بعد از آن که آن تأثر آنی گذشت و قدری تعقل کردیم دیدیم که این عمل ناروای دولت یک اثر مهی برای ملت ایران داشت و این اثر مهم عبارت از این بود که به دنیا ثابت شد که مجلس شورای ملی ایران در مواقعی که خطری متوجه منافع مملکت باشد مثل فرد واحد اقدام می‌کند (صحیح است) و اصلاً و ابداً اختلافات عقیده‌ای که بین آقایان است تأثیری در این قبیل موارد ندارد (صحیح است) تمام مردم و جراید که زبان مردم هستند این عمل مستحسن نمایندگان را تجلیل کردند بنده وقتی که شب در باب این اقدام جوانمردانه نمایندگان محترم فکر می‌کردم در حقیقت از خوشحالی در پوست خود نمی‌گنجیدم که این بیاناتی که می‌شود این صحبت‌هایی که می‌شود اینها همه در اشتباهند اگر تصور بکنند که نمایندگان ملت ممکن است در اقدامات اساسی خلاف مملکت اقدامی بکنند (صحیح است) مطلب به اینجا هم خاتمه پیدا نکرد و در جلسه بعد این اقدام را تکمیل فرمودید و این جلسه دوم هم به نظر بسیاری از آن جلسات تاریخی است که همه به کلمه واحده و بالاتفاق آمدید و آن حرف‌هایی که نماینده دولت در اینجا زده بود رد فرمودید این مجلس یعنی مجلسی که در دل ملت ایران جا دارد این مجلس یعنی همان مجلسی که آزادی‌خواهان طالبش هستند این مجلس یعنی همان مجلسی که روزنامه‌ها توقع دارند به این شکل باشد بعد می‌رسیم به این قضیه پیشنهادی که اینجا شد بنده بسیار خوش‌وقتم که دهنده آن پیشنهاد آمد اینجا گفت که منظور او غیر از منظوری است که مردم این مملکت و مدیران جراید و آزادی‌خواهان از آن پیشنهاد استنباط کرده‌اند (صحیح است) با این اظهار دیگر جایز نیست که بنده در رد آن پیشنهاد و در باب این که آن پیشنهاد چه مضاری دارد بحث کنم معذالک بایستی خاطر محترم ایشان را متوجه بکنم به این که استنباطی که خود ایشان از آن پیشنهاد می‌کنند غیر از استنباطی است که مردم و قضات می‌کنند آقایان این قوانین را می‌خوانند و پیش خودشان می‌گویند که بله این فلان مفهوم را ندارد فلان چیز را ندارد ولی اشخاصی که دست‌شان در کار است می‌دانند که دستگاهی که بایستی این قانون را به موقع اجرا بگذارد چه سوء تعبیراتی و چه سوء‌استفاده‌هایی می‌کند آقایان از این عملیات اطلاع پیدا می‌کنند در صورتی که ما به معاینه می‌رویم و می‌بینیم بنده وکیل دعاوی هستم به طوری که می‌گویند لیس‌الخیر کالمعاینه
شنیدن کی بود مانند دیدن بنده در غالب محاکمات راجع به جراید که حضور داشتم و تعبیر و تفسیرهایی که آنها می‌کنند دیده‌ام. تعبیرهای آنها از آن حرف‌هایی است که موجب اعجاب است ولی مجبوریم که تسلیم هم بشویم چون حکم در دست آنها است تفسیر می‌کند و این حکم را می‌دهد از همه مهم‌تر عبارت خاتمه آن پیشنهاد است که دو عیب کلی در او هست یکی این است که برخلاف اصول قضایی که باید اول رسیدگی شود و بعد متهم مجازات یا تبرئه بشود. این به قول آن آخوند که شخصی را تکه تکه کرده بود گفت خوب این ملعون چه کرده بود اول این ملعون را سر می‌برند بعد می‌آیند رسیدگی می‌کنند که آیا این تقصیری داشت یا نه (رفیع- آخوند نبوده عامی بوده) آخوند به همان معنای عمومی آن روز آخوند گفتم ملا نگفتم. خلاصه این است که این برخلاف اصول محاکمات است. اصول محاکمات می‌گوید رسیدگی بکنید اگر متهمی مجرم شناخته شد مجازات کنید ولی این قسمت اخیر می‌گوید اول روزنامه را توقیف بکنید و مدیرش را هم اگر خواستید توقیف بکنید بعد رسیدگی بکنید ببینید تقصیرش چیست این عیب اول بود. عیب دومش عبارت از این است که تکلیف کار را به دست قاضی نمی‌دهند بلکه به دست آن کسی می‌دهید که تا به حال درخلاف قانون هیچ‌گونه تأملی نداشته یعنی پلیس. ملاحظه بفرمایید دادستان امر به توقیف شخص و جریده می‌دهد بنده دو هفته پیش سه هفته پیش محاکم داشتم وقتی که ایراد می‌کردم که آقا چرا این دادیار به جای دادستان اظهار نظر کرده است که قاضی به بنده جواب می‌دهد آقا این چه حرفی است می‌زنید شما چرا حرفی که غیر عملی است می‌زنید چندین هزار دوسیه در اینجا می‌آید آیا ممکن هست که دادستان خودش شخصاً در اینجا اظهار عقیده کند؟ شما که اهل فن هستید می‌دانید که هر کس که وابسته باشد به دادستانی یا دادسرا (داد از این دادهای متعددی که زبان فارسی را به روز سیاه انداخته است) خلاصه هر کس که وابسته به دادستان باشد می‌تواند این عمل را بکند یعنی شهربانی یک حاجی حسن خوش آب و علفی را پیدا می‌کند می‌نویسد به دادستانی که آقا این حسن خوش آب و علف مرد بسیار خوبی است و وارد امور قضایی است و به عنوان نماینده خودتان در شهربانی معرفی بکنید او هم یک چیزی می‌نویسد که حسن خوش آب و علف شما در شهربانی نماینده دادستان هستید، آن وقت تکلیف جراید دیگر روشن است این حسن هر وقت دلش خواست می‌نویسد که فلان مدیر جریده را توقیف کنید یا فلان روزنامه را توقیف کنید بنابراین این عیوب در آن پیشنهاد بوده ولو این که پیشنهاد دهنده این نظر را نداشته باشد به منظور پیشنهاد دهنده عمل نمی‌شود بلکه آنها استنتاج و استنباطی که خودشان بخواهند خواهند کرد این بود که بعد از آن پیشنهاد آن هیجان و اضطراب فوق‌العاده در ارباب جراید پیش آمد و اتفاقاتی که همه وارد هستند پیش آمد. بنده پیش از این که پیشنهاد خودم را که نتیجه مشورت در کمیسیونی است که منتخب از آقایان بود در آن جلسه خصوصی عرض کنم دو سه کلمه برای رفع مشکل عرض می‌کنم. چیزی که محرک آقای فولادوند در این قضیه شده است دو مطلب است که همه ما به صحت آن اذعان داریم. یکی این است که مملکت ما مسلمان است و همه ما هم مسلمانیم (صحیح است) و بالعبع هر مطلبی برخلاف دیانت اسلام منتشر شود دیگر چه رسد به این که اهانت باشد آن برای ما تحمل‌پذیر نیست (صحیح است) خوب این را همه اذعان داریم مطلب دوم که البته در درجه دوم است آن عبارت از احترامی است که در مملکت مشروطه به شخص شخیص اعلیحضرت همایونی می‌شود (صحیح است) آن را هم ما ظاهراً و باطناً همه اذعان داریم ظاهراً برای این که همه ما اینجا آمده‌ایم قسم خورده‌ایم که به سلطان مملکت خیانت نکنیم (صحیح است) باطناً برای این که کسی گمان نمی‌کنم در این مملکت باشد که رژیم مشروطه را بهترین رژیم برای این مملکت نداند (صحیح است) تا به حال در بین آقایان نمایندگان ما نشنیدیم که بگویند آقا نه این وضع خوشایند نیست بنده که نشنیده‌ام (صحیح است) این اساس مطلب است برای ایشان این توهم ایجاد شده است که چون این قوانین که بعد از قانون محرم ۱۳۲۶ گذشت بعضی متوجه این دو امر بوده است و شاید اگر این دو امر را ما مسکوت بگذاریم صدمه‌ای به این دو امر وارد می‌آید البته ذهن‌شان متوجه شده است که مثلاً این قانون اخیر بعد از آن قضیه دانشگاه پیش آمد ولی الان که همه ما می‌دانیم که آن قضیه دانشگاه صحنه دوم قتل ایمبری و قضیه سقاخانه بوده است حالا کار ندارم عرضم این است که ایشان به فکرشان آمده است که شاید این دو مطلب تأمین نشده است بنده خدمت ایشان عرض می‌کنم که آقا این دو مطلب تأمین شده و به بهترین وجهی (قانون اینجا پیش بنده است) در این قانون این دو مطلب در کمال خوبی پیش‌بینی شده و ما احتیاجی به این پیشنهاد نداریم این در حقیقت عمل زائد و عمل لغوی است آقایان البته همه در جریان این قانون هستند ولی چون قانون کهنه است و ممکن است از خاطر محترم آقایان محو شده باشد بنده بعضی از موادش را اینجا به عرض آقایان می‌رسانم.
یکی ماده ۳۱ است که توجه ایشان را جلب کرده است و تفسیرش را خواسته‌اند ماده ۳۱ به این نحو است توهین به مقام منبع سلطنت ممنوع قانونی است و تخلف از این قانون مرتکب را اگر از مدیران جراید باشند از ۳ ماه الی یک سال محکوم به حبس و یا با التزام شرعی از ۱۰ تومان الی سیصد تومان دادنی خواهد کرد و اگر غیر از مدیرهای جراید هستند برحسب تشخیص عرفی مرتکب از ۳ ماه الی یک سال حبس خواهد شد جریده یا لایحه‌ای که آن سوء‌ادب را کرده باشد یا مقاله مندرجه آن شامل آن خلاف باشد توقیف خواهد شد (مخصوصاً توجه به این قسمت اخیر بفرمایید) و این توقیف ممکن است ابدی باشد این برای حفظ مقام سلطنت، بعد برای آنهایی که قیام و اقدام بر علیه حکومت ملی بکنند
ماده ۳۲ جعل اخبار و مقالات فتنه‌انگیز و انتشار آنها و نسبت آنها به کسی به دروغ ممنوع است همین طور بحث می‌کند و می‌رسد به ماده ۴۹، در ماده ۴۹ باز در همین باب صحبت است، مأمورین وزارت معارف که برای روزنامه معین می‌شوند و پلیس حق دارند روزنامه را در موارد ذیل توقیف کنند
۱- آنجا که روزنامه یا جریده یا لایحه مضر به اساس مذهب اسلام باشد.
۲- آنجا که در روزنامه یا جریده هتک احترامات سلطنت شده باشد در این قانون با بهترین وضعی این قسمت‌هایی که ایشان می‌فرمایند تأمین شده و اینها دیگر زاید است که ما وارد شویم. بنده باید عرض کنم که این قانون یعنی این ماده واحده‌ای که از طرف آقای مکی پیشنهاد شد البته منظور آزادی‌خواهان و منظور ملت ایران را این تأمین نمی‌کند. ما بایستی قانونی البته بگذرانیم که آزادی قلم و آزادی مردم را به هم التیام بدهد این هم کار آسانی نیست ولی انشاء‌الله این کار را خواهیم کرد. باید کاری بکنیم که قلم کاملاً آزاد باشد، حیثیات، شرافت و احترام مردم هم که این قلم‌ها خدام آن هستند آن هم بایستی محفوظ باشد.
به عقیده غالب آزادی‌خواهان این قانونی که الان خواهانش هستیم تأمین این منظور را نمی‌کند ولی آن کار محتاج به تأمل و تدقیق و مطالعه طولانی است. الان به واسطه اعمال خلاف رویه و خلاف قائده نسبت به روزنامه‌ها یک هیجان و اضطرابی ایجاد شده است آقایانی که رأی دادند به این که این ماده واحده بگذرد این آقایان اینجا روزی که این قضیه جراید مطرح بود این آقایان هم بالاتفاق طرفداری از آزادی جراید کردند (صحیح است) رئیس محترم مجلس آن نطق بسیار مؤثر را در باب جراید و آزادی جراید فرمودند. پس همه متفق شدند به این که بایستی فعلاً این اضطرابی که از اعمال خلاف رویه دولت پیش آمده است این اضطراب را از میان برد ولی عرض کردم این قانون قانونی نیست که رفع حاجت ما را بکند این قانون بایستی اصلاح شود به همین مناسبت پیشنهاد دهنده می‌گوید که در ظرف یک ماه اشخاصی که راغب هستند در این قانون تجدید نظری بکنند تجدید نظر خواهند کرد و پیشنهادهایی که می‌تواند آزادی شخصی را با آزادی مدیران جراید التیام بدهد ترتیبی بدهند که این قانون اصلاح شود (صحیح است) بنابراین اگر بر فرض محال بعضی از مسائلی که آن روز مطرح شده است در این پیشنهاد در قانون ۲۶ هم نباشد مورد نگرانی نیست برای این که بعداً این را آقایان با پیشنهادی که می‌دهند به دولت یا کمیسیونی که مأمور می‌شود برای این که این قانون را تهیه کند اصلاح خواهند کرد رفع نگرانی خواهد شد علاوه بر اینها خاطر محترم آقایان مسبوق است که از جهت آیین دادرسی و اصول محاکمات هم قانونی الان مورد شور مجلس سنا است و در آنجا مشغول هستند که برای امر رسیدگی به جرایم مطبوعاتی که مهم‌ترین قسمت قانون مطبوعات است قانون بگذارند. بنابراین جای نگرانی برای احدی باقی نمی‌ماند فرصت باقی است که هر نظر اصلاحی که آقایان داشته باشند آن نظر اصلاحی را تأمین بکنند بعد از آن که به کیفیت تقدیم این ماده واحده پی بردند توجه می‌کنند که هر پیشنهاد دیگری داده شود، آن پیشنهادها فعلاً خارج از موضوع است و بی‌نتیجه است به همین دلیل بود که پیشنهادات بسیار
مهم و مفید مثلاً پیشنهاد آقای اردلان که پیشنهاد بسیار مفیدی بود آقایانی که متوجه بودند که چرا این ماده را می‌گذرانند گفتند آقا، این را هم قبول نداریم. پس نظر مجلس به این متوجه شده است که فعلاً در مقام قانونگذاری برای مطبوعات نیست بلکه فقط برای رفع اضطراب این آقایان مدیران جراید اقدامی می‌کند و اقدام عبارت از این است که آنها خواهان این شدند، مجلس هم می‌گوید من که صمیمانه حاضرم که به جراید کمک کنم این خواهش شما را بر می‌آورم، بنابراین هر نوع پیشنهاد دیگری بشود فعلاً با آن منظور مجلس موافقت نمی‌کند، می‌ماند یک مطلب و آن مطلب عبارت از این است که آقایان در جلسه خصوصی دیشب هم توجه داشتند که این کار یعنی پیشنهاد آقای فولادوند لازم نبوده است، حداقل این است که لازم نبوده است بعد هم که بسط کلام دادند و مضر دانستند. منتها صحبت از ترتیبی است که بشود از این پیشنهاد صرف‌نظر کرد، اینجا دو تا اشکال متوجه می‌شود یکی این که چه کنیم که این پیشنهاد مطابق آئین‌نامه مجلس موضوعش منتفی بشود. این یکی و در ثانی این است که این توهم ایجاد بشود که نمایندگان محترم مجلس در این مسائلی که در اینجا پیشنهاد شده است آنها نظری ندارند، یعنی توجهی ندارند. بنده عرض می‌کنم که این دو مشکل را هم رفع کردیم، مشکل اول به این ترتیب رفع می‌شود که پیشنهاد تجزیه‌ای که از طرف جناب آقای حائری‌زاده داده شده و همه آقایان هم قبول دارند که این پیشنهاد تجزیه بشود در موقع رأی نهایی جناب آقای رئیس رأی می‌گیرند این پیشنهاد تجزیه را می‌دهند ایشان تجزیه می‌کنند این ماده واحده را یک جا و دیگری را یک جا و بعد اگر این عرایض بنده را قبول دارید.
و اگر آقایان بخواهند به این نحو انشاء‌الله مطلب خاتمه پیدا بکند در قسمت دوم ممکن است رأی ندهند. مشکل دوم هم که موضوع ندارد به دلیل این که این بیانی که بنده عرض کردم صرفاً برای همین بود اگر این مطلب نبود، اگر این توهین هم نمی‌شد، بنده این عرایض را نمی‌کردم. بنده این عرایض را کردم برای خاطر این که بگویم نمایندگان مجلس به هر دو موضوع علاقمند هستند ولی چون که این دو موضوع در قانون ۲۶ تأمین شده است دیگر لازم نمی‌دانند. به خصوص که این پیشنهاد مطابق شده است با یک افکاری که آن افکار ولو همان طوری که آقای فولادوند گفتند منظور ایشان نبوده است، آن افکار هیجان و اضطراب تولید کرده، بنده عرضم را خاتمه می‌دهم به همین مطلب که اگر آقایان این عرایض بنده را قبول دارند الان بعد از این که نطق‌های قبل از دستور تمام شد، اینجا پیشنهاد تجزیه خوانده می‌شود، سایر آقایان هم که پیشنهاد داده‌اند از پیشنهادهای دیگر خودشان صرف‌نظر می‌فرمایند موقع رأی نهایی این پیشنهاد تجزیه داده می‌شود و به این قسمت دوم رأی داده نمی‌شود در خاتمه عرایضم تلگرافی از وجوه اهالی فارس توسط جناب آقای دکتر مصدق و نمایندگان محترم فارس در باب ملی شدن نفت داده شده است که این تلگراف را تقدیم ریاست محترم مجلس شورای ملی می‌کنم (تقدیم نمودند) البته عرایض مفصلی در باب اقدامات خلاف قانون دولت دارم ولی الان هیچ موردی برای این نمی‌بینم و عرایض خودم را خاتمه می‌دهم (صحیح است احسنت)
رئیس- آقای حائری‌زاده پنج دقیقه وقت‌شان را به آقای ناظرزاده داده‌اند.
ناظرزاده-
دو کس را اگر در جهان دیدمی
(احسنت احسنت) بگرد سر هر دو گردیدمی
یکی آن که گوید بد من به من
دگر آن که پرسد بد خویشتن
(به‌به، احسنت)
در حکومت مشروطه مطبوعات نقادی سه رکن دیگر را بر عهده دارند. هیچ شخص با هیچ دستگاهی که طالب اصلاح خود و دیگران باشد از تذکری که به او می‌دهند رنجیده و ناراضی نمی‌شود و در صدد انتقام بر نمی‌آید، بنده راجع به مطبوعات چون دیدم اشخاصی که پیوستگی‌شان به قدر بنده نبود در اینجا داد سخن دادند نمی‌خواستم عرض بکنم ولی چون مطلب به آنجا رسیده که آقایان اطلاع دارند و دیشب مقام ریاست محترم مجلس با عده‌ای از نمایندگان محترم مثل جناب آقای ملک‌مدنی و جناب دکتر معظمی و سایرین که از طرف مجلس انتخاب شده بودند منتهای حسن نیت و صمیمیت را نسبت به مطبوعات نشان دادند وظیفه خودم دانستم که با اجازه‌ای که از طرف رفقای مطبوعاتی دارم از حسن نیت و توجه مجلس شورای ملی تشکر بکنم (احسنت) فعلاً دو موضوع در اینجا مورد نظر و قبول مجلس است، یکی آزادی مطبوعات و دیگری مصونیت مقام سلطنت از هر نوع اهانت (صحیح است) اما راجع به آزادی مطبوعات باید عرض کنم که به شهادت تاریخ و شواهد و امثال بسیار نوعاً در مبارزه شمشیر با قلم همیشه به نفع قلم و شکست شمشیر تمام شده (صحیح است) اگر چه موقتاً هم غالب شده باشد ولی در آخر کار فتح با شمشیر بوده است (خنده نمایندگان)
(عده‌ای ازنمایندگان- بر عکس فتح با قلم بوده است)
اگر قلم موقتاً مغلوب شده باشد بالأخره فتح با قلم بوده (احسنت) من عکس آن را گفتم و می‌خواستم ثابت گردد که خود آقایان اگر کسی هم عکس این را بگوید متوجه هستند و تذکر می‌دهند، چون واقعاً و مجلس نسبت به قلم اهمیت می‌دهد اگر بنده عکسش را هم گفتم همه تذکر می‌دهند (صحیح است) برای مثال فقط از یک کتاب اسم می‌برم وقتی که ژان ژاک روسو کتاب امیل را نوشت، چون این کتاب مورد غضب کشیشان فرانسوی قرار گرفت خیلی سخت بر علیه نویسنده اعتراض کردند (صحیح است) کتاب را سوزاندند و قصد جان نویسنده را کردند خود ژان ژاک روسو می‌نویسد که من در خانه خودم مصونیت نداشتم و شب آمدند و سنگ انداختند و قصدشان این بود که در خانه مرا بشکنند و مرا بکشند. کتابی که به این طور مورد اعتراض واقع شده بود طولی نکشید که در دنیا عظمتی پیدا کرد که امروز شالوده تربیت آمریکایی از روی کتاب امیل ژان ژاک روسو است و در تمام موارد هر جا مبارزه‌ای اتفاق افتاده و خواسته‌اند از قدرت قلم جلوگیری بکنند بالأخره به نفع قلم تمام شده (صحیح است احسنت) اگر نگویند که قلم مرتجع است عیناً مثل فنر وقتی که فشار دادند با قوه بیش‌تری برمی‌گردد مقصود این است، چون فنر چیز قابل ارتجاعی است، اما راجع به مصونیت مقام سلطنت این حرف هم برای آن گفته نمی‌شود (صراحتاً می‌گویم) که خوش‌آمد گویی باشد آقایان در مملکت مشروطه شخص پادشاه مظهر استقلال و عظمت و حیثیت ملت و مملکت است (صحیح است) اگر بنا باشد مظهر استقلال ملت و حیثیت مملکت خدای نکرده مورد هتک حرمت قرار بگیرد به آن ملت در واقع اهانت شده و به همین جهت مجلس با این دو موضوع یعنی آزادی مطبوعات و در عین حال مصونیت مقام سلطنت از اهانت موافق است و در این قانون هم که بنده دیدم تمام قسمت‌ها را رعایت کرده‌اند حتی باید بگویم که در آن قانون قسمت‌هایی هست که این قدر هم در این قانون جدید نمی‌خواستم سخت‌گیری بکنم و نکردیم که حق دارد از مواردی که روزنامه را دولت می‌تواند توقیف و ضبط کند آنجا است که نقشه و طرح حرکت قشون با دیگر اسرار نظامی مکشوف شده باشد آنجا که مندرجات روزنامه موجب هیجان کلی و اختلال و آسایش عمومی باشد تا اینجا هم در این قانون رعایت شده بنابراین بهتر نیست برای این که آقایان مدیران جراید هم زودتر به تحصن‌شان خاتمه بدهند و مجلس وارد کارهای مهم‌تر و اساسی‌تری بشود امروز سعی بفرمایند آقایان که حتی‌المقدور این کارتمام بشود که مجلس یک نفس راحتی بکشد (نمایندگان انشاء‌الله)
یک کاغذی هم یک چند تا تلگرافی هم از کرمان رسیده بود که از جناب آقای احمدی استاندار کرمان مردم اظهار قدردانی کرده بودند و بنده وظیفه خودم دانستم که لااقل مظهر فکر آنها در اینجا باشم و آن طوری هم که می‌شنوم آقای احمدی استاندار کرمان سعی کافی دارد تا آنجا که ممکن هست نسبت به آبادی شهرهای استان هشتم و آسایش مردم قدم‌هایی بردارند و ما هم از ایشان تشکر می‌کنیم (احسنت)
رئیس- آقای حائری‌زاده
حائری‌زاده- بعضی چیزها گاهی مد می‌شود و روح شاعرانه ما هم هی درجه را بالا می‌برد هی تند می‌شود و آخر به یک جایی می‌رسد که به پرتگاه می‌رسد. در جلسه سابق پیشنهادی از طرف یکی از نمایندگان شد و جناب رئیس رأی گرفته و فرمودند تصویب شد من تصورکردم تبصره به ماده واحده پیشنهاد شده در صورتی که چنین نبوده و پیشنهاد کننده اصلاح ماده ۳۱ قانون مطبوعات محرم ۱۳۲۶ را تقاضا نموده بوده است این پیشنهاد اصولاً قابل طرح نبوده و مخالف ماده ۱۲۰ آئین‌نامه می‌باشد.
آقایان مگر قانون ۱۳۲۶ در دستور بود که تجدید نظر شود؟ مگر ممکن است بدون تهیه طرح
قانونی و انجام شرایط مقدماتی با یک پیشنهاد یک ماده از قانون رسمی مملکت را تغییر داد من موافقم که نماینده محترم طرحی تهیه فرمایند و قانون مطبوعات ۱۳۲۶ را مورد بحث قرار دهند.
این طرح فعلی فقط چند قانون را لغو می‌کند و تصریح دارد به استثنای قانون محرم ۱۳۲۶ طبق آئین‌نامه این پیشنهاد قابل طرح نبوده و عمل لغوی انجام شده است به علاوه ماها چرا وارونه فکر می‌کنیم؟ باید مطابق حاجت زمان قانون وضع کرد و لغو نمود.
در سال ۱۳۲۶ قمری امپراطور روس خیلی قدرت داشت و طرفدار مقام سلطنت و مخالف آزادی بوده چین کمونیست فعلی تازه وارد انقلاب فکری شده بود و هنوز مقام خاقانی و سلطنت خیلی طرفدار داشت هندوستان و پاکستان که برلیان تاج امپراطوری انگلیس بود در سایه امپراطوری اداره می‌شد در آن محیط که دنیا سلطنت‌پسند بود و هنوز از بت‌پرستی خارج نشده بود و بشر به مقام بت چه صورت انسان چه صورت حیوان داشت احترام می‌گذارد و مقام سلطنت و بت‌های مصنوع خود را مقدس می‌دانست در آن محیط قانون مطبوعات ایران نوشته شده نباید از پاپ کاتولیک‌تر شد.
در دنیای امروز روس و چین آزاد مخالف سلطنت در جوار خود داریم هندوستان آزاد جمهوری در جنوب داریم دستگاه جامعه ملل و اعلامیه حقوق بشر داریم این قبیل مذاکرات خجلت‌آور است یقین دارم شاه راضی نیست بیش از این ناراضی مفت و مجانی برای او درست کنند به فرمایش جناب دادگر وقتی فشار زیاد شد اگر دریچه خروج بخار نباشد دیگ منفجر خواهد شد.
این جراید در حکم بخار است وقتی فشار زیاد شد اگر مخرج نباشد کار به انقلاب خواهد رسید برای من فرقی ندارد محبس یا تحصن یا بدبختی دیگر در هر صورت من در رنج و عذاب هستم چه انقلاب بشود چه نشود ولی شما فکری به حال خود کنید.
آقایان وقتی یک فامیل زارع در دوره سال زمستان تابستان برف یخ سرما گرما عمل کرد و مختصر عایداتی در سرمایه سعی و عمل خود تحصیل نمود و به عناوین مختلف از مالیات مستقیم و غیر مستقیم خدمت نظام و سایر تحمیلات در رنج و عذاب بود و شنیدکه یکی از منسوبین شاه سگی را با چند هزار فرانک یا دلار یا لیره خریداری کرده و در روزنامه عکس سگ قشنگ را دید و اجازه ندادند یک روزنامه‌نویس مسلمان بنویسد سگ در شرع اسلام نجس است و اگر نوشت جناب پلیس دارایی او را غارت کرد و خودش را حبس نمود چه خواهد شد؟ آیا این تاج و تخت باقی خواهد ماند؟ ماها قسم یاد کردیم که غیر از مصالح مملکت و ملت و حفظ قانون اساسی منظور دیگری نداشته باشیم این قدس مقام سلطنت در قانون اساسی است این قبیل پیشنهادها با اوضاع فعلی دنیا به ضرر مقام مقدس سلطنت می‌باشد.
دوستان نزدیک شاه مقتضی است رویه خود را عوض کنند و شاه سلطنت بر قلوب داشته باشد با این قبیل پیشنهادها و قوانین ایجاد نفرت و انزجار نسبت به مقام سلطنت بیش‌تر خواهد شد و مخالف مصالح مقام سلطنت می‌دانم.
شما خیلی راضی باشید که در قوانین امروز همان احترام و اختیار ۴۵ سال قبل که دنیا طرفدار سلطنت بوده باقی باشد و آن روزی که عکس‌العمل این پیشنهادها ظاهر شود نمی‌دانم چه خواهد شد آقایان ملت ایران مسلمان است اسلام به کلی مخالف صنوف ممتازه بوده و هست.
آقایان دوستی مادر و پدر برای اولاد لازم و واجب است و فرزند مگر خیلی فاسد الاخلاق باشد قهراً پدر و مادر خود را محترم می‌شمارد و احترام خود را فرع احترام پدر و مادر خود می‌داند اما در قوانین جزایی برای فرزندی که ابوین خود را دوست ندارد مجازاتی نوشته نشده است. چرا، چون این دوستی طبیعی و قهری است و مادام که ابوین ظلم و تعدی به حقوق اولاد خود نکرده قلباً ابوین محبوب فرزند خود می‌باشد.
باید مقام سلطنت مانند بیرق و شیر و خورشید ایران نزد عموم ایرانی‌ها محترم باشد من اگر به جای شاه بودم ابلاغیه صادر می‌کردم که آنچه قوانین امتیاز برای مقام سلطنت قائل شده است صرف‌نظر کرده و میل دارم در مقابل قانون بدون امتیاز با سایر افراد مملکت مساوی باشم البته سلطنت بر قلوب خیلی ارزش دارد تا با فشارقانون و شهربانی احترام ایجاد شود.
خداوندبه پیغمبر اسلام دستور می‌دهد (قل انما انا بشر مثلکم یوحی الی) باید ازعمل بزرگان تقلید کرد تا در صف بزرگان وارد شد آقایان ایران مجاور حکومت‌های مخالف رژیم سلطنتی است در عالم خیرخواهی می‌گویم به آنچه دارید قناعت و شکر کنیم که ترسم بدتر شود.
آقایان محترم این قبیل پیشنهادها کمک به مقام مقدس سلطنت نیست که اگر روزنامه‌نویسی بنویسد در شرع اسلام سگ ملوس قشنگ فلان شاهزاده خانم که به مبالغ گزافی خریداری شده نجس است فوری گرفتار قضاوت پلیس مختاری شود یک جمله دیگر که لازم است عرض کنم موضوع سرقت است. در قانون انواع سرقت ذکر شده و برای هر یک مجازاتی در نظر گرفته شده فقط بردن مال سرقت نیست بلکه بردن مال بدون حکم محکمه و برخلاف قانون سرقت است اگر مالی را از کسی قرض نمودم و بردم سرقت نیست اگر طلب دارم با رضای طرف یا به حکم محکمه گرفتم بردم سرقت نیست. موضوع سرقت بردن مالی است بدون رضای صاحب مال و بدون حکم محکمه و قانون البته قانون برای سارقین طبقاتی قرار داده یکی دزد عادی یکی دزد مسلح، یکی در شب یکی در روز، یکی دزدی فردی است یکی دزدی جمعی، یکی در یبابان یکی در شهر، یکی با آزار صاحب مال یکی مخفی و بدون آزار صاحب مال و برای هر یک از این انواع احکامی است در کتب قوانین جزایی که باید مراجعه شود. اشد مجازات برای سارقین دسته جمعی مسلح است که مقرون به آزار صاحب مال باشد این موضوع در تمام کتب قوانین جزایی برای هر یک فصل و بابی دارد روز گذشته یک نفر از من می‌پرسید این سرقت غارت روزنامه که افراد مسلح در شب با آزار صاحب روزنامه بدون حکم مطبعه را خراب و اوراق را سرقت یا غارت می‌نمایند مشمول کدام یک از این قیام است؟ من آنچه فکر کردم جوابی مفید نداشتم مگر این که بگویم که تقصیر مردم است که اجماع نمی‌کنند و خود را از شر این سارقین مسلح نجات نمی‌دهند. آقایان توقع دارم فکر کنند و جواب بدهند من در این موضوع بیش‌تر بسط کلام نخواهم داد دو سه کلمه راجع به حوادث این چند روزه عرض می‌کنم یک مدیر روزنامه‌ای را به اسم روزنامه هراز که مدیر آن آقای تقوی است به جرم این که یک بیانیه‌ای راجع به نفت صادر کرده این را دولت علیه علیه‌السلام منتظر خدمتش کرده یکی کریم پورشیرازی است به واسطه این که نطقی راجع به نفت کرده منتظر خدمتش کرده‌اند یکی احمد انواری است که مدیر روزنامه پرخاش است هنوز در مجلس شهربانی است با این که به او وعده دادند آزادش بکنند همین طور مانده است بنده چون جناب رئیس تذکر دادند وقت گذشته مواد قانونی که راجع به این موضوع بود می‌گذارم برای موقعی که خودش مطرح شود بحث می‌کنم (احسنت)
۳- بقیه مذاکره در طرح پیشنهادی راجع به مطبوعات
رئیس- وارد دستور می‌شویم بقیه پیشنهادات طرح مطبوعات مطرح است.
مکی- بنده اخطار دارم به موجب ماده ۹۰.
رئیس- حق ماده ۹۰ شما محفوظ است امروز کار لازمی در دستور داریم موافقت بفرمایید که بگذرد.
مکی- بنده موافقت می‌کنم بعد از قانون مطبوعات.
رئیس- پیشنهاد آقای پیراسته قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم ماده اول قانون مصوب سوم دی ماه ۱۳۲۱ به قوت خود باقی خواهد بود.
چند نفر از نمایندگان- نیستند.
رئیس- پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم عبارت زیر به ماده واحده اضافه شود، فقط کسانی حق داشتن امتیاز روزنامه‌نگاری دارند که دارای ارزش تحصیلی به اندازه لیسانس بوده و یا لااقل دو جلد کتاب تألیف داشته باشند. تیمورتاش.
چند نفر از نمایندگان ایشان هم نیستند.
رئیس- یک پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به ماده ۶ قانون
مطبوعات ۱۳۲۶ قمری اضافه شود.
تبصره- مدیر و سردبیر روزنامه باید دارای صلاحیت علمی باشد که مورد تصدیق شورای عالی فرهنگ قرار گرفته باشد. پیراسته
رئیس- آقای پیراسته
پیراسته- بنده چون عده‌ای از آقایان علاقه‌مند بودند که این قانون زودتر بگذرد این است که پیشنهادی که کردم فعلاً مسترد می‌دارم و در موقع طرح قانون مطبوعات تقدیم می‌کنم (احسنت)
رئیس- یک پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم صلاحیت نویسنده و روزنامه‌نگار را باید شورای عالی فرهنگ تصدیق نماید و اعضای شورای عالی فرهنگ را باید مجلس شورای ملی برحسب پیشنهاد دولت انتخاب نماید برای مدت شش سال. معدل
رئیس- آقای معدل
معدل- اینجا صحبت شد و همه می‌دانیم که ما مقصودمان از این عملی که حالا می‌کنیم نسخ و نقض قوانینی است که مضر برای مطبوعات است و الا ما اکتفا نخواهیم کرد به قانون ۱۳۲۶ (صحیح است) چون قانون ۲۶ قانون خوبی برای مملکت و برای مطبوعات نیست و نویسندگان پس از ۴۵ سال که از مشروطیت و آزادی می‌گذرد نمی‌توانند با قیدها و بندهایی که قانون ۲۶ برای آنها دارد آزاد عمل بکنند و به انتظاریم که قانون خوبی تدوین و وضع بشود و همان طوری که ملل دیگر از حق و آزادی استفاده می‌کنند در این مملکت هم استفاده بشود در این بابت بنده این پیشنهاد را از این نظر کردم که چون قانونی در دست اقدام است و در مجلس سنا مطرح است و همچنین هفته مطبوعاتی است و اذعان و افکار متوجه این موضوع است بنده در این باب صحبتی کرده باشم و این صحبت در گوش‌ها باقی بماند و در جراید نوشته بشود و پایه‌ای بشود برای این اساس خود نویسندگان هم یعنی آنها که واقعاً ارباب قلم هستند آنهایی که واقعاً هادی افکار هستند آنها که حقیقتاً برای خدمت به اجتماع این وظیفه را به عهده گرفته‌اند آنها هم از بعضی چیزها که نوشته می‌شود دلخور هستند خود آنها هم اگر بنشینند و با ایشان صحبت بکنند متوجه می‌شوند که بسیاری از چیزهایی را که اشخاص ناباب می‌نویسند خود آنها هم خوش‌شان نمی‌آید در هر صنفی ممکن است که اشخاص بی‌مورد وارد شده باشند و خودشان را جا زده باشند ولی نبایستی گناه آن اشخاص معدود را پای تمام آن صنف گذاشت و به حساب آن دسته محسوب داشت هر وقت اصلاحی در باب قانون مطبوعات خواسته‌اند بکنند بنده دیده‌ام که از نظر درجه علم و فضلی و سوادی نویسنده بحث کرده‌اند در حالی که آن قدر معایبی که از نظر اخلاقی ممکن است ناشی بشود از نظر فضیلتی آن قدر ممکن است ناشی نشود و موضوع اخلاق هم چیزی نیست که بشود در قانون برای او با عبارت یک قید و بندی ذکر کرد لهذا بنده پیشنهاد کردم که بایستی شورای عالی فرهنگ صلاحیت اخلاقی نویسنده را تعیین بکند اما نه آن شورای عالی فرهنگی که حالا ما داریم که تحت تأثیر وزیر وقت فرهنگ است و ابداً موضوعی پیدا نمی‌کند برای آن نظری که ما داریم
محمدعلی مسعودی- وزیر فرهنگ اعمال نفوذ نمی‌کند و ایشان هم از آن وزرا نیستند که اعمال نفوذ بکنند.
معدل- مقصود بنده شخص وزیر فرهنگ فعلی نیست به طور کلی عرض می‌کنم که یک شورای عالی فرهنگ اساسی در این مملکت تشکیل بشود تا این قبیل کارهای اساسی را بکند یکی برنامه تعلیمات ما را درست بکند و یک چیزی هم وضع بکنند که فرزندان ما را طوری تربیت کنند که در آتیه برای مملکت به درد بخورند یکی هم صلاحیت اخلاقی، نویسندگان و صاحبان روزنامه و صاحبان امتیاز و مدیران جراید را تصدیق بکنند هرگاه در این بابت ما وقت صرف بکنیم و برای تشکیل آن شورای عالی فرهنگ یک قانونی بگذرانیم و خوب هم اجرا بکنیم به نظر بنده رفع بسیاری از نگرانی‌ها در مورد کار مطبوعات می‌شود (صحیح است) و حتی خود ارباب مطبوعات هم از این بابت بهره و نصیب می‌برند یعنی قلم آنهایی که حقاً به درد مردم می‌خورند قلم آنها هم آزادتر می‌شود قدر آنها هم بهتر شناخته می‌شود و میدان برای آنها بهتر پیدا می‌شود بنده نه از این نظر که تسریعی در این امر فقط شده باشد از این نظر که اذهان را متوجه این امر کرده باشم و به خصوص این موضوع به گوش آقایان سناتورها هم برسد که یک پایه اصلی برای اصلاح کار قانون مطبوعات عبارت است از تشخیص صلاحیت اخلاقی مدیر روزنامه و نویسنده، از این نظر این پیشنهاد را کردم و حالا هم مسترد می‌کنم (احسنت)
رئیس- پیشنهاد آقای تیمورتاش قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم عبارت زیر به ماده واحده اضافه شود:
فقط کسانی حق داشتن امتیاز روزنامه‌نگاری دارند که دارای ارزش تحصیلی به اندازه لیسانس بوده و یا لااقل دو جلد کتاب تألیف داشته باشند.
رئیس- آقای تیمورتاش.
تیمورتاش- بنده باید قبلاً عرض کنم که دلیل عمده پیشنهاد بنده مراجع به عده زیادی از آقایان ارباب قلم بود و مخصوصاً به بنده متذکر شدند که معقول نیست در کشوری روزنامه‌نویسی آزاد باشد بدون این که یک حداقل پایه تحصیلی برای روزنامه‌نگار قائل بشوند بنده این اصل را کاملاً پسندیدم به دلیل این که مسلماً در دنیای امروز سیاست با آن چه که در قرون گذشته و حتی در قرون نوزدهم و اوایل قرن بیستم بود فرق کرده امروز فقط کسی می‌تواند اظهار نظر بکند و در این عرصه قدم بگذارد که تا اندازه زیادی وارد بر جریانات باشد و مطلع باشد بداند چه می‌گوید و به چه ترتیب می‌تواند مردم را ارشاد بکند خیلی غریب است که برای هر کسب و کاری در این کشور یک پروانه‌ای هست و اجازه می‌دهند که فلان کس فقط در صورت داشتن فلان شرایط می‌تواند داخل آن کار بشود و اما روزنامه‌نگاری که دارای اهمیت است و دیگر بنده در این باره عرضی نمی‌کنم چون که تمام وقت این دو سه جلسه اخیر مجلس وقف این موضوع بوده است و به تمام معنی می‌توانم عرض کنم چیزی که عیان است چه حاجت به بیان است این موضوع به این اهمیت و با در نظر گرفتن این که روزنامه‌نویسان و ارباب قلم پیش‌قراول‌های ارشاد افکار عمومی هستند این آقایان هیچ‌گونه ارزش علم برایشان قائل نشویم و به هر کسی اجازه داده بشود که قلم به دست بگیرد و چیزی بنویسد بنده روی این زمینه این پیشنهاد را کردم و استدعای بذل توجه دارم تصدیق می‌کنم که دو سه روز پیش یعنی در جلسه گذشته راجع به مشابه این موضوع بحث شد و رد شد بنده مخصوصاً این را تکمیل کردم به این معنی که یا ارزش لیسانس داشته باشد یا لااقل دو جلد کتاب تألیف داشته باشد و خیال می‌کنم حداقل ممکن برای یک کسی که ادعا می‌کند که می‌تواند قلم به دست بگیرد و چیز بنویسد یکی از این دو تا است بنده استدعای بذل توجه در این موضوع را دارم.
رئیس- آقای نورالدین امامی.
نورالدین امامی- جناب آقای تیمورتاش من تصور می‌کردم بعد از فرمایشات آقای فرامرزی که در پاسخ آقای دکتر کاسمی بیان کردند دیگر این پیشنهاد مورد نخواهد داشت و آقا هم پیشنهادی نخواهند فرمود آن روز آقای فرامرزی اینجا توضیحات کامل دادند نویسنده روزنامه خریدار دارد یعنی باید یک کسی باسواد باشد که روزنامه بنویسد و مردم بخرند هر روزنامه‌ای که در ایران منتشر می‌شود اگر نویسنده‌اش باسواد نباشد و مردم استفاده عملی نکنند نمی‌خرند و به علاوه ما می‌بینیم که خیلی کم‌تر نویسندگانی داریم در ایران که لیسانس باشند یا دیپلم داشته باشند ممکن است بعضی مثلاً همین آقای فرامرزی که همه ما او را خوب می‌شناسیم و اکثرآقایان شاگرد ایشان بوده و استاد ما است و نویسنده منحصر است الان در ایران لیسانس نداشته باشد یک تصدیق ابتدایی هم نداشته باشند (تیمورتاش- هر مقاله آقای فرامرزی چند کتاب است) به علاوه ما در اینجا قانون مطبوعات را که طرح نمی‌کنیم ما نمی‌خواهیم در اطراف آن بحث کنیم (صحیح است) که بگوییم نویسنده باید حائز چه شرایطی باشد ما می‌خواهیم یک قانونی را لغو بکنیم حالا در همین ماده پیشنهادی هم اجازه داده شده که دولت تا یک ماه قانون را بیاورد البته آقایان باید بنشینند و مطالعه دقیقی بکنند یک قانون جامعی بیاورند که هم اشخاصی که روزنامه می‌نویسند تکلیف‌شان معین بشود و هم درجه سوادشان را معلوم بکنند هر چی ایشان بخواهند در موقع وضع قانون پیشنهاد کنند الان ما می‌خواهیم یک قانونی را لغو بکنیم هی پیشنهاد اندر پیشنهاد هی ۱۵ جلسه ۲۰ جلسه وقت مجلس را تلف کردن برای چه؟ بنده از آقا استدعا می‌کنم که پیشنهادتان را پس بگیرید و اگر زنده ماندیم قانونی
که آمد تا یک ماه بعد از این طرح بنده هم با آقا موافقم که بیایند پیشنهادی از این هم شدیدتر بکنند.
تیمورتاش- با قید این نکته که بالأخره باید قانون مطبوعات به مجلس بیاید و بالأخره باید بحث بشود بنده پیشنهاد خودم را مسترد می‌کنم (احسنت)
فرهودی- بنده اخطار دارم.
رئیس- بر طبق چه ماده‌ای؟
فرهودی- ماده ۱۱۶
رئیس- بفرمایید.
فرهودی- سه جلسه است که یک طرح قانونی مطرح است مطابق یکی از مواد قانون اساسی هر وقت طرح قانونی مطرح باشد می‌بایستی که وزیر مربوط به آن طرح در مجلس حاضر باشد البته آقایان تصدیق می‌فرمایند که قانون اساسی امر لغوی را هیچ‌وقت در نظر نمی‌گیرد این که گفته است وزیر حاضر باشد نه این که جسمش حاضر باشد یعنی حاضر باشد و در آن موضوع اظهار عقیده بکند (صحیح است) و همین مسأله را در ماده ۱۱۶ آئین‌نامه ما داریم که وزیر باید حاضر باشد و در آن موضوع اظهار عقیده بکند چرا این را نوشته‌اند؟ چرا قانون اساسی نوشته است که وزیر باید حاضر باشد در آن موقع و اظهار عقیده بکند؟ برای این که دولت مسئول اداره امور مملکت است برای این که دولت مسئول انتظامات عمومی مملکت است وقتی یک طرحی مطرح است و می‌خواهد به صورت قانون در بیاید دولت عقیده‌اش را راجع به این موضوع باید بگوید (دکتر بقایی- سکوت موجب رضا است) البته مجلس مختار است که آن عقیده را بپذیرد یا نپذیرد و چه بسا که اظهار عقیده دولت در فکر نمایندگان و در رأی نمایندگان مؤثر واقع می‌شود برای این که ما اینجا هستیم و تمام نیک و بد این مملکت را از دولت می‌خواهیم وقتی این طور است قانونی را هم که می‌نویسیم طبیعی است که نظر دولت باید در آنجا رعایت بشود و باید دولت که تا حالا اظهار عقیده نکرده و نزدیک هم شده‌ایم به رأی نهایی بنده تصور می‌کنم که سکوت وزیر مربوطه در این کار هم برخلاف قانون اساسی است و هم برخلاف آئین‌نامه است.
رئیس- اولاً وزیر مسئول باید عقیده‌اش را اظهار کند وزیر مسئول وزیر فرهنگ است و هر وقت هم مذاکراتی شده در حضور معاون وزارت فرهنگ بوده و حالا هم قبل از این که رأی گرفته شود نظر آقای وزیر هم خواسته می‌شود.
وزیر فرهنگ- هر وقت اجازه بفرمایید بنده با کمال میل اظهار نظر می‌کنم.
جمال امامی- وقتی حرفی ندارند که بفرمایند مجبور که نیستند چه اجباری دارند؟
رئیس- ماده ۱۱۶ نظامنامه می‌گوید باید اظهار عقیده بکنند اظهار عقیده همین است که بگویند موافقم یا مخالف (دکترجلالی- قانونی است از مجلس گذشته دیگر چه بگویند) شما چرا حرف می‌زنید؟ من اینجا یک وظیفه‌ای دارم که آئین‌نامه را اجرا کنم آقای وزیر فرهنگ شما عقیده‌تان را اظهار کنید.
وزیرفرهنگ- البته به طوری که آقایان نمایندگان محترم اطلاع دارند بنده در روزهای اول و در جلسات اول در ایران نبودم و در مسافرتی بودم که لازم می‌دانم اینجا از دولت مصر و وزارت فرهنگ مصر و شخص وزیر فرهنگ محترم را دکتر طه حسین و از پذیرایی که کردند و مخصوصاً از اظهار علاقه‌ای که به زبان و ادبیات فارسی کرد و وعده داد که اگر نتوانم به طور اجبار زبان فارسی را در دبیرستان‌های مصر تدریس بکنیم حتماً آن را یکی از زبان‌های اختیاری دبیرستان‌های مصر خواهم کرد، از آن تشکر بکنم، البته در این مدت مطالبی گذشته است که بنده نبودم و قطعاً اگر بودم اظهار نظر می‌کردم و تصور نمی‌کنم راجع به قانون مطبوعات هیچ آدم روشن فکری در این مملکت پیدا بشود که با آزادی مطبوعات در این مملکت موافق نباشد (احسنت) آقایان نمایندگان طرحی تهیه کردند روی این نظر و در او قید کردند همان طور که آقای دکتر معظمی فرمودند که در ظرف یک ماه دولت باید قانون آن را بیاورد روی همین زمینه هم دولت اظهار نظر خواهد کرد بنابراین بنده با کمال صراحت از نظر این که سابقاً روزنامه‌نگار بودم و تا حدی هم تحصیلاتی دارم و طرفدار آزادی هستم صریحاً از طرف خودم عرض می‌کنم که جداً طرفدار آزادی مطبوعات هستم (احسنت)
رئیس- یک پیشنهادی تهیه شده است با توافق که تکمیل نیست و باید تکمیل بشود پنج دقیقه تا ده دقیقه تنفس داده می‌شود بعد هم هیچ کدام از آقایان جایی تشریف نبرند که این قانون امروز تکلیفش معلوم بشود.
۴- بیانات آقای وزیر جنگ راجع به حکومت نظامی شهرستان‌ها
رئیس- آقای وزیر جنگ بیانی دارید بفرمایید.
وزیر جنگ- در جلسه قبل جناب آقای حائری‌زاده راجع به حکومت نظامی آبادان شرحی فرمودند و وعده‌ای که داده شده بود اسم بردند و فرمودند خواستم به استحضار نمایندگان محترم برسانم که کلیه نقاطی که در ایران حکومت نظامی برقرار بود در شروع کار این دولت ۱۷ نقطه بود و در تمام این نقاط حکومت نظامی ملغی شده است و حکومت نظامی آبادان هم در تاریخ ۲۵ بهمن ملغی شده است (چند نفر از نمایندگان- بیست و پنجم بهمن؟) بیست و پنجم بهمن یعنی در حدود یک ماه پیش معذرت می‌خواهم در تاریخ بیست و پنجم ماه نهم یعنی در تاریخ ۲۵ آذر ماه ملغی شده است و برای مزید اطلاع بایستی عرض کنم که امروز در هیچ جای ایران حکومت نظامی برقرار نیست فقط این را هم برای اطلاع عرض می‌کنم که در مواقعی که محمولات نظامی به ایران می‌رسد در مدتی که این محمولات را حمل می‌کنند در بندر شاپور حکومت نظامی برقرار می‌شود و وقتی هم که این محمولات رد شد حکومت نظامی به خودی خود ملغی می‌شود بنابراین در هیچ جا حکومت نظامی برقرار نیست (احسنت)
۵- تقدیم لایحه بودجه ۱۳۳۰ کل کشور به وسیله آقای شعاعی معاون وزارت دارایی
رئیس- آقای معاون وزارت دارایی.
معاون وزارت دارایی- در چند جلسه قبل به عرض رساندم که دولت در نظر دارد بودجه سال ۱۳۳۰ را زودتر تقدیم کند بودجه سال ۱۳۳۰ باید مطابق قانون محاسبات عمومی در ماه دهم سال ۱۳۲۹ داده بشود یعنی ماه دهم هر سال بودجه سال بعد باید تدوین بشود و مطابق قانون تا اواخر اسفند یا اواسط اسفند هم تصویب بشود به دولت ابلاغ بشود تا در اول سال بودجه مصوب در دست دولت باشد به این جهت دولت در نظر داشت که بودجه ۱۳۳۰ را زودتر بدهد بودجه سال ۱۳۲۹ در اوایل خرداد از طرف دولت وقت به مجلس داده شد این بود که آن وقت که داده شد یک عدم توازن فوق‌العاده‌ای هم داشت یعنی رقم درآمد بودجه در حدود ۹۰۰ میلیون تومان و رقم مخارجش در حدود ۱۱۵۰ میلیون تومان بود کمیسیون بودجه با یک زحمت و جدیت فوق‌العاده که شایدکم‌تر کمیسیون بودجه‌ای در مجلس شورای ملی متحمل یک همچو زحمتی شده باشد و شاید هم نیست برای این که هیچ‌وقت کمیسیون بودجه این قدر زحمت نمی‌کشند این زحمت فوق‌العاده را کشیدند این بودجه را متوازن کردند به این ترتیب که مبلغی بر درآمد اضافه کردند و مبلغی هم از هزینه کسر کردند و بودجه ظرفیتش در حدود ۹۵۵ میلیون تومان تصویب شد (جمال امامی- روی کاغذ) و پیشنهاد شد بعداً هم یک چند قلم مخارج دیگری بود که از طرف وزارت دارایی و دولت پیشنهاد شد به کمیسیون بودجه که یک مقداری از آنها تصویب شد و یک مقداری که در دست تصویب است برای این که امسال این زحمت برای کمیسیون بودجه نباشد و دولت هم آن اشکالات را نداشته باشد خود ما بودجه را متوازن تهیه کردیم و این بودجه‌ای که الان تقدیم مجلس می‌شود ظرفیتش متعادل است بر روی همان رقم ۹۵۵ میلیون تومان و تقدیم می‌شود.
دکتر بقایی- جناب آقای شعاعی با امضای خودتان است یا با امضای جناب آقای فروهر؟
معاون وزارت دارایی- وقتی بودجه یا لایحه‌ای تقدیم می‌شود با امضای آن کسی تقدیم می‌شود که در آن موقع مشغول کار است (دکتر بقایی- مقصودم همین است که با امضای ایشان است) جناب آقای فروهر الان در وزارت دارایی تشریف ندارند و بنده مشغول اداره کار هستم این بودجه تقدیم مجلس می‌شود و مطلبی را که باید در اینجا اضافه بکنم برای استحضار نمایندگان محترم این است که این بودجه با این مبالغ آن نظری را که دولت برای توسعه اصلاحات و امور عمرانی و غیره در نظر دارد کفایت نمی‌کند همان طوری که آقایان اعضای کمیسیون بودجه مخصوصاً اطلاع دارند ما در قسمت فرهنگ، بهداری، قوای تأمینیه و غیره به یک اعتبارات زیادی احتیاج داریم مثلاً اگر یک جا یک دبستان سه کلاسه‌ای در سال ۲۹ ایجاد شده طبیعتاً در سال ۳۰ باید کلاس چهارمش ایجاد بشود بنابراین بودجه فرهنگ و بهداری و امور عمرانی و اصلاحی چیزی نیست که در یک جا متوقف بشود ولی متأسفانه نمی‌توانستیم که این ارقام را بالاتر ببریم برای این که همان طوری که عرض کردم اولاً درآمد کافی نبود ثانیاً نظر این بود که زحماتی که کمیسیون بودجه روی بودجه ۱۳۲۹ کشیده بی‌حاصل نباشد زحمت زیادتری مجدداً نکشند دولت در نظر دارد و مشغول مطالعه است که یک منابع عایدات جدیدی
به دست بیاورد. قوانینی که در دست تهیه است که تقدیم می‌کند البته آن منابع عایدات وقتی به دست آمد مخارج مربوطه هم پیشنهاد خواهد شد و به عرض خواهد رسید یک مطلب دیگری که از مراجعه به این بودجه ممکن است به نظر آقایان برسد این است که در این بودجه کم‌تر به امور عمرانی توجه شده است ولی رفع این نقص به وسیله اعتبارات برنامه تا آن حد که به تصویب کمیسیون خواهد رسید می‌شود و از این جهت جای نگرانی نیست (بهادری- سه سال است به عنوان برنامه اعتبارات را از بین می‌برند) امسال این بودجه به این صورتی که عرض کردم تقدیم می‌شود و امیدوارم که زودتر این بودجه مورد مطالعه قرار گیرد (دکتر شایانی- جناب آقای رئیس بفرمایید که تصریح کنند که آقای فروهر استفعا دادند یا معزول شدند.)
رئیس- در امضای لایحه بودجه معلوم می‌شود. حال تنفس داده می‌شود.
(نیم ساعت قبل از ظهر جلسه به عنوان تنفس تعطیل و یک ربع بعد از ظهر تشکیل گردید.)
۶- معرفی آقای جوادی به معاونت وزارت دادگستری به وسیله آقای وزیر دادگستری
رئیس- آقای وزیر دادگستری
وزیر دادگستری- می‌خواستم حضور آقایان نمایندگان محترم آقای جوادی را که از صاحب‌منصبان قدیمی وزارت دادگستری هستند (صحیح است) به سمت معاونت وزارت دادگستری معرفی کنم (مبارک است)
۷- بقیه مذاکره در طرح راجع به مطبوعات و خاتمه مذاکره آن
رئیس- چون باز پیشنهاداتی رسیده یک پیشنهادی از طرف آقای حائری‌زاده رسیده است که قرائت می‌شود.
آقایان توجه بفرمایند.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی چون وعده داده شده است که قانون جدید مطبوعات به زودی به مجلس شورای ملی پیشنهاد خواهد شد و پیشنهاد دیگری هم نیست طبق توافق قبلی پیشنهاد می‌کنم تبصره پیشنهادی آقای فولادوند به کمیسیون فرهنگ برود تا در موقع طرح لایحه دولت مورد شور قرار گیرد (صحیح است)
جمعی از نمایندگان- همه موافقند.
رئیس- مخالفی نیست با این پیشنهاد؟ آقای فرهودی.
فرهودی- قرار بود که نوشته شود تمام پیشنهادات.
رئیس- بلی، آقای مکرم هم پیشنهادی کرده‌اند که سایر پیشنهادات هم به کمیسیون برود.
دکترمعظمی- اجازه می‌فرمایید این مضر است.
رئیس- پیشنهادات رد شده که نیست. آقای دکتر معظمی.
دکتر معظمی- عرض کنم که آقای حائری‌زاده در اینجا ملاحظه آئین‌نامه را کرده‌اند که این طور نوشتند ما این سابق را در دوره ۱۵ از بین بردیم که یک پیشنهادی بشود که پیشنهادها در اینجا بماند در کمیسیون نرود و اجازه بدهند که قانون ابلاغ شود به همین جهت آقای حائری‌زاده پیشنهاد کردند که چون پیشنهادی نیست این طور بشود و ما نمی‌خواهیم که در آتیه حق وکیل از بین برود.
رئیس- آقای مکرم، پس بنده تقاضا می‌کنم از جنابعالی که پیشنهادتان را پس بگیرید (مکرم- پس گرفتم) رأی می‌گیریم به این پیشنهاد آقای حائری‌زاده آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد رأی می‌گیریم به ماده واحده آقایانی که موافق با ماده واحده هستند قیام بفرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد برای مجلس سنا فرستاده می‌شود.
۸- طرح گزارش راجع به تفاوت حقوق بازنشستگی افسران و درجه‌داران ارتش
رئیس- عرض کنم راجع به آقایان افسران بازنشسته در اینجا لایحه‌ای تصویب شد و ما رأی نهایی ندادیم و فرستادیم برای اظهار نظر به مجلس سنا، حالا یک اختلافی ایجاد شده بود که مجلس سنا یک تبصره این را تغییر داده و ما این لایحه را مالی تلقی کردیم سنا قانون را غیر مالی تلقی کرده است ولی برای این که افسران بازنشسته به حقوق خودشان برسند به طور استثنا که هیچ سابقه‌ای هم گذاشته نشود بنده می‌خواهم عرض کنم که رأی گرفته شود به این چیزی که از سنا آمده (اسلامی- ما مخالفیم) حالا نامه مجلس سنا قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی عطف به نامه شماره ۴۴۰۵ ۲ ۹- ۱۳۲۹ راجع به لایحه بازنشستگی افسران و درجه‌داران که اشعارشده بود «در مدت مقرر اعاده شود تا رأی نهایی گرفته شود» لزوماً تصدیع می‌دهد:
به طوری که از مفاد لایحه مزبور مستفاد می‌شود منظور آن است که مقررات قانون بازنشستگی مصوب ۱۸/ ۱/ ۱۳۲۸ شامل عده‌ای از افسران و درجه‌داران بشود بدیهی است این قبیل لوایح که حاوی مقررات استخدامی است برای تکمیل مراحل قانونی تصویب مجلسین را لازم دارد و البته تصدیق خواهید فرمود که آنها جزو لوایح غیر مالی محسوب می‌شوند و نمی‌توان مقررات آئین‌نامه مشترک را که مختص به لوایح و طرح‌های مالی است مشمول آن نمود و قید مدت در آئین‌نامه از مقررات مذکور است اگر چه در غالب (بلکه همه) لوایح و طرح‌های معمولی و غیر مالی هم همیشه مطلبی راجع به اجازه پرداخت یا منظور داشتن وجهی یا تقاضای امری که مستلزم مخارج است و به هر حال امری محتاج به خرج مندرج است و کم‌تر لایحه‌ای در مملکت می‌توان یافت که نکته مخارجی در آن نباشد و از آن جمله در همین لایحه «اجازه پرداخت مابه التفاوت» مندرج است لاکن این گونه لوایح همیشه تصویب مجلسین را لازم خواهد داشت و اظهار نظر مجلس سنا و رأی نهایی مجلس شورای ملی فقط مربوط به لوایح و طرح‌های مالی صرف و بودجه‌ای است که در آن مطلب دیگری نباشد یقین دارم این نکته را که سابقاً هم گفتگو و حلاجی شده و اصولاً و عملاً مورد موافقت مجلس محترم شورای ملی بوده است تصدیق خواهید فرمود بنابراین مقتضی است دستور بفرمایید لایحه مزبور در مجلس شورای ملی مورد تصویب قرار گرفته پس از طی مراحل نهایی برای تصویب به مجلس سنا ارسال گردید.
رئیس مجلس سنا -سید حسن تقی‌زاده
رئیس- آقای اسلامی.
اسلامی- عرض کنم که ما در اینجا علاوه بر این که وظیفه قانونگذاری داریم یک مسؤلیت دیگری هم داریم و آن این است که تصمیمات ما منشاء آثار بدی نباشد برای آیندگان برای این که ما همیشه وکیل مجلس شورای ملی یا نماینده مجلس سنا و به اصطلاح سناتور نیستیم این است که ما اگر اینجا بحثی می‌خواهیم بکنیم نباید روی این که من امروز وکیل مجلس هستم چرا اختیارات مجلس کم بشود یا زیاد بشود بحث بکنیم بلکه باید برویم روی کلیات و اصول که وظیفه مجلس شورای ملی چیست و وظیفه مجلس سنا چیست و صرف‌نظر از شخص نمایندگان بحث کنیم بنده برای اکثر آقایان سناتورها بلکه همه‌شان احترام قائل هستیم ولی این دلیل نمی‌شود که ما اینجا اگر راجع به یک اصول کلی بحث می‌کنیم مخالفت کنیم نظر آقایان به اشخاص یا با افراد نیست در اول افتتاح مجلس شورای ملی و مجلس سنا که یک اختلافی پیش آمده بود یک کمیسیونی انتخاب شد از مجلس شورای ملی و مجلس سنا که مسائل بین طرفین را اگر به مجلس بدهند و مجلس نظر بدهد رفتند آنجا نشستند و آقایان نمایندگان محترم که ما هم به آنها کمال احترام را داشتیم رفتند آنجا یک گذشت‌هایی کردند (مخبر فرهمند- گذشت نبود) (اردلان- قانون اساسی گفته بود) نخیر گذشت کرده بودند البته مردمان مورد اعتماد و مورد احترامی مثل آقای قائم‌مقام در آن کمیسیون بودند بنده شخصاً نسبت به آن تصمیمات کمال مخالفت را داشتم و آن روز هم اینجا فریاد کردم منتها هیچ کس گوش به حرف ما نکرد. بنده آن روز می‌خواستم عرض کنم که آقایان شما امروز این گذشت را کردید فردایش سر این که آیا این لایحه مالی است یا غیر مالی باز اختلاف پیش خواهد آمد پس شما یک کاری بکنید که دیگر اختلافی پیش نیاید و اینجا هم تمام شود من می‌خواستم آن روز عرض کنم که امروز پیدا شد، چیز عجیبی است، می‌خواهند حقوق یک عده افسر یا یک عده کارمند دولت را زیاد کنند یا کم کنند این مالی نیست؟ از این مالی‌تر چیست؟ (اردلان- مالی نیست) آقای اردلان شما مخالف عرض بنده هستید (اردلان- بلی) مگر این که شما توضیح بدهید، بنده آنچه از کلمه فارسی منطبق با جملات و کلمات قانون اساسی استنباط می‌کنم شخصاً این قانون را مالی
می‌دانم و تفسیر و تعبیر در اطراف قوانین هم از مختصات مجلس شورای ملی است بنابراین بنده با شدیدترین وجهی از آقایان نمایندگان محترم تقاضا دارم صرف‌نظر از این که ما نگاه می‌کنیم که سناتور کیست نبایستی اینجا اصول کلی را زیر پا بگذاریم برای این که ما همیشه اینجا نیستیم فردا آیندگان شما ایراد خواهند کرد که به چه مناسبت شما قانون اساسی را زیر پا گذاشتید و تبعیت کردید این موضوعی بود که بنده عرض کردم اما جناب آقای رئیس مجلس شورای ملی هم متوجه این نکته بودند و فرمودند با علم به این که این قانون، قانون مالی است و با این که ما این را تصدیق داریم و در آینده هم این موضوع برای چیزهای دیگر یک نمونه نباشد آقایان موافقت بکنید بنده از این هم خائفم، می‌ترسم، با این که کمال احترام را نسبت به فرمایشات ایشان دارم ولی نگرانم که نکند این هم مثل همان گذشتی باشد که ما آن دفعه کردیم و آن توافقی که کرده بودند مثل آن دفعه بشود و بعد در آینده هم هر قانون مالی که برود در آنجا بگویند این قانون ملی نیست، یک تبصره‌ای بدهند و بعد هم برای این که رفع تشنج بشود و خلافی پیش نیاید بگوییم که آقا این دفعه هم گذشت می‌کنیم بنده از این جهت مخالفم و نظر نمایندگان محترم را متوجه مسئولیت خطیری که در برابر ملت ایران و قانون اساسی دارند می‌کنم و توجه‌شان را جلب می‌نمایم.
رئیس- آقای تیمورتاش مخبر کمیسیون هستید بفرمایید.
بعضی از نمایندگان- نظر شما چیست؟
رئیس- به نظر من مالی آمده چون جنبه استخدامی هم دارد مجلس سنا غیر مالی تلقی کرده است. یک کمیسیون مختلطی ما داریم که رفع اختلافات را می‌کند یک مرتبه تشکیل شده باز هم باید تشکیل بشود، دو سه موضوع مورد اختلاف هست رفع بکنند من گفتم اینها بدون این که سابقه‌ای بشود و بدون این که ما نظر سنا را قبول بکنیم چون افسران بازنشسته در عسرت و زحمت هستند رأی می‌دهیم باز هم با ورقه رأی می‌دهیم که مالی باشد. آقای تیمورتاش.
تیمورتاش- در این که این لایحه مالی است به نظر بنده تردیدی نیست (نبوی- هست) می‌فرمایند تردید هست اجازه بفرمایید ایشان ابتدا فرمایشات‌شان را بفرمایند بنده بعد جواب عرض کنم.
رئیس- شما بفرمایید بیانتان را بکنید شما همیشه می‌توانید صحبت کنید چون مخبر کمیسیون هستید.
تیمورتاش- در این که لایحه مالی است تردیدی نیست ولیکن در عین حال بنده نمی‌توانم منکر این اصل بشوم چون یک قسمتی هم مربوط به استخدام هست از این جهت باید مجلس سنا اظهار نظر خودش را بکند بنابراین بنده به طور کلی و خیلی خلاصه عرض می‌کنم خیال می‌کنم.
نظر جناب آقای رئیس کاملاً صحیح باشد که اجازه بفرمایند استثنائاً این را بفرستند به مجلس سنا و آنجا رأی بدهند برگردد به مجلس بنده این را خلاصه کردم برای این که آقایان فرمایشات‌شان را بکنند بعد عرضم را می‌کنم.
رئیس- آقای اردلان.
اردلان- همان روز که این لایحه مطرح بود بنده اخطار نظامنامه‌ای کردم که این لایحه مالی نیست و نباید رأی با ورقه بگیریم علتش این است که فرض بفرمایید بنده یک مثل عرض می‌کنم قانون استخدام کشوری رتبه معین می‌کند رتبه یک، رتبه ۲، رتبه ۳، رتبه ۲ نسبت به رتبه یک این قدر اضافه، رتبه ۳ نسبت به رتبه ۲ این قدر اضافه اینها تمام پول است ولی مالی نیست (اسلامی- ابلاغ خالی می‌دهند یا پول هم می‌دهند؟) لایحه بازنشستگی می‌گوید که میزان حقوق بازنشستگان این قدر اضافه می‌شود این لایحه یک قانونی است آقا وقتی مالی می‌شود که بگویند چقدر پول باید از بودجه کل کشور برای این منظور مصرف بشود آن موقع می‌شود لایحه بودجه‌ای و حق خود مجلس است ولی این لایحه یک قانونی است هر قانونی از مملکت می‌خواهید بگذرانید یک خرجی برای مملکت ممکن است باشد این لوایح مالی نیست آن لایحه‌ای مالی است که اجازه خرجش را یک دفعه بخواهند شما هم باید رأی با ورقه بدهید آن لایحه مالی است ولی الان این قانون می‌گوید که حقوق بازنشستگان این قدر به تناسب زیادتر بشود این یک قانون عادی است و مطابق قانون اساسی باید هم مجلس شورای ملی و هم مجلس سنا در او اظهار نظر کنند بنده همان روزی هم که در اینجا مطرح بود به مقام ریاست عرض کردم که آقای رئیس این لایحه مالی نیست و به طور عادی رأی بگیرید بعد بروید به مجلس سنا البته وقتی که بودجه کل کشور آمد یک قسمتش در بودجه کل کشور می‌نویسد که در این قانونی که تصویب شده حقوق بازنشستگان این قدر اضافه می‌شود آن وقت البته رأی منحصراً مال مجلس شورای ملی است قضیه به عقیده بنده خیلی روشن است.
رئیس- آقای تیمورتاش.
تیمورتاش- یکی از دلایل عمده‌ای که این لایحه مالی است و بنده آن را مالی تلقی می‌کنم این است که خاطر محترم آقایان مستحضر است لوایح مالی معمولاً یک شورا است برای این که یک فوریت درش مستتر است و این لایحه هم از لوایح یک شورا بوده است رفته است به کمیسیون نظام، رفته است به کمیسیون بودجه بعد برگشته است اینجا و یک شورا شده است معمولاً لوایح مالی را آقایان مستحضر هستند که یک شورا است بنابراین بنده زیاد وارد این نمی‌شوم ولی عمل مجلس از اول این طور حکایت کرده که این لایحه را مالی تلقی کرده جناب آقای اردلان توجه می‌فرمایید؟ و روی این زمینه به نظر بنده باید حالا هم ادامه بدهید و مالی تلقی بکنید (مکرم- خوب بود اجازه می‌فرمودید مخبر کمیسیون بودجه هم یک توضیحی بدهند)
رئیس- مربوط به کمیسیون بودجه نیست اینجا مجلس شورای ملی تشخیص داد به همین جهت رأی نهایی ندادند و به مجلس سنا فرستاد بعضی از آقایان که اظهار عقیده می‌کنند که جنبه استخدامی دارد عرض کردم یک کمیسیون مختلطی داریم این قبیل مسائل را حل خواهد کرد حالا همین طور مالی تلقی می‌کنیم و استثنائاً بدون این که سابقه‌ای بماند رأی می‌گیریم رأی با ورقه.
۹- تعیین موقع و دستور ختم جلسه بعد - ختم جلسه
بهادری- آقای رئیس بنده اخطار دارم.
رئیس- اخطار شما مربوط به این موضوع نیست راجع به سؤالات است دولت هم برای جواب سؤالات حاضر است عده هم کافی نیست اول جلسه آینده این کار و کارهای دیگر را که در دستور است انجام می‌دهیم.
(سه ربع ساعت بعد از ظهر جلسه ختم شد.)
رئیس مجلس شورای ملی- رضا حکمت