مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ آذر ۱۳۴۳ نشست ۱۲۵
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و یکم | تصمیم‌های مجلس | قوانین انقلاب شاه و مردم |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه ۱۹ آذر ۱۳۴۳ نشست ۱۲۵
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۲۱
جلسه: ۱۲۵
فهرست مطالب:
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل.
۲- بیانات آقای رئیس به مناسبت روز تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر.
۳- تصویب صورت جلسه.
۴- بیانات قبل از دستور آقای حق شناس بانو دکتر دولتشاهی و آقایان: دکتر سعید حکمت دیهیم- فولادوند.
۵- شور اول گزارش کمیسیون دادگستری راجع‌به تشکیل دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش.
۶- شور اول گزارش کمیسیون قوانین دارایی راجع‌به اجازه دریافت چهار فقره وام از بانک صادرات و وادرات واشنگتن.
۷- اخذ رأی نهایی و تصویب لایحه قانونی واصله از مجلس سنا راجع‌به تخصیص یک و نیم در صد از حقوق گمرکی و سود بازرگانی کالاهای وارده به شیر و خورشید سرخ ایران.
۸- اخذ رأی و تصویب اصلاحات مجلس سنا در لایحه قانونی اجرای لایجه اصلاح قانون بازرگانی پس از تصویب کمیسیون مشترک مجلسین.
۹- اخذ رأی و تصویب اصلاحات مجلس سنا در لایحه قانونی اجازه استخدام عده‌ای کارمند به وزارت کار.
۱۰- اخذ رأی و تصویب اصلاحات مجلس سنا در لایحه قانونی اجازه استخدام آقای پل رمانویچ.
۱۱- قرائت دستور جلسه بعد.
۱۲- بیانات بعد از دستور آقایان: معتمدی- دکتر شفیع امین.
۱۳- تعیین موقع و دستور جلسه بعد ختم جلسه
| مجلس ساعت نه و پنج دقیقه صبح به ریاست آقای مهندس عبدالله ریاضی تشکیل گردید. |
- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
رئیس- اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
غائبین با اجازه-
- آقایان دکتر عدل- دکتر غنی- دکتر موثقی- مهرزاد- نصیری- کیهان یغماdی- مهندس والا- موقر.
غائبین بی‌اجازه-
- آقایان بختیار بخیاری‌ها- دکتر جعفری- شفیعی‌پور کرمانی- مهندس عطائی- فیصلی- دکتر مصباح‌زاده.
غائبین مریض-
- آقایان دکتر حاتم- سلیمانی- دکتر مهذب.
رئیس - آقای دکتر مبین.
دکتر مبین - بنده راجع به صورت جلسه قبل اخطار نظامنامه‌ای دارم.
رئیس - لطفاً موقعیکه صورت جلسه مطرح شد بفرمائید.
- بیانات آقای رئیس بمناسبت روز تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر
۲- بیانات آقای رئیس بمناسبت روز تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر
رئیس - شانزده سال قبل یعنی روز ۱۹ آذر ماه ۱۳۲۷ (۱۰ دسامبر ۱۹۴۸) مشروح اعلامیه جهانی حقوق بشر در مجمع عمومی سازمان ملل متحد بتصویب رسید.
پس از جنگ دوم جهانی و اقدام به تأسیس و تشکیل سازمان ملل متحد در سرلوحه منشور سازمان ملل - اعلامیه حقوق بشر ذکر شد و بعد از دو سال مفصل و مشروح آن در روز ۱۹ آذر سال ۱۳۲۷ بتصویب مجمع عمومی سازمان ملل رسید و رسمیت یافت و تمام کشورهای عضو سازمان متعهد به اجرای مفاد آن شدند تا رعایت حقوق و احترام و آزادیهای مدنی - اجتماعی و اقتصادی کلیه ابناء بشر بدون تبعیض نژادی و اختلاف جنس و زبان و مذهب مورد توجه کامل قرار گیرد و همه مردم جهان بطور مساوی از مزایای آن برخوردار گردند.
در طول این مدت شانزده سال که از تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر می‌گذرد از طرف اغلب دول عالم در توسعه و تحکیم این اصول و اجرای آن اقدامات مفید و مؤثری بعمل آمد و کمیسیون مخصوص حقوق بشر در سازمان ملل متحد متوالیاً مشغول کار و تهیه زمینه‌های اجرائی آن بود بطوریکه در اغلب کشورهائی که پس از صدور این اعلامیه پا بعرصه سیاسی گیتی گذاردند بنا به اشاره و توصیه و راهنمائی این کمیسیون - نویسندگان قانون اساسی اکثر این کشورها مواد اعلامیه جهانی حقوق بشر را در قانون اساسی خود گنجاندند.
در اینجا مقتضی و مناسب است یادآور شوم که جای بسی مسرت و سرافرازیست که اصول اساسی اعلامیه حقوق بشر - در ادوار تاریخ کهن ایران باستان و در مبانی دینی و مذهبی ماهمواره مورد عمل و اجرا بوده و کشور شاهنشاهی ایران در هر عصر و زمان علاقمندی کامل خود را نسبت به اصول حقوق بشری ابراز داشته و در صدر مشروطیت ایران یعنی شصت سال قبل همین اعلامیه حقوق بشر که مربوط به آزادیهای فردی و حقوق مردم است در قانون اساسی و متمم قانون اساسی ما تحت عنوان حقوق ملت ایران پیش بینی شده و در چندین اصل مندرج و مدار عمل قرار گرفته است (صحیح است).
و باز جای کمال مباهات و افتخاراست که با انقلاب ششم بهمن ۱۳۴۱ و صدور منشورهای ششگانه شاه و ملت در مورد تأمین و تثبیت حقوق مدنی زنان - انتخابات - حمایت از حقوق کارگران و کشاورزان و بهبود وضع آنان تحولات عظیمی در جامعه ما بوجود آمده و با انجام اصلاحات اساسی گامهای مفید و مؤثر و ارزنده در تأمین و تکمیل حقوق بشری برداشته شده و بحق می‌توان گفت امروز ملت ایران تحت توجهات و رهبری حکیمانه شاهنشاه معظم و محبوب خود از تمام حقوق و مزایای انسانی برخوردار است و بحمدالله اصل تساوی حقوق نسبت بکلیه مردم این سرزمین حکمفرما است (صحیح است) ایجاد سپاه دانش و بهداشت و مبارزه با بیسوادی که از ابتکارات شاهنشاه عظیم‌الشأن ما و مورد تأیید و تحسین تمام جهانیان است و نتایج رضایت بخش آن مشهود و معلوم همه ایرانیان و مورد توجه سایر ملل عالم است خود یکی از همین عوامل ارزنده حمایت و تقویت از حقوق بشر و خدمت بجامعه بشریت است (صحیح است) که با درخشندگی و برجستگی در اقطار عالم تجلی یافته است و دلیل بارز و روشنی است بر علاقمندی شاهنشاه مفخم ما نسبت بحقوق بشر و حمایت واقعی از حقوق بشر (صحیح است).
در خاتمه بمناسبت این روز فرخنده بملت ایران وسایر ملل جهان تبریک و تهنیت عرض نموده و بروان پاک رادمردان و آزاد زنانی که در راه آزادی شهید شده‌اند درود می‌فرستم و امیدوارم سازمان ملل متحد را در عملی ساختن هدفهای معنوی اعلامیه جهانی حقوق بشر و منشور ملل متحد که متضمن خیر و سعادت و رفاه جامعه بشری است موفق و مؤید فرماید و همواره عدالت و صلح و صفا بین همه ملل گیتی مستقر و حکمفرما باشد .(احسنت -احسنت)
- تصویب صورت جلسه
۳- تصویب صورت جلسه
رئیس - آقای دکتر مبین راجع بصوتجلسه فرمایشی داشتید بفرمائید.
دکتر مبین - بنده طیق ماده۱۳۸ راجع بصورت جلسه اخطار نظامنامه‌ایدارم ماده ۶۸ آئین نامه می‌گوید «افتتاح جلسات و حفظ رئیس مجلس است» تبصره ماده ۱۴۳ اینطور می‌گوید «اسامی رای دهندگان باورقه اعم از موافق یا مخالف یا ممتنع بدون اینکه در همان جلسه قرائت شود درصورتمشروح مذاکرات مجلس ثبت می‌شود» و ممتنعین را در قسمت آخر ماده ۱۴۵ آئین نامه روشن کرده اشخاصیکه بمحل نطق نروند یا بروند ولی ورقه ندهند یعنی در جلسه حاضر باشند و یا بعد از اعلام رای از تالار جلسه خارج شوند ممتنع محسوب می‌گردند ماده ۱۴۴می‌گوید «به مجرد اعلام رأی رئیس عده حضار اخذ رأی بعمل میاید» در ماده ۱۴۵ میگرند اشخاصیکه بمحل نطق نروند یا بروند ولی ورقه ندهند یا بعد از اعلام رأی بلافاصله از تالار جلسه خارج بشوند ممتنع محسوب می‌گردند در صورتیکه در جلسه قبل هر کس پیش از اعلام رای هم بیرون بوده جزو ممتنعین محسوب می‌گردند در صورتیکه در جلسه قبل هر کس پیش از اعلام رای هم بیرون بوده جزو ممتنعین محسوب گردیده است این صحیح نیست (صحیح است) در صورتیکه آئین نامه همانطور که عرض کردم آنهائیکه در جلسه هستند یعنی اسمشان خوانده می‌شود اینها یا رای موافق می‌دهند یا رأی نمی‌دهند یا اشخاص هستند که خارج می‌شوند نه اینکه کسی که غائب باشد و در جلسه حضور نداشته باشد اسم او را ممتنع در رأی بنویسند در جلسه قبل تمام غائبین در جلسه را که صبح حاضر شده‌اند ولی موقع رأی در بیرون جلسه بوده‌اند اینها را جزو ممتنعین حساب کرده‌اند این صحیح نیست اخطار دوم بنده باز بر طبق ماده ۱۳۸ آئین نامه است که بنده از این ماده استفاده می‌کنم و ماده ۱۱۷ را قرائت می‌کنم که می‌گوید
- «در شور دوم در مورد پیشنهادهای مذکور در ماده ۱۱۴ در صورتیکه چند پیشنهاد مشابه باشد فقط پیشنهادی که با تشخیص رئیس مجلس جامعتر است قرائت و مطرح خواهد شد»
لایحه‌ای که درجلسه قبل مطرح بود یک شوری بود مادر شور دوم نبودیم که کشمول این ماده بشود بفرض اینکه مشمول این ماده بشود خود مقام ریاست درصفحه ۴۲ صورت جلسه ملاحظه بفرمائید بنده اصرار کردم که پیشنهاد بنده مشابه با پیشنهاد خانم دکتر پارسای نیست جناب آقای رئیس فرمودند که مشابه است ولزومی ندارد که طرح بشود بنده اصرار کردم که رأی بگیرید جواب جناب آقای رئیس دراینجا روشن می‌کند که میفرمایند اگر باین پیشنهاد رأی بگیریم با آن پیشنهاد قبلی مغایر است و خلاف پیشنهادی است که قبلا تصویب شده اگر پیشنهاد بنده مغایر پیشنهاد خانم دکتر پارسای بود چرا رأی گرفته نشد اگر مشابه بود پس چرا گفته شده مغایر است بنده نمی‌خواهم بگویم رعایت آئین نامه نشده ولی بهرحال اینجا حقی از بنده تضییع شده است چون به پیشنهاد بنده رأی گرفته نشد.
رئیس - با اجازه خانمها و آقایان بعداً با خود آقای دکتر مبین دراین مورد صحبت خواهد شد (صحیح است) نظر دیگری نسبت بصورت جلسه نیست؟ آقای مرتضوی.
مرتضوی - در عرایضی که بنده درجلسه قبل کرده بودم در دو مورد اشتباهاتی است کهبا اجازه مقام ریاست اصلاح کرده به تندنویسی می‌دهم.
رئیس - اصلاح می‌شود آقای مهندس عطائی.
مهندس عطائی - بنده را جزء ممتنعین نوشته‌اند در حالی که بنده کسب اجازه کرده بودم.
رئیس - راجع بصورت جلسه نظر دیگری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه قبل تصویب می‌شود آقای معتمدی.
معتمدی - چهار برگ شکایت و نامه از اصفهان رسیده که تقدیم می‌کنم و تقاضا می‌کنم رسیدگی و نتیجه را اعلام بدارند.
رئیس- آقای حکمت یزدی.
حکمت یزدی - چند نامه رسیده است که تقدیم می‌کنم.
رئیس - آقای دکتر زعفرانلو.
دکتر زعفرانلو- چند نامه از اهالی بهبهان و آغاجاری رسیده است تقدیم می‌کنم.
رئیس - آقای موسوی.
موسوی - چهار فقره شکایت رسیده است که تقدیم می‌کنم.
رئیس - آقای لفوطی.
لفوطی - شکایتی است که تقدیم می‌کنم.
رئیس - آقای نیاکان.
نیاکان - نامه ای از بانو توران حیسنی بعنوان مقام ریاست رسیده تقدیم می‌کنم.
رئیس - آقای دکتر رهنوردی.
دکتر رهنوردی - سه فقره شکایت تقدیم کمیسیون عرایض کردم استدعا دارم دستور بفرمائید رسیدگی و نتیجه آنرا به بنده اعلام فرمایند.
رئیس - آقای سعیدوزیری.
سعید وزیری - چند شکایت که به بنده از ابهر و زنجان رسیده بود تقدیم کردم هنوز نتیجهم اش معلوم نیست استدعا دارم رسیدگی فرمایند.
- بیانات قبل از دستور آقای حق شناس - بانو دکتر دولتشاهی - آقایان: دکتر سعیدحکمت - دیهیم - فولادوند
۴- بیانات قبل از دستور آقای حق شناس - بانو دکتر دولتشاهی - آقایان: دکتر سعیدحکمت - دیهیم - فولادوند.
رئیس - نطقهای قبل از دستور را شروع می‌کنیم آقای حقشناس بفرمائید.
حق شناس - بسم الله الرحمن الرحیم با کسب اجازه از مقام ریاست و نمایندگان محترم مجلس شورای ملی خواستم شمه‌ای بعنوان بزرگداشت روز نجات آذربایجان عرض نمایم واقعه آذربایجان در آذر ماه هزار و سیصد و بیست و چهار یک فاجعه ملی در عین حال یک آزمایش میهنی بود که در خلال آن حقایق تلخ و شیرین در هم آمیخته و سرانجام آن روح عمیق ایرانی و نیروی جاویدان ایران پرستی را آشکار ساخت (صحیح است) از طرفی روشن شد که معدودی پلید و فرومایه و خائن ظاهراً برای اصلاح کارها و برانداختن مفاسد ولی در باطن برای بدست آوردن جاه و مال و تجزیه کشور باعده‌ای نادان فریب خورده و بهمراهی دسته‌ای ماجراجو و آشوب طلب از طبقه اوباش و اراذل هم آواز شده چنان هنگامه‌ای دلخراش ببار آوردند که همه شاهد و ناظر آن بودیم و از طرف دیگر دیدیم که در مقابل این فاجعه جانگداز اکثریت ملت باشرف ایران سرشار از احساسات وطن پرستی با همکاری ارتش جانباز شاهنشاهی چگونه و با چه نیرو و شدتی پشت سر شاهنشاه محبوب و فداکار ما برانگیخته شد و کاخهای امید خائین و اخلالگران را بر سر آنان فرو ریخت (صحیح است) همه دیدیم وجدان بیدار توده‌های ملت ایران مخصوصاً طبقه شریف و زحمتکش کارگران شاهدوست و میهن پرست در زیر پرچم سه رنگ با چه هیجانی بتلاطم در آمد ریشه بدخواهانرا با چه قدرتی یکباره از ساحل مقدس میهن برانداخت (صحیح است) این آزمایش سخت و مهیب کافی بود که شاهدوستی و مهین پرستی مردم این آب و خاک را ثابت کند (احسنت) نمایندگان محترم قاطبه ملت ایران هیجده سال پیش در چنین روزی آرتش دلیر و قهرمان ایران، آرتش نیرومند و جانبازی که جانفشانی در راه شاه و مملکت شعار مقدسش می‌باشد (صحیح است) بفرمان شاهنشاه عزیز و بیدار دل بسوی آذربایجان روان شد و دوش بدوش برادران آذربایجان این خطه گرامی را از لوث وجود خیانتکاران پاک و منزه نمودند (صحیح است) اگر فداکاریهای سربازان سلحشور ایران و فداکاریهای آذربایجان غیور نبود اگر مبارزات و از جان گذشتگیهای جوانان وطن پرست آذربایجانی در میان نبود اگر خون گرم و گلگون افسران و درجه داران و سربازانیکه سوگند وفاداری یاد کرده بودند بر دامان آذربایجان نمی‌ریخت و بالاتر از همه اگر اراده خلل ناپذیر شاهنشاه کاردان ما نبود امروز نه تنها از آذربایجان نام و نشانی نبود بلکه بدون شک تجاوز و خودسری خائنین بدانجا می‌رسید که قسمت مهمی از مملکت دستخوش هوی و هوس خائنان گردد (صحیح است - احسنت) آن روز یعنی روز مقدس تاریخی هیچ نیرو و قدرتی نمی‌توانست در مقابل سیل خروشان و احساسات ملی ارتش و مردم ایستادگی کند (صحیح است) ملت ایران روز بیست و یک آذر هزار و سیصدو بیست و پنج که هیجده سال از این ماجرای بزرگ و تاریخی می‌گذرد جانفشانیها و فداکاریهای ارتش دلیر خود را جشن می‌گیرند ارتش و مردم ایران بروح مقدس مردان مبارز و افسران و درجه داران و سربازان و مردمیکه با نثار خون خود از اضمحلال و نابودی عزیزترین نقطه ایران جلوگیری نمودند درود فرستاده و عالیترین احساسات خود را به ارواح پاک آنان تقدیم می‌دارند (صحیح است - احسنت) در آنروز‌های خطرناک شاهنشاه عظیم الشأن در مقابل پاره‌ای پیشنهادات نامشروع چنین فرمودند «حاضرم از سلطنت کناره گیری کنم ولی اقدامی بضرر کشور ننمایم»(صحیح است) این فرمایشات شاهانه چون کتیبه‌ای زرین درلوح ضمیر فرد فرد مردم آذربایجان و همچنین کارگران شاهدوست و میهن پرست ایران که از طوفانهائی نظیر بیست و یک آذرسربلند وسرافراز بیرون آمده‌اند نقش بسته است (صحیح است) و همواره آماده‌اند که آخرین قطره خون خود را در راه اجرای منویات شاهنشاه عظیم الشأن و حفظ تاج و تخت سلطنت پهلوی و استقلال ایران عزیز نثار نمایند (احسنت احسنت) بنده بقیه وقت خودم را بخانم دکتر دولتشاهی می‌دهم (احسنت).
رئیس - خانم دکتر دولتشاهی.
بانو دکتر دولتشاهی - جناب آقای رئیس، همکاران محترم پس از بیانات جامع و جالب جناب آقای رئیس محرومیت دیده و بحقوقی رسیده بمناسبت این روز ۱۹آذر و دهم دسامبر مجمع عمومی سازمان ملل متحد در کاخ شایو در پاریس اعلامیه جهانی حقوق بشر را تصویب فکر بشر متمدن و آزاد منش دانسته‌اند نتیجه کار دو ساله کمیسیونی بود که در ژانویه ۱۹۴۷رسماً تحت ریاست خانم الئانورروزولت بنام کمیسیون حقوق بشر تشکیل شده بود مقدمات تشکیل کمیسیون در سال ۴۶ تهیه شده بود پس از انکه در مقدمه منشورملل متحد تکیه حاص بحیثیت و ارزش شخصیت انسانی و تساوی حقوق بین مرد وزن و بین ملتها و ایمان بحقوق اساسی بشر شده بود اعلامیه حقوق بشر که بر اساس افراد بشر را بدون تمایز از حیث نژاد رنگ، جنس، زبان. مذهب، عقیده، ملیت، وضع اجتماعی ثروت، ولادت یا هر موقعیت دیگر در ۳۰ماده با یک مقدمه تعیین و روشن کرد مجمع عمومی سازمان ملل روز تصویب اعلامیه را روز حقوق بشر اعلام کردو کلیه اعضای سازمان تصمیم گرفتند که در کشورهای خود برای بزرگداشت و شناساندن این روز و اعلامیه اقدامات لازم را بنمایند و همچنین مجمع عمومی بکشورهای خود توصیه نموده و می‌کند که در پیشرفت هدفهای حقوق بشر و تحقق بخشیدن بمفاد مواد آن کوشش نمایند و از ان تاریخ باینطرف مؤسسات اختصاصی سازمان ملل و کمیسیونهای مربوطه ان اعلامیه‌ها و مقاوله‌نامه‌ها و توصیه نامه‌های مفیدی را برای پیشرفت بسوی هدف عالی این اعلامیه تهیه نموده‌اند که بسیاری از کشورها به اکثر آنها ملحق شده‌اند از جمله اعلامیه حقوق کودک مقاوله نامه منع تبعیض نژادی و منع تبعیض در استخدام و اشتغال و حمایت از آزادی اخبار و اطلاعات مبارزه با بردگی و معاملات مشابه آن منع کار اجباری، حق تعیین سرنوشت و استقلال، منع و مجازات کشتارهای دسته جمعی، رسیدگی بوضع پناهندگان، حقوق سیاسی زنان، حمایت مادران، تساوی دستمزد کارگر مردو زن در قبال کار هم ارزش، حق آموزش و پرورش مساوی، وضع زن در قوانین خانواده، حد اقل سن ازدواج و ثبت ازدواج و رضایت در ازدواج.
از آن گذشته با تشکیل سیمنارهای منطقه‌ای و فرستادن کارشناسان و دادن بورس‌های مطالعاتی به پیشرفت مرام حقوق بشر در کشورها کمک کرده و می‌کند یکی از پدیده‌های برجسته کمیسیون حقوق بشر تشکیل کمیسیون وضع زن سازمان ملل است که در همان سال ۱۹۴۶ بوجود آمد و بموازات آن کمیسیون یکی از کمیسیونهای شورای اجتماعی و اقتصادی سازمان می‌باشد و در طول مدت ۱۸ سال فعالیت خود خدمات برجسته‌ای برای بالا بردن وضع و مقام زن در دنیا و تحکیم موقعیت او در بسیاری از کشورها بوده است بطور مثال در زمان امضای منشور ملل متحد فقط در نصف کشورهای آزاد دنیا زنان از حقوق سیاسی برخوردار بودند در صورتیکه تا کنون متجاوز از ۶۰ کشور دیگر این حقوق را بزنان داده‌اند و درحال حاضر فقط تعداد معدودی از کشورها هستند که زنان انها هنوز از حقوق سیاسی محروم هستند گذشته از حقوق سیاسی کمیسیون وضع زن در طول مدت ۱۸ سال فعالیت خود مقاوله نامه‌ها و توصیه نامه‌های مفیدی برای بهبود وضع اجتماعی و اقتصادی و تربیتی و حرفه یی زنان و برای موقعیت زن در خانواده بخصوص از لحاظ حق تربیت و حضانت فرزند و تأمین در خانواده تهیه کرده است که تأثیرات بسزائی درجوامع کشورهای عضو سازمان نموده است و در بسیاری از کشورها بر مبنای این توصیه نامه‌ها تغییرات اساسی در قوانین داخلی داده شده است.
یکی از مواردیکه اکنون متبادر بذهن است در کشور دوست و هم کیش و همجوار ما پاکستان است که در ۴ سال قبل قوانینی جهت تحکیم وضع خانواده و رعایت عدالت در آن و تأمین وضع زن و رفاه کودکان وضع و تصویب گشت در کشور ما خوشبختانه به استناد تاریخی و تعالیم مذهبی در گذشته پیوسته مشعل عدالت افروخته بوده است. شاهنشاهان ایران باستان با آزاد کردن اسرای جنگ تأمین دادن به اقلیت‌های مذهبی آئین دادگستری را مرعی میداشته‌اند، تعالیم برجسته مذهب مقدس اسلام کلیه مسلمین را برادر دانسته و زن و مرد را در مقابل وظائف دینی و اجتماعی مساوی قرار داده و اصولا تعلیمات شایسته و عالیه‌ای در حفظ حرمت و حیثیت زن برای تأمین اجتماعی او صادر نموده و او را شریک و همکار مرد قرار داده است.
به استناد این سنن تاریخی و تعالیم عالیه مذهبی بود که پدر مهربان و رهبر عالیقدر ملت ایران که قریب دو سال پیش پرچم انقلات همه جانبه‌ای را در کشور باهتزاز در آوردند (صحیح است) با تثبیت موقعیت سیاسی و اجتماعی زنان اساس بیعدالتی‌های گذشته را که فقط از راه جهل و غفلت در این کشور ریشه دوانیده بود در هم پیچیدند و زنان ایران را بسوی مقام شامخ واقعی و تاریخی آنان هدایت فرمودند (صحیح است) دختران سی سال قبل و مادران امروز که پرورش یافتگان مکتب رضا شاه کبیر می‌باشند اکنون خود را آماده اجرای برنامه‌های مترقیانه شاهنشاه خود برای مبارزه با بیسوادی و تأمین بهداشت و ترویج عمران و آبادانی می‌نمایند و تحت سرپرستی دختر ارجمند آن شاهنشاه خود برای مبارزه با بیسوادی و تأمین بهداشت وترویج عمران و آبادانی می‌نمایند و تحت سرپرستی دختر ارجمند آن شاهنشاه فقید والاحضرت شاهدخت اشرف آماده پذیرائی نمایندگان زنان دنیا در تهران می‌شوند و کنفرانسهای بزرگ بین‌المللی را به ایران دعوت می‌کنند (صحیح است).
در اسفند ماه سال جاری کمیسیون وضع زن سازمان ملل در تهران تشکیل جلسه خواهد داد زنان ایران که تا دو سال قبل در تمام مجامع بین‌المللی با وجود شایستگی متساوی ناظر موفقیتهای دیگران و شاهد عقب ماندگیهای دیرینه جامعه خود بودند خواهند توانست با گردن برافراشته لیاقت و استعداد ذاتی خود را بروز داده و محیط همکاری بین‌المللی برای بهبود وضع جوامع بشری همراه و همقدم با زنان قاره‌های دیگر دنیا خدمت کنند.
کمیسیون وضع زن گذشته از بررسی بگزارشاتی که از کلیه کشورهای دنیا می‌رسد و بحث در اطراف کلیه مسائل مربوط بزنان ما در این دوره بتهیه اعلامیه‌ای مبنی بر منع تبعیض درباره زنان خواهد پرداخت. با تغییرات بزرگی که در وضع اجتماعات بشری بخصوص در زمینه تکنیک و اقتصاد بوجود آمده است وظایف افراد اجتماع نیز تغییر کلی پیدا می‌کند و با تغییر وظایف تفاوتهائی نیز در حقوق اشخاص و گروهها بوجود می‌آید جامعه زنده و قابل زندگی آنستکه بتواند خود را با حفظ میراث تاریخی و ارزشهای ملی با اوضاع و مقتضیات اجتماع و زمانه تطبیق دهد (صحیح است).
ما امیدواریم تحت رهبری شاهنشاه بزرگ خود و با توجهات مجلس شورای ملی موفق شویم روزبروز در جهت رفع باقیمانده تبعیضات و پیشرفت بطرف آرمانهای بشری پیش رویم (احسنت) ضمناً می‌خواستم از نمایندگان محترمی که هر کدام چند دقیقه‌ای از وقت خودشان را به بنده عطا فرمودند که بتوانم در مورد اعلامیه حقوق بشر صحبت کنم و همچنین از مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی تشکر کنم (احسنت).
رئیس - آقای دکتر سعید حکمت.
دکتر سعید حکمت - فراز و نشیبهائیکه حاکی از فتح و ظفر و شکست و ناکامی و کامروائی است تاریخ ملل را بوجود می‌آورد.
حوادثی که در طی قرون متمادی در مسیر تاریخ کشور ما رخ داده و نشانه میهن دوستی مردم غیور و شاهان مقتدر این سرزمین است و تاریخ با عظمت کشور ما را تشکیل می‌دهد که پیروزیهایش چون ستاره درخشانی بر تارک این تاریخ می‌درخشد و شکستهایش آئینه عبرتی است که هزاران معنی را در خود منعکس نموده است به طوریکه بدون اغراق می‌توان گفت تاریخ کشور ما شامل فصل بزرگی از تاریخ جهانست (صحیح است).
نظری به تاریخ طولانی و پر افتخار ما نشان می‌دهد که نسل کنونی ایران وارث چه عظمت و افتخاراتی است ما متکی به گذشته‌ای هستیم که تاریخ ما را به صورتی برجسته با تمام مختصات و مشخصات آن در تاریخ ملل درخشان ساخته است برای تشویق و قدردانی از کسانیکه در راه استقلال و عظمت میهنشان فداکاری نموده‌اند روزهای معینی در تاریخ هر ملتی شاخص و ممتازگردیده است (صحیح است).
دانشمندان حقوق بین‌المللی عمومی وقتی کلمه ملت را تعریف می‌کردند میگفتند ملت جماعتی است که دارای نژاد مشترک باشد عده‌ای معتقد بودند جماعتی است که دارای مذهب مشترک باشد و آخرین تعریفی که درباره کلمه ملت قبول عامه بوده اینست که ملت آنچنان قوم و جماعتی است که دارای سابقه و اخلاق و آمال مشترک باشد به جرأت می‌توان ادعا کرد که شاید کمتر ملتی بتوان پیدا کرد که تمام مردم آن دارای آمال و آرزوهای مشترکی مانند ایران باشد (صحیح است) (صحیح است).
نمایندگان محترم استحضار دارند که در دوران شاهنشاهی هخامنشی و ساسانی در ایران چند آتشکده وجود داشت آتشکده دهقان، آتشکده‌های دوران هخامنشی و ساسانی بوده است این آتشکده علاوه بر این که مرکز تعلیمات دینی شاهنشاهی بوده مرکز ذخائر و دفاتر و جواهرات سلطنتی نیز بوده است این آتشکده امروز در دل آذربایجان موجود و به اسم تخت سلیمان مشهور است در چند سال اخیر هم یک هیئت بین‌المللی حفاری در آنجا مشغول کار بودند و آثار بسیار ذیقیمت حتی قبل از زمان ماد هم پیدا کرده‌اند که در موقع خود کمک مهمی به تاریخ باستانی ایران خواهد کرد (صحیح است).
بعد از حمله مغول، شاهنشاهی جدید ایران بوسیله یکی از دودمان‌های اصیل و بزرگ آذربایجان یعنی دودمان صفویه پایه‌گذاری شد سپس مشروطیت ایران با تصمیم قانونی که در دوره دوم اتخاذ شد که بنیان‌گذاری و قسمت مهمی از فداکاری و مجاهدتهای آن بوسیله فرزندان آذربایجان انجام گرفت (صحیح است) اینها دلائل قاطعی است که در تمام تاریخ گذشته آذربایجان برای هدف مشترک ملت ایران جانفشانی نموده و با سایر برادران ایرانی همیشه هم آواز و هماهنگ بوده و هدف مشترک داشته است (صحیح است) بنده می‌خواهم از بزرگترین یادبود تاریخ معاصر ایران سخن بگویم و روزی را تجلیل کنم که چون خورشید در صفحات تاریخ ما می‌درخشد آنروز روز ۲۱ آذر یا روز آذربایجان است روزی است که ملت نجیب ایران و اهالی زجر دیده آذربایجان تحت رهبری خردمندانه شاهنشاه بزرگ خود دشمنان کشور را بجای خود نشانید و آذربایجان عزیز را که بیگانه پرستان چون طعمه لذیذ بلعیده بودند دوباره به آغوش میهن بازگردانید (صحیح است) و مردم نجیب ایران ثابت کردند که ایرانی حاضر نیست قسمتی از خاک و طنش مانند آذربایجان عزیز در زیر نفوذ اجانب قرار گیرد (صحیح است) همه ساله بیاد چنین روزی در پایتخت و در تمام کشور بشادی ارواح شهدای ۲۱ آذر که برای نجات آذربایجان کوشیده و جان فدا کرده‌اند جشن می‌گیرند (صحیح است).
بنده با اجازه نمایندگان محترم به میمنت چنین روزی می‌خواهم از بانیان مشروطیت ایران تجلیل نمایم تا احساسات بی‌شائبه‌ایکه در قلب آذر افشان آذر بایجانیهای میهن‌پرست برخاسته است بهتر نمایان گردد باید از پشت این تریبون که همواره انعکاس دهنده ندای حق طلبانه ملت ایران است باین پیروزی عظیم و جانبازانی که در راه نیل به هدف مقدس مشروطیت و آزادی تلاش کرده‌اند درود فرستاد و با یادآوری این حوادث و تجلیل از مردان سلحشوری که در راه پیروزی و استقلال میهن گام برداشته و جان باخته‌اند روح آنان را شاد و خرم ساخت این وظیفه میهنی ما و حکم حقشناسی و سپاسگذاری ما است این شعار بزرگترین صفت ملی است (صحیح است).
من از ذکر جزئیات تاریخ صدر مشروطیت و روز بزرگ تاریخ ایران که کلیه نمایندگان محترم بر جزئیات آن واقف می‌باشند سخن نمی‌گویم فقط من باب یاد آوری از خدمات و فداکاریهای مجاهدین صدر مشروطیت ایران بخصوص ستارخان سردار ملی و باقر خان سالار ملی و مرحوم فقید شهید ثقه اسلام را من باب نمونه نام برده و بموضوع سخن روز می‌پردازم بهر حال ما روز ۲۱ آذر را که نشانه‌ای از همان آرزوهای مشترک مردم ایران است و آن‌نجات ایران از زیر یوغ هر گونه تسلط و هر گونه تجاوز است جشن می‌گیریم روز ۲۱ آذر یکروز ملی برای ما بشمار می‌رود (صحیح است) مطالعه تاریخ برای نسل آینده ثابت خواهد کرد که آنها چه خدمتی برای محافظت مملکت از خود نشان داده‌اند ما از واقعه آذربایجان که جزو تاریخ ملت ما شده است این استفاده را می‌کنیم که ملت ایران همیشه و همواره باید با چشمان باز و بیدار مراقب سیاستهای خارجی و دسائس خائنانه بیگانگان باشد این هوشیاری و بیداری ملت ایران مشت محکمی بهر یاوه گو و یاوه سرائی چه شرقی و چه غربی و چه آسیائی و چه افریقائی است (صحیح است).
مردم آذربایجان در مقابل تمام این خطرات و تمام این مشقاتی که در دوران حکومت یکساله خائنانه مملکت متحمل شده این تجربه را بدست آورده‌اند که هیچوقت گول این قبیل حرفها و این دسائس را نخورده و نخواهند خورد بنده خودم را موظف میدانم بعنوان یک آذربایجانی از کلیه مردم شریف ایران که در رأس آنها شخص اول مملکت قرار داشتند و برای نجات آذربایجان فداکاری کرده‌اند صمیمانه تشکر و سپاسگذاری کنم این گفتگو اغراق آمیز نیست بنده شنیده‌ام شاهنشاه فرموده‌اند موی سر من را قضیه آذربایجان سفید کرد و واقعیت هم اینست البته قضیه آذربایجان یعنی زمزمه جدا کردن یک قطعه‌ای از ایران برای همه سخت ناگوار و تحمل ناپذیر بوده است و برای تمام مردم آذربایجان که بملیت خودشان می‌نازند این واقعه تلخ و غیر قابل تحمل بود (صحیح است).
باری در آذر ماه ۱۳۲۴ نیروی اهریمنی و شیطانی زادگاه آرادمردان و دلیران خطه زرخیز آذربایجان را مورد تاخت و تاز وحشیانه قرار داده و می‌خواستند با ترور و آدم کشی و کشت وکشتار نور آذری ایران باستان را خاموش نمایند فکر اهریمنی و خیالات خبیثه آنان مانع درک روح پاک و میهن پرست افراد آذربایجان بود البته آنها حق داشتند چون شیطان مظهر بدی و خبث و نفرت بوده و این اشخاص با روح پلیدشان برای آذربایجان و آذربایجانی روزهای تاریک و ظمانی را خواستار بودند و می‌خواستند آذربایجانی برده و بنده زور و قلدری باشند چه توهم بیجا و چه خیالبافی پست و دنی آنها از شعله‌های فروزان آتشهای مقدس عشق میهن پرستی و شاهدوستی این مرز و بوم مانند بعضی از یاوه سرایان امروزی غافل بودند اینها نمی‌دانستند و یا نمی‌توانستند بفهمند که آذربایجانی و عموم افراد ایرانی که در اقصی نقاط ایران زندگی می‌کنند قلبشان برای ایران میطپد و در قلوب پاک و پر نورشان مشعلهای روشن برای ایران عزیز بر افروخته است (صحیح است) آذربایجان ۳۶۰ روز یا هشتهزار و ششصد و چهل ساعت زیر وحشت وترور ظلم و قلدری زندگی می‌کرد و هر چند یکسال در زندگی ملل لحظه‌ای بیش نیست ولی برای ساکنین آذربایجان بلکه برای عموم ملت ایران قرنها حساب می‌شد و بانور امید و پرتوی از ایمان و اطمینان بمیهن‌پرستی و شاهدوستی امیدوار بنجات میهنشان به دست توانای شاهنشاه دلسوز و علاقمند بودند (صحیح است) در این مدت پادشاه جوان و رهبر خردمند ما هر ساعت و هر دقیقه در فکر هم میهنان آذربایجانی بودند و بالاخره با تدابیر عالیه شاهنشاه و علاقه و قداکاری شبانه روزی ارتش دلیر و فداکار ایران که هر آن بفکر نجات آذربایجان بودند با فرا رسیدن روز ۲۱ آذرماه ۱۳۲۵ آذربایجانیان بلادیده با اطمینان و ایمان به شاهنشاه و فداکاری ارتش برای راندن اجانب و مزدوران خارجی قیام نموده و دو شادوش ورود ارتش به آذربایجان خود ملت دشمنان را بسزای اعمالشان رسانیده و به اوضاع مسلط شدند (صحیح است) بالاخره قوای اهریمنی دشمنان ایران از بین رفت و بخارج از مرزهای کشور رانده شدند آذربایجانی و آذربایجان همیشه در مقابل مراحم و فداکاری شاهنشاه عالیقدر و نجات دهنده با عظمتش مراتب سپاسگزاری و حقشناسی را تقدیم می‌دارد (صحیح است -احسنت) آذربایجان حقشناس در مقابل فداکاران و از جان گذشتگانی که بانثار خون پاک خود خاک میهن عزیز را گلگون ساخته‌اند و ریشه‌های مقدس درختان کهنسال و نهالهای نوین میهن‌پرستی و شاهدوستی را سیراب کرده‌اند سر تعظیم فرود آورده و بروان پاک آنها درود می‌فرستند و نام جاودانی آنها در سرلوحه شهدای آزادی ایران ثبت شده است آذربایجان و آذربایجانی زحمات و فداکاری عموم خدمتگذاران لشگری و کشوری، بزرگ و کوچک وهمه و همه را که در اجرای اوامر شاهنشاه در این راه توفیق خدمت حاصل کرده‌اند بایشان بدیده احترام می‌نگرند (صحیح است - احسنت) در خاتمه امیدوارم با خواست خداوند بزرگ دیگر از این وقایع در تاریخ ایران و در هیچیک از اقصی نقاط این مرزو بوم چنین پیش آمدی رخ نداده و ملت ایران بتواند همیشه بطریق سعادت و رفاه و سلامت تحت رهبری شاهنشاه گامهای بلندتری برداشته و جشن ۲۱ آذر را همیشه با جلال و شکوه بیشتری برگذار نماید (احسنت -احسنت).
رئیس - آقای دیهیم.
دیهیم - مولود مسعود امام سوم حضرت حسین علیه‌السلام را بشیعیان بخصوص بملت عزیز ایران و نمایندگان محترم مجلس که نمایندگان ملت هستند تبریک عرض می‌کنم (کبیری - به مسلمین جهان تبریک بفرمائید) چشم به مسلمین جهان تبریک عرض می‌کنم و روز تاریخی که امروز باید به آن اشاره بدهم روز تاریخی که در واقع ملت ایران بحق خود رسیده باز بملت ایران و به نمایندگان محترم تبریک عرض می‌کنم همچنین سعادت افرادی که در تأمین صلح جهانی محاهدت و فداکاری می‌نمایند خواستارم و تبریک عرض نموده موفقیت آنها را از درگاه خداوندی خواستارم (احسنت) نمایندگان محترم میدانند که من شهوت سخنرانی و نطق کردن را ندارم (احسنت) روز تاریخی ۲۱ آذر وادارم کرد که چند دقیقه‌ای در پشت این تریبون وقت عزیز آقایان را مشغول نمایم روز تاریخی ۲۱ آذر برای مردم ایران بخصوص آذربایجان روز فوق‌العاده مبارکی است (صحیح است) نمایندگان محترم مطالبی که در این جا بعرض خواهد رسید مطالبی است که با چشم خود دیده‌ام یعنی درایت است روایت نیست البته باید توجه بیشتری بفرمایند چنانکه عرض کردم خود شاهد و ناظر مطالبی بودم که بعرض نمایندگان محترم خواهد رسید شنیدن کی بود مانند دیدن با چشم خود یکسال تمام شاهد و ناظر جنایات و خیانات یکعده افراد بد نام افراد هوچی افراد بی‌خبر از خدا بوده‌ام (صحیح است) قبل از آنکه وارد مطلب شوم و شرح جنایات آنها را بگویم بیمورد نمیدانم که علت روی کار آمدن حکومت پیشه‌وری و همچنین علت از بین رفتن این حکومت را بعرض نمایندگان محترم برسانم فکر می‌کنم نمایندگان محترم هم بی‌علاقه نباشند که بدانند چرا این حکومت روی کار آمد و بچه علتی از بین رفت (مهندس معینی‌زند -حکومت پوشالی بود) باید بتاریخ کشور خودمان توجه بیشتری بکنیم باید تاریخ را دقیقاً مطالعه کنیم ملتی که از تاریخ خود بی‌خبر باشد آن ملت دچار مشکلات و موانع خواهد بود تاریخ تازیانه عبرت ایت اگر ما تاریخ گذشتگان را بخوانیم و خدماتی که پادشاهان ایران و افراد شجاع ووطن پرست باین مملکت نموده‌اند بدانیم و همچنین جنایاتی که از طرف افراد و عناصر ناپاک به این مملکت نموده‌اند بدانیم و همچنین جنایاتی که از طرف افراد و عناصر ناپاک به این مملکت شده بشناسیم در زندگی خودمان ترقی و توفیق بیشتری خواهیم برد (صحیح است) باید تاریخ و جغرافیای مملکت خودمان را بهتر بدانیم باید بدانیم در گذشته کی‌ها خدمت کرده‌اند و کی‌ها خیانت کرده‌اند (احسنت) باید بدانیم حدود و ثغور کشورما از کجا تا کجاست باید اینها را بدانیم باید دوست و دشمن مملکت خودمان و دوست و دشمن خودمان را بشناسیم (صحیح است) اگر ما امروز هم باین موضوع توجه نکنیم ضرر کرده‌ایم باید دوست و دشمن مملکت را بشناسیم (صحیح است) اگر تاریخ و جغرافیا بدانیم اگر مطالعه دقیق بتاریخ و جغرافیای کشور خودمان بکنیم کشور مصر را میشناسیم میشناسیم که ملت ایران ملت متمدن ایران به این مملکت چه جسارتها و چه فضولیهائی می‌کند اگر تاریخ و جغرافی نخوانیم چطور عظمت کشور خودمان را درک می‌کنیم باید تاریخ گذشته را مطالعه بکنیم از مطلب دور نشویم قرار شد بعرض نمایندگان برسانم چه عللی حکومت پیشه‌وری را روی کار آورد وقتیکه قشون اجنبی سرتاسر کشور ایران و آذربایجان را اشغال کردند یک عده ماجراجو یک عده فاسد و پست یک عده افراد معموم‌الحال از فرصت سوء استفاده کرده به اتکاء قشون اجنبی شروع کردند در آذربایجان مطالبی بر خلاف حق و حقیقت انتشار دادند یک عده مردم بیسواد و زجر دیده و زجر کشیده را بدور خود جمع کردند و به آنها مطالبی گفتند ظاهراً خیلی خوب ولی باطناًآلوده بفساد در عین حال از ضعف دولتهای گذشته و دولت وقت سوء استفاده کردند و از ظلم و فشار دولتهای گذشته مطالبی گفتند از اجحافاتیکه در دولتهای گذشته در حق ملت شریف ایران و آذربایجان شده بود مطالبی گفتند (روحانی- از وضع رفتار بعضی مأمورین دولت هم سوء استفاده کردند) از وضع بعضی مأمورین نالایق هم سوء استفاده کردند در مجالس و محافل در کوچه و بازار در هر جا و هر جا سخنرانیهائی علیه دولت وقت نمودند در نتیجه صبح ۲۱ آذر ۲۴ چه روز و چه صبح شومی برای مردم آذربایجان بود (صحیح است) این روز فوق‌العاده شوم است (صحیح است) روز ۲۱ آذر ۲۴ با کمک یک عده فدائیان و مهاجرین بی‌خبر از خدا آذربایجان را اشغال کردند مردم وطن پرست و شاهدوست چشم باز کردند خودشان را اسیر یک عده دزد و ناپاک دیدند (صحیح است) وقتی که این افراد حکومت را بدست گرفتند بتمام وعده‌هائی که داده بودند پشت پا زدند ظلم و تعدی در سرتاسر آذربایجان نشان دادند جنایاتی کردند قتل و کشتارهائی نمودند و هر چه گفته بودند بر خلاف آن عمل کردند میگفتند چرا بدهات قندوشکر نمی‌دهید چای و چهلوار نمی‌دهید چرا در استانداری بروی مردم باز نیست چرا رئیس شهربانی را نمی‌شود دید ظاهراً مطالب حقی است وقتی که روی کار آمدند قند و شکر شهر نشین‌ها را هم در بازار آزاد به قیمت آزاد فروختند و به دهاتی‌ها هم قند و شکر ندادند به کارگر شریف کشور ما وعده اتومبیل وعده آپارتمان داد بودند در استانداری را بروی مردم بستند که سهل است بشیشه‌های اتومبیل‌های خودشان پرده کشیدند خلاصه هر چند گفته بودند پشت پا زدند چه جنایت‌هائی کردند که جوانهائی رشید ووطن پرست مارا بجرم وطن پرستی بافجیع‌ترین وجهی کشتند (صحیح است) چه فرزندان رشید را در مقابل چشم پدر شرافتمند خودشان با فجیع‌ترین حالی کشتند. نمایندگان محترم: عرض کردم روایت نمی‌گویم درایت عرض می‌کنم جرم آنهائی که شهید شدند چه بود جرم آنها حب شاه حب وطن خداشناسی وطن‌پرستی بود هر شب و هر روز مردان رشید آذربایجان را در رودخانه‌ها سر می‌بریدند (صحیح است) اگر روز معاد باشد همان معادی که آیه قرآن صراحتاً بما وعده داده. قالویا ویلنا من بعثنا من مرقدنا هذا ما وعد الرحمن و صدق المرسلون آن روز خواهیم دید یک عده افراد رشید با امر خداوندی از قبرهای خودشان سربلند کردند ایستادند با کفن‌های گلگون باکفن‌های رنگارنگ آنهائی را که در پشت رود خانه سر بریدند و دادند بدست متولی مزارستان طوبائیه من چادر نمازم مادرم چادر نماز خواهرم چادر نماز زنم را برای کفن به آنها دادم همان کفن‌ها است که روز معاد با کفن‌های گلگون حساب خواهند داد حساب آنها حب وطن‌پرستی است حساب آنها این بوده است که در نیت پاک خودشان به پادشاه خردمند و وطن‌پرست خودشان علاقه داشتند (احسنت) در قلب آنها حب وطن و اینکه آذربایجان جزء لاینفک ایران است بود آنها را کشتند، خاطرم می‌آید روزی که کلانتری را اشغال کردم از معاون کلانتری استنطاق نمودم یک میخ بزرگی در آنجا بود پرسیدم این میخ چیست با کمال وقاحت با کمال بی‌رحمی می‌گفت وقتی از مردم استنطاق می‌کردیم و حقایق را بما نمی‌گفتند ما از دو کت و دو گوش آنها را بدیوار با این میخ‌ها میکوبیدیم حالا دل می‌خواهد حالا ایرانی می‌خواهد که بداند جرم آنها چه بود جرم این بیچاره‌ها این بود که وطن‌پرست بودند جرم آنها این بود که شاه دوست بودند جرم آنها این بود که نماز می‌خواندند و همیشه در کارهای خود خدا را حاضر و ناظر می‌دانستند.
رئیس - آقای دیهیم وقت جنابعالی تمام شد.
دیهیم - آقای زهتاب فرد از وقت خودشان به بنده می‌دهند.
زهتاب‌فرد - تمام وقتم را تقدیم می‌کنم.
دیهیم - مطلب را کوتاه کنم، این فجایع و این ظلم بحدی رسید که کاسه صبر و حوصله شاهنشاه ایران و مردم غیور آذربایجان بسر رسید مادر وطن هر زورناله می‌کرد که سر مرا می‌خواهند از تنم جدا کنند یعنی آذربایجان را از ایران جدا کنند روز ۲۱ آذر ۲۵ ناله و صدای مادر وطن بگوش شاهنشاه ایران رسید فرمان داد افسران رشید سربازان جانباز بطرف آذربایجان حرکت کنند و نگذارند سر مادر ایران را جدا کنند آذربایجان جزء لاینفک ایران است (صحیح است) نیروی اعزامی با سرپرستی سرتیپ هاشمی آن افسر فداکار و رشید آذربایجان با یک عده افسران رسید دیگر تیمسار سرلشگر همایونی که حالا اینجا نیستند - تیمسار سپهبد کیا - تبمسار سپهبد ورهرام - تیمسار سرتیپ شقاقی - شقاقی‌ها خیلی فداکاری کردند شقاقی‌ها را در میانه سر بریدند افسران دیگر که امروز اسامی آنها را فراموش کرده‌ام که بعرض نمایندگان برسانم بطرف آذربایجان حمله کردند مردان رشید آذربایجان وقتی که فرمان شاهنشاه را شنیدند وقتی که دیدند که منویات پادشاه ایران این است که با مشت آهنین خودشان دهن ناپاکان را خرد کنند صبح ۲۱ آذر ۲۵ که آفتاب ایران و آذربایجان در پشت ابرهای تیره و تار نمایان شد مردم با مشت‌های آهنین دهن ناپاک بیگانگان را خرد کردند و آذربایجان مهد شیران را از وجود عناصر ناپاک پاک نمودند آذربایجانی این روز را روز تاریخی و روز ملی خود میداند و به نمایندگان ملت بخصوص به نمایندگان زجر دیده آذربایجان (دکتر رهنوردی - همه جا زجر کشیده‌اند) روز ۲۱ آذر ۲۵ را تبریک عرض می‌کنم و موفقیت شاهنشاه ایران را که خدمت بزرگی در برگرداندن آذربایجان کردند از درگاه خداوندی خواستارم (احسنت) امیدوارم انشاءاللّه یک همچو روزهای بدی خدا بملت ایران نشان ندهد متشکرم (احسنت).
رئیس - آقای فولادوند.
فولادوند - بنام خداوند بخشنده مهربان. بنده شخصاً اینقدر تحت تأثیر هموطنان عزیز آذربایجانی و سخنان گرم و از دل برخاسته آنان قرار گرفته‌ام که قلباً تحت تأثیر قرار گرفتم و اگر لکنتی در عرایضم رخ داد استدعا می‌کنم ببزرگواری خودشان به بخشند ولی هر چه عرض کنم از صمیم قلب است، تکیه‌گاه جاویدانی و رمز بقای مردمی بعصر مخصوصی است تکیه‌گاه جاویدانی و رمز بقای مردمی بعصر مخصوصی است تکیه‌گاه و رمز بقای ما ایرانیان بشهادت تاریخ ما ستون فولادین شاهنشاهی ایران مقدس است ولی:
- شد مبدل آب این جو چند بار
- عکس شاه و عکس اختر برقرار (احسنت - آفرین)
امروز عالیترین نمونه یاد بود و یاد آوری ناسیونالیسم مثبت شاه و ملت است (صحیح است) پس فردا که تعطیل عمومی است پس فردا که روز یاد بدو ۲۱ آذر و آزادی آذربایجان است با بیاناتی که امروز در مجلس شورای ملی ایران تجلیل و تقدیس می‌شود بنده امروز می‌خواهم با اجازه مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی ایران به چند اصل اشاره بکنم که برای ما ایرانیان حیاتی است و جای اینگونه سخنان هم امروز است امیدوار است که وقت محدود بنده اجازه ادای کلام را بدهد یکی اصل یزدان ابدی است و وقتی عرض می‌کنم یزدان این خود معنی بسیار ژرفی دارد و آذربایجان خود بخود در این کلمه و بوجود آمدن کلمه یزدان سهم بسزائی دارد (صحیح است) وچون آذربایجان مهد زرتشت است زرتشت شاید اولین پیامبری باشد که به یگانگی وجود خداوند پی برده است و این افتخار ما ایرانیان است (صحیح است) که به احدیت وذات خداوندی پی بردند می‌گویند الفضل للمتقدم ابراهیم، عیسی، موسی و حضرت رسول صلی‌اللّه علیه و آله تمام موحدین هستند ولی زرتشت، رزتشت آذربایجان هم بود و او به یزدان پی برد به ذات شریر اهریمن پی‌برد، این مطلب نه از ذهن ما نه از ذهن جهانیان نبایستی دور بماند شاید پاره‌ای اغراض و مقاصد بخواهد یک ابری از غرض روی این خورشید بکشاند ولی خورشید هیچوقت پوشیده نمی‌ماند و ما ایرانیان بسلامتی شاهنشاه و بسلامت ملت ایران نخواهیم گذاشت حقایق را بپوشانند.
دوم اصل مقدس شاهنشاهی ۲۵۰۰ ساله ایران است و همانطوریکه ملاحظه میفرمائید یزدان پاک که دو هزار و پانصد سال البته این قسمت مستند تاریخ است که نه تنها ما ایرانیان بلکه متتبعین خارجی روی آن تکیه می‌کنند ۲۵۰۰ سال است که شاهنشاهی ایران را برقرار و مستدام و در ظل عنایات یزدانی خود محفوظ و مصون داشته است و بیاری خداوند توانا و یزدان پاک قرنها بعد از قرنها این شاهنشاهی برقرار خواهد بود (انشاءاللّه) سوم - اصل ملی و ملیت ایرانی نیعنی اصل بقای ما است ما به این اصل بسیار تکیه کرده‌ایم و به این یاصل بسیار تکیه خواهیم کرد بزرگان ایران این حقیقت را در گفته‌ها و نوشته‌ها و در آثار خودشان بخوبی منعکس کرده‌اند یکی از بزرگان نامدار ایران مولانا جلال‌الدین رومی مصنف و مؤلف مثنوی می‌فرماید که قرآنی را که پیغمبر خداوند آورد و احکام آن را به سرزمین مادها و پارس‌ها تسری داد ما باتمام رغبت و احترام و قدس پذیرفتیم اما اجازه ندادیم بر علیه ما یا بر علیه اسلام و احترام اسلامی از تعابیر آن یکعده مغرض جاهل و مفسد سوء استفاده کنند و میفرمایند در یک کلام تاریخی:
- ما از قران مغز را برداشتیم
- پوست را بهر خران بگذاشتیم
اینها اشاره بسیاری بارزی است به اصل بقای ملت ایران در اینجا دو کلام نوشته‌ام این دو کلام را همینطوری دوستانهاز روی نوشته می‌خوانم برای یادآوری حافظه نه تنها این بلکه بارقه عقلانی و منطقی را داشتیم که هر قوم مهاجمی هر چه با خود آورد خوبش را برداشتیم و بدش را با خودش بیرون راندیم عنداللزوم خودش را هم هضم کردیم اینستکه اقوامی که در ایران هستند بهر زبان صحبت کنند زبان دل و ملیت ایرانی است (صحیح است) پی برده‌اند به سلطنت ایران و پی برده‌اند به بزرگی معنوی که زائیده آب و هوای این سرزمین است تاریخ و این سر زمین تاریخ‌ساز و این مشعل بشریت و تمدن اصل چهارم اصل مجاهدت میهن پرستان که بحث امروز ما است در تحت فرماندهی شاهنشاه ایران، امروز ما گرد آمدیم که تجلیل از این روز بزرگ تاریخی بکنیم و یادی بکنیم از آن ایام تاریک متأسفانه شاید هم جزء نوامیس خلقت و اموامر الهی است که خوشبختانه گذشت ایام گردی از فراموشی برصفحات تاریخ می‌پاشاند و امروز برای آنهائی که شرکت نکرده‌اند یا یادشان نیست یا غیر مستقیم شرکت کرده‌اند قدری فراموش شده‌است که چه ایام سخت و چه طوفانی واقعاً باید گفت بدبختی را گذراندیم (صحیح است) و جا دارد که همیشه تجلیل بکنیم از عظمت ذاتی و قدرت و استقامت و وطن‌پرستی شاهنشاه در آن هنگام (صحیح است) ما مردم فلات داخلی ایران جناب آقای دیهیم دوستان عزیز آذربایجانی سروران محترم بایستی خیلی مرهون و مدیون و ممنون مرزداران آذربایجان باشیم امروز روز تجلیل از بدبختی‌های شما از مصائب شما از بزرگواری شما از فداکاری شما و بالاخره از شاه پرستی شما است و این را هیچگاه هیچ ایرانی فراموش نباید بکند این مختص مردم آذربایجان تنها نیست تمام مردم سر حدات ایران پیش مرگی و ذلت چشی مردم داخلی ایران را در موقع تهاجم قبلاکرده‌اند (صحیح است) این به سر حدات کردستان -آذربایجان - بلوچستان و خوزستان هم مربوط است خوزستان را عرض کردم بدنیست اشاره‌ای کنم که ایران مهد شاهنشاهی مهد مذهبیش مهد عظمتش بیشتر از همه کردستان آذربایجان، خوزستان بوده است (صحیح است) و اینها را غیر از ابله هیچکس نمی‌تواند منکر شود و در دنیا وضع ابلهان معلوم است و بهر جهت مه فشاند نور وسگ عوعو کند، زحماتی که اعلیحضرت برای آذربایجان تحمل فرمودند تا این نگین را که بر تارک ایران هست از طمع بیگانگان از دست تجاوز بیگانه نجات دادند این بهترین نمونه ناسیونالیزم مثبت شاه و ملت است (صحیح است) و ما ایرانیان باید بدانیم وتمام خارجی‌های دنیا بدانندکه تارو پود شاهنشاهی ایران و ملت ایران چنان عجین است که هیچوقت و هیچگاه در هیچ آینده هر چه دور باشد بهیچ قوه‌ای گسستنی نیست (صحیح است) ما امروز افتخار می‌کنیم با وجود تهاجماتی که بما شده که تهاجم به آذربایجان یکی از بارزترین و اخیرترین نمونه تهاجم خارجی است با وجود این در تحت رهبری شاهنشاه بزرگ دفع این شر و این مهاجمه و این طوفان را کرده‌ایم باز هم به پیروی ار منویات عالیه شاهنشاه ملتی هستیم صلح طلب و فقط می‌خواهیم هر سال اینموقع بیاد خودمان و بیاد دنیا بیندازیم که در عین حال که صلح طلب هستیم برای حفظ آزادی آماده جنگ می‌باشیم (احسنت) این مثلی است قدیمی آورده‌اند اگر صلح می‌خواهی قوی باش ولی بالاخره شاه ما مرد صلح است و ما نوکران و سربازان شاهنشاه مرد میدان هستیم به اراده او (صحیح است) فقط باید این را بدانند امروز در حالیکه دنیا خودش را از یکطرف مجهز می‌کند مسلح می‌کند آخر الامر همان حرفی را خواهند گفت که شاهنشاه ما میفرمایند صلح کنید دعوا نکنید خوب است خلع سلاح بشویم خوب یاک رهبر بزرگ دنیائی همین پند و نصیحتی که بدنیا می‌دهد و بجای ظلمت و تاریکی که بشکل اسلحه و بمب و تسلیحات اتمی خرج نان مردم و خرج پوشاک مردم را بکار اسلحه و تسلیحات صرف می‌کنند اعلیحضرت میفرمایند با این وسایل از بیسوادی از جهلاز تاریکی جلوگیری کنید و این مشعل فروزان که شاهان نمایرانی هموارهمقابل بشریت گرفته‌اند و امروز هم شاهنشاه ما ارواحنا فداه محمد رضاشاه پهلوی در مقابل بشر امروزی قرار دادند ماهم مشعلدار این شاه هستیم در خاتمه عرایضم می‌خواهم استدعا بکنم با اجازه مقام محترم ریاست محلس شورای ملی برای امسال و هر سال برای شادی روان شهدای آذربایجان و شهدای ارتش شاهنشاهی ایران و به پیروی از نیات مقدس ملوکانه حاضرین با اجازه مقام ریاست یکدقیقه قیام و سکوت بفرمائید. (در اینموقع عموم حضار بپا خاسته و یک دقیقه سکوت کامل برقرار بود).
فولادوند - در خاتمه عرایضم باید عرض کنم چو ایران نباشد تن ما مباد.
و باز هم فرمایشی فردوسی است:
- چه فرمان یزدان چه فرمان شاه
- شور اول گزارش کمیسیون دادگستری راجع به تشکیل دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش
۵- شور اول گزارش کمیسیون دادگستری راجع به تشکیل دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش
رئیس - وارد دستور می‌شویم شود اول گزارش راجع به تشیکیل دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش مطرح است قرائت می‌شود.
گزارش شور اول از کمیسیون قوانین دادگستری بمجلس شورای ملی
کمیسیون قوانین دادگستری در جلسه دوشنبه ۴۳/۲/۹ با حضور آقایان معاونان پارلمانی وزارت جنگ و وزارت دادگستری لوایح شماره ۷۱۴۸-۴۳/۵/۵ و ۸۷۷۸ ۴۳/۶/۵ دولت راجع بتشکیل دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش را که در مجلس محترم سنا تلفیق و بشماره ۵۸۴۰-۴۳/۸/۵ به این مجلس ارسال گردیده مورد رسیدگی قرار داد و تصویب کرد اینک گزارش آن بشرح زیر تقدیم مجلس شورای ملی می‌گردد.
ماده ۱- رسیدگی بتخلفات قضائی و اهمال و مسامحه روًسا و کارمندان دادگاهها و داسراهای نظامی در انجام وظایف قانونی اگر هم قبل از این قانون واقع شده در صلاحیت دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش و مطابق مقررات این قانون خواهد بود.
ماده ۲- دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش از یکنفر رئیس و دو نفر عضو از بین امراء ارتش که درجه رئیس آن از سرلشگری و اعضاء آن از سرتیپی کمتر نباشد تشکیل خواهد شد.
- تبصره - هرگاه رئیس نتواند در دادگاههای عالی انتظامی قضات ارتش شرکت نماید ریاست دادگاه بعهده عضو ارشد خواهد بود.
ماده ۳- دادگاه عالی انتظامی قضاتارتش دارای یک یا چندنفر عضو علی البدل با حداقل درجه سرهنگی خواهد بود.
ماده ۴- دادسرای انتظامی قضات ارتش مرکب است از یکنفر دادستان با حداقل درجه سرتیپی و تعداد لازم دادیار با حداقل درجه سرهنگی.
ماده ۵- رئیس و اعضاء و دادستان و دادیاران دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش باید حداقل دارای درجه لیسانس قضائی بوده و حتی المکان دارای سابقه خدمت در مشاغل قصائی باشند.
ماده ۶- رئیس و اعضاء اصلی و علی البدل ودادستان و دادیاران دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش به پیشنهاد وزارت جنگ و بموجب فرمان همایونی منصوب می‌شوند.
ماده ۷- رئیس و اعضاء دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش و دادستان و دادیاران دادسرای دادگاه مزبور صلاحیت رسیدگی به تخلفات رؤسا و کارمندان دادگاهها و دادسراهای نظامی را در هر درجه‌ای که باشند خواهند داشت.
ماده ۸- رئیس و اعضا و دادستان دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش نباید با یکدیگر قرابت نسبی یا سببی تا درجه ۳داشته باشند.
ماده ۹- اشخاص مشروحه ذیل نمی‌توانند در سمت رئیس یا عضو و یا دادستان دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش انجام وظیفه نمایند:
- ۱- اقربای نسبی یا سببی افسر مورد تعقیب تا درجه ۳.
- ۲- کسی که با افسر مورد تعقیب طرف دعوای کیفری یا حقوقی بوده و در صورت صدور تا زمان رسیدگی بتخلف ادعائی پنج سال نگذشته باشد.
- ۳- کسی که در ماهیت پرونده و یا موضوع تخلف بنحوی از انحاءسابقاً رسیدگی و اظهار عقیده نموده و یاذینفع باشد.
- ۴- کسی که سابقه محکومیت کیفری داشته و یا به اتهام ارتکاب تخلف بوده‌اند.
- ۵- افسرانیکه مرئوس مستقیم افسر مورد تعقیب در زمان ارتکاب تخلف بوده‌اند.
ماده ۱۰- وزارت جنگ برای انجام امور دفتری دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش و دادسرای آن بتعداد لازم منشی و کارمند دفتری تعیین می‌نماید.
ماده ۱۱- وظایف دادسرای دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش بشرح ذیل است:
- ۱- بازرسی بمنظور کشف تخلفات و تقصیرات قضائی قضات ارتش و تعقیب متخلفین.
- ۲- رسیدگی به اطلاعات واصله نسبت به جهات اخلاقی و اعمال و رفتار منافی با حیثیت و شئون قضائی قضات ارتش و اهمال و مسامحه آنان در انجام وظایف قضائی و تعقیب متخلفین.
ماده ۱۲- دادسرای دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش در موارد زیر برسیدگی می‌نماید:
- ۱- شکایت اشخاص ذینفع.
- ۲- اعلام و گزارش مراجع رسمی.
- ۳- مشودات دادستان و دادیاران دادسرای دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش در پرونده‌ها و سایر اوراق رسمی.
- تبصره - در هر یک از موارد مذکور در این ماده دادستان دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش رأساً و یا بوسیله یکی از دادیاران رسیدگی و تحقیقات و بازرسیهای مقدماتی را انجام داده و در صورتیکه موضوع را قابل تعقیب تشخیص دهد پس از صدور امر تعقیب از پیشگاه اعلیحضرت همایون شاهنشاه بزرگ ارتشتاران برسیدگی ادامه می‌دهد و در صورت احراز تخلف ادعانامه تنظیم و بدادگاه عالی انتظامی قضات ارتش تقدیم می‌دارد و هر گاه موضوع را قابل تعقیب تشخیص ندهد و یا پس از صدور امر تعقیب تخلف را محرز نداند دستور بایگانی پرونده را صادر می‌نامید و مراتب را کتباً بمراجع اعلام کننده اطلاع می‌دهد.
ماده ۱۳- رونوشت ادعانامه از طرف دادستان دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش بوسیله قسمت مربوطه به افسر مورد تعقیب ابلاغ و مشارالیه حق دارد ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ لایحه دفاعی تنظیم و از طریق قسمت مربوطه یا مستقیماً بدفتر دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش تسلیم نماید.
ماده ۱۴ - دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش پس از وصول لایحه دفاعیه افسر مورد تعقیب یا انقضاء مهلت قانونی در جلسه رسمی ادعانامه دادستان و محتویات پرونده و لایحه دفاعی برا مورد بررسی قرارداده و رأی مقتضی صادر می‌نماید.
حضور دادستان و افسر مورد تعقیب در دادگاه الزامی نیست ولی دادگاه در صورت لزوم می‌تواند تا قبل از صدور حکم از آنها کتباً یا حضوراً توضیحات لازم بخواهد و یا اگر تحقیقات را ناقص دید آنرا تکمیل و یا امر بتکمیل آن بدهد. در صورتیکه دادگاه حضور یکی از طرفین را لازم بداند باید بطرف دیگر نیز اخطار نماید که در صورت تمایل دادگاه حاضر شود.
- تبصره - در مواردیکه تنبیه مورد تقاضا از طرف دادستان از درجات ۵ و ۶ و۷ و ۸ مذکور در ماده ۱۵ باشد دادگاه پس از استماع مدافعات حضوری افس مورد تعقیب و کسب نظر نماینده او رأی مقتضی صادر خواهد نمود مگر اینکه افسر مورد تعقیب عدم تمایل خود را بحضور در دادگاه کتباً اعلام نماید و دادگاه حضور او را ضروری تشخیص ندهد.
ماده ۱۵ - دادگاه عال انتظامی قضات ارتش پس از رسیدگی‌های لازم در صورت احراز تخلف متخلف را حسب مورد بیکی از تنبیهات زیر محکوم می‌نماید:
- ۱- توبیخ کتبی بدون درج در دستور قسمتی.
- ۲- توبیخ کتبی با درج در دستور قسمتی.
- ۳- توبیخ کتبی با درج در فرمان همگانی ارتش.
- ۴- کسر حقوق ماهیانه تا یک سوم از یکماه تا ششماه.
- ۵- انتظار خدمت یا بدون کاری از سه ماه تا یکسال.
- ۶- سلب حق ترفیع درجه از یک الی سه سال.
- ۷- نتزیل یک درجه.
- ۸- اخراج از خدمت ارتش.
- تبصره - تنبیهات مندرج در بندهای ۶ و۷ مستلزم محرومیت از خدمات قضائی است.
ماده ۱۶- احکام دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش قطعی و غیر قابل اعتراض است و پس از صدور رأی عیناً بضمیمه پرونده بدادسرا اعاده و بشرح زیر اجرا می‌شود:
- الف - مفاد احکام متضمن تنبیهات مذکور در بندهای ۱و۲ ماده ۱۵ بوسیه دادسرای دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش جهت اجرا بقسمت مربوطه متخلف و سایر مراجع ذیربط اعلام می‌گردد.
- ب - مفاد احکام متضمن تنبیهات مذکور در بندهای ۳ و۴ و۵ و۶ بوسیله دادسرای دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش برای درج در فرمان همگانی ارتش ارسال و پس از درج بموقع اجراء گذاشته می‌شود.
- ج - احکام متضمن تنبیهات مذکور در بندهای ۷ و ۸ پس از تصویب اعلیحضرت همایون شاهنشاه بزرگ ارتشتاران قطعی شده و مفاد آن بوسیله دادسرای انتظامی قضات ارتش برای درج در فرمان همگانی ارسال و پس از درج بموقع اجرا گذاشته می‌شود و در صورت عدم تصویب بنا به اراده ملوکانه ممکن است تنبیه یکدرجه تخفیف داده شود و یا امر بتأخیر اجرا حکم صادر گردد.
ماده ۱۷- در صورتیکه دادسرا یا دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش ضمن رسیدگی به تخلف به عملی برخورد نماید که رسیدگی به آن در صلاحیت مراجع کیفری باشد پرونده را با رعایت قانون دادرسی و کیفر ارتش و سایر قوانین موضوعه جهت تعقیب جرائی متهم بمراجع صلاحیتدار ارسال خواهد نمود.
ماده ۱۸ - مرور زمان تعقیب تخلف مذکور در این قانون دو سال و مرور زمان اجرا ی احکام دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش از تاریخ قطعیت سه سال خواهد بود.
ماده ۱۹- دادستان و دادیاران دادسرای دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش می‌توانند برای رسیدگی بتخلفات انتسابی بسوابق امر مراجعه کنند و هر گونه پرونده و اطلاعات مربوط بموضوع باید در اختیار آنان گذارده شود.
ماده ۲۰- وزارت جنگ مأمور اجرای این قانون است.
مخبر کمیسیون قوانین دادگستری - دکتر حسینی.
گزارش شور اول از کمیسیون نظامی بمجلس شورای ملی
کمیسیون نظام در جلسه یکشنبه۴۳/۹/۸ با حضور تیمسار سپهبد شکیبی معاون پارلمانی وزارت جنگ لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به تشکیل دادگاه انتظامی قضات ارتش را مورد رسیدگی قرار داد و مصوبه کمیسیون قوانین دادگستری را تصویب و تأیید کرد. اینک گزارش آن بمجلس شورای ملی تقدیم می‌گردد.
مخبر کمیسیون نظامی - حکیمان.
رئیس - کلیات این لایحه مطرح است نظری نیست؟ (اظهاری نشد) بورود در شور مواد رأی می‌گیریم خواهش می‌کنم خانمها و آقایانیکه موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده اول قرائت می‌شود.
ماده ۱- رسیدگی بتخلفات قضائی و اعمال بر خلاف حیثیت و شئون قضائی و اهمال و مسامحه رؤسا و کارمندان دادگاهها و دادسراهای نظامی در انجام وظایف قانونی اگر هم قبل از این قانون واقع شده در صلاحیت دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش و مطابق مقررات این قانون خواهد بود.
خواجه نوری - در ماده اول صراحت ندارد اگر رسیدگی شده باشد چه می‌شود.
رئیس - آقای دکتر حسینی توضیحی میفرمائید؟
دکتر حسینی (مخبر کمیسیون دادگستری) - بنده خواستم قبلا به استحضار برسانم که شاید در وهله اول این معنی بذهن متبادر بشود که اینجا عطف بماسبق شده باشد در صورتیکه اینطور نیست و خانمها و آقایان توجه به این مطلب دارند که این قانون نیامده است که یک عملی را که در گذشته جرم نبوده جرم بشناسد بلکه این قانون شکلی و فرمی است و به اصطلاح حقوق دانها آمده صلاحیت را معین کرده، بیشتر تخلفاتی که در سابق در یک مراجعی رسیدگی میشده حالا این قانون آن تخلفات را در صلاحیت این دادگاه جدید گذاشته بنابراین بدیهی است اگر تخلفی در گذشته انجام شده باشد و به آن تخلف رسیدگی شده باشد مسلماً طبق یک اصل کلی حقوقی قضیه مختومه تلقی می‌شود (خواجه نوری - اگر در حال رسیدگی باشد چطور؟) اگر در حال رسیدگی باشد مسلماً این پرونده از تاریخی که این قانون تصویب شد ارجاع می‌شود به این دادگاه چون قدرت اجرائی هر قانون از تاریخ تصویب قانون است و مسلماً صلاحیت این قانون محرز خواهد بود. مطلب دیگری که می‌خواستم بعرض برسانم اینستکه در تبصره ماده ۲ یک اشتباه چاپی است که نوشته شده هرگاه رئیس نتواند در دادگاههای عالی انتظامی قضات ارتش کلمه دادگاهها اشتباه چاپی است و دادگاه عالی انتظامی است، جمع نیست بلکه یک دادگاه است این را خواستم توجه داده باشم.
رئیس - آقای دکتر مبین.
دکتر مبین - بنده ماده یک را متوجه نبودم ولی ایرادی که جناب آقای خواجه نوری گرفتند کاملا وارد است برای رسیدگی به تخلفات در دادگستری هم دادگاه انتظامی و دادسرای انتظامی داریم اولا وقتی راجع به جنایت مرور زمان قائل شده‌اند و گفته شده جنایت اگر پس از چند سال رسیدگی نشد و کشف نشد مشمول مرور زمان خواهد شد و رسیدگی نخواهد شد چرا برای تخلف قضائی و اهمال و مسامحه اصلا مرور زمان قائل نشده‌اید اینکه در ماده ذکر شده اگر هم قبل از این قانون واقع شده باشد کی واقع شده باشد باید این را روشن کنید که تا یک تاریخ بخصوصی قبلاً اگرتخلفاتی شده یا از تاریخ اجرای این قانون اقلاً (معاون وزارت جنگ - درماده ۱۸ پیش بینی شده است) در هر حال اگر روشن بفرمائید که پیش بینی شده بنده عرضی ندارم.
رئیس - آقای طیاطیائی.
فخر طباطیائی - بنده می‌خواستم مختصری در مورد ماده یک عرض برسانم و مخصوصاً توجه جناب آقای خواجه نوری را جلب می‌کنم که اصولا دو مورد قانون است که عطف بمسابق می‌کند یکی قوانین تشریفاتی است یکی قوانین جزائی در صورتیکه مجازاتی که معین شود اخف از مجازات سابق باشد که در این صورت باز هم قانون لاحق حکومت می‌کند نه قانون سابق و چون دادگاه انتظامی ارتش نداشتیم باید عرض کنم که این یکی از لوایح بسیار مفید است که بموجب آن ارتش دارای یک دادگاه عالی انتظامی باشد که این تخلفات را دادگاه عالی انتظامی ارتش رسیدگی بکند در یک فرم وصورت قانونی و ازصورت سابق بیرون بیاورد بنابراین چون یک دادگاه فرمی تشکیل می‌شود علی الاصول هر تخلفی، هر جرمی که در دادگاههای که صلاحیت دارد پس از اینکه این قانون به صورت قانون در آمد و به توشیح رسید، مورد رسیدگی قرار بگیرد و اینکه در فراز اول ماده۱ هم اشاره شده تخلفات سابق این هم به اصطلاح یک توضیح واضحات است، اگر این را هم تذکر نمی‌دادند بایستی تمام تخلفاتی که سابق شده در این دادگاه رسیدگی بشود این قسمتی را هم که جناب آقای دکتر مبین راجع به مرور زمان فرمودند گواینکه در ماده ۱۸ ذکر شده است ولی آنهم تابع اصول کلی است که یک تخلفی که مشمول قانون مرور زمان باشد همین دادگاه انتظامی هم می‌گوید این تخلف در دهسال پیش درپنج سال واقع شده و قابل رسیدگی نیست از این جهت خواستم عرض گمک بنظر بنده اشکالی بماده اول وارد نیست بنده مخصوصاً خواستم برای روشن شدن مطلب این توضیح را عرض کنم.
رئیس - نظر دیگری راجع بماده اول نیست؟ (اظهاری نشد) ماده دوم قرائت می‌شود.
ماده ۲- دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش از یک نفر رئیس و دونفر عضو از بین امراء ارتش که درجه رئیس آن از سرلشگری و اعضا ء آن از سرتیپی کمتر نباشد تشکیل خواهد شد.
- تبصره - هر گاه رئیس نتواند دردادگاه عالی انتظامی قضات ارتش شرکت نماید ریاست ریاست دادگاه بعهده عضو ارشد خواد بود.
رئیس - نسبت بماده دوم نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادی رسیده است که قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌کنم ماده ۲و ماده ۳ بدین شرح اصلاح شوند و تلفیق گردند. در سطر اول بعد از کلمه دو نفر عضو اضافه گردد:
- «اصلی و دو نفر عضو علی البدل»
و تبصره همین ماده اینطور اصلاح شود :
- «جلسات دادگاه با حضور سه نفر تشکیل خواهد شد در غیبت رئیس، ریاست دادگاه با عضو اصلی ارشد خواهد بود»
وماده ۳ حذف گردد.
دکتر مبین.
رئیس - ماده سوم قرائت می‌شود.
ماده ۳ - دادگاه عالی انتظامی قضاوت ارتش دارای یک یا چند نفر عضو علی البدل با حداقل درجه سرهنگی خواهد بود.
رئیس - نسبت بماده سوم نظری نیست؟ آقای دکتر مبین.
دکتر مبین - بنده پیشنهاد حذف داده‌ام.
رئیس - بله می‌رود بکمیسیون چون شود اول است ماده چهارم قرائت می‌شود.
ماده ۴ - دادسرای انتظامی قضات ارتش مرکب است از یکنفر دادستان با حداقل درجه سرتیپی وتعداد لازم دادیار حداقل درجه سرهنگی.
رئیس - نسبت بماده ۴ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) ماده ۵ قرائت می‌شود.
ماده ۵ - رئیس واعضاء و دادستان و دادیاران دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش باید حداقل دارای درجه لیسانس قضائی بوده و حتی المکان دارای سابقه خدمت در مشاغل قضائی باشند.
رئیس - نسبت بماده ۵ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) ماده ۶ قرائت می‌شود.
ماده ۶ - رئیس و اعضاء اصلی و علی البدل و دادستان و دادیاران دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش به پیشنهاد وزارت جنگ و بموجب فرمان همایونی منصوب می‌شوند.
رئیس - نسبت بماده ۶ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) ماده ۷ قرائت می‌شود.
ماده ۷- رئیس و اعضاء دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش و دادستان و دادیاران دادسرای دادگاه مزبور صلاحیت رسیدگی به تخلفات روسا و کارمندان دادگاهها و دادسراهای نظامی را در هر درجه‌ای که باشند خواهند داشت.
رئیس - نسبت بماده ۷ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) ماده هشت قرائت می‌شود.
ماده ۸- رئیس و اعضاء و دادستان دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش نباید با یکدیگر قرابت نسبی یا سببی تا درجه ۳ داشته باشند.
رئیس - نسبت به ماده ۸ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) ماده ۹ قرائت می‌شود.
ماده ۹- اشخاص مشروحه ذیل نمی‌توانند در سمت رئیس یا عضو و یا دادستان دادگاه انتظامی قضات ارتش انجام وظیفه نمایند:
- ۱- اقربای نسبی یا سببی افسر مورد تعقیب تا درجه ۳.
- ۲- کسی که با افسر مورد تعقیب طرف دعوای کیفری یا حقوقی بوده و در صورت صدور حکم از تاریخ صدور تا زمان رسیدگی بتخلف ادعائی پنج سال نگذشته باشد.
- ۳- کسی که در ماهیت پرونده و یا موضوع تخلف بنحوی از انحاء سابقاً رسیدگی و اظهار عقیده نموده یا ذینفع باشد.
- ۴- کسی که سابقه محکومیت کیفری داشته و یا به اتهام ارتکاب بزهی تحت تعقیب باشد.
افسرانیکه مرئوس مستقیم افسر مورد تعقیب در زمان ارتکاب تخلف بوده‌اند.
رئیس - نسبت بماده ۹ نظری نیست؟ آقای دکتر معتمد وزیری.
دکتر معتمد وزیری - در این ماده یک ابهامی وجود دارد که شایان توجه است و آن اینستکه در این ماده می‌گوید اشخاص مشروحه ذیل نمی‌توانند در سمت رئیس یا عضو و یا دادستان دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش انجام وظیفه نمایند بعد مواردی را ذکر می‌کند که بطور مطلق نفی می‌کند عضویت این اشخاص را و در بعضی از موارد بعلت وجود پرونده‌های خاصی سلب صلاحیت می‌کند و این دو قسمت در این ماده با هم مخلوط شده است.
فرض بفرمائید در بند ۴ کسی که سابقه محرومیت کیفری داشته است یا به اتهام ارتکاب بزهی تحت تعقیب باشد یک چنین آدمی مطلقاً صلاحیت این را ندارد که عضو دادگاه عالی انتظامی باشد ولی در سایر موارد مثل بند یک که می‌گوید «اقربای نسبی یا سببی افسر مورد تعقیب تا درجه سه» فقط در موردی که رسیدگی باین پرونده خاص مطرح است صلاحیت رسیدگی ندارد و بایستی قرار عدم صلاحیت صادر بکنند این موارد چون بهم مخلوط شده است من خیال می‌کنم تولید ابهام می‌کند و اول ماده که شروع می‌شود تعریف آن کلی و عام است و اگر کسی در پرونده‌ای نسبت نسبی یا سببی با افسری که مورد تعقیب است داشته باشد آیا برای همیشه محروم خواهد بود از عضویت دادگاه عالی انتظامی مسلماً جواب منفی است و فقط در آن مورد خاص است که صلاحیت عضویت ندارد ولی چون مطالب مخلوط شده است این ابهام بوجود می‌آید که بنده خیال می‌کنم اگر در رسیدگی ثانوی در کمیسیون و این قسمتها از هم جدا بشود و شرایط برای اینکه کسی ذیصلاحیت باشد که انجام وظیفه بکند بعنوان رئیس با عضویت دادگاه این شرایطش جدا باشد از شرایطی که در موارد خاص باعث این خواهد بود که کسی در آن پرونده مخصوص صلاحیت برای رسیدگی نداشته باشد همانطور که در دادگاههای دادگستری و دادگاههای عالی انتظامی قضات هم معمول است.
رئیس - آقای دکتر حسینی بفرمائید.
دکتر حسینی (مخبر کمیسیون دادگستری) - البته چون این لایحه در شور اول مورد بررسی است شاید نظری که جناب آقای دکتر معتمد وزیری بیان فرمودند صحیح باشد بنابراین بنده استدعا می‌کنم اگر پیشنهادی برای اصلاح ماده دارند مرحمت بفرمایند در شور دوم مورد مداقه قرار می‌گیرد.
رئیس - نظر دیگری در مورد ماده ۹ نیست؟ (اظهاری نشد) ماده ۱۰ قرائت می‌شود.
ماده ۱۰ - وزارت جنگ برای انجام امور دفتری دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش و دادسرای آن بتعداد لازم منشی و کارمند دفتری تعیین می‌نماید.
رئیس - نسبت بماده ۱۰ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) ماده ۱۱ قرائت می‌شود.
ماده ۱۱ - وظایف دادسرای دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش بشرح ذیل است:
- ۱- بازرسی بمنظور کشف تخلفات و تقصیرات قضائی قضات ارتش و تعقیب متخلفین.
- ۲- رسیدگی به اطلاعات واصله نسبت به جهات اخلاقی و اعمال و رفتار منافی عفت با حیثیت و شئون قضائی قضات ارتش و اهمال و مسامحه آنان در انجام وظایف قضائی و تعقیب متخلفین.
رئیس - نسبت بماده ۱۱ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) ماده ۱۲ قرائت می‌شود.
ماده ۱۲ - دادسرای دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش در موارد زیر شروع برسیدگی می‌نماید:
- ۱- شکایت اشخاص ذینفع.
- ۲- اعلام و گزارش مراجع رسمی.
- ۳- مشهودات دادستان و دادیاران دادسرای دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش در پرونده‌ها و سایر اوراق رسمی.
- تبصره - در هر یک از موارد مذکور در این ماده دادستان دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش رأساً و یا بوسیله یکی از دادیاران رسیدگی و تحقیقات و بازرسیهای مقدماتی را انجام داده و در صورتیکه موضوع را قابل تعقیب تشخیص دهد پس از صدور امر تعقیب از پیشگاه اعلیحضرت همایون شاهنشاه بزرگ ارتشتاران برسیدگی ادامه می‌دهد و در صورت احراز تخلف ادعانامه تنظیم و بدادگاه عالی انتظامی قضات ارتش تقدیم می‌دارد و هر گاه موضوع را قابل تعقیب تشخیص ندهد و یا پس از صدور امر تعقیب تخلف را محرز نداند دستور بایگانی پرونده را صادر می‌نماید و مراتب را کتباً بمراجع اعلام کننده اطلاع می‌دهد.
رئیس - آقای فلیکس آقایان بفرمائید.
آقایان - در این ماده ۱۲ مقررگشته که دادسرای دادگاه انتظامی قضات ارتش در موارد زیر شروع برسیدگی می‌نماید:
- ۱- شکایت اشخاص ذینفع. بنده این را تا حدی گنگ و مبهم میدانم شکایت اشخاص ذینفع آیا مفهوم مخالفش این است که شخص غیر ذینفع اگر اطلاعی از جریان سوء حاصل کند و شکایت کند شکایتش مردوداست یا خیر. یا اصلا باید خودش ذینفع باشد و اگر ذی نفع نباشد یا یک تخلفی را مشاهده کرده باشد یا اطلاع حاصل کرده باشد نمی‌تواند شکایت بکند و اگر شکایت بکند شکایتش مردود است خواستم استدعا کنم آقای دکتر حسینی مخبر یک توضیحی بدهند که بنده روشن بشوم همچنین در قسمت۲ اعلام و گزارش مراجع رسمی. اعلام مراجع رسمی بنظر بنده چندان مشخص نیست اعلام چه چیزی آیا این مراجع رسمی کدام مراجع رسمی هستند اعلام یا در خواست رسیدگی به چه نحوی عمل بشود اعلام تنها مفهوم قانونی و حقوقی ندارد.
- ۲- در قسمت ۳ مشهودات دادستان. اگر دادستان از یک طریق دیگری اطلاع حاصل کند می‌تواند تعقیب کند یا اینکه فقط باید شاهد قضیه باشد این را استدعا می‌کنم یک توضیحی بدهند و روشنتر نوشته شود که در آینده به مشکل برخورد نکنیم.
رئیس - آقای دکتر مبین بفرمائید.
دکتر مبین - ایراد بنده راجع به تبصره ماده ۱۲ است.
در سطر سوم اینطور شروع کرده در صورتیکه دادستان موضوع را قابل تعقیب تشخیص دهد پس از تحقیقات و بازرسیهای مقدماتی از اعلیحضرت همایون شاهنشاه اجازه می‌خواهد برای تعقیب بعد در همین تبصره اجازه داده که بعد از صدور امریه بر تعقیب متهم دادسرائی که قبلاً بازرسی هاو تحقیقات مقدماتی را کرده می‌تواند بگوید تخلف محرز نیست و نظر قبلی صحیح نبوده است این اجازه‌ای را که از اعلیحضرت همایونی می‌گیرید می‌بایست اول شما بازرسی‌ها را بکنید وقتی تخلف محرز شد دادستان اجازه صدور ادعانامه را بگیرد این صحیح نیست که اعلیحضرت همایونی یک دستوری صادر بفرمایند بعد شما بروید تحقیق بکنید و بگوئید ما دنبال دستور رفتیم و محرز نشد در صورتیکه خودتان طیق بازرسیهای قبلی استدعای صدور امریه کردید بنده این ماده را اصلاح کردم پیشنهادم را می‌دهم که در کمیسیون مورد بحث قرار بگیرد.
رئیس - آقای پروین بفرمائید.
پروین - بعضی اوقات بعضی پیشنهادها یا تذکراتی هست که بقدری مختصراست که مثل اینکه تا پشت تریبون آمدن ارزش ندارد خواستم از همانجا عرض کنم چون امر فرمودند اطاعت کردم در همین ماده ۱۲ که دادسرای عالی انتظامی قضات ارتش شروع برسیدگی می‌نماید بنده پیشنهاد کردم که کلمه شروع را لازم ندارد برای انکه هر دادرسی و کاری که بخواهند اقدام کنند شروع درش مستتر است شروع را موقعی می‌گویند که تاریخ در آنجا ذکر بشود مثلا می‌گویند در روز دوشنبه دعوت دارید که تشریف بیاورید و ناهار بخورید دیگر نمی‌گویند که تشریف بیاورید و شروع بناهار خوردن بکنید هر عملی شروع درش مستتر است و بنده پیشنهاد کردم که لغت شروع را بردارند فقط نوشته شود مگر اینکه به بنده توضیح داده شود که کلمه شروع لزومی دارد والا بنده لزوم فقط در موردی است که تاریخ درش ذکر بشود.
رئیس - آقای دکتر حسینی بفرمایید.
دکتر حسینی (مخبر کمیسیون داگستری)-اینجا دو سه موضوع در ماده ۱۲ عنوان شد یکی در مورد مواردی که دادسرای دادگاه عالی انتظامی ارتش شروع به رسیدگی می‌کند یکی از این موارد شکایت اشخاص ذی نفع است البته این مورد از این نظر است که ممکن است افرادی احیاناً نسبت بیک موضوعی یا یک رأیی دچار ضرر و زیان شده باشند بنابراین اینها حق دارند که اعلام بکنند که حقشان تضییع شده و بنابراین شکایت اشخاص ذینفع بایستی در اینماده گنجانیده بشود اما اینکه جناب آقای دکتر آقایان سؤال فرمودند که مفهوم مخالفش این است که اشخاص غیر ذینفع هم می‌توانند یا نمی‌توانند بنده می‌خواهم بگویم همینطور است اشخاص غیر ذینفع نمی‌توانند اعلام جرم کنند چون در غیر اینصورت می‌شود گفت تمام مردم دادستانندیا مدعی العموم می‌شوند اما در مورد مشهودات دادستان و دادیاران دادگاههای انتظامی قضات ارتش در پرونده‌ها موتردی که رسیدگی به جرم می‌شود یکی اعلام و گزارش مراجع رسمی. مراجع رسمی مشخصند و همه ما میدانیم که چه مراجعی رسمی هستند و چه مراجعی غیر رسمی علاوه بر اعلام‌هائی که از طرف مراجع رسمی می‌شود اگر دادستان و دادیاران دادسرای دادگاه عالی انتظامی ارتش یک مواردی را مشهوداً یا محسوساً حس کردند می‌توانند رسیدگی کنند بنابراین بنده فکر می‌کنم که در این مورد ابهامی وجود نداشته باشد اما مطلبی که جناب آقای دکتر تعقیب بکنیم وجه ممیزه بین دادگاهای ارتش و دادگاههای سیویل همین است که اساساً مادامی که امر تعقیب از طرف اعلیحضرت همایون شاهنشاهی نسبت به افسران صادر نشود رسیدگی به تخلفات افسران بعمل نخواهد آمد بدیهی است اگر چنانچه یک افسر درمظان اتهام قرار گرفت ضابطین قضائی رسیدگی مقدماتی را انجام میدهئداگر دیدند قضیه قابل تعقیب است آنوقت طبق اصول کلی آئین ادرسی ارتش بایستی یک گزارش شرف عرضی مبنی بر تعقیب این افسر، آنوقت می‌رود به مراجع رسیدگی این مورد هم از همان مواردی است که از آئین کلی دادرسی ارتش تبعیت می‌کند وای بسا اتفاق افتاده است که برای یک افسری اعلیحضرت همایونی امر تعقیب صادر فرمودند و در دادگاههای ارتش آن افسر تبرئه شده بنابراین اعلیحضرت همایونی امر تعقیب صادر میفرمایند امر محکومیت صادر نمی‌فرمایند میفرمایند این افسر تحت تعقیب در بیاید اگر جرمش وارد هست ومحقق شد محکویت پیدا کند و اگر چنانچه در دادگاه تبرئه حاصل کرد دلایل کافی نبود دیگر تعقیب نمی‌شود (خانم دکتر پارسای - ٍتبرئه با این فرق دارد نوشته که بعد از امر اعلیحضرت اگر موارد تخلف راقبلا محرز بدانند)(دکتر مبین - بنده پیشنهادی دادم در کمیسیون مطرح بشود) این مسلم است استنباط دادستان با استیباط دادگاه ممکن است دو چیز مغایر باشد من دادستان ممکن است یک تخلفی را محرز بدانم ولی مرجع رسیدگی دادگاه است دادگاه ممکن است یک مطلب را محرز نداند بنابراین وقتیکه دادگاه محرز ندانست تبرئه می‌شود (پروین - راجع به شروع هم بفرمائید ممکن است یک کاری را شروع نکنند و انجام بدهند ؟) عرض کنم فرمودید که شروع در مواردی است که تاریخش برای امری پیش بینی بشود اینجا هم تاریخ مطرح است و تاریخ صدور امر تعقیب است بنابراین وقتیکه امر تعقیب از طرف بزرگ ارتشتاران فرمانده صادر شد این تاریخ است و به اتکا، فرمایشات خودتان شروع می‌خواهد (پروین - در ماده این مطلب را میرساند) در ماده نوشته شده پس از صدور امر تعقیب منصرف به یک زمان یعنی زمانیکه که امر تعقیب صادرشده (پروین - بنویسید در موارد زیر رسیدگی می‌نماید و شروع را بردارند) در موارد زیر شکایت اشخاص ذینفع بستگی بتاریخی است کسی که شکایت می‌کند یک تاریخی در آن شکایتش درج می‌کند بنابراین وقتی این شکایت رسید ازهمان تاریخ شروع به رسیدگی شکایت می‌شود بفرمایش خودتان چون موضوع تاریخ دراینجا بمیان میاید بنابراین شروع به رسیدگی هم باید نوشته بشود.
پروین - بنده چون قانع نشدم پیشنهادی دارم.
رئیس - اگر قانع نشدید ممکن است پیشنهاد لطف بفرمائید در شور دوم مورد رسیدگی قرار بگیرد نسبت بماده ۱۲ نظر دیگری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادات قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌شود سطر سوم و سطر چهارم و پنجم تبصره ماده ۱۲ اینطور اصلاح شود:
- در صورتیکه موضوع را قابل تعقیب تشخیص دهد برسیدگی ادامه می‌دهد ودر صورت احراز تخلف پس از صدور امر به اصدار ادعانامه از پیشگاه اعلحضرت همایون شاهنشاه بزرگ ارتشتاران ادعانامه تنظیم و…در سطر هفتم تبصره اینطور اصلاح شود و یا اجازه اصدار ادعانامه صادر نگردد دستور بایگانی پرونده را صادر می‌نماید.
دکتر مبین.
درماده ۱۲ نوشته شده: شروع می‌نماید لغت شروع چه لزوم دارد پیشنهاد می‌نماید نوشته شود:
- قضات ارتش در موارد زیر رسیدگی می‌نماید.
ف پروین.
رئیس - ماده ۱۳ قرائت می‌شود.
ماده ۱۳ - رونوشت ادعانامه از طرف دادستان دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش بوسیله قسمت مربوطه به افسر مورد تعقیب ابلاغ و مشارالیه حق دارد ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ لایحه دفاعی تنظیم و از طریق قسمت مربوطه یا مستقیماً بدفتر دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش تسلیم نماید.
رئیس - نسبت بماده ۱۳ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) ماده ۱۴ قرائت می‌شود.
ماده ۱۴ - دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش پس از وصول لایحه دفاعیه افسر مورد تعقیب یا انقضاء مهلت قانونی در جلسه رسمی ادعانامه دادستان و محتویات پرونده و لایحه دفاعی را مورد بررسی قرار داده و رأی مقتضی صادر می‌نماید.
حضور دادستان و افسر موردتعقیب در دادگاه الزامی نیست ولی دادگاه در صورت لزوم می‌تواند تا قبل از صدور حکم از آنها کتباً یا حضوراً توضیحات لازم بخواهد و یا اگر تحقیقات راناقص دید آنرا تکمیل و یا امر بتکمیل آن بدهد در صورتیکه دادگاه حضور یکی از طرفین را لازم بداند باید بطرف دیگر نیز اخطار نماید که در صورت تمایل دادگاه حاضر شود.
- تبصره - در مواردیکه تنبیه مورد تقاضا از طرف دادستان از درجات ۵و۶و۷و۸ مذکور در ماده۱۵ باشد دادگاه پس از استماع مدافعات حضوری افسر مورد تعقیب و کسب نظر دادستان یا نماینده اورأی مقتضی صادر خواهد نمود مگر اینکه افسر مورد تعقیب عدم تمایل خود را بحضور در دادگاه کتباً اعلام نماید و دادگاه حضور او را ضروری تشخیص ندهد.
رئیس - نسبت بماده ۱۴ نظری نیست؟(اظهاری نشد) ماده پانزدهم قرائت می‌شود.
ماده ۱۵- دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش پس از رسیدگی‌های لازم در صورت احراز تخلف متخلف را حسب مورد بیکی از تنبیهات زیر محکوم می‌نماید:
- ۱- توبیخ کتبی بدون درج در دستور قسمتی.
- ۲- توبیخ کتبی با درج در دستور قسمتی.
- ۳- توبیخ کتبی با درج در فرمان همگانی ارتش.
- ۴- کسر حقوق ماهیانه تا یک سوم از یکماه تا ششماه.
- ۵- انتظار خدمت یا بدون کاری از سه ماه تا یکسال.
- ۶- سلب حق ترفیع درجه از یک الی سه سال.
- ۷- تنزیل یک درجه.
- ۸- اخراج از خدمت ارتش.
- تبصره - تنبیهات مندرج در بندهای ۶و۷ مستلزم محرومیت از خدمات قضائی است.
رئیس - نسبت بماده ۱۵ نظری نیست؟ آقای دکتر معتمد وزیری.
دکتر معتمد وزیری - بنده پیشنهادی دارم که تقدیم می‌کنم.
رئیس - مرقوم بفرمائید پیشنهاد آقای دکتر معتمد وزیری به کمیسیون فرستاده می‌شود ماده۱۶ قرائت می‌شود
ماده ۱۶- احکام دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش قطعی و غیر قابل اعتراض است و پس از صدور رأی عیناً بضمیمه پرونده بدادسرا اعاده و بشرح زیر اجرا می‌شود:
- الف - مفاد احکام متضمن تنبیهات مذکور در بندهای ۱و۲ بوسیله دادسرای دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش جهت اجرا بقسمت مربوطه متخلف و سایر مراجع ذی ربط اعلام می‌گردد.
- ب - مفاد احکام متضمن تنبیهات مذکور در بندهای ۳و۴و۵و۶ بوسیله دادسرای دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش برای درج در فرمان همگانی ارتش ارسال و پس از درج بموقع اجراء گذاشته می‌شود.
- ج - احکام متضمن تنبیهات مذکور در بندهای ۷و۸ پس از تصویب اعلیحضرت همایون شاهنشاه بزرگ ارتشتاران قطعی شده و مفاد آن بوسیله دادسرای انتظامی قضات ارتش برای درج در فرمان همگانی ارسال و پس از درج بموقع اجرا گذاشته می‌شود و در صورت عدم تصویب بنا به اراده ملوکانه ممکن است تنبیه یکدرجه تخفیف داده شود و یا امر بتأخیر اجرای حکم صادر گردد.
رئیس - نسبت بماده ۱۶ نظری نیست؟ آقای مهندس صائبی.
مهندس صائبی - اینجا نوشته شده قسمت مربوطه مختلف دیگر مختلف نمی‌خواهد.
شیخ‌الاسلامی - متخلف است اشتباه چاپ شده.
رئیس - آقای دکتر یگانه.
دکتر یگانه - (وزیر مشاور) مختلف نیست متخلف است اشتباه چاپ شده.
رئیس - آقای دکتر مبین.
دکتر مبین - یک اشکال مختصری هم هست که در صدر ماده می‌گوید احکام دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش قطعی است ولی دربند ج یک قسمت از این احکام را غیر قطعی است رفع اشکال این قسمت را بفرمائید.
رئیس - ممکن است پیشنهادی مرحمت بفرمائید. نظر دیگری در ماده ۱۶ نیست؟ (اظهاری نشد) ماده ۱۷ قرائت می‌شود.
ماده ۱۷- در صورتیکه دادسرا یا دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش ضمن رسیدگی به تخلف به عملی برخورد نماید که رسیدگی بآن در صلاحیت مراجع کیفری باشد پرونده را با رعایت قانون دادرسی و کیفر ارتش و سایر قوانین موضوعه جهت تعقیب جزائی متهم بمراجع صلاحیتدار ارسال خواهد نمود.
رئیس - نسبت بماده ۱۷ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) ماده ۱۸ قرائت می‌شود.
ماده ۱۸- مرور زمان تعقیب تخلفات مذکور در این قانون دو سال و مرور زمان اجرای احکام دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش از تاریخ قطعیت سه سال خواهد بود.
رئیس - نسبت بمادههیجده نظری نیست؟ (اظهاری نشد) ماده۱۹ قرائت می‌شود.
ماده ۱۹- دادستان و دادیاران دادسرای دادگاه عالی انتظامی قضات ارتش می‌توانند برای رسیدگی بتخلفات انتسابی بسوابق امر مراجعه کنند و هر گونه پرونده و اطلاعات مربوط بموضوع باید در اختیار آنان گذارده شود.
رئیس - نسبت بماده۱۹ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) ماده بیست قرائت می‌شود.
ماده ۲۰- وزارت جنگ مأمور اجرای این قانون است.
رئیس - نظری نسبت بماده ۲۰ نیست؟ (اظهاری نشد) لایحه و پیشنهادات برای شور دوم بکمیسیونهای مربوط فرستاده می‌شود،
- شور اول گزارش کمیسیون قوانین دارائی راجع به اجازه دریافت چهار فقره وام از بانک صادرات و واردات واشنگتن
۶- شور اول گزارش کمیسیون قوانین دارائی راجع به اجازه دریافت چهار فقره وام از بانک صادرات و واردات واشنگتن
رئیس - شور در گزارش و امهای شماره ۶۵/۵-۶۵/۶-۶۵/۷-۶۵/۸ بمبلغ یک میلیارد و پانصد و هشتاد و دو میلیون و بیست هزار ریال مطرح است قرائت می‌شود.
گزارش شور اول از کمیسیون قوانین دارائی بمجلس شورای ملی
کمیسیون قوانین دارائی در جلسه ۱۶ آبانماه ۱۳۴۳ با حضور آقای قوام صدری معاون وزارت دارائی لایحه شماره ۳۰۵۴/۲/م ح - ۱۳۴۲/۱۰/۱۵ دولت راجع بقرارداد وامهای شماره ۶۵/۵ -۶۵/۶-۶۵/۷-۶۵/۸- به مبلغ یک میلیارد و پانصد و هشتاد و دو میلیون و بیست هزار ریال را که بشماره۳۳۹ چاپ شده مورد رسیدگی قرار داده و با اصلاحاتی تصویب نمود. اینک گزارش آنرا بمجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.
ماده واحده - عمل دولت در انعقاد چهار فقره قراردادهای وام شماره ۶۵/۵-۶۵/۵ مورخ ۲۷ آوریل ۱۹۶۱ و شماره۷/۶۵ مورخ ۱۱ اوت ۱۹۶۱ و شماره۶۵/۸ مورخ ۲۹ ژوئن ۱۹۶۲ ضمیمه جمعاً به مبلغ یک میلیارد و پانصد و هشتاد و دو میلیون و بیست هزار ریال (۱۵۸۲۰۲۰۰۰۰ریال) با بانک صادرات و واردات واشنگتن تأیید می‌شود.
نایب رئیس کمیسیون قوانین دارائی - بدر صالحیان.
گزارش شور اول از کمیسیون بودجه بمجلس شورای ملی
کمیسیون بودجه در جلسه ۲۳ آبانماه ۱۳۴۳ با حضور نماینده دولت لایحه مربوط یک میلیارد و پانصد و هشتاد و دو میلیون و بیست هزار ریال (۱۵۸۲۰۲۰۰۰۰ریال) را مورد رسیدگی قرار داده و گزارش کمیسیون قوانین دارائی در این مورد را تأیید نمود. اینک گزارش آنرا بمجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.
مخبر کمیسیون بودجه - اهری.
گزارش شور اول از کمیسیون برنامه بمجلس شورای ملی
کمیسیون برنامه در جلسه ۸ آذرماه ۱۳۴۳ با حضور نماینده دولت لایحه مربوط بوامهای شماره ۶۵/۵-۶۵/۶-۶۵/۷-۶۵/۸ به مبلغ یک میلیارد و پانصد و هشتاد و دو میلیون و بیست هزار ریال را موردرسیدگی قرار داده و گزارش کمیسیون قوانین دارائی در اینمورد را تأیید نمود. اینک گزارش آنرا بمجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.
مخبر کمیسیون برنامه - دکتر کیان.
گزارش شور اول از کمیسیون امور خارجه بمجلس شورای ملی
کمیسیون امور خارجه در جلسه اول آذرماه ۱۳۴۳ با حضور آقای میر فندرسکی معاون وزار ت امور خارجه لایحه مربوط بوامهای شماره ۶۵/۵-۶۵/۶-۶۵/۷-۶۵/۸ به مبلغ یک میلیارد و پانصد و هشتاد و دو میلیون و بیست هزار ریال را مورد رسیدگی قرار داده و گزارش کمیسیون قوانین دارائی در اینمورد را تأیید نمود. اینک گزارش آنرا بمجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.
مخبر کمیسیون امور خارجه - فتح‌الله مافی.
رئیس - کلیات این لایحه مطرح است. آقای دکتر مبین.
دکتر مبین - بنده بعنوان مخالف صحبت می‌کنم ولی استفاده خواهم کرد از ماده۱۳۷ آئین‌نامه بعنوان اخطار قانونی راجع باینکه اخطار مربوط بلوایح و طرح‌ها که مغایر با قوانین کشور است ما چه قانونی مهمتر از قانون اساسی داریم؟ قانون اساسی در اصل ۲۵ گفته که استقراض دولتی بهر عنوان که باشد خواه از داخله خواه از خوارجه بااطلاع و تصویب مجلس شورای ملی خواهد بود شما دو فقره از این چهار فقره وام را اگر نگاه کنید درست است که تاریخش فرنگی است ولی اگر تطبیق بکنید با تاریخ ایرانی، دو فقره وام بشماره‌های ۶۵/۵و۶۵/۶ بتاریخ ۲۷ آوریل ۶۱ است که می‌شود ۷ اردیبهشت ۱۳۴۰ یعنی ۱۲ روز قبل از انحلال مجلسین بنابر این امضای این قرارداد با بودن مجلسین در آن تاریخ بهیچوجه با قانون اساسی موافق نیست و بنده فکر می‌کنم کار صحیحی انجام نشده اما عملی که دولت بعد کرده یعنی تصویبنامه‌ای که صادر کرده است در ۱۳۴۱/۱۱/۴ معنی این تصویبنامه چیست؟ معنی این تصویبنامه عبارتست از تأیید عمل لغو گذشته، یعنی دولت گذشته که با بودن مجلسین در تاریخ ۷ اردیبهشت رفته سک قرار داد وامی را امضا، کرده است در ۴۱/۱۱/۴ آمده تصویب نامه صادر کرده که آن عمل را تأیید نماید و حالا ما اگر تصویب کنیم چکار می‌کنیم؟ ما هم عمل لغو دولت ۴۱/۱۱/۴ را تصویب می‌کنیم یعنی میگوئیم آن دو فقره وامی که در تاریخ ۲۷ آوریل یعنی مطابق ۷ اردیبهشت ۱۳۴۰ با بودن مجلسین قراردادش منعقد شده و تصوی نامه‌اشسال بعد صادر شده و بر خلاف قانون اساسی بوده ما تصویب می‌کنیم بنظر بنده این ماده واحده بهیچوجه قابل تأیید نیست مگر اینکه تفکیک کنیم یعنی دو فقره ۶۵/۷ و۶۵/۸ را تأیید کنیم و آن دو فقره ۶۵/۵ و ۶۵/۶ چون برخلاف قانون اساسی با بودن مجلسین قراردادش امضا، شده بایستی لغو شود و دولت مکلف گردد به استرداد این ۲ فقره وام بنده در این مورد پیشنهادی داده‌ام که در شور دوم البته رسیدگی خواهد شد.
رئیس - آقای قوام صدری.
قوام صدری (معاون وزارت دارائی) - با اجازه مقام محترم ریاست باستحضار آقایان میرسانم و آقایان همه تصدیق میفرمایند که این نوع قراردادها معمولا قبل از اینکه مذاکره بشود روی یک پایه و اساسی و توافق طرفین حاصل نشود و از لحاظ نوع عمل بین طرفین قطعیت پیدا نکنئ هیچوقت بمجلس محترم گزارش نمی‌شود (صحیح است) تمام قراردادها امضا می‌شود و پس از اینکه مورد تأیید مقامات صلاحیتدار قرار گرفت بمرحله اجرا گذاشته می‌شود تاریخ را ملاحظه میفرمائید در ۵ اردیبهشت این قرارداد امضا، شده است در ۲۰ اردیبهشت مجلس منحل شده و ملاحظه بفرمائید تشریفات انجام کار و تصویب نهائی اش تا تاریخ تصویبنامه‌ای که جانشین تصمیم مجلسین بوده است در ماه یازدهم صادر شده معمولا این تشریفات در کلیه کارها انجام می‌گیرد بنابراین هیچوقت نمی‌شود گفت که قبلا نظر مجلس کسب اجازه بشود بعد مذاکره کنند و و طرح قرارداد بکنند آنچه را که در این تاریخ ملاحظه میفرمایند تاریخ طرح قرارداد بوده است و موافقت طرفین که در صورت تصویب مجلسین یا مجلس شورای ملی بمرحله اجرا بایستی در میامده فاصله‌ای نبوده است که این طرح بیاید بمجلس وقتی قرارداد را امضا، کرده‌اند مقارن با زمانی بوده است که اصلا مجلس نبوده بنابراین بنده تصور نمی‌کنم اشکال جناب آقای مبین وارد باشد.
رئیس - نظر دیگری نسبت بماده واحده نیست؟ (اظهاری نشد) بورود در شور ماده واحده رأی می‌گیریم خانم‌هاو آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده واحده مطرح است نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادی رسیده است که قرائت می‌شود.
پیشنهاد: ماده واحده مربوطه بلایحه شماره چاپ ۱۱۳۱ بدو ماده زیر تبدیل شود:
ماده ۱- عمل دولت در انعقاد ۲ فقره قراردادهای وام شماره ۶۵/۷ موخ ۱۱ اوت ۱۹۶۱ و شماره ۶۵/۸ مورخ ۲۹ ژوئن ۱۹۶۲ جمعاً بمبلغ پانصد و هفتاد و نه میلیون و هفتصد و هفده هزار ریال (۵۷۹۷۱۷۰۰۰) بانک صادرات و واردات واشنگتن تأیید می‌شود.
ماده ۲- قراردادهای وام شماره ۶۵/۵ مورخ ۲۷ آوریل ۱۹۶۱ بمبلغ یکصدو بیست و ششش میلیون و نهصدو نود هزار ریال و شماره ۶۵/۴ مورخ ۲۷ آوریل ۱۹۶۱ بمبلغ هشتصد و هفتاد و پنج میلیون و سیصد و سیزده ریال لغو و دولت مکلف به استرداد مبالغ مربوطه می‌باشد. دکتر مبین
رئیس - لایحه و پیشنهاد برای شور دوم بکمیسیونهای مربوط فرستاده می‌شود.
- اخذ نهائی و تصویب لایحه قانونی واصله از مجلس سنا راجع به تخصیص یک و نیم درصد از حقوق گمرکی و سود بازرگانی کالاهای وارده به شیر و خورشید سرخ ایران
۷- اخذ نهائی و تصویب لایحه قانونی واصله از مجلس سنا راجع به تخصیص یک و نیم درصد از حقوق گمرکی و سود بازرگانی کالاهای وارده به شیر و خورشید سرخ ایران
رئیس - لایحه ایست که از مجلس سنا رسیده راجع به اجازه وصول معادل ۵/۱ درصد از مجموع حقوق گمرکی و سود بازرگانی کالاهای وارده بکشور برای شیر و خورشید سرخ ایران قرائت می‌شود.
گزارش کمیسیون شماره ۵ مربوط به لایحه شماره ۳۸۷۵۸-۱۳۴۲/۱۰/۵ مربوط به تصویبنامه شماره ۴۱۰۲۴-۱۳۴۲/۷/۱۱ راجع به وصول معادل یک و نیم درصد مجموع حقوق گمرکی و سود بازرگانی کالاهای وارده به کشور برای شیر و خورشید سرخ ایران که ضمن موقومه شماره۳۸۸۵- ۱۳۴۲/۷/۲۱ از آن مجلس محترم به مجلس سنا ارسال شده بود در جلسه روز شنبه هفتم آذرماه ۱۳۴۳ مطرح و یک فوریت برای آن پیشنهاد و بدواً فوریت و بعداً لایحه مزبور به تصویب مجلس سنا رسید.
اینک لایحه قانونی مزبور که عیناً به تصویب رسیده برای اخذ رأی نهائی به ضمیمه ایفاد می‌شود.
رئیس مجلس سنا- مهندس شریف امامی.
رئیس - این لایحه عیناً بهمان ترتیبی که در مجلس شورای ملی به تصویب رسیده بود در مجلس سنا به تصویب رسیده است نسبت به آن با ورقه اخذ رأی می‌شود.
(اسامی نمایندگان به ترتیب آتی وسیله منشی اعلام و در محل نطق اخذرأی بعمل آمد)
- آقایان خواجه نوری - دکتر کلالی - مهندس عطائی - مهندس جلالی نوری - دکتر یزدان پناه - دکتر مبین - مهندس ریاحی - دکتر سعید حکمت - مهندس اخوان - پروین - دکتر ضیائی - خانم دکتر دولتشاهی - حکمت یزدی - دکتر رهنوردی - دکتر سعید - کنگرلو - مهندس ارفع - مهندس صائبی - مافی - موسوی - زند - مهندس آراسته - توسلی - دکتر فربود - پزشکی - دکتر رضوانی - دکتر معتمد وزیری - دکتر وحیدنیا - کسرائی - سعید وزیری - روستا - مهندس مجتهدی - ثامنی - تهرانی - مهندس مالک - مهندس صدقیانی - اولیاء - دکتر الموتی - مهندس ریاضی - ادیب سمیعی - مهندس آصفی - مهندس اسدی سمیع - دکتر نجیمی - مهندس جلالی - فخر طباطبائی - قراچورلو- نوربخش - مهندس معینی زند- دکتر خطیبی - موسوی ماکوئی - بوشهری - معتمدی - صائب - حیدر صائبی - امیر احمدی کشفی - باغمیشه - حقشناس - سیفی - ناروئی - مهندس معینی زند - دکتر خطیبی - موسوی ماکوئی - بوشهری - معتمدی - صائب - حیدر صائبی - امیر احمدی کشفی - باغمیشه - حقشناس - سیفی - ناروئی - مهندس پرویز بهبودی - شاخوئی - محدث زاده - نیاکان - ملک زاده آملی - حاذقی - امینی خراجی - اقبالی - میرهادی - مجید محسنی - دکتر یگانگی - سرتیپ حکیمیان - دیهیم - سرلشگر نکوزاد - سرلشگر همایونی - دکتر مهندس بهبودی - دکتر اسدی - دکتر رمضانی - ظفر - دکتر اعتمادی - پاینده - نیری - ابراهیمی - ذبیحی سلطان احمدی - پژند- زرگرزاده - ضابطی - شیخ‌الاسلامی - ساگینیان - سرتیپ‌پور- دکتر رشتی - لفوطی - دکتر قراگزلو - ارسنجانی - میرافضل - میرزا ختائی - علی مرادی - متولی باشی - نصیری - آموزگار - خانم نفیسی - پورادبی - قاسم مرادی - کلانتر هرمزی - تبریزی - مهندس زنجانچی - مهندس انصاری - اهری - مرتضوی - زهتاب فرد - کیوان - جهانگیری - طالب زاده رودسری - فولادوند - فیصلی - بدر صالحیان - رجائی - کمالوند- مهندس پروشانی - دکتر صالحی - دکتر حسینی - دکتر کیان - بالاخانلو- جهانشاهی - دکتر صاحب قلم - دکتر حکیم شوشتری - فهیمی - دکتر مدنی - دکتر زعفرانلو - شکیبا - خانم دکتر پارسای مهندس کیا - حبیبی - کبیری - دکتر شفیع امین - مصطفوی - پاک ذات - احتشامی - البرزی - ایلخان - روحانی - امام مردوخ.
(آراء مأخوذه شماره شد نتیجه بقرار زیر اعلام گردید).
- آراء موافق ۱۳۶رأی
- ورقه سفید به علامت امتناع ۸ برگ.
رئیس - لایحه با ۱۳۶ رأی موافق تصویب شد بدولت ابلاغ می‌شود.
موافقین :
- کبیری - فهیمی - دکتر مدنی - مهندس زنجانچی - کشفی - دکتر صاحبقلم - سرلشگر همایونی - زهتاب فرد - دکتر صالحی - صدری کیوان - تبریزی - فیصلی - کمالوند - دکتر حسینی - بالا خانلو - دکتر معتمد وزیری - دکتر وحیدنیا - سرتیپ پور - اولیاء - حبیبی - تهرانی - شاخوئی - نیاکان - پزشکی - محدث زاده - حقشناس - سعید وزیری - مهندس مجتهدی - نور بخش - باغمیشه - مصطفوی نائینی - اقبالی - دکتر رهنوردی - پاک ذات - احتشامی - ملک زاده آملی - موسوی ماکوئی - صائب - ادیب سمیعی - کسرائی - دکتر خطیبی - مهندس جلالی - بوشهری - امیر احمدی - ثامنی - البرزی - جهانشاهی - حاذقی - سیفی - ناروئی - سرلشگر نکوزاد- سلطان احمدی - دکتر الموتی - مهندس اسدی سمیع - دکتر یگانگی - مهندس آصفی - میر هادی - ابراهیمی - پاینده - دکتر اعتمادی - امینی خراجی - دکتر رشتی - سرتیپ حکیمیان - پژند - زرگرزاده - لفوطی - ارسنجانی - ضابطی طرقی - ختائی قلعه جوقی - دکتر قراگزلو - علی مرادی - متولی باشی - بدرصالحیان - پورادبی - قاسم مرادی - جهانگیری - رجائی - آموزگار - ایلخان - نصیری - کلانترهرمزی - نیری - مهندس پروشانی - طالب زاده رودسری - مرتضوی - اهری - دیهیم - شکیبا - روحانی - دکتر حکیم شوشتری - مهندس پرویز بهبودی - مهندس کیا - دکتر زعفرانلو - بانودکتر پارسای - فولادوند- مهندس عطائی - خواجه نوری - مهندس ریاحی - مهندس جلالی نوری - مهندس صدقیانی - مهندس اخوان - زند - دکتر سعید- دکتر حکمت - دکتر کلالی - دکتر یزدان پناه - دکتر ضیائی - دکتر مبین - حکمت یزدی - بانو دکتر دولتشاهی - پروین - مهندس ارفع - مهندس صائبی - دکتر فربود - موسوی - مهندس ریاضی - توسلی - مهندس آراسته - کنگرلو - دکتر امین - دکتر رضوانی - روستا - دکتر کیان - امام مردوخ - مافی - دکتر نجیمی.
ممتنعین :
- فلیکس آقایان - صادق احمدی - دکتر اسدی - دکتر اسفندیاری - دکتر امامی خوئی - اوزار - بهادری - دکتر مهندس بهبودی - پرویزی - دکتر پورهاشمی - جاوید - بانو جهانبانی - رامبد - رضوی دکتر رمضانی - ریگی - مهندس زرآور - ساگینیان - حیدرصائبی - طباطبائی - طهماسبی - ظفر - دکتر عدل طباطبائی - فخر طباطبائی - مهندس کمانگر - کورس - مجد - دکتر موثقی - دکتر مهدیزاده - هیراد.
- اخذ رأی و تصویب اصلاحات مجلس سنا در لایحه قانونی اجازه اجرای لایحه اصلاح قانون بازرگانی پس از تصویب کمیسیون مشترک مجلسین مشترک مجلسین
۸- اخذ رأی و تصویب اصلاحات مجلس سنا در لایحه قانونی اجازه اجرای لایحه اصلاح قانون بازرگانی پس از تصویب کمیسیون مشترک مجلسین مشترک مجلسین
رئیس - لایحه دیگری از مجلس سنا رسیده است راجع باجازه اجرای لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت پس از تصویب کمیسیون مشترک قرائت می‌شود.
گزارش کمیسیون شماره ۳ مربوط بلایحه شماره ۱۹۵۹۸-۴۳/۷/۲۱ دولت راجع باجازه اجرای لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت پس از تصویب کمیسیون مشترک خاص دادگستری و اقتصاد و دارائی مجلسین که ضمن مرقومه شماره ۱۸۶۴۵-۴۳/۸/۲۰ از آن مجلس محترم به مجلس سنا ارسال شده است در جلسه روز دوشنبه نهم آذر ماه ۱۳۴۳ مطرح و بتصویب مجلس سنا رسید.
اینک لایحه قانونی مزبور که اصلاح شده به ضمیمه ایفاد می‌شود.
رئیس مجلس سنا - مهندس شریف امامی.
رئیس - اصلاحات مجلس سنا قرائت می‌شود.
- ۱- کلمه «تبصره» از ذیل ماده واحده حذف شده و عبارت تبصره با تغییرات زیر ذیل ماده واحده گنجانده شده است.
- ۲- «کمیسیون مزبور» تبدیل شده است به «کمیسیون مشترک».
- ۳- «پیشنهادات کتبی» تبدیل شده است به «پیشنهادهای اصلاحی کتبی»
- ۴- کمیسیون مکلف است... دعوت به عمل آورد تبدیل شده است به «کمیسیون ... دعوت می‌نماید»
رئیس- اصل ماده واحده‌ای که در مجلس سنا تصویب شده است خوانده می‌شود.
ماده واحده- به دولت اجازه داده می‌شود لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت را که به مجلس شورای ملی تقدیم و منضم به این قانون می‌باشد پس از تصویب کمیسیون مشترک خاصی مرکب از ۲۴ نفر از نمایندگان مجلسین (۴ نفر از هر یک از کمیسیونهای دادگستری و اقتصاد و دارایی هر یک از مجلسین به انتخاب هر یک از کمیسیونهای مزبور) به موقع اجرا بگذارد. مصوبات کمیسیون مشترک تا تصویب نهائی آن در مجلسین لازم‌الاجرا خواهد بود.
کمیسیون مشترک از نمایندگان مجلسین که پیشنهادهای اصلاحی کتبی به کمیسیون می‌دهند برای ادای توضیح دعوت می‌نماید.
لایحه قانونی بالا مشتمل بریک ماده در جلسه روز دوشنبه نهم آذر ماه ۱۳۴۳ شمسی به تصویب مجلس سنا رسید.
رئیس مجلس سنا- مهندس شریف امامی.
رئیس- نسبت به این اصلاحات مجلس سنا نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به این اصلاحات رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد لایحه به دولت ابلاغ می‌شود.
- اخذ رأی و تصویب اصلاحات مجلس سنا در لایحه قانونی اجازه استخدام عده‌ای کارمند به وزارت کار و امور اجتماعی
۹- اخذ رأی و تصویب اصلاحات مجلس سنا در لایحه قانونی اجازه استخدام عده‌ای کارمند به وزارت کار و امور اجتماعی.
رئیس- لایحه دیگری است از مجلس سنا رسیده راجع‌به استخدام ۱۵ نفر کارمند دیپلمه برای وزارت کار و امور اجتماعی قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت گردید)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
گزارش کمیسیون شماره ۵ مربوط به لایحه شماره ۶/۲۵۹۰۱ – ۱۷/۱۰/۱۳۴۲ دولت (مربوط به تصویب نامه‌ها) راجع‌به استخدام ۱۵ نفر کارمند دیپلمه برای وزارت کار و امور اجتماعی که ضمن مرقومه شماره ۵۰۸۲ – ۲۱/۷/۴۳ از آن مجلس محترم به مجلس سنا ارسال شده است در جلسه روز دوشنبه نهم آذر ماه ۱۳۴۳ مطرح و یک فوریت برای آن پیشنهاد شد و بدواً فوریت و سپس لایحه مزبور به تصویب مجلس سنا رسید. اینک لایحه قانونی نامبرده که اصلاح شده برای تصویب مجدد به ضمیمه ایفاد می‌شود.
رئیس مجلس سنا- مهندس شریف امامی
رئیس- اصلاحات مجلس سنا قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت گردید)
۱-در عنوان قانون پس از کلمه «کارمند» دیپلمه حذف گردیده است.
۲-در متن قانون به جای «افرادی که» نوشته شده است «۱۵ نفر که».
رئیس- آقای سعید وزیری.
سعید وزیری- بنده با نهایت احترامی که الزاماً از نظر نمایندگی نسبت به تمام مصوبات و نظرات مجلس محترم سنا قائل هستم این اصلاح هم از نظر حذف کلمه دیپلمه بنا به پیشنهاد یک استاد بزرگی یا حداقل مردی که نسبت به خود من سمت معلمی داشته‌اند ابراز شده است برای من خیلی محترم است ولی اصولا خواستم عرض کنم اولاً لایحه‌ای را که وزارت کار خودش پیشنهاد کرده قطعاً با توجه به احتیاجاتشان بوده است این جور احتیاج داشته‌اند و حق اینستکه وزارتخانه‌ایکه حقاً بایستی بگویم که خیلی خوب کارش را انجام می‌دهد ووزیر و معاونین و کارمندانش می‌توانند در مسائل کارگری بخوبی انجام وظیفه کنند و تخصص دارند بهتر این است که آنطوریکه خودشان پیشنهاد می‌کنند با آنها توافق بشود تا احتیاجاتشان برطرف شود اما منظورم این نبود غرض کلمهدیپلمه بود استدلال جناب آقای صدیق اعلم استاد محترم این بوده است که فرمودند که کلمه دیپلمه چه لزومی دارد که بگذاریم کنار این کلمه کارمند برویم دنبال دانش و فضل، دنبال فضیلت‌ها، این مطلب اصولا صحیح است ولی واقعاً نمیدانم که بجای برداشتن کلمه دیپلمه یا مدارج تحصیلی مقیاس و معیار دیگری جانشین آن در اجتماع یادر دستگاههای تشکیل دهنده ما هست که ما آن معیار را برداریم این معیار را بگذاریم یا نیست.
رئیس - آقای سعید وزیری دیپلمه را برنداشتند در متن لایحه هست.
سعید وزیری - اگر هست که بنده عرضی ندارم.
دکتر الموتی - در تیتر لایحه برداشته‌اند ولی در قانون هست.
رئیس - اجازه بفرمائید ماده واحده قرائت بشود.
ماده واحده - به وزارت کار و امور اجتماعی اجازه داده می‌شود بجای کارمندانیکه بعلل مختلف از کار بر کنار شده‌اند ۱۵ نفر که حداقل دارای گواهینامه شش ساله دبیرستان باشند استخدام نماید.
لایحه قانونی بالا مشتمل بر یک ماده واحده که لایحهآن بموجب ماده واحده مصوب بیستم آذرماه ۱۳۴۲ تقدیم شده است در جلسه روز دوشنبه نهم آذرماه یکهزار و سیصد و چهل و سه شمسی به تصویب مجلس سنا رسید.
رئیس مجلس سنا- مهندس شریف امامی.
رئیس - باین ترتیب نظر آقای سعید وزیری کاملا تأمین است نظر دیگری نیست؟ (اظهاری نشد) بنابراین باین لایحه دو مرتبه رأی می‌گیریم خانمها و آقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد بدولت ابلاغ می‌شود.
- اخذ رأی و تصویب اصلاحات مجلس سنا در لایحه قانونی اجازه استخدام آقای پل رمانویچ
۱۰- اخذ رأی و تصویب اصلاحات مجلس سنا در لایحه قانونی اجازه استخدام آقای پل رمانویچ
رئیس - لایحه دیگری است از مجلس سنا رسیده مربوط به قرارداد استخدام آقای مهندس پل رمانویچ تبعه دولت لبنان قرائت می‌شود.
گزارش کمیسیون شماره ۸ مربوط بدو لایحه شماره ۱۸۴۷۱ - ۱۳۴۲/۱۰/۴ و شماره ۱۸۴۸۹ - ۱۳۴۲/۱۰/۴ آقای مهندس پل رمانویچ تبعه دولت لبنان که طی مرقومه شماره ۳۹۲۰- ۱۳۴۳/۲/۲۷ از آن مجلس محترم به مجلس سنا ارسال شده بود در جلسه و بتصویب مجلس سنا رسید. اینک لایحه قانونی مزبور که اصلاح شده برای تصویب مجدد به ضمیمه ارسال می‌شود.
رئیس مجلس سنا- مهندس شریف امامی.
رئیس - اصلاحات مجلس سنا قرائت می‌شود.
- ۱- پس از کلمه «اسفند» ماه حذف گردیده است.
- ۲- فقره ۵ باین مضمون اضافه شده است:
- قرارداد یکی از مهندسین ایرانی را برای این کار در نظر بگیرد.
یکنفر از نمایندگان - خیلی اضافه بجائی است.
رئیس- باین اصلاحات رأی می‌گیریم خانمها وآقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. لایحه بدولت ابلاغ می‌شود.
- قرائت دستور جلسه بعد
۱۱- قرائت دستور جلسه بعد
رئیس - چون چند نفر از آقایان تقاضای نطق بعد از دستور کرده‌اند با اجازه خانمها و آقایان دستور جلسه آینده قرائت می‌شود.
- ۱- گزارش مربوط به تکمیل قانون نحوه استخدام مهندسین و کمک مهندسین و تکنیسین‌ها. شماره چاپ ۱۱۳۲
- ۲- گزارش مربوط به تجویز استفاده اداره امور دواب ارتش تز مراتع سازمان جنگلبانی بدون پرداخت حق علفچر. شماره چاپ ۱۱۳۳
- ۳- گزارش مربوط به اضافه نمودن دو در هزار ماده ۳۲ قانون اصلاح تعرفه گمرکی به ۴ در هزارشماره چاپ ۱۱۳۴
- بیانات بعد از دستور آقایان: معتمدی - دکتر شفیع امین
۱۲- بیانات بعد از دستور آقایان: معتمدی - دکتر شفیع امین
رئیس - نطقهای بعد از دستور را شروع می‌کنیم آقای امامی خوئی (چند نفر از نمایندگان - تشریف ندارند) اقای معتمدی بفرمائید.
معتمدی - با اینکه درباره روز حقوق بشر این جا صحبت هائی شد ولی بنده بمناسبت وظیفه یی که دارم ناچارم عرایضی درباره مفاد اعلامیه جهانی حقوق بشر بعرض نمایندگان محترم مجلس شورای ملی برسانم بطوریکه خاطر نمایندگان محترم مستحضر است امروز مصادف است با روز تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر در چنین روزی یعنی ۱۹ آذر ۱۳۲۷ برابر با دهم دسامبر ۱۹۴۸ یعنی ۱۶ سال قبل مجمع عمومی سازمان ملل متحد اعلامیه جهانی حقوق بشر را تصویب و اعلام نمود و اینجانب افتخار دارد که بنام سرپرست جمعیت ایرانی طرفدار حقوق بشر مطالبی به استحضار برساند.
حقوق بشر از مسائلی نیست که با سازمان ملل متحد بوجود آمده باشد بلکه از وقتی جوامع بشری بوجود آمده پیشوایان بزرگ و خیر خواه در تلاش بوده اندکه حقوق طبیعی افراد دستخوش مطالع زور گویان واقع نشود و اگر به تاریخ نهضتهای ملل مختلف بنگریم بخوبی متوجه خواهیم شد که برای تحقق یافتن حقوق افراد و تأمین آزادیهای اساسی چه مبارزات دامنه داری صورت گرفته است (صحیح است).
برای نمونه می‌توان ماگناکارتا Magna carta یعنی فرمان ازادی انگلستان در سال ۱۲۱۵و اعلامیه استقلال آمریکا در سال ۱۷۷۶ و اعلامیه حقوق بشر فرانسه در سالهای ۱۷۸۹و ۱۷۹۴ و تصویب قانون اساسی ایران در سال ۱۳۲۴ قمری ار ذکر نمود (صحیح است).
با این وصف به خاطر دارند که قبل از جنگ دوم در اغلب ممالک رژیم فاشیسم و نانیسم و میلیتاریسم و تبعید و کشتارهای دسته جمعی و یا انفرادی وجود داشت تا اینکه بعد از جنگ دوم جهانی در سراسر جهان افکار جدیدی به وجود آمد مردم جهان و نمایندگان سازمان ملل متحد که از خطرات پایمال ساختن حقوق افراد در پاره‌ای از کشورها شدیداً نگران بودند، در مقدمه منشور ملل و ماده اول ان به لزوم تأمین حقوق اساسی بشر و ازادیهای اصلی و حیثیت و ارزش شخصیت انسانی و تساوی حقوق بین ملتها اعم از کوچک و بزرگ برای عموم افراد ملل بدون تمایز بین نژاد و جنس و زبان و مذهب اشاره نمودند و طبق ماده ۵۶ منشور اعضاء‌سازمان ملل تعهد نمودند که این آزادیها را بدون تفاوت بین مرام و نژاد در میان تمام ملل تشویق نمایند (صحیح است).
با اینکه منشور ملل متحد یکی از بزرگترین اسناد تاریخی جهان کنونی محسوب می‌گردد معهذا انواع حقوق و آزادیها ی اساسی بشر در آن ذکر نشده بود به این لحاظ در سال ۱۹۴۶ به تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد کمیسیونی بر پاست با نوروزولت و با شرکت اعضاء عالیمقامی مانند شارل مالیک ورنه کاسن (Rene Cassin) حقوقدان مشهور فرانسوی و عده‌ای دیگر تشکیل شد و مفاد اعلامیه جهانی حقوق بشر را تهیه نمودند که در دهم دسامبر ۱۹۴۸ به تصویب مجمع عمومی رسید و در اولین جلسه آن از ایران مرحوم دکترغنی و جناب آقای انتظام شرکت داشتند و بنام دولت ایران بدان رأی موافق دادند (صحیح است). در مواد مختلفه اعلامیه مزبور تصریح شده است که این حقوق و آزادیها برای همه کس و در همه جا بطور مساوی و یکسان قابل اجرا خواهد بود (صحیح است) در اعلامیه جهانی حقوق بشر به حق حیات، آزادی، امنیت شخصی، مساوات در برابر قانون، دادرسی عادلانه اشاره شده و بردگی - شکنجه - مجازاتهای ظالمانه و برخلاف انسانیت - توقیف خودسرانه افراد و مداخلات ناروا در زندگانی خصوصی و امور خانوادگی اشخاص و اقامتگاه و مکاتبات خصوصی افراد بشر تحریم گردیده است (صحیح است). همچنین حق مالکیت - آزادی عقیده و مذهب - شرکت در مجامع و جمعیتهای مسالمت‌آمیز و مداخله در اداره امور عمومی کشور برای همه افراد بدون هیچگونه تفاوت شناخته شده است. در اعلامیه جهانی حقوق بشر تنها به ذکر حقوق افراد اکتفا نشده بلکه بوظائف فرد در مقابل اجتماع نیز اشاره و تصریح گردیده است که هر کس در مقابل جامعه خود وظائفی دارد و حقوق افراد باید منحصراً تابع مقتضیات صحیح اخلاقی و نظم عمومی باشد و این حقوق و آزادیها نباید در هیچ مورد بر خلاف اصول و مقاصد و هدفهای ملل متحد بمرحله اجرا درآید (صحیح است). مندرجات اعلامیه جهانی حقوق بشر را می‌توان به دو قسمت تقسیم نمود. یکی حقوق سیاسی و مدنی و قسمت دیگر که تازگی دارد حقوق اقتصادی و اجتماعی است.
اصول حقوق سیاسی و مدنی مندرج در اعلامیه جهانی حقوق بشر در قانون اساسی ایران نیز پیش‌بینی شده است اما راجع به قسمت دوم موضوع حقوق اقتصادی و اجتماعی ساکت بود که برای اولین بار در کشور ایران بنا به ابتکار اعلیحضرت همایون شاهنشاه دو سال گذشته قدم مهمی در راه تأمین حقوق اقتصادی و اجتماعی مردم ایران برداشته شد و آن عبارت است از سهیم کردن کارگران در سود کارخانه‌ها برای کسب عایدی بیشتر (صحیح است) اصلاحات ارضی بمنظور برخوردار کردن کشاورزان از زندگی مرفه (صحیح است) تشکیل سپاه دانش بمنظور باسواد کردن روستاها که با تصویب آنها از طرف مردم ایران بصورت رفراندم در ضمن اصول ششگانه می‌توان گفت حکم قانون اساسی را پیدا کرده است (صحیح است) همچنین استفاده زنان ایران از حقوق سیاسی فیزیکی از قدم‌های مهمی است که در راه تعمیم آزادی و حقوق بشر برداشته شده است (صحیح است).
قرارداد صلح باژاپن در ۱۹۵۱ در سانفرانسیسکو بر اساس این اعلامیه تنظیم شده است و خلاصه می‌توان گفت منشور سازمان ملل و اعلامیه جهانی حقوق بشر یکی از پایه‌های اساسی صلح جهان می‌باشد (صحیح است).
سازمان ملل متحد فعلا مشغول مطالعه طرح قراردادهائی است که پس از تکمیل و امضاء دول عضو سازمان تضمین بیشتری برای تأمین حقوق و آزادیهای اساسی جهت عموم مردم جهان داشته باشد.
راست است که هنوز از کمال مطلوب و هدف اصلی که ایجاد مساوات و عدالت کامل می‌باشد دور هستیم ولی با مقایسه وضع فعلی با نیم قرن پیش باید تصدیق کرد که روزبروز افراد جهان بهدف نهائی خود نزدیکتر میشوندو باید همگی مصراً بخواهیم که در این تحول امید بخش وقفه‌ای حاصل نگردد (صحیح است).
اینک جا دارد که این روز خجسته را که روز تصویب اعلامیه جهان حقوق بشر است بعموم افراد ملل بشر دوست جهان و به اعضاء سازمان ملل متحد تبریک بگوئیم و موفقیت این سازمان جهانی را در راه استقرار صلح واقعی و تعمیم رفاه و آزادیهای مردم جهان از خداوند متعال مسئلت نمائیم (احسنت) همه ساله در ایران بمناسبت این روز تاریخی جشنی منعقد می‌شد ولی امسال معلوم نیست با اینکه تحولات بزرگی در ایران روی داده است چرا این جشن برگزار نشده و در این مورد جا دارد که بنده از وزارت امور خارجه و وزارت فرهنگ که در این باره قصور کرده‌اند گله بکنم بنده عرایضم تمام شد ولی بنا به توصیه مردان دلیر و شجاع آذربایجانی جناب آقای زهتاب فرد و جناب آقای دیهیم و سایر آقایان آذربایجانیها ک صبح امروز با هم بودیم قطعه شعری را که بنده بمناسبت روز ۲۱ آذر ساخته‌ام در اینجا بعرض میرسانم.
- ماه آذر آمد و شد روز آذربایجان
- گشته برپا جشن جان‌افروز آذربایجان (احسنت)
- در چنین روزی غریو شادمانی برفلک
- شد بجای ناله جانسوز آذربایجان (احسنت)
- شد چنین روزی بساط فتنه جویان پلید
- پایمال مردم پیروز آذربایجان (احسنت)
- برتن و جان بد اندیشان و مزدوران دون
- کارگر شد ناوک دلدوز آذربایجان (احسنت)
- شکر الله روزهای پرغم و محنت گذشت
- شد عیان با خرمی امروز آذربایجان (آفرین)
- شد گلستان سرزمین آذر آذر گشسب
- برطرف شد آذر مرموز آذربایجان (آفرین)
- رشگ فردوس برین شد خاک آذربایجان
- تا که شاهنشاه شد دلسوز آذربایجان (احسنت)
رئیس - آقای دکتر شفیع امین.
دکتر شفیع امین - همکاران محترم و ناطقین محترم امروز بمناسبت روز اعلامیه حقوق بشر صحبت‌هائی فرمودند بنده تصور می‌کنم که موجب افتخار کلیه مسلمانان جهان است که حقوق بشررا بطور کامل در چهارده قرن پیش پیشوای بزرگ ما پیغمبر اسلام بشکل کاملتری انشاء فرموده‌اند که مورد استفاده عموم جهانیان قرار گرفته امیدوارم آنهائی که خودشان را مسلمان میدانند این را اجراء بکنند و بیخود به کشت و کشتار اقدام ننمایند.
برای آذربایجان بسیار صحبت‌ها شده بنده تصور می‌کنم بسیار روز مقدسی است روز بسیار بزرگی است برای عموم ملت ایران مخصوصاً آذربایجانیها، بنده که نماینده آذربایجان هستم برای چند دقیقه‌ای مزاحم می‌شوم که عرایضی برای نمایندگان محترم و ملت ایران و خصوصاً مردم آذربایجان بکنم آذرماه برای ملت ایران خصوصاً اهالی آذربایجان خاطرات تلخ و شیرینی دارد از آذرماه ۱۳۲۴ ایالت زرخیز آذربایجان و اهالی شاهدوست ووطن پرست آن یکسال تمام زیر پنجه‌های اهریمنان و دژخیمان قرار گرفتند و منتظر اوامر و نظریات عالیه پدر تاجدار و پیشوای بزرگ بودند که در شب ۲۱ آذرماه ۱۳۲۵ باصدور فرمان پادشاه بزرگ و عالیقدر بپاخاسته و با یاری و فداکاری ارتش دلیر ایران شیطان صفتان و عناصر پلید و ماجرا جو را بیرون راندند شاهنشاه بزرگ ما که الهام بخش ملت ایران می‌باشند (صحیح است) و همیشه و همه وقت بما ملت ایران مخصوصاً بما نمایندگان الهام می‌بخشند (صحیح است) و موجب افتخار ما در تمام دنیا می‌باشند مخصوصاً نظرات عالیه ایشان مورد تأیید تمام جهانیان قرار گرفت در قسمت فرهنگ و عین منشور شش گانه و همینطور فرامین سپاه بهداشت و سپاه ترویج و آبادانی نیز از آن الهام‌هائی است که می‌شود گفت الهام آسمانی برای سعادت ملت ایران مخصوصاً روستاها و کارگران و طبقات محروم این ملت نجیب است بنده بنام نماینده ملت و بنام یک فرد آذربایجانی می‌خواهم مراتب سپاسگزاری مردم آذربایجان و عموم ملت ایران را به پیشگاه مقدس شاهنشاه بزرگمان تقدیم داشته و در مقابل فداکاری و عظمتشان سرتعظیم فرود بیاورم (احسنت) و از خداوند یکتا و توانا سعادت و عظمت پادشاه ملت دوست و دانش پرور و فرهنگ دوست وعادل و شهبانوی معظم ایران و والاحضرت ولایتعهد و خانواده جلیل سلطنت را خواهانم (احسنت) در اینجا جا دارد که از قصیده شاعر حساس دانشمندآذربایجانی آقای بسیج خلخالی دو بیت آن را بخوانم.
- آنروز اگر اراده شاه جوان نبود
- امروز از من و تو و ایران نشان نبود (احسنت)
- آنروز اگر خدای نبدیار شاه ما
- یک تن خدا پرست کنون در امان نبود (احسنت)
باز می‌خواهم در این مکان و در پیشگاه ملت نجیب ایران بعموم شهدای آزادی مخصوصاً آنهائی که با نثار خون خود ریشه درخت آزادی و مشروطیت ایران را سیراب کرده و برای سعادت میهن جانبازی کرده‌اند درود بفرستم و به ارواح خدمتگذاران که با علاقه خود مانند مرحوم قوام‌السلطنه و مرحوم حسین علاء و مرحوم سپهبد رزم‌آراء و مرحوم صدر الاشراف و مرحوم حکیم الملک که در انجام اوامر شاهنشاه فداکاری کرده‌اند درود بفرستم و آنهائی که در قید حیات هستند مورد تجلیل و احترام هستند ومن نمی‌خواهم اسم همه را ببرم ولی از رجال بزرگ مانند جناب آقای سناتور تقی‌زاده و جناب آقای دکتر اقبال وعده‌ای از وزرای آنوقت که در مقابل زورگوئیهای دولت قلدر پیشه‌وری ایستادگی کردند سپاسگزاری کنم اشخاصی که در دستگاه دولت در آنموقع بدون ترس و واهمه خدمت نمودند مخصوصاً افسران و سربازان شهید که فداکاری کردند و امرای ارتشی مانند سرتیپ هاشمی و تیمسارانی که خدمت کرده‌اند قدر آنها را آذربایجانیها میدانند مخصوصاً چون از نزدیک با آنها تماس داشتند مورد تجلیل همه ما می‌باشد خدمتگذاران ملت در هر طبقه‌ای که باشند تصور نمی‌کنم کهملت آنها را فراموش بکند چون آنها اوامر عالیه شاهنشاه را که عین خواسته ملت ایران است اجرا می‌کنند و برای راحتی این ملت برای راحتی ملت نجیب ایران زحمت می‌کشند همانطور که دولت ملی مامجرمی نیات عالیه شاهنشاه هستند و شب و روز تلاش می‌کنند و تصور می‌کنم که ملت ایران فراموشکار نباشد تاریخ مدون دوهزارو پانصد ساله شاهنشاهی که بطور مرتب و منظم تدوین شده و قسمتهای حساس را ملت ضبط کرده نشان داده که ملت ایران همیشه پرچمدار صلح و دانش و آزادی بوده است (صحیح است) و طبق احکام آسمانی و مذهبی و ملی خود همواره طالب دوستی و صلح و صفا با همه مخصوصاً همسایگان خود بوده است اگر عده‌ای مریض و مالیخولیائی که اطلاع از تاریخ ماندارند در سر حدات جنوب و خارج از مرزها یاوه‌سرائی‌هائی بکنند ملت باهوش و فداکار ایران برای کار پوچ آنها پیشیزی قائل نیست اگر مریض نباشند برادران دینی و مسلمان خود را در قسمتهای شرق نزدیک قبرس به کشتن نمی‌دهند ملت ایران همیشه با افکار عالی و بلند و صلحدوست خود پایدار خواهد بود امیدوارم که نمایندگان ملت که در این دوره تشریف دارند بتوانیم جهاد نمائیم و فداکاری نمائیمو افکار بلند شاهنشاه را که برای راحتی و برای تأمین سعادت برادران و خواهران ما است انجام بدهیم و در آخر دوره سربلند و سر افراز باشیم که خدمت کرده‌ایم تشکر می‌کنم (احسنت - احسنت).
- تعیین موقع و دستور جلسه بعد -ختم جلسه
۱۳ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد -ختم جلسه
رئیس - با اجازه خانمها و آقایان جلسه راختم می‌کنیم جلسه آینده ساعت ۹ صبح روز یکشنبه خواهد بود آنچه هم که از دستور امروز مانده است بجلسه روز یکشنبه موکول می‌شود.
رئیس مجلس شورای ملی - مهندس عبدالله ریاضی.