مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ آذر ۱۳۲۹ نشست ۹۱
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری شانزدهم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره شانزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل متن قوانین – تصویبنامه‌ها – صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی – مذاکرات مجلس سنا
اخبار رسمی – فرامین – انتصابات – آیین‌نامه‌ها – بخشنامه‌ها - آگهی‌های رسمی و قانونی سوالات
سال ششم – شماره
۴ شنبه ۲۹ آذر ماه ۱۳۲۹
دوره شانزدهم قانونگذاری
شماره مسلسل ۱۷۰۰
مذاکرات مجلس شورای ملی
جلسه ۹۱
صورت جلسه مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ آذر ۱۳۲۹
مجلس ساعت ۹ و ۳۰ وپنج دقیقه صبح به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه ـ آقایان: خاکباز. دکتر شایگان شکرائی. اورنک. فقیه‌زاده. سالار بهزادی. سلطانی. طباطبائی. معین‌زاده. شادلو
غائبین بی اجازه ـ آقایان:محمودی. اعظم زنگنه دولت آبادی. برومند. نصرتیان. قشقائی. تولیت. حسن اکبر. تیمورتاش. ابتهاج. آشتیانی‌زاده. اقبال. پناهی. ثقةالاسلامی. شیبانی
دیرآمدگان با اجازه ـ آقایان: دکترمصباح‌زاده. شوشتری. فرامرزی. نبوی. امامی. صالح
دیر آمدگان بی اجازه ـ آقایان: محمدعلی مسعودی. موقر. سالار سنندجی. سودآور. پیراسته. دکتر مصدق. ابریشمکار. هراتی. شهاب خسروانی. مهدی ارباب
رئیس ـ بواسطه تعطیل دو روزه صورت مجلس حاضر نشده
اردلان ـ آقای رئیس یک سؤالی است بنده تقدیم می‌کنم
ـ بیانات آقای رئیس راجع به دومین سال تصویب اعلامیه حقوق بشر
۲ـ بیانات آقای رئیس راجع به دومین سال تصویب اعلامیه حقوق بشر
رئیس ـ امروز که مراسم دومین سال تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر در سراسر جهان برپا می‌شود مجلس شورای ملی ایران خوشوقت است که خود را در اجرای این مراسم با همه ملل جهان سهیم و شریک بداند و آرزومند باشد که خداوند متعال توفیق برخوردار شدن از مزایا و مفاهیم این اعلامیه را به عموم افراد بشر ارزانی و عنایت فرماید (صحیح است) مخصوصاً در این موقع که بشریت در معرض تهدید و خطر واقع است مجلس شورای ملی ایران که بیاری خداوند قادر و پشتیبانی ملت ایران از آغاز حیات خود همواره با عوامل زور و استبداد مبارزه کرده ودر محو آثار خود سری کوشیده‌است علاقمند می‌باشد مفاد و مفهوم این اعلامیه را که ضامن آزادی و عدالت و صلح گیتی است بکار بسته و در این امر خیر که وظیفه وجدانی کلیه نمایندگان ملت است موفق و کامیاب باشد (انشاءالله)
- بیانات قبل از دستور ـ آقایان: فرهودی ـ موقر
۳- بیانات قبل از دستور ـ آقایان: فرهودی ـ موقر
رئیس ـ چند نفر از آقایان تقاضای نطق قبل از دستور کرده‌اند (چند نفر از نمایندگان ـ دستور) ورود در دستور و طرح لایحه محتاج برای است و چون فعلا اکثریت نیست و نمی‌شود رأی گرفت چند نفر که اجازه خواسته‌اند قبل از دستور صحبت بکنند. آقای فرهودی
فرهودی ـ عرض بنده راجع بساختمان سد کرخه‌است در خوزستان، در این مجلس بارها در ضمن مباحثاتی که شده‌است، از وضع تأسف‌آور نقاط خوزستان مذاکره شده ولیکن متأسفانه راهنمائی موثری تا بحال برای اصلاح این وضع کسی نکرده‌است و آنچه شده تا بحال فقط بعنوان بیان درد بوده‌است اگر قول آن جغرافیادان مشهور عرب را صحیح بدانیم که گفت کشور مصر هدیه ایست که نیل آورده باید بگوئیم که دشت خوزستان هم هدیه ایست که رودخانه کارون و کرخه آورده‌اند یعنی این جلگه خوزستان امتداد طبیعی کوههای ایرانست. بهمین جهت بنده بطور معترضه با اجازه آقایان پاره ایی از مذاکراتی را که اخیراً شنیده‌ام در رادیو بغداد شده‌است پاسخ می‌گویم، برای اینکه گفته شد در رادیوی بغداد نسبت بکیفیت جغرافیائی و سکنه خوزستان اخیراً اظهارات خالی از حقیقی شده، خوزستان جزء متمم خاک ایرانست (صحیح است) جز اصلی خاک ایرانست (صحیح است) خوزستان مرکز و منشاء تشکیل تمدن قدیم ایران بوده و اهالی آنهم از نژاد خالص ایرانی هستند (صحیح است) رودخانه کرخه که راجع به سد آن بنده می‌خواهم مزاحم آقایان بشوم از کوههای غربی ایران سرازیر می‌شود بسمت خوزستان، در جلگه دزفول وارد خوزستان می‌شود پس از دو سه پیچ بزرگ بدریا می‌ریزد و آبش هدر می‌رود البته از آب این رودخانه استفاده فلاحتی می‌شود ولیکن بصورت خیلی بدوی یعنی یک سدهای موقتی از خاک وشن و درخت و خاشاک و سنگ و اینها می‌گذارند و یک آبی می‌برند بمزارع بمحض اینکه حاجت شان رفع شد آن سد را بر می‌دارند و البته این کار برای اینکه از چنین رودخانه عظیمی استفاده فلاحتی در خوزستان بشود و کافی نیست و حق اینست که سدی بر آن بسته بشود چنانکه در قدیم الایام هم سد داشته‌است از سال ۱۳۱۵ باینطرف بستن سد کرخه مورد توجه دولت واقع شد و در یازده کیلومتری شمال حمیدیه محلی طبیعی یرای ایجاد این سد پیدا شد که تا ریشه که سنگی است در دو طرف رودخانه که این رود ـ خانه از وسط آن دو تا ریشه کوه عبور می‌کند و این جا را برای پایه سد در نظر گرفتند بعد هم مهندسین عالمقامی از طرف دولت همان سالها بخوزستان رفتند و همه شان ایجاد سد کرخه را در این محل تأیید کردند، یکی از آنها گردنر سویسی بود که تشخیص داد که در این محل می‌شود بخوبی سد ساخت ودیگری ترس کینسکی مهندس روسی بود که او هم تشخیص داد که این محلی که در نظر گرفته شده‌است برای سد محل طبیعی خوبست در سال ۱۳۲۶ هم مهندس گرونهلد امریکائی رفت در آنجا، آنهم بعد از مطالعاتی که کرد در آنجا، همان محل مناسب تشخیص داد برای سد بالاخره پروژه این سد در ۱۳۱۸ حاضر شد متأسفانه جنک پیش آمد و دولت نتوانست این پروژه را جامه عمل بپوشاند. بنده در خاطرم می‌آید در جلسه ۲۳ شهریور ۱۳۲۳ کابینه آقای ساعد در دوره چهاردهم در این جا بودند، بنده در برنامه ایشان صحبت کردم در پشت همین تریبون از ایشان خواهش کردم که حالا جنک رو بخاتمه‌است و در مملکت ما هم یک عده پشت سر هم دارند بیکار می‌شوند، شما پروژه سد کرخه را که در ۱۳۱۸ حاضر شده بگیرید و فوراُ شروع کنید بساختمان سد کرخه که هم کاری برای بیکاران فراهم شده باشد و هم اینکه با ساختمان این سد یک آبادی زیادی در خوزستان ایجاد بشود ایشان در همان تاریخ در جواب من گفتند «که دولت ساختمان سد کرخه را در رأس وظائف مهمه خود قرار خواهد داد» شش سال است از این تعهد صریح دولت دارد می‌گذرد و هنوز راجع بساختمان سد کرخه یک اقدام کوچک عملی نشده در زمستان سال گذشته آقای بهرامی استاندار خوزستان که انصافاً استاندار فعال و اصلاح طلبی هستند، در تهران بودند و باتفاق سایر آقایان نمایندگان خوزستان جلسه کردیم و بالاخره باتفاق بسازمان برنامه رفتیم گفتند که ساختمان این سد در جزء برنامه هفت ساله گذاشته شده، رفتیم آن جا چندین جلسه هم آنجا صحبت کردیم و عده امروز و فردا دادند آنها هم هنوز شروع بکاری نکرده‌اند و این ۲۰ میلیون لیره را که سازمان برنامه گرفت بطوری نفله کرد که واقعاً هر کس می‌شنود حیرت می‌کند، برای اینکه اگر آنها را اسکناس یک تومانی کرده بودند این دویست میلیون تومان را و یک تومان یک تومان بآب دریا می‌ریختند بیش از یک سال طول می‌کشید، اگر این بیست میلیون لیره را تقسیم بتمام افراد ایرانی کرده بودند بهر ایرانی یک لیره و نیم می‌رسید شاید می‌توانست در حدود خودش یک کاری بکند طوری نفله کردند که هیچ آثاری از این پول عظیم نیست و ساختمان سد کرخه هم همانطور مانده با اینکه در برنامه سال اولشان بوده پروژه ئی برای اینکار حاضر شده‌است یعنی پروژه ساختمان کرخه باین ترتیب است که یک آبگیر برای آن می‌سازند و یک نهر اصلی و با نهر اصلی کنار رودخانه آبرا بیک مسافتی می‌آورند وبعد یک مرکز پخش آب ایجاد می‌کنند و در نتیجه در ثانیه بیست متر مکعب آب از رودخانه کرخه سوار دشت خوزستان خواهد شد و میزان اراضی که این سد مزروع و مشروب خواهد کرد ۱۵۰ هزار هکتار خواهد بود که در سه آیش کاسته می‌شود چون در خوزستان وضع آب و هوایش یک طوری است که باید یک زمین دو سال مرطوب بماند وسال سوم بشود زراعت کرد این سد آب را بالا می‌آورد و بوسیله دو نهر بزرگ تا نزدیک حمیدیه این آب می‌رسد و در آنجا نهرهای کوچکتری می‌کنند و آبرا تقسیم می‌کنند باراضی که حالا هم تحت زراعت است منتهی بصورت دیم کاری اگر این سد ساخته شود تمام ساحل راست کارون تا نزدیکی اهواز و تمام ناحیه هویزه قدیم که مشروب شده‌است سابقا مشروب میشده‌است از همین رودخانه کرخه منتهی صد سال پیش رودخانه کرخه مسیر خودش را عوض کرده‌است در نتیجه اراضی خوزستان در ناحیه هویزه دیگر از این رودخانه استفاده نمی‌کند و آن مسیری که از سابق در هویزه مانده باسم کرخه کور باقیمانده و از کرخه فعلی فاصله می‌گیرد اگر این سد ساخته شود اراضی هم که از کرخه قدیم استفاده می‌کردند دو مرتبه زراعت می‌شود یکی دیگر از فوائد ایجاد این سد علاوه بر احیاء ۱۵۰ هزار هکتار زمین یک زراعت قدیمی بر افتاده خوزستان هم احیا خواهد شد و آن زراعت نیشکر است در سالهای جنک اخیر که کشور ما انواع مضیقه‌های خوار باری را پیدا کرد من جمله از حیث قند و شکر بزحمت افتاد یک نفر متخصص خارجی در خوزستان مطالعات عمیقی کرد راجع بزراعت نیشکر و امتحاناتی کرد و مقداری قلمه نیشکر را آوردند و کاشتند و گرفتند ماشین کوچکی هم از هندوستان آوردند و همانها را بوسیله آن ماشین کوچک شکرش را گرفتند و خود بنده از شکرش خوردم همان متخصص اظهار می‌دارد که اگر سد کرخه بسته بشود و با حساب دقیق در ظرف ۳ سال می‌شود زراعت نیشکر را در خوزستان بعدی توسعه داد که سالی ۹۰ هزار تن قند بشود ازش گرفت و البته لازمه اش این خواهد بود که یک کار ـ خانه قندسازی که با نیشکر بتواند شکر و قند بسازد در خوزستان ایجاد کنند و ملاحظه بفرمائید که با یک چنین عملی دولت و مملکت از یک واردات بزرگی خلاص می‌شود و عده کثیری مردم هم بیک چنین کاری می‌افتند یعنی امر زراعت از یکطرف و کارخانه قندسازی از طرف دیگر یکی از فواید ساختمان این سد.. (آزاد ـ آنوقت دیگر عمله پیدا نمی‌شود برای شرکت نفت) یکی دیگر از فوائد ساختمان.. (آزاد ـ عللی هم که نمی‌گذارند اینرا هم بفرمائید) شما بیائید اقدام کنید کار بکنید هر کس که جلوتان آمد بزنیدش آخر بواسطه اینکه نمی‌گذارند که نمی‌شود توی خانه ماند و تماشا کرد این یک قسمتی است که می‌گویم شما تصمیم بگیرید ساختمان سد کرخه را شروع بکنید اگر کسی آمد من و شما برویم بزنیمش والا اینکه ما توی خانه مان بنشینیم و کارهای مولد و مفید مملکت را بعنوان اینکه جن و پری نمی‌گذارد، این درست نمی‌شود (قاسم فولادوند ـ رئیس کارخانه قند چغندر رعایا را تحویل نمی‌گیرد می‌گوید آقا نمی‌خرم سئوال بفرمائید چرا الان توی ایستگاهها چغندر ریخته) عرض کنم الان رودخانه کرخه وارد یک باطلاقی می‌شود و این باطلاق را حورالعظیم بهش می‌گویند و این باطلاق مرکز ایچاد امراض ساری شده که یکیش مالاریاست. اگر این سد ساخته شود و این ۲۰ متر مکعب آب در ثانیه روی زمین بیفتد، طبیعی است که از مساحت این باطلاق کم می‌شود و مرضها و کثافاتی که این باطلاق تولید می‌کند، بهمان نسبت کاسته خواهد شد و مقدار زیادی زمین حاصلخیز از زیر آب این باطلاق بیرون خواهد آمد.
بنده در موضوع ساختمان سد کرخه در ۹ آبان یک سؤالی بوسیله مقام ریاست مجلس برای آقای وزیر کشاورزی فرستادم و در آنجا سؤال کردم که دولت فعلی برای ساختن سد کرخه چه تصمیمی دارد و اگر تصمیم بساختمان این سد دارد چنانکه بارها بما گفتند در چه تاریخی شروع باینکار خواهد کرد. تاریخی را برای ما تعیین کند. و معین کند که مطابق پروژه هائی که تنظیم کرده چه مدت طول می‌کشد تا ساختمان این سد تمام بشود. یک تعهد رسمی دولت اینجا بکند با تعیین تاریخ ولی مثل تعهد آقای ساعد نباشد که گفت اینکار را من در رأس وظائف دولت خودم قرار می‌دهم و شش سال هم گذشت و خبری نیست. اگر بنده آنروز از ایشان خواهش کرده بودم که تاریخش را معین بکند شاید امروز یکقدری محکمتر بود. اینست که بنده از دولت فعلی و از آقای وزیر کشاورزی که سؤال کردم، خواهشم اینست که تشریف بیاورند اینجا جواب بدهند اولا آیا تصمیم دارند این سد را بسازند یا نه!؟، ثانیاً اگر تصمیم دارند چه تاریخی شروع خواهند کرد؟ ثالثاً که معین کنند چه مدت طول می‌کشد این ۳ مسئله را برای ما روشن بکنند که ما روی این جواب بعد بتوانیم دنبال این کار را بگیریم عرض دیگر بنده در حقیقت بصورت یک اخطار قانونی است امیدوارم جناب آقای رئیس هم توجه بفرمایند آقایان نمایندگان محترم هم توجه می‌فرمایند، آنچه که بنده از مرور بقانون اساسی که چند دفعه خوانده‌ام بدقت. جلب توجهم را کرده اینست که قانون اساسی ما علاقه شدیدی دارد بحفظ وحدت ملی ایران و برای حفظ وحدت ملی ایران در قانون اساسی مواد و اصلاحاتی است که این قانون اساسی را کاملا واضح می‌کند منجمله در اصل دوم قانون اساسی می‌نویسد: مجلس شورای ملی نماینده قاطبه اهالی مملکت ایران است که در امور معاشی و سیاسی وطن خود شرکت می‌نمایند. ملاحظه میفرمائید می‌گوید قاطبه اهالی یعنی هیچ قسمت از اهالی نبایستی بی نماینده در این مجلس باشد.
وقتی مجلس و مجلس شورای ملی است که تمام اهالی مملکت مطابق تقسیماتی که قانون انتخابات کرده نماینده شان در این مجلس حاضر باشد. باز در اصل سوم قانون اساسی که تعریف می‌کند مجلس شورای ملی را می‌نویسد مجلس شورای ملی مرکب است از اعضائی که در تهران و ولایات انتخاب می‌شوند در اینجا اصلاح، مرکب را می‌آورد و در حکمت یک اصلی هست می‌گوید که مرکب بانتفاء احد از اجزاء یا تمام اجزاء منتفی می‌شود پس اگر در مجلس شورای ملی احد از اجزایش هم نباشد بایستی گفت که مجلس شورای ملی کامل نیست و منتفی است باز در اصل پنجم قانون اساسی می‌نویسد منتخبین از برای دو سال تمام انتخاب می‌شوند و ابتدای این مدت از روزی است که منتخبین ولایات تماماً در تهران حاضر باشند. کلمه تماماً را اظهار می‌کند، پس در اینجا هم ملاحظه میفرمائید که مقننین قانون اساسی ما نظرشان این بوده‌است که تمام نمایندگانی که برای مجلس لازمست در مجلس حاضر باشبد برای اینهمه احتیاط، اینهمه احتیاط که در ظرف سه تا اصل پشت سر هم، اصل ۲و۳و۵ در هر کدام یک عبارتی ذکر شده نویسنده قانون اساسی می‌خواهد بگوید تمام قطعات مملکت می‌بایستی نمایندگانشان در مجلس شورای ملی باشند تا بشود مجلس شورای ملی را تام و تمام و کامل کرد. مسلم است که نظر واضعین قانون اساسی از این همه تأکید این بوده‌است که مجلس ایران نماینده و مظهر تمام ملت ایران باشد و آنچه در اینجا راجع بمصالح ملت ایران و مملکت ایران مذاکره می‌شود نماینده هر قسمت حاضر باشد و در آن موضوع اظهار رأی بکند تا اینکه بعدها نگوید یک قسمتی از مملکت که وقتی شما فلان قانون را گذراندید نماینده من اینجا حاضر نبود، یا وقتی فلان کار را کردید در غیبت نماینده من بود این علاقه شدید نویسندگان قانون اساسی است بحفظ وحدت ملی و گویا که نویسندگان قانون اساسی توجه داشتند که این وحدت جغرافیائی و ملی که ما داریم میراث شاه عباس کبیر است و بایستی با تمام قدرت و وحدت حفظش بکنیم. اما متأسفانه هم در این مجلس و هم در مجالس گذشته ما می‌بینیم که صندلی‌های خالی در مجلس بسیار است، یعنی از اقطار مملکت بعضی‌ها نماینده در این مجلس ندارند (صحیح است) (ناظرزاده ـ مثل کرمان) منجمله در این مجلس از اقصای غرب که مهاباد باشد تا ضلع جنوب شرقی که کرمان باشد تا قسمت آذربایجان که خلخال باشد ما می‌بینیم که نماینده در این مجلس نیست (مهدی ارباب ـ آنهائی هم که فرستاده‌اند نماینده هایشان نمی‌آیند روی صندلی‌ها بنشینند) (صدرزاده ـ این را هم درست می‌فرمایند آقای ارباب نفرموده‌اید کجا هستند در این خصوص هم بفرمائید جناب آقای فرهودی) عرض کنم نقاطی از مملکت هست که نماینده در این مجلس ندارد این با اصل ۲و۳و۵ قانون اساسی سازگار نیست. این مجلسی که ما داریم یا مجلس گذشته که تشکیل شده مطابق ماده ۴۹ قانون انتخابات که می‌گوید هر وقت بیش از نصف نمایندگان حاضر شدند مجلس تشکیل می‌شود و با سه ربعش رأی می‌دهند با دو ثلثش مذاکره می‌کنند و البته آقایان تصدیق می‌فرمایند که یک ماده قانون انتخابات که قانون عادی است با سه اصل قانون اساسی نمی‌تواند تاب مقاومت بیاورد لابد این کار عللی دارد، این خالی ماندن کرسیها عللی دارد. بنظر بنده یک علت اصلیش نقص قانون انتخابات است. نقص قانون انتخابات باعث شده‌است که در هر دوره ئی یک عده از شهرها و قسمت‌های مملکت بی نماینده مانده، چرا؟ برای اینکه در قانون انتخابات ما شرائط اعضای انجمن معین نیست، آنهائی که باید اعضای انجمن را دعوت کنند معین نیستند شرائط کاندیدها معین نیست. ترتیبات لازم برای آنکه عقد وکالت صحیح بسته شود نسیت. برای اینکه عقد وکالت وقتی صحیح است که آنکسی که وکیل تعیین می‌کند اولا خودش تعیین کند، ثانیاً بداند کی را معین می‌کند؟ ثالثاً بداند که برای چه معین می‌کند. واین شرط لازم برای این است که اگر بنده ندانم که را وکیل معین می‌کنم، اگر ندانم موضوع وکالت چیست؟ این عقد وکالت بسته نشده و این وکالت صحیح نیست اصل دیگر هم در قانون انتخابات داریم و آن اصل مخفی بودن رأی است چون رأی اکثراً مخفی نمی‌ماند اینستکه یک اختلافات و زد و خوردهائی پیش می‌آید و خیلی از نقاط مملکت بی وکیل می‌ماند بنده نمی‌خواهم وارد بحث با سواد و بیسواد بشوم برای اینکه بنظر بنده در محضر نمایندگان ملت اگر بخواهم مزایای با سواد را نسبت به بیسواد بگویم مرتکب یک خلافی می‌شوم این بحث قبلا در کتاب آسمانی ما حل شده بصورت استفهام انگاری می‌گوید که هل یستوی الذین یعلمون و الذین لا یعلمون؟ با صورت استفهام انگاری. بنابراین حق اینست که ما قانون انتخابات را اصلاح بکنیم که وکیل صحیحی انتخاب بشود و وکیل صحیحی بممجلس بیاید. مسلماً این اختلافات و اشکالات در نقاط مختلف پیدا نمی‌شود و در آنصورت مجلس ما کامل خواهد بود و ما مجلسی خواهیم داشت که مطابق اصل دوم و سوم و پنجم قانون اساسی باشد (صحیح است ـ احسنت)
رئیس ـ اولا اصل پنجمی که اشاره فرمودید چون در عمل متوجه شدند نسبت بعدم امکان اجرای آن، آن از اصول متروکه‌است، زیرا هیچوقت ممکن نیست. تمام نمایندگان ملت در مرکز حاضر باشند اگر حاضر نشوند مجلس نتواند کار کند، یعنی از آنروز افتتاح مجلس حساب بشود. آن اصل از بین رفت و اما نسبت بباقیمانده نمایندگان نقاطی که باید انتخاب بشوند این خیلی منطقی است، من هم دو مرتبه بوزارت کشور نوشته‌ام که باید در تمام نقاط انتخابات را اجرا بکند... از دوره گذشته و این یک قصوری است از طرف وزارت کشور، باز هم با اجازه آقایان تأکید می‌کنم که فوراً انتخابات نقاطی را که باقیمانده‌است بلااستثنا شروع کنند (فرهودی ـ متشکرم)
رئیس ـ آقای مجید موقر
موقر ـ بنده اجازه می‌خواهم در تأیید بیانات آقای رئیس مجلس شورای ملی راجع بجشن جهانی اعلامیه جهانی حقوق بشر توضیحاتی عرض کنم امروز در سر تا سر جهان متمدن بافتخار این روز فرخنده جشن بر قرار می‌شود. این روز از این جهت عزیز و ارجمند است که بشر پس از قرنهای متمادی تحمل زور و فشار وجود و ستم و قلدری و بیدادگری برای نخستین بار یه بزرگترین و گرامی ترین مظاهر زندگانی خود یعنی به آزادی و عدالت و مساوات و رسمیت بین المللی داد و این سه مظهر ارجمند زندگانی اجتماعی بشری طبق یک اعلامیه رسمی که در طی ۲۶ ماده در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ۱۰ دسامبر سال ۱۹۴۸ بتصویب رسید رسمیت یافت. اساساً باید دانست که در سازمان اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد کمیته‌است بنام کمیته حقوق بشر که رئیس آن مادام روزولت همسر رئیس جمهور فقید امریکاست و بنا بر پیشنهاد این کمیته بود که مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ۱۹ آذر یعنی در چنین روزی برای تأمین سعادت و رفاهیت و بمنظور بالا بردن سطح زندگانی افراد بشر اعلامیه بعنوان اعلامیه جهانی حقوق بشر بتصویب رسانید. این را بدین جهت اعلامیه می‌گویند که هنوز بامضای کشورهای عضو سازمان ملل متحد نرسیده این اعلامیه باید بعنوان عهد نامه بین المللی بامضاء برسد تا عهد نامه شناخته شود و اعضاء سازمان ملل متحد ملزم برعایت آن گردند امیدوارم هر چه زودتر این اعلامیه تبدیل بعهد نامه بین المللی گردد و عالم بشریت بحداتم و اکمل از مزایای آن بهره مند شوند. تردیدی نیست که بشر همیشه از ظلم و ستم و بیعدالتی متنفر و منزجر و بیزار و از صمیم قلب خواهان آزادی بوده‌است.
آزادی و فراغت خاطر از بیم وحشت آزادی از گرسنگی، آزادی در انتخاب مسکن، آزادی در اظهار عقیده، آزادی در مسلک و مرام، آزادی در مذهب و دیانت. هر چند اعلامیه جهانی حقوق بشر زائیده فکر کمیته حقوق بشر است که این کمیته در مؤسسات تابعه سازمان اقتصادی و اجتماعی است که بسهم خود یکی از شعب سه گانه سازمان ملل متحد است ولی در حقیقت باید افتخار این اعلامیه را برای انقلابیون فرانسه تشخیص داد برای اینکه در ۱۷۸۹ برای اولین مرتبه ملت فرانسه بود که بعد از در هم ریختن کاخهای ستمگری توانستند یک چنین اعلامیه‌ای انتشار بدهند ملت فرانسه که در زیر فشار حکومت مستبد بتنک آمده بود بالاخره قیام کرد و کاخ ستمگری را بر سر ستمگران فرو ریختند و ستمگران را بفجیع ترین طرزی بکیفر اعمالشان رسانیدند یعنی آنها را تسلیم گیوتین و چوبه دار کرده بعد از موفقیت این فیض عظیم بود که یک چنین اعلامیه‌ای منتشر کردند مقارن این اوقات یعنی صد سال قبل از این استقلال طلبان امریکا هم که از دست عمال حکومت استعمار طلب انگلیس بتنک آمده بودند و قیام کرده بودند پس از فداکاریهای زیادی موفق به استقلال خود شدند و پس از حصول این موفقیت بود که آنها هم اعلامیه‌ای باین مضمون منتشر کردند البته اینها تراوش فکر یک متفکر بزرگ انگلیسی بود بنام جان لوک که برای بشر حقی قائل شد و انعکاس افکار او بود که رجالی مانند مونتسکیو وروسو را تحت تأثیر قرار داد و نوشته‌های اینها بود که چشم و گوش ملت فرانسه را باز کرد و ملت فرانسه را برای قیام بر علیه زور و ستمگری متحد ساخت سازمان ملل متحد بطور کلی دو جنبه دارد جنبه دولتی و جنبه غیر دولتی جنبه دولتی این تشکیلاتی است که در لیک ساکسس برقرار است جنبه غیر دولتی آن سازمانهائی هستند که در تمام کشورها برقرار شده و اینها هستند که پی باحتیاجات بشر می‌برند و پروژه هائی تنظیم می‌کنند و تقدیم سازمان می‌کنند که بتصویب می‌رسد در ایران نیز جمعیت غیر دولتی بنام جمعیت ایرانی طرفداران سازمان ملل متحد در تحت ریاست افتخاری عالیه اعلیحضرت همایونی تشکیل شده و آقای دکتر متین دفتری در برقراری این مجمع واقعاً زحمات زیادی کشیده‌اند که قابل تقدیر است این جمعیت بافتخار امروز نسخه‌های متعددی از اعلامیه جهانی حقوق بشر تهیه نموده‌اند و در دبستانها و دبیرستانها و سایر مؤسسات فرهنگی توزیع می‌کنند هم چنین در تعقیب تقاضای این جمعیت است که وزارت پست و تلگراف موافقت کرد که مهری در تحت عنوان «حقوق یکسان برای افراد بشر اساس آزادی و عدالت و صلح جهان است» تهیه شده و پاکاتی که امروز به پست داده می‌شود دارای این مهر خواهد بود با تصویب این اعلامیه در حقیقت ۱۷۵۰ میلیون افراد بشر متعهد شدند یکی از اساسی ترین حقوق بشریت را محترم بشمارند که بنده خلاصه‌ای از دیباچه این اعلامیه را بعرض میرسانم «ما مردم ملل متحد بعزم حفظ نسلهای آینده از خطر جنک و اعلام ایمان خود بحقوق اساسی بشر در شرایطی که مؤید حیثیت و ارزش فرد انسانی و مساوات حقوق زن و مرد و همچنین ملل کوچک و بزرگ... ونیز تأمین ترقی اجتماعی و برقراری وضع بهتر زندگی در شرایط بیشتر آزادی باشد تصمیم گرفته‌ایم که مساعی خود را جمعاً در راه انجام هدفهای مزبور متحد سازیم» این اعلامیه که اینک بافتخار آن امروز در همه جای دنیا جشن منعقد می‌شود در حقیقت آزادیخواهان ما در چهل و پنج سال پیش در طی قانون اساسی متذکر بوده‌اند که مواردی را بنده برای توجه آقایان عرض می‌کنم:ماده ۸ متمم قانون اساسی می‌گوید اهالی مملکت ایران در مقابل قانون دولتی متساوی الحقوق خواهند بود ماده نهم و دهم مربوط است بمصونیت افراد ماده سیزدهم بمصونیت مسکن ماده چهاردهم به آزادی محل اقامت ماده هیجدهم به آزادی تعلیمات ماده بیستم به آزادی مطبوعات ماده بیست و یکم به آزادی اجتماعات ماده ۲۲ به آزادی مخابرات و مکاتبات و غیره
مکی ـ در ایران هیچکدام از این آزادیهائی که میفرمائید تأمین نیست
موقر ـ آقای مکی حق گرفتنی است دادنی نیست قانون اساسی این حق را به ما داده‌است ما بایستی قابل باشیم که حق خودمان را بگیریم (صحیح است)
مکی - اگر ماجراجو آنها را قلمداد نکنند و دوسیه درست نکنند که ماجراجو هستند
موقر ـ حالا بنده می‌خواستم با اجازه آقایان نمایندگان محترم ومحض تأکید مطلب چند ماده از اعلامیه جهانی حقوق بشر را در این محل مقدس قرائت کنم که آقایان ملاحظه فرمایند خیلی نزدیک است و خیلی شباهت دارد بقانون اساسی ما (ماده اول می‌گوید که تمام افراد بشر آزاد بدنیا می‌آیند و از لحاظ حیثیت و حقوق با هم برابرند ماده سوم می‌گوید هر کس حق زندگی آزادی و امنیت شخصی دارد ماده ۷ می‌گوید همه در برابر قانون متساوی هستند ماده ۹ احدی نمی‌تواند خودسرانه توقیف حبس یا تبیعد بشود ماده ۱۸ هر کس حق دارد که از آزادی فکر وجدان و مذهب بهره مند شود ماده ۱۹ هر کس حق آزادی عقیده و بیان دارد ماده ۲۱ اساس و منشاء قدرت حکومت اراده مردم است ماده ۲۳ هر کس که کار می‌کند بمزد منصفانه و رضایت بخش ذیحق می‌شود که زندگی او و خانواده اش را موافق شئون انسانی تأمین کند) البته آقایان تصدیق می‌فرمایند که این ماده هنوز برای ما وارد نیست بسیاری اشخاص هستند که با نهایت مشقت زحمت می‌کشند و باندازه قوت لایموت بدست نمی‌آورند (ماده ۲۵ هر کس حق دارد که سطح زندگانی او سلامتی و رفاه خود و خانواده اش را از حیث خوراک و مسکن و مراقبتهای طبی و خدمات لازم اجتماعی تامین کند و همجنین حق دارد که در مواقع بیکاری بیماری نقص اعضاء بیوگی پیری یا در تمام موارد دیگری که بعلل خارج از راه انسان وسائل امرار معاش از دست رفته باشد از شرایط آبرومندانه زندگی برخوردار شود) و البته این هم در ایران هنوز متأسفانه برقرار نشده (ماده ۲۶ هر کس حق دارد که از آموزش و پرورش بهره مند بشود و بالاخره ماده ۲۹ می‌گوید هر کس در اجرای حقوق و استفاده از آزادیهای خود فقط تابع محدودیت هائی است که بوسیله قانون منحصراً بمنظور تأمین شناسائی مراعات حقوق و آزادیهای دیگران و برای رعایت مقتضیات صحیح اخلاقی و نظم عمومی و رفاه همگانی در شرایط یک جامعه دموکراتیک وضع گردیده‌است) بنده بسهم خودم از موفقیت کمیته حقوق بشر در تهیه و تنظیم اعلامیه جهانی حقوق بشر خیلی خوشوقت هستم و امیدوار هستم که هر چه زودتر این اعلامیه بشکل عهد نامه بین المللی در بیاید و تمام کشورهای عضو سازمان ملل متحد امضاء بکنند و تعهد بکنند در اجرای این مواد و عالم بشریت از مزایای این اعلامیه بهره مند شود انشاءالله ملت ایران نیز از مزایای این اعلامیه برخوردار خواهد بود
- تقدیم گزارش کمیسیون مخصوص نفت بوسیله آقای مکی مخبر کمیسیون
۴- تقدیم گزارش کمیسیون مخصوص نفت بوسیله آقای مکی مخبر کمیسیون
رئیس ـ آقای مکی بفرمائید
ناظرزاده ـ یک سؤالی بنده داشتم
رئیس ـ وقتی که وارد دستور شدیم بدهید
مکی ـ بنده مطالب زیادی که وقت آقایان را قبل از دستور گرفته باشم ندارم فقط گزارش نفت را می‌خواستم به مجلس شورای ملی تقدیم کرده باشم و ضمن تقدیم گزارش یک نکته‌ای را هم می‌خواستم به عرض مجلس شورای ملی برسانم که مذاکرات کمیسیون مخصوص نفت که در سه جلد تنظیم شده و بیان همه آقایان اعضاء کمیسیون مخصوص نفت در این مذاکرات هست که در کمیسیون مطالب اساسی و یک موضوعات بسیار مهمی مذاکره شده که من می‌خواستم از مجلس شورای ملی تقاضا کنم اجازه بفرمایند این به تعداد آقایان نمایندگان محترم مجلس چاپ بشود و در دسترس همه آقایان نمایندگان گذاشته بشود (صحیح است) زیرا هر قدر گزارش کمیسیون را بنده می‌خواستم مفصل بنویسم باز خیلی از مطالب ناگفته تقدیم مجلس می‌شد با اینکه گزارش تقدیمی بنده در حدود سی صفحه‌است ولی تصدیق می‌کنید که بسیاری از مطالب و بسیاری از مسائل مهمه باز هم از نظر دور شده‌است زیرا حوصله مجلس باین اندازه که بنده بخواهم تمام مطالب را بعرض برسانیم نیست و بهتر است که خود آن گزارش کمیسیون یا آن صورت مذاکرات کمیسیون که در ۳ جلد تنظیم شده و در حدود ۲۶۰ صفحه‌است با داشتن چاپخانه مجلس این را دستور بفرمائید چاپ بشود و یکی یک نسخه بهمه آقایان داده شود (صحیح است) اکنون گزارش خودم را تقدیم جناب آقای رئیس می‌کنم که برای اطلاع آقایان طبع و توزیع بشود
محمد علی مسعودی ـ بخوانید
رئیس ـ آقا قرائت نمی‌شود
مکی ـ و بقیه وقتم را هم بجناب آقای حائری‌زاده واگذار می‌کنم
رئیس ـ برای چاپ فرستاده می‌شود
- بیانات قبل از دستور آقای حائری‌زاده
۵- بیانات قبل از دستور آقای حائری‌زاده
رئیس ـ آقای حائری‌زاده ده دقیقه وقت دارید.
حائری‌زاده ـ بنده از رفیق محترم خود آقای مکی متشکر هستم که وقت خودشان را بمن مرحمت کردند. در یک همچو روز میمونی که جامعه بشری برای آزادی بشر قیام کرده‌است اگر چه ناقص است و دولت‌ها دارند از طرف جماعت بشری صحبت می‌کنند و ملت‌ها را کنار می‌گذارند ولی باید خیلی مسرور بود که باز دولتهای اغلب ممالک که نماینده حقیقی ملت هستند شرکت دارند و این جمعیت هواداران صلح که برای این موضوع اقدام می‌کرد و برای این بود که ملت مستقیماً برای حمایت این موضوع قیام بکند و مخالفت با جنک وکمک با صلح داشته باشند و این موقع را من برای اینکه اظهار خرسندی کرده باشم مناسب دیدم موضوع دیگری که می‌خواستم عرض بکنم این بود که رفیق محترم ما آقای فرهودی راجع بعمل نشدن اصول قانون اساسی مذاکره فرمودند می‌خواستم تاریخچه آنرا بعرض آقایان برسانم که چهار اصل از قانون اساسی در فاصله دوره اول و دوم پس از اینکه مجلس را محمد علی میرزا به توپ بست و قیامی شد در تمام ایران برای مشروطیت و این انتخابات صنفی را خواستند تبدیل بکنند بانتخابات دو درجه یک انجمن در مرکز تشکیل شد و این انجمن ادامه داشت تا موقعی که ملیون رسیدند و محمد علی میرزا فرار کرد و این انجمن انتخابات دو درجه را تقریباً بمعرض افکار عمومی گذاشت و مراجعه کرد بانجمن‌های ایالتی و ولایتی و آنها اختیار دادند به انجمن ایالتی آذربایجان انجمن ایالتی آذربایجان با موافقت هیئت مدیره‌ای که در نتیجه انقلاب اداره مملکت را بدست گرفته بودند آن آئین نامه انتخابات دو درجه را که منافی بود با ۴ اصل قانون اساسی که دو تایش همان اصولی بود که نماینده محترم تذکر دادند یکی از این اصول اصلی است که وقتی مجلس شورای ملی رسمیت دارد که تمام نمایندگان در مرکز حاضر بشوند اگر آن اصل بنا بشود معمول به باشد مجلس اول هنوز بقوت خودش باقی بود زیرا نمایندگان ولایات همه شان بمرکز نیامده بودند و هنوز هم نیامده‌اند ۱۵ مجلس که بعد تشکیل شده تمام تمام باید لغو باشد آن چهار اصل لغو شد که بنده بعنوان طرحی که دوره سابق تقدیم مجلس کردم تاریخچه مختصر آنرا نوشته‌ام در مقدمه آن طرح را بعرض آقایان میرسانم که رفع این اشتباه شده باشد که یک اصلی نبوده که متروک بماند بلکه یک اصل منسوخی است که امروزه قابل عمل نیست (صحیح است) در تاریخ ۱۴ جمادی الثانی ۱۳۲۴ قمری مطابق چهاردهم مرداد ماه فرمان مشروطیت و تأسیس مجلس شورای ملی از منتخبین شاهزادگان ـ علما و قاجاریه و اعیان و اشرف و ملاکین و تجار و اصناف از طرف مرحوم مظفر الدین شاه صادر گشت و دنباله فرمان مزبور در تاریخ ۱۹ رجب ۱۳۲۴ نظامنامه انتخابات صنفی تنظیم گردید و برای تهران ۶۰ نفر و آذربایجان و خراسان و فارس هر یک ۱۲ نفر و سواحل دریای خزر تا دماوند ۱۲ و سایر نقاط ایران ۴۸ نفر مجموعاً ۱۵۶ نفر وکیل برای مجلس شورای ملی در نظر گرفته شده طبق ماده هشتم این نظامنامه انتخابات دو درجه معین گشت باین معنی که انتخاب شدگان شهرهای جزء یکنفر را انتخاب نموده و منتخبین در کرسی ایالت جمع شده عده مطلوب را برای مجلس شورای ملی انتخاب می‌کردند ضمناً مجببور نبودند که نماینده را از طبقه و صنف خود انتخاب نمایند همچنین در این نظام نامه مقرر گشته بود که پس از انتخاب نمایندگان تهران مجلس شورای ملی می‌تواند مشغول کار شود ونباید منتظر ورود نمایندگان ولایات باشد وباین ترتیب تقریباً نظریات مصوبه نمایندگان تهران بمنزله قانون شناخته شده‌است. در تاریخ ۱۴ ذیقعده ۱۳۲۴ قانون اساسی بصحه مرحوم مظفرالدین شاه رسید و در ماده چهار این قانون عده نمایندگان برای تمام ایران ۱۶۲ نفر معین گشته و در اصل ششم افتتاح و اشتغال مجلس شورای ملی را با نمایندگان تهران و بدون حضور نمایندگان ولایات اجازه داده و اکثریت آرا ء نمایندگان تهران را مناط اعتبار دانسته‌است در اصل پنجم نیز مدت دوره تقنینیه مجلس را دو سال تمام از روزیکه کلیه نمایندگان ولایات در تهران حاضر شوند قرار داده‌است. در مجلس اول که بطریق فوق تشکیل گردید قوانین بتصویب رسید ولی راجع بقانون انتخابات قراری غیر از آنچه در نظامنامه انتخابات صنفی و قانون اساسی پیش بینی و معین شده بود داده نشده و بدیهی است که باید همان مجلس اول را پدر آزادی و مجلس مولود انقلاب دانست و همین مجلس بود که مظفرالدین شاه با تشکیل آن موافق و محمد علیشاه مخالف بود در نتیجه گلوله باران عمارت مجلس و حبس و قتل قائدین آزادی منحل گشت پس از انقلاب آذربایجان و گیلان واصفهان و سایر نقاط ایران و پیشرفت آزادیخواهان محمد علیشاه مجبور شد مجدداً دستور تشکیل مجلس شورای ملی را بدهد و چون از نظامنامه اننتخابات مورخ ۱۹ رجب ۱۳۲۴ ناراضی بود برای انتخابات جدید کمیسیونی مرکب از آقایان: فرمانفرما. مشیرالدوله. مؤتمن الملک. مستوفی الممالک. صنیع الدوله مخبرالملک. معین الدوله. مهندس الممالک. مستشارالدوله حاج سید نصرالله تقوی. اسدالله میرزا. حسین قلیخان نواب. مستشارالسلطان. کاشف السلطنه ـ نظم الدوله امین دربار در دربار تشکیل شد و باز این کمیسیون نظامنامه انتخابات دو درجه را تهیه کرده در این نظام نامه عده وکلا ۱۲۰ نفر و برای تهران پانزده نفر وکیل در نظر گرفته شد چون این نظامنامه با چهار اصل از قانون اساسی منافی بود در نتیجه تلگرف هائیکه بولایات شد و بعلت سکوت اکثریت ملت و موافقت قائدین آزادی ولایات مخصوصاً آذربایجان محمد علیشاه در تاریخ ۱۲ جمادی الثانی ۱۳۲۷ دستور فرمان انتخابات را برئیس الوزراء وقت (سعدالدوله) داد ولی قبل از شروع انتخابات بواسطه فشار مجاهدین از سلطنط مستعفی شد و انتخابات تحت نظر هیئت مدیره‌ای که فاتح تهران بودند طبق نظام نامه ۱۲ جمادی ا لثانی ۱۳۲۷ جریان یافت و در حقیقت مجلس دوم طبق نظام نامه انتجابات دو درجه تشکبل گردید و در همین مجلس قانون انتجابات یکدرجه و مستقیم در تاریخ ۲۸ شوال ۱۳۲۹ به تصویب رسید طبق قانون جدید عده نمایندگان در تمام کشور ۱۳۶ نفر است و برای تهران و توابع ۱۰ نفر نماینده برای آذربایجان ۲۰ نفر و برای سایر نقاط صد نفر نماینده منظور شده‌است. نظامنامه انتخابات صنفی که تقریباً چهار ماه قبل از قانون اساسی منظم شده‌است ملل متنوعه وایلات را در صنف مخصوص قرار نداده و هم چنین در قانون اساسی هم در اصولی که مربوط بعمل انتخابات است صنف ایلات و ملل متنوعه از افراد دیگر ملت ایران جدا نشده‌است و در موقع انتخابات بتمام افراد ملت ایران که وارد در صنوف مذکور در نظامنامه و واجد شرایط انتخاب کردن و انتخاب شدن بوده‌اند حق شرکت در حکومت ملی داده شده‌است. باین ترتیب در این قوانین دیگر اسباب نفاق واقلیت و اکثریت وجود ندارد و از این مهمتر آنکه عملاًحکومت عالم بر جاهل در موقع تقسیم نمایندگان منظور نظر قرار داده شده استزیرا برای تهران ۶۰ نفر و برای نقاط دیگر ایران ۹۶ نفر نماینده معین شده‌است اگر چه علت تقسیم بندی ذکر نشده ولی بدیهی است که چون در تهران اشخاص تحصیل کرده و مطلع باوضاع سیاست بتناسب جمعیت در مرکز بیشتر از ولایات بوده‌است باین جهت عملاًحکومت عالم بر جاهل طبق این نظامنامه تحقیق می‌یابد و نیز چون عده نمایندگان تهران پس از انتخابات حق دخالت در امور جمهور داشته‌اند همیشه این اصل مسلم که عالم حکومت بر جاهل دارد و بینا راهنمای کور است مورد عمل بوده‌است اینمقدمه‌ای بود که بنده برای طرح قانون انتخاباتی که تقدیم مجلس کردم ذکر کرده‌ام و حالا هم جزو دستور مجلس است منتهی در تقدم و تأخرش باید صحبت بکنم که مقام ریاست توجهی بفرمایند و این را مقدم بدارند که یک موضوع اساسی که انتخابات باشد مقدم باشد که بعد از مسئله نفت که در جلسه آتیه مطرح خواهد شد این را جزو دستور بگذارند که وضعیت آتیه مملکتی ما از حیث انتخابات تأمین شده باشد من بیشتر وقت آقایان را تضییع نمی‌کنم و از آقای مکی رفیق محترم خودمان مجدداً تشکر می‌کنم که بنده وقت دادند
- قرائت نامه آقای کوزه کنانی دائر به تقدیم یک جلد کلام‌الله مجید تاریخی به کتابخانه مجلس
۶- قرائت نامه آقای کوزه کنانی دائر به تقدیم یک جلد کلام الله مجید تاریخی به کتابخانه مجلس
رئیس ـ نامه‌ای است از آقای کوزه کنانی که برای اطلاع آقایان قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد) ساحت مقدس مجلس شورای ملی پس از ایفای مراسم ادب و احترام مفتخراً بعرض میرساند بطوریکه اکثر آقایان نمایندگان محترم مجلس شورای ملی مستحضر هستند پدر بنده مرحوم حاجی مهدی کوزه کنانی که از طرف اهالی آذربایجان ملقب به لقب پر افتخار ابوالمله بودند یکی از پیش قدمان آزادیخواهان و زعمای مجاهدین صدر مشروطیت می‌باشند که در راه خدمت بوطن و انجام وظیفه تا آخر عمر از بذل مال و جان مضایقه نکردند اخیراً ضمن کتابهای آنمرحوم یک جلد کلام الله مجید بنظر رسید که در دو طرف پشت جلد آن شرحی نوشته مبنی بر اختلاف و تعهد تحصیل و صیانت حقوق ملی و حفظ مشروطیت و آزادی و از طرف علماء و قاطبه تجار و اعیان و معاریف تبریز مهر و امضاء گردیده چون این کلام الله با دارا بودن نوشته و تعهد اشخاص که غالب آنها سر بزیر خاک کشیده و هنوز نگران و آرزومند اجرای منویات خود هستند و حقاً و انصافاً مال ملت است و باید در تصرف ملت باشد این است کلام الله بوسیله نماینده محترم جناب آقای جمال امامی بساحت مقدس مجلس شورای ملی تقدیم و استدعا دارد که بنام پدر مرحومم حاجی مهدی کوزه کنانی در فهرست کتابخانه مجلس ثبت و ضبط و رسید آن را برای افتخار بنده اعلام فرمائید اقل احمد کوزه کنانی
رئیس ـ باحترام کلام الله مجید قیام می‌کنیم و از طرف ایشان بکتابخانه مجلس اهداء می‌شود و تشکر هم بعداً از ایشان می‌شود (در این موقع همه حضار باحترام کلام الله قیام کردند)
- بقیه مذاکره در لایحه اجازه استخدام ۱۵ نفر استاد جهه دانشکده‌های پزشکی شهرستانها و ارجاع به مجلس سنا
۷ - - بقیه مذاکره در لایحه اجازه استخدام ۱۵ نفر استاد جهه دانشکده‌های پزشکی شهرستانها و ارجاع به مجلس سنا
رئیس ـ در دستور جلسه پیش استخدام معلمینی برای دانشکده‌های مشهد و اصفهان و شیراز بود اول پیشنهادی آقای دکتر بقائی کرده بودند که مذاکره شد و باید رأی گرفته شود پیشنهاد قرائت می‌شود که در موقع رأی دادن آقایان توجه بفرمایند. (بشرح زیر قرائت شد)
ریاست معظم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به ماده واحده افزوده شود
تبصره ـ پزشکانی که طبق این ماده واحده استخدام می‌شوند فقط در صورتیکه از وجود آنها در بیمارستانها یا آزمایشگاههای دولتی استفاده نشود حق داشتن مطب شخصی خواهند داشت. دکتر بقائی کرمانی.
فرامرزی ـ دوباره بخوانید (مجدداً بشرح سابق قرائت شد)
یک نفر از نمایندگان ـ اجازه میفرمائید
رئیس ـ اعلام رأی کرده‌ایم اگر مذاکره نشده بعد البته می‌شد که آقایان صحبت بکنند حالا آقای وزیر فرهنگ بفرمائید
وزیر فرهنگ ـ بنده یقین دارم که جناب آقای دکتر بقائی با کمال حسن نیت این پیشنهاد را داده‌اند ولی استدع می‌کنم که خود ایشان توجه بفرمایند نتیجه این پیشنهاد این است که هیچ یک از این اطباء حاضر نشوند که نه در آزمایشگاههای دولتی کار بکنند و نه در بیمارستانها کار کردند ویا در آزمایشگاهها کار کردند و خدمت بیمارستان و آزمایشگاهی را قبول کردند حق طبابت ندارند بنده همانطوریکه در جلسه قبل عرض کردم باز هم تکرار می‌کنم خود ما نظرمان استکه در حداکثر امکان حق طبابت را از اینها بگیریم اگر در یک مواردی ممکن نشد اجازه بفرمایند که دست ما بسته نشود.
فرامرزی ـ خودتان باید قرارداد ببندید اینها مربوط به مجلس نیست
رئیس ـ مذاکره دیگر ندارد باید رأی گرفته شود اکثریت برای رأی نیست
معدل ـ اجازه بفرمائید بنده می‌خواستم بدانم اگر دو سه پیشنهاد خوانده شود بعد پشت سر هم رأی گرفته شود مخالف نظامنامه‌است؟
رئیس ـ بلی ممکن است که یکی رد شود و دو سه تا مشابه باشد آنها بمانند و خوانده نشوند و باین جهت یکی یکی باید رأی گرفته شود
شوشتری ـ امر بفرمائید آقایان بیایند در این موقع با ورود چند نفر از آقایان عده برای رأی کافی شد
رئیس ـ رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای دکتر بقائی آقایانی که موافقند قیام فرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. پیشنهاد آقای عباس اسلامی بشرح زیر قرائت شد پیشنهاد می‌کنم بودجه استخدام معلمین از بودجه برنامه هفت ساله تأمین شود عباس اسلامی
اردلان ـ مربوط نیست
رئیس ـ آقای اسلامی بفرمائید
عباس اسلامی ـ بنده این پیشنهادی را که کردم مطابق ماده ۱ برنامه ۷ ساله‌است چون این ماده را بنده اول می‌خواستم در این ماده برنامه متذکر است که برنامه یکی ار کارهائی که باید بکند توسعه فرهنگ است متأسفانه تا حالا هیچ کاری نکرده بجای این حقوق گزاف و فوق العاده‌ای که به مستشاران ماورای بحار می‌دهند لااقل یک تا چند تا معلم استخدام کنند یک کار خیری کرده باشند باینجهت بنده این پیشنهاد را کردم ماده اولش اینجا می‌رسد که هر نوع عملیاتی برای عمران کشور و بالا بردن سطح معلومات و زندگی افراد بنده مطابق این ماده پیشنهاد کردم البته آنروز اینجا راجع به برنامه صحبت کردم آقای فولادوند بیاناتی فرمودند که آنجا یک اشخاص درستی هستند این مطالب شایسته نیست بنده به آن اشخاص درست کاری ندارم بنده عرض می‌کنم همه مردم می‌دانند دویست میلیون تومان تقریباً پولی داده شد و از بین رفت و همه می‌دانند هیچکاری نشده اینرا هم همه می‌دانند آنهائی که درستکارند در آنجا و نمی‌خواهند این اتهامات بآنها وارد باشد بر گردند بروند سر کار سابقشان اینها که از ونزوئلا و امریکا نیامده‌اند از همین ادارات خودمان رفته اتد آنجا اینهائی که مردمان درستی هستند و می‌بینند که برنامه یک چاه ویلی است و بهیچ وجه کار مفیدی نمی‌شود آن مردمان درست برگردند بروند به ادارات سابق خودشان و تکلیف اینکار معلوم شود بنده استدعایم اینستکه آقایان توجه بفرمایند و باین پیشنهاد رأی بدهند بنده پیشنهاد کردم که حقوق این معلمین از بودجه برنامه داده شود چیز خلافی نیست مطابق خود قانون برنامه هم هست اقلا میگوئیم در مقابل این مستشاران ماوراء بحار و مستشاران دیگر که حتی اعلیحضرت همایونی هم در نطقشان فرمودند که سه میلیون و نیم دلار تا حال ما پول مستشار داده‌ایم لااقل یک پول خوبی داده شود یعنی برای یک کار خوبی برای استخدام این ۱۵ نفر که بسیار کار شایسته‌ای است اقلا بگوئیم برنامه اینکار را کرده‌است رئیس آقای صدرزاده بفرمائید
صدرزاده ـ در موضوع برنامه اتفاقاً باز در این چند روز موجباتی پیش آمد که در مجلس صحبت بشود درست میفرمائید جناب آقای اسلامی در قانون برنامه یکی از استفاداتی که ما باید از برنامه بکنیم یکی هم کمک به فرهنگ و بهداشت بود ولی متأسفانه این انتظاراتیکه داشتیم بمقام عمل نرسیده بنده می‌خواهم عرض کنم که یکی از معایب این برنامه مسئله قانون برنامه‌است راجع به انتخاب اعضای شوری بدست مجلس برگزار می‌شد (صحیح است) چنانچه اعضاء نظارت را انتخاب کردند این معایبی که الان در برنامه وجود دارد منتفی می‌شد (صحیح است) من یک دلائلی در انتخابات دارم و یک تجربیاتی دارم مثلا دیوان محاسبات را که می‌خواهند انتخاب بکنند اولا اشخاصی که نقاط ضعف داشته باشند خودشان را نامزد نمی‌کنند و بعلاوه بسیار مشکل و بلکه ممتنع است که ۸۰ نفر یا ۹۰ نفر در انتخابات شرکت بکنند و یک آدم ناشایسته‌ای در بیاید (صحیح است) و حالا هم همین موضوع برنامه را اگر بخواهیم اصلاح بکنیم اول قدم اینستکه ما انتخاب شوری را باختیار مجلس شورای ملی بگذاریم (صحیح است) برای اینکه یک انتخاب ثاتبی بشود مثل انتخاب هیئت نظارت و دیوان محاسبات اما راجع به اینقسمت که جناب آقای اسلامی فرمودند خاطر ایشان را متذکر می‌کنم که در بودجه دانشکده‌ها یک پیش بینی برای استخدام معلمین شده‌است و اگز نظر آقایان باشد پیشنهاد اصلاحی که جلسه قبل بند کردم یکی این بود که از بودجه دانشکده پرداخته شود و مورد تصویب واقع شد و بعلاوه ما یک محلی را برای اینکار داریم و اگر ما بخواهیم اینجا مبلغی را از آن محل بر نداریم و از بودجه برنامه بکاهیم ممکن است اینکار تولید اشکال نماید و کار فرهنگی ما منحصر باستخدم معلم نییست کارهای دیگی هم هست بفرمایند اگر این برنامه کاری ازش ساخته‌است کارهای دیگر را بکند
رئیس ـ رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای اسلامی آقایانیکه موافقند قیام بفرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود. پیشنهاد آقای دکتر جلالی برح زیر قرائت شد ریاست معظم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم چنانچه افرادی برای اشغال کرسیها دانشکده پزشکی از ایرانیان موجود نباشد از دانشمندان خارجی استفاده شود تشخیص این امر بدین ترتیب محرز می‌شود که وزارت فرهنگ با اعلان در روزنامه‌های کثیرالانتشار قبول داوطلب نماید و احراز این مقام بنا به پیشنهاد وزارت فرهنگ و تصویب شورای دانشگاه طهران خواهد بود. دکتر جلالی
رئیس ـ آقایان را خواستم توجه بدهم به ماده ۱۲۳ که چون شور ثانی ملغی می‌شود بواسطه فوریت ۵ دقیقه بیشتر وقت ندارند آقای دکتر جلالی بفرمائید.
دکتر جلالی ـ عرض کنم متأسفانه در ایران یک حس بیگانه پرستی موجود است که این حس روز بروز بیشتر می‌شود بنده بیشتر این خارجیانی که آمدند در دانشکده پزشکی یا از طرف سازمان شاهنشاهی استخدام شده‌اند و به ایران آمده‌اند دیدم در مریضخانه‌ها با خود ما کار می‌کردند و هیچ اطلاعات زیادی نداشتند فقط یک چیزهائی راتوی دانشگاه یا در مریضخانه‌ها پیش ما دیدند آقای دکتر کاسمی شاید تشریف ندارند اگر تشریف داشته باشند یک عده‌ای را برای مبارزه‌های مختلف فرستاده‌اند پیش ما ممکن است توی افرادی که می‌آیند دانشمندان بزرگی باشند ولی غالبا کسانی هستند که خیلی هم مزایائی به استادانی که الان در دانشگاه هستند ندارند ولی متأسفانه آقایان یک حس دارند که برای اینکه این نامش خارجی است تمام مزایارا برایش قائل می‌شوند عرض می‌کنم آقای دکتر نعمت اللهی جناب آقای دکتر جزایری تذکر فرمودند من بایشان ارادت دارم بسیار مرد نازنینی هستند ولی در اینمورد اشکال تراشی شده البته یک عده‌ای هستند که در تهران لیاقت دارند برای اشغال این کرسیها بنده پیشنهاد کردم تا آنجائی که مقدور است از این ایرانیها انتخاب بشوند و چنانچه مقدور نبود از اشخاصی که در ممالک معینه تعیین فرموده‌اند از آنها انتخاب بشود و طرز انتخاب اینها را هم بنده اینطور پیشنهاد کردم چون سالهای پیش روی نظر و آشنائی خصوصی انتخاب می‌شد بجائی نرسید و شما باین زحمت برخوردید و حال آنکه اگر اعلان بشود و یک عده داوطلب بیایند و داوطلبان را شما در صورتی که حائز شرائط باشند و سوابقشانرا توجه بکنید انتخاب کنید عرض کنم حالا در تبریز هستند کسانی که حائز شرائط می‌باشند بنده می‌شناسم در تهران هم هست اگر اینها بیایند داوطلب بشوند اگر چنانچه حائز شرایط بودند شما اینها را به شورای دانشگاه معرفی کنید تا بین آنها انتخاب کنند اگر چنانکه این بار هم موفق نشدید که بین اینها یک کس را انتخاب کند البته از این خارجیها انتخاب بشود
رئیس ـ آقای وزیر فرهنگ بفرمائید
وزیر فرهنگ ـ بنده خیلی متأسفم معلوم می‌شود که جناب آقای دکتر جلالی از وضع استخدام استادان برای دانشکده‌های شهرستانها اطلاع ندارند در هر یک از این سالها در مرکز هر استان و در تهران آگهی منتشر شده و عده‌ای هم که بودند داوطلب نشدند از آقایانی که از تبریز می‌فرمایند آنهائی که بودند در دو مرتبه امتحان شدند و من بجنابعالی اطمینان می‌دهم غیر از آقای دکتر هاشمی که از آلمان آمده و الان هم استعفا داده‌اند دیگر کسی حائز شرایط در تبریز نیست و در تهران هم نیست و در هیچ استانی هم نیست ملاحظه بفرمائید آقایان موضوع طبابت در ایران موضوع عرضه و تقاضا است همانطور که سابقاً عرض شد تقریباً ۱۶ هزار طبیب دیپلمه ایران لازم دارد و فعلا بیش از ۱۵۰۰ و۱۶۰۰ نفر نیست این آقایان هم که در تهران مانده‌اند بعلت احتیاجی است که در تهران مانده‌اند بنده نمی‌خواهم جسارت بکنم که اینها نمی‌روند در شهرستانها وضع تهران و احتیاج تهران طوریست که این آقایان در تهران در مریضخانه‌ها در مطب‌های شخصی شان کار می‌کنند هر یک از آقایان درجه اول که برای این کرسیها لازمند بنده حاضرم که همه این کرسیها را با همین حقوقها با کمال افتخار تقدیم بکنم تشریف ببرند در شهرستانها و از آقایانی که بودند بعنوان دانشیار استفاده شده‌است اینها چندین محل خیلی مهمی است که حتی در تهران هم نداریم بعد از مرحوم دکتر حبیبی در تهران هم دکتر نسج شناسی نیست ما مجبوریم بجای ایشان از خارج استخدام کنیم. دکتر جلالی ـ چون جناب آقای وزیر فرهنگ با این توضیحی که فرمودند بنده قانع شدم پیشنهاد خودم را پس می‌گیرم
رئیس ـ پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای دکتر بقائی بشرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌کنم قسمت اخیر
تبصره ۱ به ترتیب ذیل اصلاح شود که معادل یک ماه آن در هر سال قابل پرداخت بارز خواهد بود. دکتر بقائی کرمانی
جواد مسعودی ـ نظیر این رد شد
رئیس ـ آقای دکتر بقائی بفرمائید
دکتر بقائی ـ اگر آقایان محترم توجه فرموده باشند در جلسه گذشته بنده یک پیشنهاد دیگری دادم راجع باین که در درجه اول پزشکان از اطریش استخدام شوند و چون جناب آقای وزیر فرهنگ فرمودند که خودشان این موضوع را در نظر خواهند گرفت بنده این پیشنهاد را مسترد داشتم ولی این پیشنهادی که الان عرض کردم در زمینه پیشنهادی است که جناب آقای دکتر راجی در آن جلسه دادند و لازم بود که یک توضیحاتی بعرض آقایان برسد الان این استادانی که حاضر می‌شوند به مملکت ما بیایند و با یک حقوقی کمی هم در اینجا زندگانی بکنند فقط و فقط برای اینستکه ادامه زندگی در شرائط فعلی در ممالک خودشان مقدور نیست و الان این یک چیز کاملا طبیعی است که اگر یک استاد دانشمندی بتواند در اتریش یا در آلمان یا در فرانسه یا در بلژیک زندگانی بکند هرگز پا نمی‌شود بیاید اینجا با یک حقوق نستباً کمی البته برای خود ما این حقوقها نسیت ببودجه ما زیاد است ولی وقتی بحقوقهائی که سایر مستشاران می‌گرفتند مقایسه بکنیم می‌بینیم که ناچیز است اینها وقتی که می‌آیند برای اینستکه بتوانند خودشان و خانواده شان زندگانی بکنند وضعیت ممالک اینها هم طوری نیست که یک کسی که با خانواده خودش پا شد آمد ایران متکفل مخارج پسر عمو و دختر عمو و دختر خاله خودش باشد آقایان می‌دانند که اروپاییها از لحاظ مادی کاملا زندگانی شان از هم جدا است پسر و با پدر برادر با برادر (شوشتری ـ عاطفه نیست) چرا عاطفه هم هست طرز زندگیشان اینطور نیست که مثل ایران یکنفر رئیس خانواده‌ای مجبور باشد ۶۰ نفر را اداره کند همچو خبری نیست پس پولی که می‌گیرد برای خودش است اگر ارزی اینها لازم دارند احیاناً ممکن است بعضی از اینها بستگانی داشته باشند و یا بخواهند یک سوقاتی بفرستند یک کمکی بکنند بیک ارز جزئی اینها احتیاج خواهند داشت (دکتر راجی ـ آنهم لیره) بلی اینرا هم بنده پیش بینی کرده‌ام که در سال معادل یک ماه حقوقشان را اینها بتوانند با ارز خارجی بگیرند اگر کسی از اینها حقیقتاً حاضر است که برای بستگان خودش که در آنجا مانده‌اند یک فداکاری بکند که نصف حقوقش را بفرستد ارز آزاد بخرد ما هیچ دلیلی ندارد که ارز دولتی بدهیم مضافاً باینکه پرداخت ارز دولتی تولید یک مفاسدی می‌کند الان آقایان ملاحظه میفرمائید از این خارجیهائی که در ایران هستند بنده بجرأت می‌توانم بگویم که ۹۰ در صد اینها هیچگونه احتیاجی ندارند که برای کسی در اروپا بفرستند وقتی در قرارداد اینها قید شده‌است که نصف حقوقشان را بارز بگیرند باین وسیله تجارت می‌کنند و این ارز را در بازار آزاد می‌فروشند و این ارز زیادی که از این مملکت فرار می‌کند و می‌رود قسمت عمده اش مال اینها است فرض بفرمائید فلان شخص هست این ماهی سه هزار تومان حقوق می‌گیرد نصف آنرا بارز می‌گیرد ممکن نیست یک دینارش را هم بفرستد همین ارزها است که بنده یا آقای دکتر جزایری اطلاع پیدا می‌کنیم که فلان کس ارز دارد می‌رویم بهش مراجعه می‌کنیم (شوشتری ـ بوسیله صرافی لاله) لاله یا کره فرقی نمی‌کند و از آن گذشته وقتی که یک همچو وسیله تجارتی ما باینها می‌دهیم وقتی ارزشان را فرستادند وحقوق ریالشان تکافوی مخارجشان را نکرد مجبورند از یک راههای دیگری مخارج خودشان را تأمین بکنند ما این حقوقی را که می‌دهیم اصولا بایستی در دستگاههای دولتی این مراعات شده باشد حالا مراعات نشده ما باید این نظر را رعایت کنیم این حقوقی که ما باینها می‌دهیم یرای اینست که در این کشور بتوانند بطور راحت زندگی بکنند وقتی که اجازه دادیم که نصف این را بفرستند بخارج در اینجا پول کم میاورد ناچار وارد یک تجارتها یا یک کارهای دیگری می‌شود که منظور اصلی از بین می‌رود و باینجهت بنده از حضور آقایان تقاضا می‌کنم که این پیشنهاد را مورد توجه قرار بدهند و فرضاً هم کسی احتیاج داشته باشد و بخواهد ارزی بخارجه بفرستد یک قدری گرانتر بخرد و بفرستد و آن سالی یک ماه را بنده حاضرم نوشته بدهم که برای ۹۵ در صد کاملا تکافو می‌کند
رئیس ـ آقای رضوی بفرمائید.
رضوی ـ البته اگر امکان پذیر می‌شد که اسعار از کشور ما بطرق مختلف بیرون نمی‌رفت و برای امور بسیار لازم انتفاعی و اقتصادی باقی می‌ماند بسیار بسیار خوب بود و از جمله موضوعاتی که بنده خیلی کم درش مذاکره کردم و بحث کردم ولیکن همیشه این نظر را داشتم که در غالب مواردی که ما معاملات اسعاری می‌کنیم یا اسعاری بی جا می‌دهیم بافرادی ممکن است بدون آنکه اسعار مصرف شود این کار انجام بگیرد در تمام اوقات این مطلب در مد نظر بنده بوده منتهی چیزی که هست راجع باستخدام یکنفر مستخدم خارجی که ما بر می‌داریم و می‌آوریم در ایران و می‌خواهیم حداکثر استفاده را از او بکنیم یعنی در سه دانشکده هر سال جمع کثیری ایرانی را بمقامات عالیه علمی برساند این بزرگترین انتفاع و استفاده‌ای است که ممکن است یک فرد خارجی با بناء کشور ما بدهد و هیچ کمک و فائده و مساعدتی بیشتر تأثیر داشته باشد و بهتر باشد با این مقدمه اگر یک فردی خواست تصادفاً چز نان نخورد و صرفه جوئی بکند بخودش سخت بگیرد و فرض می‌کنیم در این مدتیکه زحمت برای ما کشیده‌است یک نتیجه‌ای بخواهد بگیرد برای اینکه روزگار آینده اش بهتر و راحت باشد ما البته نباید این شرط را وسیله عدم حضور آنها قرار بدهیم بنا بر این بنده معتقدم این وظیفه برای دولت باشد که تا آخرین درجه امکان تمام این آقایان مستخدمین خارجی را قانع کند راضی کند و این شرائط را بعهده آنها بگذارد که آنها با پول ایرانی و بدون اینکه احیتاجی بمصرف ارزی باشد وحقوق آنها به ارز پرداخت شود آنها بیایند ولی اگر بنابراین شد که یک استاد خوب دانشمند بود و این حاضر نشد که شرط استخدام خودش را اینطور قرار بدهد که تمام حقوقش را با ریال بگیرد بنده معتقدم بنام اینکه فائده حضور این شخص با توجهی که بخصوص ما ولایتی‌ها داریم ما که در شیراز در مشهد و آذربایجان و سایر جاهائیکه در آن دانشکده هست احتیاج مبرم دانشکده‌ها را باستاد مشاهده کردیم وفریاد و ناله‌ای که دائم از طرف اولیاء و محصلین برای نبودن استاد می‌شنویم عقیده دارم که ما بهر قیمتی که ممکن می‌شود این اساتید را حاضر بکنیم بیایند و این دروس را اداره بکنند منفعتش برای کشور ما باندازه مختصر ارزی که مصرف می‌شود ارزش دارد (صحیح است)
رئیس ـ آقای وزیر فرهنگ بفرمائید.
وزیر فرهنگ ـ خیلی معذرت می‌خواهم این چیزی که آقایان تصور می‌فرمایند که استاد عالیمقام در اروپا سر راه ریخته اینطور نیست (صحیح است) عرض می‌کنم آقایان توجه بفرمایند آقای پروفسور پلاتنر را همه می‌شناسند رئیس دانشکده پزشکی است و یکی از استادان عالیمقام است بسیار مرد صحیحی هم هست در این مدت همه مردم ازش راضی هستند یک صورت ۱۵ نفری هم از آقایان هست که آقای دکتر عزیزی از اتریش فرستاده‌اند و صورت را فرستادم پیش پروفسور پلانتر از میان این ۱۵ نفر ۴ نفر را فقط انتخاب کرد و برای هر کدام از دیگران یک عیوبی ذکر کرد که ما را هم قانع نمود بنابراین تصور نفرمائید می‌شود با حداقل حقوق آنهم به آسانی در اروپا پیدا کرد و بعلاوه همانطوریکه آقای رضوی تذکر فرمودند این حداکثری است که در اختیار وزارت فرهنگ می‌گذارید وزارت فرهنگ موظف نیست که حتماً سه هزار تومان باینها حقوق بدهد نصفش را هم بارز بدهد ما پیشنهادی را که بارز فرستادیم ۲۰۰۰ تومان است این را اجازه بفرمائید که ما دستمان باز باشد و در حداکثر ممکن وبه آقای دکتر بقائی و تمام نمایندگان محترم قول می‌دهم که وزارت فرهنگ یک شاهی زیادتر نخواهد داد و حداکثر ممکن صرفه جوئی را خواهد کرد
رئیس ـ رأی گرفته می‌شود پیشنهاد آقای دکتر بقائی آقایانی که موافقند قیام فرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای دکتر راجی بشرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌نمایم که ربع حقوق استادان به لیره باشد دکتر راجی
دکتر راجی ـ پس گرفتم
رئیس ـ پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای کشاورز صدر بشرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌کنم از محل اعتبار فرهنگی و بهداری سال ۱۲۳۰ در غرب مقدمات تأسیس دانشکده پزشکی فراهم شود کشاورز صدر (عده‌ای از نمایندگان ـ مربوط نیست)
وزیر فرهنگ ـ بنده بطوریکه قبلا عرض کردم این تعهد را در مقابل آقایان هم مساعدت فرمودند یک زمینی هم در همدان در شرف خریداری است و من قول می‌دهم که اینکار عملی بشود
کشاورز صدر ـ قبول می‌کنید که این پیشنهاد را جنابعالی پذیرفتید بنده دیگر توضیحی هم نمی‌دهم این را رأی بگیرید که ضمیمه این قانون بشود
رئیس ـ نمی‌شود رأی گرفت پیشنهاد آقای دکتر راجی قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌نمایم که لااقل یکی از استادانی که برای دانشکده پزشکی استخدام می‌شوند متخصص امراض مناطق حاره باشد دکتر راجی
کشاورز صدر ـ آقای وزیر فرهنگ که پیشنهاد بنده را قبول کردند چرا رأی نمی‌گیرید ایشان که پس فردا معلوم نیست که باشند
رئیس ـ آقای دکتر راجی بفرمائید
دکتر راجی ـ عرض کنم در مجلس پانزدهم تصویب شد که هر وقت توانائی وزارت فرهنگ اجازه بدهد یک مدرسه مناطق حاره در اهواز تأسیس بشود و بنده پیشنهادی که فعلاکردم اینستکه از این ۱۵ نفر یکنفر متخصص امراض مناطق حاره باشد ولی چون می‌دانم جناب آقای وزیر فرهنگ نسبت بلایحه‌ای که تقدیم کردند فوق العاده متعصبند که هیچ تغییری پیدا نکند بنده پیشنهاد خودم را پس گرفتم
رئیس ـ این وظیفه وزارت فرهنگ است که هر کدام از قسمتها را برای هر جائی که متخصص لازم دارد انتخاب کند پیشنهاد آقای امامی قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد) نظر باینکه دانشکده پزشکی تبریز کلاس ۴ تأسیس کرده پیشنهاد می‌کنم در ماده واحده بعد از اصفهان تبریز اضافه شود
وزیر فرهنگ ـ این بنظر بنده مانعی ندارد و یکی دو نفر اینها را اگر احتیاج باشد برای تبریز می‌فرستیم، بنده قبول می‌کنم که نظر ایشان تأمین شود.
رئیس ـ پیشنهاد آقای مکرم قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد) اینجانب پیشنهاد می‌نماید تبصره ذیل بماده واحده لایحه استخدام ۱۵ نفر استادان خارجی علاوه شود
تبصره ـ هر گاه برای دانشکده‌های شهرستانها با وجود آگهی داوطلب واجد شرایط استادی پیدا نشود دولت موظف است از وجود استادان دانشگاه تهران برای دانشکده‌های شهرستانها استفاده نماید باینطریق که استادان دانشگاه تهران دروس خود را در نصفه اول یا نصفه آخر سال تحصیلی در تهران انجام داده در نصفه دیگر سال در شهرستانها تدریس نمایند
رئیس ـ این وظیفه وزارت فرهنگ است و تصور می‌کنم این را با آقای وزیر فرهنگ مذاکره بفرمائید حل می‌شود
مکرم ـ اجازه بفرمائید بنده توضیح بدهم
رئیس ـ توضیح بدهید ولی رأی نمی‌شود گرفت
مکرم ـ عرض کنم دانشکده‌های شهرستانها هنوز مدتی از تأسیس نگذشته‌است امسال سال دومش است. دانشکده مشهد با نقائص زیادی که دارد از قبیل نداشتن استاد درجه اول و بیمارستان مخصوص برای دانشکده در درجه دوم و همینطور سایر لوازم از قبیل دستگاههای آزمایشگاهها و غیره معذلک پیشرفت دانشکده مشهد نسبتاً خوب بوده واین بواسطه حسن اداره و علاقه فوق العاده‌ای است که آقایان استادان که اغلب اهل خود مشهد هستنند نشان می‌دهند نسبتاً خوب و وضعیتش رضایت بخش است اما آن چه که اینجا هم مذاکره شد و ضمن پیشنهادات اغلب آقایان مندرج بوده اینست که در درجه اول استاد لازم است و بهمیین جهت هم وزارت فرهنگ و دولت این لایحه را آورده‌اند که ۱۵ نفر استاد خارجی استخدام بکنند البته خیلی خوب است و برای استخدام اینها هم بنده یک پیشنهاد دیگری دارم که در موقعش توضیح خواهم داد ولی این پیشنهادی که کردم از این لحاظ است که اگر وزارت فرهنگ آگهی کرد برای استخدام استاد و استادان واجد شرایط پیدا نشدند همینطور که حالا آقای وزیر فرهنگ متذکر شدند ضمن بیانات خودشان که آگهی کردند یکمرتبه و استاد پیدا نشد موضوع این پیشنهاد بنده قانون بشود و بصورت قانون در بیاید که از وجود استادان محترم دانشگاه تهران استفاده بشود البته وجود این آقایان استادان محترم در دانشگاه تهران واقعاً موجب مباهات و افتخار ماست و موجب مباهات و افتخار کشور ما در دنیای متمدن امروز است ولی این شایسته نیست بنظر بنده که همه چیز خوب همیشه اختصاص بتهران پیدا کند باید یکقدری هم توجه بشهرستانها بشود مخصوصاً دانشکده مشهد کمال اهمیت را دارد همینطور دانشکده اصفهان همینطور دانشکده شیراز آقایان استادان دانشگاه تهران می‌توانند در نصف سال تحصیلی برنامه شان را تنظیم کنند و تدریس بفرمایند مثلا بجای هفته‌ای دو ساعت که هر کدام درس می‌دهند هفته‌ای ۴ ساعت تدریس بفرمایند آنوقت دروس آن سال را در ظرف نصف سال تحصیلی تمام می‌کنند و در نصف دیگر سال تحصیلی می‌توانند بشهرستانها تشریف ببرند و فوق العاده هم بگیرند (صفوی ـ عملی نیست) عملی هم هست جناب آقای صفوی برای اینکه خود دولت یک طرح تصویبنامه‌ای در چند ماه پیش تهیه کرده بود بهمین منظور فوق العاده‌ای هم که برای استادان باید بدهند یک مبلغ خیلی گزافی بود استادانی که از تهران می‌روند آنجا تدریس بکنند همین همل را بکنند در مقابل یک فوق العاده نسبتاً گزافی و بنظر من این هیچ مشکل نیست
شوشتری ـ نمی‌شود آقا این بصورت پیله ور درمی آید علم که پیله‌وری نیست
رئیس ـ آقای شوشتری شما خیلی صحبت میفرمائید
مکرم ـ نفهمیدم آقای شوشتری
شوشتری ـ عملی نیست آقا نمی‌شود اینطور
رئیس ـ شما دائم صحبت می‌کنید آقای شوشتری این که وضع مجلس نمی‌شود، آئین نامه را رعایت کنید آقای مکرم پیشنهاد دیگر شما هم قرائت می‌شود که یکجا توضیح بدهید بشرح زیر قرائت شد مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم که دولت قبل از هر اقدامی برای استخدام استادان خارجی بشعبه سازمان ملل متحد که مأمور پیدا کردن کار برای علمائی می‌باشد که در نتیجه جنک گذشته بیکار مانده‌اند مراجعه نموده و بوسیله شعبه مزبور از استادان عالیمقام درجه اول استخدام نماید.
رئیس ـ آخر دولت هم یک وظیفه‌ای دارد مداخله در امور قوه مجریه که صحیح نیست. این پیشنهاد قابل رأی نیست، اگر توضیح هم بدهید قابل رأی نیست.
مکرم ـ حالا قابل رأی هم نیست اجازه بفرمائید بنده توضیح بدهم الان فرمودند که اسم این ۱۵ نفر استاد خارجی را که خواسته‌اند گفتند از کسی صورت خواستند او این صورت را فرستاده و از میان اینها چهار نفر انتخاب شده‌است آقایان اطلاع دارند که در سازمان ملل متحد یک شعبه‌ای تشکیل شده برای اینکه برای علمائی که در اثر جنک گذشته بیکار شده‌اند و برای استادان عالیمقام کار پیدا کند بنده پیشنهادی که کردم حالا ولو این پیشنهادی که بنده می‌کنم برای یاد آوری باشد بنده توضیح می‌دهم و جناب آقای رئیس هم که فرمودند بنده پس می‌گیرم مانعی ندارد ولی یاد آوری می‌کنم که اگر بشعبه سازمان ملل متحد مراجعه بکند و او این استادان عالیمقام را معرفی بکند خالی از ضرر است چون اگر نداشتند که جواب منفی می‌دهند و بعد مانعی ندارد که از جای دیگر اقدام بفرمائید
رئیس ـ این را به آقای وزیر فرهنگ مذاکره بفرمائید.
وزیر فرهنگ ـ قبلا مراجعه شده‌است
رئیس ـ یک پیشنهاد مانده‌است مال آقای کشاورز صدر قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌کنم از محل اعتبار فرهنگی و بهداری سال ۱۳۳۰ در غرب مقدمات تأسیس دانشکده پزشکی فراهم شود.
وزیر فرهنگ ـ بنده قبول می‌کنم
مکرم ـ جناب آقای رئیس بنده را پس گرفتم وبتذکر اکتفا کردم ولی پیشنهاد اولم را بنده پس نمی‌گیرم
کشاورز صدر ـ بنده پیشنهادی که کردم و آقای وزیر فرهنگ هم قبول فرمودند از آن مواردی نیست که خیال بکنند که الان میگوئیم ما پیشنهادی کردیم برای ۱۳۳۰ که برای غرب تأمین بکنند این تأسیس دانشکده پزشکی را (صحیح است) و این را آقایان هم التفات خواهند کرد، مرحمت خواهند کرد و مخصوصاً آقایان شیرازیها که بنده خودم پا شدم مدافع کارشان شدم حق اینست که بجای بنده بیایند دفاع کنند و آقایان آذربایجانیها و خراسانیها رأی بدهند باین پیشنهاد و موافقت بکنند و با این برتیب بنده پیشنهاد دیگری که هست پس می‌گیرم
رئیس ـ آقای وزیر فرهنگ موافقید؟ (وزیر فرهنگ ـ بنده موافقم) آقای معدل
معدل ـ نسبت پیشنهاد آقای کشاورز همه البته موافقت داریم برای اینکه در غرب مملکت هم یک همچو موسسه و تشکیلاتی لازم است و اگر هم حالا اجرا نمی‌شود برای نبودن بودجه‌است و در سال بعد انشاءالله مقدماتش تهیه می‌شود اما بنده تعجبم از اظهارات آقای مکرم است و آن اینکه سایرین شاید توجه و عنایت باین وضعی که الان اصفهانی‌ها و خراسانیها و شیرازیها دارند نداشته باشند ولی ما می‌دانیم که اطفال ما امسال ممنوعشان کردیم از آمدن بتهران و شرکت در دانشکده‌های تهران و بامید دانشکده‌های محلی و بانتظار سر کلاس نشسته‌اند تا این اساتید برسند و بروند درس بدهند آنوقت آقای وکیل خراسان پیشنهاد می‌دهند که این تأخیر بیفتد و پیشنهاد می‌دهند که از خارج استاد نیاورند از تهران بیاورند و چطور هم بیاورند یک استاد دانشکده نصف وقت سالش را در اینجا و بقیه اش را، توبره اش را کولش بگیرد و بیاید آنجا آخر شما که وکیل آنجا هستید شما چرا؟ آخر آقایان شما چرا اینقدر پیشنهاد میفرمائید، نیمساعت دیگر پا می‌شویم می‌رویم و باز هم این قانون نگذشته‌است ما که رفیق شما هستیم، همکار شما هستیم تقاضا از شما می‌کنم تمنی می‌کنم از شما که ترحم بفرمائید و این قدر پیشنهاد نفرمائید (صحیح است)
مکرم ـ تحریف فرمودند عرایض بنده را بنده مطابق ماده ۹۰ اظهار دارم
صدرزاده ـ اهانت نفرمودند یک تذکری دادند.
رئیس ـ رأی می‌گیریم پیشنهاد آقای کشاورز صدر آقایانی که موافقند قیام فرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد آقای وزیر فرهنگ وزیر فرهنگ ـ برای اطلاع جناب آقای مکرم عرض می‌کنم که این موضوع از دو سال قبل در دانشکده پزشکی تهران سابقه دارد و با آقایان هم مذاکره شده‌است و متأسفانه یکعده از استادان عالی مقام بعلت گرفتاری‌های زیادی که در تهران دارند حاضر نیستند بشهرستانها بروند و استادان درجه دوم هم در حدود حداقل روزی ۵۰ تومان فوق العاده می‌خواهند و بنده هم گرفتار تأمین روزی ۵۰ تومان هستم و ببش از دو سه نفر هم حاضر نشده‌اند بشهرستانها بروند با این ترتیب هر چه بفرمائید صحیح است وزارت فرهنگ هم متوجه بوده با دانشگاه تهران هم مذاکره کرده ولی فرستادن استاد درجه اول که در طهران کلنیک دارد، مطب دارد، کار مریضخانه دارد، عمل دارد نمی‌روند و نتیجه اش این شد که کسی بشهرستانها نرود و الان استادان درجه دوم هم حداقل روزی ۵۰ تومان می‌خواهند.
مکرم ـ پس معلوم شد که پیشنهاد بنده صحیح بود و جناب آقای معدل توجه نفرمودند.
رئیس ـ پس رأی می‌گیریم. آقایانی که با پیشنهاد آقای مکرم موافقند.... (مکرم بنده پس گرفتم) پیشنهاد آقای صفائی قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد) استادان استخدام شده در صورتی می‌توانند در ایران مطب خصوصی دائر نمایند که در محل اقامت خود دارای مطب بوده باشند.
رئیس ـ آقای صفائی.
صفائی ـ پیشنهادی که بنده کردم عبارت از این است که این استادانی که استخدام می‌شوند وقتی بتوانند در ایران مطب خصوصی داشته باشند (معدل ـ چرا؟) برای اینکه در محل خودشان حق طبابت نداشته باشند معنی ندارد که در طهران بتوانند مطب خصوصی داشته باشند (شوشتری ـ پس استاد هم نیستند) نخیر استاد ممکن است باشند چون در اروپا اشخاصی هستند که فقط حق مطب در مستعمرات دارند در هر حال بنده چون معتقدم که استاد دانشگاه نباید غیر از کار استادی و رسیدگی بدرس خودش کاکر دیگری داشته باشد متأسفانه استادان دانشگاه ما یعنی اطباء بآنچه که نمی‌رسند وضعیت دانشگاهشان است. اغلب اوقات در مطب‌های خصوصی خودشان کار می‌کنند و همه شان دانشیار دارند بایستی من از شخص جناب آقای وزیر فرهنگ تقاضا کنم توجه بفرمایند اغلب استادانی که در دانشکده طب کرسی دارند در سر درس حاضر نمی‌شوند و ماهی یکمرتبه هم حاضر نمی‌شوند (دکتر مجتهدی ـ اینطور نیست) بلی این اطلاع بنده صحیح نیست خوب نباشد، شما باید البته ار رفقایتان حمایت بفرمائید اغلب اینطوری است ولی چون ما طبیب کم داریم و بقدر احتیاج نداریم نمی‌توانیم مثل دنیای متمدن اصلا کسی که استاد دانشگاه باشد بگوئیم که حق مطب خصوصی ندارد چنانکه در انگلستان این کار شد و مخیر کردند که یا استاد دانشکده باشد و یا مطب خصوصی داشته باشد یک عده قبول کردند که استاد باشند و دست از مطب برداشتند و بنابراین این استادانی که استخدام می‌شوند بحث شد که حق طبابت مطلقا نداشته باشند ولی تا وقتی که در ایران احتیاج داریم که مریض برود و به طبیب مراجعه بکند معنی ندارد که یک استاد عالی مقامی که می‌آید از آنجا حق مطب نداشته باشند ولی بذهن من می‌آمد که این استادانی که می‌آیند در این مملکت یک عده از اینها ممکن است که در محل خودشان حق داشتن مطب نداشته باشند و این پیشنهاد را کردم که آندسته از استادانی که در محل اقامتشان حق مطب خصوصی دارند اینجا هم داشته باشند وگرنه نداشته باشند
رئیس ـ آقای وزیر فرهنگ.
وزیر فرهنگ ـ بنده امیدوارم که وزارت فرهنگ اینقدر طرز فکرش تنزل نکرده باشد که بخواهد بعنوان استادی طبیبی استخدام بکند و بیاورد پشت کرسی دانشگاه که حق طبابت نداشته باشد اگر اینطور باشد اینها اطبائی هستند که چنین طبیبی را وزارت فرهنگ استخدام نمی‌کند (صحیح است)
صفائی ـ بنده پس گرفتم
رئیس ـ پیشنهاد آقای پیراسته قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد) پزشکانی که از خارج انتخاب می‌شوند مقام پروفسوری خواهند داشت و از آلمان ویا اطریش استخدام می‌شوند و در درجه اول از ایرانیانی که بمقام پروفسوری ارتقاء یافته‌اند استفاده می‌شود
رئیس ـ آقای پیراسته
پیراسته ـ عرض کنم که بنده قبل از اینکه راجع به پیشنهاد توضیح بدهم یک مقدسه‌ای عرض می‌کنم و آن اینست که نظر بنده از این عرایضی که در اینجا عرض می‌کنم اهانت باستادان دانشگاه خودمان نیست بنده همیشه نسبت باستادان دانشگاه و مقام علمی آنها احترام می‌کرد. و احترام هم می‌کنم. با این مقدمه می‌خواهم عرض کنم که هر کس با هر وضعی وقتی مقام استادی داشته باشند از نظر علمی مورد احترام من است باین مناسبت می‌خواهم عرض کنم که در دانشکده طب بخصوص آنچه که بنده اطلاع دارم یک چنین وضعی بوجود آمده‌است که دسته‌ای که آنجا هستند اجازه نمی‌دهند که اشخاص دیگر وارد شوند این وضع صحیح نیست که ما طب را در انحصار یک دسته‌ای بگذاریم اینقدر مقررات و نظامنامه آئین نامه باشد که حتی کسانی که شایستگی هم دارند از این که استاد باشند باز مانده‌اند. با این مقدمه می‌خواستم عرض بکنم که همانطور که این آقا دکتر بقائی هم بعرض رساندند الان در اروپا عده‌ای از استادان عالیمقام که در خارج هستند... بنده خودم برای معالجه یکماه پیش آنجا بودم آنها چون وضعشان مناسب نیست حاضرند به مملکت ما بیایند حتی پروفسورهای عالیمقامی که در آلمان هستند یکی دو نفرشان را من با آنها صحبت کردم آنها گفتند که اگر این اوضاع باشد ما حاضریم به ایران بیائیم و از طرفی یکدسته‌ای هم هستند که در آنجا پروفسور هستند (مقام پروفسوری دارند منتهی این دیواری که کشیده شده‌است دور دانشگاه مقررات اجازه نمی‌دهد که از وجود آنها استفاده بشود. بنده پیشنهادم اینست که در درجه اول از استادان آلمانی و اطریشی که بتصدیق تمام مردم درطب جلو هستند استفاده بشود و چون مقام پروفسوری هم دارند بنده اینجا اهانت نمی‌کنم به دکترهای خودمان ولی غالب دکترها در آنجا تا بمقام پروفسوری نرسند کسی بآنها مراجعه نمی‌کند درست است آقای دکتر طباء؟ (دکتر طباء ـ بکلی غلط است) نخیر آقا درست است بنده در آنجا بودم: شما دکتر خوبی هستید بشما مراجعه می‌کنند ولی در آنجا تا کسی پروفسور نشود خدای من شاهد است کسی باو مراجعه نمی‌کند (دکتر طبا ـ یک ممالکی هست که عنوان پرفسوری در آنجا اصلا وجود ندارد. پرفسور که معنی ندارد) مقام علمی پرفسوری داشته باشد (دکتر طبا ـ آقا در بعضی ممالک اصلا پرفسور وجود ندارد) چطور آقای دکتر خودمان که در اینجا هست حق داشته باشد ده تا شغل خارجی هم داشته باشد ولی باو داد والا ما یک اشخاصی را داریم که مقام پرفسوری دارند ولی همین کسانی که در دانشکده پزشکی هستند نمی‌گذارند یا مقررات دانشکده طب به آنها اجازه نمی‌دهد که استاد دانشگاه باشند عرض کردم بنده منظورم این نیست که باستادان خودمان اهانت بکنم بنده نظرم اینستکه مقررات را یک طوری درست نکنند که حتماً آنهائی که هستند بمانند و کسی هم به آنها اضافه نشود الان ما پروفسور هم داریم که ایرانی است منتهی چون رفته پروفسور شده در مدتی که آقایان اینجا رتبه استادی گرفته‌اند این را راهش نمی‌دهند.
دکتر مجتهدی ـ آقای پیراسته راجع بمعنی پروفسور به لاروس مراجعه کنید
رئیس ـ آقای وزیر فرهنگ
وزیر فرهنگ ـ بنده یقین دارم که مقصود جناب آقای پیراسته اینستکه ما سعی بکنیم مردمان شایسته و اطباء شایسته‌ای که صلاحیت داشته باشند انتخاب بکنیم خود آقای پیراسته گاهی می‌فرمایند که حقوق کم بدهید دو هزار تومان بیشتر ندهید گاهی می‌فرمایند باید پروفسور باشد در بعضی ممالک اصلا تیتر پروفسور نیست بنده هم که کم و بیش اطلاع دارم بعضی شف دو سرویس‌ها هستند و اشخاصی هستند که واقعاً صلاحیت دارند سعی می‌کنم و اگر توانستیم عوض ۱۵ تا پروفسور ۵۰ تا پروفسور هم می‌آوریم بروی چشممان ولی اگر نتوانستیم دستمان باز باشد که بتوانیم استاد انتخاب بکنیم (شوشتری ـ آقا شف دو سرویس چیست؟ فارسیش را بفرمائید)
رئیس ـ رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای پیراسته (پیراسته ـ بنده پس گرفتم) پیشنهاد آقای مخبر فرهمند قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌کنم برای دانشگاه غرب در بودجه ۱۳۳۰ تأمین بودجه نمایند.
رئیس ـ آقای کشاورز صدر برای ۱۳۳۰ پیشنهاد کردند و مجلس رای نداد اینهم همان است برای غرب هم پیشنهاد کردند حالا می‌خواهید صحبتی بکنید بفرمائید.
مخبر فرهمند ـ عرض کنم بنده این پیشنهاد را کردم و استدعا می‌کنم از دو جهت مورد توجه قرار بگیرد یکی از جنبه فرهنگی و علم و دانش که بایستی تمام افراد مملکت استفاده بکنند و الا اگر بنا شود که شما یک قسمت را بدهید بملاحظه‌ای و قسمت دیگر را هم بملاحظه دیگر بخواهید فرهنگ بدهید و بهداشت ندهید این درست نمی‌آید. باید همه جا را بطور مساوی بگیرید جمعیت را در نظر بگیرید، موقعیت را در نظر بگیرید اینها را همه حساب بکنید آنوقت بتناسب محل و جمعیت و مواجبتان بهمه جا استفاده بدهید این یکی. یکی دیگر اینکه این توقع شخص بنده‌است و بنده از آقایان همکاران محترم استدعا می‌کنم با در نظر گرفتن آن قسمت اول ما حق داریم که نسبت بهمدیگر اگر یک پیشنهادی می‌کنیم که مفید بحال حوزه انتخابیه مان هست آقایان همه کمک بفرمایند والا بنده یک پیشنهادی می‌کنم آقایان رد بکنند و آقا یک پیشنهادی بفرمائید آقا رد بکند اگر موضوع مورد توجه هست و حرف صحیح است و آقای وزیر فرهنگ هم قبول می‌کنند این دیگر سزاوار نیست که رفقایمان رأی ندهند، آقا که قبول می‌کنند. ما هم که وعده سر خرمن می‌خواهم که سال آتیه انشاءالله اگر زنده ماندیم شما هم یک مدرسه‌ای بدهید (دکتر طبا ـ مدرسه می‌دهند ولی دانشکده ناقص فایده ندارد) این دیگر مانعی ندارد ونبایستی آقایان هم مضایقه بکنند از اینکه رأی بدهند اگر وسایلش فراهم شد که می‌دهند و اگر ندارند که با زور چماق نمی‌توانیم بگیریم.
رئیس ـ آقای وزیر فرهنگ
وزیر فرهنگ ـ بنده تصور می‌کنم همانطوری که بنده قول دادم و قبول کردم دیگر احتیاجی برأی گرفتن نباشد،
رئیس ـ این توی قانون نمی‌آید مگر رأی گرفته شود (مخبر فرهمند ـ خوب رأی بگیرید) رأی هم نمی‌شود گرفت برای اینکه عینش رد شده پیشنهاد آقای کشاورز صدر را بخوانید تا به بینید که عین این رد شده‌است (پیشنهاد آقای کشاورز صدر بشرح سابق قرائت شد) می‌خواهم بگویم که پیشنهاد آقای مخبر فرهمند نظیر اینست که در مجلس رد شده و دیگر پیشنهادی نیست (کشاورز صدر ـ چرا یک پیشنهاد دیگری هست) آن در قانون ذکر شده آقای وزیر فرهنگ یک توضیحی بدهید از چه ملت هائی می‌خواهید بیاورید.
کشاورز صدر ـ قرائت کنید آقا قرائت که نشده ایشان روی چی حرف بزنند؟
رئیس ـ پیشنهاد غیر وارد که قرائت نمی‌شود
کشاورز صدر ـ پیشنهاد را قرائت بکنید و نگوئید غیر وارد است
رئیس ـ قرائت کنید ولی غیر وارد است وقتی که وزیر می‌گوید که من از بلژیک و اتریش و آلمان می‌خواهم بیاورم شما می‌گوئید از امریکا نشود از روس نشود از انگلیس نشود بنابراین موردی ندارد دیگر پیشنهادی نیست
وزیر فرهنگ ـ نظرتان تأمین شده‌است آقای کشاورز صدر استدعا می‌کنم پس بگیرید
شوشتری ـ ملا در هر مملکتی محترم است
رئیس ـ دیگر پیشنهادی نیست برای رأی مشورتی به مجلس سنا فرستاده می‌شود در جلسه پیش گفتم بودجه مطرح می‌شود ولی چون دولت نظرش این است چون دو ماه تا آخر سال نمانده همین بودجه را برای سال آتیه با یک اصلاحاتی قریباً به مجلس بدهد (همهمه نمایندگان) (زنگ رئیس) شلوغ نکنید گوش بدهید اینکه وضع مجلس نیست
امامی ـ آقا در این بودجه برای مصارف عمرانی در نظر گرفته نشده‌است و همه اش مخارج پرسنلی است.
رئیس ـ شلوغ نکنید اینکه وضع مجلس نیست اگر هر روز بخواهید اینطور بکنید کاری نمی‌گذارید بشود. یک کاری هم بگذارید بشود
امامی ـ این کار را اول خودتان انجام نمی‌دهند آقای رئیس هی عصبانی می‌شوی به کی عصبانی می‌شوی
رئیس ـ بنشین آقا، آقای نبوی یک توضیحی می‌خواهند بدهند
نبوی ـ بنده خدمت جناب آقای رئیس می‌خواهم عرض کنم که چون بودجه جزء دستور قرار گرفته‌است و تغییر دستور هم ممکن نیست مگر از طریق پیشنهاد طرحی که خود نمایندگان پیشنهاد کنند اگر دولت بخواهد پس بگیرد آن مطلبی است باید خودش در مجلس اظهار کند والا در سنا نمایندگان دولت گفته‌اند که مجلس شوری مانع از تصویب بودجه‌است اگر دولت خودش نظری دارد و اشکالی در این کار می‌بیند باید صریحاً اینجا بگویند تا موقعی که صریحاً نگفته‌است این باید جزء دستور باشد.
رئیس ـ آقای معاون وزارت دارائی
معاون وزارت دارائی ـ بنده خاطرم نیست که در سنا گفته باشد از طرف دولت که مجلس نمی‌خواهد (امامی ـ روزنامه نمی‌خوانید) گفته نشده‌است که مجلس گرفتاری‌های دیگری داشته و باین جهت مجال و فرصتی برای اینکار پیدا نکرده علی ای حال اگر که یک صحبتی بوده‌است مربوط بوده‌است بدو ماه قبل و دو ماه قبل تا بحال وضع تغییر کرده‌است فعلا نظر دولت این است که لایحه‌ای که کمیسیون رسیدگی کرده با اصلاحاتی که شده‌است و خواهد شد برای اینکه یک مشت اصلاحی شده و پیشنهاداتی داده شده اصلاحات دیگری هم باید روی بودجه بعمل بیاید (صدرزاده ـ صحیح نیست) (اردلان ـ مخالفم)
رئیس ـ صحیح نیست گوش بدهید صحیح یا نا صحیح باید گوش داد و بعد جواب داد
معاون وزارت دارائی ـ بنابراین بایستی این لایحه و آن اصلاحات برگردد به کمیسیون بودجه و بعنوان بودجه سال ۱۳۳۰ تقدیم مجلس بشود این نظر دولت است و تأیید کتبی بامضای دولت خواهد آمد و خواهد رسید نورالدین امامی ـ ما این بودجه را قبول نداریم برای سال ۱۳۳۰ بودجه عمرانی صفر است برای سال ۱۳۳۰ تمام بودجه پرسنلی است و خرج است ببرید اصلاح کنید بودجه عمرانی بدهید این شهرستانهای ویران را ما چکار کنیم؟
رئیس ـ شما همانطور که آنجا نشسته‌اید
صحبت می‌کنید من باید به شما اخطار کنم اخطار هم که می‌کنم عصبانی می‌شوید.
اردلان – ما پیشنهاد داده‌ایم باید مجلس رأی بدهد. اجازه میفرمائید؟
رئیس – اولا که نوبت شما نیست آقای فولادوند قبل از شما اجازه گرفته‌اند آقای وزیر اقتصاد ملی هم کار لازمی دارند.
غلامرضا فولادوند - جای بسیار تأسف است که هر زمان مقام ریاست دستور مجلس را بخواهند برای آقایان نمایندگان اعلام بفرمایند آقایان آنقدر حوصله ندارند که مطلب رئیس تمام بشود و بعد اعتراض کنند موضوع این است که رئیس دولت قبلا مذاکره نموده با رئیس مجلس که سه ماه به آخر سال بیشتر باقی نمانده یک ماه این بودجه در مجلس تصویبش طول می‌کشد این نقض غرض است ما برای سال آتیه یک لایحه‌ای که لازم است به کمیسیون بودجه می‌دهیم اطراف و جوانب کار را درست می‌کنند برای سال آتیه این بودجه از ده روز بیست روز دیگر تقدیم بشود مگر دولت حق ندارد لایحه اش را پس بگیرد الان دولت یعنی وزیر مالیه می‌گوید: من نمی‌خواهم لایحه‌ام مطرح شود (امامی اهری – این را صریحاً بیاید بگوید) صریحاً دارد می‌گوید برای اینکه سه ماه به آخر سال بیشتر باقی نمانده (امامی اهری و حکیمی – آخر ماه هم ما به یک دوازدهم رأی نمی‌دهیم) (اردلان – ما هم رأی نمی‌دهیم) (همهمه نمایندگان) (زنگ رئیس) خوب این طرز صحبت مجلس است. قاعده این است که هر وکیلی که بخواهد حرف بزند بیاید اینجا. آقای حکیمی جنابعالی هر وقت خواستید صحبت کنید اجازه بگیرید بیائید اینجا شما که همیشه ساکت بودید چه شد که امروز به بنده حمله فرمودید.
اردلان - آقای رئیس بنده با ۱۵ نفر پیشنهاد داده‌ایم بآن پیشنهاد رأی بگیرید یا مجلس رأی می‌دهد یا رأی نمی‌دهد و رد می‌کند.
رئیس - یک پیشنهاد دیگر هم بامضای عده دیگری از آقایان نمایندگان رسیده‌است (اردلان – باید رأی گرفت رأی مجلس قاطع است)
رئیس – حالا قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم لایحه بودجه سال ۱۳۲۹ مطرح شود - جواد گنجه‌ای. افشار. آزاد. سرتیپ‌زاده. دکتر طاهری. اردلان. حاذقی ناصر صدری. در حدود ۲۲ امضا
رئیس ـ پیشنهاد دیگری هم رسیده‌است که قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی نسبت بلایحه قرارداد بازرگانی ایران و فرانسه تقاضای فوریت می‌نمائیم ناظرزاده – حسن مکرم – اردلان – مخبر – فرهمند در حدود بیست امضاء.
رئیس – وزیر اقتصاد ملی درباره این لایحه توضیحی دارید بفرمائید.
وزیر اقتصاد (دکتر دفتری) – بنده توضیح مختصری بیشتر ندارم قراردادی است که قریب ۱۷ ماه قبل در پاریس از طرف دولت و دولت فرانسه پاراف شده متأسفانه در دو ماه قبل که تقدیم مجلس شد تا حال بلاتکلیف مانده‌است و البته تا این قرارداد بامضاء نرسد معاملات تجاری ما عملی نخواهد بود بنا بر این بنده خواستم تقاضا کنم که این موضوع زودتر به تصویب برسد.
ـ تقدیم یک فقره لایحه بوسیله آقای وزیر فرهنگ
۸ ـ تقدیم یک فقره لایحه بوسیله آقای وزیر فرهنگ
رئیس – آقای وزیر فرهنک وزیر فرهنک بنده با عرض تشکر از نمایندگان محترم مجلس که نسبت بتصویب لایحه استخدام استادان خارجی بذل توجه فرمودند استدعا می‌کنم که اجازه بفرمایند یک لایحه‌ای برای حقوق اطفال و اولاد مرحوم دکتر جرجانی که از بهترین استادان ما بوده‌است و متأسفانه در موقع انجام وظیفه فوت کرده‌است تقدیم کنم.
ـ طرح لایحه اجازه مبادله قرارداد بازرگانی بین دولتین ایران و فرانسه و ارجاع به مجلس سنا
۹ ـ طرح لایحه اجازه مبادله قرارداد بازرگانی بین دولتین ایران و فرانسه و ارجاع به مجلس سنا
رئیس - پیشنهاد مربوط بفوریت لایحه قرارداد بازرگانی ایران و فرانسه قرائت و مطرح می‌شود (مجدداً قرائت شد) آقای ارباب مخالفید (ارباب – بنده موافقم) آقای دکتر معظمی مخالفید بفرمائید. دکتر معظمی - بنده با اصل این طریقه مخالفم. من با این که معاهده بازرگانی فرانسه و ایران مطرح بشود و به تصویب مجلس برسد هیچ مخالفتی ندارم ولی از نظر اینکه در آئینامه برای قراردادها و روابطی که با خارجه برقرار شود یک طریقه خاص مجلس معین کرده حتی برای پیشنهادات اگر ملاحظه بفرمائید معین کرده که قبلا باید طبع و توزیع بشود و گمان می‌کنم که طرح این قرارداد با این کیفیت با وضعی که نظام نامه معین کرده تنافی داشته باشد این قسمت را تقاضا می‌کنم قرائت بشود پیشنهاداتش دو شوری است مخصوصاً نظام نامه مکلف می‌کند که پیشنهادات باید توزیع بشود و الا بنده با اصلش مخالفتی ندارم.
رئیس – گزارش کمیسیون آقای دکتر معظمی منتشر شده و بدست آقایان رسیده اگر فوریتش تصویب شد مطرح می‌شود
دکتر معظمی – مقصود عرض بنده مطرح شدنش نبود مقصود عرضم این بود که اگر فوریت داشته باشد به کمیسیون نمی‌رود.
رئیس ـ صحیح است. آقای ارباب موافقید بفرمائید.
ارباب ـ با مراجعه‌ای که امروز صبح اول وقت بآئین نامه شد در طرح این موضوع و طرح فوریتش اشکالی به نظر نمی‌رسد مضافاً به اینکه با تمام مناسبات حسنه‌ای که با دولت فرانسه داریم؟ یک همچو امر اقتصادی کوچکی دو سال است در بوته تعویق مانده‌است شأن و حیثیت کشور ما اجازه نمی‌دهد که بیشتر از این در بوته تعویق و تعطیل بیفتد و نمایندگان دولت در فرانسه هیچ گونه جواب مقنعی نداشته باشند بدهند بنابراین استدعا می‌کنم آقایان توجه بفرمایند که مطرح شود و باین موضوع هم خاتمه داده شود.
دکتر معظمی - تمنی می‌کنم ماده ۱۳۰ نظامنامه قرائت شود
رئیس – ماده ۱۳۰ قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد)
ماده ۱۳۰ – در ضمن شور اول نسبت بکلیات می‌توان بحث نمود ولی در صورتیکه ببعضی از شرایط و موارد قرارداد اعتراضاتی در مجلس بشود بیاید بعنوان رجوع به کمیسیون در مجلس عنوان شود و بدون مذاکره به کمیسیون ارجاع گردد ولی در هر حال این قبیل اعتراضات باید ۲۴ ساعت قبل از طرح در مجلس طبع و توزیع شود.
رئیس – آقای دکتر معظمی
دکتر معظمی – در صورتی که این عمل بشود من مخالفتی ندارم
رئیس – مجلس اگر رأی بفوریت داد مثل شور دوم می‌شود و اگر نداد بطور عادی
دکتر معظمی – عرض کنم اجازه بفرمائید این مخصوصاً یک سابقه بدی می‌شود قسمت‌های معاهدات را آئین نامه می‌گوید حتماُ باید برود به کمیسیون
رئیس – وقتی فوریتش تصویب نشد باین طریق عمل می‌شود فرق نمی‌کند و اگر پیشنهاداتی رسید باین ترتیب عمل می‌شود رأی گرفته می‌شود بفوریت ماده واحده آقایانی که موافقند قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد گزارش کمیسیون و اصل لایحه قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد) گزارش از کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی کمیسیون امور خارجه مجلس شورای ملی با حضور آقای وزیر اقتصاد ملی و معاون وزارت امور خارجه بلایحه دولت راجع بقرارداد بازرگانی ایران و فرانسه با توجه به گزارش کمیسیون اقتصاد رسیدگی نموده پس از مطالعات کافی گزارش کمیسیون اقتصاد ملی را تأیید و اینک گزارش آن را برای تصویب تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید
مخبر کمیسیون امور خارجه - ناصر ذوالفقاری گزارش از کمیسیون اقتصاد ملی به مجلس شورای ملی کمیسیون اقتصاد ملی در جلسه اخیر خود بلایحه دولت مربوط بقرارداد بازرگانی ایران و فرانسه که ضمن هفت ماده و دو ضمیمه تنظیم یافته بود رسیدگی نموده و پس از توضیحاتی که از طرف آقای وزیر اقتصاد درباره لزوم تصویب قرارداد دادند کمیسیون اقتصاد ملی لایحه دولت را تصویب و اینک گزارش آن جهت تأیید تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید. مخبر کمیسیون اقتصاد ملی - شهاب خسروانی
ماده ۱ – بر طبق قراری که بین ایران و فرانسه در تاریخ ۱۰ می۱۹۲۹ صورت گرفته دولتین ایران و فرانسه در روش مربوطه بمعاملات تجاری فی ما بین رویه‌ای هر اندازه مساعدتر در حدود قوانین و مقررات جاریه هر یک از دو کشور نسبت به یک دیگر ملحوظ داشته و متقابلا رویه دولت کاملة الوداد را مراعات خواهند نمود
ماده ۲ – دولت ایران برای کالاهای مذکور در صورت شماره (ب) ضمیمه در حدود مبالغی که برای هریک از آن کالاها در آن صورت منظور شده پروانه‌های صدور بمقصد فرانسه صادر خواهد کرد دولت فرانسه در همان حدود تحت شرائط روش عمومی جاریه پروانه ورود مربوطه را خواهد داد دولت فرانسه برای کالاهای مذکور در صورت (الف) ضمیمه در حدود مبالغی که برای یک آنها در آن صورت منظور شده اجازه صدور به مقصد ایران خواهد داد دولت ایران در همان حدود تحت شرا ئط روش عمومی جاریه پروانه ورود مربوطه را صادر خواهد نمود.
ماده ۳ – کالاهائی که در صورتهای ضمیمه الف وب ذکر نگردیده و مخصوصاً آن هائی که طبق روش عمومی هریک از دو کشور مشمول محدودیت هائی می‌باشند و همچنین کالاهای که سهمیه پیش بینی شده آنها در صورتهای مذکور تمام شده باشد بدیهی است ورود آنها در حدود مقررات عمومی و بطوری که در ماده یک پیش بینی شده ممکن است اجازه داده شود.
ماده ۴ – کمیسیون مختلفی مرکب از نماینده گان دو کشور بنا بتقاضای رئیس هریک از در نمایندگی لااقل یک بار در سال تشکیل خواهد گردیدو این کمیسیون نتایج حاصله از توسعه مبادلات پیش بینی شده در موافقت نامه حاضر را مورد مطالعه قرار داده و بحل مشکلاتی که احیانا ممکن است در اجرای این موافقت نامه پیش آمد کند مبادرت خواهد نمود کمیسیون مختلف می‌تواند عند الاقتضا در صورتهای الف و ب ضمیمه تغیرات یا اضافاتی را ملحوظ داشته وبرای تصویب به دولتهای طریق تقدیم دارد.
ماده ۵ – مادام که موافقتنامه مالی بین ایران و منطقه فرانک منعقد نشده طریقه پرداخت ناشیه از موافقتنامه حاضر برای حسب مقررات عمومی که فعلا در هر کشور مجری است تعیین خواهد گردید. طرفین معطمین متعاهدین کلیه تدابیر مناسب را بمنظور تسهیل درپرداختهای فوق الذکر و مساعدت در توسعه مبادلات بین ایران و منطقه فرنک اتخاذ خواهد نمود.
ماده ۶ – معاملات مجازی که در خلال مدت اعتبار موافقتنامه حاظر بعمل آمده وتا موقع انقضاء آن خاتمه نپذیرفته طبق مقررات موافقتنامه حاضر تسویه خواهند نمود.
ماده ۷ – موافقتنامه حاضر بتصویب مقامات صلاحیتدار دو کشور خواهد رسید و پانزده روز پس از اعلام متقابل مربوط بتصویب مورد ذکر به موقع اجرا گذارده خواهد شد و از آن تاریخ برای مدت یکسال معتبر خواهد نمود این موافقتنامه بخودی خود برای مدتهای یکساله تمدید خواهد شد مگر آنکه بوسیله یکی از طرفین متعاهدین با دو ماه پیش آگهی فسخ آن اعلام گردد صورتهای ضمیمه نیز تحت همان شرائط تجدید خواهد شد مگر در مورد تغییراتی که از طرف کمیسیون مختلط پیش بینی شده در ماده ۴ پیشنهاد شده باشد.
رئیس – آقای فرهودی در برک موافقت و مخالفت بعنوان مخالف نام نوشته‌اند (آقای فرهودی در مجلس نبودند) بنابراین به اشخاصی که امروزتقاضا کرده‌اند اجازه داده می‌شود آقای کشاورز صدر (موافقم) آقای حاذقی مخالفید بفرمائید
حاذقی – مخالفت من برای تصویب این لایحه از نظر اعتراضی است که بماندن این لایحه در دستور مجلس دارم و چون هم عضو کمیسیون خارجه هستم و هم مسافرتی به خارج کرده‌ام. برای روشن شدن ذهن همکران محترم لازم است توضیحاتی به عرض برسانم. این قراداد ۱۷ ماه پیش بین دولت شاهنشاهی ایران ودولت فرانسه پاراف شده و امضاء شد و تا کنون معوق مانده واجرا نشده برای اینکه تشریفات قانونگذاری آن طی نشده من بسیار متاسف هستم که آقایان نمایندگان محترم بااینکه متوجه اوضاع بد اقتصادی کشور هستند و می‌بینند که چگونه در اثر کمی صادرات کشور و فزونی واردات کشور بنیه مالی مردم روزبروز تحلیل می‌رود و ارز مملکت روزبروز بیشتر صادر می‌شود و طبقه مولد ثروت و اشخاصی که زحمت می‌کشند ویک موادی برای صادرات و باب صادرات تهیه می‌کنند همینطور بلاتکلیف و معوق مانده‌است (شوشتری – پس جنابعالی موافق هستید) مخافت من با تصویب این لایحه نیست مخالفت من با تأخیر تصویب این لایحه‌است (دکتر مجتهدی – این صحبت‌ها باز بیشتر بتأخیر ما اندازد) من مخالف هستم که مجلس شورای ملی در مقابل یک همچو لوایح مفیدی که صد در صد بنفع کشور هست اینطور خونسردی نشان بدهند و علاقه بخرج ندهند و این گونه لوایح در دستور مجلس بماند و ما بیائیم و برویم و این لوایح هم به تصویب مجلس نرسد و همینطور مردم زحمتکش مملکت که مأمور تهیه صادرات هستند کالاهایشان در دستشان بماند اتفاقاً این قرارداد طوری تنظیم شده‌است که خیلی از مواد درجه دوم وسوم و حتی کالاهائی را که بهیچوجه در داخله بازار ندارد صادر کنیم واین در حقیقت بمنزله ارزی خواهد بود که ما در مقابل اوکالاهای لازم از خارج وارد می‌کنیم کالاهائی که ضمیمه این صورت است که الان مجال خواندن آن نیست و مفصل است نشان می‌دهد که این قرارداد اگر هرچه زودتر بتصویب برسد ما می‌توانیم سالی چند میلیون فرانک فرانسه در مقابل صادر کردن این کالاهای غیر مفید بدست بیاوریم من استدعا می‌کنم ازآقایان نه تنها نسبت به این لایحه بلکه بسایر لوایحی که جنبه اقتصادی دارد وبرای طبقه زحمتکش و مولد کشور مفید است حوصله بخرج بدهند زحمت بکشند جلوس بفرمائید در جایگاه خودتان تا این قرار داد به تصویب برسد و کمکی به اقتصاد مملکت شود.
رئیس – آقای وزیر اقتصاد ملی
وزیر اقتصادملی – بنده توضیحی ندارم و آنچه جناب آقای حاذقی فرمودند تصدیق می‌کنم
رئیس – آقای کشاورز صدر
کشاورز صدر – آقای حاذقی همکار محترم با این قرارداد مخالفت نکردند و حاجت باینکه جواب فرمایشات ایشان بعنوان مخالف داده شود نیست فقط بنده بطور اختصار بعرض آقایان میرسانم که یکی از بهترین کارهائی که دولت فعلی انجام داده‌است این پیمانهای بازرگانی با دولتهای مجاور وغیر مجاور خارجی است زیرا این قبیل قراردادهاست که وضع اقتصادی ما را بهتر می‌کند و تولید کنندگان بیچاره را شاید بتواند کمک کند که یک زندگی بهتری پیدا کند بخصوص بستن پیمان و قرارداد بازرگانی با کشور متمدن و با فرهنک فرانسه که این دولت اصولاً یک امتیازی دارد که هیچوقت فرض امکان ضرری برای ما نمی‌رود زیرا ما تاکنون از دولت متمدن فرانسه ضرری ندیدیم بخلاف دولتهای دیگر که بعضی از دولت‌ها ضمن پیمانیکه با ما می‌بندند وروابطی که دارند یک بی اعتدالی هائی نسبت به ما وارد می‌آید ولی دولت فرانسه هیچوقت جز دوستی وصمیمیت و ارتباطهای فرهنگی و اقتصادی با ما نداشته بنابراین بنده در سهم خودم از جناب آقای وزیر اقتصادملی که حاضرند و از دولت راجع باینکار اظهار تشکر وامتنان می‌کنم ویک مسئله‌ای را هم که می‌خواستم متذکر شوم و آن اینست که راجع به صدور این کالاهائی که مورد قرارداد فرانسه و ایران است بنده می‌خواستم خواهش کنم بنده اطلاعات اقتصادی زیادی ندارم و نمی‌توانم هم رویش اظهارنظر بکنم این از خصایص جناب آقای اردلان است که وارد اینکار هستند و آقای وزیر اقتصاد و آن اینست که این کالاها را یک ترتیبی وزارت اقتصاد بدهد که حتی المقدور شهرستانها و همان تولیدکنندگان اولیه بتوانند خودشان صادر کنند یعنی از تشریفات و مقرراتش بکاهند تا بشود فرضاً از زنجان پشم یا پنبه کسی که تاجر آن جا است خودش یا پشم یا پنبه آنجا راه با وسائل خودش آن تاجر یا کسیکه صاحب آن کالاست وسایل صدورش را فراهم بکند و صادر بکند و ملزم و مجبور نباشد در نتیجه مقررات که بیاید پیش آن تجار و شرکت‌های پشم مرکز ودر آنجا کالاهای آنرا ارزان بخرند و بعد با قیمت بیشتری صادر کنند یک مسئله دیگر راجع به ورود اجناس که مقابا اینها است باز بنده می‌خواستم خواهش کنم که سعی بشود که حتی المقدور کالاهائی باشد که مورد نیاز عمومی و احتیاج عمومی است از اشیای لوکس و امثال آن جلوگیری شود و متشکریم که آن فکر را کردند و نخستین بار در وارد کردن این اجناس یک مقررات وتشریفات ساده‌ای بگذارند که بتوانند همان صادرکنندگان ولایات که اگر اجناس مورد نیازی دارند از فبیل وسائل کشاورزی و امثاله که مورد نیاز واحتیاج عمومی است یادارو ودوا خودشان مستقیماً در همان محل خودشان وارد کنند که احتیاج بمراجعه بمرکز و تحمل زحمت و خسارت نداشته باشند بنده بیش از این عرضی ندارم و اعتماد هم دارم و باین لایحه هم رأی می‌دهم.
رئیس – آقای وزیر اقتصاد ملی.
وزیر اقتصاد ملی – بنده توضیحاتم فقط در دو قسمت از فرمایشات جناب آقای کشاورزصدر است یکی راجع به تسهیلات برای صادرات است ویکی هم راجع به واردات آقایان نمایندگان محترم اطمینان داشته باشند که در سر لوحه برنامه اقتصادی دولت فعلی تشویق صادرات است و هیچ نوع مانع ومحظوری برای صادرات کشور نیست بلکه از هرگونه تسهیلی هم خودداری نمی‌شود بنابراین نه تنها نسبت بصادرات به کشور فرانسه تضبیقاتی نیست بلکه صادرات به هر کشور دیگری هم هرکس بخواهد صادر کند ما همه گونه تسهیلات فراهم می‌کنیم نسبت به واردات از کشور فرانسه که اگر بصورت پیوست قرارداد توجه فرموده بودید ملاحظه می‌فرمودید که کالاهائی در نظر گرفته شده که مورد نیازمندی عمومی است بنابراین از آن کالاهای لوکس که بهیچ وجه مورد ضرورت نیست پیش بینی نکردیم و سعی می‌کنیم که معاملات تجارتی مان به بهترین شکلی انجام بگیرد که باعث اشکال صادر کننده یا وارد کننده نباشد (احسنت) (شوشتری – راجع به قالی هم فکر بکنید) بطوریکه ملاحظه میفرمائید در حدود سیصد میلیون فرانک فرانسه که در حدود متجاوز از سیصد هزار لیره‌است قالی برای صدور پیش بینی شده‌است.
رئیس – پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده‌است که قرائت شد (بشرح زیر قرائت شد) بعد از نطق یک مخالف و یک موافق پیشنهاد کفایت مذاکرات داریم. نبوی
جمعی از نمایندگان – مخالفی نیست.
رئیس – آقای نبوی
نبوی – چون همه آقایان موافقند بنده طول کلام نمی‌دهم ما در سابق هم روابط با دولت فرانسه داشتیم روابط سابق از قبیل سیاسی و فرهنگی بود متاسفانه جنگ اخیر روابط بعضی دول را از بین برد و حالا جای کمال خوش وقتی است که مجلس امروز موافقت می‌کند که این لایحه که در دستور بوده خاتمه بشود (صحیح است)
رئیس – بنده لازم است که به اطلاع آقایان برسانم که این لایحه را آقای ساعد داده‌اند به مجلس و تقاضای فوریت کردند در دولت پیش هم آقای حسین علاء که وزیر خارجه بود همان وقت تقاضای فوریت کردند ولی تا حالا همینطور مانده که حالا آقای وزیر اقتصاد تقاضا کردند که مطرح بشود اصل لایحه و ماده واحده قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد) مجلس شورای ملی چون بسط و توسعه بازرگانی بدست آوردن بازارهای بیشتری جهت فروش و مصرف محصولات و مصنوعات صادراتی و تهیه احتیاجات وارداتی بازرگانی دو جانبه با کشورهای مختلف را ا یجاب می‌نماید دولت شاهنشاهی ایران از چندی قبل برای یک قرارداد بازرگانی با دولت جمهوری فرانسه وارد مذاکره گردیده و قرار داد تدوین شده که مشتمل بر هفت ماده ودر فهرست ویک ضمیمه می‌باشد مورد موافقت طرفین واقع در تاریخ ۲۱ تیر ماه ۱۳۲۸ در پاریس ار طرف نمایندگان مختار دو کشور به امضاء رسیده‌است اینک طبق اصل بیست و چهارم قانون اساسی ماده واحده زیر را تقدیم و تقاضای تصویب آن را دارد
ماده واحده – مجلس شورای ملی قرارداد بازرگانی ایران و فرانسه مشتمل برای هفت ماده و دو فهرست و یک ضمیمه را که در تاریخ ۲۱ تیر ماه ۱۳۲۸ در پاریس امضاء شده‌است تصویب می‌نماید. نخست وزیر – محمد ساعد وزیر امور خارجه – علی اصغر حکمت وزیر اقتصادملی – اشرفی
رئیس – پیشنهادی نرسیده این چون مالی نیست باید رأی گرفته شود با قیام وقعود بعد از رأی بسنا فرستاده می‌شود حالا اعلام رأی می‌کنیم هیچگونه پیشنهادی هم نرسیده رأی گرفته می‌شود به ماده واحده آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد بسنا فرستاده می‌شود
– تعیین موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه
۱۰ – تعیین موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه
رئیس – آقای امامی
نورالدین امامی – اینجا یک سوء تفاهمی شد چون هم جنجال بود و هم سروصدا بود مقام ریاست بعرض بنده توجه نفرمودند چون موضوع بودجه مطرح بود بنده عرض کردم این بودجه سال ۲۹ را ما برای سال ۳۰ قبول نداریم چون هزینه عمرانی برای شهرستانها ندارد و ما اکثریتمان نماینده شهرستانها هستیم می‌دانم که این بودجه به درد ودل آنها نمی‌رسد و برای درد ما کافی نیست ما می‌خواهیم نصف این بودجه را برای عمرانی شهرستانها بدهیم که مردم استفاده بکنند این است که دولت اگر می‌خواهد بودجه را پس بگیرد ببرد با یک مطالعات بیشتری بیاورد و با نظر کمیسیون بودجه سال آینده رسیدگی شود بنده نظری نسبت بمقام ریاست نداشتم و همیشه به چشم پدری به ایشان نگاه می‌کنم ۳ سال تمام است زیر بـیرق آقای سردار فاخر من اینجا سینه می‌زنم انشاءالله تا آخر دوره هم می‌زنم (احسنت)
رئیس – چیزی فعلا در دستور نیست اگر آقایان اجازه بدهند جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز سه شنبه دستور یک لایحه‌ای است راجع براه (مجلس بیست دقیقه بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی – رضا حکمت