مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۸ مهر ۱۳۰۶ نشست ۱۵۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری ششم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری ششم |
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره۶
جلسه: ۱۵۴
صورت‌مشروح مجلس سه‌شنبه ۱۸ مهر ماه ۱۳۰۶ مطابق ۱۴ ربیع‌الثانی ۱۳۴۶
فهرست مندرجات:
۱-انتخاب آقایان تقی‌زاده و مرتضی‌قلی خان بیات به سمت نیابت ریاست مجلس شورای ملی
۲- انتخاب آقایان بنی‌سلیمان و فرهمند به سمت منشی‌گری
(مجلس دو ساعت و سه ربع قبل از ظهر بریاست آقای پیرنیا تشکیل گردید)
صورت مشروح روز یکشنبه شانزدهم مهر ماه را آقای بنی سلیمان قرائت نمودند)
(غائبین با اجازه جلسه ۱۵۲)
آقایان: امام جمعه شیراز – ضیاء – زارع – ثقت الاسلامی – فرشی – جوانشیر – دکتر لقمان – ملک آرائی- زعیم – آیت الله زاده اصفهانی
(غائبین بی اجازه)
آقایان: اسدی – اعظمی – نظام مافی – قوام – مهدوی – عباس میرزا – افسر – مسعود – حاج حسن آقا ملک – عدل – میرزا ابراهیم آشتیانی – حاج غلامحسین ملک.
(دیر آمدة با اجازه)
آقای مرتضی قلیخان بیات.
(دیر آمدگان بی اجازه)
آقایان :شیروانی – میرزا حسنخان وثوق.
(غائبین با اجازه جلسه ۱۵۳)
آقایان :امام جمعه شیراز – ضیاء – زارع – فرشی – جوانشیر – میرزا حسنخان وثوق – زعیم.
(غائبین بی اجازه)
آقایان: اسدی – اعظمی – نظام مافی – مهدوی – عباس میرزا – افسر – مسعود – حاج حسن آقا ملک – عدل – حاج غلامحسین ملک – کازرونی.
(دیر آمده با اجازه)
آقای شیروانی.
(دیر آمدگان بی اجازه)
آقایان: مرتضی قلیخان بیات – حشمتی – دهستانی – نجومی – نوبخت – دکتر مصدق – صالحی.
رئیس – آقای دهستانی.
دهستانی – بنده اجازة که خواسته بودم برای قبل از دستور بود ولی در صورت مجلس دیدم که بنده را غائب بدون اجازه نوشته‌اند می‌خواستم عرض کنم که بنده استجازه کرده بودم.
رئیس – مراجعه می‌شود بکمیسیون و اصالح می‌شود صورت مجلس ایرادی ندارد؟ (اظهاری نشد)
رئیس – صورت مجلس تصویب شد.
جمعی از نمایندگان – دستور.
رئیس – دستور امروز انتخاب بقیه اعضاء هیئت رئیسه است بدواً شروع می‌شود بانتخاب یکنفر نایب رئیس.
آقای ملک ایرج میرزا – و مدنی و ساکینیان تشریف بیاورند. (آقایان فوق در محل نطق حاضر اخذ و استخراج آراء به عمل آمده و نتیجه بطریق ذیل حاصل شد) مهره تفتیشیه و اوراق رأی هر یک ۹۹ آقای تقی زاده ۵۲ رأی. آقای طباطبائی دیبا ۴۷ رأی. ورقه سفید علامت امتناع ۱.
رئیس – عدة رأی دهندگان ۹۹ آقای تقی زاده پنجاه و دو رأی آقای دیبا هم ۴۷ رأی بنا بر این آقای تقی زاده انتخاب شدند.
جمعی از نمایندگان – تنفس.
حاج آقا رضا رفیع – بنده مخالفم.
رئیس – بفرمائید. حاج آقا رضا رفیع – همه آقایان میدانندکه کارهای مهمی ما داریم که همه مردم منتظر هستند و مسائل داخلی مجلس هم هیچ فرق نمی‌کند هر یک از آقایان که انتخاب بشوند وکیل هستند ولی یک مسائلی ما داریم که اغلب از نقاط دنیا منتظرند که به بینند در اینجا چه می‌شود بالاخره هیچ مقتضی نیست که تنفس داده شود و هی طول بکشد هر یک از آقایان که کاندید هستند انتخاب می‌شوند.
رئیس – آقای بروجردی.
بروجردی – بنده عقیده دارم که مخالفتی در اصول مطالب نیست و اینکه مطالب مهمی در مجلس هست هیچ جای شک و شبهه نیست ولی البته امور و قضایا بعقیدة بنده بایستی با تبادل نظر و دقت باشد پس آقایان موافقت بفرمایند تنفس داده شود که امور و قضایا با نظر یکدیگر حل بشود.
رئیس – گمان می‌کنم تنفس داده شود بهتر است.
جمعی از نمایندگان – صحیح است.
(در این موقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از نیمساعت مجدداً تشکیل گردید)
رئیس – شروع می‌شود به انتخاب یکنفر نایب رئیس دیگر. آقایان مستخرجین آراء تشریف بیاورند.
(آقایان مستخرجین حاضر و اخذ و استخراج آراء بعمل آمده نتیجه بقرار ذیل حاصل گردید)
مهره تفتیشیه ۱۰۲ اوراق رأی ۱۰۲ – آقای بیات ۵۴ رأی – آقای سید آقا یعقوب ۴۵ رأی – آقای آیت الله زاده اصفهانی ۱ رأی – آقای سلطان محمد خان عامری ۱ رأی – ورقه سفید علامت امتناع ۱.
رئیس – عده رأی دهندگان ۱۰۲ – آقای بیات ۵۴ رأی دارند – آقای سید یعقوب ۴۵ رأی – آقای بیات انتخاب شدند. شروع می‌شود به انتخاب چهار نفر منشی به انتخاب جمعی آقایان مستخرجین تشریف بیاورند.
(اوراق رأی توزیع و پس از اخذ و استخراج آراء نتیجه بشرح ذیل حاصل شد)
مهره تفتیشیه ۱۰۱ عده اوراق رأی ۱۰۱
آقای بنی سلیمان ۵۲ رأی – آقای فرهمند ۴۸ رأی – آقای امیر اسد الله خان عامری ۴۵ رأی – آقای دیوان بیگی ۴۵ رأی – آقای نگهبان ۴۴ رأی – آقای میرممتاز ۴۵ رأی – آقای زوار ۴۵ رأی – آقای وزیری ۳۱ رأی – آقای دکتر رفیع خان ۶ رأی – آقای پالیزی ۳ رأی – آقای امیر حسین خان ۲ رأی – آقای نجومی ۲ رأی – آقای روحی ۱ رأی – رأی آقای دهستانی ۱ رأی – آقای شریعت زاده ۱ رأی – آقای طلوع ۱ رأی – ورقه سفید علامت امتناع ۴.
رئیس – عده رأی دهندگان ۱۰۱ آقا بنی سلیمان ۵۲ رأی دارند آقای فرهمند ۴۸ رأی – آقای نگهبان ۴۴ رأی – آقای زوار ۴۵ رأی – آقای عامری ۴۵ رأی – آقای میرممتاز ۴۵ رأی فقط آقای بنی سلیمان انتخاب شدند. اگر صلاح میدانید بقیه انتخابات بماند برای جلسه آتیه.
بعضی از نمایندگان – مخالفیم.
رئیس – آقایان مستخرجین تشریف بیاورند.
(آقایان مستخرجین در محل نطق حاضر و اخذ و استخراج آراء‌بعمل آمده نتیجه بطریق ذیل حاصل گردید)
مهره تفتیشیه ۱۰۱ عده اوراق ۱۰۱ آقای فرهمند ۵۳ رأی – آقای دیوان بیگی ۴۷ رأی – آقای میر ممتاز ۴۵ رأی – آقای نگهبان ۴۳ رأی – آقای زوار ۳۶ رأی – آقای وزیری ۱۵ رأی – ورقه سفید ۳ - آقای امیر حسینخان ۱ رأی – آقای سلطان محمد خان عامری ۱ رأی – آقای دهستانی ۱ رأی – شریعت زاده ۱ رأی.
رئیس – عده رأی دهندگان ۱۰۱ آقای فرهمند ۵۳ رأی – آقای دیوان بیگی ۴۷ رأی – آقای میر ممتاز ۴۵ رأی – آقای نگهبان ۴۳ یا ۴۲ – آقای زوار ۳۶ – آقای امیر اسد الله خان ۴۲ یا ۴۶. بنابراین آقای فرهمند اکثریت پیدا کردند.
بعضی از نمایندگان – ختم جلسه (بعضی مخالف بودند)
رئیس – آقای آقا سید یعقوب. آقا سید یعقوب – آقایان اینقدر عجله نکنند ….
(همهمة نمایندگان – صدای زنگ)
آقا سید یعقوب – خوب اگر ما رفتیم کی می‌نشیند.
دشتی – شما خودتان میگوئید لوایح زودتر بگذرد.
آقا سید یعقوب – بله ولی نه به این جور که شما می گوئید بنده عرض می‌کنم که ما مراقبت می‌کنم که عصر هم جلسه تشکیل شود و این انتخابات تمام شود.
رئیس – خوب اول رأی می‌گیریم به ختم جلسه
بعد رأی می‌گیریم برای دو نفر منشی آقایانیکه با ختم جلسه موافقند قیام فرمایند
(عدة قلیلی قیام نمودن)
رئیس – تصویب نشد.
(در این موقع جمعی از نمایندگان از مجلس خارج شدند)
رئیس – عده کافی نیست می‌ماند برای جلسة بعد.
یکنفر از نمایندگان – کافی است.
رئیس – هفتاد نفر هستند. آقای دشتی.
دشتی – عرض می‌کنم بالاخره همینطور که آقای رفیع تذکر دادند مجلس یک کارهای خیلی مهمی دارد که مربوط بجریانهای عادی نیست ما باید به بینیم که مجالس ممالک راقیة دیکر تا چه اندازه به مسائل حیاتی خود علاقه مندند که تا نصف شب کار می‌کنند و این حقیقتاً برای ما خجلت آور است که نیمساعت از ظهر گذشته برای خاطر شکم پا شویم و مجلس را از اکثریت بیندازیم ما اهمیت نمی‌دهیم به اینکه کی انتخاب شود هر کس می‌خواهد بشود عقیده ما این است که انتخابات باید شروع شود و عصر هم جلسه تشکیل شود که تمام شود و از روز پنجشنبه مجلس بیفتد به کارهای مهمی که دارد با این شکل کار کردن حقیقتاً بین مردم اسباب سرشکستگی است و وجدان ما مضطرب و مشوش است ملاحظه بفرمائید این اختلاف دستجات در مجلس در دسر کاندیداها اینها یک مسائل کوچک و حقیر است نسبت به آن مقاصدی که مجلس راجع به اوضاع امروزه مملکت دارد ما باید امروز سعی داشته باشیم و این اختلافات را کنار بگذاریم و هر کس می‌خواهد انتخاب شود بشود حقیقتاً اگر بجای آقای نگهبان آقای امیر اسد الله خان معین شود چه فرق می‌کند؟ غرض این است که سعی کنیم که کارهای داخلی مجلس زودتر بگذرد و الان هم نیمساعت بیشتر از ظهر نگذشته و در نیمساعت ما می‌توانیم اقلا کار منشی‌ها را تمام کنیم و عصر هم مجلس تشکیل بدهیم و انتخاب مباشرین بعمل آید.
رئیس – آقای بروجردی.
بروجردی – فرمایشاتی که آقای دشتی فرمودند البته بموقع خودش صحیح است و همة آقایان نمایندگان هم در نظر دارند که امور مملکتی مقدم بر هر کاری باید به مجلس بیاید و مجلس هم با یک طرز صحیحی عمل کند و رفتار کند ولی با این ترتیب که مجلس اکثریت پیدا کند بعلاوه حالا یکساعت از ظهر گذشته است …
بعضی از نمایندگان – نیمساعت.
بروجردی – نیمساعت. در هر حال فعلاً گرسنگی و خستگی اجازه نمی‌دهد که کار کنیم و چنانچه مجلس ختم شود خستگی هم دیگر اجازه نمی‌دهد که آقایان عصر مراجعت فرمایند و بعلاوه عصر هم هر یک از آقایان یک کارهائی دارند و کسانی را باید ملاقات کنند و نمی‌توانند حاضر شوند و اگر مقرر شود که عصر هم جلسه تشکیل شود باز اکثریت حاصل نخواهد شد وقتی که ما وکیل هستیم در آن موقعی که برای ما کار تشخیص داده‌اند اگر کار کنیم خیلی خوب است با این عدم موافقتی که دو مرتبه در کار منشی‌ها شده است و نتیجه حاصل نشده است البته این دفعه هم اگر مجلس بخواهد بنشیند و رسمی باشد نتیجة حاصل نخواهد شد …
بعضی از نمایندگان – این دفعه اکثریت نسبی قاطع خواهد بود.
بروجردی – اجازه میفرمائید پس بهتر این است که آقایان اجازه بفرمایند جلسه ختم شود و بعد ولو فردا جلسه خصوصی بشود توافقی بین آقایان نمایندگان حاصل گردد بعد روز پنجشنبه جلسه بشود و عمل ختم گردد.
رئیس – این را باید عرض کنم که در دفعه سوم وطابق نظامنامه اکثریت نسبی کافی است.
آقا سید یعقوب – بنده نمی‌خواهم در واقع وارد یک موضوعاتی بشوم در یک موقعی که فوق العاده نظرمان این است که روح نوافقی بین همه تولید می‌شود که این قراردادی را که هفت سال است شاه ما زحمت می‌کشد نماینده‌های ما رفته‌اند و زحمت کشیده‌اند هفت کابینه در این قرارداد زحمت کشیده است ما نظرمان این بود که در بیرون بنشینیم و با هم ائتلاف کنیم هم در این قسمت و هم در قسمت کمیسیونها و زودتر باین لوایحی که داریم بپردازیم که در واقع این زحمات پادشاه زحمات وزرای خارجة ما که در این باب زحمت کشیده‌اند کابینه هائی که در این کار زحمت کشیده‌اند و یک کاری کرده‌اند که اسباب آبرومندی تمام ماها است بطور اتفاق و آبرومندی این کار بگذرد و تمام شود حالا آقایان می‌چسبند بیک چیزهائی پریروز بنده فریاد زدم آقای دیبا شما چرا نائب رئیس شدید اگر آمدن شما صحیح نبود چرا آمدید نائب رئیس شدید اگر صحیح بود چرا بعد از تنفس نیامدید آقای دیبا داد زدند که خلاف قانون است ….
زوار – دیبا نمی‌توانست خلاف نظامنامه رفتار کند.
آقا سید یعقوب – گوش بده آقا. ما می‌خواهیم هم کمیسیونهائی که داریم فوراً انتخاب شود وو حقیقتاً وارد عمل شود و هم هیئت مباشرین را وارد عمل شویم و یک جلسه تمام کنیم این بود که بنده با کمال صمیمیت و بدون نظر به چیزی عرض کردم همه خسته شده‌ایم عصری دو بغروب مقام ریاست تشریف بیاورند خبر بدهند تمام کنیم و در همان بین هم ائتلاف راجع بکمیسیونها می‌کنیم روز پنجشنبه برادرانه تمام می‌کنیم چهارده ماه پانزده ماه بوده است که ما بطور صمیمیت یک قدمهائی برای مملکت برداشته‌ایم و امروز روزی است که از این قدمهائی که در این مدت برداشته‌ایم نتیجه بگیریم تا بحال هشت کابینه مشغول بوده است و امروز روز نتیجه است حالا آقایان: اجازه بدهید عصری بیائیم جلسه را تشکیل بدهیم بنشینیم این کار را تمام کنیم حالا آقای دشتی و دیگران می‌گویند حتما امروز واقع بشوند بنده عرض می‌کنم آقایان دیگر رفته‌اند آنها هم برادرهای شما هستند بگذارید برای انتخاب کمیسیونها یک ترتیبی در نظر بگیریم بعد در کمیسیونها پهلوی هم بنشینیم و رأی بدهیم و این مواد را بگذرانیم و وارد مجلس شویم و با یک هلهله و شادی عمل را تمام کنیم بهتر این است شما هم از عقیدة خودتان در این باب یک قدری تنزل کنید با ما موافقت کنید عصر جلسه تشکیل شود این چیزی نیست که بنده بخواهم خدای نخواسته یک غرض رانی و یا حقی را پایمال کرده باشم.
رئیس – در هر صورت عده کافی نیست برای رأی گرفتن آقایان هم که در خارج هستند تشریف نمیاورند.
زوار – برای مذاکره که کافی است.
رئیس – آقای زوار.
زوار – عرض کنم که اولا پریروز آقای دیبا مطابق نظامنامه عمل کردند یعنی پس از آنکه رئیس انتخاب شد دیگر ایشان صلاحیت نداشتند که جلسه را تشکیل دهند از این نقطه نظر بنده فرمایشات آقای آقا سید یعقوب زا بتردید تلقی می‌کنم و ثانیا آقا با یک حرارت فوق العاده یک سلسله بدیهاتی فرمودند که البته قرار داد باید بگذرد با علیحضرت هم اظهار علاقه مندی کردند ولی بالاخره در آخر یک ناهار و نیم ساعت گرسنگی را ترجیح دادند بهمة اینها. حالا نیمساعت بیشتر از ظهر نگذشته است و ممکن است آقایان تشریف بیاورند بنده هم که کاندید منشی گری بودم از آقایان خواهش می‌کنم (که نسبت به بنده لطف دارند) از من صرف نظر فرمایند و کس دیگری را که می‌خواهند انتخاب کنند تا زودتر این کار تمام شود و شروع کنیم بعملیات مهمی که در پیش داریم.
رئیس – آقای دادگر.
دادگر – عرض کنم که قضیه درش بحث شد و
بالاخره در قضایای بدیهی هم انسان هر قدر بخواهد استعمال منطق کند تضییع عمر خودش و سامعین را فراهم کرده است ما الان در مقابل قضایای مهمة هستیم که آقایان رفیع و دشتی هم تذکر دادند و گفتند یک مسائلی است که ما باید مجهز بشویم برای آنها و آنها را انجام بدهیم کارهای شخصی و خرده ریزها نباید در مقابل کارهای اساسی که عائد مملکت می‌شود قرار بگیرد بنابراین ما از موقع محترم ریاست درخواست و تمنا می‌کنیم که تقویت بفرمایند ما را و مساعدت بفرمائید بلکه ما بتوانیم تشکیلات مجلس خودمان را امروز عصری تمام کنیم و حالا که آقایان موافقت نمی‌کنند جلسه دوام بیابد جلسه را ختم کنیم و عصر جلسه را تشکیل بدهیم و بالاخره یک کارهائی که ضرورت دارد آنها را پیش بیندازیم و حالا بعنوان تنفس جلسة ختم شود و عصر تشکیل شود که انتخابات هیئت رئیسه را تمام کنیم و خودمانرا مهیا کنیم برای ورود در کارهای وطنی و اخذ نتیجه و لااقل بگذارند این مقدمات به نتیجه برسد.
رئیس – این ترتیب که فرمودید اکثریت می‌خواهد آقا.
عدة از نمایندگان – مخالفی ندارد.
رئیس – پس ممکن است ده نفر تقاضا کنند که عصر جلسه خصوصی را اول تشکیل بدهیم اگر در آنجا تصویب شد جلسه علنی را تشکیل بدهیم.
رفیع و عراقی – ما تقاضا می‌کنیم.
عدة از نمایندگان – صحیح است.
رئیس – پس فعلاً جلسه ختم می‌شود تا عصر.
(در اینموقع ۳ ربع بعد از ظهر بعنوان تنفس تعطیل و مقارن غروب مجدداً تشکیل ولی عده برای اخذ رأی کافی نبود)
رئیس – آقای دادگر.
دادگر – عرض کنم که البته بر خاطر مبارکتان معلوم است که غالباً عصرهائی که در بین تعطیل گیر ما می‌آید برای یک کارهای خصوصی و شخصی خودمان یا موکلین خودمان تخصیص می‌دهیم ولی بالاخره ما اینطور استنباط کردیم که تمام شخصیات را در مقابل منافع اهم مملکت باید رها کرد و ما حس کردیم که بالاخره نباید شخصیات و کارهای کوچک کوچک را مقابل و معارض کلیات وسائل مهم قرار بدهیم همین مد نظر بود که ما را دعوت کرد که امروز عصر و فردا صبح و بالاخره تمام اوقات خودمان را برای خدمتگذاری و انجام کارها تخصیص بدهیم و البته ممکن است همین حسن نیت را کسانی بوضع دیگر فکر کنند نمیدانم بالاخره اگر حضرت آقای رئیس با ما موافقت فرمایند (البته خیلی از ایشان باید اعتذار خواست که موقع محترم ایشان ساعتشان بحال منتظره می‌گذرد و بالاخره ما می آئیم و اوقات محترم ایشان را مشغول می‌داریم و کاری هم نمی‌شود) چون ایشان همیشه بما عطوف هستند اجازه بدهند برویم بیرون شاید یک موافقت نظری پیدا شود و تا یک ربع نیمساعت دیگر آقایان را حاضر کنیم که بیایند و بلکه اینکار را تمام کنیم که تا صبح پنجشنبه برای کارهای مهمة مملکتی حاضر و مهیا باشیم و اگر هم نشد می‌رویم و صبح پنجشنبه می‌آئیم.
رئیس – با این ترتیب آقایان موافقند؟
بعضی از نمایندگان – صحیح است.
در این موقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از یکساعت مجدد تشکیل و چون عده برای اخذ رأی کافی نبود جلسه ختم شد)