مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۸ شهریور ۱۲۹۰ نشست ۲۹۳
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
ممجلس شورای ملی ۱۸ شهریور ۱۲۹۰ نشست ۲۹۳
صورت مشروح شب یک‌شنبه ۱۶ شهر رمضان المبارک ۱۳۲۹
مجلس سه ساعت و ربع از شب گذشته در تحت ریاست آقای میرزا مرتضی قلی خان نایب رئیس افتتاح گردید.
صورت مجلس شب جمعه ۱۴ قرائت شد غائبین جلسه قبل بدون اجازه آقای سید محمد باقر ادیب- نیرالسلطان- حاج امام جمعه- آقای میرزا یانس-
غائبین با اجازه آقاسید محمد رضا مساوات- حاج آقا دهخدا- آقامیرزارضای مستوفی- اعتصام الملک- آقا میرزا احمد قزوینی- مریض لواء‌الدوله-
آقایانی که در وقت مقرر حاضر نشده‌اند حاج سید نصرالله یک ساعت و ۲۰ دقیقه- دکتر امیر خان ۵۰ دقیقه- آقا میرزا ابراهیم ۴۰ دقیقه- افتخار الواعظین آقا سید محمدرضای همدانی ۳۵ دقیقه آقا میرزا علی اصفهانی نیم ساعت.
نایب رئیس- در صورت مجلس ملاحظاتی هست (اظهاری نشد) صورت مجلس تصویب شد دستور امشب کی راپورت کمیسیون بودجه راجع به مرتجم نظام که از وزارت معارف شرحی نوشته شده است در کمیسیون مذاکره شده قبول نشده است قرائت میشود عین راپورت کمیسیون بودجه به عبارت ذیل قرائت شد لایحه وزارت معارف راجع به میرزا سید حسین خان مترجم نظام در کمیسیون بودجه مطرح گردید وزارت معارف اظهار داشته‌اند که چندین مرتبه در خصوص مترجم نظام نسبت به تحصیلاتی که نموده پیشنهاد به مجلس شورای ملی شده و بالاخره می‌خواسته‌اند جزء سی نفر شاگرد معزی الیه را گسیل دارند چون مخارج در آمریک اضافه از مبلغ مصوبه مجلس بوده من مشارالیه نیز از سایر محصلین زیاد است وزارت معارف پیشنهاد نموده بودند مبلغ شش صد و پنجاه تومان برای مخارج سه ساله مترجم نظام و مبلغ یک صد و پنجاه تومان برای مخارج ذهاب تا آمریک به معزی الیه داده شود پس از مذاکرات کمیسیون بودجه اضافه بر مبلغ مصوبه مجلس در خصوص اعزام سی نفر شاگرد تصویب ننموده و این پیشنهاد وزارت معارف را رد می‌نماید.
شیبانی- اگر چه بنده در کمیسیون بودجه هستم و آن جا هم رأی نداده به واسطه این که اشخاصی که یک قدری زحمت کشیده‌اند و تحصیل کرده‌اند با پول خودشان داوطلبانه حاضر شده‌اند که تحصیلات خودشان را تکمیل بکنند و بیایند خدمت کنند به این آب و خاک نباید این‌ها را رد کرد و از کار بازداشت اعتقادم این است که آقای معاون توضیحات بدهند در صورتی که لازم بدانند گمان می‌کنم آقایان هم رأی بدهند که یک چنین شخص که تحصیلات کرده و زحمات کشیده برود دو سه سال تحصیلات خودش را تکمیل کند و برگردد خیلی خوب خواهد بود.
معاون وزارت معارف- همین طور که مقدمه مختصری در لایحه عرض شده بود مترجم نظام خیلی بیش یعنی در یک سال و نیم بلکه دو سال پیش از اوایل مشروطه دویم به او وعده شده بود که او را بفرستند به فرنگستان یعنی به آمریک که خودشان خیلی میل داشتند آن جا بروند ولی همین طور این کار ماند تا از مجلس شورای ملی تصویب شد که سی نفر شاگرد برود به فرنگستان برای تحصیل در آن موقع او هم داوطلب شد و تصور کرد که جزو این سی نفر شاگرد خواهد شد ولی چون هم از حیث سن باید مقتضی باشد و هم می‌بایست امتحانی بدهند ایشان هم‌سنشان یک قدری مقتضی نبود و هم برای امتحان حاضر شدند به این ملاحظه جزء این سی نفر ممکن نشد او را محسوب بدارند ولی به ملاحظه این که از بیش به او وعده داده شده بود و خیلی هم معطل شده بود و واقعاً به رفتن خیلی مایل است و به آن استعدادی که دارد شاید بعد از دو سال یک نفر کارکن خوبی از برای مملکت تهیه شده باشد و محروم نشده باشد این بود که در ثانی این مسئله پیشنهاد شد که اگر تصویب کنند به طور فوق‌العاده علاوه بر آن سی نفر برود و مخارج او هم به طوری که برای آن سی نفر تصویب شده است بالسنبه بیشتر نوشته شده و تقریباً این مبلغ همان قدری است که می‌تواند یک نفر در آمریک تحصیل بکند باز هم بنده عرض می‌کنم که در او استعداد فوق‌العاده است و حد و جهدی دارد برای تحصیل ارگ تصویب کنند ممکن است که تا دو سه سال دیگر بیاید مصدر خدمتی بشود چون راجع به تحصیل است و تهیه یک نفر آدم برای کار میشود اگر آقایان نمایندگان تصویب بفرمایند که او هم برود به آمریک و اضافه شود بر سی نفر و سی و یک نفر بشود عیبی نخواهد داشت در حال این یک مبلغی است که کم نشده است بعد از دو سه سال در مقابل این مبلغ شاید برگردد و خدماتی بکند و یک نفر کارکنی این جا از برای مملکت حاضر شود در هر حال وزارت معارف ضرری نمی‌بیند که این مبلغ برای او تصویب شود و برود تحصیل کند.
نایب رئیس- دیگر مخالفی نیست (اظهاری نشد)
نایب رئیس- چون کمیسیون بودجه راپورت وزارت معارف را رد کرده است حالا رأی می‌گیریم به راپورت کمیسیون بودجه آقایانی که تصویب می‌کنند.
حاج عزالملک- باید به لایحه وزیر رأی گرفت.
نایب رئیس- تأمل بفرمائید وزارت معارف (۲۵۰) تومان سالیانه تصویب کرده است به صدور پنجاه تومان برای مخارج رفتن حالا باید رأی گرفت راپورت کمیسیون بودجه که رد کرده است آقایانی که تصویب می‌کنند راپورت را یعنی رد می‌کنند این مبلغ را ورقه کبود می‌دهند و آقایانی که با راپورت کمیسیون بودجه مخالفند و این مبلغ را تصویب می‌کنند ورقه سفید خواهند داد.
حاج سید ابراهیم- بنده گمان می‌کنم که در همان لایحه وزارت معارف باید رأی گرفته شود به جهت این که راپورت کمیسیون بودجه در همه جا فرعی بر تصویب وزارت مالیه است و چون وزارت مالیه علاوه بر سی نفر تصویب نکرده بود کمیسیون بودجه تصویب نکرد پس حالا خوب است به راپورت وزارت معارف رأی گرفته شود که تکلیف معلوم شود.
محمد‌هاشم میرزا- خوب است بفرمائید که این چند ساله است سه ساله است چهار ساله است وزارت معارف چطور خواسته است که به این ترتیب باشد و چرا برای امتحان حاضر نشد یا این که به امتحان حاضرش نکردند و نخواستند حاضرش کنند خوب است این‌ها را توضیح بدهند آن وقت رأی بگیرند. معاون وزارت معارف- مدت سه ساله خواهد بود و جزء سی نفر هم نخواهد بود به جهت این که آن‌ها معین شده‌اند این علیحده است به طور فوق العاده که اگر مجلس تصویب می‌کند اجازه بدهند برود برای تحصیل و این که امتحان نداده است برای این بود که یک قدری دیر شده بود اول و به جای این که به هر حال جزء آن سی نفر محسوب میشود و بعد چون که دید علاجی نیست غیر از این که امتحان بدهد چون قدری دیر شده بود نتوانست خود را حاضر کند و موفق نشد برای امتحان علی ای حال این علاوه بر سی نفر خواهد بود.
ذکاء الملک- بنده می‌خواستم مخبر توضیحی از بابت این راپورتی که این جا است بدهند که نوشته است کمیسیون بودجه اضافه بر مبلغ مصوبه مجلس در خصوص اعزام سی نفر شاگرد تصویب نکرده است آیا به طور کلی رد کرده است که هیچ داده نشود یا این که مطابق آن چه سابقاً تصویب کرده‌اند بدهند خوب است توضیح بدهند که معلوم شود.
حاج عزالممالک- عقیده اکثریت کمیسیون بودجه این بود که همین طور که سابق تصویب شده بود و رأی دادند همان طور باشد و همان سی نفر را که تصویب کرده‌اند بفرستند چون وزارت مالیه هم همان سی نفر را تصویب کرده است و این اضافه بر آن سی نفر است از این جهت کمیسیون تقاضای وزارت معارف را رد کرده است.
دکتر علی خان- این جا چون مکرر در خصوص آن سی نفر شاگرد مذاکره میشود لازم است بنده بعضی عرایضی بکنم وقتی که کمیسیونی معین شد برای این که شرایط آن سی نفر را معین کند از حیث سن و امتحانات هم چو تصور می‌کرد کمسیون که آن چه رأی داد قطعی خواهد بود و آن شرایطی که قرار داده است از آن سه شرایط تخطی نخواهد شد بعد شنیده شد که یک بیست و دو نفری امتحان داده‌اند وسنشان هم مقتضی بود و کمیسیون ممتحنه آن‌ها را قبول کرده‌اند و خوب هم بودند و قرار شد که غیر از آن‌ها کسی فرستاده نشود ولی حالا معلوم میشود که بعضی دیگر را هم قبول کرده‌اند و آن شرایطی که قرار داده بودند هم تصویب کنند که استثنا نشود و قبول می‌فرمایند این یک نفر را هم بفرستند و الا اگر نمی‌خواهند استثنا بشود اولاً مقرر دارند که آن اشخاص دیگر که آن شرایط معینه را فاقد هستند فرستاده نشوند و بعد این شخص را هم چون خیلی اصرار دارد و گویا آن قدر هم از تحصیلش باقی نمانده باشد یکی دو سال بیشتر کار ندارد ضرری هم ندارد که به او هم مساعدتی بکند شاید بعدها به درد دولت بخورد.
معاون وزارت معارف- چون آقای دکتر علی خان شرحی فرمودند لازم شد توضیحاً جاوت کنم عرض می‌کنم که فوق‌العاده استثنا نشده است این چند نفری که دواوطلب بودند در خصوص آن‌ها مراعات نشده و در واقع رد شده است در صورتی که نمی‌بایست آن شرایط رد شود و استثنا شود در صورتی که استثنا شده است بنده نمی‌فهمم که چرا یک نفر را برای این که سنش زیاد است یا امتحان نداده است رد می‌کنند اگر استثنا شده است در حق او هم عقیده بنده این است که استثنا بشود در صورتی که صحیح این بود که غیر از آن اشخاصی را که کمیسیون تصویب کرده است یعنی هم امتحان داده‌اند هم سنشان مقتضی است کسی دیگری پذیرفته نشود و الا اگر بنا باشد استثنا بشود و آقایان نمایندگان بودند و می‌بایست امتحان بدهند و قبول بشوند همه داخل امتحان شدند و کمیسیونی که برای امتحان معین شده بود آن‌ها را امتحان کرد و قبول کرد و یک نفر از آن‌ها که حبیب‌الله خان پسر شهاب الممالک باشد امتحان داده بود و نمره اول شده بود یعنی از همه بهتر امتحان داده بود پس از ختم امتحانات که قبول شد و بنا شد آن عده آخری را که می‌بایست فرستاده شوند معین کنند او چون سنش بیش از بیست سال شده بود و به تصور این که پدرش متمول است و شاید بتواند به مخارج خودش او را بفرستد به این جهت او را رد کردند چون این ترتیب واقع شد او به تصور این شاید ظلمی در حق او شده باشد و قبل از این که او را امتحان کرده باشند بایستی رد کرده باشند حالا که امتحان داده‌ام دارای نمره اول هم شده‌ام برگشتن و رد شدن من ظلم است خیلی اصرار داشت بلکه طوری بشود برود لکن وزارت معارف به ملاحظه این که از حیث سن شاید از حیث استثنائی واقع بشود به هیچ وجه اعتنائی به این اظهارات نکرد و رد کرد و چون او از این عده خارج شد ضیعتاً یک نفر دیگر به جای او معین شد و البته معلوم است که یک زحمت خیلی بزرگی برای او حاصل میشود که در یک چنین موقعی قبول نشود به این جهت به حضور والاحضرت اقدس نایب‌السلطنه و هیئت وزراء متسول شد و وزراء چون از کار او مسبوق شدند که تحصیل کرده است تصویب کردند که چون تحصیلاتش را کرده است در این موقع این سختی به او نشود برای این که دو سال از موقع سنش گذشته است و او هم جزء این هیئتی که فرستاده میشود برود وزارت معارف هم بر حسب تصویب والاحضرت اقدس و هیئت وزراء او را قبول کرد و این اختلاف جزئی به استثنای مختصر را وزارت معارف کرده است ولی هنوز هم چیزی واقع نشده است و آن‌ها نرفته‌اند و اگر هم تصویب نکنند باز هم ممکن است این استثناء جزئی واقع نشود وزارت معارف به هیچ وجه اصراری ندارد و لکن وزارت معارف چنین تصور کرد که در این موقع رأی وزراء را قبول کند.
نایب رئیس- گویا مذاکرات کافی باشد (بعضی اظهار کردند رأی بگیرید).
حاج آقا- به پیشنهاد وزیر رأی بگیرید.
نایب رئیس- باید به پیشنهاد وزیر رأی بگیریم مادۀ پیشنهاد وزیر خوانده میشود رأی گرفته میشود.
(مجدداً مادۀ اول و دویم از لایحه وزیر خوانده شد- اظهار شد توضیح بدهید که به چه قسم رأی گرفته میشود).
نایب رئیس- توضیح داده شد عرض می‌کنم این یک نفر را علاوه بر آن سی نفر وزارت معارف پیشنهاد کرده است که اعزام شود به آمریک حالا رأی می‌گیریم به پیشنهاد وزیر هر کس تصدیق می‌کند و تصویب می‌کند لایحه وزیر را ورقه سفید بیندازد و هر کس رد می‌کند ورقه کبود بیندازد.
دکتر سعید الاطباء- بنده در رأی عرض دارم مطابق نظامنامه باید در راپورت کمیسیون رأی گرفت.
نایب رئیس- کمیسیون رد کرده است برد نمی‌شود رأی گرفت.
محمد‌هاشم میرزا- عرض می‌کنم مکرر بر مکرر ملاحظه فرموده‌اید که خیلی از راپورت‌ها را کمیسیون رد کرده است مثل مرخصی خواستن بعضی نمایندگان و غیره و رأی به همان راپورت کمیسیون تصویب شد که پذیرفته نمی‌شود و اگر راپورت کمیسیون تصویب نشد که پذیرفته میشود و این خیلی اتفاق افتاده است یکی دو تا نیست چطور میشود امشب برای یک مسئله بر خلاف سابق اتفاق بیفتد.
حاج عزالممالک- این یک مسئله مهمی‌نیست اشخاصی که عقیده دارند که این آدم برود به این مسئله رأی خواهند داد آن‌هائی که عقیده ندارد رأی نخواهند داد این فرق نمی‌کند چه به راپورت کمیسیون چه به لایحه وزیر رأی گرفته شود بالاخره مقصود حاصل میشود.
نایب رئیس- خوب به راپورت کمیسیون بودجه رأی می‌گیریم که رد کرده است پیشنهاد وزارت معارف را هر کس رد می‌کند فرستادن او را و موافق است با راپورت کمیسیون ورقه کبود خواهد داد و هر کس تصویب می‌کند فرستادن او را ورقه سفید خواهد داد.
دکتر سعید الاطباء- در صورتی که بخواهیم رأی بگیریم به راپورت کمیسیون باید در صورت موافقت به راپورت کمیسیون که عدم تصویب فرستادن آن یک نفر باشد ورقه سفید داد و در صورت مخالفت به راپورت کمیسیون ورقه آبی.
نایب رئیس- خوب به راپورت کمیسیون بودجه رأی می‌گیریم که رد کرده است پیشنهاد وزیر را هر یک از آقایان که موافقند به راپورت کمیسیون ورقه سفید خواهند داد هر یک از آقایان که مخالفند ورقه کبود خواهند داد(در این موقع شروع به اخذ رأی گردید و آقای حاج میرزا رضاخان اوراق رأی را به قرار ذیل احصاء نمودند ورقه سفید ۱۲ ورقه آبی ۲۴
نایب رئیس- بلاتکلیف ماند.
ارباب کیخسرو- بنده در جلسه قبل عرض کردم حالا هم جداً عرض می‌کنم این ترتیبی که آقایان پیش گرفته‌اند مخالفت نظامنامه داخلی است مادۀ ۸۸ نظامنامه را می‌خوانم که بعدها موافق آن عمل بشود. ترتیب گرفتن رأی علتی با اوراق از این قرار است هر نماینده دارای ۲۴ ورقه مختنقه است و اسم آن نماینده در روی آن چاپ شده است ورقه سفید علامت قبول و ورقه آبی علامت رد است در این جا هیچ ننوشته است که هر وکیلی روی کاغذ بنویسد بدهد آن شخص منشی که می‌شمارد باید بداند چند ورقه سفید است چند ورقه آبی است این اسم نوشتن روی ورقه وانگهی این ترتیبی که پیش آمده است بلا اسم هیچ معنی ندارد اداره مباشرت برای همه تهیه ورقه چاپی دیده است استدعا دارم اعلان بشود که آقایان وکلاء هر کدام ورقه خودشان را بیاورند و در موقع رأی دادن با ورقه خودشان رأی بدهند و قدغن بفرمایند بعد از این هر کس روی کاغذ بنویسد قبول نشود که همه تمیز بدهد کدام ورقه آبی است و کدام ورقه سفید است و این طور خوب نیست.
نایب رئیس- بله ورقه چاپی دادن صحیح است لکن امتناع کردن از برای همه ممکن است.
وزیر امور خارجه- هئیت وزراء تقاضا می‌کنند که فردا شب برای اجازه لوله نفت به کمپانی نوبل جلسه فوق‌العاده تشکیل بشود چون در این لیالی متبرکه مجلس نیست مسئله هم اهمیت دارد و فوری است به این جهت تقاضا می‌کنند که فردا شب به طور فوق‌العاده مجلس تشکیل شود.
نایب رئیس- مخالفی نیست در این باب (اظهاری نشد) (راپورت کمیسیون بودجه راجع به ورثه مرحوم آقا سید ریحان الله به عبارت ذیل قرائت شد)
- لایحه وزارت مالیه راجع به وراث مرحوم حجه الاسلام آقاسید ریحان الله مجتهد طلاب در کمیسیون بودجه مطرح گردید وزارت مالیه پیشنهاد نموده‌اند نظر به خدمات مرحوم آقا سید ریحان الله طلاب که در راه آزادی مشروطیت نموده ماهیانه مبلغ دویست تومان درباره آقای آقا سید محمد و آقای آقا سید موسی زادگان آن مرحوم برقرار شود پس از مذاکرات لازمه چون رعایت حال بازماندگان مرحوم آقا سید ریحان الله از لوازم است کمیسیون بودجه به اکثریت آراء مطابق مادۀ ذیل ماهی ۱۰۰ تومان درباره وراث آن مرحوم رأی داده پیشنهاد مجلس شورای ملی می‌نماید.
مادۀ واحده- مبلغ یک صد تومان ماهیانه در حق وراث قانونی مرحوم حجة‌الاسلام آقا سید ریحان الله برقرار شود.
حاج سید ابراهیم- در این جا اولا باید دانست که این ربطی به قانون وظایف ندارد و حقوق ثانیه بوده که راجع به قانون وظایف باشد در این صورت لازم است که یا پانزده سال یا مادام الحیوه قید بکنند و الا نظیر این تا به حال به مجلس شورای ملی نیامده است که یک تصویبی بکنند نه مادام الحیوه قید شده باشد و نه پانزده سال.
نایب رئیس- در باب مدت در کمیسیون مذاکره نشده است.
حاج عزالممالک مخبر- این مسئله راجع به رأی مجلس است سابقه اش هم معلوم است ولی آقای حاج سید ابراهیم که مخالف نبودند اگر مخالفی باشد بنده توضیح می‌دهم و پیشنهاد هم کرده‌ام بفرمائید خوانده شود.
محمد هاشم میرزا- در کمیسیون فقط مذاکره ماهی صد تومان شده است و عنوان این که پانزده سال یا مادام الحیوه باشد کمیسیون مذاکره نکرده اگر باید کمیسیون تشخیص بدهد باید برگردد به کمیسیون و اگر مجلس تصویب می‌کند که هیچ.
نایب رئیس- دو مرتبه مادۀ خوانده میشود با پیشنهاد آقای عزالممالک.
مادۀ واحده- مبلغ یک صد تومان ماهیانه در حق وراث قانونی مرحوم حجه الاسلام آقا سید ریحان الله مادام الحیوه برقرار میشود.
رئیس- رأی می‌گیریم به مادۀ کمیسیون با آن پیشنهاد کسانی که موافقند ورقه سفید خواهند داد(اوراق رأی اخذ و آقای حاج میرزا رضاخان به قرار ذیل شماره نمود)
ورقه سفید (۳۶) ورقه آبی (۲).
نایب رئیس- به اکثریت ۳۶ رأی از (۶۶) رأی نفر نمایندگان حاضر تصویب شد.
حاج سید ابراهیم- چون ورثه مادام الحیوه معنی ندارد خوب بود معین شود بعد رأی گرفته شود.
نایب رئیس- بعد از رأی گرفتن دیگر مذاکره نمی‌شود.
حاج عزالممالک- هر ورثه مادام الحیوه دارای حقوق خواهد بود ورثه غلط است و به موجب قانون وظایف بین آن‌ها تقسیم میشود.
نایب رئیس- چون در دستور چیزی نیست چند فقره راپورت کمیسیون بودجه است آقایان همراهی دارند مذاکره بشود یا خیر.
معزز الملک- خیر نتیجه هم ندارد.
نایب رئیس- آقا شیخ غلام حسین سئوالی از وزارت معارف داشتید.
آقاشیخ غلام حسین- مجلس شورای ملی حاضر شده که یک عده از شاگردانی که تحصیل کرده‌اند بفرستد به اروپا برای اتمام تحصیلاتشان و یک شرایطی برای این در مجلس گذاشت یکی از مواد آن قانون که تقریباً به اتفاق گذشت این بود که شاگردان انتخاب بشوند از مبلغ شاگردهائی که از فقراء هستند برای این که اغنیاء خودشان می‌توانند با پول خودشان بروند به فرنگستان و تحصیل نمایند حالا اغنیاء را داخل آن‌ها کرده‌اند این شاگردهائی که می‌فرستند به خارجه و بنده اعتقاد نمی‌کردم که این طور باشد این شرطی را که از مجلس گذشته است مهمل کرده‌اند چند نفر از شاگردانی که فقیر بوده‌اند و تحصیلاتشان خوب بوده در صورتی که شاگردهای فقیر بودند و عده امتحان شان هم خوب بوده است آن‌ها را خارج کرده‌اند از اعداد این محصلین و چند نفر اشخاص که متمول بودند و از سرمایه پدرشان می‌توانستند بروند به فرنگستان داخل کرده‌اند و اتفاقاً درضمن مذاکراتی که راجع به مترجم نظام بود آقای خان رئیس معاون وزارت معارف تصدیق کردند یک نفر را که دو شرط ندارد یکی این که سنش زیاد بوده استو یکی هم پدرش ثروت دارد و خودش می‌تواند برود برای تحصیل داخل کرده‌اند.
معاون وزارت معارف- عرض میشود که بنده تعجب می‌کنم که یک ساعت از این سئوال و جواب بیش نگذشته است و سئوالی که آقا شیخ غلام حسین فرمودند خیلی تفاوت دارد با آن چیزی که این جا گفته شد وزارت معارف خودش این شرط را پیشنهاد کرد و گمان می‌کنم هیچ استثنائی هم در این خصوص نشده است یک هئیتی که مرکب از ده پانزده نفر اشخاص که اغلب آقایان خودشان کمال ارتباط را دارند و خودشان معین کردند و کمال دقت را کرده‌اند این بیست سی نفر را تصویب کرده‌اند و در مابقی دیگر هم هیچ تردیدی نیست فقط موضوع یک نفر است و بنده هم تصدیق نکرده ام که متمول است یا متمول نیست بعضی می‌گویند پدرش تمول دارد و بعضی می‌گویند ندارد و سایرین را هم همه آقایان ارتباط دارند و کمال دقت را کرده‌اند و هیچ نوع تردیدی در آن اشخاصی که انتخاب شده آن ندارند و اشخاصی که این جا حاضرند بنده اطلاع دارم و گمان می‌کنم سایر آقایان هم اشخاص داشته باشند و همه از اشخاصی هستند که خودشان قوه رفتن به فرنگ را ندارند و فقط مورد ایراد همین یک نفر است که تفصیلش آن بوده است که عرض کرده‌ام باز چیز دیگری نمی‌توانم عرض بکنم ولی حالا هم اگر مجلس تصویب نکند بنده شخصاً اصراری ندارم چون هیئت وزراء تصویب کردند که باشد بنده گفتم باشد و در صورتی که مجلس رد بکند بنده شخصاً هیچ اصراری ندارم و بسته برای مجلس است این هم منحصر به همین یک نفر است و دویم و سیمی‌ندارد.
آقاشیخ غلام حسین- وزارت علوم مکلف است که آن قانونی که از مجلس گذشته است محترم بشمارد و موافق آن عمل کند آن کسی را که هیئت وزراء عظام پیشنهاد کرده‌اند یک شخصی است یا چند شخص است نمی‌دانم باید وزارت علوم تحقیق بکند اگر بر خلاف آن قانونی که از مجلس گذشته او بکند و عمل نکند حالا اگر هیئت وزراء می‌خواهند یک نفری را به طور دیگر بفرستند آن یک مسئله دیگری است آن را پیشنهاد بکنند و الا این که هیئت وزراء بخواهند باعث این نمی‌شود که آن قانون را نقض کنیم این نمی‌شود یک نفر فقیر که موافق آن قانون آمده است امتحان داده است بایستی همان کسی را که موافق آن قانون بوده باید او را بپذیرند جزء آن سی نفر آن وقت اگر هیئت وزراء یک نفر دیگری را بخواهند بفرستند یا پیشنهاد کنند شاید مجلس هم مخالفت نداشته باشد و بپذیرد.
نایب رئیس- آقای ادیب‌التجار فرمایشی دارید.
ادیب‌التجار- مدتی است قریب شانزده هفده ماه است بنده یک طرح قانونی به جهت منع احتکار تقدیم مجلس شورای ملی کردم به امضای چند نفر از نمایندگان محترم چند دفعه در آمده است به مجلس هر دفعه که آمده است بعد از چند وقت در این اواخر باز به کمیسیون داخله برگشت جلسه گذشته بعضی نمایندگان محترم و آقای رئیس اظهار فرمودند که در دستور مطلب مهمی‌نداریم بنده می‌خواستم عرض کنم چند مرتبه مذاکره کرده‌ام و به رئیس کمیسیون گفته‌ام که این قانون مفید حال عموم ملت است مخصوصاً فقرای مملکت این قانون را زودتر در این دفعه سیم و چهارم برگردانند به مجلس و آقایان نمایندگان هم از آن جائی که خیلی آسودگی ملت و فقراء را می‌خواهند و سه چهار سال است در طهران مبتلا هستیم به کمی و گرانی نان و ضیق معاش خواهش می‌کنیم از آقای نایب رئیس که به رئیس کمیسیون داخله اخطار کنند که زودتر این قانون بیاید به مجلس و تصویب شود که یک سدی بشود به جهت محتکرین بی‌انصاف این مملکت بلکه در سر خرمن فقراء گندم خرواری بیست تومان نخرند حالا گندم خرواری هیجده تومان و بیست تومان فروش می‌رود در آخر سال به حال فقراء بلکه اغنیاء چه خواهد گذشت چون این قانون هم به حال اغنیاء مفید است هم به حال فقراء و کسانی که بر ضد این هستند اشتباه کرده‌اند بنده خواهش می‌کنم چون در دستور هم فرمودند چیزی نیست هیچ چیز بهتر از قانون منع احتکار به جهت صلاح اهل مملکت برای دستور نیست و کسانی که بر ضد این هستند اشتباه دارند این قانون هم برای فقراء خوب است هم برای اغنیاء امیدوارم آقای نایب رئیس هم امشب اخطار به رئیس کمیسیون داخله بکنند که زودتر این قانون به مجلس بیاید.
نایب رئیس- در این باب خواهش میشود که رئیس کمیسیون داخله زودتر راپورت به مجلس بدهند جلسه آتیه فردا شب است و دستور هم همان لوله کشی کمپانی بوئل است.
(مجلس چهار ساعت از شب گذشته ختم شد).