مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۸ اسفند ۱۳۳۶ نشست ۱۷۷
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۵
سال دوازدهم
شماره مسلسل
دوره نوزدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره۱۹
جلسه: ۱۷۷
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه هجدهم اسفند ماه ۱۳۳۶
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت‌مجلس
۲- بیانات قبل از دستور - آقایان: دکتر دادفر- اردلان
۳- اخذ رأی و تصویب لایحه اجازه دریافت ششصد میلیون ریال وام جهت ساختمان‌های دانشگاه و دانشکده‌های شهرستان‌ها
۴- طرح گزارش کمیسیون کشاورزی راجع به افزایش اعتبارات کشاورزی
۵- معرفی آقای دکتر هدایتی به وزارت دادگستری به وسیله آقای نخست وزیر
۶- طرح و تصویب یک فوریت گزارش لایحه افزایش اعتبارات کشاورزی
۷- مذاکره در گزارش کمیسیون کشاورزی راجع به افزایش اعتبارات کشاورزی
۸- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر دادگستری
۹- مذاکره در گزارش کمیسیون کشاورزی راجع به افزایش اعتبارات کشاورزی
۱۰- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس دو ساعت قبل از ظهر به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
۱ - تصویب صورت‌مجلس
رئیس - اسامی غائبین جلسه پیش قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد).
غائبین بااجازه - آقایان: توماج. شیبانی. اسفندیاری. دکتر ضیایی. سعیدی. دکتر بینا. خزیمه علم. کدیور. مهندس اردبیلی. مرتضی حکمت. دکتر آهی. دکتر عمید. اورنگ. امامی‌خویی. مسعودی. عامری. مشار. دکتر سعید حکمت. اخوان. دکتر اصلان افشار. صفاری. دکتر پیرنیا.
غائبین بی‌اجازه - آقایان: اریه. سنندجی. دکتر طاهری. کیکاوسی. بهبهانی. ابتهاج.
دیرآمدگان و زود رفتگان بااجازه - آقایان: مهندس فروغی. دکتر فریدون افشار. صارمی. دهقان. خرازی. فرود. صدرزاده. ارباب. مهندس ظفر. قنات آبادی. صادق بوشهری.
رئیس - نسبت به صورت‌مجلس نظری نیست؟ (اظهاری نشد).
صورت‌مجلس تصویب شد.
۲- بیانات قبل از دستور - آقایان: دکتر دادفر- اردلان
رئیس - نطق‌های قبل از دستور شروع می‌شود.
آقای دکتر دادفر
دکتر دادفر - همان طوری که آقایان نمایندگان محترم استحضار دارند به مناسبت انتصاب یکی از همکاران دانشمند ما آقای دکتر هدایتی به مقام وزارت دادگستری خواستم چند کلمه‌ای در اطراف دادگستری و نواقص دادگستری و طرق اصلاح و تکمیل این دستگاه طبق نظر خودم و مطالعات خودم به عرض آقایان محترم برسانم در عین حال توجه نمایندگان محترم را به پاره‌ای از مسائل که ذکر آنها را ضروری می‌دانم جلب کنم. در اهمیت دادگستری همین قدر بس که تنها مطلبی که توجه مردم ایران را در زمان ناصرالدین‌شاه نسبت به ترقیات دول و ملل اروپایی جلب کرد همین سیستم عدالت و طرز دادگستری مغرب زمین بود و اولین چیزی که قبل از مشروطیت مردم طالب و خواستار آن شدند همین دیوانخانه عدالت بود که بعدها این دیوانخانه عدالت توسعه و گسترش پیدا کرد به اسم مشروطیت، بنده نمی‌خواهم در اطراف مقام قضاوت و اهمیت دادگستری و رلی که عدالت و اجرای عدالت در مملکت دارد بحث کنم برای این که اهمیت آن همین قدر بس که تمام متفکرین و دانشمندان ملل قوه قضاییه را یکی از ارکان سه گانه هر اجتماع و هر ملتی تشخیص داده‌اند و غالب قوانین اساسی دنیا به همین ترتیب این قوه را یکی از ارکان سه گانه شناخته‌اند (صحیح است) اما باید دید که دادگستری علی‌الاصول در هر مملکت بر چه اساسی باید استوار باشد تا مردم از پرتو آن و از پرتو اجرای این دادگستری در رفاه و آسایش باشند زیرا در این هیچ شکی نیست که اجرای تمام برنامه‌های اصلاحی در مملکت در درجه اول مرهون امنیت عمومی و در درجه دوم امنیت قضایی است به عبارت اخری امنیت قضایی مکمل امنیت عمومی است و ما باید به هر ترتیبی که باشد امنیت قضایی را مستقر بکنیم و تعمیم بدهیم تا بتوانیم آن نتایجی را که می‌خواهیم از استقرار امنیت در مملکت به دست بیاوریم (صحیح است). دادگستری ما علی‌الاصول در دو قسمت وارد حل و فصل امور و دعاوی است در امور حقوقی آقایان استحضار دارند قوانینی هم که هست برای حل و فصل دعاوی است و از این نظر آن اهمیتی را که امور جزایی دارند، ندارند ولی باید طرقی اتخاذ بشود که مردم زودتر به نتیجه برسند و دیگر سال‌ها در پشت اطاق‌های دادگاه‌ها و محاکم سرگردان نشوند و چه بسا آن منطق و منظوری را که از طرح دعوی دارند از دست بدهند مثال‌ها و نمونه‌های زیادی هست که چگونه دعاوی به وراث رسیده است و از بس اطاله و طول داشته آقایان همه مستحضرند و لازم به ذکر نیست البته برای اصلاح این امر موارد زیادی را باید در نظر گرفت ولی قسمت عمده‌اش مربوط به اصلاح قوانین است برای اصلاح قوانین هم یک تجدید نظرهای اصولی لازم است که بنده امیدوارم اینها به تدریج به عمل بیاید، اما قسمت مهم امور جزایی است که شامل سه قسمت است کشف جرم تشخیص مجرم و بعد اجرای مجازات. متأسفانه در کشور ما این که تمام انتقادات از دادگستری است صحیح نیست چون مراحل کشف جرم در ایران بسیار ضعیف و ناقص است، یعنی یک مستنطق علاوه بر وظیفه قضایی خودش وظیفه کشف جرم را هم به عهده دارد، در صورتی که باید دستگاه‌های کشف جرم ما مجهز بشوند به وسایل علمی امروزه که بتوانند جرایم را با دلایل و مدارک کافی کشف کنند و در دسترس مقامات قضایی برای تعقیب و مجازات بگذارند، مثلاً در کشورهای خارجه از لحاظ علمی این قدر دلایل جمع‌آوری می‌کنند مثل تجزیه خون و نمونه مو و لباس و اثر انگشت و اینها، این قدر دلایل پیش مستنطق می‌برند که اصلاً مستنطق در تحقیقات خود به آن رموزی که در ایران لازم است به کار برود احتیاج ندارد و در اینجا هم باید این اصل را در نظر بگیریم، مخصوصاً برای تربیت یک کادر قوی مأمورین آگاهی که ما تأمینات می‌گوییم یعنی انسپکتور، اینهایی که مأموریت کشف جرم دارند مثل پلیس که در مراکز جرایم و اتفاقات کار دارند کشیک دارند، اینها را باید تقویب کرد اینها حافظ قانون هستند اینها باید اشخاصی باشند فهمیده و اشخاصی باشند تحصیل کرده و علاقمند به شغل خودشان تا بتوانند پرونده را تکمیل بکنند و بدون نقص در اختیار مقامات قضایی بگذارند در مرحله تحقیقات متأسفانه در مملکت ما فقط و فقط توجه به تهران شده است، بنده مثلی عرض می‌کنم تهران بدون حومه‌ای که دارای مراکز دادگاه بخش است مثل شمیران و ورامین و کرج، آنچه جزو نقشه تهران بزرگ هست طبق سرشماری یک میلیون نفر جزو حوزه قضایی پارک تهران است برای این عده چهل تا بازپرس و چهل تا دادیار در پارک تهران کار می‌کنند من‌باب مثال عرض می‌کنم، شهرستان مراغه طبق سرشماری سیصد هزار نفر جمعیت دارد فقط دو بازپرس دارد آن هم یکی‌اش همیشه نبوده است یعنی در تهران در واقع پانزده برابر شهرستان‌ها قاضی داریم شهر تبریز با حوزه قضایی‌اش در حدود هشتصد هزار نفر، یک میلیون نفر جمعیت دارد فقط هشت شعبه بازپرسی دارد، تهران هم یک میلیون جمعیت دارد، با این جمعیت، با این راه‌های نزدیک، با این طرق سهل هشتاد بازپرس و دادیار دارد، آقا اگر علاقه هست باید برای تمام نقاط کشور یک نظر باشد حالا گرچه در تهران هم کارها می‌ماند و در اینجا هم احتیاج هست و آقایان کار می‌کنند ولی به همین نسبت باید در شهرستان‌ها هم تعمیم داده بشود و در شهرستان‌ها مردم از بس به دعاوی‌شان رسیدگی نمی‌شود مجازات از بین رفته و در نتیجه تعداد جرایم روز به روز زیاد شده منظور از برقراری محاکم دادگستری و داشتن محاکم جزایی این است که تنبیه در کار باشد و در نتیجه از این جرایم کم بشود ولی در ایران برعکس شده از بس به واسطه نبودن تشکیلات طول و تفصیل رسیدگی زیاد شده است در نتیجه اصلاً اثر مجازات ازبین رفته، به خصوص در شهرستان‌ها مردم از عدلیه نمی‌ترسند برای این که مجازاتی در کار نیست و رسیدگی نمی‌شود، قاضی نیست، تشکیلات نیست و قوانین جزایی ما همه آن طوری که مناسب با وضعیت ایران باشد نیست البته یک تجدید نظری در اصول محاکمات جزایی می‌شود که بنده هم افتخار عضویت در کمیسیون دادگستری را دارم، در ضمن رسیدگی ما فکر کردیم که اصلاحات بسیار اساسی در قوانین جزایی و سایر قوانین باید به عمل بیاید و ما امیدواریم که آقای وزیر دادگستری به این مطالب توجه کنند، در مرحله سوم که مرحله اجرای احکام است اهمیت در اینجا است بعد از ۱۵ سال وقتی یک پرونده رسیدگی شد آمد اجرا بشود تازه این حکم یا اجرا نمی‌شود یا به یک کیفیتی اجرا می‌شود که منظور از آن وضع مجازات از بین می‌رود. الان سیستم مجازات در دنیا با قبل از جنگ فرق دارد، الان به متهمین و مجرمین به چشم مریض نگاه می‌کنند که در اجتماع واقعاً فاسد شده و باید معالجه بشود، در نتیجه تمام زندان‌های امروز دنیا وسایل معالجه و تربیت مریض را در پیش گرفته‌اند، اگر بیکار شده به او کار می‌دهند، اگر منحرف بوده او را تربیت می‌کنند و اصلاحش می‌کنند، اما زندان‌های ما طوری است که الان قضات جرأت نمی‌کنند کسی را که سابقه جزایی و زندانی شدن ندارد به زندان بفرستند می‌گویند او اگر حالا برود تمام راه و چاه ارتکاب جرم را یاد می‌گیرد، به این ترتیب باید نسبت به اصلاح وضع زندان‌ها و غیرنظامی کردن زندان‌ها و همان روشی که در دنیا متداول و معمول است و سازمان ملل‌متحد هم به دنیا توصیه کرده است. آقای وزیر دادگستری یک توجه خاص مبذول بدارند بنده در این کلیات به عرایضم خاتمه می‌دهم و امیدوارم آقای دکتر هدایتی که واقعاً یکی از همکاران فاضل و دانشمند ما هستند و استاد دانشکده حقوق هستند و اکثر قضات دادگستر از شاگردان ایشان بوده‌اند بتوانند با آن فعالیتی که دارند این اصول را در نظر بگیرند و به خصوص توجه به وضع آقایان قضات و ریشه‌کن کردن این اعمال نفوذ در دستگاه دادگستری توجه کامل مبذول بفرمایند تا این دستگاه بتواند روز به روز اعتماد عمومی را جلب کند و در توسعه و اصلاح برنامه عمرانی و آبادانی مملکت ما که در شرف اجرا است بتواند کمک مفید و مؤثری بکند (احسنت).
رئیس - آقای اردلان
اردلان - بنده یک اطلاعات جزئی نسبت به امور محصلین در خارجه شنیده بودم که امروز می‌خواستم بالنسبه اظهارات مفصلی به عرض آقایان نمانیدگان محترم برسانم ولی چون گفته شد که ممکن است این فکرها عملی نشود و محصلین بتوانند راحت به امور تحصیلی خودشان ادامه بدهند بنده از عرض توضیحات بیشتری فعلاً خودداری می‌کنم ولی چون جناب آقای ذوالفقاری معاون جناب آقای نخست‌وزیر اینجا تشریف دارند به ایشان عرض می‌کنم ممکن است یادداشت بفرمایند، صحبت بفرمایند حقیقتاً موجب تأثر است که اولاد ما که در خارج برای آتیه این مملکت باید تربیت بشوند عوض این که ما و سازمان تحصیل آنها را به طور رضایت بخشی فراهم کنیم دایماً آنها را در یک تضییقاتی می‌گذاریم. (صحیح است) این واقعاً قابل تحمل نیست (صحیح است) بیش از این عرضی نمی‌کنم (احسنت، احسنت).
۳ - اخذ رأی و تصویب لایحه اجازه دریافت ششصد میلیون ریال وام جهت ساختمان‌های دانشگاه و دانشکده‌های شهرستان‌ها
رئیس - لایحه‌ای که به سنا فرستاده شد بود و از سنا رسیده راجع به ششصد میلیون ریال قرضه قرائت می‌شود و رأی گرفته می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد).
ریاست محترم مجلس شورای ملی
در پاسخ مرقومه شماره ۱۲۴۵۵-۱۰/۱۱/۱۳۳۶ راجع به لایحه اجازه دریافت مبلغ ششصد میلیون ریال وام از بانک ملی جهت ساختمان‌های نیمه تمام و ساختمان‌های جدید دانشگاه تهران و دانشکده‌های شهرستان‌ها اشعار می‌دارد:
لایحه مزبور در جلسه روز چهارشنبه چهاردهم اسفند ماه ۱۳۳۶ مطرح و عیناً به تصویب مجلس سنا رسید.
رئیس مجلس سنا - محسن صدر
رئیس - رأی گرفته می‌شود با ورقه. آقایان موافقین ورقه سفید می‌دهند.
(اسامی آقایان به وسیله آقای ثقةالاسلامی (منشی) به شرح زیر اعلام و اخذ رأی به عمل آمد).
آقایان: پرفسور اعلم. قوام. دکتر عدل. دکتر دیبا. صفاری. خرازی. دکتر بینا. مهندس قباد ظفر. عبدالحمید بختیار. سراج حجازی. حشمتی. فضایلی. مهندس هدایت. مهندس جفرودی. یار افشار. کورس. ساگینیان. دکتر فریدون افشار. سلطانی. بزرگ ابراهیمی. بزرگ‌نیا. صدرزاده. بیات ماکو. علامه وحیدی. شادمان. دهستانی. مهندس فروهر. مشار قائم مقام. اردلان. دکتر امیرحکمت. دکتر امیر نیرومند. برومند. دکتر نفیسی. دکتر سید امامی. عماد تربتی. قرشی. دکتر اسدی. شادلو. دکتر دادفر. دکتر شاهکار. ارسلان خلعتبری. هدی. دیهیم. بهادری. حکیمی. عمیدی نوری. دکتر جهانشاهی. مجید ابراهیمی. عامری. نصیری. دکتر آهی. مرآت اسفندیاری. استخر. دهقان. دشتی. ارباب گیو. دکتر حسن افشار. صراف زاده. محسن اکبر. محمود ذوالفقاری. افخمی. ثقةالاسلامی. جلیلیوند. باقر بوشهری. احمد مهران. دکتر سعید حکمت. دادگر. محمودی.
(آرای مأخوذه شماره شد و نتیجه به قرار زیر بود).
موافق ۶۹
رئیس - لایحه قرضه ۶۰۰ میلیون ریال تصویب شد.
اسامی موافقین - آقایان: مهندس فروهر. جلیلوند. مهندس سلطانی. دکتر جهانشاهی. مهران. دکتر بینا. قرشی. مهندس ظفر. دهقان. بهادری. باقر بوشهری. ثقةالاسلامی. دکتر حسن افشار. دکتر دادفر. یارافشار. مهندس هدایت. عبدالحمید بختیار. دکتر شاهکار. شادمان. هدی. عماد تربتی. مهندس دهستانی. محمودی. فضایلی. کورس. خرازی. دیهیم. دکتر فریدون افشار. بیات ماکو. صدرزاده. دکتر دیبا. حشمتی. دکتر آهی. صراف زاده. مجید ابراهیمی. پرفسور اعلم. خلعتبری. دکتر عدل. عامری. دشتی. علامه وحیدی. سراج. حجازی. صفاری. عمیدی نوری. حکیمی. دادگر. افخمی. دکتر امیر نیرومند. بزرگ ابراهیمی. ساگینیان. بزرگ نیا. نصیری. دکتر سعید حکمت. قوام. مهندس جفرودی. اکبر. استخر. اردلان. گیو. مرآت اسفندیاری. برومند دکتر اسدی. محمود ذوالفقاری. مشار. دکتر نفیسی. دکتر امیر حکمت. شادلو. دکتر سید امامی.
۴ - طرح گزارش کمیسیون کشاورزی راجع به افزایش اعتبارات کشاورزی
رئیس - گزارش کمیسیون کشاورزی راجع به اعتبار کشاورزی قرائت می‌شود و گزارش از کمیسیون‌های دادگستری و دارایی هم رسیده ولی هر سه گزارش با هم اختلاف دارد هم مال کشاورزی و هم مال دارایی هم مال دادگستری، حالا قرائت می‌شود که آقایان توجه بفرمایند مورد اختلاف را ببینند نظر خودشان را بگویند.
(به شرح زیر قرائت شد).
گزارش از کمیسیون کشاورزی به مجلس شورای ملی
کمیسیون کشاورزی در جلسه ۱۶ بهمن ماه ۱۳۳۶ لایحه شماره ۲۱۷۹۷ دولت راجع به افزایش اعتبارات کشاورزی را با حضور نمایندگان دولت مورد شور
و رسیدگی قرار داد و با مختصر اصلاحی در ماده سوم لایحه مزبور را تصویب نمود اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
ماده ۱ - بانک ملی ایران مکلف است از محل وجوه حاصله از ارزیابی پشتوانه اسکناس موضوع قانون مصوب تیرماه ۱۳۳۳ و قانون راجع به اصلاح قانون تثبیت پشتوانه اسکناس مصوب اردیبهشت ۱۳۳۶ مبلغ سه هزار و پانصد ریال در اختیار بانک کشاورزی بگذارد که به مصرف وام در امور کشاورزی برسد ترتیب پرداخت مبلغ فوق‌الذکر به بانک کشاورزی به قرار زیر خواهد بود:
مبلغ نهصد و بیست میلیون ریال پس از تصویب این قانون - هشتصد و شصت میلیون ریال در فروردین ۱۳۳۸ - هشتصد و چهل میلیون ریال در فروردین ۱۳۳۹ - چهارصد و پنجاه میلیون ریال در فروردین ۱۳۴۰ و چهار صد و سی میلیون ریال در فروردین ۱۳۴۱.
ماده ۲ - کلیه اسناد و قراردادهای مربوط به وام و اعتبارات که به وسیله بانک کشاورزی تنظیم و در دفاتر بانک ثبت می‌شود در حکم اسناد لازم‌الاجرا و تابع مقررات مربوط به آن می‌باشد.
تبصره ۱ - بانک کشاورزی موظف است خلاصه معاملاتی را که در مقابل رهینه غیرمنقول انجام می‌دهد برای ثبت در دفاتر املاک به دوایر ثبت اسناد و املاک مربوطه بفرستد.
تبصره ۲ - بانک کشاورزی موظف است حقوق دیوانی تنظیم اسناد را طبق تعرفه وزارت دادگستری وصول و به حساب ادارات ثبت ایصال دارد.
تبصره ۳ - هر قسمت از مواد قانون تثبیت پشتوانه اسکناس مورخ ۳۰ تیر ۱۳۳۳ و قانون راجع به اصلاح قانون تثبیت پشتوانه اسکناس مورخ ۲۸ اردیبهشت ماه ۱۳۳۶ که با مقررات این قانون در مورد انتقال سه هزار و پانصد میلیون ریال به بانک کشاورزی ایران مغایرت داشته باشد در قسمتی که مغایرت دارد از تاریخ تصویب این قانون ملغی است.
ماده ۳ - وزارتخانه‌های دارایی - کشاورزی - دادگستری مسئول اجرای مفاد این قانون می‌باشند و آیین‌نامه‌های اجرایی این قانون توسط وزارت کشاورزی تنظیم و پس از تصویب کمیسیون کشاورزی مجلسین به مورد اجرا گذارده خواهد شد.
مخبر کمیسیون کشاورزی عماد تربتی
رئیس - گزارش کمیسیون دادگستری قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل خوانده شد).
گزارش از کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی
کمیسیون دادگستری در جلسه ۱۲ اسفندماه ۱۳۳۶ لایحه مربوط به افزایش اعتبارات کشاورزی را با حضور نمایندگان دولت مورد رسیدگی قرار داده و با توجه به اعتبار اسناد رسمی و لازم‌الاجرا لایحه مزبور را با اصلاحاتی تصویب و اینک گزارش آن را به شرح زیر به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد:
ماده اول - بانک ملی ایران مکلف است از محل وجوه حاصله از ارزیابی پشتوانه اسکناس موضوع قانون مصوب تیرماه ۱۳۳۳ و قانون راجع به اصلاح قانون تثبیت پشتوانه اسکناس مصوب اردیبهشت ۱۳۳۶ مبلغ سه هزار و پانصد میلیون ریال در اختیار بانک کشاورزی بگذارد که به مصرف وام در امور کشاورزی برسد. ترتیب پرداخت مبلغ فوق‌الذکر به بانک کشاورزی به قرار زیر خواهد بود:
مبلغ نهصد و بیست میلیون ریال پس از تصویب این قانون - هشتصد و شصت میلیون ریال در فروردین ۱۳۳۸ - هشتصد و چهل میلیون ریال در فروردین ۱۳۳۹ - چهار صد و پنجاه میلیون ریال در فروردین ۱۳۴۰ و چهار صد و سی میلیون ریال در فروردین ۱۳۴۱.
ماده دوم - تنظیم اسناد و قراردادهای مربوط به وام و اعتبارات منظور در ماده ۱ بر طبق آیین‌نامه‌ای خواهد بودکه وزارت دادگستری در ظرف یک ماه از تاریخ تصویب این قانون تهیه خواهد نمود و مادام که این آیین‌نامه تدوین نشده طبق مقررات جاری اسناد رسمی خواهد بود. تبصره - هر قسمت از مواد قانون تثبیت پشتوانه اسکناس مورخ ۳۰ تیرماه ۱۳۳۳ و قانون راجع به اصلاح قانون تثبیت پشتوانه اسکناس مورخ ۲۸ اردیبهشت ماه ۱۳۳۶ که با مقررات این قانون در مورد انتقال سه هزار و پانصد میلیون ریال به بانک کاشورزی ایران مغایرت داشته باشد در قسمتی که مغایرت دارد از تاریخ تصویب این قانون ملغی است.
ماده سوم - وزارتخانه‌های دارایی - کشاورزی - دادگستری مسئول اجرای مفاد این قانون می‌باشند و آیین‌نامه‌های اجرایی این قانون توسط وزارت کشاورزی تنظیم و پس از تصویب هیئت وزیران به مورد اجرا گذارده خواهد شد.
مخبر کمیسیون دادگستری - عمیدی نوری
رئیس - گزارش کمیسیون دارایی قرائت می‌شود.
(این طور خوانده شد)
گزارش از کمیسیون دارایی به مجلس شورای ملی
کمیسیون دارایی در جلسه ۵ اسفند ماه ۱۳۳۶ لایحه شماره ۲۱۷۹۷ دولت راجع به افزایش اعتبارات کشاورزی را با حضور نمایندگان دولت مورد شور و مداقه قرار داده و لایحه پیشنهادی دولت را عیناً تصویب نمود. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد:
ماده اول - بانک ملی ایران مکلف است از محل وجوه حاصله از ارزیابی پشتوانه اسکناس موضوع قانون مصوب تیرماه ۱۳۳۳ و قانون راجع به اصلاح قانون تثبیت پشتوانه اسکناس مصوب اردیبهشت ۱۳۳۶ مبلغ یک هزار و پانصد میلیون ریال در اختیار بانک کشاورزی بگذارد که به مصرف وام در امور کشاورزی برسد. ترتیب پرداخت مبلغ فوق‌الذکر به بانک کشاورزی به قرار زیر خواهد بود:
مبلغ نهصد و بیست میلیون ریال پس از تصویب این قانون - هشتصد و شصت میلیون ریال در فروردین ۱۳۳۸ - هشتصد و چهل میلیون ریال در فروردین ۱۳۳۹ - چهار صد و پنجاه میلیون ریال در فرودین ۱۳۴۰ و چهار صد و سی میلیون ریال در فروردین ۱۳۴۱.
ماده دوم - کلیه اسناد و قراردادهای مربوط به وام و اعتبارات که به وسیله بانک کشاورزی تنظیم و در دفاتر بانک ثبت می‌شود در حکم اسناد لازم‌الاجرا و تابع مقررات مربوط به آن می‌باشد.
تبصره ۱ - بانک کشاورزی موظف است خلاصه معاملاتی را که در مقابل رهینه غیرمنقول انجام می‌دهد برای ثبت در دفاتر املاک به دوایر ثبت اسناد و املاک مربوطه بفرستد.
تبصره ۲ - بانک کشاورزی موظف است حقوق دیوانی تنظیم اسناد را طبق تعرفه وزارت دادگستری وصول و به حساب ادارات ثبت ایصال دارد.
تبصره ۳ - هر قسمت از مواد قانون تثبیت پشتوانه اسکناس مورخ ۳۰ تیر ۱۳۳۳ و قانون راجع به اصلاح قانون تثبیت پشتوانه اسکناس مورخ ۲۸ اردیبهشت ماه ۱۳۳۶ که با مقررات این قانون در مورد انتقال سه هزار و پانصد میلیون ریال به بانک کشاوری ایران مغایرت داشته باشد در قسمتی که مغایرت دارد از تاریخ تصویب این قانون ملغی است.
ماده سوم - وزارتخانه‌های دارایی - کشاورزی - دادگستری مسئول اجرای مفاد این قانون می‌باشند و آیین‌نامه‌های اجرایی این قانون توسط وزارت کشاورزی تنظیم و پس از تصویب هیئت وزیران به مورد اجرا گذارده خواهد شد.
مخبر کمیسیون دارایی - مشایخی
رئیس - کلیات مطرح است، آقای بهادری.
بهادری - بسیار جای خوش‌وقتی است که دولت یک چنین لایحه‌ای تقدیم مجلس کرده است و به این فکر افتاده که در قسمت فلاحت یک قدم‌های مفیدی برای رفاه حال زارع و تولید کشاورزی این مملکت بردارد. امروز صبح که بنده آمدم مجلس تابلو مخالف و موافق را دیدم چون قسمت فلاحتی بود و خوشبختانه بنده زندگی‌ام اکثراً روی فلاحت گذشته و در قسمت کشاورزی مطالعه کرده‌ام یک ایراداتی داشتم جزو مخالف اسم نوشتم. بانک کشاورزی که ما در این مملکت داریم و سالیان دراز است که این بانک در مملکت تشکیل شده هنوز این بانک به نظر بنده مفید به حال زارع و مالک نبوده است و عیناً مثل یک دستگاه صرافی است (صحیح است). بانک کشاورزی کارش این است که پولی وام بدهد یک نزول بیشتری بگیرد، یک وقتی هم یک جوایزی آنجا درست کرده بودند و از آن یک عوایدی می‌گرفتند حالا نمی‌دانم هست یا نیست اما این مملکتی که خداوند واقعاً همه گونه نعمتی به آن داده ما هنوز از قسمت زراعت این مملکت استفاده‌ای نمی‌کنیم. زراعت این مملکت آقایان بهتر استحضار دارند به همان روییه عهد دقیانوس است زراعت با گاو است با آن گاوآهن‌های قدیمی و هنوز ده یک زراعت این مملکت مدرن نشده و تازه هم اگر چند تا تراکتور به این مملکت آورده شده وسایلش نیست، اگر یک روزی تراکتوری در مراغه خراب بشود دو سه ماه باید بخوابد و بعد بیاید در تهران تا آن را درست کنند و وسایل آن را تهیه کنند و بعد برود آنجا. پس ما هنوز نتوانسته‌ایم که زراعت این مملکت را مدرن کنیم مخصوصاً با علاقه و توجهی که شخص اعلیحضرت همایونی در امور فلاحتی دارند و اکثراً هم اوامری نسبت به امور فلاحتی وزارعین صادر می‌فرمایند و مخصوصاً خودشان نیز علاقمندند که زارعین این مملکت را صاحب ملک و آب و زندگی کنند. به پیروی از نیات شاهنشاه باید مخصوصاً دولت یک قدم‌های مفیدی برای مدرن کردن فلاحت و آسایش این طبقه زارع بردارد. آقایان توجه دارند که قسمت اعظم ساکنین دهات کارشان را ول می‌کنند می‌آیند تهران و اکتفا می‌کنند به روزی هشت تومان نه تومان می‌روند کار می‌کنند، الان قسمت اعظم اهالی دهات سرازیر می‌شوند می‌آیند به شهرها و تهران این لایحه‌ای که بنده دیدم نسبت به ازیاد سرمایه بانک است حق این بود که در این یک تجدید نظری در قسمت آیین‌نامه‌ها و معامله‌ای که بانک با زارعین دارد به عمل بیاید. اگر امروز یک زارعی یا مالکی بخواهد از بانک کشاورزی پول قرض بگیرد اولاً یک زمان طولانی وقت لازم دارد. یک تشریفات و مقرراتی دارد باید سه چهار ماه بلکه بیشتر بود دنبال این مقررات تازه
آمدند خواستند به یک زارعی هزار تومان وام بدهند باید بیاید به شهر و برود ثبت اسناد، مقررات و نزولش راحساب بفرمایید، بنده حساب کردم که بانک کشاورزی پایین‌تر از صدی بیست و چهار به زارعین وام نمی‌دهد این است که بنده از جناب آقای وزیر دارایی که مرد منصفی هستند و اینجا تشریف دارند استدعا می‌کنم که یک فکر عاجلی در آیین‌نامه برای طرز پرداخت و موضوع نزول بفرمایند که بتوانند زارعین و طبقه‌ای که محتاجند استفاده بکنند. به علاوه یک فکر جدیدی بفرمایند که قسمت اعظم این پول‌ها را به آن طبقه‌ای بدهند که واقعاً در دهات ساکن‌اند و کار زراعتی می‌کنند، نه این که مونوبول کنند به یک عده‌ای که در مرکز هستند و به آنها پانصد هزار تومان وام کشاورزی بدهند، عرض کردم بانک کشاورزی فعلاً دستگاه صرافی است عیناً مثل بانک کشاورزی با بانک رهنی عمل می‌کنند و در دهات شرکت‌های تعاونی که مقدمات آن فراهم شده هنوز به جایی نرسیده و از این سرمایه‌ای که داده می‌شود در اختیار آن شرکت‌های تعاونی بگذارند، این شرکت‌ها آقا مفید است اگر این شرکت‌ها را وزارت کشاورزی و سایر قسمت‌ها درست عمل کنند که در دهات یک شرکت تعاونی باشد و احتیاجات زارعین را فراهم کنند این زارع بیچاره مجبور نمی‌شود که اول فروردین پنبه یا سایر محصولاتش را از روی ناچاری به طور سلف به نرخ مفت به دست این دلال‌ها بسپارد. البته بنده در اساس مطلب عرضی ندارم، اینها یک تذکراتی بود که خواستم استدعا بکنم در آیین‌نامه‌ها و طرز پرداخت وام توجهی بفرمایند و تجدید نظری بفرمایند که واقعاً طبقه زارع از این سرمایه استفاده بکند (احسنت).
رئیس - آقای اردلان موافقید بفرمایید.
اردلان - در بیانات جناب آقای بهادری از این که تسهیلاتی فراهم بشود بنده هم موافقم، منتهی این که به عنوان موافق اسم نوشتم برای این موضوع بود که اصل لایحه لایحه خوبی است و یقین دارم که نمایندگان محترم همه علاقه دارند که این لایحه زودتر بگذرد و اعتباری در بانک کشاورزی فراهم بشود تا این که بتوانند به کشاورزی این مملکت یک سر و صورتی بدهند و الّا با این وضع ربحی که الان در بانک کشاورزی هست بنده هم معتقد هستم هیچ وقت زارع نمی‌تواند از این پول استفاده بکند یعنی بایستی هر سه ماه به سه ماه، شش ماه به شش ماه یک فرعی بپردازند که قادر به پرداخت نیستند، بنابراین اینجا صحبت شد که آقایان هم می‌توانند در این موقع پیشنهاد مفیدی برای این که نسبت به کشاورزی تسهیلات بیشتری فراهم بشود بدهند، تقاضای بنده این بود چون بودجه کل در مجلس شورای ملی مطرح خواهد شد و اگر قرار باشد این لایحه این گزارش کمیسیون دو شوری تلقی بشود و باز برگردد به کمیسیون به سال آینده خواهد رسید و امسال ما موفق نخواهیم شد که این لایحه را بگذرانیم. پیشنهادی آقایان نمایندگان امضا کرده‌اند که پیشنهادش به جناب آقای رئیس تقدیم می‌شود که این گزارش یک شوری تلقی بشود و لایحه زودتر از مجلس شورای ملی بگذرد، بنابراین آقایان موافقت بفرمایند یک فوریت این گزارش تصویب شود و یک شوری تلقی بشود، البته پیشنهادهایی که آقایان دارند داده می‌شود و مورد مذاکره واقع می‌شود به این ترتیب امسال موفق می‌شویم که این اعتبارات به بانک داده بشود تا مردم بتوانند از آن استفاده کنند.
۵ - معرفی آقای دکتر هدایتی به وزارت دادگستری به وسیله آقای نخست وزیر
رئیس - آقای نخست وزیر
نخست وزیر (دکتر اقبال)- بنده می‌خواستم قبلاً از اظهار لطف و همدردی مقام محترم ریاست مجلس و آقایان نمایندگان در مورد فوت برادر عزیزم آقای محمدعلی اقبال صمیمانه سپاسگزاری کنم، بنابر اراده و امر بندگان اعلیحضرت همایونی شاهنشاهی آقای دکتر هدایتی استاد دانشگاه وزارت دادگستری منصوب شدند و امروز به مجلس شورای ملی معرفی می‌شوند (نمایندگان، مبارک است).
۶ - طرح و تصویب یک فوریت گزارش لایحه افزایش اعتبارات کشاورزی
رئیس - پیشنهادی رسیده که این گزارش با یک فوریت مطرح شود، قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شده).
مقام ریاست مجلس شورای ملی این جانبان امضاکنندگان پیشنهاد می‌کنیم لایحه ۳۵۰ میلیون تومان اعتبار بانک کشاورزی با یک فوریت مطرح بشود اردلان، استخر، صراف‌زاده، محسن اکبر، دهقان، محمودی، (ثقةالاسلامی (منشی) و امضاهای دیگر، پانزده امضا دارد).
رئیس - مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) رأی گرفته می‌شود به این پیشنهاد. آقایانی که موافقت دارند قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد.
۷ - مذاکره در گزارش کمیسیون کشاورزی راجع به افزایش اعتبارات کشاورزی
رئیس - دنباله کلیات مطرح است آقای دکتر دادفر.
دکتر دادفر - بنده چند روز قبل فرصت پیدا کرده بودم که با جناب آقای وزیر کشاورزی درباره این لایحه صحبت کنم و نظریات خودم را به اطلاع ایشان برسانم، مباحثه هم کردم، صحبت هم کردم ولی به نتیجه قطعی نرسیدم و یا به عبارت دیگر بنده قانع نشدم، بنده معتقدم حالا که این قدم بزرگ برداشته شده است و واقعاً بنا به امر اعلیحضرت همایونی که همیشه توجه خاصی به ازدیاد تولید این مملکت دارند این پول یعنی ۳۵۰ میلیون تومان به امور کشاورزی اختصاص داده شده است کمال بی‌انصافی است که در اثر عدم مراقبت و دقت ما این پول مصرف بشود بدون این که یک اثر قطعی و یک اثر روشنی از آن در مملکت هویدا شود وقتی یک همچون لایحه‌ای به مجلس می‌آید، وقتی دولت می‌خواهد یک همچون برنامه‌ای اجرا کند، باید بگوید من با این پول مثلاً ده هزار تن به میزان غله مملکت اضافه می‌کنم، برنامه من این است که بعد از تهیه این اعتبار ده هزار هکتار بر میزان اراضی مزورعی اضافه خواهد شد، یا این قدر باغ چای توسعه پیدا خواهد کرد یا این قدر قند یا چغندر اضافه خواهد شد، حالا ما این را تصویب می‌کنیم بعد از پنج سال می‌فهمیم که اثر این لایحه چه بوده؟ بعد از اجرای این لایحه چه خواهد شد معلوم نیست، وقتی یک همچون لایحه‌ای می‌آید باید برنامه‌اش جزیی باشد که معلوم بشود از این پول و از اجرای این لایحه و از تخصیص این امر به کشاورزان چه تحولی در امر کشاورزی مملکت و در چه رشته‌هایی ایجاد خواهد شد. بنده البته تصور می‌کردم که دو شوری خواهد بود ولی خوشبختانه یا بدبختانه یک شوری شد و بنده می‌خواستم عرض کنم که اگر این ۳۵۰ میلیون پول به وام داده شد بعد از دو سال، سه سال، چهار سال ما چطور بفهمیم که اثر این وام در اجتماع چیست؟ چون یک آماری در گزارش نیست. ممکن است در کمیسیون خاصی این بحث شده باشد، اما این قبیل امور باید جزو برنامه و جزو لایحه باشد و یک پیشنهادی هم در این زمینه تقدیم داشته‌ام. دومین تذکر بنده این است که به تجربه ثابت شده است که وام در این مملکت چه در امور صنعتی و چه در امور کشاورزی بسیار مفید بوده است ولی اگر چنانچه در نحوه این وام و طرز اجرای این وام یک مقررات خاصی در نظر گرفته نشود نتیجه منظور به دست نیامده و نمی‌آید. خود بانک کشاورزی الان شاید در حدود چندین سال است مشغول وام دادن و تقویت کشاورزان شده ولی جز در موارد محدودی این وام تأثیر خاصی در وضع کشاورزان نکرده به دلیل این که این وام نصیب کسانی شده است که در امور کشاورزی به کار نبرده‌اند و یا این که اگر به کار برده‌اند از بس بهره داده‌اند و یا از بس گرفتار پیچ و خم‌های آیین‌نامه‌ها و اساس‌نامه‌ها بوده‌اند آن طوری که لازم بوده اثر مطلوب گرفته نشده، البته قدری مؤثر بوده و این بانک کشاورزی کمک کرده است به مردم ولی با یک برنامه و سرمایه خوب و متدیک می‌توان بهتر از این نتیجه گرفت. مملکت ما آقا ۵۰ میلیون هکتار زمین بایر دارد که مستعد برای آبادی است، ۵۰ میلیون هکتار یعنی هر خانواده اگر همه را کشاورز حساب کنیم ،۲۰ هکتار زمین می‌رسد. الان تمام این زمین‌ها زیرش آب دارد و بهترین خاک را دارد برای زراعت و می‌شود اینها را با یک برنامه‌ای آباد کرد و قابل کشت کرد و تحویل مردم داد عوض این که زمین مردم را تقسیم کنیم زمین خداداد آباد کنیم بدهیم دست مردم، از طرف دیگر برنامه ما باید این باشد که مالکیت را توسعه بدهیم و هر چه بیشتر مردم را مالک کنیم و به این آب و خاک علاقمند کنیم. این برنامه خوب است ولی باید کمک‌هایی هم بشود منتهی باید وام به کسانی داده بشود که به کار کشاورزی اشتغال دارند فعلاً وام اغلب به کسانی داده می‌شود که مالکند و سرمایه دارند، رعیت چه استفاده‌ای می‌برد؟ بنده که دکتر دادفر هستم می‌آیم پانصد هزار تومان وام می‌گیرم، پانصد هزار تومان هم خودم می‌گذارم صد هزار هکتار زمین را آباد می‌کنم می‌شوم مالک عمده در صورتی که مقصود تشکیل خرده مالک است اعلیحضرت همایونی در این کار پیشقدم شدند تشکیل بانک و دادن وام چه فایده دارد ما باید زمین‌های مزروعی مملکت‌مان را آن که در دامنه کوه‌ها و صحرا بایر افتاده و قدیم آباد بوده با ایجاد قنوات با ایجاد سدها آباد کنیم و به رایگان به رعایای بی‌زمین بدهیم این هنر است و الّا با این لایحه فقط کسانی استفاده خواهند کرد که سرمایه‌دار هستند و این صحیح نیست که ۳۵۰ میلیون تومان را بدهیم به مالکین، ما اگر می‌توانیم باید از سرمایه‌دارها در آبادی زمین‌ها استفاده کنیم. سرمایه آنها را هم جلب کنیم، آنها را هم شریک کنیم و به این ترتیب در نتیجه تعداد زیادی از افراد دارای آب و خاک و زمین می‌شوند. ما خوشبختانه برای این‌کار یک الگو نمونه‌ای در دست داریم همین عمل در دشت مغان و در دشت گرگان نتایج بسیار خوبی داده است. ملاحظه بفرمایید الان در دشت گرگان بر اثر کمک خاصی که سازمان برنامه و بانک عمران کرده است الان درحدود ۱۵۰۰، ششصد تراکتور کار می‌کند (صفاری - بیشتر) چرا؟ برای این که کمک کرده‌اند به کسانی که آنجا مشغول کشاورزی هستند و در نتیجه آن رعایا رفته‌اند با کمک‌هایی که شده زمین‌ها را آباد کرده‌اند و هم به میزان قابل ملاحظه‌ای به کشت زمین اضافه شده و به ازدیاد محصول آنجا که پنبه و گندم است کمک شده است و هم رعایای آنها همه صاحب زمین و خانه شده‌اند و در رفاه به سر می‌برند یا در دشت مغان که دولت یک سرمایه‌ای گذاشت و عملیات عمرانی بزرگ
آغاز شده این کارها با این سرمایه‌ها قابل اجرا است. آقا با صد هزار تومان و دویست هزار تومان، سیصد هزار تومان وام دادن، پانصد هزار تومان وام دادن می‌شود کار کرد ولی این کارها نمی‌شود برای این که این کار عملی بشود یک سیستم دیگر لازم است به عقیده بنده اگر همه این قرضه را تحت نظر یک شورای واقعاً مطمئنی مثل این شوراهایی که شیر و خورشید سرخ را اداره می‌کند که با کمال حسن‌نیت و درستی پول را خرج می‌کند و به مصرف می‌رساند اعضای این شورا هم به پیشنهاد دولت و به فرمان همایونی منصوب بشود و به اسم شورای عمران که یک قسمت از این پول را صرف عمران و آبادی اراضی بکند خاک را تجزیه بکند و قابلیت کشت را تشخیص بدهند و شروع بکنند به کشت و زارع و رعایا هم در نتیجه می‌روند آنجا و زارعین دهات و مالکین دیگر هم مجبورند از این شرایطی که در این ده نمونه جدید به دست آمده اطاعت کنند و تبعیت کنند و کار خودشان را با آن وفق بدهند، این تأثیر خواهد داشت در وضع کشاورزی مملکت و الّا با این برنامه اگر بنده پول گرفتم و رفتم و به نتیجه نرسیدم سرمایه خودم هم با وامی که گرفته‌ام از بین خواهد رفت و کسی مسؤلش نیست. یک دستگاه مجهزی باید برود در جاها و در مناطقی که استعداد دارند این زمین‌ها را کشت کنند و این ۵۰ میلیون هکتار را آباد کنیم آن وقت اگر خدای نکرده نتیجه نگرفتیم تازه می‌شود مثل این همه پولی که در مملکت خرج کرده‌ایم و ضرری نکرده‌ایم به این ترتیب توجه خاصی باید بشود. مخصوصاً استدعا می‌کنم از هیئت محترم دولت و نمایندگان محترم که توجه مخصوصی مبذول بفرمایند بنده می‌دانم برنامه‌هایی که برای این بانک طرح شده و از تصویب شورای عالی اقتصاد گذشته تمام اشخاصی که در این شورا بودند همه بررسی و غور کرده‌اند البته همه‌اش به مصرف خواهد رسید و از همه بهره برداری خواهد شد، ولی معتقدم که با این بهره‌برداری، با این سیستم وام‌دادن به نفع مملکت نیست برای این که طبقات دوم و سوم از این وام و از این بهره‌برداری استفاده نمی‌کنند و این وام به مصرف کسانی خواهد رسید یعنی کسانی می‌توانند استفاده کنند که خودشان یک پولی دارند و سرمایه‌ای می‌گذارند در نتیجه از این آبادی باز همان مالکین عمده استفاده می‌کنند و همان مالکیت عمده در اراضی زراعتی رواج پیدا می‌کند و این صلاح مملکت ما نیست ما باید سعی کنیم که همه زارعین را در مملکت دارای علاقه ملکی بکنیم. موضوع دیگری که بنده در این لایحه می‌خواستم عرض کنم این است که بنده یک ماده‌ای به عنوان ماده الحاقی در این جا پیشنهاد کردم که قرائت می‌شود اگر مورد موافقت و نظر نمایندگان محترم قرار گرفت، موافقت می‌فرمایند. حالا ممکن است ایراد بشود که وزارت کشاورزی بگوید من خودم این برنامه‌ها را اجرا می‌کنم چنان که خود جناب آقای وزیر کشاورزی فرمودند ما خودمان مشغول این کارها هستیم و اراضی بایرمان را آباد می‌کنیم این البته بسیار صحیح است و جای خوش‌وقتی است ولی با این اعتباراتی که شما دارید نمی‌شود آن نتیجه مطلوب را گرفت، هر روز که ۳۵۰ میلیون تومان در دسترستان نیست که به مصرف این کار برسانید اگر وزارت کشاورزی این متد و سیستم را درست تشخیص داده چرا یک مقدار از این پول را به این کار تخصیص نمی‌دهد؟ چرا نمی‌گوید من با این پول ده تا ده ایجاد می‌کنم به این ترتیب بنده این پیشنهاد را تقدیم کردم اگر در کلیات به عنوان مخالف عرض کردم برای این بود که در موقع طرح پیشنهاد بیش از ۵ دقیقه نمی‌توانم صحبت کنم والا با خود لایحه به عنوان این که یک اثر خوب عمرانی در مملکت ما خواهد داشت و برای اولین بار دولت به این فکر افتاده است موافقم و بسیار متشکریم که این لایحه را دولت آورده است و این پیشنهاد اگر مورد توجه واقع بشود بسیار خوب است.
رئیس - آقای وزیر کشاورزی
وزیر کشاورزی - فرمایشات آقای دکتر دادفر را اگر بخواهم جواب عرض کنم باید از آخر شروع کنم برای این که ایشان روی یک اصل کلی با تنظیم کنندگان لایحه اختلاف نظر دارند و آن این است که جناب آقای دکتر تصور می‌کنند که بهتر است با این پول چند ده جدید ایجاد کرد، آبادی بزرگ ایجاد کرد. می‌خواهم خدمت‌شان عرض کنم بعضی اوقات تنقید می‌شود که چرا دولت کارهای بزرگ عمرانی می‌کند و این پول را تقسیم نمی‌کند در تمام مملکت مثلاً می‌گویند چرا سفیدرود را می‌بندند و مبلغ گزافی خرج می‌کنند و به جای ایجاد این سد سفیدرود چرا خرج این سد را صرف قنوات نمی‌کنند و می‌گویند اگر ما بیاییم هزار شمع در اطراف یک فضایی روشن کنیم، فضا را روشن می‌کند و روشنایی هم به طور عدالت تقسیم می‌شود تا یک چلچراغ در یک نقطه‌ای، این عقیده عده‌ای است. حالا وضع فعلی این است که آقایان ملاحظه می‌فرمایید که یک برنامه‌های بزرگ عمرانی در دست دولت هست، سد بندی می‌کند و در یک اراضی وسیعی آبیاری خواهد شد و عمران خواهد شد اگر با وجود آن برنامه‌ها پولی به دست بیاید آن را هم صرف همان برنامه‌ها بکنیم. این برخلاف نظری می‌شود که خود آقای دکتر اول اشاره کردند یعنی کاری که عده زیادتری از آن استفاده کنند به این جهت در این برنامه این پول تشخیص داده شد برای کمک به تمام کسانی که می‌خواهند در کار زراعت پیشرفت بکنند اعم از یک دهقانی که به واسطه نداشتن بذر و یا نداشتن غذای خانواده خودش احتیاج به پول پیدا می‌کند و سلف فروشی می‌کند که دلال‌ها اجناسش را به قیمت ارزانی می‌خریدند به آن نحوی که فرمودید و بعد به قیمت گزافی می‌فروشند به این شخص کمک می‌کنیم، به کسانی که می‌خواهند قنات جدیدی ایجاد کنند یا قنات‌های سابق را عمران کنند که به این ترتیب از کمک دولت استفاده کرده باشند پس این اساس طرح است و این پول اختصاص داده شد برای کمک به تمام کشاورزان، کشاورزان کوچک و متوسط چیزی که در این طرح است و در این برنامه منظور شده یک مقدار هم برای کارهای بزرگ است، کارهای بزرگ را هم مجبوریم پول بدهیم، ملاحظه بفرمایید یکی ازاحتیاجات این مملکت زیتون است درخت زیتون از روزی که می‌کارند یعنی قلم می‌زنند تا روزی که بار می‌دهد ده سال وقت می‌خواهد، کدام سرمایه‌دار یا کدام زارعی را می‌شود وادار کرد که یک کاری کند که ده سال بعد حاصلش را بردارد؟ اشخاص عادی نمی‌کنند برای این کار ناچار است دولت کمک کند و وام طویل‌المدت بدهد به کسانی که بروند در زمین‌شان زیتون کاری بکنند که انشاءالله ده سال بعد زیتونش به بازار بیاید و تمام افراد مملکت استفاده بکنند و ما زیتون از ایتالیا و سایر جاها نیاوریم (صحیح است). فرمودند سابقاً پول‌هایی که بانک کشاورزی قرض داده استفاده کامل از آنها نشده و گاهی اوقات پول‌هایی که گرفته‌اند صرف کارهای دیگری کرده‌اند. بنده بدون این که راجع به گذشته صحبتی بکنم عرض می‌کنم برنامه آینده این جوری نیست اولاً بانک کشاورزی وضعش این جوری است که پول‌هایی که قرض می‌دهد به وزارت کشاورزی اطلاع می‌دهد تا در صورتی که وزارت کشاورزی لازم بداند محرمانه تحقیق بکند که آیا این پول صرف این کار می‌شود و یا نمی‌شود. اگر صرف آن‌کار شده باشد ساکت هستیم و اگر چنانچه آن پول صرف آن کار نشده باشد مثلاً یک پولی برای ایجاد فلان قنات در یک شهرستانی گرفته شده است و تمام این پول آنجا خرج نشده و یا اصلاً صرف چیز دیگری شده است وزارت کشاورزی به بانک اطلاع می‌دهد و بانک می‌رود سراغش و پول را پس می‌گیرد. برای این اعتبار ۳۵۰ میلیون تومان اتفاقاً برنامه از این هم بسیار دقیق‌تر و سخت‌تر است. تعیین شده است که تا چه مقدار پول را شعبات بانک کشاورزی می‌توانند وام بدهد و تا چه مقدار را بانک کشاورزی تهران می‌تواند بدهد و از چه مقدار که تجاوز بکند باید بیاید به یک کمیسیونی که یک نفر نماینده وزارت کشاورزی و یک نفر نماینده شورای اقتصاد و یک نفر نماینده بانک کشاورزی در آن کمیسیون هستند و از آن حد هم که گذشت برنامه آن کار را قبلاً وزارت کشاورزی دیده باشد و تأیید کرده باشد که این کار صحیح است و اگر این مقدار پول صرف این کار بشود، این مقدار محصول به وجود خواهد آمد و از لحاظ افتصادی هم مقرون به صرفه است و می‌تواند قرضش را پس بدهد بنابراین توصیه می‌کند به شورای اقتصاد که تصویب بکنند و بانک می‌پردازد. بنابراین برای پرداخت این پول قیودی هست که سوءاستفاده‌ای که تصور کرده‌اید به وجود نیاید و در هر صورت همه قرض‌هایی که داده می‌شود در آخر سال باید نتیجه‌ای که از آن گرفته شده اعلام شود. یعنی این پولی که گرفته‌اند برای ایجاد باغ میوه معلوم شود این باغ میوه ایجاد شده است یا نه و چه سالی میوه به بازار می‌آید یا برای ازدیاد پنبه و غیره فرمودید خوب بود برنامه‌ای که پول صرف آن می‌شود ضمیمه این لایحه باشد. بنده تصور می‌کنم اگر همه وظایفی که دولت دارد و برنامه‌ای که دولت دارد همیشه ضمیمه لایحه باشد آقایان در مدت هفته، شش روز و هر روز ۲۴ ساعت باید مشغول مطالعه لوایح و بحث و اصلاح آن باشند شأن آقایان بیشتر این است که قانون را تصویب بفرمایند و به دولت اعتماد بفرمایند و بدهند دست ما که برویم اجرا کنیم نظارت هم در کار دارند و می‌بینند اگر آیین‌نامه این کار را ما قبلاً منتشر نکردیم به دلیل این است که قبل از تصویب قانون آیین‌نامه رسمیت پیدا نمی‌کند. ما برنامه‌ای تنظیم کرده‌ایم به مجرد این که آقایان قانون را تصویب بفرمایند و ابلاغ بشود رسمیت پیدا می‌کند و آیین‌نامه‌اش تهیه می‌شود و همیشه هم برای اصفای راهنمایی‌های آقایان ما آماده هستیم و اگر اشتباهی هم شده باشد اصلاح می‌کنیم.
رئیس - آقای بزرگ ابراهیمی موافقید؟
(بزرگ ابراهیمی - بله) بفرمایید.
بزرگ ابراهیمی - آقای دکتر دادفر مخالفت جدی نفرمودند تذکراتی دادند بنده خیال کردم که مخالفت جدی خواهند کرد حالا هم بنده مجبورم در جواب همکار محترم یک جوابی عرض کنم.
اولاً باید فهمید که وظیفه بانک کشاورزی چیست با این پیشنهادی که فرمودید، بانک کشاورزی مأمور عمران یا مأمور تأسیس نیست یک بانکی است مال کشاورزان و می‌خواهد عملی انجام بدهد که در آتیه به نفع عموم ایران استفاده بشود وام می‌دهد تحت یک شرایطی و نظارت می‌کند که آن وام به مصرف خودش برسد. از مطالبی که من شنیدم چند روز قبل درباره کشاورزی با یکی از رفقا صحبت می‌کردم مطلب این بود که این پول را بیشتر به
زارعین بدهند با تشریفات کمتری، حتی موضوع ثبت اسناد و محاضر رسمی در پیش بود که وزیر کشاورزی معتقد بود که هر چه ما وام را سهل‌تر به کشاورز برسانیم بهتر است و بانک را با تشریفات دراز و ممتدی مواجه نکنیم تا بتواند به زارع وامی بپردازد اگر یک مقداری در امر زراعت مطالعه بفرمایید می‌بینید این زارع ایرانی بدبختیش چیست و این قسمت از عقیده جناب‌عالی حل می‌شود. برای مثال یک قسمتی را عرض می‌کنم، زارع مازندران و گیلان برنج‌کار است طرز تقسیم محصول بین زارع و ارباب یا مالک ده طوری است که از هر هکتار شش، هفت، هشت بار حداکثر به مالک می‌رسد و زارع در مقابل ۱۲۰ و ۱۱۵ بار می‌برد، ۸ بار به ارباب می‌دهد با این حال همیشه هم زارع فقیر است چرا؟ برای این که یک عده دست فروش از اول زمستان شروع می‌کنند زارع را با قیمت روز جنس می‌دهند و ازش قبض سر خرمن می‌گیرند وقتی به خرمن رسید جنس این بدبخت را با حداقل قیمت می‌گیرد و نگه می‌دارد از حالا که یواش یواش سیاه بهار و گرسنگی است به همان بیچاره بنده خدا به قیمت گزاف می‌فروشد الان بنده در آمل و بابل و نور و کجور دویست، سیصد نفر از همین افراد را نشان می‌دهم شاهد بنده هم آقای خلعتبری همسایه خود آقا است، وزارت کشاورزی از این پول استفاده‌ای که می‌خواهد بکند اولش این است که این زارع را از حیث زندگی سالیانه با قرض قلیل‌المدت هشت ماهه، ده ماهه‌ای تقویت کند که اقلاً آن دلال نیاید بچاپدش. یکی از مواردی که مورد استفاده او خواهد بود این خواهد بود. در آذربایجان این عمل کمتر است برای این که آذربایجان زارعش متمول است و احتیاجی به این کار ندارد و با این حال آنجا هم این جور کسانی هستند که خون زارع را می‌مکند و آنها از مالک خطرناک‌ترند. خدا شاهد است اما موضوع وام دادن قصاص قبل از جنایت نفرمایید به عقیده بنده اگر مالکین قرض می‌گیرند برای این است که آن قرض را برای استفاده و توسعه ملک مصرف کنند اگر استثنائاً خدای نخواسته چنین اتفاقی رخ داده باشد که دو نفر، سه نفر، پنج نفر یک پول عمده‌ای گرفته باشند و به مصرف نرسانده باشند این را بنده نمی‌دانم چون در بانک کشاورزی وارد نیستم. اگر اصولاً کسی از بانک کشاورزی قرضی کرد باید اول پروژه را بدهد و پروژه مورد بازرسی و بررسی واقع شود بعد از آن که تصویب شد که این کار قابل اجرا است و مجری اجرا خواهد کرد بعد به او با اقساط ممتد هی به او می‌دهند و هی از او کار می‌خواهند هر جا هم کار متوقف شد به او نمی‌دهند و هر جا هم کاری انجام نشد با صدی بیست و چهار ازش پس می‌گیرند، با این ترتییب به عقیده بنده نظر جناب‌عالی تأمین است. یک نکته‌ای که هست این است که بایستی به کشاورز عامل، مالک را عرض نمی‌کنم، آن کسانی که از این پول استفاده روزمره خواهند کرد یعنی زارع درباره او تشریفات را کم کنید در وزارت کشاورزی و بانک کشاورزی طوری عمل کنند که تسهیل در عملش بشود ضمناً در آخر سال هم پول را برگرداند اگر این قسمت تأمین بشود به عقیده بنده زارع فرد مملکت از این کار استفاده بزرگ خواهد کرد و نظر آقایان تأمین است. (احسنت)
رئیس - آقای خرازی
خرازی - یکی از ارکان اساسی امور اقتصادی موضوع اصلاح کشاورزی است. همه‌اش صحبت می‌شود که بایستی سطح تولیدات کشاورزی بالا برود محصول ارزان تمام شود و آن قسمت‌هایی که باید صادر شود که بتواند در بازار دنیا با نرخ بین‌المللی رقابت کند. همیشه هر وقت صحبت می‌شود مخصوصاً در محافل اقتصادی همه می‌گویند که می‌خواهیم کشاورزی را اصلاح کنیم و سطح تولیدات را ببریم بالا، البته وزارت کشاورزی یک وزارتخانه‌ای است که باید کشاورزی کشور و زارعین و مالکین کشاورزی را راهنمایی کند و در موضوعات اساسی به آنها کمک کند ولی در تمام ممالک راقیه اساس است کمک‌ها را در هر رشته‌های از امور اقتصادی بانک‌ها می‌کنند. مثلاً اگر نظرتان باشد بعد از تشریف فرمایی اعلیحضرت همایون شاهنشاهی از لبنان فرمودند که من دیدم کشاورزی در لبنان خیلی پیشرفت کرده است وقتی پرسیدم گفتند که ما فقط دو تا مالک داریم که هر کدام سی هزار هکتار دارند و بقیه همه خرده مالک‌اند و باز اگر نظر آقایان باشد بنده عرض کردم به همین مرکبات و همین سیب‌هایی که در لبنان تهیه می‌شود و میلیون‌ها صادرات دارد بانک‌های مهمی عقب آنها هستند به زارعین و مالکین کمک می‌کنند. آقایان استحضار دارند قانون دویست و پنجاه میلیون دلار وام آمریکا در سال ۱۳۳۳ در کابینه سپهبد فضل‌الله زاهدی گذشت در آن قانون یک ماده‌ای جناب آقای ارسلان خلعتبری پیشنهاد کردند و تقاضا کردند بیست و سه میلیون دلار از این وام داده شود و کمک بشود به بانک‌های رهنی و کشاورزی و ساختمانی.
الان سه سال و ده ماه می‌گذرد در علاقه‌مندی دولت همین بس که یک کار اساسی را سه سال و ده ماه بعد لایحه آورده‌اند از تفاوت پشتوانه اسکناس سیصد و پنجاه میلیون تومان به سرمایه بانک کشاورزی اضافه کنند و سه تا دولت آمده و رفته و تازه یک همچون لایحه‌ای را آورده‌اند به مجلس. همکار محترم آقای دکتر دادفر بسیار تذکرات خوبی دادند راجع به نحوه استفاده از این وام، ما در مملکت به یک تحولاتی از دو نظر احتیاج پیدا می‌کنیم. یکی از نظر تأمین مواد غذایی و یکی از نظر صادرات و بعضی از محصولات زراعتی هستند که دارای این دو جنبه هستند مثل چای، ما در حدود ۲۵۰ الی ۳۰۰ میلیون تومان چای وارد می‌کنیم هم احتیاج داریم در داخله، برای تأمین چایی که مردم مصرف می‌کنند زراعت چای‌مان را تکمیل کنیم و توسعه بدهیم و هم این که به خارجه صادر کنیم. بنابراین همان طوری که گفته شد البته تیمسار وزیر محترم کشاورزی اینجا تذکر دادند ولی باید نمایندگان ملت هم نظریات اصلاحی خودشان را بفرمایند البته جزییات را ما نمی‌خواهیم اگر یک کسی بخواهد اسفناج و تربچه بکارد به این نباید کمک بکند حتی به عقیده بنده اگر درخت میوه هم بخواهد بکارد نباید کمک بکند ولی اگر ما احتیاج داریم به غلات باید برای تولید آن کمک شود همین مسأله غلات که عبارت از گندم و جو و برنج است، گندم و جو دست دولت است و دولت دخالت می‌کند سال گذشته هشتاد هزار تن از آمریکا خریدند، بیست هزار تن هم به طور اعانه آمریکایی‌ها به سیل‌زدگان دادند و ده هزار تن هم شوروی‌ها دادند. یعنی ما ۱۰۰ هزار تن کمبود غلات داشتیم و وارد شد. در صورتی که برنج که دست مردم است علاوه بر این که ما کسر نداریم اضافه داریم و هیچ آقایان نشنیده‌اند که بگویند امسال برنج برای مصرف داخلی کم است، برنج علاوه بر این که برای مصرف داخلی ما تأمین است سالی پنجاه، شصت هزار تن هم اضافه آن را به خارجه صادر می‌کنیم. این برای این است که دست مردم است، گندم و جو دست دولت است آن نتیجه‌اش است، بنده هم مثل آقای دکتر دادفر عقیده دارم این وام‌هایی که می‌خواهند به زارعین و مالکین بدهند اینها را اول تشخیص بدهند به اصلاح بذر و بعد اگر کسی قنواتی دارد و می‌خواهد این قنوات را نتقیه بکند هم از سازمان برنامه استفاده بکنند و هم از این قسمت، چون دوم آب است بعد هم اختصاص بدهند برای ماشین‌آلات کشاورزی، حفر چاه‌های عمیق، کود شیمیایی، البته دفع آفات نباتی و حیوانی را خود وزارت کشاورزی همه ساله بر حسب بنیه و مقدوراتی که دارد جداً اقدام می‌کند و مایه خوش وقتی است ولی می‌آیند می‌گویند ما فعلاً وام می‌دهیم به چای، وام می‌دهیم به پنبه، وام می‌دهیم به ابریشم و دانه‌های روغنی و همین زیتونی که فرمودند عرض کنم ما در این کمیسیون سازمان برنامه سال گذشته که چهل و هشت نفر بودند صحبت شد گفتیم که سازمان برنامه در ظرف پنج سال رفع نیاز بکند از واردات قند و شکر و پارچه‌های نخی. ما به طور متوسط سالی سیصد هزار تن احتیاج به قند و شکر داریم و شاید در حدود نود هزار تن آن را در سال سازمان برنامه تهیه می‌کند و یا ۳۵۰ میلیون متر ما پارچه نخی می‌خواهیم صد میلیون مترش در داخله تهیه می‌شود، ۲۵۰ میلیون مترش از خارجه باید وارد می‌شود و ما البته از صادر کنندگان کوچک پنبه هستیم ولی آقایان پنبه ما می‌رود به خارجه با ۱۵ و ۲۰ درصد برای حمل و نقل و بافتن و ریسیدن و رنگ کردن و نقشه کشیدن بر می‌گردد به مملکت ما، اگر این ماشین‌آلاتی که برای کارخانه‌جات ریسندگی و بافندگی یا برای قند وارد می‌کنیم اگر اینها پنبه و چغندر نداشته باشند این ماشین‌آلات می‌آید اینجا مثل این ماشین‌آلات روغن کشی معطل می‌ماند. ما در حدود ۱۴۰ هزار تن دانه‌های روغنی داریم ماشین‌آلاتی که آمده است برا ی ۳۰۰ هزار تن است یعنی پانصد هزار تن دانه‌های روغنی کم داریم یعنی کارخانه زیادی وارد شده و همه دارند با هم کنکورانس می‌کنند و ضرر می‌دهند در صورتی که اگر حسابی در کار باشد و این محصولاتی که هم ما در داخله احتیاج داریم و هم صادرات ما را تشکیل می‌دهد اگر به آنها توجهی شود هم رفع احتیاج داخلی می‌شود و هم صادرات پیدا می‌کنیم به نظر بنده آن برنامه‌ها اگر بیاید به کمیسیون کشاورزی و کمیسیون‌های مربوطه مجلس و ببینند به عقیده بنده بهتر است. یکی می‌آید می‌گوید من می‌خواهم باغ احداث کنم البته ما حرفی نداریم اگر سیب تهیه کند برای صادرات و یا رفع آفات مرکبات و پرتقال ما را بکند که هم در داخله مصرف شود و هم به خارجه صادر شود ما حرفی نداریم بنده می‌خواهم از موقع استفاده کنم متأسفانه آقای نخست‌وزیر تشریف بردند و آقای وزیر دارایی هم همین طور ولی آقایان وزیر دادگستری و وزیر کشاورزی و معاون نخست‌وزیر و معاون وزیر کشور تشریف دارند بنده این را گفته‌ام و این عقیده را داشته‌ام دولت در انتصابات و اجراییات خودش هر کاری می‌تواند بکند ما دخالت در قوه اجراییه نمی‌کنیم ولی اگر بخواهید امور اقتصادی درست شود این بانک‌ها و شرکت‌هایی که دارد این اشخاصی که اصلاً از کار بانک سر رشته ندارند، اشخاصی که از کار بیمه سر رشته ندارند، اشخاصی که از کار شرکت‌ها سر رشته ندارند اینها را سر این جور کارها بگذارند چرا ناراضی‌ها را به وسیله دادن یک پست دو هزار و پانصد تومانی و یک اتومبیل راضی می‌کنند، اینها کارشان را بلد نیستند خدا رحمت کند مرحوم داور را وقتی آمد این بانک‌ها را درست کرد و شرکت‌ها را درست کرد اگر منظورش این بود که اینها به طور بازرگانی و فنی اداره نشود می‌گفت مثل اداره گمرک مثل اداره کل قند و شکر اداره کل
انحصار دخانیات اداره شود، اما این که اینها را هیئت مدیره برایش انتخاب کردند منظورشان این بود که اشخاص صلاحیت‌دار اشخاص واجد شرایطی که لااقل بدانند بانک و بانک‌داری یعنی چه سر این کارها بگذارند ولی امروز از این ناراضی می‌شوند بلندش می‌کنند یک ناراضی دیگر می‌گذارند باید در امور اقتصادی این توجه را بکنند اشخاصی که صلاحیت دارند در امور اقتصادی بگذارند که آنها بتوانند این سرمایه‌ها را در معرض استفاده کامل قرار بدهند و اگر قرار باشد بنده که از هیچ‌کاری اطلاع ندارم بنده را بگذارند سر بانکی همین است که ملاحظه می‌فرمایید و همین آش است و همین کاسه.
رئیس - آقای خلعتبری موافقید؟
(خلعتبری - مخالف مشروط در ماده ۲)
آقای وزیر کشاورزی
وزیر کشاورزی - بنده لازم است توضیحی عرض کنم که برنامه‌ای که برای صرف این پول تهیه شده شامل چیست؟ اولاً اول هر سال وزارت کشاورزی مکلف است برنامه کمک به کارهای کشاورزی را تعیین کند، این برنامه معنایش این است که حساب بکند مثلاً آیا برای سال بعد احتیاج به تقویت پنبه دارد یا احتیاج به تقویت دانه‌های روغنی دارد آیا دامداری بیشتر از وضع فعلی احتیاج به تقویت دارد یا ندارد این سه تا را مثال می‌زنم. ممکن است در یک سال به این نتیجه برسیم که هنوز گوشت و شیر به قدر کفایت در ایران نیست، پنبه برای صادرات است گوشت برای مصرف داخلی است پس قبل از این که ما صادرات‌مان را تأمین کنیم شکم مردم را باید سیر کنیم در چنین صورتی برنامه وزارت کشاورزی تقویت دامداری خواهد بود و پس از تقویت برنامه دامداری اگر باز هم پول داریم این پول برای دو نوع صادرات است یکی هم دانه‌های روغنی و بعد باید ببینیم کدام یک بیشتر به منفعت مملکت است، یک وقت محاسبه می‌کنیم می‌بینیم که پنبه را از خراسان باید منی فلان قدر کرایه بدهیم تا بندر خرمشهر و فلان قدر کرایه بدهیم ببریم کانال سوئز و منی فلان قدر به دولت مصر تاکس بدهیم از کانال سوئز رد کنیم و با پنبه‌ای که دولت مصر آن طرف کانال سوئز در مدیترانه عرضه می‌کند رقابت کنیم چنین پنبه‌ای مقرون به صرفه نیست، اما دانه‌های روغنی بیشتر مقرون به صرفه است.
(یک نفر از نمایندگان - آقا خود پنبه که دانه‌روغنی دارد) پنبه پوست هم دارد اما پنبه را محصول پوستی حساب نمی‌کنند روغن پنبه دانه یک چیز فرعی است، اصل خود آن جنس است که داخل آن است و آن را به نام پنبه معامله می‌کنند وقتی می‌گوییم دانه روغنی یعنی کرچک و امثال آن که قسمت اصلی آن به صورت دانه‌های روغنی مصرف می‌شود ولی کرچک ساخته‌اش هم به فروش می‌رسد که این محصول را به نام ساخته‌اش اسم ببرند. عرض کنم در مقایسه بین پنبه و دانه‌های روغنی معنقد شدیم که دانه روغنی را باید تقویت کرد بنابراین برنامه وزارت کشاورزی در کمک برای اعتبارات دامداری و سی درصد برای دانه‌های روغنی و ده درصد برای پنبه، این سه نوع را که مثال زدم برای این بود که آقایان اطلاع حاصل کنند که برنامه روی چه اصلی تنظیم می‌شود. پس در اول هر سال وزارت کشاورزی برنامه بانک را برای این که در چه رشته‌ای قرض بدهد تعیین می‌کند، نگرانی که جناب آقای خرازی راجع به این که ممکن است پول را بگیرند و صرف ایجاد باغ میوه کند و فرمودند که ما میوه لازم نداریم حالا بنده کاری ندارم به این که میوه لازم داریم یا نداریم و باید کمک کرد یا نه، این نگرانی منتفی است. تذکر دیگری فرمودند راجع به روستاییان باید به اطلاع آقایان برسانم که از این ۳۵۰ میلیون در حدود صد میلیون تومان برای کمک روستاییان تشخیص داده شده یعنی یک صندوق‌های روستایی که در دهات و مزارع در همان محل خودش هست بدون وثیقه فقط با تعهد خودش و تضمین یک دهاتی دیگر به او پول قرض می‌دهند و در موقع محصولش این پول را از او پس می‌گیرند در حدود صد میلیون برای این کار است. آقایان توجه داشته باشند که قانون تقسیم خالصه‌جات هم می‌گوید که ۵۰ درصد فروش خالصه‌جات صرف ایجاد صندوق‌های تعاونی روستایی بشود یک لایحه‌ای هم همین چند روز پیش تصویب شده که با ۲۰ میلیون از بابت خشخاش‌کاران سابق به صندوق‌های روستایی داده شود صرف کمک به روستاییان شود. ملاحظه می‌فرمایید که در ظرف ۳ سال آن قدر پول برای این کار تأمین شده که بانک کشاورزی و دستگاه دولت قادر به تشکیل این قدر شرکت روستایی هست. انشاءالله به تدریج که کار تهیه شود اعتبارات هم تهیه می‌شود و در تمام دهات ایران صندوق‌های روستایی وجود پیدا خواهد کرد. تذکر فرمودند که خوب است برنامه این کار را بیاورند در کمیسیون‌های کشاورزی و کمیسیون‌ها تصویب کنند. برنامه باید روی آخرین اطلاعات و آمار تنظیم شود به طوری که عرض کردم ممکن است ۲ سال، ۳ سال لازم باشد دامداری تصویب بشود و بعد به یک جایی برسیم بگویند دامداری دیگر لازم نیست و احساس کنیم که پنبه را باید تقویت کرد و یا چای را باید تقویت کرد این برنامه متغیر است بنابراین این برنامه را نمی‌شود هر روز آورد کمیسیون کشاورزی، این کار قوه اجراییه است و آقایان با اعتمادی که به قوه مجریه دارند مطمئن باشند که برنامه مطابق دلخواه آقایان تنظیم می‌شود.
رئیس - آقای قنات آبادی
شمس قنات آبادی - یک شکایتی است از تهیه‌کنندگان فیلم‌های ایرانی تقدیم می‌شود. با این که چندین بار شکایت کرده‌اند و در کمیسیون عرایض هم آمدند و آقای وزیر کشور هم بودند و وزارت کشور هم تصویب‌نامه صادر کرد که باید تهیه‌کنندگان فیلم‌های ایرانی ۵۰ درصد از عوارض معاف باشند معذلک شهرداری این تصویب‌نامه را هم اجرا نمی‌کند. استدعا می‌کنم به این کار رسیدگی شود.
رئیس - آقای خلعتبری
خلعتبری - بنده مطالبی را که پریروز عرض کردم نمی‌خواهم اینجا تکرار کنم ولی می‌خواهم مطلبی را به یاد آقایان بیاورم و آن این است که دیروز در نطق جناب آقای نخست‌وزیر در مجلس سنا دیدم در بعضی موارد گله‌گزاری کرده بودند که چرا کارهای خوب دولت تذکر داده نمی‌شود، بنده می‌خواهم مطلبی را به یاد آقایان بیاورم و آن این است که سال پیش در همین مجلس که لایحه اعتبار ۲۳ میلیون دلار مطرح بود که به بانک کشاورزی و رهنی و ساختمانی این مبلغ داده شود، خواستم طرز فکر را عرض کنم و نتیجه عمل را وزیر دارایی وقت در مجلس مخالفت کرد و با بنده صحبت کرد به این عبارت که بانک کشاورزی و بانک رهنی و بانک ساختمانی از جان دولت چه می‌خواهند. در آن روز دولت حاضر شده بود که به هر یک از این بانک‌ها یک میلیون تومان فقط و فقط بدهد. این طرز فکر است و عموم توجه به کشاورزی در اوایل ۳۳ بوده و بنده متأسفم که آقایان نمایندگان محترم توجه ندارند که خودشان هم در کارهای مفید و خدمتی که می‌شود چقدر سهیم هستند. این توجهی که به کشاورزی پیدا شده است قسمت عمده آن به مناسبت تذکراتی است که شما آقایان چه در پیشگاه اعلیحضرت همایونی و چه در دولت‌های مختلف و چه در پشت این تریبون داده‌اید و مؤثر بوده است (صفاری - بیانات خود جناب‌عالی بیشتر مؤثر بوده). می‌گویم فقط آقایان بوده‌اند و فکر آقایان بوده است که بنده اینجا عرض می‌کردم این را تأیید می‌کنم که آقایان کمک می‌کردند و تأیید می‌کردند و ما به‌حمداله موفق شدیم امسال که سال ۳۶ به پایان می‌رسد توانستیم برای بانک کشاورزی یک قلم اعتبار ۳۵۰ میلیون تومانی گرفته باشیم و این را هم مجلس پیشنهاد کرد و کار خوب دولت و یک اقدام صحیح اعلیحضرت همایونی همین عمل بود که آقایان این بزرگ‌ترین خدمت به اقتصاد مملکت است، هشتاد درصد مردم مملکت از این استفاده می‌کنند و این خدمت را باید همه آقایان توجه کنند. در درجه اول خود ما باید توجه داشته باشیم که چه لایحه مفیدی به تصویب می‌رسد و بنابراین باید سعی کنیم که هر چه زودتر این لایحه به تصویب برسد. اما تذکری را که بنده می‌خواستم به عنوان مخالف مشروط عرض کنم این بود که بیانات همکاران محترم از لحاظ تذکرات به وزارت کشاورزی هر کدام جای خودش قابل توجه است ولی این را هم توجه داشته باشید دولت هم باید توجه داشته باشد این پول ۳۵۰ میلیون تومان است که در پنج سال پرداخته می‌شود نود میلیون و هشتاد و هفتاد و پنجاه میلیون کشور ترکیه همسایه ما آقایانی که رفته‌اند از جمله جناب آقای عمیدی نوری و سایر آقایان نمایندگانی که تشریف برده‌اند می‌دانند اعتبار بانک کشاورزی آنها مطابق احصاییه‌های بین‌المللی و رسمی ۱۵ برابر ایران است و از بودجه کل هم تازه سهمی به بانک کشاورزی می‌دهند آن وقت تفاوت این است که ما باید اینجا شیر وارد کنیم، چطور شیر وارد کنیم؟ این کارخانه شیر پاستوریزه که تأسیس شده است تصور بفرمایید که تمام شیر طبیعی خودمان را مصرف می‌کند تازه می‌تواند مقدار زیادی شیر خشک تهیه کند ولی مقدار شیر طبیعی ما کافی نیست و مقداری شیر خشک از خارج وارد می‌کند این سرمایه برای تأسیسات احتیاجات کشاورزی ما کافی نیست من‌باب مثال عرض می‌کنم ما ۵۰۰۰۰ ده داریم، اگر در هر دهی یک گاو شیری خوب با نژاد خوب بخواهند بخرند ۵۰ میلیون تومان فقط برای این کار لازم است. حالا ببینید که چقدر گاو داریم که شیر نداریم بخوریم، کشاورزان ما هم شیر ندارند بخورند در صورتی‌که در درجه اول خود کشاورز احتیاج به شیر دارد حالا ما نمی‌گوییم در شهرها اغلب کشاورزان ما شیر ندارند و شیر در دهات ما در حکم کیمیا است، پس باید این پول در درجه اول همان طور که صحبت هم هست صرف ازدیاد درآمد کشاورزی شود. اگر درآمد کشاورز زیاد شد خیلی از موفقیت‌های ما حاصل است، مثلاً کشاورز اگر درآمدش از طریق وام زیاد شد فروش نمی‌کند، حوایجی که لازم دارد می‌خرد و محصولش را سلف نمی‌فروشد، وسایل خودش را خودش تهیه می‌کند باغ تهیه می‌کند کشاورزی خودش را توسعه می‌دهد کشت خودش را زیاد می‌کند تراکتور می‌خرد، مسائلی است که دردرجه اول باید مورد توجه قرار گیرد. ازدیاد درآمد کشاورز در درجه اول منظور نظر همه ما است درآمد مملکت هم اگر درآمد کشاورزی زیاد شد زیاد می‌شود جناب آقای خرازی فرمودند احتیاجی به باغ نیست خیر این طور نیست احتیاج به باغ هم هست. اگر باغ پسته در کرمان زیاد شود و باغداران کرمان تقویت شوند و پسته تولید کنند درآمد پسته طوری است که بعد از چند سال کشاورز می‌تواند تمام وسایلش
را فراهم کند حتی حمام خصوصی بسازد. در گرگان کشاورزی ترقی کردن است تولید زیاد شده و زراعت رواج پیدا کرده. در شهر گنبد قابوس چند صد حمام هست و ترکمن‌هایی که سال به سال حمام نداشتند در ابه‌هایشان حمام‌هایی دارند که ما در تهران نداریم. برای این که درآمد کشاورزی‌شان زیاد شده ما مخصوصاً محصولات مختلف داریم این محصولات مختلف را باید تقویت کرد و توصیه‌ای که من به وزارت کشاورزی می‌کنم این است که این برنامه‌ها را که اکثرش را من دیده‌ام سعی کنید خوب اجرا شود و این پول بین تمام کشاورزان مخصوصاً مالک متوسط و خرده کشاورز تقسیم شود. مالک عمل هم اگر برنامه صحیحی داشت مانعی ندارد که به او هم بدهید اما در درجه اول سعی کنید به تمام کشاورزان مملکت و مالکین جزء و متوسط از این پول استفاده کنند، انواع و اقسام محصول تهیه کنند صادرات زیاد شود. ما زیتون وارد می‌کنیم ترکیه ۵۰ هزار تن در سال صادرات زیتون دارد این را حساب بفرمایید چرا باغ لازم نداریم، باغ لازم است ترکیه ۵۰ هزار تن فندق صادر می‌کند شوخی نیست این حرف‌ها. ببینید کشور ترکیه از لحاظ بانک کشاورزی و برنامه‌های کشاورزی چه کار کرد؟ چه کار عملی کرد از لحاظ مالک، از لحاظ کشاورز، از لحاظ دفع آفت و سایر کارها. با این سرمایه کاری بکنید که منظور اصلی که از این لایحه هست عملی شود و تمام مردم از این پول استفاده کنند. بنده گمان می‌کنم این لایحه یک عیدی بزرگی است که در درجه اول شخص اول مملکت امر کرده‌اند به دولت که این کار را انجام بدهد و عیدی بزرگی است که به مردم دادند و من به دولت دکتر اقبال در این عمل بسیار مفید حقیقتاً تبریک می‌گویم و مردم هم باید قدر خدمت را بدانند که این طور به کشاورزی توجه شده. انشاءالله نتیجه آن را هم خواهیم دید و بعد هم همکاران محترم خدا شاهد است نه برای این که چند دفعه بنده راجع به کشاورزی صحبت کردم شما با تصویب این لایحه به کشاورزی این مملکت خدمت می‌کنید. با کمال تأسف کارهای خوب و مفید دولت به نظر نمی‌آید یک عده بدبین و مغرض یک نقطه ضعف را می‌گیرند و تنقید می‌کنند باید از کارهای خوب دولت تقدیر کرد. راه‌آهن تهران به مشهد کشیده شد و از آن نتیجه گرفتند از دوره اول سازمان برنامه از ده سال پیش به این طرف دولت‌ها کدام‌شان ۳۵۰ میلیون تومان پول به بانک کشاورزی دادند این خدمت را باید مغتنم بدانیم خیلی هم افتخار می‌کنیم برای این خدمت به این جهت بنده استدعا می‌کنم چون این لایحه چندین ماه است در شورای اقتصاد مطرح است چندین مرتبه زیر و رو شده، با طبقات مختلف مشورت شده، خود بنده تقاضا کردم از برنامه اطلاع پیدا کنم رفتم برنامه‌ها را مطالعه کردم رئیس شورای اقتصادی آقای منصور جوان بسیار زحمتکش است آقای وزیر کشاورزی در این کار بسیار زحمت کشیدند فقط من امیدوارم با تصویب این لایحه درسال نو سطح کشاورزی ما بالا برود (این مطلب را جناب آقای دکتر دیبا یادداشت داده‌اند) در ضمن اجرای این برنامه‌ها البته بازار فروش هم باید برای مملکت تهیه کرد. بنده اعتراف می‌کنم بازار فروش محصولات ما خوب نیست اما الان بازار فروش برنج را چند سال است از دست داده‌ایم آن روز عرض کردم مازاد غله را هر کس بیاورد باید خرید در مورد مازاد غله نباید با مردم رقابت کرد. بنده بیش از این عرضی ندارم و استدعا می‌کنم که زودتر این لایحه از تصویب مجلس بگذرد.
رئیس - پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی اینجانب پیشنهاد می‌نمایم در کلیات مذاکرات کافی است.
سعید مهدوی
رئیس - آقای مهدوی
مهدوی - آنچه را که آقایان موافقین و مخالفین در اطراف این لایحه بحث کردند آنچه استنباط می‌شود تمام با اصل لایحه موافق بودند و تردیدی هم نیست که یکی از خدمات بزرگ این دولت تقدیم این لایحه است. این بود که بنده پیشنهاد کفایت مذاکرات را به این جهت تقدیم کردم و اگر در اصل لایحه حرفی باشد در مواد که صحبت می‌شود آقایان در اطراف نظر خودشان مذاکره می‌فرمایند و پیشنهاد می‌دهند و بیشتر لازم نیست و بهتر است وارد مواد بشویم آقایان موافقت بفرمایند که در متن لایحه وارد بشویم (صحیح است).
رئیس - آقای مرآت اسفندیاری
مهندس فروهر - بنده اول اجازه خواستم.
مهندس سلطانی (منشی)- پشت سرتان را ملاحظه نفرمودید، آقای اسفندیاری قبل از شما اجازه خواستند.
رئیس - تشخیص منشی صحیح است ایشان نظری ندارند همکار و هم حزب شما هستند بفرمایید. آقای اسفندیاری.
مرآت اسفندیاری - عرض کنم همان طور که آقای خلعتبری بیاناتی ایراد فرمودند این لایحه اعتبار کشاورزی یک لایحه بسیار مفیدی است که در اثر دو سال مذاکره و گرفتن وقت نطق‌های قبل از دستور مخصوصاً از طرف شخص آقای خلعتبری دولت را متوجه این موضوع ساخت که به این فکر بیفتد که یک چنین لایحه مفیدی به مجلس تقدیم کند. بنده عقیده‌مندم در لوایح مهم هر چه بیشتر بحث شود بهتر است تا این که یک لایحه‌ای در ظرف مدت کوتاهی از مجلس بگذرد مخصوصاً بنده عقیده دارم در مورد این لایحه کشاورزی و لوایح کشاورزی هر چه بیشتر بحث شود، هر چه بیشتر مداقه شود و نظریات آقایان در اینجا گفته شود شاید یک اصلاحات اساسی در آن بشود و بنده هم اطمینان دارم در این لایحه به این مفیدی هیچ کس نظری ندارد جز این که واقعاً اگر مطلب مهم و اساسی به نظرش می‌رسد این مطلب مهم و اساسی را اینجا ذکر بکند، اما کفایت مذاکرات مانع این عمل می‌شود. بنده خودم خواستم یک بیاناتی اینجا عرض بکنم، مثلاً معلوم نیست طرز تقسیم این اعتبار در استان‌های مختلف کشور چه جور می‌شود.
رئیس - در کفایت مذاکرات بفرمایید.
مرآت اسفندیاری - استان‌های کشور هر کدام وضع مخصوصی دارند اگر به آن توجه نشود نتیجه مطلوب گرفته نمی‌شود. فرض بفرمایید در استان کرمان معلوم نیست وضع کشاورزی و بانک کشاورزی چه صورتی دارد، معلوم نیست این سرمایه چه جور تقسیم می‌شود؟ بنده به این نظر با کفایت مذاکرات مخالفم و تصور می‌کنم خود آقای وزیر کشاورزی هم میل دارند مذاکرات ادامه پیدا کند که این مطالب را متوجه شوند برای این که ایشان اطلاعاتی از بانک کشاورزی ندارند کما این که امور کشاورزی هم در این مدت اطلاعات جزیی حاصل فرموده‌اند که امیدواریم در آتیه تکمیل شود و شاید عده‌ای از آقایان در اینجا باشند که معلومات کشاورزی‌شان و سوابق کشاورزی‌شان از ایشان به مراتب بیشتر باشد و مذاکراتی که می‌کنند در اطلاعات ایشان مؤثر باشد، بنده می‌خواهم ببینم آقای وزیر کشاورزی می‌دانند که بانک کشاورزی در استان کرمان چقدر پول دارد؟
رئیس - آقای مرآت در ماده یک هم می‌توانید صحبت کنید.
مرآت اسفندیاری - خواستم تقاضا کنم آقای مهدوی لطف بفرمایند و پیشنهاد خودشان را پس بگیرند، خیال می‌کنم بنده و یک نفر دیگر بیشتر نمانده باشیم و بنده هم قول می‌دهم که بیشتر از ده دقیقه وقت آقایان را نگیرم.
رئیس - آقای مهندس فروهر
مهندس فروهر - بنده هم با کفایت مذاکرات مخالفم.
رئیس - آقای صدرزاده
صدرزاده - بنده تقاضای اجازه نکرده بودم، در اصل موضوع عرضی دارم.
رئیس - آقای اردلان
اردلان - بنده خواستم تذکر جناب آقای رئیس را بدهم که آقایان توجه کنند که در ماده اول هم می‌شود در کلیات بحث کرد بنابراین آقایان اجازه بدهند مذاکرات کافی باشد و وارد در مواد شویم و اگر نظری هم باشد می‌توانند در مواد پیشنهاد بدهند.
رئیس - آقایانی که با پیشنهاد کفایت مذاکرات در کلیات موافقند قیام کنند. (اکثر برخاستند) تصویب شد. رأی گرفته می‌شود به ورود در مواد آقایانی که موافقند قیام کنند (اغلب قیام نمودند) تصویب شد.
۸ - تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر دادگستری
رئیس - آقای وزیر دادگستری
وزیر دادگستری (دکتر هدایتی) - خاطر آقایان نمایندگان محترم مجلس شورای ملی استحضار دارد که به موجب قانون مصوب مرداد ۱۳۳۵ به وزارت دادگستری اجازه داده شده است مصوبات کمیسیون مشترک دادگستری مجلسین را موقتاً به موقع اجرا بگذارد و بعد از آزمایش در ظرف یک سال نتیجه آزمایش خود را ضمن لایحه‌ای به صورت قطعی تقدیم مجلس نماید. اینک یکی از قوانینی که از کمیسیون مشترک دادگستری مجلسین گذشته قانونی بوده است راجع به اراضی مربوط به دولت و شهرداری‌ها و اوقاف که از وقتش هم یک قدری گذشته وعده‌ای از آقایان نمایندگان هم تذکراتی در گذشته به دولت داده بودند بنده وظیفه خود دانستم اولین دفعه‌ای که خدمت آقایان به عنوان وزیر دادگستری شرفیاب می‌شوم این لایحه اصلاحی را که تهیه شده است تقدیم مجلس شورای ملی بکنم (احسنت).
رئیس - به کمیسیون‌های مربوط فرستاده می‌شود.
۹- مذاکره در گزارش کمیسیون کشاورزی راجع به افزایش اعتبارات کشاورزی
رئیس - ماده اول لایحه اعتبار کشاورزی مطرح است، قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۱- بانک ملی ایران مکلف است از محل وجوه حاصله از ارزیابی پشتوانه اسکناس موضوع قانون مصوب تیرماه ۱۳۲۳ و قانون راجع به اصلاح قانون تثبیت پشتوانه اسکناس مصوب اردیبهشت ماه ۱۳۳۶ مبلغ سه هزار و پانصد میلیون ریال در اختیار بانک کشاورزی بگذارد که به مصرف وام در امور کشاورزی برسد، ترتیب پرداخت مبلغ فوق‌الذکر به بانک کشاورزی به قرار زیر خواهد بود:
مبلغ نهصد و بیست میلیون ریال پس از تصویب این قانون، هشتصد و شصت میلیون
ریال در فروردین ۱۳۳۸، هشتصد و چهل میلیون ریال در فروردین ۱۳۳۹، چهارصد و پنجاه میلیون ریال در فروردین ۱۳۴۰ و چهارصد و سی میلیون ریال در فروردین ۱۳۴۱.
رئیس - لوایحی که با فوریت به مجلس داده می‌شود آقایان تصدیق می‌فرمایند که باید در آن بیشتر دقت بفرمایند برای این که ممکن است نواقصی در آن پیدا شود. آقای خلعتبری اینجا یک بیاناتی کردند از محاسن این لایحه گفتند باید به کشاورزان جزء کمک شود ایشان شاید از مقررات آیین‌نامه بانکی مسبوق نیستند بانک‌ها جز به مالک شش‌دانگ وام نمی‌دهند و غیر از ملک شش دانگ را وثیقه نمی‌گیرند یعنی اگر یک مالکی یک دانگ ملک را داشته باشد، باید این قدر صبر کند و آن پنج دانگ را بخرد تا بتواند از بانک کشاورزی قرض کند، اگر کسی ۵ دانگ هم داشته باشد نمی‌تواند وام بگیرد این مطلب را باید در این قانون توجه کرد. حالا فوریتش تصویب شده ولی اشکالاتی هست که باید رفع شود یکی هم موضوع فرع و سود است که باید معلوم شود در ماده دوم هم تقریباً قانون محاضر اسناد رسمی را کنار گذاشته‌اند خود بانک‌ها دارای محضر می‌شوند، مقصودم این است که توجه بیشتری بشود که قانون ناقصی از مجلس بیرون نرود. آقای دکتر مشیر فاطمی.
دکتر مشیر فاطمی - بنده عرضم در این ماده اول خیلی مختصر است خوشبختانه این قانون همان طور که جناب آقا خرازی به عرض همکاران محترم رساندند مورد علاقه فرد فرد نمایندگان است و گاهی این قوانین که مورد علاقه فرد فرد آقایان است ممکن است به اندازه‌ای پیشنهادها و مباحثاتی در آن بشود که اصل موضوع یک صورت دیگری به خودش بگیرد. خوشبختانه این لایحه در سه کمیسیون که می‌شود گفت اکثریت آقایان عضویت آن را داشته‌اند مطرح شده و رسیدگی شده، مداقه و مطالعه شده در دستگاه‌های دولتی هم روی این مطلب خیلی بحث شده است. یکی موضوعی است که راجع به فرع و اشکالات آن است بنده آنچه که شنیده‌ام می‌گویند در آیین‌نامه‌ای که تنظیم شده تمام اینها پیش‌بینی شده است و شورای عالی اقتصاد ۶ درصد در نظر گرفته است و خیلی متناسب است و جای نگرانی نیست و راجع به محاضر اسناد رسمی هم بنده عقیده‌ام این است که یک رعیت بدبخت اصلاً نمی‌تواند به محضر برود و به علاوه نمی‌تواند خرج محضر و فوق‌العاده بدهد، بنده شنیدم در این آیین‌نامه این قسمت را هم پیش بینی کرده‌اند. بنده تقاضا می‌کنم آقای وزیر کشاورزی بهتر این است توضیحاتی در این باره بفرمایند. مثلاً پیش‌بینی کرده‌اند که تا هزار تومان و دو هزار تومان وام‌های شرافتی بدهند و این اصل منظوری بود که همه آقایان از این قانون داشتند البته توضیحات بیشتری را باید جناب آقای وزیر کشاورزی بدهند چون بنده هم آیین‌نامه را نخوانده‌ام. یک عرض دیگری هم بنده دارم و استدعا می‌کنم آقایان همکاران محترم توجه بفرمایند که اگر این قانون بخواهد از اول سال آتیه اجرا شود باید این چند روزه به تصویب برسد زیرا باید برای اظهارنظر مشورتی یا تصویبی به مجلس سنا هم برود چون طرح بودجه هم در پیش است اگر این جلسه و جلسه آینده تصویب نشود بنده فکر می‌کنم آن منظور نهایی که مورد توجه اعلیحضرت همایونی و هئیت دولت است که از اول سال آینده این قانون اجرا شود عملی نشود این بود که بنده نظرم این بود جناب آقای وزیر کشاورزی نسبت به آیین‌نامه‌ای که در قانون پیش‌بینی شده است یک توضیحاتی بدهند که آقایان بیشتر روشن شوند.
رئیس - آقای وزیر کشاورزی
وزیر کشاورزی - راجع به فرع اظهار نگرانی فرمودند باید عرض کنم مصلحت مردم نیست که ما در قانون نرخ فرع را تثبیت کنیم و ثابت بگذاریم برای این که وضع پول امروز در بازار یک طوری است که با یک فرعی معامله می‌شود و فردا طور دیگری است و نرخ بهره می‌آید پایین آن وقت ما هم باید نرخ را پایین بیاوریم. در آیین‌نامه‌ای که تهیه شده است فرع برای قرضه‌های مختلف قرارداده شده یعنی درشرکت تعاونی، در صندوق روستایی که خود کشاورزان سهیم هستند آنچه فرع از کشاورز گرفته می‌شود یک قسمت می‌رود به بانک برای مخارج آن دستگاه و یک قسمت سرمایه خود صندوق روستایی اضافه می‌شود یعنی در حقیقت پول را به آن شریک یعنی کسی که قرض گرفته بود پس می‌دهند منتهی پول را به او نمی‌دهند که برود مصرف کنند پول را به سرمایه او در آن صندوق علاوه می‌کنند، اگر قرض برای مدت کوتاه باشد ربح آن فرق می‌کند. با قرضی که مدت آن طولانی است باز تکرار می‌کنم یک کسی که می‌خواهد زیتون بکارد، ده سال این سرمایه راکد است آیا از این شخص باید فرع به همان اندازه گرفت که کسی که می‌خواهد گاو بخرد و ظرف دو سال می‌تواند قرضش را پس بدهد؟ قرضی که در مدت کمتر مستهلک می‌شود باید ربح آن بیشتر باشد از قرضی که مدت طولانی برای استهلاک لازم دارد به این ترتیب برای قرض‌های مختلف ناچار است که ربح‌ها تغییر کند این است که در قانون مصلحت نیست نرخ ربح را معین کنیم و هر سال برای تغییر نرخ قانونی به مجلس بیاوریم ولی آقایان باید مستحضر باشند که نرخ ربح مورد توجه مخصوص اعلیحضرت همایون شاهنشاهی بوده است که حتی آن ربحی را که کمیسیون مخصوص تعیین کرده بود وقتی به عرض پیشگاه شاهنشاه رسید تصویب نفرمودند و فرمودند ما نظرمان این است که با ربح صدی ۶ بلکه به صدی۴ پایین بیاوریم که به کشاورز کمک شده باشد. بنابراین آقایان اطمینان داشته باشند که ربح به هر حدی که ممکن است پایین بیاید، پایین آمده است. راجع به قرضه اشاره فرمودند اساس‌نامه بانک اجازه نمی‌دهد بدون تضمینی بدهند و باید عرض کنم بانک این اجازه را دارد و الان اساس‌نامه بانک در دسترس من نیست ولی آقای نقیب ممکن است بیاورند قانون را که بانک با تضمین هم می‌تواند فرض بدهد، وقتی گفت با تضمین می‌تواند قرض بدهد لازم نیست همیشه تضمین کننده یک تاجر باشد ضامن یک کشاورز برای قرض ۱۵۰ تومان یک کشاورز دیگری است مثل او به علاوه این اساس‌نامه برای سرمایه بانک است. این پول را به سرمایه بانک علاوه نمی‌کنیم این پول را که آقایان به اختیار دولت می‌گذارند دولت دراختیار بانک کشاورزی می‌گذارد که مطابق دستور دولت مطابق آیین‌نامه‌ای که دولت تهیه کرده است قرض بدهد که در این اساس‌نامه ذکر شده که قرض تا این حد بدون وثیقه مجاز است و صندوق روستایی تشکیل بدهند و صندوق روستایی اصلاً قرض بدون وثیقه می‌دهد بنابراین نگرانی آقایان مرتفع است.
رئیس - آقای صدرزاده موافقید؟
صدرزاده - موافق مشروط
رئیس - بفرمایید
صدرزاده - مدتی است این مطلب در مجلس مذاکره می‌شود که از خدمات دولت و دولت‌ها در اینجا آن طور که باید تمجید نمی‌شود البته دولت‌ها حقاً و وجداناً وظیفه‌شان این است که به مملکت خودشان و به خاک و آب خودشان خدمت بکنند ما هم نباید خدمات آنها را ندیده بگیریم اما از صبح تا شام هم نمی‌توانیم بنشینیم اینجا و مداحی بکنیم وظایف دیگری هم داریم و آن این است که نواقص و معایب کارها را هم بگوییم. چنان که روزنامه‌نگار هم مکلف است هر عیبی که می‌بیند بنویسد این گفتن‌ها و نوشتن‌ها خودش یک چراغی است جلوی پای دولت که او را متوجه کند که راه بهتری انتخاب کند البته این را به طور کلی می‌گویم. بنابراین نباید از انتقاد غیر مغرضانه که نمایندگان مجلس درمجلس می‌کنند رنجش خاطری پیدا شود این وظیفه آنها است که منتهای علاقه را به کشور دارند این به طور کلی است. اما راجع به این مسئله قانونی که دولت تقدیم کرده است بنده هم مثل آقایان معتقد هستم که کار بسیار مفید وخوبی است و یکی ازکارهای برجسته‌ای است که دولت حاضر انجام داده و بهترین استفاده را از این لایحه مملکت می‌کند ولی وقتی دولت و مردم خواهند توانست استفاده کنند که این قانون معایب و نواقصی نداشته باشد و اگر معایبی دارد رفع شود تا بتوان از آن نتیجه گرفت پولی دولت معین کرده است و آن طور که جناب آقای وزیر کشاورزی فرمودند در نظر دارند هر سال برنامه‌ای برای این کار معین کنند که اگر یک سال زراعت پنبه مفید نباشد کمک نکنیم و اگر سال دیگر مفید بود کمک کنند، بنده می‌خواستم تذکر بدهم که این پول، پول مهمی برای کشاورزی مملکت نیست این بالنسبه به عدم توجهی که سابق نسبت به کشاورزی بود مورد توجه است (صحیح است) و الّا برای یک مملکت فلاحتی ۳۵۰ میلیون تومان برای کشاورزی مبلغ معتنابهی نیست. این مملکت هزارها میلیون تومان برای کشاورزی احتیاج دارد پس بنابراین ما هنوز به آن مرحله نرسیده‌ایم که بیاییم برنامه معین کنیم که امسال به فلان زراعت کمک بکنیم یا نکنیم ما هنوز در مراحل اولیه هستیم تمام زراعت‌های ما محتاج کمک هستند و هنوز ما برنامه معین نداریم. وقتی سطح کشاورزی در آن طبقه عالی خودش قرار گرفت آن وقت است که دولت باید نگاه بکند و ببینید که مساعدتی که می‌خواهد بکند به کدام قسمت مساعدت بیشتری بکند و به کدام قسمت مساعدت کمتر پس ما هنوز به آن مرحله نرسیده‌ایم و این قسمت یک دردسری خواهد شد برای کشاورز. هر سال کشاورز منتظر است که به زراعت کمک می‌کنند ولی می‌گویند هنوز برنامه امسال معین نشده که آیا باید به پنبه بدهیم یا به کنجد بدهیم این جز اطاله کار نتیجه دیگری ندارد. اما یک مطالبی هم ما در کمیسیون دادگستری بحث کردیم، صحبت کردیم البته ما بیشتر نظرمان به ماده ۲ بود در آن جلسه که بنده بودم به نماینده آقای وزیر کشاورزی گفتم که این موارد را باید در نظر بگیرید آقای نماینده وزیر کشاورزی گفتند تمام این مطالبی را که شما می‌گویید ما پیش‌بینی کرده‌ایم، گفتم کجا؟ گفتند در آیین‌نامه، گفتم آن آیین‌نامه کجا است، اشاره کردند به کیف‌شان که در اینجا است، گفتم چه جور می‌خواهید این قانون را اجرا کنید؟ توضیح بفرمایید اصول کلی و موارد کلی‌اش را تا ما بتوانیم مطالب مهمی را که باید بدانیم، بدانیم. یکی از مطالب مهمی که باید اصولاً بدانیم این است که این پول را چقدرش را می‌خواهید در تهران صرف کنید و چقدرش را در شهرستان‌ها؟ می‌خواهیم بدانیم از این ۳۵۰ میلیون تومان که ما رأی می‌دهیم به مردم شهرستان‌ها چقدر خواهد رسید، برای این که بانک کشاورزی خودش یک مؤسسه مستقل است دارای هئیت مدیره‌ای است و یک وضع خاصی هم دارد و نماینده هم که نمی‌تواند از
وظیفه آن بانک در مجلس صحبت کند از طرف وزارت کشاورزی آقای وزیر کشاورزی در مجلس تشریف می‌آورند ولی آن اعمالی که بانک کشاورزی به جا می‌آورد به موجب قانون خاصی است که آقای وزیر کشاورزی هم در آن دخالت ندارند، اگر هم دخالت داشته باشند دخالتی است که در هئیت مدیره آن دارند. چند روز پیش از لارستان یک نامه‌ای داده بودند که تقدیم کردم مبلغ مختصری آنها می‌خواهند ولی بانک کشاورزی نمی‌تواند قرض بدهد. چند روز قبل در روزنامه اطلاعات خواندم که از یکی از نقاط شمال، هزار تومان پول خواسته‌اند و بانک نداده است و این همان بانکی است که ۱۴ میلیون تومان عمارت می‌سازد (دکتر بینا - ۱۸ میلیون تومان) اما هزار تومان قرض به فلان زارع شمالی یا فلان زارع جنوبی نمی‌تواند بدهد. حالا جناب‌عالی می‌خواهید اختیار را به دست چنین بانکی بدهید که به مردم شهرستان‌ها یک مبلغ جزیی هم قرض ندهد و ما هر روز بیاییم پشت تریبون عنوان بکنیم که تکلیف مردم چیست؟ پس باید در این آیین‌نامه معلوم شود که از این ۳۵۰ میلیون تومان چقدرش را می‌خواهید به تهران بدهید، ۵۰ میلیون می‌خواهید بدهید بفرمایید، ۳۰۰ میلیون آن را می‌خواهید به شهرستان‌ها بدهید بفرمایید مقصود بنده تعیین میزان سهم شهرستان‌ها است شیراز و رشت فرق ندارد و این از نکات اساسی است که باید در قانون ذکر شود و بنده هم در این باب پیشنهادی داده‌ام و این از نکاتی است که لازم بود مورد توجه قرار بگیرد. مطلب دوم راجع به فرع است. اصولاً نظر دولت از قانون بانک کشاورزی که در زمان اعلیحضرت فقید اینجا آوردند چه بود؟ این بود که رعایا مجبور نشوند حاصل زحمت یک سال خودشان را قبل از وقت به قیمت نازلی به فروش برسانند و به همین علت سلف‌فروش بود که رعیت هیچ‌وقت در آسایش نبود، آمدند گفتند یک دستگاهی را به وجود می‌آورند که با یک فرع کمتر پول بدهد به کشاورزان که او قبلاً حاصل خودش را به قیمت ارزان نفروشد و زندگی او تأمین شود. آنچه در نظرم هست فرع پولی که بانک کشاورزی می‌دهد صدی شش معین کرده‌اند و حالا به صدی دوازده رسیده است جناب آقای وزیر کشاورزی فرمودند ما نمی‌توانیم مأخذی برای فرع معین کنیم در صورتی که باید یک حداقلی معین شود، در لایحه بانک کارگشایی ما معین کردیم برای فلان مبلغ صدی سه و برای فلان مبلغ صدی چهار و تا صدی شش برای مبلغ‌های بزرگ فرع معلوم شد. به نظر بنده ما باید در اینجا میزان فرع را معین کنیم که این پول و کمکی که می‌خواهند به زارع بدهند چه فرعی است و این لایحه‌ای را که ما به سلام و صلوات به نام استفاده مردم و کشاورزی داریم تصویب می‌کنیم باید بدانیم حداکثر سودی که از آنها می‌گیرند چقدر خواهد بود و الّا نخواهند توانست آن استفاده‌ای که لازم است از آن بکنند و باید طوری به زارع قرض داده شود که اشخاص نتوانند با صدی دوازده به اسم کمک و کشاورزی پول بگیرند و با صدی هجده در بازار سفته بازی کنند این کار صحیح نیست این پول وقتی به درد کشاورز خواهد خورد که با فرع کم باشد صدی دو باشد، صدی سه باشد، نهایت صدی چهار باشد و منحصراً هم به کشاورزی داده شود به صورت ربح مرکب هم نباشد. چیز عجیبی است بنده شنیده‌ام بعضی جاها سه ماه به سه ماه حساب می‌کنند فرع را روی اصل می‌کشند و بعد اصل و فرع را حساب می‌کنند و از آن فرع می‌گیرند (عمیدی‌نوری - کار بانک کشاورزی همین است). دولتی که می‌خواهد به کشاورز کمک کند نباید از فرع مرکب استفاده کنند این از شأن دولت نیست مشکلات دیگری هم بود که لازم بود اینجا تذکر بدهم بعضی از نواحی فارس از بانک کشاورزی تقاضای وام کردند گفته‌اند چون املاک شما به اصطلاح تهران دیم کار است نمی‌توانیم به شما قرض بدهیم و به املاک ناریاب قرض می‌دهیم بنده خیلی تعجب می‌کنم از بی‌اطلاعی آنها چرا؟ برای این که بعضی از نقاط هست که املاک دیمش به قدری خوب است یعنی مواهب طبیعی و استعداد طبیعی در آنجا طوری است که ممکن است از هر تخمی صد تخم استفاده کنند آن وقت به این چنین ملکی قرض نمی‌دهند و به املاکی که با خرج زیاد با آب قنات زراعت می‌کنند قرض می‌دهند در صورتی که در آن زمین تخم چند تخم بیشتر نمی‌دهد این درست نیست آن ملک دیم هم باید قرض بدهند و از این عبارت استفاده کنند. نکته دیگری که من می‌خواستم اینجا عرض کنم راجع به مسأله آیین‌نامه است غالباً آقایان وزرا می‌آیند اینجا می‌فرمایند مطمئن باشید ما صد در صد تابع نظر آقایان هستیم و نظر همه آقایان را تأمین خواهیم کرد و حتی گاهی هم که نظرهای‌مان مختلف است همین را می‌فرمایند و می‌گویند به طور کلی نظر ما هم همین است و بنده گاهی فکر می‌کنم و تعجب می‌کنم چه طور ممکن است جمع تضاد بشود و نظرهای مختلف را جمع کنند، خیلی خوب چرا این بیان را می‌فرمایند می‌گویند اگر ما بخواهیم این آیین‌نامه را از مجلس بگذرانیم طول می‌کشد چیز عجیبی است در صورتی که ما شب و روز در این جا مشغول هستیم و داریم در کمیسیون‌ها فعالیت می‌کنیم خودمان گله داریم که دولت به وعده خودش وفا نمی‌کند ولی با وجود این مقام محترم ریاست و نمایندگان محترم یک طریقی پیدا کردند قوانین را با مشورت‌های اصولی و کلی در جلسه می‌آورند اما آیین‌نامه‌ها را در کمیسیون‌ها غالباً با یک جلسه یا دو جلسه چند نفر، ده، دوازده نفر می‌نشینند این آیین‌نامه‌ها را تصویب می‌کنند و اهمیت مطلب هم در آیین‌نامه است. چرا؟ برای این که لوایحی که دولت می‌آورد یک مواد عمومی کلی خلق پسندی است اگر یک کسی هم مخالفت بکند می‌گویند مثلاً به بانک کشاورزی پول نمی‌خواند بدهند می‌گویند شما دارید مخالفت می‌کنید، بنده مخالفت نمی‌کنم ولی در موقع اجرا وقتی می‌خواهند این پول را برخلاف مصالح به دست اشخاص ناصالح بدهند. بنده جداً مخالفم و آن چیزی که جلوگیری می‌کند آیین‌نامه است و خود قانون نمی‌کند به این جهت باید ما مقید باشیم که همیشه آیین‌نامه‌ای را که می‌خواهند بگذرانند با کمال حسن نیتی که دارند آن آیین‌نامه را بیاورند به مجلس تا این که نمایندگان بتوانند نظریات خودشان را در آن آیین‌نامه تذکر بدهند. نکته دیگری که بنده می‌خواستم دراین جا تذکر بدهم راجع به مسأله قرادادها است، این البته از نظر قضایی است که عرض می‌کنم شاید بعضی ازهمکاران محترم بنده مثل آقای دکتر دادفر و آقای عمیدی نوری و آقای فخر طباطبایی که درکمیسیون دادگستری مجلس تشریف دارند می‌دانند مایک قوانینی داریم برای اسناد و برای اجراییه‌ها، اینها تمرکز در دادگستری پیدا کرده است. من یک ماده‌ای اینجا دیده‌ام نوشته است که خود بانک کشاورزی اسناد را تنظیم کند بنده اول خیال کردم که یک دفتری می‌خواهند آنجا داشته باشند و اسناد را می‌گیرند و می‌فرستند به دادگستری اصولاً خود آدمی که طلب‌کار است خودش پول بدهد خودش سند تنظیم کند خودش اجراییه صادر کند و خودش مأمور اجرا باشد، این خلاف اصول است. جناب آقای سراج حجازی هم قبل از این که بنده این عرض را بکنم در کمیسیون به طور تفصیل این مطلب را مورد بحث قرار دادند این کار اصولی نیست، اصول این طور نیست که یک کسی خودش طلب‌کار باشد خودش تنظیم کننده سند خودش اجراییه صادر کند خودش مطالبه طلب کند، این نمی‌شود. به علاوه شما دفاتر اسناد رسمی دارید که هر جا هم کم دارید دفاتر اسناد رسمی بگذارید در آن دفاتر اسناد را ثبت کنید و مطابق مقررات اسناد لازم‌الاجرا هم از آن اسناد استفاده کنید یک دستگاه عظیمی هم مثل وزارت دادگستری در این کار نظارت می‌کند این ضرورت ندارد که تنظیم اسناد هم به دست آنها داده بشود. بنابراین بنده می‌خواهم این را عرض کنم اگر چنانچه مخبر کمیسیون کشاورزی که جناب آقای عماد تربتی امضا کرده‌اند موافقت می‌فرمایند که این آیین‌نامه‌ها به تصویب کمیسیون‌های مجلسین برسد اعتراضات ما کم خواهد بود زیرا که می‌دانم کمیسیون مشترک مجلسین به این موضوع با نظریات و تجربه‌های تلخی که در کارهای بانک کشاورزی دارد رسیدگی دقیق خواهد کرد و نظرات آقایان را رعایت خواهد کرد. اگر قرار بر این باشد که به موجب آیین‌نامه‌ای خواهد بود که آقایان تدوین کرده‌اند و در کیف‌شان هست و یا در آتیه تنظیم خواهند کرد و ما تذکرات لازم را ندهیم و پیشنهادات‌مان را ندهیم گمان نمی‌کنم این کار صورت عملی داشته باشد این تذکراتی که عرض می‌کنم و این انتقادات اشتباه نشود، اینها یک مسائل کلی و اصولی است البته من مثل بسیاری از آقایان به حسن‌نیت جناب آقای وزیر کشاورزی کمال اعتماد دارم ولی ما می‌دانیم تمام این قانون یعنی تمام مواد در موقع عمل و اجرا به دست حضرت‌عالی انجام نمی‌شود. دلیل را عرض می‌کنم بنده این جا با وزرای کشاورزی صحبت کردم گفتم چرا پولی که به موجب قانون اختصاص داشته به کشاورزی رفته‌اید عمارت ساخته‌اید آن هم به قول جناب آقای دکتر بینا ۱۸ میلیون تومان خرج کرده‌اید آنها هم از این کار بی‌اطلاع بودند پس چرا این کار شده؟ این عمارت را آن دستگاهی که به اسم مأمورین بانک کشاورزی بودند ساختند و وزیر تسلطی در آنها نداشته است یا اگر تسلطی داشته است نتوانسته است یا به موقع موفق نشده است جلو اینها را بگیرد، خواهید گفت حالا که ما وزیر هستیم جلوگیری خواهیم کرد و نخواهیم گذاشت عرض می‌کنم که ما چرا با این تجربه تلخی که داریم در این جا پیش‌بینی‌های اساسی بکنیم که اگر یک روزی شما به مقامات بالاتری نایل شدند و نبودید دیگری هم به جای شما است مصون باشد از این که مأمورین جزء بخواهند کاری بکنند که مصلحت مردم نباشد مطلب دیگری که بنده می‌خواستم عرض کنم راجع به این است که .....
رئیس - آقای صدرزاده در نظر داشته باشید که به عنوان موافق دارید صحبت می‌کنید.
صدرزاده - بلی اینها راهنمایی‌های خوبی است که از آن استفاده می‌کنند. عرض کنم مطلب دیگر بنده راجع به این است که این کارهای عمرانی به طور کلی کار بسیار خوبی است اما یک شرطی هم دارد و آن موزون بودن این عملیات است یعنی شما اگر تمام هدف‌تان و تمام فعالیت خودتان را متوجه یک هدف و نقطه خاص مملکت قرار بدهد درست نیست، این باید در تمام مملکت یکی باشد عدالت این طور اقتضا می‌کند اگر یک پدری پنج اولاد دارد یا هفت اولاد دارد باید به همه آنها به طور تساوی برسد اگر
نرسد ایجاد رقابت می‌کند، اخلاق آنها را فاسد خواهد کرد شما بایستی این پولی را که می‌خواهید خرج کنید تمام نقاط این مملکت باید از آن بهره‌مند شوند. بنده می‌دانم که جناب‌عالی این عقیده و این نیت را دارید ولی عمل گذشته غیر از این است شما هر آماری را که بیاورید اینجا ملاحظه بکنید می‌بینید در تهران ارقام بسیار بزرگ از بانک کشاورزی استفاده کرده‌اند و در شهرستان‌ها غالباً برای یک مبلغ کوچکی معطل مانده‌اند، هزارها اشکال بوده است. بنابراین بنده می‌خواهم استدعا کنم که آقایان نمایندگان محترم پیشنهاد بفرمایند و یا اگر آیین‌نامه به تصویب کمیسیون مجلسین برسد این نکته را طوری در آیین‌نامه رعایت بفرمایند که این کمک‌ها موزون باشد یعنی به همه شهرستان‌ها برسد. یک نفر از رفقا و همکاران من فرمودند در گرگان یک فعالیت‌های کشاورزی شده است بسیار جای خوشحالی است هر نقطه‌ای از این مملکت آباد بشود اسباب خرسندی ما است ولی نمی‌شود فقط در یک نقطه آبادی را شروع کرد آن وقت نقاط جنوب مثل بلوچستان و سیستان در آن درجه از انحطاط باشد تمام مملکت را باید رسیدگی کرد. دولت وقتی می‌تواند این کار را بکند که در قانون برای او این وظیفه تعیین شده باشد. آقایان بنده عرض می‌کنم آمدن در پشت تریبون و شکایت کردن از این که چرا این قانون را این طور اجرا کرده‌اید چرا به رشت این قدر داده‌اید و به مازندران این قدر کم داده‌اید این حرف‌ها بعد از تصویب قانون نتیجه زیادی ندارد شما که این تجربه‌های تلخ را دارید در موقعی که این قوانین را می‌آورند و این توضیحات شما را می‌خواهند این نکات را در آن قید بفرمایید، آن وقت اگر برخلاف این نکات عمل کردند می‌توانید سؤال کنید و استیضاح بکنید و الّا وقتی قانون می‌آید به طور کلی بگذرد و بعد نتیجه اساسی در آن حاصل نمی‌شود مثلاً اینجا بیان شد چون شب عید نزدیک است این قانون را تصویب کنید مثل این که همین الان این ۳۵۰ میلیون تومان حاضر و آماده است و می‌خواهند به زارع سمنانی بدهند و منتظرند شب عید برسد مطمئن باشید که اگر همین الان این قانون تصویب بشود تا چهار ماه دیگر هم این پول به آنها نخواهد رسید پس بفرمایید و یک مقدار بیشتری صرف وقت بفرمایید که قانون جامع‌تری درست کنید که اقلاً گرفتار شکایت مردم حوزه‌های انتخابیه و شکایت آنها نشویم خیلی معذرت می‌خواهم (احسنت).
رئیس - آقای وزیر کشاورزی
وزیر کشاورزی - فرمودند که همه زراعت‌های ما احتیاج به کمک دارد اتفاقاً بعضی از آقایان دیگر این عقیده را ندارند، لحظه‌ای قبل یکی از همکاران محترم‌تان فرمودند که میوه احتیاج به کمک ندارد، یکی هم عقیده دارد که پنبه احتیاج به کمک ندارد یک تاجری هم عقیده دارد که چای احتیاج به کمک دارد، پس تشخیص این که چه چیز احتیاج به کمک دارد کار آسانی نیست (مرآت اسفندیاری - شما که گوش نمی‌کنید چه فرق می‌کند) این یکی را گوش کردم.
رئیس - آقایان بین‌الاثنین صحبت نفرمایید.
وزیر کشاورزی - برخلاف آنچه که جناب‌عالی عقیده دارید که همه زراعت‌های ما احتیاج به کمک دارد چون پول ما به آن اندازه نیست که بتوانیم به همه احتیاجات یکسان جواب بدهیم ناچار باید تناسب را در نظر بگیریم به آن که واجب است بیشتر کمک بکنیم و آن که کمتر واجب است کمتر کمک بکنیم. مثلاً فرض بکنیم بین مواد غذایی و مواد صادراتی کدام یک را باید جلو انداخت؟ قطعاً می‌فرمایید مواد غذایی. وقتی که مردم شیر نمی‌خورند، گوشت نمی‌خورند، نان ندارند و گندم را از یک نقطه خیلی دوری باید به آنجا حمل کرد آیا در چنین صورتی باید گفت به تمام محصولات کشاورزی یکسان کمک بکنیم؟
(صدرزاده - گاو اگر علوفه خوب بخورد شیر نمی‌دهد) گندم کرمان را از خراسان می‌آورند جناب‌عالی قطعاً توقع دارید که نان کرمان ارزان باشد، نان کرمان چه طور می‌تواند ارزان باشد وقتی گندم در خود کرمان عمل نیاید وقتی تنی صد و پنجاه تومان و دویست تومان کرایه بدهند به گندمی که از خراسان حمل می‌شود یا از اصفهان حمل می‌شود، قطعاً نان آنجا گران است. پس کشت گندم را کرمان احتیاج به کمک دارد اما آیا خراسان هم احتیاج به کمک دارد وقتی کرمان گندم ندارد برای ایجاد گندم باید کمک کرد ولی به خراسان کمک نمی‌کنید. اما اگر آن قدر پول داشتیم که به همه بدهیم به خراسان هم می‌دهیم به گندم هم می‌دادیم برای علوفه هم می‌دادیم به خود دام هم می‌دادیم، می‌فرمایید که این را بین شهرستان‌ها و تهران تقسیم بکنید من نمی‌دانم این چه بدبینی فوق‌العاده است که آقایان دارید که خیال می‌کنید دولت می‌خواهد تمام پول‌ها را در تهران مصرف بکند (نمایندگان - حقیقت است) عرض می‌کنم این فرمایشات مثل این است که یک دولت یاغی وجود دارد آقایان هم هیچ اقتدار و اختیاری روی این دولت ندارید دولتی است منتخب خود آقایان اگر وظایفش را انجام نمی‌دهد آقایان هم به موجب قوانین اختیار دارید هر وقت دولت را منحرف می‌بینید جلوی آن را می‌گیرید در صورت لزوم مرخصش می‌کنید. پس این که آقایان می‌گویید این دولت به حرف ما گوش نداده است این به نظر بنده بیان مناسبی نیست. اما این پول، پولی است برای کمک به کشاورزی هر جا کار کشاورزی بکنند باید پول داد نه این که این پول را قسمت کرد و به همه یکسان داد اگر یک جایی می‌تواند زودتر محصول به بازار برساند بازار نزدیکش هم هست با خرج کمتری جنس مرتبی به بازار می‌آید به این ندهیم و بگوییم که سهم این شهرستان تمام شده و به فلان شهرستان بدهیم. مثال می‌زنم در شهر تهران الان یک میلیون و نیم نفر جمعیت است این جمعیت شیر می‌خواهد آیا می‌شود پولی که باید برای کمک به دامداری به تهران داد مساوی کرمان باشد؟ تمام استان کرمان به قدر شهر تهران جمعیت ندارد و آیا ممکن است شیر را از کرمان به تهران حمل کرد آیا برای زارع کرمانی و دامدار کرمانی صرف می‌کند که قرض بگیرد از بانک و شیر عمل بیاورد کیلویی فلان قیمت و حمل بکند به تهران که کیلویی دو تومان و سه تومان کرایه بر می‌دارد در صورتی که اصلاً خود شیر هم قابل حمل نیست (صدرزاده - مطالب بنده را تحریف کردند) من فرمایشات آقایان را شنیدم و آنچه به نظرم می‌رسید جواب می‌دهم از آقایان هم استدعا می‌کنم توجه بفرمایند چون مطالب را همان جوری که تذکر می‌فرمایند بنده یادداشت می‌کنم هر چه به نظرم قابل قبول باشد فوراً می‌پذیرم و هر چه قابل قبول نباشد دلیلش را خدمت‌تان عرض می‌کنم. بنده ایران را یک واحد جغرافیایی و اقتصادی می‌دانم که بایستی محصولاتش مکمل و رفع کننده احتیاجات داخلی در درجه اول باشد و بعد تأمین صادراتش را می‌کند هر کجا که پول زودتر محصول بدهد و آن محصول زودتر تبدیل به پول بشود و جنس زودتر به فروش برسد و احتیاجات مردم را رفع بکند آنجا باید پول را مصرف کرد هیچ صحبتی از این که این پول را باید در تهران مصرف بکنند نیست، برای این که تهران اتفاقاً ناحیه کشاورزی نیست مواد غذایی و محصولات کشاورزی هم که در تهران مصرف می‌شود از نقاط دیگر می‌آید. فرض کنید بدبینی بعضی از آقایان صحیح باشد دولت یاغی در نظر داشته باشد پس از این که از آقایان این امضا را گرفت از ۳۵۰ میلیون تومان سیصد میلیون تومانش را درتهران مصرف کند صرف چه بکند؟ مگر می‌شود اراضی اطراف تهران را مزارع سبز وخرم کرد مگر می‌شود همه را مرتع کرد که گاو بچرد یا همه را می‌شود زیتون‌کاری کرد هر چیزی یک منطقه‌ای دارد هر جا یک آب و هوایی دارد ما خودمان را بکشیم آب و هوای تهران مرکبات نمی‌دهد این جا مرکبات بار آورد هر قدر دولت برای کمک به مرکبات اختصاص بدهد باید به ناحیه معین در ساحل دریای خزر و یک ناحیه‌ای در جنوب ایران اختصاص بدهیم این پول مرکبات را به یزد و اصفهان و تهران نمی‌تواند بدهد پس اگر برنامه تنظیم شد روی ایجاد محصولات کشاورزی مسئله زودتر حل می‌شود یعنی بگوییم ما از این پول چه محصولاتی می‌توانیم به دست بیاوریم و این محصولات را در کجاها می‌شود به دست آورد و پول به آن نسبت قسمت می‌شود بین نقاطی که این محصولات را می‌توانند به عمل بیاورند والا اگر نظر این باشد که این پول قسمت بشود بین استان‌ها، هر استانی هر کاری می‌تواند بکند مصرف بکنند چه بسا که محصول خراسان روی دست‌مان بماند و آن گندمی که از خراسان به کرمان حمل نرود چون کرمان خودش گندم ندارد و خراسان گندم زیادی به عمل آورد یکی از عوامل دیگری که در تقسیم پول دخالت دارد وجود فعالیت و مشتری است وقتی دولت رفته بود به کرمان در بم این قسمت را خواهش می‌کنم مخصوصاً توجه بفرمایید وقتی دولت رفت به کرمان در شهر بم با آقایان مالکین آنجا صحبت شد آقایان مالکین بم تقاضا داشتند یک کارخانه قند دولت در آنجا نصب بکند اتفاقاً آب و خاک کرمان برای کشت چغندر قند بسیار بسیار مساعد است در رفسنجان هم آقایان مالکین همین تقاضا را داشتند به همه آقایان توضیح داده شد که دولت خودش دیگر کارخانه ایجاد بکند یک کارخانه قند مطابق ظرفیت این منطقه چهل میلیون تومان می‌توانند بیست میلیونش را که ماشین آلات است با کمک دولت از خارج قرض بگیرند به شرط این که یک مقدارش را بیندازید یعنی شش میلیونش را فراهم کنید. ملاحظه بفرمایید آقایان یک کارخانه قند که در ظرف پنج سال سرمایه‌اش را مستهلک می‌کند در منطقه‌ای که بسیار از لحاظ ایجاد چغندر قند مساعد است گفتیم از چهل میلیون تومان فقط آقایان مالکین شش میلیون تومانش را فراهم می‌کند قرض داخلی و خارجی را تأمین می‌کند و در ظرف پنج سال تمام قروض آنها مستهلک می‌شود. آقایان مالکین بم اظهار عجز کردند گفتند ما نمی‌توانیم، آقایان مالکین رفسنجان داوطلب شدند که فراهم می‌کنیم اگر شما به جای دولت بودید این پولی را که می‌خواهید قرض بدهید این پول را به کدام دسته می‌دهید (یک نفر از نمایندگان - به هیچ کدام) رفسنجان محصول پسته دارد. و این رفسنجان که به صورت یک ده بوده الان به صورت یک شهر درآمده همه چیز از خودش دارد مردم وضع اقتصادی‌شان بسیار خوب شده بنده آرزو می‌کنم که دهات ایران به صورت شهر رفسنجان در بیاید آنها هم کارخانه قند می‌خواهند حالا آقایان می‌گویند اعتبار این کارخانه قند را به کدام یک از اینها قرض بدهیم؟ به کسی که شش میلیونش را نمی‌تواند فراهم بکند یا به آن کسی که شش میلیونش را می‌تواند فراهم بکند، در چنین موقعی دولت برخلاف میل باطنی خودش ناچار می‌شود به آن
دسته‌ای که ضعیف‌تر است کمک نکند، کمک را به آن دسته‌ای که قوی‌تر است و بنیه مالی بیشتری دارد و می‌تواند جذب بکند بدهد. رفسنجان توانایی جذب یک کارخانه قند را دارد، بم ندارد (صدرزاده - پس با این منطق همیشه دهات خراب، خراب می‌ماند) پس تقسیم پول به صورتی است که ما قرض می‌دهیم نه به صورتی که دولت سرمایه گذاشته باشد و بخواهد بهره بردارد. اگر یک کارخانه قند دولت می‌خواست با سرمایه خودش ببرد نصب بکند بدیهی است که بم را بر فسنجان ترجیح می‌داد ولی وقتی قرار شد قرض بگیرند کسانی که می‌توانند تضمین بدهند کسانی که می‌توانند پول اولیه را فراهم بکنند مقدم می‌شوند، این یک قاعده دنیایی است که این طبقه می‌توانند ثروت را به خودشان جذب بکنند. ما در این جا فکر اقتصاد مملکت را باید بکنیم. کرمان دارای فلان قدر جمعیت است یزد هم در مجاورت آن است اینها قند می‌خواهند، قند اینها یا باید از خارجه وارد شود یا از خراسان حمل بشود، گران تمام می‌شود، ما در ناحیه استان کرمان کارخانه قند می‌خواهیم (مرآت اسفندیاری - آقا در سیرجان کارخانه قند هست)
رئیس - آقای مرآت شما مخالفید؟ نوبت‌تان می‌رسد صحبت می‌کنید.
آقای وزیر کشاورزی بفرمایید.
وزیر کشاورزی - بلی از آن کارخانه قند اطلاع دارم ولی آن کارخانه احتیاجات اهالی استان کرمان راتأمین نمی‌کند آقا فقط آنهایی را که امروز می‌توانند قند بخرند در نظر می‌گیرید ما اهالی کرمان را در نظر می‌گیریم ما افزایش مصرف را در نظر می‌گیریم که در ظرف سه سال از ۲۵۰ هزار تن به ۳۶۰ هزار تن رسیده است. به اداره اقتصاد کرمان مراجعه بفرمایید ببینید همین کرمان در طی سه سال اخیر مصرفش چقدر بالا رفته به این نسبت که مصرف بالا می‌رود کرمان ۲ سال دیگر احتیاج به قند دارد الان هم قند از خارج به کرمان حمل می‌شود ما برای کرمان یک کارخانه قند می‌خواهیم این کارخانه را کجا بگذاریم که زودتر به محصول برسد و اهالی کرمان قند ارزان‌تر بتوانند به دست بیاورند. هر کجا که مشتری برای خرید کارخانه قند بود کمک به آن مشتری می‌کنند (مهندس فروهر - چه ارتباطی به این لایحه دارد) تقسیم پول در اینجا به صورت این که سهم هر شهرستان را بدهند صحیح نیست تقسیم پول روی مواد کشاورزی باید باشد که ما چه اجناسی می‌خواهیم و این اجناس در کجاها به دست می‌آید پول را باید برای آن نقاط اختصاص داد و چون هر سال این احتیاج تغییر می‌کند ناچار باید برنامه تغییر بکند. فرمودند که بانک کشاورزی پولش را صرف ساختمان کرده به این جهت نمی‌شود اعتماد کرد و پول را به بانک داد. اولاً باید عرض کنم که بانک کشاورزی جزو وزارت کشاورزی نیست و بنده تمام نماینده دولت عرض می‌کنم مدیر بانک و هیأت مدیره بانک هم تقصیری ندارد مجمع عمومی صاحبان سهام هر سال تشکیل شده و اجازه داده‌اند که ساختمان بکنند حالا این کار مصلحت بوده یا نبوده خارج از بحث امروز ما هست بعضی‌ها عقیده دارند برای حفظ سرمایه‌اش لازم بوده است بعضی‌ها عقیده دارند که لازم نبوده بنده، فعلاً وارد این بحث نمی‌شوم. من خواستم عرض کنم که مجمع عمومی صاحبان سهام در سال‌های مختلف اجازه این خرج را داده است حالا هم ما این پول را به دست بانک نمی‌دهیم عرض کردم پول در بانک گذاشته می‌شود بانک یک عاملی است از طرف دولت برای این‌که این پول را قرض بدهد اگر نخواهیم این پول را به بانک بدهیم باید یک سازمانی به وجود بیاوریم که آن سازمان این پول را تقسیم بکند این یک مخارج زیادی ایجاد می‌کند در صورتی که بانک کشاورزی دارای شعباتی است و باید شعباتش را اضافه کند چندین برابر بکند تا بتواند این کار را انجام بدهد. شما قانون تدوین می‌کنید تعیین می‌کنید که بانک روی چه اصولی و به چه طریقی این پول را به مردم بپردازد و به همین ترتیب هم راجع به شکایات دیگری که از بانک کشاورزی فرمودند راجع به ربح مرکب که از مردم می‌خواهند عرض می‌کنم در مورد این پول اینها صدق نمی‌کند. بنده کاری ندارم که بانک کشاورزی خوب کار می‌کند یا نمی‌کند به موقع هر ترتیبی که لازم باشد برای این که این کار خوب اجرا شود بدهید اما راجع به اسنادی که لازم‌الاجرا باشد با این که مربوط به ماده یک نیست بنده می‌خواهم عرض کنم این مربوط به حسن‌نیتی است که آقایان دارید آقایان می‌خواهید این پول را با سود کمتری هرچه زودتر به دست کشاورزان و خورده مالکین برسانید یعنی به جای این که دهقان از ده بیاید به شهر و در دفتر اسناد رسمی سند تنظیم بکند بانک مکلف بشود پول را توی جیب بگذارد و دفترش را ببرد در توی ده و زودتر به مردم قرض بدهد و توی همان دفاتر رسید بگیرد (مهران - به همین سادگی است که می‌فرمایید؟) بلی منظور این است حالا اگر این با اصول دیگری منافات دارد درباره‌اش بحث بفرمایید روشن می‌شود.
رئیس - آقای مرآت اسفندیاری
مرآت اسفندیاری - عرض کنم در موقعی که پیشنهاد کفایت مذاکرات داده شده بود بنده دلایل مختصری عرض کردم که بهتر است در این لایحه بیشتر مداقه و مذاکره بشود خیال می‌کنم که پیش بینی بنده به حقیقت پیوست و مطالبی را که جناب تیمسار وزیر محترم کشاورزی فرمودند دال بر آن عرایض بنده بود آن چیزی که بنده در نظر داشتم عرض کنم خوشبختانه سایر رفقا و جناب آقای صدرزاده فرمودند که فرمایشات‌شان بسیار به جا بود و بنده بی‌اندازه خوشوقت شدم که این تذکر را دادند آقایان نمایندگان که تشریف می‌آورند و تذکراتی می‌دهند منظورشان غرض نیست منظور واقعی آقایان راهنمایی است (صحیح است) هیچ‌کس توی این مجلس غرض ندارد و ما به هیچ وجه دولت را دولت یاغی نمی‌دانیم دولت را خدمتگزار ملت می‌دانیم خودمان هم خدمتگزاریم (صحیح است) ذکر این کلمه به عقیده من بی‌جا بود و استدعا می‌کنم در صورت‌جلسه یادداشت بفرمایید که ما همه خدمتگذار این آب و خاکیم (صحیح است) منتهی هر کدام وظیفه‌ای داریم. مطالبی فرمودند راجع به استان کرمان که باعث تأسف بنده شد تیمسار کاش این را نمی‌فرمودید و بنده این مطالب را عرض نمی‌کردم. در استان کرمان چرا مطالب دیگر را توجه نفرمودید که کارخانه قند را توجه فرمودید کارخانه قند بردسیر امسال آقا سی هزار تن چغندر داشت دو ماه و نیم هم شکر را قند می‌کند و قند استان کرمان را تأمین می‌کند مصرف قند استان کرمان ۸ هزار تن است لطف فرمودید؟ و روی هم رفته امسال در حدود ۶ هزار تن قند خواهد داشت کارخانه قند هم لازم است و به جا است ولی توجه فرمودید که مردم و زارعین کرمانی در سال گذشته چه کشیده‌اند بنده به کرمان تلگراف می‌کنم به رئیس بانک کشاورزی‌شان پنجاه هزار تومان وام بده که مردم قالی‌شان را نفروشند جواب تلگراف بنده را نمی‌دهد شاید خود حضرت‌عالی هم بودید همین طور بودید بنده این جا آمدم استدعا کردم که بیایید این پولی که می‌دهید تقسیم این پول را هم معلوم کنید چرا؟ برای همین نه شعبه‌تان در کرمان، نه شعبه‌تان در سیرجان، نه سایر شعبه‌های بانک کشاورزی یک دینار پول ندارد. سال گذشته بنده در پشت همین تریبون به شهادت همه آقایان نمایندگان گندم و نان کرمان را آوردم ارایه دادم شما بذر به مردم کرمان ندادید آقا مردم قالی‌شان را فروختند چرا نرفتید به آنها رسیدگی بکنید دو سال پیش آقا سیل در کرمان صدی هشتاد قنوات را خراب کرد چرا به آنها رسیدگی نکردید؟ کرمان چغندر دارد و قند می‌خواهد بنده از این می‌گذرم راجع به این ماده که می‌خواهم عرض بکنم باعث تأسف بنده است که همه‌مان به یک ملت داریم خدمت می‌کنیم ولی در این جا مطالب را مخلوط می‌کنید. آقا ما غرضی نداریم و علاقه به شخص اول مملکت و این آب و خاک داریم بیشتر از شما هم نداشته باشیم کمتر هم نداریم (صحیح است) عرض کنم بنده تقاضایم این است حالا که آمده دولت یک خدمتی کرده و یک لایحه بسیار پسندیده و به جایی به مجلس داده توجه بفرمایید هیچ دلیلی ندارد از این پول بیشتر به مصرف کرمان نرسد، شما خودتان رفتید تصدیق کردید که استان کرمان عقب افتاده‌ترین استان‌های کشور است از این اعتبار چقدر برای آن جا منظور خواهید کرد چقدر پیش بینی کردید؟ به خدا اگر کرده باشید، بنده در سیرجان بودم سیرجان یک شهرستانی است که مالک بزرگ وجود ندارد آیا حضرت‌عالی می‌دانید سیرجان در ۴۰۰ سال قبل چقدر قنات داشته؟ ۱۲ هزار رشته. جناب آقای وزیر کشاورزی شما می‌دانید امروز چقدر قنات دارد؟ ۴۰۰ تا. بروید پرونده‌ها را بخوانید از ۱۲ هزار رشته قنات در ظرف ۴۰ سال فقط ۳۸۰ رشته قنات مانده است مردم چه دارند؟ هیچ دو هزار تومان پول در شهرستان سیرجان گیر نمی‌آید به خدا گیر نمی‌آید. دیدید آنها را مردم رفتند بذر خودشان را از شیراز خریدند نه از خراسان. جناب آقای وزیر کشاورزی گندم از شیراز آمده است نه از خراسان و مردم قالی‌شان را فروخته‌اند و برای خرید بذر دادند استدعای بنده این است که بروید به این مردم کمک کنید خدا می‌داند خدمت بزرگی کرده‌اید و در این جا هم استدعایم این است که آقا سهمی را تعیین بکنید که سهم هر استان از سایر استان‌ها متمایز باشد. استان‌ها همه متساوی‌اند ولی وضع استان تهران از سایر استان‌ها بهتر است هیچ‌کس منکر این نیست (صحیح است) ولی واقعاً چه دلیلی دارد یک گوشه مملکت ما احتیاجش بیشتر است او را مقدم نمی‌دارند من نمی‌گویم به تهران ندهید، نه بدهید همه کشور یکی است ولی اگر یک استانی احتیاجش بیشتر است اول به آن لطف و توجه بفرمایید و من استدعایم این است مخصوصاً چون خودتان ذکر کردید و کمال خوش‌وقتی من است خودتان به استان کرمان یک توجه بیشتری بفرمایید
۱۰- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
رئیس - اجازه‌های زیادی در ماده اول خواسته شده است و همین طور در ماده دوم، اینها محفوظ خواهد ماند برای جلسه بعد. جلسه را ختم می‌کنیم. جلسه آینده روز سه‌شنبه خواهد بود دستور هم دنباله همین لایحه.
(مجلس سه ربع ساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی - رضا حکمت