مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۸ آذر ۱۳۲۶ نشست ۳۳
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پانزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پانزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: متن قوانین - تصویب‌نامه‌ها - صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی - سوالات - اخبار رسمی - فرامین - انتصابات - آیین‌نامه‌ها - بخش‌نامه‌ها - آگهی‌های رسمی
شماره تلفن: ۵۴۴۸ - ۸۸۹۴ - ۸۸۹۵ - ۸۸۹۶
سال سوم - شماره ۸۱۹ صفحه ۲۴۳۹
مدیر: سید محمد هاشمی
شنبه ۲۱ آذر ماه ۱۳۲۶
دوره پانزدهم قانونگذاری
شماره مسلسل
مذاکرات مجلس شورای ملی
جلسه ۳۳
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز ۱۸ آذر ۱۳۲۶ نشست ۳۳
ساعت شش ربع بعد از ظهر مجلس به بریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
فهرست مطالب:
- تصویب صورت مجلس
۱- تصویب صورت مجلس
صورت جلسات قبل را آقای صدر زاده (منشی) قرائت کردند.
ساعت پنج و بیست دقیقه بعد از ظهر روز پنج شنبه پنجم آذر مجلس بریاست آقای رضا حکمت تشکیل و صورت مجلس پیش قرائت وتصویب شد.
اسامی غائبین جلسة گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شده:
غائبین با اجازه- آقایان: عزت الله بیات- سلطان العلماء- علیمحمد غضنفری- احمد اخوان- ابوالقاسم بهبهانی- علی اقبال- ابوالحسن رضوی- حسین وکیل- مهدی صدرزاده- محمد تقی بهار- ابوالفتح قهرمان- مرتضی شریف زاده
غائبین بی اجازه – آقایان: حسن اکبر- ابوالفضل تولیت- کامل ماکوئی- محمد گرگانی- دکتر جلال عبده- احمد بهادری- ناصرالدین ناصری- مسعود ثابتی- دکتر رضازاد شفق- دکتر یوسف مجتهدی- علی وکیلی- منوچهر گلبادی- محمد ساعد- حاج محمد تقی خوئیلر.
بنا به پیشنهاد آقایان نبوی و دکتر معظمی و چند نفر دیگر و موافقت مجلس لایحه دو دوازدهم مطرح و گزارش کمیسیون بودجه قرائت شد.
آقای دکتر متین دفتری بعنوان مخالف اظهار نمودند بااوضاع حاضر وضع اقتصادی و معاش فعلی مردم و هزینه زندگانی طاقت فرسا است و یکی از عوامل مهم گرانی امروز همین بودجه‌است زیرا از طرفی مبتنی بر هزینه و درآمدهای غیر قانونی است و از طرف دیگر دو میلیارد و نیم کسر فاحش دارد و اگر دولت مطمئن است که درآمد و هزینه تطبیق می‌کند چرا به وسیله این بودجه مملکت را ورشکست معرفی می‌کند والا برای این کسر و خطر بزرگ باید فکر عاجلی کرد، سپس به اقلام مهم بودجه مربوط به قماش و قند و شکر و چای و نفت و بنزین و توتون و چپق و ارقام عوارضی که از ۴۵ تا ۳۱ درصد دریافت می‌دارد اشاره کرده گفتند این عوارض مهمترین عامل گرانی زندگی و تحمیل بر طبقه ضعیف است ولی از اتومبیل‌های سواری و مورد حاجت طبقة حاکمه فقط ده درصد عوارض دریافت می‌شود و معتقد بودند که برای گردش چرخها و حقوق مستخدمین علی الحساب مبلغی اعتبار به دولت داده شود و هر چه زودتر به تمام اقلام بودجه رسیدگی دقیق بعمل آید زیرا تا زمانی که هزینه پائین نیامده وبرای طبقات زندگی قابل تحمل نشده به هیچ گونه اصلاحی توفیق حاصل نمی‌شود.
آقای دکتر مصباح زاده با تأیید بیانات آقای دکتر متین دفتری گفتند چون بودجه ۲۵ و ۲۶ پایه قانونی ندارد و مبتنی بر تصویبنامه هائی است که باید تحت مطالعه درآید و فرصت کافی لازم است بدین جهت مجلس برای پرداخت حقوق مستخدمین و گردش چرخهای دولت دو دوازدهم طبق بودجه مصوب ۲۴ باضافه چهل میلیون تومان اعتبار برای خرجهای ضروری مملکت دراختیار دولت می‌گذارد که با تصویب کمیسیون بودجه انجام شود و طبق گزارشی که تقدیم شده مؤید تصویبنامه‌های دولت نیز نخواهد بود زیرا بودجه کشور در سال ۲۴ چهار صد و پنجاه میلیون تومان بوده و در سال ۲۵ ششصد میلیون و در سال ۶ هشتصد و ده میلیون تومان شده‌است و کمیسیون بودجه فرصت کافی می‌خواهدتا مطالعه و رسیدگی و اظهار نظر کند.
آقای وزیر دارائی با اشاره به بیانات آقای دکتر متین دفتری گفتند با هر گونه راه حلی که در طریق امکان پرداخت حقوق مستخدمین پیشنهاد شود موافقند و نسبت به عوارضی که بر طبقه ضعیف تحمیل شده معتقد بودند از زمانی که دولت شکر را کیلوئی چهار عباسی خرید و از ۵تا ۱۵ ریال فروخت این عوارض کمر شکن به تدریج بر تمام حوائج ضروری بسته شد البته بایداحتیاجات مملکت را در حدود توانائی مردم در نظر گرفت و در باب کسر بودجه نیز گفتند اگر بودجة خرج ۸۱۲ میلیون و عواید قابل وصول کمتر ازاین حدود باشد نخست مشکلات بزرگی برای وزارت دارائی ایجاد می‌کند و بدیهی است عمل پرداختی در حدود وصولی باید انجام گردد چنانکه عواید ۶ ماهه اول سار جاری ۳۱۱ میلیون تومان بوده و در همین حدود هم خرج شده و تا آخرآبان هم صورت موجودی دولت چهارده میلیون نقد و ششصد هزار لیره ارز است و بدین ترتیب جای وحشت و نگرانی نخواهد بود.
آقای فولادوند با اشاره به وضع دولتهای آقایان ساعد و حکیمی گفتند اینکه از آقای قوام پشتیبانی می‌کنم می‌خواهم دولتی مقتدر و توانا به صورتی قانونی در سر کار باشد و اگر آقایان مخالفین بتوانند یکی از رجال امتحان داده و ورزیده را تا دو سال در سر کار نگاهدارند و از او پشتیبانی کنند هر کس مخالفت کند خیانت کرده‌است و ما چون قسم خورده‌ایم از افکار مخالف این رویه تبعیت نمی‌کنیم وراجع به بودجه گفتند کم کردن اقلام زیادی و زیاد کرد ارقام ضروری با مجلس است و مربوط به دولت نیست و ما بایددر این مورد تکلیف مملکت را هر چه زودتر روشن کنیم.
آقای ملک مدنی پیشنهاد کفایت مذاکرات نموده گفتند در دو ساله فترت تغییر فاحشی در بودجه مملکت پیدا شده و کمیسیون بودجه باید به دخل و خرج کشور رسیدگی کند زیرا بودجه فعلی مناسب با استعداد مالی مملکت نیست با اضافات و ترفیعات مستخدمین نیز مخالفتی نشده آنچه مبنای قانونی و از نظر استحقاق مستخدمین ضرورت دارد باید پرداخت شود.
در اینموقع به کفایت مذاکرات توافق حاصل و پیشنهادی از آقای تقی زاده قرائت گردید که مخارج آبان و آذر طبق بودجه ۲۴ پرداخت و نسبت به سایر مخارج پس از طبع و نشر اقلام بودجه تصمیم گرفته شود و آقای تقی زاده توضیح دادند که از هزار وظایف ما ۹۹۵ آن رسیدگی به کار بودجه‌است و باید در مقابل قوه مستخدمین دولت قوه مالیات دهندگان را نیز در نظر گرفت که ۱۴ میلیون و نهصد هزار نفرش کسانی هستند که این مالیات را می‌پردازند و اساس آنست که باید تحمیلات به طبقه فقیر تخفیف یابد و مخارج غیر ضروری مملکت حذف شود و تا اقلام ریز آن طبع ونشر نشود نمی‌توان بچیزی رأی داد که هیچ گونه اطلاع از جزئیات آن نداریم.
آقای وزیر دارائی اظهار نمودند این پیشنهاد نظر دولت را تأمین نمی‌کند و هیچ کاری صورت نمی‌پذیرد زیرا دو دوازدهم بودجه سال ۲۴ چه از نظر مستخدمین و چه از نظر مخارج دولت دیگر دولت به سهولت قابل انطباق و استفاده نیست و تفکیک مازاد بودجه ۲۴ تا دو هفته دیگر هم عملی نمی‌شود و به مستخدمین حقوق نمی‌توان داد و اگر باید عمل قطعی انجام شود مبلغی برسم علی الحساب برای مستخدمین تصویب شود و هر چه زودتر به اقلام بودجه رسیدگی قطعی بعمل آید وچون ۳۷۰ میلیون تومان از این بودجه صرف مستخدمین می‌شود طبع و نشر اقلام ریز آن موجب اشکال و تطویل است ولی برای ملاحظه آقایان نمایندگان آماده می‌باشد.
آقای تقی زاده پیشنهاد خود را مسترد داشتند و آقایان ممقانی و دکتر معظمی و مهندس رضوی پیشنهاد نمودند که هزینه و حقوق و اضافات و کمک هزینه‌های کارمندان طبق مهر ماه ۱۳۲۶ به رسم علی الحساب برای آبان ۲۶ پرداخت شود و پرداخت هائی که مطابق این قانون بعمل می‌آید مؤید تصویب نامه‌های صادره در ایام فترت و تا این تاریخ نخواهد بود.
آقای دکتر معظمی توضیحاتی دراین باره داده گفتند که چون ۲۶۰ میلیون تومان بر بودجه اضافه شده دولت مواد برنامه خود را با این بودجه نمی‌تواند عملی کند.
آقای صادقی مخالف بوده گفتند مجلس نباید قانونی که غیر عملی است تصویب کند و پیشنهاد نمودند که با دو ماه موافقت شود که وقت کافی باشد پیشنهاددهندگان نیز با دو ماده موافقت نمودند.
آقای وزیر راه اظهار نمودند برای ادامه کارهائی که از حیث راه سازی و ساختمانهای دیگر کشور در دست اقدام است و بعضی در مهر ماه ۲۶ رقم خرجی در بودحه کشور نداشته و جرو مخارج غیر مستمر بوده انجام این پیشنهاد برای وزارت راه عملی نیست.
آقای فرامرزی طبق اصول ۱۸و۱۹و۲۰ قانون اساسی که باید بودجه هر یک از وزارت خانه‌ها در نیمه آخر سال برای سال دیگر حاضر باشد اعتراض نموده گفتند که چون دولت هیچوقت بدان عمل نکرده مجلس باید ان را رد کند تا این عمل تکرار نشودو مجلس بعد از این در مقابل عمل انجام شد دولت قرار نگیرد.
آقای سزاوار پیشنهاد نمودند که ماده از تبصره تجزیه شود
آقای دکتر معظمی توضیح دادند که اخذ رأی نسبت به پیشنهاد در وهله اول مقدم برپیشنهاد تجزیه‌است و مخبر کمیسیون بودجه پیشنهاد مورد مذاکره را قبول کرد آقای دکتر اعتبار هم توضیح دادند که در تصویبنامه‌های دولت چون ذکر شده‌است باید به تصویب مجلس برسد پیشنهاد تجزیه مورد ندارد و آقای سزاوار مسترد داشتند رأی به قبولی ماده واحده و تبصره بااضافه کلمه مستمر و غیر مستمر به قیام و قعود اخذ و تصویب شد و سپس با ورقه اخذ رأی بعمل آمد از ۹۷ نفر عده حاضر با ۸۱ رأی موافق و چهار رأی مخالف تصویب گردید و آقای امینی تذکر دادند که بودجه مجلس نیز برای دو ماهه آبان و آذر ضمن این قانون تأمین شده ومحتاج بتقدیم لایحه جداگانه نیست.
آقای دکتر اعتبار یادآور شدند که طرح الغاء حکومت نظامی در کمیسیون مبتکرات زودتر مورد مطالعه و اخذ تصمیم قرار گیرد ساعت هشت بعد از ظهر مجلس بعنوان تنفس خاتمه یافت مجدداً ساعت شش و ربع بعد از ظهر روز سه شنبه دهم آذر مجلس به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
غائبین با اجازه- آقایان: بیات- سلطان العلماء-دکتر طبا- حسین وکیل- بهار- شریف زاده- اورنگ.
غائبین بی اجازه – آقایان: محمد حسین قشقائی- حسن اکبر- تولیت- کامل ماکوئی- دکتر جلال عبده- بهادری- ناصری- مسعود ثابتی- دکتر شفق- دکتر مجتهدی- علی وکیلی- قهرمان- گلبادی- ساعد- خوئیلر.
دیرآمدگان با اجازه – آقایان:یمین اسفندیاری- غضنفری- فولادوند- پالیزی- سلطانی- شهاب خسروانی.
دیر آمدگان بی اجازه- آقایان: آشتیانی زاده – عامری- دکتر اعتبار- معتمد دماوندی- دکتر راجی- آقا خان بختیار- منصف- محمد علی مسعودی- سزاوار- دکتر آشتیانی- نیکپور- اسدی - امیر تیمور- حسن اکبر- دکتر راجی.
آقای تقی زاده در تعقیف مطالبی که در جلسه پنج شنبه ۲۱ آبان بیان کرده بودند شرح مبسوطی در معضلات مملکتی ایراد سخن نمودند و پس از اشاره به وضع آذربایجان و تقاضای توجه فوری به احوال عمومی آن سامان و شهرستانهای دیگر کشور به تشریح اوضاع حاضر و حال اسفناک طبقه ضعیف و تحمیلات کمرشکن بر مایحتاج فقرا و بینوایان پرداخته گفتند در ممالک دیگر از فقرا عوارض دریافت نمی‌شود و دولت از بودجه خو برای تنزل قیمتها مبالغی کمک می‌کند ولی در کشور ما مالیات‌های غیر مستقیم و انحصار تجارت و مخارج گزاف مواجب خواران بی لزوم و اسراف ادارات در مخارج غیرضروری همه از کیسه مردم بینوا بیرون می‌آید و بدین صورت دو ثلث بودجه مملکت زیادی است و اگر تقیلی مخارج و تغییر وضع بودجه خارج از قدرت دولت و مجلس باشد این اعتراف بعجز و اعلان افلاس مشروطیت و موجب ناامیدی مردم و ظهور استبداد یا انقلاب است و سپس در موضوع استقراض خارجی گفتند از معتقدین آن نیستند گر به شرط ضرورت وحد اعلای قناعت والا نتیجه آن بار تازه‌ای بر دوش نسل فعلی خواهد بود و معتقد بودند که دولت باید نقشه‌های عمرانی را در حدود توانائی مملکت و از منابع غیر مالیاتی تنظیم و تأمین کند و شخصاً حاضرند که در تهیه چنین نقشه اصلاحی کمک و همدستی نمایند.
آقای بختیار با توضیحی ازعلت شر کت خود در فراکسیون دمکرات وخلاف ترتیبهائی که از عملیات دولت مشاهده کرده‌اند راجع به اعزام مجدد ابوالقاسم بختیار به فرمانداری چهارمیلیون نفر جمعیت ایلا وطن پرست بختیاری مطالبی بیان نمودند و تلگرافی از متظلمین قرائت کردند و گفتند اگر به شکایات ایشان رسیدگی نشود مجبور می‌شوند شخصاً رفع تظلم کنند و دراین صورت مسئولیت هر گونه پیش آمدی را از خود دور و صریحاً اعلام خطر می‌کنند وپیشنهاد نمودند که مجلس چند نفر از نمایندگان را مأمور نماید که به اوضاع بختیاری از نزدیک رسیدگی کنند ونیز تأکید نمودند که دولت برای جواب سؤالی که در این باره شده حاضر شود.
آقای اردلان اظهار نمودند که حزب دمکرات خدمات مهمی به این کشور کرده‌است و نباید موجب یأس از کار باشد و در باب مذاکرات آقای بختیاری گفتند دولت باید به مجلس حاضر شده جواب بدهد در مطالب آقای تقی زاده نسبت به بودجه معتقد بودند که کمیسیون بودجه وظیفه سنگینی داد و اهتمام کافی خواهد نمود که بودجه صحیحی برای سال آینده تنظیم شود.
ساعت هفت و چهل و پنج دقیقه بعد از ظهر مجلس خاتمه یافت و جلسه آینده به روز پنج شنبه چهار بعد از ظهر موکول و دستور اعتبارنامه‌های و مراسم تحلیف مقرر گردید.
رئیس- نسبت به صورت مجلس نظری نیست آقای امینی؟
ابوالقاسم امینی- در جلسه‌ای که بودجه مطرح بود من پیشنهادی تقدیم کردم برای کارمندان جزء دولت با اینکه آن پیشنهاد هم وارد بود و با این که پیشنهاد خرج هم نبود بنده تعجب می‌کنم که مقام ریاست آن پیشنهاد را نخواندند بنده به این روش و این رویه اعتراض دارم.
رئیس- پیشنهاد خرح بود، پیشنهاد خرج را وکیل نمی‌تواند بدهد.
ابوالقاسم امینی- پیشنهاد خرج نبود.
رئیس- پیشنهاد خرج بود، اضافه حقوق پیشنهاد خرج است صورت مجلس پیش تصویب شد.
عباس اسکندری- بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم مطابق ماده ۴۴ راجع به استیضاحی که کردم.
رئیس- ماده ۱۱۱و۱۱۲ به آقایان نمایندگان محترم و ماده ۱۴۳و۱۴۴ را به مخبرین جراید و تماشاچیان تذکر می‌دهم.
دکتر معظمی- بفرمائید قرائت بشود.
رئیس- آقای نخست وزیر بیاناتی دارید بفرمائید؟
عباس اسکندری- اخطار مقدم است
- بیانات آقای نخست‌وزیر و تقاضای رای اعتماد
۲- بیانات آقای نخست وزیر و تقاضای رأی اعتماد
نخست وزیر- آقایان مشاهده اوضاع تأسف آوری که در نتیجه پاره‌ای از اشتباهات برای مملکت پیش آمده وحوادثی که بر اثر آن در انتظار کشور و ملت ستمدیده ما در کمین است مرا وادار کرد برای آخرین بار از پشت تریبون مجلس شورای ملی حقایقی را به اطلاع آقایان محترم و ملت ایران برسانم. قریب ۲۲ ماه عهده دار مسئولیت مملکت و سرنوشت ایران عزیز بودم، در این مدت چه حوادثی بر کشور گذشت تکرار آن را لازم نمیدانم زیرا همه را میدانید فقط باید عرض بگویم که هم من در این مدت بیشتر مصروف رفع مخاطرات از مملکت و نجات کشور از خطر تجزیه بوده و این کار را بحمدالله با توجهات اعلیحضرت همایون شاهنشاهی انجام شد و انجام آن را یکی از بزرگترین افتخارات زندگی سیاسی خود میدانم بالاخره روزی خواهد رسید که مردم بیغرض در این مملکت اوراق تاریخی را ورق بزنند و ازمیان سطور آن حقایق مربوط به زمان ما را بخوانند و بر خادمین رحمت بفرستند زیرا در زمان ما اشخاصی هستند که در روز خط پای فرارشان خیلی سریع و تند بوده و امروز که کار تمام شده و خطر مرتفع گردیده‌است به جای آنکه خود رامدیون بدانند چیزی هم طلبکار شده‌اند.
و هستند کسانی که هنگام رسیدن قوای متجاسرین به خرم دره به رفقای خود پیشنهاد فرار می‌کردند و با سرعت اثاث و نقدینه خود را به سایر نقاط منتقل می‌نمودند و یکسال وطن را با آلام و مصائب آن فراموش کردند. اینکه که از گردش اقطار گیتی بازگشته‌اند برای ما نقشه‌های استراتژیکی آذربایجان را می‌کشند و اظهار نظر می‌کنند که اگر در فروردین سال ۱۳۲۵ به آذربایجان حمله شده بود چنین و چنان می‌شد درست است این اشخاص کسانی هستند که وقتی ارتش ایران قبل از تصدی اینجانب به طرف آذربایجان رفت و در شریف آباد متوقف شد همة این اقدام دولت وقت را بی موقع دانسته بودند لکن همین اشخاص شنیدم گفته بودند که ما چند ماه پیش از آذر ۳۲۵ باید به آذربایجان می‌رفتیم، برای اینکه نقطة تاریکی برای ملت باقی نماند لازم میدانم تذکر دهم که یک علت بزرگ مداری ما با متجاسرین عدم اطمینان از قوای خودمان بود که در آنموقع افسران تشویق به فرار میشدد و در تهران ازافسران و گروهبانان مراکز سری تشکیل می‌شد که نقشه آنهاکمک به متجاسرین بود افسران ما به آنها ملح می‌شدند و هواپیماهای ما تسلیم آنها می‌شد.
البته غرض من این ویست که افسران وظیفه شناس چنین بوند زیرا من از نزدیک شاهد احساسات وطن پرستانه و قابل ستایش افسران جوان ارتش بودم و می‌دیدم وقتی که احساسات وطن پرستانه آنها تحریک می‌شد بعضی از امرای ارتش ما چقدر برای نجات آذربایجان بی تاب می‌شدند. بیش از این توضیح این نکته را لازم نمیدانم و سربسته تذکر می‌دهم که ارتش ما تا چند ماه اول زمامداری من به هیچ وجه مستعد برای این کار نبود گذشته از این من مایل بودم بدون برادر کشی و ایجاد جنگ خانگی این قضیه فیصله پذیرد زیرا شروع جنگ خانگی آسان بود ولی خاتمه آن را در آن موقع هیچ کس پیش بینی نمی‌کرد و معلوم نبود که امروز ایران سرنوشت یونان را نداشته باشد.
کسانی هم که امروز البته از راه وطن پرستی اظهاراتی می‌کنند و آن روزها فقط از دور یعنی از آمریکا و اروپا برای آذربایجان دلسوزی می‌کردند و همچنین اشخاصی که ناچار شده بودند دمکراتها قیمت املامک اثاثیه آنها را بدهند و ازایران بروند بی انصافی است که امروز زبان به تنقید دراز کنند، من اگر با بردباری وملایمت رفتار نمی‌کردم نمی‌توانستم دو نفر افسررشید و جوان را که محکوم به اعدام شده بودند و به پای دار رفته بودند از چنگال مرگ خلاص کنم و بعائله خودشان برگردانم، در این مدت یکی از گناهان کبیرة من را توقیف اشخاص معین ازطرف حکومت نظامی و شهربانی دانسته‌اند من صریحا می‌گویم که سیاست آن روز مملکت ونجات وحدت ملی ما مستلزم این اقدام بود عجب است کسانی که در آن ایام به مناسبت این تدابیر مرامی‌ستودند امروز همان اشخاص نسبت به همان اقدامات انتقاد می‌کنند.
آقایان، وطن پرستی خیلی از اوقات حکم می‌کند انسان به محرومیتهائی تن دردهد توقیف یک یا چند تن که نتیجه ان اسکات خشم و غضب باشدآن هم هنگامی که ارتشهای خارجی ایران را ترک نکرده بودند قابل اغماض است. من که از طرف اعلیحضرت همایون شاهنشاهی مسئولیت سرنوشت پانزده میلیون نفربیگناه را بعهده داشتم تشخیص می‌دادم که برای اغراض شخصی چند نفر انگشت شمار نمی‌توان مملکت را تسلیم به سرنوشت موهوم و خطرناک کرد.
خداوندا تو بهتر میدانی که علاقه به سرنوشت مرا مانع می‌شود بگویم کسانی که امروز اشک تمساح می‌ریزند چه اشخاصی هستندو در چه اشتباهاتی بودند. بعضی‌ها با کمال بی انصافی به من نسبت سوء استفاده می‌دهند بیست و دو ماه در حساسترین اوقات مملکت زمامدار امور بودم و چند وزارت خانه را خود اداره می‌کردم و دراین مدت یک دینار حقوق نگرفتم حتی از تشریفاتی که معمول همه بود استفاده نکردم. موضوع دادن چند فقره جوازهای صادراتی را برای من پیرهن عثمان کرده‌اند و هر چند گاه یک بار برای عوام فریبی و مشوب کردن اذهان عنوان می‌کنند مثل این است که صدورت پروانه هائی صادراتی به منظور استفاده‌های شخصی بعمل میآمده‌است، برای اینکه اذهان عمومی در این باب کاملاً روشن شود و از سکوت اینجانب و سایر مسئولین حزب دمکرات ایران سوء استفاده نکنند لازم میدانم تذکر بدهم که تأسیس حزب دمکرات ایران به منظور نجات مملکت از تجزیه و تفرقه بود در قبال حزب دمکرات آذربایجان وسایر دسته‌های سیاسی که با آن همساز بودند فقط یک حزب سیاسی و مبارزی که هدفش تجدید وحدت ملی و نجات مملکت باشد می‌توانست اوضاع را به نحو شایسته در دست گیرد و به راه راست برگرداند کارگران اغفال شده را متوجه حقایق امور کند مردم روشن فکر و بی گناه را ارائه طریق نماید، تأسیس حزب دمکرات ایران بزرگترین خدمت به تاریخ این مملکت است و روزی که حب و بغض پایان یافت و حقایق آشکار شد هر انسان با وجدانی ناچار به اعتراف این نکته خواهد گردید از ترس اجتماع همین کارگرا ن در دسته‌های غیرصالح بود که بسیاری شبها در خانه خود نمی‌خوابیدند و همه هراسناک بودند و انتظار حوادث شومی راداشتند همین قوای منظم و با انضباط که دست مخالفین وحدت ایران افتاده بود بعضی افسران ساده ما را تشویق به نافرمانی و فرار از تهران یا شرکت دردسته بندیها می‌کرد، اجتماعات و نمایشات آنها بود که تمام اقداما آشوب طلبانه را صورت حق به جانب می‌داد و بر خلاف حقیقت در دنیا منعکس می‌شد که مردم ایران یا اقل گروه کثیر و مجتمعی از آنها پشتیبان این نهضتهای تجزیه کننده هستند بعضی آقایان حق دارند گذشته را فراموش کنند زیرا امروز بر اثر مساعی اشخاص وطن پرست و زحمات شبانه روزی اینجانب و عده زیادی از جوانان فداکار و سالخوردگان ایران دوست آسوده از آن همه حوادث نشسته اندو در خود احتیاجی حس نمی‌کنند که گذشته را به یاد بیاورند و به همین جهت با کمال جرأت کسانی را که برای مملکت زحمت کشیده و فداکاری کرده‌اند و آسایش امروز مدیون فداکاری آنهاست مورد ناسزا و بی احترامی قرار می‌دهند ولی باید بدانند که دنیا را میخکوب نکرده‌اند و حوادث همیشه ممکن است تکرار شود.
باید کاری کرد که بعد ازاین رجال ایران جرأت کنند خود را به میدان مخاطره اندازند و پیش خود فکر نکنند که وقتی فداکاری و خدمت کردند دستمزدشان فحش و ناسزا و هتاکی و اسنادات خلاف شرافت و وجدان است. به هر حال آن روزها من مصمم شدم در قدم اول برای تثبیت اوضاع دیگری داشت حزب دمکرات ایران را تأسیس کنم و این حزب هنگامی تأسیس شد که احزاب دیگر در منتهای قدرت خود بودند، جوانان با شرف و فداکاری در این کانون ملی جمع شدند، کتک خوردند، زخمی شدند حتی عده‌ای جان خود را فدای پیشرفت، مرام و مسلک خود کردند ولی از فداکاری بازنایستادند روزی که این مردان شرافتمند سینه خود را سپر اسلحه ماجراجویان می‌کردند بعضی از هموطنان عزیز من در خارج از ایران تشریف داشتند و بعضی هم که گوشه املاک و خانه خود را بر محیط وپر جنجال ومبارزه ترجیح داده منتظر نتیجه این مبارزات بودند، البته تأسیس این حزب یا هرحزب دیگر مخارجی در برداشت و از این جهت است که راجع به وجوهی که به حزب دمکرات ایران هدیه داده شده و جمع کل آن به پنج درصد ارقام موهومی که مغرضین انتشار داده‌اند نمی‌رسد به آن عنوان سوء استفاده داده‌اند، گرچه به مقتضای مصالح سیاسی کشور عذر داشتم تا این اندازه هم توضیحی بدهم ولی برای اینکه خاطر آقایان برای همیشه در اشتباه نبوده و نسبت به اشخاصی که در دوره زمامداری من فداکاری‌ها کرده‌اند بی جهت بدبین نباشند ناچار گوشه‌ای از این پرده اسرار آمیز را بالا زده و به اطلاع نمایندگان محترم میرسانم که قطع نظر از مصارفی که لازم و ملزوم تبلیغ و تشکیل یک حزب وجمعیت سیاسی است قسمت عده موفقیتی را که دولت اینجانب در تفرقه و قطع ایادی ماجراجویان بدست آورد و توانست از پیشرفت مقاصد خطرناک تجزیه طلبانی که تمام عوامل توسعه هرج و مرج را با وسایل کافی در اختیار داشتند به موقع جلوگیری نماید کمک همین وجوه بود که حزب دمکرات ایران در آن موقع در اختیار داشت و به وسائل مختلف افراد مطمئن و مهمی را چه در محل و چه از مرکز محرمانه مأمور می‌نمود که از تمام اسرار و نقشه هائی که افراد و دستجات فوق الذکر برای اجرای نظریات شوم خود طرح می‌کردند اطلاع حاصل نموده و به موقع از آن جلوگیری می‌نمود، موقعی که سران فرقه دمکرات آذربایجان بین تهران و زنجان و آذربایجان سرحد موهومی ایجاد کرده و باحدی بدون پروانه مخصوص اجازه تردد بین تهران ومناطق تحت سلطة خودشان را نمی‌دادند گزارش تمام حرکات، اقدامات، ملاقاتها و مذاکراتی که در تبریز و مجامع محرمانه سران فرقه دمکرات ودیگران بعمل می‌آمد ونقشه هائی که طرح می‌گشت و عملیاتی که می‌خواستند انجام دهند هر روز در تهران تسلیم می‌گردید اگر من خواسته باشم حتی در زمان حاضر که مدتی از آن اوضاع ناگوار سپری شده جزئیات نقشه هائی را که برای ایجاد انقلاب از ملایر تاکردستان جهت پیوستن به تجزیه طلبان طرح کرده و مرکز عملیات خود را در اطراف ملایر و همدان قرار داده بودند و همچنین جریان انقلابی را که در همان زمان می‌خواستند جهت مشغول داشتن قوای دولتی در نقاط مختلف مازندران برپا کنند به اطلاع آقایان برسانم شاید در این زمان نیز تولید وحشت و اضطراب نماید، در هشت ماه پیش تنها در همدان و ملایر چندین هزار قبضه تفنگ به منظور کشتار برادران ایرانی توزیع شده و کسی ندانست دولت با چه وسائلی از جزئیات نقشه‌های آنها اطلاع پیداکرد و از حدوث انقلاب که به طور قطع تمام نقاط کشور را فرا می‌گرفت جلوگیری نموده‌است و با صرف چه مانعی که در اختیار حزب دمکرات ایران بود قبل از وقت و پیش از اینکه نقشه‌های طرح شده جامة عمل بپوشد نقش بر آب گردید آقایان نمایندگان محترم تصدیق خواهند فرمود که حفظ حدود مملکت در مواقع طوفانی وسائل و موجباتی لازم دارد که نمی‌توان احتیاجات مادی آن را در هر موقع وزمان آشکارا در خواست نمود و جز اینکه به طریق فوق العاده و وسائلی مخصوص بتوان بر مشکلات فائق آمد راه دیگری در پیش نیست، آقایان مطمئن باشند که من هیچ وقت برای کسب مال قبول خدمت نکرده‌ام و آنها هم که در این نوع امور متصدی کار بوده‌اند برخلاف شایعات بی اساس که مغرضین تبلیغ می‌کنند از وجوهی که برای مصارف حزب دمکرات ایران هدیه می‌شد طرفی نیستند واستفاده‌ای نکردند افسوس که مصالح ایران و عهد و میثاقی که بسته شده اجازه نمی‌دهد از آنچه باید نهفته بماند پرده بردارم و اگر نمی‌توانم در زمان حیات خود اسرار را آشکار کنم پس از من تمام حقایق آشکار خواهد شد و مردم ایران خواهند دانست که در گذشته مردمانی بودند که صلاح کشور را بر حسن شهرت خویش مقدم داشتند و رضایت دادند خود را فدای سلامت مملکت نموده تحمل تهمت و افترا را سهل شمارند با این ترتیب حزب دمکرات ایران تأسیس شد و کم کم به صورت یک قدرت بزرگ اجتماعی درآمد و به یاری این اجتماع قوی که شهرت بین المللی یافت وحدت ملی از نو در سراسر کشور تجدید شد و زمینه برای بازگرفتن آذربایجان فراهم گردید، آذربایجان نجات یافت و ارتش بدون جنگ و خونریزی وارد تبریزشد و در اقصی نقاط شمالی مستقر گردید، انتخابات جریان یافت و حزب دمکرات ایران که حیثیت بزرگ ملی و سیاسی بدست آورده بود نقش بزرگی را بازی کرد و در نتیجه اغلب آقایان بعنوان نامزدهای حزبی یا مؤتلفین حزب دمکرات ایران انتخاب شدند عده زیادی از آقایان پیش از انتخاب اسنادی به حزب دمکرات ایران سپرده‌اند که در آن وفاداری خویش را تا آخر دوره پانزدهم نسبت به حزب و تصمیمات حزب اعلام کردند و حتی در همان اسناد نوشتند که اگر از راه راست منحرف شدند پاداش آنها چه باشد بعضی ازاین اسناد برای ثبت در تاریخ در دفتر حزب دمکرات ایران ضبط شده و معلوم خواهد شد کسانی که مدعی صراحت لهجه و ثبات عزم هستندچه قولها و اسناد کتبی داده‌اند، مجلس شورای ملی پس از مدتی فترت بالاخره افتتاح شد و فراکسیون پارلمانی حزب دمکرات ایران با داشتن هفتاد و پنج نفر عضو که همه مدعی صداقت و ثبات بودند تشکیل یافت بدون تردید اختلافات نظری در مسائل جزئی پیش آمد واین اختلافات نظر درکلیه احزاب سابقه دارد. رئیس موقتی مجلس را حزب دمکرات ایران نامزد کرد و پیش برد مقارن زمانی که مجلس می‌خواست رسمیت پیدا کند دولت باید استعفا می‌کرد تا رأی تمایل مجلس معلوم باشد بیش از هفتاد نفر از آقایان اعضای فراکسیون دمکرات ایران سوگند یاد کردند و در پای ورقه سوگند نامه امضاء نمودند که تا آخر دوره پانزدهم نسبت به حزب دمکرات و رهبر حزب وفادار باشند و من به اتکاء این دسته مجهز بود که مجدداً قبول مسئولیت کردم والاهمان زمان در صدد استعفا بودم و طبق تشخیص اطباءمعالجه و استراحت ممتدی برای من ضروری بود.
آقایان از زمانی که با تمایل مجلس چهاردهم از طرف اعلیحضرت همایون شاهنشاهی مأمور تشکیل دولت شدم تا روزی که مجلس شورای ملی افتتاح شد هم من مصروف نجات آذربایجان وبرگرداندن ایران به حال عادی و استخلاص ایران از ارتشهای خارجی بوده‌است آرزوی من این بود که پس از یک عمر تنعم از آب و هوای سرزمینی که مرا در دامان خود پرورش داه و دو هزار و پانصد سال سابقه زندگی و حیات دارد بتوانم در خطرناکترین ساعات که همه کس از قبول مسئولیت گریزان بود خدمتی بکنم پس از آنکه ارتش ایران وارد آذربایجان شد من که به آرزوی خود رسیده بودم همان موقع اگر بعضی ملاحظات نبوده می‌خواستم از ادامه کار معذرت بخواهم و ایران را به صورت یک کشور مستقل و آزاد تسلیم ملت ایران کنم و خود به استراحت بپردازم ولی یک چیز مرا مانع شدکه از زیر مسئولیت شانه خالی کنم و آن قدرت و نیروی معنوی حزب دمکرات ایران بود من نجات آذربایجان را برای مملکت کافی نمی‌دانستم و معتقد بودم که اگر بعد از این در ایران حزب مقتدری که مردم را در صفوف خود متشکل کند وجود نداشته باشد و مجلس از طرف جمعیت سیاسی قوی و نیرومندی پشتیبانی نشود ونمایندگان برای اجرای نقظه‌های اصلاحاتی ازمیان مردم ضمانت اجرائی برای خود احساس نکنند اصلاحات اساسی این مملکت نقش برآب خواهد بود و بدون تردید بعد از مدتی حکومت ملی متزلزل و هرج و مرج جانشین نظم و امنیت خواهد گردید و طرفداران اصلاحات واقعی حق حیات نخواهند داشت زیرا پس از ضعیف شدن دسته‌های چپ افراطی طبیعی بود که اگر دسته معتدلی متشکل نشود دسته‌های راست افراطی که مرتجع ترین افراد در صفوف آنان هستند جای خالی را پر می‌کرد و سیر مملکت را به قهقرا می‌برد.
من پیش خود اندیشیدم که پس از بازگشت وحدت اراضی ایران پایه اساسی اصلاحات ایران جوان و خالی از تشتت گذارده شود واین پایه متین را حزب دمکرات ایران دانستم مخصوصاً که پس از انتخابات نود درصد نمایندگان نامزد حزب یا مؤتلف حزب بودند پیوسته صمیمیت و علاقه خود را اعلام می‌نمودند و در جلسات فراکسیونهای حزبی نطق‌های پرحرارت می‌کردند. ابراز احساسات آقایان در حفظ وحدت طوری بود که وقتی صحبت از چند نفر افراد فراکسیون پیش آمد حیفم آمد در میان این صفوف محکم رخنه‌ای پیدا شود و اندرزهائی دادم که البته در نظر چند نفر مطلوب نبود و میان من و دوستان قدیمی و صمیمی من تولید رنجش نمود البته اتفاق نظر در کلیه مسائل در میان افراد یک حزب ممتنع است لیکن قطع دارم که این اختلاف نظرها در مسائل جزئی قابل رفع می‌باشد.
آنقدر آقایان نسبت به اینجانب ابراز علاقه و اعتماد می‌کردند که بعضی اوقات توضیح بعضی مطالب را غیر ضروری می‌دیدم وهر ساعت بیشتر به اجرای نقشه اصلاح طلبانه تشویق می‌شدم. برنامه‌ای برای اصلاحات اقتصادی تهیه شده بود که اجرای آن هفت سال به طول می‌انجامید و نتیجه آن سعادت ملت و آبادانی مملکت ایران بود من آرزوداشتم این برنامه را به وسیله مجلس شورای ملی و فراکسیون پارلمانی حزب به مرحله عمل و اجرا بگذارم وبعد از آنکه پایه‌های اساسی اصلاحات داخلی را گذاشتم واقداماتی برای استرداد حقوق از دست رفته ایران در مورد بحرین و نفت جنوب بعمل آوردم مسئولیت را از خودسلب و به عهده حزب دمکرات ایران بگذارم حتی برای احتراز از اختلاف نظر در مجلس شورای ملی که طبعاً دسته‌ای هم بعنوان مخالف و اقلیت وجود داشت از دوستان هم مسلک خود خواهش کردم که دولت صد درصد حزبی تشکیل نشود و ترتیبی در تشکیل دولت بدهیم که وحدت ملی ایران حفظ گردد و این کار وسیله تشنج جدیدی نشود این کار را هم کردیم و اعتراضات بعضی از دوستان هم مسلک را هم تحمل کردیم دولت به مجلس معرفی شد و نود و سه نفر از آقایان نمایندگان هم رأی اعتماد دادند و این کار بیشتر موجب تشویق اینجانب شد و ناسزاها و دشنامهای اشخاص مغرض را هم به همین امید که موجبات اصلاحات فراهم می‌شود تحمل کردم ولی کم کم مخصوصاً پس از طرح مقاوله نفت در مجلس وضع را دگرگون دیدم و در صدد استعفا برآمدم ولی آقایان به دفتر اینجانب آمدند ومانع شدند و طوری مرا تشویق به کار کردند که تکرار قصد استعفاءرا خلاف انصاف و وجدان دیدم.
در زمانی که ما وارد زندگی سیاسی می‌شدیم قول و تعهد اخلاقی بزرگترین سند محسوب می‌شد و کسی که شفاهاً تعهدی می‌کرد اگر جانش به خطر می‌افتاد محال بو از تعهد خود سرپیچی کند مردم آن ایام به ندرت امروز یافت می‌شوند وهنوز هم آنچه باقی مانده‌اند خصیصه خود راازدست نداده‌اند من با اشخاصی کار کرده بودم که بامضای خود خیلی اهمیت می‌دادند. گر چه اشخاصی دو رو و منافق پیدا می‌شدند ولی وجودشان در میان مردان شریف در حکم عدم بود بنابراین اعتماد به قول و امضای اشخاص بری من عادت ثانوی شده بود چنان که برای سایر رجال آن زمان که هنوز در قید حیاتند این عادت موجود می‌باشد.
من وقتی با تعهدات اخلاقی و قولها وامضاءها و سوگندها مواجه می‌شوم جز باور کردن آنها به حکم عادت چاره‌ای نداشتم این بود که هر بار در صدد استعفا برمیآمدم وقتی این ابراز احساسات را از آقایان نمایندگان می‌دیدم با وجود علت مزاج به خدمتگذاری مصمم می‌شدم تا روزی که پایه‌های اساسی یک ایران مترقی و ثروتمند گذاشته شود و به دست این اشخاص بسپارم. من معتقد بوده و هستم که ایران جز در سایه دمکراسی و جز با اتکاء به یک جمعیت اصلاح طلب متحد نمی‌تواند سعادتمند شود در ایران بماند برخلاف گذشته دمکراسی به معنای خود تحقق پذیرد حدود قوای سه گانه آن طور که قانون معین کرده محدود گردد و هر جا ابهامی در قوانین هست توضیح و تفسیر شود توطئه و تشبث برای مقاصدی که مخالف مصلحت مملکت است بعمل نیاید درسها و تجارب گذشته تکرار نشود خارجی‌ها مداخله در امور داخلی ما نکنند، مراوده و معاشرت با مأمورین بیگانه کمتر شود تا کمتر فساد برخیزد و در نتیجه تشتت و تفرقه پیش نیاید و قوای کشور متحداً برای اصلاحات کار کنند متأسفانه تمام این نظریات نقش برآب شد در جریان عمل با کمال تأسف مشاهده کردم که آن عده هفتاد و چند نفری که فراکسیون دمکرات ایران راتشکیل می‌دادندکم کم رو به تجلیل رفتند، شاید بعضی مردم خوشباور تصور کنند که علت انصراف آقایان از اتحاد و همکاری پیش آمد حوادثی یا ارتکاب خطاهای بزرگی شده باشد ولی من افکار عمومی مردم ایران را به این نکته توجه می‌دهم که در مدت چند ماهی که مجلس ایران افتتاح شده‌است و اینجانب مسئول اداره امور بوده‌ام هیچ اقدام تازه‌ای نشده‌است که مورث خطایا خیانت به مملکت باشد زیرا اقدام به هر کاری تصویب مجلس شورای ملی را لازم دارد و مجلس در این مدت فرصت کافی نداشته‌است کاری کند که به ضرر یا نفع مملکت تمام شود ایراداتی هم که نسبت به گذشته میگرفتد ربطی به این دوره نداشت و امضاء کنندگان قسمنامه که هفتاد و چند نفر می‌شدند از تمام جریانات مستحضر بودند و بعد از تاریخ امضای قسم نامه مذکور اتفاق قابل ذکری نیفتاد که وسیله مشروعی برای انصراف از تعهدات اخلاقی کسی باشد از آنچه راجع به اعمال گذشته زمان تصدی من مورد ایراد می‌دانستند من در پی فرصت بودم تا توضیح بدهم و اتفاقاً یکی از نمایندگان استیضاح مفصلی کرد که همان نکات را در برداشت من بلافاصله به مجلس اطلاع دادم که برای جواب حاضرم ولی در روز طرح استیضاح که دولت در مجلس حاضر می‌شد استیضاح کننده را از شرکت در جلسه منع کردند و بعد از آن هم اصرار شد که اگر واقعاً آقایان متوجه مصالح وطن هستند و تصور می‌کنند خطاهائی شده پس چرا حاضر نمی‌شوند جواب استیضاح داده شود تا اگر قانع کننده نبود دولت در برابر ملت ایران مسئول ومجرم تشخیص شود به هر حال جریان امور مجلس هر روز دلسرد کننده تر بود ولی هیچوقت من تصوب نمی‌کردم بدون دلیل موجه و مشروعی مجلس مخصوصاً هفتاد و چند نفری که قسمنامه را امضاء نموده‌اند از پشتیبانی دولت منصرف شوند و هنوز هم تردید دارم که از پشتیبانی منصرف شده باشند اگر دولت خیانتی کرده بود می‌بایست استیضاح می‌شد و جواب می‌داد و اگر قانع کننده نبود آنوقت آقایان رسماً عدم همکاری خود را اعلام می‌نمودند و ملت ایران هم قضاوت خود را می‌کرد ولی چنین پیش آمدی نکرده بود و حتی از طرح استیضاح یکی از نمایندگان مجلس جلوگیری کرد این بود وقتی که می‌شنیدم برای متزلزل کردن دولت فعالیتهائی می‌شود باور نمی‌کردم متأسفانه بعداً ملاحظه کردم که نه تنها این فعالیتها را داخل مجلس حقیقت دارد بلکه در خارج از مجلس نیز اقداماتی می‌شود که به هیچ وجه با شئون حکومت دمکراسی تطبیق نمی‌کند من باید صریحاً بگویم که قوای مختلف کشور رعایت حدود را نمی‌کنند مداخله در امور قوه مجریه از طرف قوه مقننه و تحریکات بر ضد دولت از طرف قوای دیگر سرانجام مشروطیت ایران را به تراژدی غمناک خواهد رساند.
این مطالب را نمی‌گویم تا تصور شود میل ادامة زمامداری دارم بلکه از آن جهت تذکر می‌دهم که لااقل بعد از این با دولتهای ایران این قبیل معامله نشود مملکت به دامان هرج و مرج نیفتد در ایران اگر بخواهیم حکومت مشروطه برقرار باشد باید قوای مختلف کشور را متوجه حدود قانونی خود نمائیم و اجازه ندهیم در صدد معارضه و مداخلة با یکدیگر برآیند اگر این اجازه را دادیم ناچار حکومت ملی را از دست خواهیم داد و حکومت به طرز دیگری گریبان ملت ایران را خواهد گرفت وقتی در مورد کسی که مملکت را به تصدیق دوست و دشمن در تاریکترین ایام از مخاطره نجات داد این رفتار شود و ازهیچ اهانت و تهمتی فروگذار نکنند معلوم است با دیگران چه خواهند کرد، اشخاص خیراندیش به من اندرز می‌دادند که به این مطالب در پشت تریبون مجلس اشاره نکنم زیرا عقیده داشتند که افشای پاره‌ای حقایق مغرضین و معاندین را به دشمنی بیشتری تحریک کرده وبعد در صدد اهانتهای بیشتری برخواهن آمد ولی من که زندگی خود را وقت مبارزا سیاسی در راه سعادت ملت ایران کرده‌ام از هیچ پیشآمدی باک ندارم وبه ملاحظه عواقب این سخنان از ادای وظیفه وجدانی سر باز نمی‌زنم بعلاوه هنوز دمکراسی نمرده و ملت ایران این قدر فراموشکار نشده‌است که گذشته نزدیک را به این زودی فراموش کند و در هر حال من از دستمزدی که مجلس شورای ملی ایران به خدمات صادقانة من درراه وطن می‌دهد سپاسگذار م من می‌روم و تاریخ ایران قضاوت خواهد کرد که به روزگاراین ملت چه آمده‌است و به پاداش فداکاریهای خادمین مملکت چه رفتاری شده‌است در خاتمه لازم میدانم این نکته را گوشزد کنم که علت عدم استعفای من در روزهای اخیر با وجود تحریکاتی که می‌شد برای این بود که نخواستم تسلیم زور شوم و لازم دانستم در مورد دولت من قانون اجرا شود یعنی از همان راه که آمده‌ام بروم و مقامی که حق سپردن اختیار یا سلب اختیار از دولتی دارد فقط مجلس شورای ملی است وباید به این مقام قانونی و ملی تمام مردم این کشور احترام بگذارند زیرا اگر این مرکز ثقل از احترام واعتماد دور شود ناچار به طرز دیگری حکومت برقرار خواهد شد که ملت ایران را در چنگال خود خفه خواهد کرد بیش از این هم مطلبی نمی‌گویم صبر می‌کنم تا تاریخ جریان وقایع این ۲۲ ماه را مشروحتر ثبت کند وحقایق بیشتری را فاش سازد و برای اینکه مجلس نظر خود را درباره اینجانب اعلام کند از مجلس شورای ملی تقاضای رأی می‌کنم و با کمال صداقت و صراحت تذکر می‌دهم که نه تنها مردم ایران بلکه افکار عمومی دنیا متوجه رأی آقایان هستند ورأی آقایان در اوضاع آتیه کشور و مراکز مهم دنیا مؤثر است
- پاسخ آقای مهندس رضوی
۳- پاسخ آقای مهندس رضوی
رئیس- آقای مهندس رضوی.
مهندس رضوی- عرایضی که در این موقع حساس و بحرانی به سمع مجلس شورای ملی و تمام ملت ایران میرسانم دو جنبه دارد. قسمت اول مربوط به شخص خودم و عده‌ای از دوستانی است که از مدتی پیش در حزب دمکرات ایران وارد بودیم و لازم میدانم در جواب فرمایشات متین ولی در عین حال محتاج به توضیح جناب اشرف آقای قوام عرایضی عرض کنم که ملت ایران بداند، قسمت دوم عرایض من مربوط است به نظر فراکسیون جدیدالتأسیس دمکرات و آن انجام وظیفه فراکسیونی خواهد بود اما قسمت اول بنده و بسیاری از دوستان بنده هم که عضویت فراکسیون دمکرات ایران را داشته‌اند تصدیق می‌کنند که این حزب به موقع در کشور تشکیل شده‌است و به موقع هم انجام وظیفه نموده اس وشاید هیچ کس هم علاقه بیشتری به اجرای مرام حزب دمکرات ایران از بنده و رفقای بنده نداشته‌است یعنی آنهائی هم که علاقه زیاد داشته‌اند مثل علاقه بنده بوده‌است وفکر می‌کنم که شاید ۷۰، ۸۰ درصد از اعضای آن حزب مخصوصاً فراکسیون پارلمانی آن حزب همین نظر را داشته‌اند یعنی اجرای آن برنامه را خواستار بوده‌اند، اما این یک مطلبی که جناب آقای نخست وزیر فرمودند من لازم میدانم آن مطلب را ملت ایران هم بداند و آن این است که مصونیت پارلمانی را پدران ما برای همین روزها گذاشته‌اند وقتی که یک نفر به مجلس شورای ملی قدم می‌گذارد وضعیتش با یک شخص عادی فرق می‌کند، نماینده ملت می‌شود تا در هر لحظه هر چه را صلاح ملت تشخیص داد بالاستقلال قضاوت کند و از این راه رفتار کند(صحیح است) هیچگونه تعهدی که از قبل ازورودبه مجلس شورای ملی و احراز مصونیت از طرف وکیل شده باشد مانع از این اصل اساسی شرافتی وکالت نیست (صحیح است) و کسی که به واسطه تعهدات شخصی در دوره وکالت خود از آنچه وظیفه ملی او است تخطی کند آن وکیل را نمی‌توان وکیل ملت نامید (صحیح است) بنده به آقایان این جا صراحتاً عرض می‌کنم که امروز هم بنده در فکر خودم همان وفاداری و احترام که به جناب آقای قوام رهبر حزب دمکرات ایران داشته‌ام دارم ولی مانع ازاین نیست که با جریانهای اخیر مملکت و اقدامات اخیر همان حزب کمال مخالفت را داشته باشم.
معتمد دماوندی- اقدامات اخیر آن حزب چه بوده؟
عباس اسلامی- بنشین آقا.
معتمد دماوندی- خودت بنشین.
رئیس- تقاضا می‌کنم ساکت باشید.
مهندس رضوی- آقایان باید توجه بفرمایند موقع حساس است موقع یک و دوی شخصی نیست (صحیح است) تمام ملت ایران به شما نگاه می‌کنند عرایض بنده را گوش کنید فرمایشی دارید بعد بفرمائید بنده جسارت می‌کنم ولی یک ملتی به شما توجه دارند نه این جمعیتی که اینجا وجود دارد بلکه تمام ملت ایران ۱۵ میلیون مردم گرسنه و فقیر به شما توجه دارند، ما آمدیم مرامنامه حزب دمکرات ایران را اجرا بکنیم مرامنامه حزب دمکرات ایران مرامنامه‌ای است که اگر اجرا بشود آن مرامنامه نجات مملکت ایران است (صحیح است) کشور ایران تنها راهی که دارد راه دمکراسی است (صحیح است) و تنها وسیله‌ای که برای بقاء خودش دارد اجرای صحیح آن مرام یا مرامی نظیر آن مرام است (صحیح است) منظور بنده آن است که اگر اقدامات سریع از راه این مرام حزبی و بدست یک دولت قوی در مملکت ما انجام نشود اساساً بقاء و حیات ما احتمال خطر دارد (صحیح است) اما ایراد ما از آن جمله خود بنده.
این ایراد بنده خیلی ساده بود این حرفها تویش نبود بنده ایراد داشتم که چرا این مرام اجرا نمی‌شود (صحیح است) ولی ایراد دیگری به این حزب نداشتم کسانی که با بنده همراهی داشتد در تمام جریانی که در حزب بوده‌اند از روز اول با احترام آنچه که به نظرم انتقاد آمد گفتم و سایردوستان بنده هم شاید همین طور توجه فرمودند و تصدق می‌فرمایند بعد هم یک روز این طور احساس کردم که برای اجرای این چنین مرامی و برای اینکه از نظر وظیفه پارلمانی بتوانیم خدمت بکنیم دیگر در فراکسیون پارلمانی دمکرات ایران نخواستیم شرکت کنیم این را کتباً به مقامات صالحه دمکرات ایران اطلاع دادیم بنابراین نه عدم وفاداری بوده‌است از نظر حزبی ونه یک امری بوده‌است که پرده داشته باشد یک امر بسیار ساده و صریح و در عین حال یک وظیفه ملی (صحیح است) و اما حالامی‌فرمایند که این ایراد چیست بنده حالا عرض می‌کنم و در یک جمله هم عرض می‌کنم فرمودند که ایران محتاج به اصلاحات و اجرای برنامه اقتصادی است همه ماها قبول داریم اما ما چه گفتیم ما گفتیم در مملکتی که اوضاع اداری آن به طوری آشفته‌است که به جای تأمین رفاه مردم و تأمین پیشرفت ملت و سعادت و رفاه جامعه این اوضاع اداری سربار جان مردم، وسیله چاپیدن مردم، وسیله سوء استفاده از اموال دولت و تمتع چند نفر از ثروت مملکت و فقیر شدند میلیونهامردم است (صحیح است) نمی‌توان با چنین دستگاهی مملکت را اصلاح کرد(آشتیانی زاده – این تازگی ندارد آقا) از حزب ما و از نخست وزیر وقت که مسئولیت اجرای مرامنامه حزب را داشته و مسئولیت اجرای برنامة دولت را هم داشته‌اند درخواست کردیم که برای فراهم کردن اجرای برنامه اقتصادی وبرای آنکه بتوان در مملکت ایران خدمتی کرد اول حزب را بایدتصفیه کنید بعد هم از نظردولتی ادارات مملکت را تصفیه کنید، تشکیلات را تصفیه کنید، ولی ما چه دیدیم ما دیدیم یک بودجه‌ای به طرز قدیم دارای تشکیلاتی که نتیجه اش آن است که در محلی در ایوانکی ۱۷، ۱۸ بیرق بنام ملت ایران بالا می‌رود آنوقت در اینجا آوردند و روی این میز گذاشتند یعی هشتصد و خورده‌ای میلیون تومان باید طبقات ضعیف ملت ایران بپردازند تا این که چند صد و چند هزار نفر از افراد ملت ایران راحت بچرخند و راحت بگردند و وظیفه ما نبود که از چنین جریانی تقویت بکنیم، هیچ وقت خارج ازاین انتقادات از طرف اینجانب نشنیده‌اید و نخواهید شنید ما توقع داشتیم که هیئت دولت به نظریات ملت ایران ترتیب اثربدهند و انتقادات بجائی که از طرف نمایندگان ملت شده‌است و همچنین انتقاداتی که در بین تمام ملت ایران شایع است آن انتقادات را ترتیب اثر بدهند و مطالعه کنند و یک تشکیلات جدیدی برای این مملکت بدهند و ادارات این مملکت را هم از لشکری و کشوری (فرقی برای اینجانب ندارد) تصفیه کنند.
دست دزدان، دست صاحبمنصبان دزد و دست امرای لشکر دزد، و دست رؤسای دزد ادارات، دست مدیرکلهای دزد دست تجار دزد و اشخاصی که با آنها وابسته هستند، دست رشوه دهندگان و رشوه گیرندگان، دست اشخاصی که مساعد با آنها است و جاهائی را رشوه گاه درست می‌کنند و با رشوه کار مردم را درست می‌کنند، یعنی معلوم نیست که این حقیقتاً برای عدالت است یا قضاوت، یا برای پر کردن جیب یک عده‌ای، این دستها را باید کوتاه کرد و ما پشت سر شما هستیم (بعضی از نمایندگان- آفرین، احسنت) و حتی گفتیم که اگر این کارها را کردید در آن موقع ما پشتیبانی هم کردیم ولی یک عده نیامدند آنوقت ملت ایران خواهد دانست که کی‌ها حقیقتاً اصلاح طلب هستند و کی‌ها فقط حرف می‌زنند، چون اشخاصی ممکن است باشند که به دستگاهی ایراد دارند که فقط چپاول است ولی در عین حال آن ایراد حقیقی شان این است که چرا آن چپاول دست بنده را نمی‌گیرد (بعضی از نمایندگان- صحیح است) بنده خواستم عرض کنم که بسیاری از اشخاص، بعضی از اشخاصی که اینجا هستند و روش دیگری اتخاذ کرده‌اند این بود که بنده عرض کردم، ایرادی بود برای عدم اجرای همان مرام و همان برنامه باز هم تکرار می‌کنم که احترام شخص من نسبت به رهبر این حزب که در موقع مشکلی این حزب را تأسیس کرده و نسبت به کسانی که در این حزب فداکاری کرده‌اند و نسبت به اشخاصی که چنانچه گفته‌اند در مواقع سختی حتی ممکن است جان خودشان را هم داده باشند همواره باقی خواهد ماند و وظیفه ما است که همواره تجلیل کنیم (صحیح است) اما قسمت دوم عرایض بنده راجع است به وظیفه پارلمانی که از نظر فراکسیون دمکرات دارم چنانچه شاید پاره‌ای از آقایان اطلاع دارند اجازه دارم اعلام بکنم که ۲۳ نفر از آقایان عدم پشتیبانی خودشان را از دولت جناب اشرف آقای قوام اعلام کردند و از رأی هم که به دولت خواهند داد امتناع می‌کنند و شرکت نمی‌کنند دیگر بنده عرضی ندارم.
فولادوند- این که قانونی نیست آقا باید در مجلس رأی بگیرند.
رئیس-اینجا رأی می‌گیرند. من الان رأی می‌گیرم چرا شلوغ می‌کنید.
نمایندگان- رأی، رأی.
رئیس- آقای گنجه‌ای فرمایشی دارید؟
گنجه‌ای - خواستم این را بعرضتان برسانم که فراکسیون اتحاد ملی هم به موجب یک نامه که بحضورتان تقدیم کردند عدم اعتماد خودشان را بدولت جناب آقای قوام السلطنه اطلاع دادند.
نمایندگان- رأی، رأی.
فولادوند- من قانوناً حق اخطار نظامنامه دارم
رئیس- بر طبق چه ماده؟ خودشان تقاضای رأی کرده‌اند.
امینی- از بی طرفی خارج نشوید آقای رئیس.
فولادوند-بنده بر طبق ماده ۱۰۲ اخطار نظامنامه دارم.
امیر تیمور- اعلام رأی شده‌است.
رئیس- ساکت باشید آقایان بفرمائید.
فولادوند- قسمت آخر ماده ۱۰۲، هر یک از نمایندگان در صورتی که از نظامنامه تخلفی مشاهده کند حق دارد مراتب را اخطار کند (صحیح است) عرض بنده این است که مملکت ما (من برای خاطر آقایان رئیس الوزراء و قوام السلطنه حرف نمی‌زنم) مملکت مایک مملکت ضعیفی است که همیشه ممکن است مورد خطر قشونهای خارجی واقع شود(همهمه نمایندگان)
رئیس- نظامنامه را بگوئید، آقایان ساکت باشید.
فولادوند- مطابق قانون وکیل بایستی مصون از تعرض باشد، رأی وکیل بایستی در حضور ۱۳۰ نفر وکیل، تماشاچی، مدیر روزنامه داده شود تا اینکه معلوم باشد او آزادانه رأی دهد (صحیح است) ورقه امضاء کردن در بیرون. اگر یک وقت یک قشون خارجی در مملکت ما بود و وکلاء رفتند ودر خانه شان با اعتبار ورقه امضاء کردند استقلال مملکت از بین می‌رود.
نمایندگان- رأی بگیرید.
رئیس-شروع می‌کنیم به گرفتن رأی عده حاضر ۱۱۲ نفر، پیشنهادی هم رسیده‌است که رأی با مهره سفید و سیاه گرفته شود، چون در تاریخ مشروطیت همچو چیزی نیست و رأی اعتماد به دولت را نمی‌شود با مهره گرفت باید مخالفین و موافقین معلوم باشند بنابراین سابقه بد نمی‌شود گذاشت، آقایان تأمل کنید ساکت باشید. رأی گرفته می‌شود آقایانی که با دولت موافقند ورقه سفیدمی‌دهند مخالفین ورقه کبود. (اخذ و استخراج آراء بعمل آمده و نتیجه به قرار زیر حاصل شد)
رئیس-اول موافقین را بشمارید. موافقین با امضاء را بشمارید.
یمین اسفندیاری- اسم باید داشته باشند.
دکتر معظمی- اسامی باید خواند شود.
رئیس- اسامی را نخوانید، همین قدر که امضاء دارد توجه کنید، ممتنع و مخالف را هم بشمارید.
اسامی موافقین: آقایان: شریعت زاده- صفا امامی- شهاب خسروانی- معتمد دماوندی- امیر حسین ظفر بختیاری- محمد علی مسعودی- دادور- فولادوند- علی وکیلی- نراقی- فاضلی- بهبهانی- دکتر امینی- اردلان- نبوی- هاشم وکیل- ملک الشعراء بهار- صاحب جمع- مشایخی- آشتیانی زاده - یمین اسفندیاری- لاهوتی- وثوق- حاذقی- گیو- قهرمان- کهبد- دکتر راجی- دکتر فلسفی- شریف زاده- ظفری- سلمان اسدی- محمود محمود-مهدی ارباب- امیر تیمور- منوچهر گلبادی- اخوان- جواد عامری- سزاوار- حسن مکرم- نواب- ابوالقاسم امینی- دکتر طبا- ناصری- نیک پی- هراتی- صادقی.
اسامی مخالفین: آقایان: عرب شیبانی- دکتر متین دفتری- عباسی- نورالدین امامی- اسلامی- صدرزاده- دکتر مصباح زاده- شادلو- افشار- گنجه ای- سلطانی- رضوی- کشاورز صدر- غضنفری- امامی اهری- حسین مکی- پالیزی- لیقوانی- ملکی- بهادری- عبدالقدیر آزاد- دکتر ملکی- حائری زاده- صاحب دیوانی- رحیمیان- سلطان العلماء- رفیع- حبیب الله امین- کفائی- دهقان- عباس مسعودی- قبادیان- دکتر اعتبار- امیر نصرت اسکندری- تولیت- مامقانی- برزین- ملک مدنی.
رئیس- از ۱۱۲ نفر عده حاضر ۴۶ رأی موافق، ۳۹ رأی مخالف، ۵ورقه سفید بی امضاء، بنابراین اکثریت حاصل نیست زیرا ۵۷ رأی لازم است برای تصویب نصف بعلاوه یک
- موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه
۴- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
رئیس- حالاجلسه را ختم می‌کنم وجلسه آینده به روز پنج شنبه فردا موکول می‌شود.
(ساعت هفت و چهل دقیقه بعد از ظهر جلسه ختم گردید)
رئیس مجلس شورای ملی - رضا حکمت
تصویب نامه‌ها
شماره ۱۸۱۳۶ ۲۶/۹/۱۴
وزارت جنگ
هیت وزیران در جلسه ۱۱ آذر ماه ۳۲۶ بر طبق پیشنهاد شماره ۷۰۵۴۳/۲۹۰۱۲-۷۵۵۷ وزارت جنگ و برابر مقررات ماده واحده مصوبه ۲۳ دی ماه ۱۳۲۴ تصویب نمودند که از تاریخ ۲۵/۹/۲۶ ماهاانه مبلغ ۵۵۰ ریال حقوق ثابت گروهبن یکم غلام نوری که درتاریخ ۲۵/۹/۲۵ در خلخال به دست متجاسرین شهید گردیده بعنوان وظیفه درباره ورثه نامبرده بشرح زیر برقرار گردد:
- ۱- بانو مریم قدسی نصیر آبادی به شناسنامه ۶ متولد ۱۳۰۴ عیال متوفی ۱۸۳/۳۰ ریال
- ۲- صدیقه نوری مدرقی به شناسنامه ۵۸۶ متولد۱۳۲۱ دختر متوفی ۱۸۳/۳۰ ریال ۳- خدیجه نوری مدرقی به شناسنامه ۳۱ متولد ۱۳۲۵ دختر متوفی ۱۸۳/۳۰ ریال و ضمناً برابرتصویبنامه شماره ۳۷۴۸۶ و ماده فرمان عمومی ارتش ۵۵۰۵ گروهبان یکم نامبرده از تاریخ ۲۵/۹/۲۴ به یک درجه بالاتر (استوار دومی) مفتخر می‌گردد و از تاریخ ۱۳۲۶/۱/۱ ورثه هر کدام استحقاق دریافت مبلغ دویست ریال مستمری را خواهندداشت. م-۵۰۷۲ از طرف نخست وزیر شماره ۱۷۸۱۰ ۲۶/۹/۱۴
وزارت کشاورزی
هیت وزیران در جلسه ۱۱ آذر ماه ۳۲۶ بنا به پیشنهاد شماره ۸۳۰۱۲-۱۵۶۸۹ مورخ ۳۲۶/۸/۲۸ وزارت کشاورزی تصویب نمودند:
- که تصویبنامه شماره ۳۸۸۵ مورخ ۲۶/۲/۲۲ تا آخر اسفند ماه ۱۳۲۶تمدید و حمل ذغال چوب از نقاط شمالی آزاد بوده و محتاج به صدور پروانه حمل نمی‌باشد. تصویبنامه در دفتر نخست وزیر است م- ۵۰۷۳ از طرف نخست وزیر شماره ۱۷۶۳۶ ۲۶/۹/۷
وزارت اقتصاد ملی
هیت وزیران در جلسه چهارم آبان ماه ۱۳۲۶ بنا به پیشنهاد شماره ۶۸۲۲-۲۰۶۰۱ مورخ ۱۳۲۶/۸/۲۶ وزارت اقتصاد ملی تصویب نمودند که قانون اوزان و مقیاسها در شهرستان زنجان به موقع اجرا گذارده شده و متخلفین از قانون مذکور طبق مفاد ماده ۸ نظامنامه اجرای قانون نامبرده تعقیب شوند. تصویبنامه در دفتر نخست وزیر است م- ۴۹۰۲ ازطرف نخست وزیر شماره ۱۷۶۳۲ ۲۶/۹/۷
وزارت جنگ
هیت وزیران در جلسه چهارم آذر ماه ۱۳۲۶ بر طبق پیشنهاد شماره ۲۶۰۹۴-۷۲۰۰۸-۷۴۷۲ وزارت جنگ طبق مقررات ماده واحده مصوبه ۲۳ دی ماه ۱۳۲۴ تصویب نمودند که مبلغ ۵۵۰ ریال وظیفه درباره چهار نفر ورثه گروهبان یکم احمد سازش جو که در عملیات خلخال شهید گردیده بالسویه به شرح زیر از تاریخ ۲۶/۹/۲۵ برقرار گردد:
- ۱- نادره مجمودی به شناسنامه ۵۲ متولد۱۳۰۵ عیال متوفی ۱۳۷/۵۰ ریال
- ۲-آصفه سازشجو به شناسنامه ۵۴۲ متولد ۱۳۲۶ دختر متوفی ۱۳۷/۵۰ ریال
- ۳- اکرم سازشجو به شناسنامه ۹۲ متولد ۱۳۲۳ دختر متوفی ۱۳۷/۵۰ ریال
- ۴-فریدون سازشجوبه شناسنامه ۲۶۳ متولد ۱۳۲۵ پسر متوفی ۱۳۷/۵۰ ریال ضمناً طبق مقررات ماده ۱ ماده فرمان عمومی ارتش ۵۵۰۵از تاریخ ۳۲۵/۹/۲۴ گروهبان فقید به یک بالاتر (استوار دومی) ارتقاء حاصل و از تاریخ ۲۵/۱۲/۲۶ وراث هر نفری از یکصدو پنجاه ریال که جمعاً ششصد ریال حقوق استوار دومی می‌باشد استفاده خواهند نمود. تصویبنامه در دفتر نخست وزیر است م- ۴۹۰۱
از طرف نخست وزیر شماره۱۷۱۷۸ ۲۶/۹/۷
وزارت دارائی
هیت وزیران در جلسه چهارم آذر ماه ۳۲۶ طبق پیشنهاد شماره ۱۶۳۲۶-۷۳۹۰۷ وزارت کشورتصویب نمودند ردیف سه تصویبنامه شماره ۶۴۵۴ –۲۴/۶/۲۶ موضوع عوارض خانه‌های مسکونی شهر نائین از اول سال ۱۳۲۶ ملغی گردد. تصویبنامه در دفتر نخست وزیر است م-۴۹۰۵
از طرف نخست وزیر شماره ۱۸۰۹۸ ۲۶/۹/۷
وزارت کشور
هیت وزیران در جلسه چهارم آذر ماه ۱۳۲۶ بنا بر پیشنهاد شماره ۴۱۳۳۰-۷۲۹۸۷ وزارت کشور تصویب نمودند که مقدار ۲۸۸ مترمربع زمین مترو که متعلق به شهرداری تهران واقع در قسمت شرقی میدان مازندارن جهت بنگاه بهداشت مادران و کودکان به طور رایگان به وزار بهداری واگذار شود. تصویبنامه در دفتر نخست وزیر است. م- ۴۹۰۴
از طرف نخست وزیر شماره ۱۷۱۲۶ ۲۶/۹/۷
وزارت کشور
هیت وزیران در جلسه چهار آذر ماه ۱۳۲۶ طبق پیشنهاد شماره ۳۳۷۴۵ وزارت کشور شش تن آقایان کارمندان دوره سوم انجمن شهرداری اردستان را به ترتیب زیر: میرزا آقا رحیمی- سید عبدالحسین احسانی- محمد حسین شفیعی علی اکبربرهانی- عبدال حسین جلالی- فتح اله رأفت تعیین و تصویب نمودند. تصویبنامه در دفتر نخست وزیر است. م- ۴۹۰۶
از طرف نخست وزیر شماره ۱۸۵۵۰ ۲۶/۹/۱۴
وزارت اقتصاد ملی
هیت وزیران در جلسه ۴ آذر ماه ۱۳۲۶ بنا به پیشنهاد شماره ۲۲۱۵۷-۱۹۵۳۷ مورخ ۲۶/۸/۱۷ وزارت اقتصاد ملی تصویب نمودند صدور لوبیای محصولات سنوات قبل از کشور از تاریخ این تصویبنامه تا آخر اسفند ماه ۱۳۲۶ آزاد باشد مشروط بر اینکه قبل از صدور آن اعتبار اسنادی غیر قابل برگشتی به دلار که منتهی سررسید آن ۱۵ فروردین ۱۳۲۷ باشد نزد بانک مجاز باز شو وزارت اقتصاد ملی در صورت تأیید کتبی بانک مجاز راجع به گشایش اعتبار پروانه صدور به نام هر تقاضا کننده منتهی تا یک صد تن لوبیای مزبور خواهد داد و گمرک فقط در مقابل پروانه مزبور تا پایان سال می‌تواند اجازه صدور بدهد. تصویبنامه در دفتر نخست وزیر است م- ۵۱۸۶
ازطرف نخست وزیر شماره ۱۷۷۹۶ ۲۶/۹/۱۳
وزارت فرهنگ
هیت وزیران در جلسه مورخ یازدهم آذر ماه ۱۳۲۶ بنا به پیشنهاد شماره ۲۳۳۸-۱۴۶۳۳ وزارت فرهنگ تصویب نمودند به پاس خدمات فرهنگی آقایان مفصله الاسامی نشان به شرح ذیل به ایشان اعطاشود:
- ۱- آقای دکتر ابراهیم محمد امین الشورابی عضو شورای دانشگاه مصر- مؤلف کتاب حافظ- الشیرازی و القواعد الاساسیه لدارسیه الفارسیه نشان درجه دوم فرهنگ
- ۲- آقای احمد حامد صراف نمایندهدولت عراق در جشن هزاره فردوسی که معروف بزرگان و نوابغ ایران در کشور عراق می‌باشند. نشان درجه دوم فرهنگ
- ۳- آقای دکتر بیمالا چور لاو وابسته انجمن ایران در کلکته نشان درجه دوم سپاس تصویبنامه در دفتر نخست وزیر است م-۵۰۷۴
از طرف نخست وزیر شماره ۱۶۱۹۰ ۲۶/۹/۱۴
وزارت جنگ
هیت وزیران در جلسه نهم آذر ماه ۱۳۲۶ بنا به پیشنهاد شماره ۷۵۰۴۷-۵۵۸۶۴ ر م ۲۶/۸/۳ وزارت جنگ در مورد ورود اسلحه و مهمات به داخله کشور با توجه به مقتضیات کنونی کشور مواد زیرین را تصویب نمودند:
- ۱- چون وزارت جنگ به موجب قانون جلوگیری از قاچاق اسلحه و مهمات جنگی می‌تواند عمل کنترل دولت را در مورد اسلحه ناریه و سرد ومواد محترقه و اسلحه شکاری انحصاراً بعهده گرفته ورود و خروج اسلحه مذکور و ساختمان تعمیر آن را عهده دار وسپس برای توزیع آن فیمابین خریداران از طریق شهربانی اقدام نماید علیهذا به موجب این تصویبنامه به وزارت جنگ اجازه داده می‌شود آئین نامه مربوطه که نحوه عمل را تشریح خواهد نمود تدوین نموده و پس از تصویب هیت وزیران به موقع اجرا بگذارد.
- ۲- تقاضاهائی که در مورد اسلحه ومهمات از شرکتهای مختلفه تا این تاریخ واصل گردیده مشمول مقررات بالا بوده و وزارت جنگ با آنان و تقاضا کنندگان جدید طبق آئین نامه‌های تدوینی بایستی رفتار نماید. تصویبنامه در دفتر نخست وزیر است م-۵۰۷۱
از طرف نخست وزیر شماره ۶۹۳۹رح ر۱۴۲۲۲ ۲۶/۶/۱۲
بخشنامه به کلیه دادگاههای بخش شهرستان
در مورد آگهی حصر وراثت مقتضی است در صورت تقاضای اصحاب دعوی آگهی که باید در یکی از روزنامه کثیر الانتشار اعلان شود به خود آنان داده شود که در یکی از جراید اعلان نمایند و نسخة از آن را به دادگاه تسلیم نمایند. م-۵۰۲۲
از طرف وزیر دادگستری شماره ۶۵۸-ح-۵۶۰۰ ۳۲۶/۲/۱۴
بخشنامه به کلیه دادگاههای بخش و شهرستان و استان
با توجه به مواد ۲۱۸الی ۲۲۳ قانون آئین نامه دادرسی مدنی ونظر به اینکه از وزارت امور خارجه و مقامات دولتی عراق اطلاع می‌دهندکه دادگاههای عراق از اتباع ایران بابت خسارات هزینه دادرسی و حق الوکاله طرف که ممکن است به آن محکوم شوند تأمینی اخذ نمی‌نمایند لذا طبق ماده ۲۱۹ قانون مزبور رعایت معامله متقابله لازم است و در این قبیل موارد از گرفتند چنین تأمینی از اتباع دولت عراق خودداری شود م-۵۰۲۳
از طرف وزیر دادگستری
انتصابات و احکام
شماره ۲۱۳۵۶ ۲۶/۹/۱۴
در وزارت کشور
آقای محمد طاهری مالک کارمند منتظر خدمت از تاریخ ۳۲۶/۶/۱۵ به سمت بخشدار سراسکندر منصوب شدند. شماره ۲۱۳۵۵-۷۵۹۹۶ ۳۲۶/۹/۱۲ آقای محمد حسن نخستین آصف رئیس دفتر و معاون فرمانداری مهاباد از تاریخ اول شهریور ماه ۳۲۶ به سمت بخشدار سردشت منتقل شدند.