مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۷ تیر ۱۲۸۶ نشست ۱۱۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه و متمم آن |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۷ تیر ۱۲۸۶ نشست ۱۱۹ مذاکرات روز سه شنبه ۲۷ جمادی الاولی ۱۳۲۵ دارالشورای ملی
خلاصه ملاکرات روز یکشنبه ۲۵ را آقا میرزا طاهر قرائت کردند.
راپورتی از طرف حکومت دارالخلافه رسیده بود قرائت شد قریب باین مضمون:
- که خاطر مبارک مسبوق است که عمل نان تا آخر جوزا با کمپانی بود و قرار شد تا آخر سرطان هم در عهده او باشد پس از چند روز کمپانی استعفا داد فدوی ناچار شده نانواها را خواسته و قرار گذاشته تا آخر سرطان بهمان ترتیب باشد عجالة هر روزه نانوا تفاوت قیمت می‌خواهد تکلیف فدوی چیست یا خود کمپانی قبول کند یا محلی از برای این تفاوت معین فرمایید.
آقا سید حسن – چنانچه می‌بینم در اوضاع مملکت بی‌نهایت اختلال و اغتشاش تولید شده اخبارات متواتره از اطراف می‌رسد در هر موقع بوزرا در رفع اغتشاش اظهاری می‌شود عدم تعیین قوانین را پیشنهاد و مستمسک قرار می‌دهند مجلس مقدس باید وقت شریف خود را صرف مطالب جزئیه نکند و به وظایف صحیحه خود رفتار نماید.
آقا شیخ حسین – این مطلب صحیح است ولی چون مسئله نان از مسائل مهمه ایست که جمعیت حواس اهالی مجلس که لازم ترین تمام مقدمات است موکول و منوط بر این مسئله است تشکیل و ترتیب انجمن بلدیه هم طول دارد لذا خوب است دقتی شود و قرار صحیحی در این کار بگذارند.
حاجی سید عبدالحسین شهشهانی – هر مطلبی در موقع خود لازم است و دارای اهمیتی خواهد بود ولی باید بدانیم که کدام یک وظیفه مجلس است در این حال اغتشاش که ارکان اسلام متزلزل است و خوف پیش آمد خیلی از مخاطر می‌رود وظیفه مجلس که با واجبات برابر است وضع قوانین و تعیین حدود است. چنانچه جرایدی که محتوی بر افکار و آرای ما است به خارجه برود از ملاحظه این مذاکرات بر حال ما حیرت خواهند کرد که ملتی که تازه از خواب غفلت بیدار شده در مقام حفظ و حراست خود برآمده، اول در مسئله گوشت و نان خود مذاکره می‌کند اینک لازم است که مقدم بر تمام قوانین لازمه را از مجلس بگذرانند.
احسن الدوله – از سنه هزار و دویست و هشتاد و هشت به بعد که بنده بخاطر دارم این مسئله تفاوت قیمت از برای اجزای دیوانی و نانواها مثل تریاک شده که هر وقت بخواهند این تفاوت را قطع نمایند اینها به جزع خواهند افتاد باید کاری کرد که این عادت را یک مرتبه از آنها رفع نمایید.
رئیس - مسئله نان در همه جا اهمیت دارد چنانچه سال قبل در پارلمنت آلمان مبالغی در این باب گفتگو شد حالا نمیشود این مطلب را به مساهله گذراند ناچار باید قراری داد که اسباب اغتشاش حواس اهالی مجلس فراهم نیاید آن مطلبی را هم که احسن الدوله گفتند صحیح است تفاوت قیمت عادتی از برای نانواها شده باید ببینیم ملت می‌توانداین ضرر را قبول کند یا نه پس باید یک قراری گذاشت.
حاج محمد اسمعیل آقا - همانطوریکه تقریر فرمودید عمل نان از مسائل مهمه است خوب است چنانچه تیولات را برگردانیدند این تیول نانواها را هم برگردانند فرضا دولت هم این تفاوت را نداد از مردم خواهند گرفت حالا که سر خرمن است بهمین قیمت بماند در صورتی که حالیه هم گران است چیزی طول نخواهد کشید که ترقی خواهد کرد پس بهتر اینست که مسئله گوشت قراری گذاشته شود چنانچه گوشت تا دیروز هفت عباسی بود و امروز قرار گذاشته‌اند که نو پا یک قران بفروشند عمل نان اگر قراری در آن گذاشته نشود گندم به خرواری بیست تومان خواهد رسید.
آقا میرزا محمود خوانساری - آنچه ما یاد داریم این تفاوت قیمت در این چند سال تیول شده است عنوان ظاهر اینست که نان یک من شش عباسی و در حقیقت یک من دو هزار است پس چه ضرر دارد قراری بگذارید که گندم بهر قیمتی باشد نان بهمان قیمت فروخته شود گفتند نمیشود.
شرف الدوله – باید کاری کرد که آذوقه یک سال تهیه دیده شود وزیر مالیه را خواست که صورت غله دیوانی و خالصه را معلوم نمایید و یک ترتیب صحیحی بگذارید.
حاج امام جمعه – در اینکه مردم را باید آسوده کرد حرفی نیست. البته باید تمام ولایات را آسوده نمود. کرارا هم در این باب مذاکره شده و نتیجه نبخشیده گمانم اینست هر قدر در این موضوع گفتگو شود نتیجه نبخشد بهتر آنست بیست نفر از آقایان عظام که در این کار خبرت و بصیرت دارند مجلس مخصوصی تشکیل بدهند و نتیجه مذاکرات خود را بمجلس اطلاع بدهند.
وکیل الرعایا- باید دانست قراری که در مجلس داده می‌شود مجری می‌شود یا معطل می‌ماند آنوقت گندم در سیستان است و نان خور در طهران چنانچه آقای نایب السلطنه آنروز متعهد شدند که دو هزار خروار گندم بدهند و زیاده از سیصد خروار گندم ندادند.
حاجی محمد اسمعیل آقا – این ترتیب که حاجی امام جمعه فرمودند خیلی صحیح است ولی این لایحه هم که از حکومت رسیده که تا آخر سرطان قراری گذاشته شود خوب است از آن هم رعایتی بشود.
رئیس- همین طور که حاجی آقا گفتند این ده پانزده روز را یک رای باید مجلس بدهد و گویا حالا گندم خرواری چهارده تومان است و بطوری که کمپانی قرار گذاشته بود می‌توان گندم را خرواری یک تومان از قیمت نان گرانتر به خباز داد در این صورت تفاوت خرواری یک تومان می‌شود ولی می گویند نانواها نمی‌گذارند بهر حال تفاوت روزی دویست و پنجاه تومان می‌شود این هم ضمیمه سایر ضررهاداده شود یا خیر؟
حاج سید نصرالله – رأی داده شود که غله دیوانی تسعیر شده بیاید به انبار و به صاحبان حقوق پول داده شود.
رئیس- در این مطلب تمام متفقند و مخالفی نیست البته باید همین طور رفتار شود.
مستشارالدوله – در کمیسیون مالیه این تدارک دیده می‌شود.
حاج محمد اسمعیل آقا – در این مورد بنده عرضی دارم از قراری اخبار موثقه، خالصجات اطراف طهران که تیول بوده تفاوت عمل خیلی داشته و رئیس خالصه او را ضبط کرده ولی بطوری که اگر حساب بخواهند ابدا معلوم نخواهد شد پس باید ممیزی فرستاده شود که ثبت اینها را بردارند.
آقا سید حسین – از قرار معلوم وزیر مالیه ممیزی فرستاده‌اند که از پیرمردها و کدخداها تماما این مراتب را تحقیق کرده ضبط نمایند.
آقا شیخ حسین – از قراری که چند نفر از اشخاص موثق و معتمد گفتند صاحبان تیول قبوض را که به رعایا داده بودند حال می‌گیرند تغییر می‌دهند که نفع و تفاوت عاید بدولت نشود.
(چند نفر از آقایان گفتند همین طور شنیده شده است).
آقا سید علینقی – البته این مذاکرات اهمیت دارد مسئله نان هم مهم است ولی امنیت بلاد از همه مهمتر است عجالة در مسئله نان هر قدر مذاکره شود در اینجا نتیجه نخواهد بخشید. بهتر همان است که در کمیسیون چنانچه آقای حاج امام جمعه گفتند مذاکره شود و حالا به نظامنامه شروع شود.
رئیس- صحیح است ولی بجهت این پانزده روز باید فکری کرد.
آقا میرزا محمود خوانساری- درخصوص تفاوت نان هر چه داده شود از کیسه رفته و در خصوص خالصحات اطراف تهران هم صدیق الدوله حاضر است که لااقل ده هزار خروار از این مأخذ که رئیس خالصه می‌دهد علاوه بدهد.
(جماعتی تصدیق کردند که همینطور است و صدیق الدوله شخص باخبرت و بصیرتی است.)
حاج امین الضرب – نان را از شش عباسی کمتر نمیشود فروخت و گندم هم نباید از این قیمت بالا برود عجالة برای این چند روزه تفاوتی منظور شود و برای بعد قرار صحیحی داده شود.
احسن الدوله – نصرة الممالک عریضه نوشته بمجلس که خالصجات را سه ساله قبول می‌کند و پنجاه هزار تومان علاوه می‌دهد.
حاج سید نصرالله – صدیق الدوله با بصیرت تر است.
رئیس- یک شخص محترمی ببنده می‌گفت هستند اشخاصی که خالصه را بیک مدتی اجاره بکنند و هر سال یک عشر بر مأخذ اجاره بیفزایند.
آقا سید حسین – هر چه مذاکره می‌شود قبل از گرفتن نتیجه خارج می‌شویم بجهت این پانزده روز اگر تفاوت را قبول کردند جواب نوشته شود ولی اگر با خود کمپانی باشد و تفاوت هم معین شود بهتر است چون واگذار کردن بخود خباز کار را خراب خواهد کرد.
آقا میرزا فضلعلی آقا – به اعتقاد بنده در این سر خرمن قیمت را معین کردن اسباب خرابی کار است این نرخ مشخص در صورتیست که دیوان در انبار گندم داشته باشد و بگویند به فلان قیمت بفروشید واگر کسی بخواهد نفروشد از انبار گندم داده شود پس این چند روز بهر ترتیبی هست باید بگذرد.
رئیس- مجلس تا خرواری یک تومان را تصویب می‌کند تفاوت داده شود و سایر قرارها با خود حکومت است.
معین التجار – در باب صرافها آن مذاکرات که آنشب شد قرار بود اشخاصی معین شوند که گفتگو نمایند و قرار صحیحی بگذارند یک ماهه از ایشان مهلت خواسته شد تا حال چند روز گذشته و آن کمیسیون معین شد.
رئیس- از فردا آن کمیسیون معین شده رسیدگی خواهد شد.
وکیل التجار- در باب نطق وکلا به مدیر محترم روزنامه مقدس مجلس ایرادی ندارم ولی تندنویس‌ها خیلی مطالب از قلمشان می‌افتد و ضبط نمی‌کنند مثل اینکه در روز شنبه نطق بنده در خصوص تلگراف شفارود ابدا درج نشده موکلین به بنده سوء ظن خواهند پیدا کرد که بنده ملاحظه می‌کنم.
حسنعلیخان – این مطلبی که وکیل التجار اظهار داشتند همانطور است ولی بنده روزی که هیئت وزرا آمده بودند سؤالی از وزرات امور خارجه داشتم ممکن نشد حالا علنی عرض می‌کنم نمیدانم وزیر امور خارجه در خصوص ملک التجار که در سفارت روس متحصن شده چه اقدامی کرده‌اند و در حقیقت این شخص به یک ملت خیانت کرده است .خوب است مجلس در این باب چیزی به وزیر امور خارجه بنویسد که چه اقدامی شده است.
آقا شیخ حسین شهیدی – تمام این مذاکرات به یک درجه مهم بود ولی وظیفه عمده مجلس وضع قوانین است خوب است تشکیل انجمن بلدیه بشود تا جمیع این امورات جزئی راجع به آنجاشده مجلس آسوده شود.
رئیس- مشغول هستند ولی بواسطه بی ترتیبی و بی علمی یک اندازه بتأخیر افتاد فرار بود تا آخر ماه قرعه کشیده شود ولی تجدید اعلان کردند در پانزده ماه نو قرعه کشیده می‌شود در اینصورت بعضی از این امورات را مثل نان و غیره تا بلدیه تشکیل شود لابد مجلس باید اقدام کند.
سیدالحکما- در اغلب از ممالک روی زمین معمول است که در روز اول افتتاح پارلمنت هر ساله محض میمنت شخص شخیص سلطنت تشریف فرما می‌شوند. خوب است ما هم از اعلیحضرت قدر قدرت همایونی استدعا کنیم که بدین لطف شاهانه قلوب عموم ملت را قرین مسرت دارند.
رئیس- در همه جا معمول نیست که حاضر شوند.
آقا سید مهدی – کسی نمی‌تواند درست عقیده خود را اظهار نماید پریروز بنده نطقی کردم جمعی که اسم خود را فدایی ملت گذاشته‌اند ولی فدایی شخصی هستند می‌خواستند بنده را صدمه بزنند با وجود این ترتیبات آن نطق بخصوص در روزنامه نوشته نشده است مطلب دیگر در وزارت عدلیه کمیسیونی که تشکیل شده هر روز که ما می‌رویم رحیم خان چلیپانلو تشکی می‌کند که بچه قانون زنجیر بگردن او گذاشته‌اند استدعا می‌کند کمیسیونی بشود تحقیق کند اگر فی الواقع مضر است به مجازات برسد والا آسوده شود اگر اینطور باشد من دیگر به عدلیه نمی‌روم باید از روی قانون در حق او رفتار شود.
حاجی محمد اسمعیل آقا – این عقیده شخصی شماست البته توضیحاتی بشما داده شما هم بر حسب تکلیف خود رفتار کردید آن روز قرار شد که وکلای آذربایجان تلگراف کنند تا مدعی او معلوم و تحقیق شود.
آقا میرزا سید محمد مجتهد – حالیه زنجیر در گردن او بودن عقلا و شرعا صحیح نیست تا مادامی که تقصیر او به ثبوت برسد البته پس از ثبوت باید مجازات داده شود.
وکیل التجار- توقیف و زنجیر رحیم خان آنروز به واسطه هیجان ملت بود ولی امروز چون هیجانی نیست و متوسل بحضور آقا شده تقصیرات او هم معلوم نشد اجازه داده شود که زنجیر را بردارند.
آقا میرزا سید محمد مجتهد- نه از بابت اینکه متوسل بمن شده زنجیر را از گردن او بردارند شاید یک نفر آدم کشت و آمد متوسل بمن شد باید مجلس ملاحظه کند که فعلا مستحق زنجیر هست تا استنطاق شود یا نه.
حاج امام جمعه – چنانچه روز اول به واسطه هیجان ملت او را زنجیر کردند حالا هم باید طوری شود که مجددا هیجانی فراهم نیاید.
آقا سید علینقی – آنروز به واسطه هیجات ملت و تصویب مجلس و حجج اسلام همان نوع مقتضی بود که بعمل آمد ولی امروز مقتضی این است که زنجیر از گردن او برداشته شود و در حبس توقیف باشد تا تحقیق شود.
آقا شیخ حسین – آن روز بنده این طور فهمیدم که وکلای آذربایجان گفتند که رحیم خان از اینجا دستورالعمل به پسرش داده که این قتل و غارت را بکنند به این واسطه محکوم به حبس و زنجیر شد حالا خوب است همان اسناد را ارائه دهند تا تحقیق شود و بمجازات برسد.
آقا میرزا فضلعلی آقا – صحیح است این مذاکرات شده ولی عنوان صحبت دو قسم است یکی نقل قول است مثل این تلگرافات و غیره که از انجمن آمده بود ما هم مصدق فرد فرد نبودیم بلکه می‌گفتیم اینطور نوشته‌اند. چیزی که ما مصدق بودیم اغتشاش قراچه داغ بود آنروز با آن هیجان ملت مستحق زنجیر بود ولی امروزه ما نمی‌گویم حکما زنجیر باشد هر طور امروز مقتضی و موافق قانون است رفتار شود
عریضه رحیم خان بوزیر عدلیه نوشته بود قرائت شد مشعر بر اینکه:
- حضرت حجة الاسلام اقای آقا میرزا سید محمد مجتهد فرمودند مجلس امر شما را بمن واگذار کرده‌اند بحضرت والا وزیر عدلیه ترتیب آنرا خواهم گفت وزیر عدلیه در حاشیه آن بحضور آقا عرض کرده ند بشرف عرض عالی میرساند عریضه رحیم خان است هر طور حجة الاسلام صلاح دانسته با استحضار مجلس خوب است رفتار شود.
وکیل التجار – خوب است امر و زنجیر برداشته شود ولی استنطاقات منوط به تحقیقات قراجه داغ است پس باید در تحت محافظت عدلیه باشد تا آن تحقیقات برسد.
چند فقره تلگراف در جواب تلگرافات مجلس از مشهد مقدس و مازندران و کرمان رسیده بود قرائت شد جمعا مشعر بود بر:
- موافقت و معاضدت آنها با اساس مقدس و نهایت رضامندی از وکلای عظام و عدم توجه آنها به تلگرافات شورش‌انگیز حاج شیخ فضل الله مخصوصا از انجمن سعادت مشهد مقدس اظهار داشته بودند که تلگرافات عدیده در مخالفت و مضادت حاج شیخ فضل الله به عتبات عالیات مخابره نمودیم و از نقاط سه گانه جدا اظهار داشته بودند که بحمدالله در این نقاط مخالف و معاندی از برای اساس مقدس نیست عموما یکدل و یکزبان متشکر از اعضای مجلس و مترصد مساعی جمیله از آن ساحت مقدس هستند اعضای محترم و وکلای معظم یک زبان پاس نیات حسنه و اقدامات جلیله برادران وطنی و اخلاء دینی خود را نمودند فریاد زنده باد ملت و پاینده باد مشروطیت از عموم حضار بلند شد.
آقا میرزا سید محمد مجتهد – از چند نقط دیگر هم همین طور تلگراف کرده‌اند آقای حاجی میرزا ابراهیم از شیراز نوشته تلگراف کرده بودند که اگر اجازه بدهید من شیخ را خواسته بعضی مذاکرات را با ایشان بکنم که رفع این گفتگوها بشود بنده نوشتم چه ضرر دارد در اول هم گفتگویی در بین نبود یک مطلبی را بنا شد اجرا بداریم مجری شد آنها میگویند در خارج از مجلس باشد ما میگوییم در داخل مجلس باشد اینهم موضوع اختلاف نمیشود.
محقق الدوله – یکی از صاحب منصبهای معلم اطریشی رفته است بحضرت عبدالعظیم و منشأ فتنه شده است حالاسایر صاحب منصبها عریضه بمجلس عرض کرده و برفائت ذمه خود را خواسته‌اند
وکیل الرعایا- از قراری که میگویند حاج میرزا حسن آقا رفته است به شمیران و جدا از برای دفاع با ملت قوه خواسته است
گفتند این مطلب اصل ندارد
عریضه صاحب منصبان اطریشی قرائت شد باین مضمون:
- عریضه صاحب منصبان و معلمین
- اطریشی بتاریخ یوم سه شنبه ۲۷ شهر جمادی الاولی ۱۳۲۵
- با کمال افتخار بعرض حضور مبارک مجلس محترم مقدس شورای ملی شیدالله ارکانه میرسانیم از قراری که مسموع شد به مجلس اظهار داشته‌اند که یک نفر از صاحب منصبان طرح اطریش بحضرت عبدالعظیم (ع) معتکف شده و جمعی را با خود متفق نموده مشغول بعضی اقدامات است لازم شد که بجهت رفع اشتباه عرض کنیم از این طبقه که سالها است در مدرسه و غیره زحمتها کشیده و تحصیل علوم نموده و خودمان را تربیت شده میدانیم و از روی بصیرت صحیح وطن پرست و جان نثار دولت و ملت هستیم انشاءالله هیچوقت حرکتی که خلاف قانون باشد از ما سر نخواهد رد این شخص هر کس هست جزو صاحب‌منصبان معلمین طرح اطریش نبوده و نیست و خود را نسبت دادن به این طبقه ما بیچارگان بهتان و کذب محض است)
- امضا سی نفر.