مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۷ امرداد (اسد) ۱۳۰۰ نشست ۱۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهارم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهارم |
مجلس شورای ملی دوره چهارم تقنینیه
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۷ امرداد (اسد) ۱۳۰۰ نشست ۱۰
جلسه ۱۰
صورت مشروح مجلس صبح یوم سه شنبه چهارم ذیحجه ۱۳۳۹ مطابق ۱۷ برج اسد ۱۳۰۰
مجلس دو ساعت قبل از ظهر در تحت ریاست آقای مؤتمن الملک تشکیل گردید.
صورت مجلس ایلة یکشنبه دوم را شاهزاده نصرت الدوله قرائت نمودند.
رئیس ـ نسبت بصورت مجلس اعتراضی هست؟
(گفته شد خیر)
صورت مجلس تصویب شد.
شب یکشنبه دو جلسه منعقد شد خیلی منتظر شدیم که عده کافی شود بالاخره عده ۵۴ نفر شد و برای مذاکرات کافی بود بعد معلوم شد در موقع رأی گرفتن یک نفر از آقایان نمایندگان خارج شده و آقایان منشیان هم ملتفت این امر نشده بودند راجعع به پنج فقره اعتبارنامه در اینجا خوانده شد و رأی گرفته و تصویب شد تماماً باطل بوده است خواستم این مسئله را به عرض آقایان برسانم که در جلسه بعد این امر را اصلاح و ترمیم کنند
(بعضی گفتند صحیح است.)
رئیس ـ آقای آصف الممالک (احضار) راپورتی است راجع به آقای مدرس باید قرائت شود.
(آقای آصف الممالک برای قرائت راپورت در محل نطق حاضر شدند).
شیخ الاسلام ـ بنده عرض می‌کنم چرا جلسة بعد؟
رئیس ـ شما تازه تشریف آورده‌اید و از نظامات مجلس مطلع نیستید.
شیخ الاسلام ـ خوب است بفرمائید تا مطلع شوم.
رئیس ـ بایستی اول اجازه بخواهید آن وقت حرف بزنید.
شیخ الاسلام ـ یک مرتبه دست بلند کردم و اجازه خواستم جوابی داده نشد.
رئیس ـ مطلبی دارید اظهار نمائید.
شیخ الاسلام ـ عرضم این است که فرمودید آن اعتبارنامه‌های پنجگانه که باطل شده است جلسة بعد در آنها رأی گرفته می‌شود دلیل اینکه جلسة بعد در آنها رأی گرفته می‌شود چه چیز است؟
رئیس ـ برای اینکه آقایان ملتفت این امر نبودند در هر امری که پیش می‌آید باید قدری تأمل بشود بعد اقدام بشود بهتر است (تصدیق کردند).
رئیس ـ آقای حاج شیخ اسدالله راجع باین مطلب است؟
حاج شیخ اسدالله ـ بلی. ممکن است جزء دستور همین جلسه شود و بعد از خواندن اعتبارنامه‌ها رأی گرفته شود.
رئیس ـ اگر اصراری در این کار دارید پیشنهاد بفرمائید تا رأی بگیریم.
حاج شیخ اسدالله ـ چشم.
رئیس ـ (خطاب به آقای آصف الممالک بخوانید).
(آقای آصف الممالک راپورت شعبه چهارم را راجع به نمایندگی آقای مدرس بمضمون ذیل قرائت نمودند).
چون بر طبق صورت مجل انتخابات طهران آقای حسین علیخان نواب وزیر مختار مقیم برلن که یازدهمین نمایندة طهران و توابع آن محسوبند و باکثریت ۳۱۷۲ رأی از ۱۱۸۰۳ رأی انتخاب کنندگان حوزه مزبور به نمایندگی تعیین شده‌اند به موجب تلگرافاتی که از ایشان بوزارت خارجه رسیده و سواد مصدق آن در دوسیه انتخابات ضبط است از نمایندگی استعفاء نموده و ماده ۴۳ قانون انتخابات نظر باینکه هرگاه نماینده قبل از گرفتن اعتبارنامه قبول نمایندگی ننماید از بقیه منتخبین آن حوزه کسیکه نسبتً حائز اکثریت است به نمایندگی تعیین می‌شود و بر حسب دفاتر ثبت آرائی که از انتخابات طهران موجود است پس از آقای نواب اکثریت اول شامل مرحوم آقای سیدحسین اردبیلی و ثانی مرحوم حاجی محمدتقی شاهرودی بعد از آن آقای ملک الشعراء بوده است که اولی دارای ۳۹۹۲ رأی و دومی دارای ۲۹۹۰ رأی و سومی دارای ۲۸۶۹ رأی ثابت بوده‌اند و چون مدلول ماده ۴۳ شامل حال آن دو نفر نیز گردیده باین معنی که هر دو قبل از قبول نمایندگی و دریافت اعتبارنامه وفات نمودند ناچار بر حسب ماده مزبور شخصی که بعد از دو نفر متوفی حائز اکثریت است باید به نمایندگی تعیین و معرفی شود و به همیی جهت وزارت داخله در ۹ جدی ۱۲۹۹ مطابق ۹ ربیع الاول ۱۳۳۹ که بر حسب ارادة ملوکانه افتتاح مجلس چهارمین دوزه تقنینیه را می‌خواست در آتیه نزدیک اعلام نماید یایالت طهران نوشت که چون آقای حسیعلیخان نواب از نمایندگی استعفاء داده‌اند معلوم دارند و از هر کس از منتخبین بعد از ایشان حائز اکثریت بوده هیئت نظار مرکزی مراجعه شود اعتبارنامه نمایندگی او را تهیه و توسط وزارت داخله باداره مباشرت مجلس شوری اعلام گردد و از ایالت طهران در ۲۲ جدی ۹۹ بوزارت داخله می‌نویسد که چون اکثریت بعد از آقای نواب شامل حال مرحومین آقا سید حسین و حاج محمد تقی نموده و آنان نیز قبل از قبول وفات یافته‌اند و (آقای ملک الشعراء هم که آزاء ثابته ایشان بر آراء ثابته آقای مدرس مقدم نموده و در آن تاریخ به نمایندگی بجنورد معرفی و اعتبار نامه دریافت کرده‌اند). لهذا اکثریت شامل آقای مدرس است و ایشان را به نمایندگی معرفی می‌نماید و در همان اوقات وزارت داخله بآقای مدرس نمایندگی ایشان را اعلام و رد یا قبول را استعلام می‌کند و معظم له قبول نمایندگی را بوزارت داخله اظهار و بر حسب مراسله از وزارت داخله به ایالت طهران مقرر می‌شود که انجمن نظار را جمع و تعیین تکلیف اعتبارنامه آقای مدرس را معلوم و بوزارت داخله اطلاع بدهند. اقدام این امر با قضایای نود روزه کودتا مصارف و تعیین این تکلیف در بوته اجمال مانده است تا در اواخر رجب گذشته که موجبات افتتاح مجلس فراهم می‌شود مجدداً از وزارت داخله بحکومت طهران مراجعه و حضور آقایان نظار و مدارک اعتبارنامه را حاضر می‌نماید حکومت نیز آقایان نظار را بدفعات دعوت و پس حضور قضیه را مطرح بحث قرار داده مطابق دو فقره نوشته که یکی در تاریح ۱۵ شوال گذشته و دیگری در باریخ ۲۳ شهر مزبور است هیئت نظار پس از مراجعه به جوابهای آقای نواب که توسط وزارت خارجه بوزارت داخله مخابره شده نظریاتیکه در جوابهای مزبوره تصریح به کلمه استعفاء نشده استعفای قطعی را استنباط ننموده و از آن رد از دادن اعتبارنامه احتیاط ورزیده و استعلام مجددی را از آقای نواب بحکومت طهران پیشنهاد می‌نمایند و بهمین بفصیل از حکومت طهران بوزارت داخله و از وزارت داخله بمقام ریاست مجلس شورای ملی حاکی از این است که از جوابهای سابق ولا حق آقای نواب و اطلاع از جریان امور استعفای آقای نواب را کاملاً وزارت داخله استنباط نموده و مخابره و استعلام مجددش را ضرور ندانسته است. هیئت رئیسه مجلس شورای ملی نیز بر حسب وظیفه قانونی رسیدگی و حکمیت مسئله را بموجب ماده ۴ و ماده ۱۴۷ نظامنامه داخلی بشعبه ۴ پس رسیدگی و تدقیقیات واقعه که در اطراف قضیه بعمل آورده و در جلسات عدیده تبادل نظر نموده بالاخره در سیم ذیقعده ۳۹ رأی قظعی خود را بشرحیکه اظهار می‌شود بمجلس شورای ملی عرضه می‌دارد بنابر این در مرحله اولیه که انتخابات طهران خاتمه یافته است ولایات طهران مراتب را بوزارت داخله اطلاع و نمایندگان حوزه انتخابیه طهران را معرفی نموده راجع به نمایندگی آقایان مهاجرین که در خارج بوده‌اند لزوم اطلاع بآنها را از رد و قبول نمایندگی پیشنهاد می‌کنند و در همان تاریخ وزارت داخله بوزارت خارجه مراجعه و مرحوم علاء السلطنه تلگرافی که حاکی از نمایندگی آقایان تقی زاده و سلیمان میرزا و مساوات و آقامیرزا طاهر و خود نوال است به اقای حسینعلی خان مخابره و در آخر تلگراف مربور نظر دولت را که استقرار آقای نواب بر مقام نمایندگی مختار دولت علیه در برلن باشد بایشان خاطر نشان نموده و اظهار می‌دارد که بواسطه اهمیت موقع نظر دولت بر این است ه جنابعالیاز قبول نمایندگی استعفاء و خدمات مهم تری را در آنجا عهده دار باشید و در جوابی که آقای نواب در آن تاریخ بوزیر خارجه می‌گویند نظر دولت را که حاوی استعفای خودشان از مفام نمایندگی است تصدیق می‌نمایند که عین جوابت برای اطلاع مجلس درج می‌شود (وزارت خارجه تقی زاده سلیمان میرزا. مساوات. میرزا طاهر وکالت را قبول تو در باب خود بنده نظر دولت را تصدیق ولی با نرسیدن مقرری تکلیف چیست و هیجدهم ربیع الاخر ۱۳۳۶ حسینقلی) در تاریخ ۲۶ شهریوز مزبور مرحوم علاءالسلطنه بر حسب مدلول جواب آقای حسینقلیخان (نواب) در جواب ایشان مجدد تلگراف ذیل را مخابره می‌نماید (حسینقلی خان نواب در خصوص تقی زاده.
سلیمان میرزا طاهر بوزارت داخله اطلاع خود جنابعالی موافق صلاح مملکت باید در برلن بمانید مقرری هم بزودی خواهد رسید علاء السلطنه) هر چند از جواب مزبور و تصدیقی که راجع به نظر دولت در توقف برلن و استعفای از وکالت آقای نواب نموده به خوبی واضح است که ایشان باقی بودن در مقام خود و استعفای از نمایندگی مرحج شمرده و بهمین عزیمت باقی بوده‌اند با این حال در نهم ربیع آخر ۱۳۳۹ که بنای افتتاح مجلس بوده است از وزارت مجدداً به آقای نواب مراجعه و برای اینکه افتتاح مجلس را در نیمه دسامبر مقرر داشته بودند تلگرافاً بایشان اخطار می‌شود که چنانچه ایشان و آقای تقی زاده قبول نمایندگی را نموده‌اند بفوریت اعلام داشته زودتر حرکت نمایند و در این مخابره اشعار برجحان توقف ایشان هم در برلن نشده بلکه رد وقبول را موکول به رأی خود ایشان گذارده نهایت لزوم حرکت را اخطار کرده‌اند مجدداً آقای نواب بشرح ذیل جواب می‌دهد بعد عنوان نمره ۸۷ زیارت آقای تقی زاده وکالت را قبول کردند متمنی هستند اعتبار نامة ایشان را از مجلس گذرانیده بفرستید منتظر هستند و سائل مسافرت قدری سهل تر شود بواسطه بی تر تیبی راه‌ها و ضعف بنیه حرکت فوری را لازم میدانید بواسطه همین مشکلات از قبول. کالت معذور هستم حسینقیل از ملاحظه و تطبیق سئوال و جوابها و تصدیق اول آقای نواب نظر دولت را باینکه استعفا از نمایندگی نموده و در مقام خود بر قرار بماند و جواب ثانوی که اشعار می‌دارد آقای تقی زاده وکالت را قبول و منتظر گذاشتن اعتبارنامه و تسهیل وسائل حرکت هستند ولی من بهمین جهات از قبول وکالت معذورم. به خوبی واضح است که آقای نواب از قبول نمایندگی معذرت جسته و فی الحقیقه استعفا را در تلو عبارات دیگری گفته‌اند و هیچ محتاج نبوده که کلمة استعفاء را در جواب بگویند چه اگر نظر ایشان فی الحقیقه قبول وکالت بوده همان طور که آقای تقی زاده حرکت خود را مشروط بقرار داده ایشانهم در صورتیکه بعد از جواب اول تردیدی در قبول نمایندگی حاصل کرده بودند ممکن بود بگویند منهم بفلان ترتیب برای حرکت حاضرم تا چه برسد باینکه مصرحاً بگویند بهمان جهات از قبول وکالت معذور هستم بنا بمراتب معروضه شعبه چون از جوابهای آقای نواب و دیگر اطلاعات خارجی استعفای قطعی ایشان را استنباط نموده مسلم میداند و بشرحیکه در تعرفه راپورت اظهار شده پس از اظهارات از آقایان فوق الذکر ااکثریت شامل آقای مدرس می‌باشد لهذا شعبه نمایندگی آقای مدرس را از حوزه انتخابیه طهران و توابع که باکثریت ۲۸۲۹ رأی ثابت از ۱۱۸۰۳ رأی انتخاب کنندگان حوزه مزبور است تصدیق و صحت انتخابات ایشان را باتفاق آراء رأی می‌دهد.
رئیس ـ نسبت به راپورت مخالفی هست یا نه؟
سلیمان میرزا ـ بنده مخالف نیستم یک پیشنهادی نسبت به راپورت دارم اگر اجازه بفرمائید چون تعیین دستور مجلس با خود مجلس است همیشه می‌تواند دستورش را تغییر و تبدیل بدهد این راپورت خیلی مشروح و مفصل است و مخصوصاً جمله اخیر آن که نوشته بودند (بواسطه پارة اطلاعات خارجی) اینست که بنده تصور می‌کنم قدری دقت در آن لازم است و بدون اینکه بنده اظهار مخالفت بکنم عرض می‌کنم که هنوز اطلاع کامل از جریان این مطلب که در راپورت پیچیده نوشته شده بود ندارم بنابراین بآقایان رفقا پیشنهاند می‌کنم که اگر ممکن است این موضوع را به جلسه آتیه موکول بفرمائید تا بنده فرصتی پیدا کنم و دوسیه را بخوانم بعد از روی اطلاع کامل اظهار عقیده بکنم.
مستشار السلطنه ـ بنده این نظریة حضرت والا را بیموقع میدانم بجهت اینکه راپورت کاملاً قرائت شده حال اگر نظریه‌ای دارند و در معنی مخالفت دارند باید او را پیشنهاد کنند.
رئیس ـ آقای سلیمان میرزا (اجازه نطق)
سلیمان میرزا ـ بنده هیچ نظریه نداشتم و پیشنهادی کردم و عرض کردم که بموجب نظام نامه داخلی مجلس حق دارد دستور خودش را تغییر بدهد اگر آقایان وکلاء اکثریت مجلس با این پیشنهاد بنده مساعدت می‌کنند این راپورت بماند برای جلسة آتیه اگر مساعدت نمی‌کنند مثل سایر پیشنهادها حکمیت با اکثریت است.
رئیس ـ آقا سید یعقوب (اجازه نطق)
آقاسید یعقوب ـ این راپورت گمان می‌کنم هیچ وجه مقتضی ندارد. و مخصوصاً آن عبارتی را که آقای نواب در جواب گفته‌اند، من از قبول وکالت معذرت می‌خواهم کافی است و با این تصریح بی جهت اسباب شبهه برای حضرت والا شده ما محتاج باطلاعات خارجی نیستیم صریح تلگراف این است که من از قبول نمایندگان معذرت می‌خواهم بعد از اینکه این عبارت باین صراحت در تلگراف شده است دیگر گمان نمی‌کنم جای شبهه باقی باشد و گمان می‌کنم مطابق فرمایشی که آقای مستشارالسلطنه فرمودند مسئله مخالفت باشد والا راپورت جامع است.
آصف الممالک ـ مخبر شعبه ـ عرض می‌کنم بقدریکه لازم بوده است در جریان انتخابات طهران و استعفای آقای نواب و تحقیقاتی که راجع به اکثریت آراء نسبت بایشان باشد و موضوع اینکه این استعفا واقعاً استیفاء بوده است به عبارت دیگری ذکر شده است یا خیر تمام این تحقیقات در شعبه شده و بقدر کافی در راپورت توضیحات داده شده است اما آن کلمه که می‌فرمایند (بواسطه تحقیقات خارجی) بلی تحقیقات خارجی این بوده است که از بعضی از آقایان مهاجرین که تحقیقات شده اظهار داشتند که آقای نواب از همان وقت هم مایل آمدن نبودند نظریه دولت را راجع به توقف در آنجا تصدیق کرده بودند باین جهت در سایر ترتیبات راپورت هم بنده تصور نمی‌کنم که محتاج به توضیحات و مطالعات باشد حالا اگر آقایان پیشنهاد آقای سلیمان میرزا را بپذیرند آن موضوع دیگری است.
رئیس ـ آقا سید فاضل (اجازه)
آقا سید فاضل ـ بنده چون عضو شعبه چهارم هستم عرض می‌کنم که آنچه آقای آصف الممالک مخبر شعبه بیان فرمودند در واقع اخبار از عقیده شعبه بوده ولیکن چون شاهزاده سلیمان میرزا به مجلس پیشنهادی نمودند لازم دانستم بعضی چیزها را عرض بکنم خلاصه راپورت دو مسئله است یکی اینکه آقای مدرس بعد از فوت دو نفر منتخبین طهران اکثریت دارند و یکی اینکه آقای حسین قلی خان استعفاء داده‌اند انتخاب آقای مدرس هم جزء انتخابات طهران است روش و طرز انتخابات طهران نسبت به تمام نمایندگان طهران یکی است منتهی گفتگوئی که راجع به آقای مدرس هست دو چیز است یکی این است که دو نفر فوت شده است نوبت ایشان رسیده است نو یکی هم آقای حسین قلی خان نواب استعفاء داده‌اند استعفای آقای به عبارت معذورم یا معذرت می‌خواهم ذکر شده است و این کنایه است که ابلغ از تصریح است به عقیده قریب بنزاکت نبود گمان می‌کنم که این یکی از مواقعی است که کنایه ابلغ از تصریح است و هیچ محتاج به تجدید نظر نیست.
رئیس ـ پیشنهادی که آقای سلیمان میرزا کردند این بود که این راپورت بماند برای جلسه دیگر حالا در اینجا رای می‌گیریم.
جلیل الملک ـ بنده توضیح می‌خواهم.
رئیس ـ آقای مخبر.
جلیل الملک ـ بلی
رئیس ـ بفرمائید.
جلیل الملک ـ بعد از آنکه وزارت داخله مراجعه کرده است به مجلس…
رئیس ـ فعلاً در موضوع مذاکره نیست می‌خواهیم راجع باین پیشنهاد رأی بگیریم که امروز نسبت به راپورت رأی گرفته شود یا بماند برای جلسه دیگر آقایانی که عقید شان این است که امروز رأی گرفته شود قیام فرمایند
(اغلب قیام کردند)
رئیس ـ تصویب شد حالا دیگر آقای جلیل الملک توضیح بخواهند بفرمایند.
جلیل الملک ـ از آقای مخبر شعبه توضیح می‌خواهم این است که در راپورت می‌نویسند از حکومت رجوع بوزارت داخله شده و از وزارت داخله بریاست مجلس می‌خواهم بدانم بعد چه اقدام شده است.
آصف الممالک ـ اگر به راپورت درست دقت شده بود گمان می‌کنم تام این توضیحات در دراپورت داده شده بعد از اینکه بعضی اعضاء انجمن از کلمه معذور هستم استعفای ایشان را نفهمیدند باین جهت از ایالت طهران تقاضا کردند که در ثانی تلگرافاتی بآقای نواب بشود که ایشان کلمه استعفا را صریحاً در ضمن تلگرافشان بگویند از حکومت طهران بوزارت داخله مراجعه می‌شود وزارت داخله چنون خودش استعفای ایشان را استنباط کرده بود خود را محتاج باین تجدید تلگراف بدانسته مراجعه کرده‌اند بهیئت رئیسه مجلس و چون از طرف رئیس هم به شعبه رجوع شده است و شعبه هم محتاج ندیده است که تجدید تلگراف و تجدید سؤال بشود زیرا از جواب آقای نواب چنین مستفاد می‌شود که ایشان توقف در آنجا را اولی دانسته‌اند و از وکالت هم خودشان را معذور داشته‌اند
رئیس ـ آقای سلیمان میرزا
(اجازه نطق)
سلیمان میرزا ـ چون همه آقایان بهتر از بنده میدانند که در اطراف این مسئله در داخل خارج چه صحبتها می‌شود بنده خواستم با کمال نزاکت تقاضا بکنم که مجلس رأی را به جلسه آتیه موکول نماید تا بنده از روی اطلاع حرف بزنم و رأی بدهیم چون متأسفانه آقایان وکلاء رأی ندادند بنابراین از یک حق وکالتی که می‌خواستم از آن استفاده کنم عرض می‌کنم مخالفم تا مطالعات خود را بکنم پس مذاکرات می‌ماند به جلسه آتیه منتهی آن وقت می‌خواستم اینکار با نزاکت شده باشد.
رئیس ـ این اظهارات با رأی مجلس تناقض دارد چون رأی گفتم که امروز رأی گرفته شود لهذا قبلاً می‌بایستی بفرمائید مخالفم باین ملاحظه بنده مجبورم رعایت مواد نظامنامه داخلی را بکنم
(جمعی تصدیق کردند)
سلیمان میرزا ـ در این حصوص دو ماده نظامنامه است که با یکدیگر مزاحمت دارد و معلوم نیست تفسیر چه چیز است در نظامنهامه داخلی این مسئله هم مسکوت عته است یک مرتبه این است که بنده می‌گویم مخالفم می‌ماند برای جلسه آتیه و یک دفعه بموجب رأی مجلس حالا که پیشنهاد بنده رد شد در هر حال بنده خوشبختانه یا بد بختانه مثل دوره‌های سابق در اقلیت هستم یعنی اگر دوره‌های سابق در اقلیت بودم این دفعه در اصل قلیل هستم و محققاً هر پیشنهادی بکنم رد می‌شود. اما بنده که یکنفر وکیل طهران هستم استدعا کردم و می‌خواستم از برای کسی که بامن در دورة انتخابیه بوده است بعد از مطالعات بسیار از روی صحت و دقت رأی بدهم این خواهش بنده را اگر قبول نمی‌کنند (چنانچه قبول هم نکردند) اختیار با خودشان است و چون بی اطلاع هستم مخالف هستم و رأی نخواهم داد.
رئیس ـ مطالبی را که میفرمائید صحیح یا سقیم بنده حق اظهار رأی ندارم بنده بایستی آنقدریکه می‌توانم آقایان را وادار بکنم که نظامنامه را رعایت بکنند (صحیح است) بعد از این که رأی داده شد که امروز باید رأی گرفته بشود دیگر نمی‌توان به تأخیر انداخت. بماند برای عصر رأی بدهند ولکن برای روز دیگر نمی‌شود چون آن رأی مجلس با این اظهارات مخالف است
(گفته شد صحیح است)
سلیمان میرزا ـ بنده باز تکرار می‌کنم که هیچ منظور و اصراری در این مسئله ندارم که امروز عصر باشد یا فردا چند ساعت وقت می‌خواهم که دوسیه را با حضور مخبر شعبه مطالعه می‌کنم و رأی می‌دهم البته وقتی که وقت ندادند مطابق نظامنامه داخلی اطاعت اکثریت را می‌کنم.
رئیس ـ آقای حاج آقا (اجازه نطق)
حاج آقا ـ بنده تصور می‌کردم که بعد از گرفتن رأی دیگر این مذاکرات تمام شده چنانچه خود شاهزاده هم این مطلب را تصدیق فرمودند که عجالتاً نظریه اکثریت برای رأی گرفتن امروز بوده و خودشان میدانند که این اظهارات چندان تأثیری در تغییر اکثریت و وضعیت رأی نمی‌کند و خوب بود ایشان هم همان نزاکت را حفظ می‌فرمودند لکن بنده برای جمع بین دو یظریه تقاضا می‌کنم که اکثریت با بنده و حضرت والا هم برای مراجعه و دیدن یک دو سه ساعت بیشتر وقت لازم ندارند مگر اینکه بخواهند تحقیقات از خارج بکنند والا اگر نظریه ایشان به مراجعه دوسیه است ممکن است حالا تشریف ببرید در شعبه دوسیه هم حاضر است ممکن است حالا تشریف ببرید در شعبه هم حاضر است ملاحظه بفرمایند زیرا که صورت جریان انتخابات طهران نسبت به آقای مدرس همان صورتی است که راجع به انتخاب خود حضرت والا است فقط چیزی که هست انتخاب و تعیین اکثریت آقای مدرس بعد از استعفای آقای نواب است آقای نواب هم اشکالی در تلگرافشان نیست منتهی بعضی از اعضاء انجمن نظارت...
رئیس ـ داخل مطلب شدید در اصل مطلب نمی‌خواهیم حرف بزنیم.
حاج آقا ـ بلی داخل مطلب شدم مقصودم این بود که شاهزاده حالا می‌توانند بروند در شعبه تلگراف آقای نواب را ببینند و مطلب را استنباط کنند اگر چه نظرشان به مراجعه دوسیه است همانجا ببیید و نیم ساعت هم برای ملاحظة آن کافی است.
رئیس ـ بنده خواستم پیشنها کنم که این مسئله و آن پنج فقره که در جلسه قبل رأی گرفتیم و باطل بوده است بماند برای بعد از تنفس امروز حالا اگر آقایان موافقند نسبت به تمام اینها بعد از تنفس رأی گرفته شود
(بعضی تصدیق کردند).
رئیس ـ بفرمائید.
تدین ـ نسبت به تعویق اعتبارنامه آقای مدرس شرط قبول متقاعد شدن آقای سلیمان میرزا است اگر این مقدر وقت یعنی نیم ساعت برای ایشان کافی است ما همه موافقیم اگر کافی نمیدانند و زیادتر وقت بخواهند خوب است معین فرمایند و راجع به آن پنج فقره که فرمودید بنده موافق هستم.
سلیمان میرزا ـ بنده فقط مخالفتم از نقطه نظر اجبار بود که به بنده وقت بدهند از روی وقت دوسیه رابخوانم واز مخبر شعبه در آنجا قدری تحقیقات بکنم. عمده چیزی که هست می‌خواهم اطلاعاتی حاصل بکنم که چرا انجمن نظار اعتبارنامه نداده‌اند بواً این را بدانم بعد از روی اطلاع عرض کنم خواه در نیم ساعت اینکار بشود خواه زیادتر فقط یک مقدار وقتی می‌خواهم که تحصیل اطلاعی بکنم.
آصف الممالک ـ گویا بنده فراموش کرده بودم که علت رأی ندادن آقایان نظار را در راپورت به عرض آقایان برسانم دو فقره نوشته از آقایان نظار موجود است که مدلول این دو نوشته اینست که ار کلمة معذور هستم استنباط استعفاء نم کنند و چون استنباط نمی‌کنند علیهذا بهتر میدانند استعلام ثانوی بشود هیچ علت دیگر ندارد صورت آراء هم با تمام دفاتر در شعبه موجود است علت دیگری هم که بتواند نظر آقایان را در اعتبارنامه به تعویق بیندازد موجود نبوده است حالا اگر حضرت والا به راپورت و توضیحاتی که بنده دادم قانع هستند با آقایان نمایندگان موافقت می‌کنند و اگر قانع نیستند منوط به نظریات آقایان نمایندگان است.
رئیس ـ دیگر مخالفی نیست؟
(گفتند خیر)
پس آقای سلیمان میرزا اگر نیم ساعت را کافی نمیدانند پیشنهادی بکنند که این مسئله بماند برای عصر امشب بنده رأی بگیرم والا مذاکراتی که در اطراف این مسئله شده است کافی است.
سلیمان میرزا ـ همان طور که حضرت رئس فرمودند کاملاً از آقایان متشکر می‌شوم و اگر هم مساعدت نمی‌فرمایند بسته به رأی مبارک خودشان است.
آقای مدرس ـ (اجازه خواستم).
رئیس ـ مخالفید یا موافق.
مدرس ـ حق دفاع که دارم.
رئیس ـ بفرمائید.
مدرس ـ بنده مکرر از آقای رئیس استدعا کردم که اعتبار نامه بنده را بآخر اعتبار نامه‌ها بیندازند یعنی بعد از اینکه تمام اعتبارنامه‌های آقایان وکلاء را خواندند اعتبارنامه مرا بخوانند ولی چون آقایان به بنده خیلی التفات داشتند خواستند زود بگذرد و اتفاقاً امروز شد و چون این کار مختص به خودم است (اگر تا به حال کسی پیدا نشده که راجع به اعتبارنامه خودش در این مجلس دفاع کند و بعد از این هم پیدا نخواهد شد) لکن بنده عرض می‌کنم در این مذاکراتی که می‌شود دو مسئله است یکی اجمال کلمه معذرت است که منشاء این حرف‌ها شد...
رئیس ـ قبل از اینکه داخل در مطلب شویم می‌خواهم ببینم که این مسئله بماند برای جلسه عصر یا خیر.
مدرس ـ می‌خواهم توضیحی عرض بکنم بعد از آنکه مجلس شورای ملی رأی داد که این رأی حالا باید گرفته شود قانوناً هیچ کس حق مخالفت ندارد (گفته شد صحیح است) مخالفتی که قانون اجازه نداده است بد است و عقب انداختن این امر خلاف صریح قانون و نظامات مجلس است مگر اینکه یک قانون علیحده مجلس وضع کند والا باید حالا رأی گرفت و این مخالفت بی اثر است.
رئیس ـ آقای سردار معظم خراسانی (اجازه نطق)
سردار معظم ـ اولاً تصور می‌کنم رأیی که مجلس داد مربوط بامروز بود نه حالا برای این است که در این مجلس گفته بشود که اگثریت مطابق تصمیمات قبلی خودش رفتار می‌کنند و بر عکس همه بدانند که هر اکثریتی که در مجلس تشکیل می‌شود فقط پابند با نشر پیشنهاد شاهزاده سلیمان میرزا موافقت می‌کنم و نظامنامه داخلی مجلس هم به هر یک از افراد نمایندگان حق می‌دهد که با هر اعتبارنامه‌ای که می‌خواهند مخالفت کنند. شاهزاده سلیمان میرزا ابتداء خواستند با یک نزاکتی مخالفت کنند و بالاحره اظهار مخالفت نمودند مطابق نظامنامه داخلی باید این مطلب موکول به جلسه بعد شود و اگر رأی گرشته متجلس نبود مطلب موکول به جلسه بعد می‌شد ولی چون نسبت باین مطلب رأی داده شده باید هر دو طرف قضیه مراعات شود باین جهت طبیعی ترین طرفش این است که جلسه بماند برای عصر و مخصوصاً بنده یکی از موافقین صحت انتخاب آقای مدرس هستم زیرا که این انتخاب چه از نقطه نظر جریان انتخابات و چه از نقطه صلاحیت منتخب صحیح بوده و محل تردید نیست ولی برای اینکه هیچ شائبه و هیچ سوء تفاهمی براین زمینه باقی نماند ما باید به تمام مخالفین اجازه بدهیم به هر نحوی که بخواهند با نهایت آزادی مخالفت خود را اظهار نمایند (بعضی تصدیق کردند) و ما باید با آقایان موافقت بکنیم که در مجلس شورای ملی هر یک از نمایندگان بخواهند استفاده از حق خودشان بکنند و از همیی نقطه نظر بنده هم کاملاً با ظاهزاده سلیمان میرزا موافق هستم.
رئیس ـ پس رأی می‌گیریم که این راپورت بماند برای جلسه عصر یا خیر؟
آقایانیکه تصویب می‌کنند قیام نمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس ـ باکثریت ۳۵ رأی تصویب شد می‌ماند برای جلسه عصر
آقای آصف الممالک ـ (احضار برای قرائت راپورت)
آقای آصف الممالک ـ در محل نطق حاضر و راپورت شعبه چهارم را راجع به نمایندگی آقای میرزا طاهر تنکابنی بمضمون ذیل قرائت نمودند.
- شعبه چهارم در تاریخ ۳ ذیقعده ۱۳۳۹ بشرحی که در راپورت نمره ۷ خود راجعه ملاحظه صورت مجلس انتخابات طهران وحوزه انتخابیه آن به مجلس شورای ملی تقدیم داشته باعتبار نامه‌های آقای آقا میرزا طاهر تنکابنی رسیدگی و نظر به صحت انتخابات مزبوره نمایندگی ایشان را از طهران و توابع که باکثریت ۳۲۰۶ از ۱۱۹۰۳ انتخاب کنندگان است تصدیق و به صخت اعتبارنامه ایشان باتفاق آراء رأی می‌دهد.
رئیس ـ نسبت به این راپورت مخالفی نیست.
محمدهاشم میرزا ـ بنده مخالفم.
رئیس ـ پس می‌ماند برای جلسه دیگر. راپورتی است به آقای مساوات آقای سردارمعظم اجازه بدیگری فرمائید.
سردار معظم ـ بنده از اخبار استعفاء دادم رجوع بدیگری فرمائید.
رئیس ـ استعفاء داده‌اید.
سردارمعظم ـ خیر حالا استعفاء می‌دهم.
رئیس ـ باید قبلاً در شعبه استعفاء داده باشید.
سردار معظم ـ در خواندن این راپورت اظهار عقیده بنده فقط حاکی اراده شعبه خواهد بود عقیده خود من نیست (راپورت شعبه پنجم را راجع به نمایندگی آقای مساوات بمضمون ذیل قرائت نمودند)
- شعبه پنجم بدوسیه انتخابات و نمایندگی آقای مساوات رسیدگی کند نظر باینکه شعبه راپورت خود را در باب انتخابات طهران در زمینه نمایندگی آقای تدین اظهار کرده است لهذا با حفظ به آن نظر صحت نمایندگی آقای مساوات تصویب می‌شود.
رئیس ـ نسبت باین راپورت مخالفی نیست؟
آقامیرزا ابراهیم قمی ـ بنده مخالفم.
رئیس ـ می‌ماند برای جلسه دیگر طبع و توزیع می‌شود. آقا سید محمد تدین (احضار) راپورتی است راجع به آقای دکن الملک قرائت می‌شود.
(آقای تدین راپورت شعبه دوم را بمضمون ذیل قرائب نمودند)
شعبه دوم بدوسیه انتخابات خرم آباد ولرستان بدقت رسیدگی نموده و برای استحضار مجلس شورای ملی عرض می‌نماید که انجمن نظار مرکزی انتخابات در خرم آباد در شعبان ۳۸ رسماً تشکیل گردیده مدتی در خصوص تشکیل انجمنهای جزء در نقاط دیگر مذاکره و تبادل آراء نموده و در نتیجه بواسطه اغتشاش لرستان وتهاجم الوار و طغیان آنها از تشکیل انجمنهای جزء صرفنظر کرده است ولی برای اینکه حتی الامکان اهالی را مطلع و آنها به شرکت در انتخابات دعوت نمایند در تمام نقاط ممکنه اعلان انتخابات را منتشر ساخته و حتی برای والی پشت کوه بوسیله حکومت خرم آباد مقداری اعلان فرستاده و تقاضای انتشار آنها را در آنجا نموده اهالی آنجا را بشرکت در انتخابات و اخذ تعرفه از حوزه انتخابیه مرکزی خرم آباد دعوت نموده است و مطابق تصدیق کتبی انجمن مرکزی جواب از والی پشت کو راجع به وصول مراسلات انجمن مرکزی و حکومت خرم آباد و مقداری اضافه اعلان فرستاده و تقاضای انتشار آنها را در آنجا نموده و اهالی آنجا را به شرکت در انتخابات و اخذ تعرفه اهالی خرم آباد و اعلانات مراسله و اطلاع طوائف پشت کوه بانجمن مرکزی با وجود مشکلات عدیده موفق شده که اغلب ایلات مهم آنجا در اخذ تعرفه توزیع کرده تو از این مقدار موازی (۳۷۲۰) ورقه تعرفه باوراق برگشته و آقای رکن الملک باکثریت (۱۷۵۰) رأی از کل آرء مزبوره بوکالت دارالشورای ملی انتخاب شده‌اند و پس از اتمام قرائت آراء مدت یک هفته انجمن مرکزی برای وصول شکایات متظر بوده و شکایتی نرسیده لذا اعتبارنامه باسم آقای رکن الملک صادر و خاتمه انتخابات را اعلام کرده است.
رئیس ـ راجع به این راپورت مخالفی نیست؟
(گفته شد خیر)
پس رأی می‌گیریم به نمایندگی آقای رکن الملک آقایانی که تصویب می‌کنند قیام نمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد آقای آقا شیخ محمد جواد (احضار برای قرائت راپورت) راپورتی است راجع به آقای عماداسلطنه باید قرائت شود.
(آقای آقا شیخ محمد جواد در محل نطق حاضر دو فقره راپورت راجع به آقایان عمادالسلطنه و حاج امین التجار نمایندگان اصفهان را دریافت و چند کلمه بطور خفی با آقای رئیس مذاکره نمودند)
رئیس ـ این راپورتها را آقای مخبر مسترد می‌کنند بماند برای جلسه دیگر.
آقای سردارمعظم خراسانی ـ (احضار) راپورتی است راجع به انتخابات کاشان باید قرائت شود (آقای سردار معظم خراسانی راپورت شعبه پنجم را راجع به انتخابات کاشان به مضمون ذیل قرائت کردند) نظریات خود را ذیلاً به عرض میرساند. انجمن نظارت انتخابات مطابق قانون در چهاردهم شهر جمادی الثانی ۱۳۳۷ منعقد شده اعلان انتخابات را منتشر نموده است. از طرف انجمن نظارت جزء یک رأی نطنز و دیگری برای جوشقان تصدیق شده و برای نطنز دو نفر نماینده و برای جوشقان یک نفر نماینده از طرف انجمن اعزام شده است. مطابق اعلان انتخابات موقع دادن تعرفه از سوم رجب الی دهم تعیین شده و تا ششم تعرفه داده شده است ولی در تاریخ مزبور حکم توقیف انتخابات از تهران واصل و به موقع اجراء گذارده شده است در ظرف ۳ روز مزبور (۱۰۶۶) ورقه تعرفه داده شده است. علت توقیف انتخابات وصول شکایات از سوء جریان انتخابات و حاضر نبودن زمینه انتخابیه شمرده شده منجمله رئیس نظمیه تلگرافی برئیس الوزراء زمان کرده و از طرف وزارت داخله اسر توقیف انتخابات صادر گردیده است پس از مراجعه به حکومت محل برای تحقیق مطلب و حاضر شدن زمینه اولاَ حسب الامر طهران توقیف مرتقع و بانتخابات ادامه داده شده است از سوم شعبان. ثانیاً انجمن منعقد و پس از نشر اعلان از پنجم شعبان شروع بدادن تعرفه شده و تا دهم شعبان تعرفه داده شده است و با (۱۰۶۶) تعرفه که قبلاً داده شده بوده است (۲۲۵۵) تعرفه در کاشان داده شده است از ۱۳ شعبان اتخاذ آراء شروع و تا غروب پانزهم امتداد یافته (۱۵۴۹) رأی مأخور شده است و در ۲۸ شعبان مستخرج و آقای اجلیل الملک دارای (۱۵۲۸) رأی و آقای آقا میرزا سید حسین دارای (۱۵۲۵) رأی شده که انتخابات نطنز از ۱۹ شعبان شروع شده (۲۰۵۷) ورقه تعرفه داده شده و (۱۷۹۵) رأی اخذ شده است آقای آقا میرزا سید حسن (۱۶۳۰) رأی و آقای جلیل الملک (۱۶۲۹) رأی داشتند که انتخابات جوشقان از ۹ شعبان شروع و تا ۱۹ شعبان خاتمه یافته است و آقای آقا سید حسن (۹۴۵) رأی و آقای جلیل الملک ۹۴۲ رأی داشته‌اند که هر دو انجمن جزء که پس از اخذ آراء می‌خواستند صندوق آراء را برای استخراج به کاشان بفرستند ولی انجمن مرکزی پاره‌ای ملاحظات محلی که گویا ملاحظه از تخطی اتباع نائب حسین به صندوق آراء علت اصلی بوده است آوردن صندوقها را به شهر صلاح ندانسته و استخراج آن را در محل مرجح شمرده است. بنابر آنچه گفته شد آقای آقامیرزا سید حسن باکثریت (۴۱۰۰) رأی و آقای جلیل الملک باکثریت (۴۰۹۹) رأی مجموع آراء حوزه انتخابیه کاشان و جوشقان و نطنز بسمت نمایندگی انتخاب شده‌اند و نتیجه انتخابات از طرف انجمن علان شده است و انجمن تا یک هفته برای اخذ شکایات دائر بوده است و پنج پاکت اعتراض رسید و انجمن پس از رسیدگی و اعتراضات واصله را رد کرده است. شکایاتی که از انتخابات در دوسیه موجود است بعضی راجع باعمال نفوذ مأمورین مالیه در امر انتخابات است که حکومت محل صحت آن را تکذیب می‌نماید پاره شکایات مربوط به این است که حکومت محل و معاون حکومت طرفداری از انتخابات نمایندگی جعلی می‌نمایند ولی حکومت محل بی طرفی خود را بیان و می‌نویسد که خود او و معاونش با نهایت دقت مراقبات قانونی را در انتخابات کاشان کرده‌اند شکایات دیگر راجع به این است که رئیس انجمن نظارت جریان انتخابات کاشان را تردید و در انجمن نظارت عیتاً سوء جریان آن را تصدیق نموده است در مقابل این نوشته سند دیگری در دوسنه موجود است که رئیس انجمن مزبور این تهمت را از خود دور کرد برعکس صحت جریان انتخابات را تصدیق می‌نماید یک قسمت از شکایات متوجه به انتخابات نطنز است که شکایت شده است مأمورین دولتی و مخصوصاً مأمورین مالیه مداخله و اعمال نفوذ در امر انتخابات کرده و ضمناً انفصال مأمور انتخابات آنجا شده و حتی نسبت داده شده است که صندوق آراء نظر بامین مالیه آنجا سپرده شده است از طرف وزارت داخله به حکومت نوشته شده است که در صورت تصدیق سوء جریان انتخابات نظر انتخابات آنجا را تجدید نمایند. در مقابل رضایت نامه از حسن جریان انتخابات نطنز و همچنین رضایت نامه راجع به انتخابات نطنز از طرف علماء و معاریف انجمن نظارت و حکومت نطنز و همچنین تکذیب نامه راجع به سپردن آراء نطنز بامین مالیه در دوسیه موجود است همچنین رضایت نامه راجع به حسن جریان انتخابات جوشقان و تصدیق انجمن نظارت آنجا و حکومت محل در دوسیه موجود است همچنین راجع به انتخابات کاشان در مقابل شکایات واصله علاوه بر تصدیق نامه‌های صحت جریان انتخابات از طرف انجمن نظارت و حکومت از صحت جریان انتخابات و شکایات از مداخلات ماشاءالله خان بر ضد انتخابات نیز موجود است مطابق نوشتجات موجوده در دوسیه طرز رفتار ماشاءالله خان نسبت به انتخابات کاشان غیر معلوم و مبهم است شکایت کنندگان از انتخابات مشارالیه را طرفدار انتخابات دانسته و از اعمال نفوذ او شکایت می‌نمایند. موافقین با انتخابات او را بر عکس مخالف انتخابات دانسته و عملیات مخالفین را منتسب باو میدانند حکومت محل او را در مراحل اول بیطرف در امر انتخابات معرفی کرده می‌گوید که ماشاءالله خان بواسطه عدم مداخله در انتخابات از شهر خارج شده است و در مراحل ثانی او را مخالف میشمارد در دوسیه اسناد دیگری نیز که مستفادودال بر هر دو معنی باشد موجود است. بعضی از شکایت کنندگان از انتخابات کتباً اظهار می‌دارند که مخالفت آنها با انتخابات مطابق دستورالعمل ماشاءالله خان بوده و مشارالیه برای بدست دادن مدرک برای مخالفین انتخابات توصیه در انتخاب کردن نمایندگی فعلی کاشان خواهد نمود که مطابق همان مدارک شکایت کنندگان انتخابات را غیر آزاد او مبنی بر تهدید جلوه می‌دهند پس از صدور تجدید انتخابات د سنه ماضنه باز شکایت واصله سابق تجدید شده است شعبه پس از رسیدگی باسناد موجوده در دوسیه نظر باینکه انجمنهای نظارت و حکومت محل و یک عده از اهالی صحت جریان انتخابات را مؤکداً تصدیق کرده‌اند.
انتخابات کاشان را محکوم بصحت دانسته و نمایندگی آقایان آقامیرزا حسن و آقای جلیل الملک را تصدیق می‌نمایند.
رئیس ـ نسبت باین راپوت مخالفی هست یا خیر؟
مدرس ـ تقاضای تفکیک می‌کنم.
مدرس ـ البته در موقع رأی گرفتن تفکیک می‌شود اول راجع به نمایندگی آقای آقاسید حسن رأی گرفته می‌شود مخالفی هست یا نه گفته شد خیر رأی می‌گیریم به نمایندگی ایشان آقایانیکه تصویب می‌کنند قیام نمایند
(اغلب قیام نمودند).
رئیس ـ تصویب شد راجع به آقای جلیل الملک مخالفی هست؟
حاج شیخ اسدالله ـ بنده مخالفم.
رئیس ـ می‌ماند برای جلسه بعد (در این وقت آقای حاج شیخ اسدالله برای قرائت راپورت احضار) و ایشان راپورت شعبه ششم را راجع به نمایندگی آقای علی زارع قرائت نموده انتخابات شیراز و توابع تمام مطابق قانون بوده زیرا که مراعات مواد قانونی از نشر اعلانات و دادن تعرفه و اخذ آراء در مدت قانونی به عمل آمده و انجمنهای جزء را نیز تمام مطابق قانون تشکیل داده‌اند و برای تسهیل رأی دهندگان ۳ انجمن جزء علاوه بر آنچه در جدول قانون انتخابات است در محل هائی که دور از محل تشکیل انجمن بوده و دارای جمعیت زیاد بوده تشکیل داده و انتخابات را در مرکز و نقاط جزء جریان و خاتمه داده‌اند کلیه آرائی که از تمام حوزه انتخابیه مأخوذ شده ۲۶۳۹۱ رأی بوده و آقای آقا علی زارع باکثریت ۱۷۲۸۳ انتخاب شده‌اند انجمن نظار مرکزی مراعات ماده ۴۵ از قانون را نمود ولی شکایتی نرسیده است شکایتی نیز به مجلس نرسیده لذا شعبه باتفاق آراء صحت انتخاب و نمایندگی آقای آقاعلی زارع را از حوزه انتخابیه شیراز و توابع تصیق می‌نماید.
رئیس ـ با این راپورت مخالفی هست یا نیست؟
(اظهار مخالفتی نشد) رأی می‌گیرم بوکالت آقای آقا علی زارع..
رفعت الدوله ـ عده کافی نیست.
رئیس ـ کافی است عده ۵۶ نفرند آقایانی که وکالت آقای علی زارع را تصویب می‌فرمایند قیام نماید
(اغلب قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد.
راپورتی است راجع آقای مقبل السلطه قرائت می‌شود.
(آقای آقا شیخ محمد جواد بمضمون ذیل قرائت نمودند.)
شعبه پس از رسدگی بدوسیه انتخابات ترشیز جریان انتخابات را ذیلاً به اطلاع نمایندگان محترم می رساند..
در هشتم جمادی الاول ۱۳۳۸ انجمن نظار مرکزی منعقد شده از نوزدهم جمادی الاول الی پنجم جمادی الثانی در مرکز حوزه انتخابیه (۱۱۰۴) ورقه تعرفه داده‌اند و (۸۴۶) ورقة رأی اخذ شده بعلاوه شش شعبه نظارت در نقاط ذیل تشکیل داده‌اند:
- - رسناق کنار شهر.
- - کوهپایه.
- - بجستان.
- - کوه سرخ.
قرعه در تمام شش شعبه (۴۳۵۷) ورقه توزیع و (۴۲۷۹) ورقه رأی مأخوذ داشته‌اند کلیتاً در شهر و شش شعبه (۵۴۶۱) ورقه تعرفه داده شده و (۵۱۲۵) ورقه رأی اخذ کرده‌اند و حاجی مقبل السلطنه باکثریت (۴۱۴۴) رأی بسمت نمایندگی انتخاب شده‌اند و پس از خاتمه انتخابات انجمن نظار یک شعبه برای اخذ شکایات دایر و شکایتی نرسیده شعبه هم چون انتخابات ترشیز را مطابق مقررات قانون دانسته تا به حال هم شکایتی نرسده صحت انتخابات و نمایندگی حاج مقبل السلطنه را تصدیق می‌نمایند.
رئیس ـ نسبت به این راپورت مخالفی نیست.
تدین ـ بنده مخالفم.
رئیس ـ می‌ماند برای جلسه دیگر چون فعلاً دستور نیست جلسه را ختم می‌کنیم و جلسه بد دو به غروب امروز بشکیل خواهد شد.
رفعت الدوله ـ اجازه می‌خواهم.
رئیس ـ بفرمائید ـ راجع به چه مسئله ایست.
رفعت الدوله ـ عرض می‌کنم مقرر فرمائید آقایان سر موقع تشریف بیاورند ولا اغلب از آقایان زودتر می‌آیند و معطل می‌مانند.
رئیس ـ وقتیکه اعتبارنامه‌ها گذشت نظامنامه یک ترتیبی دارد که آقایان در موعد مقرره حاضر خواهند شد.
آقای سلیمان میررا (اجازه نطق)
سلیمان میرزا ـ چنانچه در خارج عرض کردم اجازه میفرمائید چند کلمه عرض کنم البته آقایان نظامنامه داخلی راجع به سئوالات و استیضاح از وزراء ترتیباتی ذکر کرده است مثل این می‌ماند که وکلاء وقتیکه تمام اعتبارنامه‌هاشان گذشت و هیئت رئیسه دائمی معین شد آنوقت حق دارند داخل سئوالات از وزراء بشوند ظاهر نظامنامه اینطور میفهماند اما از طرف دیگر ممکن است یک نفر وکیل یا یک نفر ایرانی بعضی اخبار بشنود و تحمل نکند اینست که بنده در جزء اخبار دیروز ۱۶ برج اسد یک ورقه غریب خواندم راجع به اصفهان و خودم و جمیع آقایان را وجداناً و شرافتاً مسئول این میدانم که در این مسئله توجه و دقتی بفرمایند بنابر این در خارج دیشب نظامنامه داخلی را مطالعه کردم ببینم که آیا ممکن است قبل از گذشتن اعتبارنامه‌ها سئوالی از هیئت وزراء کرد دیدم نظامنامه داخلی نسبت باین مسئله ساکت است. بنابراین قبل از تشکیل جلسه خدمت آقای رئیس شرفیاب شدم و عرض کردم یک مطلبی است با وجودیکه در نظام نامه داخلیه مصرح است که وکلاء بعد از کذشتن اعتبار نامه‌ها باید داخل سئوالات بشوند اجازه بفرمائید محض تذکر آقایان در مجلس رسمی این مطلب را به عرض آقایان برسانم و تقاضا کنم که آقای رئیس بنام مجلس شورای ملی یک اقدامی بفرمایند محققاً همه ماها میدانیم که یک نفر وکیل بعد از اینکه اعتبارنامه اش گذشت و وارد مجلس شد مثل بنده و قتیکه اعتبارنامه‌ام گذشت دیگر وکیل طهران نیستم و اینکه گفته می‌شود وکیل طهران از بابت تقسیمات حوزه انتخابیه است و الا وکیل تمام اهالی ایران هستم کارم منحصر باین نیست که فقط خود را راجع به کارهای طهران وکیل بدانم بنابر این خودم را وکیل اصفهان هم میدانم اینست که خدمت آقایان عرض می‌کنم که چگونه ممکن است که یک نفر ایرانی بشنود که با یک زنی یک شدت و سختی بکنند و ساکت باشد چه فرق می‌کند زنهای مملکت در هر نقطه ایران باشند ناموس همة ماها هستند حقیقتاً هیچکس قوه تحمل ندارد بنابر این راپورتی است از اصفهان رسیده می‌خواهم بخوانم که آقایان بدانند و دقت فرمایند که هنوز پلیس جنوب (که روزهای گذشته در نطق مفصلم عرض کردم) بله پلیس جنوب (یعنی طهران ما را چطور زیر فشار گذاشته و چه صدماتی وارد می‌آورد) این است قسمت اول پری شب یک نفر پلیس جنوب در حمام با یک نفر اهل شهر نزاع می‌کند و از حمام بیرون می‌رود که سه نفر از همقطاران خودش را به کمک می‌آورد آژان می‌بینند کتک می‌زنند در هر حال رئیس نظمیه جلوگیری می‌نماید راپورت دیگری این است: (امروز عصر دو سه نفر پلیس شهر جلو یک نفر زن را گرفته ضعیفه از ترس غش می‌کند آژان که او را ممانعت می‌نماید او را کتک می‌زنند کسبه به حمایت آژان پلیس جنوب را کتک می‌زنند دو نفر آنها را گرفته به کمیسر می‌برند یک نفر هم فرار کرده عدة زیادی از کسبه دکاکین را بسته (انصافاً‌حق داشته‌اند زیرا که مسئله ناموس است ناموس آنها هم ناموس ما است تصدیق کردند) چند نفر از علماء را برداشته بادارة حکومتی آمده اظهار عدم تامین می‌نمایند و می‌گفتند اگر این قسم باشد دکاکین را فردا باز نخواهیم کرد حکومت رئیس نظمیه را با رئیس ژراندارمری خواسته گفتند چند نفر ژاندارم کمک نظمیه بدهند که امشب اتفاقی روی ندهد تا فردا رئیس پلیس جنوب را ملاقات و قراری در این موضوع بدهند وجلوگیری شود. آیا پلیس جنوب که امنیة مملکت ما است زنها و نوامیس ما را اینطور حفظ می‌کنند این است که از تمام آقایان وکلاء تقاضا می‌کنم که با وجود اینکه اعتبارنامه‌هاشان تماماً با بنده موافقت فرمایند که آقای رئیس یک اقدام جدی بفرمایند و از طرف مجلس واز طرف خود مراسلة بهیئت وزراء مرقوم فرمایند که نظایر و امثال آن بعد دیده نشود (جمعی تصدیق کردند)
رئیس ـ در اینکه آقایان وکلاء قبل از گذشتن اعتبارنامه شان حق استیضاح و سئوال دارید یا خیر بنده نمی‌توانم اظهار عقیده نایم مجلس هم در این باب تفسیری ننوشته ولی برای اینکه تقاضای آقای سلیمان میرزاانجام یافته باشد همان طور که تقاضا کردند هیئت وزراء نوشته می‌شود و جوابش را اینجا قرائت خواهند کرد.
سردار معظم ـ چه نوشه خواهد شد.
رئیس ـ همانطوریکه یک نماینده در پارلمان سئوال می‌کند نوشته خواهد شد که این مسئله صحت دارد یا خیر؟
سردارمعظم ـ بنده خواستم عرض کنم که این فرع از یک اصل کلی است. این قضایا ممکن است همه روزه تکرار شود اصلاً به عقیده بنده باید گوشزد که این وجود عاطل و مضررا چرا در اصفهان گذارده‌اند بماند و یا چرا باید در ایران باشد
(اغلب تصدیق کردند)
رئیس ـ آقای تدین (اجازه)
تدین ـ موضوع عرایض بنده راجع به مندرجات بعضی از جرائد است. بعضی از جرائد همانطور که اغلب آقایان ملاحظه فرموده‌اند در درج مذاکرات مجلس آن دقت را که باید بکنند منظور نمی‌دارند و مخبرین آنها که در اینجا حاضر می‌شوند بواسطة اینکه چندان دقت نمی‌کنند مطالب را بر خلاف واقع درج و انتشار می‌دهند و ممکن است سوء اثراتی تولید نماید شاهد عضم مذاکرة جلسه شنبه است هم جلسه صبح و هم جلسه شب این روزنامه روزنامة بامداد روشن است که فعلاً در دست من است بنده در این روزنامه چندین جا می‌بینیم که بر خلاف واقع نوشته شده است اول راجع به پیشنهاد آقای مدرس راجع به کافی نبودن مذاکرات اینجا می‌نویسد که بعضی از آقایان تقاضا کرده‌اند که به جلسه بعد موکول شود. در صورتیکه چنین تقاضائی در بین نبود دویم در موضوع تقاضای رأی با اوراق اینجا می‌نویسد که شاهزاده سلیمان میرزا این تقاضاء را کردند. در صورتی که تقاضا کننده آقای فهیم الملک بوده سیم می‌نویسد که اعتبارنامة شاهزاده نصرت الدوله به موجب ۴۷ رأی در مقابل ۳۰ رأی تصویب شد در صورتی که عده اعضاء مرکز این قدر نبوده دیگر می‌گوید راپورت نمایندگی آقای عدل السلطنه نماینده کرمان را آقای حاج آقا تشریف نداشتند. و آقای آقا شیخ محمد جواد خراسانی قرائت فرمودند. این قمست راجع به بامداد بوده همچنین ستاره ایران راجع به جلسة دویم مذکرات شنبه یک چیزهائی نوشته منجمله می‌گوید مجلس با حضور ۵۳ نفر تشکیل شد (مجلس ما) در صورتیکه این طوربوده و ۵۵ نفر بوده ثانیاً در موضوع اعتبارنامه بنده می‌گویند که آقای حاج اسدالله به اعتبارنامه بنده اعتراض کردند. اما با وجود اعتراض اعتبارنامه بنده باکثریت تصویب شد. البته تصدیق میفرمائید که اینطور مطالب در خارج بواسطة بی دقتی مخبرین (نه بواسطة جهات دیگر البته تصدیق می‌کنم که هیچ غرض شخصی در بین نیست). ممکن است سوء اثراتی کند. بدیهی است موافق نظامناه داخلی اگر نسبت بیک راپورتی اعتراضی بشود (مثل اینکه امروز هم همیطور شده و ملاحظه فرمودید) در آن جلسه نسبت به آن اعتبارنامه مذاکره نمی‌شود و موکوله جسة دیگر می‌شود. چطور می‌شود که معترضی نسبت به اعتبارنامه بنده بوده معذالک مجلس در همان جلسه رأی گرفته باشد. باین جهت بنده لزم دانستم که خلاصة آن موضوعات را به آقایان تذکر دهم و همچنین در آن روزی که آقای سلیمان میرزا در نطق مفصل شان بیاناتی فرمودند یک قسمت ازآنها حذف و در قسمت دیگر زیادی نوشته شده و راجع به جملة مختصری که بنده عرض کردم یک تحریفاتی شده. لهذا بنده ریاست تقاضا می‌نمایم که یک فکر اساسی برای حل این موضوع بفرمایند که در آتیه همه روزه ما محتاج به تصدیق یا تکذیب یا توضیح نشویم.
رئیس ـ فکر اساسی شده است مجلس یک مطبعه روزنامه خواهد داشت که امام مذاکرات بطور تفصیل در آن روزنامه طبع و توزیع خواهد شد. ولی موقوف باین است که هیئت رئیسه موقتی خارج است. بعلاوه شخصی معین خواهد شد که همه روزه جراید را بخواند و این قبیل مطالب را تذکر بدهد که برای روز بعد اصلاح و تصحیح نماید. پس از اینکه هیئت رئیسه دائمی معین شد لایحه رای تأسیس روزنامه و مخارج لازمه آن به مجلس خواهد آمد.
تصویب فرمودند آن روزنامه تصویب می‌شود و این معایب مرتفع خواهد شد دیگر کسی اظهاری ندارد چه
(گفته شد خیر)
پس جسه را ختم می‌کنیم.
سردارمعظم ـ جلسه عصر است؟
رئیس ـ بلی.
(مجلس نیم ساعت قبل از ظهر ختم شد)